វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.44.0-wmf.8 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk 0 5403 314750 299759 2024-12-19T06:29:43Z Pineapplethen 39367 ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពភាគរយសាសនានៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីយោងតាមជំរឿនឆ្នាំ ២០២០ 314750 wikitext text/x-wiki {{Good article}} <noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude> {{pp-move-indef}} {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = ម៉ាឡេស៊ី<!-- ពាក្យ សហព័ន្ធ (ឈ្មោះផ្លូវការរបស់រដ្ឋ) បើយោងទៅតាមផ្នែកទី១(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធបានចែងជាភាសាម៉ាឡេ និងភាសាអង់គ្លេសថា ឈ្មោះផ្លូវការរបស់ប្រទេសគឺ 'ម៉ាឡេស៊ី'។ ពាក្យ 'សហព័ន្ធ' ត្រូវបានប្រើសម្រាប់សម្ដៅតែទៅលើរដ្ឋមុនប្រទេសម៉ាឡាស៊ីបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា។ ដូច្នេះ សូមកុំបញ្ចូលពាក្យថា 'សហព័ន្ធ' នៅទីនេះ --> | common_name = ម៉ាឡេស៊ី | native_name = {{nobold|''Malaysia'' {{small|([[ភាសាម៉ាឡេ]])}}}} | image_flag = Flag of Malaysia.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិម៉ាឡេស៊ី|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Malaysia.svg | symbol_type = [[វរលញ្ឆករម៉ាឡេស៊ី|វរលញ្ឆករ]] | image_map = Malaysia on the globe (Southeast Asia centered).svg | image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | national_motto = "''Bersekutu Bertambah Mutu''"<ref>{{cite web |url=http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |url-status=dead |archive-date=22 តុលា 2013 |title=Malaysian Flag and Coat of Arms |publisher=Malaysian Government |access-date=24 កុម្ភៈ 2022 |archivedate=2013-10-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx }}</ref><br />("សាមគ្គីភាពជាកម្លាំង") | national_anthem = "''[[ណឺហ្គារ៉ាគូ|Negaraku]]''"<br />("ប្រទេសខ្ញុំ")<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Negaraku instrumental.ogg]]</div> | capital_type = រាជធានី | capital = {{plainlist| * [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]] (រដ្ឋបាល)<br />{{coord|2|56|N|101|42|E|region:MY|display=inline}} * [[គូឡាឡាំពួ]] (នីតិបញ្ញត្តិ)<br />{{coord|3|8|N|101|41|E|region:MY|display=inline}} }} | largest_city = [[គូឡាឡាំពួ]] | languages_type = '''ភាសាផ្លូវការ'''<br />{{nobold|និងភាសាជាតិ}} | languages = [[ភាសាម៉ាឡេ]]<ref name="Script" group="ស">ផ្នែកទី ៩ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]] បានចែងថា៖ "អក្សរ​នៃ​ភាសា​ជាតិ​គឺ​ត្រូវ​មានលក្ខណៈជា​អក្សរឡាតាំង ប៉ុន្តែ​នេះ​មិនមែនមានន័យថាច្បាប់បាម​ហាម​ឃាត់​ការ​សរសេរអក្សរ​ម៉ាឡេតាមទម្រង់អក្សរ​ចាវីនោះទេ, ម៉ាឡេជា​ភាសា​ជាតិ។".</ref>{{#tag:ref|ផ្នែកទី ២ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៨៦៣/៦៧]] បានចែងថា "រក្សាទុកដូចដែលបានផ្តល់នៅក្នុងច្បាប់នេះ ហើយជាកម្មវត្ថុនៃការការពារដែលមាននៅក្នុងមាត្រា ១៥២(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលទាក់ទងនឹងភាសាដទៃ និងភាសានៃសហគមន៍ផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ជាភាសាជាតិគឺត្រូវប្រើក្នុងគោលបំណងផ្លូវការ"។|group="ស"}}<ref name="Recognised language" group="ស">សូមមើលមាត្រា ១៥២ នៃ[[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធនៃម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]]។</ref> | languages_sub = yes | languages2_type = ភាសាទទួលស្គាល់ | languages2 = [[ភាសាអង់គ្លេស]]<ref name="Recognised language" group="ស" /> | ethnic_groups = *៦៩.៧% [[បុមីពូតេរ៉ា (ម៉ាឡេស៊ី)|បុមីពូតេរ៉ា]]<br />(៥៧.៣% [[ជនជាតិម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] និង ១២.៤% ជនជាតិដើមនៃតំបន់[[សាបា]] & [[សារ៉ាវ៉ាក់]] និង[[អូរាំងអាស្លី]]) *២២.៩% [[ជនជាតិម៉ាឡេចិន|ចិន]] *៦.៦% [[ជនជាតិម៉ាឡេឥណ្ឌា|ឥណ្ឌា]] *០.៨% [[ក្រុមជនជាតិដើមនៅម៉ាឡេស៊ី|ជនជាតិផ្សេងៗ]] | ethnic_groups_year = ២០២១ | ethnic_groups_ref = <ref name="2021 pop">{{citeweb|url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2022/01/17/minister-census-shows-malaysias oldest-man-and-woman-aged-120-and-118-preli/2035636|title=Minister: Census shows Malaysia's oldest man and woman aged 120 and 118; preliminary census findings to be released in Feb 2022|publisher=Malaymail|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> {{sfn|Department of Statistics Malaysia|2021}} | religion = {{ubl|៦៣.៥% [[ឥស្លាមសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ឥស្លាមសាសនា]] ([[សាសនារដ្ឋ|ផ្លូវការ]])<ref>{{cite web|url=http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|title=The States, Religion and Law of the Federation|work=Constitution of Malaysia|publisher=Judicial Appointments Commission|access-date=24 កុម្ភៈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614105535/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|archive-date=14 មិថុនា 2017|url-status=dead|archivedate=2016-02-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160202151159/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf}}</ref>|១៨.៧% [[ព្រះពុទ្ធសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]|៩.១% [[គ្រិស្តសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|គ្រិស្តសាសនា]]|៦.១% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ហិណ្ឌូសាសនា]]|១.៨% គ្មានព័ត៌មាន|០.៩% សាសនាដទៃ}} | religion_ref = <ref>{{cite web|url = https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=117&bul_id=MDMxdHZjWTk1SjFzTzNkRXYzcVZjdz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Population Distribution and Basic Demographic Characteristic Report 2010 (Updated: 05/08/2011)|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=29 July 2011|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | religion_year = ២០២០ | government_type = [[រាជាធិបតេយ្យ]][[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង|ជ្រើសតាំង]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|សហព័ន្ធនិយម]][[ប្រព័ន្ធសភា|សភា]] | leader_title1 = [[ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី|ព្រះប្រមុខរដ្ឋកំពូល]] (ព្រះមហាក្សត្រ) | leader_name1 = [[អាប់ឌុលឡា (ព្រះស៊ុលតង់)|អាប់ឌុលឡា]] | leader_title2 = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | leader_name2 = [[អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម]] | legislature = [[រដ្ឋសភាម៉ាឡេស៊ី|រដ្ឋសភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភា (ម៉ាឡេស៊ី)|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ម៉ាឡេស៊ី)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = ទទួល[[ឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[សហរាជាណាចក្រ]] | established_event2 = [[ទិវាមែរដេកា|ឯករាជ្យភាព]]នៃ[[សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា]] | established_date2 = ៣១ សីហា ១៩៥៧<ref>{{cite book|author=Mackay, Derek |title=Eastern Customs: The Customs Service in British Malaya and the Opium Trade|url=https://books.google.com/books?id=QM5LImNbYusC&pg=PA240|date=2005|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-844-1|pages=240–}}</ref> | established_event3 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់|រដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់]] | established_date3 = ២២ កក្កដា ១៩៦៣ | established_event4 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង|រដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង]] | established_date4 = ៣១ សីហា ១៩៦៣<ref>{{cite web|url=https://www.astroawani.com/perspektif/kenapa-kita-takut-dengan-sejarah-22258|title=31 Ogos 1963, Hari kemerdekaan Sabah yang rasmi|publisher=AWANI|date=14 May 2021|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | established_event5 = [[សេចក្តីប្រកាសម៉ាឡេស៊ី]] | established_date5 = ១៦ កញ្ញា ១៩៦៣ | area_size = 1 E7 | area_rank = ទី៦៧ | area_km2 = ៣៣០,៨០៣ | percent_water = ០.៣ | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} ៣២,៧៣០,០០០<ref>{{cite web|url=https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=430&bul_id=aFYzVjJ3anNyQytHZGxzcUZxTG9Ydz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Demographic Statistics First Quarter 2020, Malaysia|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=14 May 2020|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | population_estimate_year = ២០២០ | population_estimate_rank = ទី៤៣ | population_census_year = ២០១០ | population_census = ២៨,៣៣៤,១៣៥<ref name="Population" /> | population_density_km2 = ៩២ | population_density_rank = ទី១១៦ | GDP_PPP_year = ២០២២ | GDP_PPP = {{increase}} ១,០៥៥.៤៥៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=548,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | GDP_PPP_rank = ទី៣០ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៣១,២៤៣ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៥១ | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal = {{increase}} ៤១៥.៣៧៥ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_rank = ទី៣៦ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ១២,២៩៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៦០ | Gini_year = ២០១៥ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini = ៤១ <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MY |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = ២០១៩ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = ០.៨១០<!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | HDI_rank = ទី៦២ | currency = [[រីងហ្គីតម៉ាឡេស៊ី|រីងហ្គីត]] (RM) | currency_code = MYR | date_format = dd-mm-yyyy | time_zone = [[ម៉ោងស្តង់ដាម៉ាឡេស៊ី|MST]] | utc_offset = [[UTC+៨|+៨]] | electricity = 240 V, 50 Hz | drives_on = ឆ្វេង | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅម៉ាឡេស៊ី|+៦០]] | cctld = [[.my]] }} '''ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី''' ([[ភាសាម៉ាឡេ]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]]៖ ''Malaysia'') គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅ​តំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ រដ្ឋ[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សហព័ន្ធ]]នេះមានរដ្ឋចំនួន ១៣ និងដែនដីសហព័ន្ធចំនួនបី ហើយប្រទេសនេះត្រូវបានបំបែកដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ជាពីរតំបន់ គឺ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត]] (ឬម៉ាឡេស៊ីបរនេអូ)។ ម៉ាឡេស៊ីមានព្រំដែនគោកជាប់ប្រទេស[[ថៃ]] [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]] និង[[ប្រ៊ុយណេ]] ហើយមានព្រំដែនទឹកជាមួយ[[សិង្ហបុរី]] [[វៀតណាម]] និង[[ហ្វីលីពីន]]។ [[គូឡាឡាំពួ]]គឺជារាជធានីជាតិ ទីក្រុងធំបំផុត និងជាអាសនៈនីតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]]ដែលជារាជធានីរដ្ឋបាលគឺដើរតួនាទីជាទីក្រុងតំណាងឱ្យអាសនៈអំណាចប្រតិបត្តិទាំងពីរ (គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារសហព័ន្ធ) និងអំណាចតុលាការនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ ម៉ាឡេស៊ីមានការអភិវឌ្ឍន៍និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងនៅអំឡុងសតវត្សរ៍ទី២០។ ជាមួយនឹងផលិតផលក្នុងស្រុក (GDP) ១៣០០០$ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយខ្លួនបន្តិចម្តងៗទៅជា​ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី។ ដោយសារម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសមួយក្នុងចំនោមប្រទេសទាំង៣ដែលគ្រប់គ្រង[[ច្រកម៉ាឡាកា]] សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីក៏ពឹងផ្អែកសំខាន់ផងដែរទៅលើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ផលិតកម្មក៏មានឥទ្ឋិពលសំខាន់ផងដែរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីនាំមុខគេលើក្នុងផលិតកម្ម [[សំណរប៉ាហាំង]] [[កៅស៊ូ]] និង​ប្រេងដូង។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានប្រមាណ ៣២លាននាក់ (ឆ្នាំ២០២០)។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីជា [[ជនជាតិម៉ាឡេ]]។ ក្រៅពីនេះមានជនជាតិចិន និង ឥណ្ឌា។ [[សាសនាឥស្លាម]]ជាសាសនាដ៏ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី និង​ជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ ភាសាប្រើប្រាស់ផ្លូវការគឺភាសាម៉ាឡេ។ ម៉ាឡេស៊ីជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ [[ASEAN]]។ ម៉ាឡេស៊ីក៏ជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] ប្រជាជាតិខំមិនវ៉ែល និង​ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទាំង៨។ == ឈ្មោះ == ឈ្មោះថា «ម៉ាឡេស៊ី»ត្រូវបានឱ្យប្រើតាំងពីឆ្នាំ​១៩៦៣មក គឺនៅពេលដែលសហព័ន្ឋម៉ាឡាយ៉ា សិង្ហបុរី បរណេអូខាងជើង និង​សារ៉ាវ៉ាក់ រួមគ្នាបង្កើតជាសហព័ន្ឋដែលមាន១៣រដ្ឋ។ == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == {{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} === បុរេប្រវត្តិ === ស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប រដ្ឋសាបា និង​រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ '''សេម៉ាង''' ជាក្រុមមនុស្សដែលគេជឿថាបានធ្វើដំណើរមកពី[[ទ្វីបអាហ្វ្រិក]] មករស់នៅ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]]មុនគេ គឺនៅប្រហែល៥ម៉ឺនឆ្នាំមុន។ '''សេណូយ''' ជាក្រុមជំនាន់ក្រោយដែលមាន​ឈាម​ជ័រ​ពាក់កណ្តាលពីបុព្វបុរសសេម៉ាង និង​ពាក់កណ្តាលពី[[ឥណ្ឌូចិន]]។ === ប្រវត្តិសាស្ត្រដើម === តាមប្រភពពីឯកសារចិនបាននិយាយថា មានរាជាណាចក្រម៉ាឡេប្រមាណ៣០ប្រទេសនៅសតវត្សរ៍ទី២ និងទី៣។ '''រដ្ឋកេដាស''' (ជាភាសាប៉ាឡាវ៉ាបុរាណ '''កេដារ៉ាម''' ជាភាសាសំស្ក្រឹត '''កត្តហៈ''') ស្ថិតនៅចំផ្លូវនៃការឈ្លានពានពីសំណាក់ស្តេចស្តេចស្រីវិជ័យ''' ដែលធ្លាប់តែមានឥទ្ឋិពលលើរដ្ឋកេដាស រដ្ឋប៉័ត្តានី និង រដ្ឋលីហ្គរ ធ្លាក់ចុះខ្សោយ។ ​បន្តិចក្រោយមក រាជាណាចក្រលីហ្គរ ដែលកាន់[[ព្រះពុទ្ឋសាសនា]] បានកាន់កាប់រដ្ឋកេដាស ហើយ'''ព្រះចៅចាន់ដ្រាបានុ'''បានប្រើវាជាទីតាំងវាយកោះស្រីលង្កា នៅសតវត្សរ៍ទី១១។ នៅសហសវត្សរ៍ដំបូង ប្រជាជននៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ កាន់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និងព្រះពុទ្ឋសាសនា និងប្រើប្រាស់[[ភាសាសំស្ក្រឹត]]។ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៥ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា ត្រូវបានបង្កើតដោយរាជវង្សរបស់ស្តេច១អង្គ ព្រះនាម '''បរមេស្វរៈ'''។ ស្តេចអង្គនេះមកពី'''តំបន់ប៉ាឡេមបាង''' និងមានសែស្រលាយពីរាជវង្សស្រីវិជ័យ ដែលបានភៀសខ្លួនពី'''តំបន់តេម៉ាសេក'''(បច្ចុប្បន្នសិង្ហបុរី)។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នេះបានគ្រប់គ្រងម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីបបច្ចុប្បន្ន ខេត្តប៉័ត្តានី(ភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ) និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]]ខាងកើត។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់មានអត្ថិភាពរយៈពេល១ទសវស្សរ៍ ដែលក្នុងអំលុងពេលនោះ សាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយពាសពេញកម្រងកោះម៉ាឡេ។ ម៉ាឡាកាជាកំពង់ផែដ៏មមាញឹកជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នាពេលនោះ។ តឹកតាងដំបូងស្តីអំពីសាសនាឥស្លាមនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេដែលរកឃើញនៅតំបន់តេរេងហ្គានុ បានឱ្យ​ដឹងថា ឥស្លាមមាននៅទីនោះតាំងពីទសវត្សរ៍ទី១៤។ នៅឆ្នាំ ១៥១១ ព័រទុយហ្គាល់បានដាក់អាណានិគមលើម៉ាឡាកា។ រាជបុត្រទាំងឡាយនៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា បានបែកបាក់ដោយចែកចេញជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់២គឺ រាជណាចក្រស៊ុលតង់នៃពេរ៉ាក់ (នៅខាងជើង) និង រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃចូហរ (នៅខាងត្បូង)។ ការបែកបាក់នេះបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ ១៦៤១ គឺនៅពេលដែលហុលឡង់ (សំព័ន្ឋមិត្តរបស់រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ចូហរ) បានកាន់កាប់ម៉ាឡាកាទាំងស្រុង។ '''ការមកដល់នៃចក្រភពអង់គ្លេស''' ចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់អាណានិគមជាលើកដំបូងនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ នៅឆ្នាំ១៧៨៦ គឺនៅពេលដែលព្រះចៅស៊ុលតង់នៃកេដាសបានឱ្យខ្វីកោះប៉េណាងទៅក្រុមហ៊ុន British East India របស់អង់គ្លេស។ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាអង់គ្លេស ហុលឡង់ឆ្នាំ១៨៤២ == ភូមិសាស្ត្រ == {{Main|ភូមិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ដែនដីសំខាន់របស់​ម៉ាឡេស៊ីត្រូវខណ្ឌចែកជា២ដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]។ តែដែនដីទាំង២មានទេសភាពរួមដែលសំបូរដោយច្រាំងសមុទ្រ ​ខ្ពង់រាប និងភ្នំប្រកបដោយព្រៃក្រាស់ៗ។ ភ្នំ​ដែលមាន​កម្ពស់​ខ្ពស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឈ្មោះ​​[[ភ្នំគីណាបាលូ]] (៤០៩៥,២ម) ដែលស្ថិតនៅកោះបរណេអូ។ ម៉ាឡេស៊ីមានអាកាសធាតុត្រូពិច ទទួលឥទ្ឋិពលពី​[[ខ្យល់មូសុង]] ដែលបក់ពី​ទិសនិរតី​ពីខែ​មេសាដល់ខែតុលា និងបក់ពី​ទិសឦសាន​ពីខែតុលាដល់ខែកុម្ភៈជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ច្រកម៉ាឡាកាដែលស្ថិតនៅចន្លោះរវាងឧបទ្វីបម៉ាឡេ និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]] ជាច្រកសមុទ្រដ៏សំខាន់របស់ពិភពលោក។ [[ទីក្រុងពុត្រាចាយ៉ា]] ជាទីក្រុងរដ្ឋបាលដែលទើបត្រូវបានបង្កើតថ្មីដោយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ ក្នុងគោលដៅបន្ឋូរបន្ថយភាពកកកុញនៅរដ្ឋធានី[[កូឡាឡាំពួរ]]។ កូឡាឡាំពូរនៅតែជាទីក្រុងដែលសភា​តាំងនៅ ក៏ដូចជាទីក្រុងពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ម៉ាឡេស៊ីដដែល។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន ចចថោន អ៊ីប៉ូ ចូហរបារូ គូជីង កុតាគីណាបាលូ មីរី អាឡរស្តារ ម៉ាឡាកាថោន និង ក្លាង ជាដើម។ ===ធនធានធម្មជាតិ=== ម៉ាឡេស៊ី​សំបូរធនធានផ្នែកកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងរ៉ែធម្មជាតិ។ ចំពោះវិស័យកសិកម្ម ម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសនាំមុខគេផ្នែក កៅស៊ូធម្មជាតិ និងប្រេងដូង។ ប្រេងដូង​ជា​ចលករដ៏សំខាន់​ក្នុងបម្លាស់ប្តូរ​រូបិយវត្ថុពីបរទេស។ ក្រៅពីនេះម៉ាឡេស៊ីក៏នាំចេញ ក្តារបន្ទះ ឈើអារ [[កាកាវ]] ម្រេច ម្នាស់ និង​ថ្នាំជក់ផងដែរ។ ទាក់ទិននឹងវិស័យព្រៃឈើ យើងគួរកត់សម្គាល់ដែរថា ការកាប់ឈើដើម្បីទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១៩។ សព្វថ្ងៃ​គេ​ប៉ាន់ប្រមាណ​ថា មាននៅសល់​ផ្ទៃដីព្រៃឈើ​ប្រមាណតែ ៥៩% ប៉ុណ្ណោះនៃផ្ទៃដីប្រទេស។ កំណើនដ៏ខ្លាំងក្លានៃឧស្សាហកម្មព្រៃឈើ ជាពិសេសចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦០ បានចោទជាបញ្ហាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការសឹករេចរិលនៃដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាការពារបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ឋអេកូឡូស៊ី ដោយគ្រប់គ្រងធនធានព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព ស្របពេលជាមួយការធ្លាក់ចុះ​នៃតំលៃឈើ​លើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀតនៅមានការដាំដើមឈើឡើងវិញដើម្បីបន្ថយការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃ។ [[សំណប៉ាហាំង]] និង[[ប្រេងកាត]] ជាធនធានរ៉ែយ៉ាងសំខាន់ដែលទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡាស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីធ្លាប់ជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងផលិតកម្ម[[សំណប៉ាហាំង]] នៅមុនពេលមានការច្របូកច្របល់ក្នុងទីផ្សារសំណប៉ាហាំងនៅដើមទសវត្សរ៍៨០។ នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ សំណប៉ាហាំងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ គឺទើបតែចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧២ ទេ ដែលប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិបានមកជំនួសកន្លែងសំណប៉ាហាំង។ ប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិម៉ាឡេស៊ីមាននៅវាលប្រេងកាតនៅឆ្ងាយពីច្រាំងរដ្ឋសាបា សារ៉ាវ៉ាក់ និង តេរេងហ្គានុ។ ធនធានរ៉ែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[ទង់ដែង]] [[ដែកបុកស៊ីត]] រ៉ែដែក និង [[ធ្យូងថ្ម]]។ រ៉ែឧស្សាហកម្មមានដូចជា ដីឥដ្ឋ [[កៅឡាំង]] [[ស៊ីលីកា]] ថ្មកំបោរ [[បារីត]] [[ហ្វូស្វាត]] [[ថ្មក្រានីត]] និង [[ថ្មម៉ាប]]។ ==រដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ== {{Main|នយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ី}} {{ផ្នែកទទេ}} == សេដ្ឋកិច្ច == {{Main|សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី}} [[ឯកសារ:Malaysia_KL_1.JPG|thumb|right|200px|អាគារភ្លោះប៉េត្រូណាស់ (Petronas Twin Tower) ៖ និមិត្តិរូបម៉ាឡេស៊ី]] [[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]] និង [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ជាស្នូលពាណិជ្ជកម្មជាច្រើនសតវត្សរ៍។ គេឃើញមានការធ្វើជំនួញ[[ប៉រសឺឡែន]] និង គ្រឿងទេស តាំងពីម៉ាឡេស៊ីមិនទាន់កើតជាសហព័ន្ឋតែ១។ ពេលអង់គ្លេសមកកាន់កាប់ម៉ាឡាកា កៅស៊ូនិងដូងប្រេងត្រូវបាននាំមកម៉ាឡេស៊ី។ បន្តិចម្ដងៗ ម៉ាឡាយ៉ាបានក្លាយជាអ្នកនាំមុខគេក្នុងការផលិតកៅស៊ូ ប្រេងដូង និង សំណប៉ាហាំង។ វត្ថុធាតុដើមទាំង៣នេះហើយ ដែលនាំសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីអោយរីកចំរើនរហូតដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០។ នៅទសវត្សរ៍៧០ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជា '''ខ្លានៅអាស៊ី''' ដោយប្រែក្លាយសេដ្ឋកិច្ច​ដែលពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម និង រ៉ែ មកជាសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើផលិតកម្មឧស្សាហកម្ម។ ការវិនិយោគពី[[ជប៉ុន]]ក្នុងឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ បានជំរុញអោយការនាំចេញជា​ចលករសេដ្ឋកិច្ចចំបងជាងគេ​នៅម៉ាឡេស៊ី។ ===ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋ=== ម៉ាឡេស៊ីមានបណ្តាញផ្លូវគមនាគមន៍ខ្វាត់ខ្វែង ដែលតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរភាគខាងលិចនៃម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប។''' បណ្តាញផ្លូវអិចស្ព្រេសម៉ាឡេស៊ី''' (Malaysian expressway network) មានប្រវែងសរុប ១១៩២ គ.ម។ វាតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗដូចជា ក្លាង ចូហរ បារូ និង ប៉េណាង។ ផ្លួវអិចស្ព្រេសសំខាន់គឺផ្លួវអិចស្ព្រេសជើងត្បូង រត់ពីចុងខាងជើងទៅចុងខាងត្បូងឧបទ្វីប។ ផ្លួវនេះជាផ្នែកមួយនៅ [[បណ្តាញផ្លូវហាយវេអាស៊ី]] (Asian Highway Network) ដែលតភ្ជាប់ទៅ[[ថៃ]] និង [[សិង្ហបុរី]]។ ផ្លូវថ្នល់នៅឆ្នេរខាងកើតម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប និង ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍន៍នៅឡើយទេ។ ផ្លួវទាំងនោះបត់បែនតាមតំបន់ភ្នំ ដែលភាគច្រើនក្រាលក្រួសមិនមានចាក់កៅស៊ូទេ។ មធ្យោបាយធ្វើដំនើរសំខាន់នៅទីនោះគឺ ធ្វើតាមទន្លេ និង ផ្លូវអាកាស។ សេវារថភ្លើងនៅម៉ាឡេស៊ីខាងលិចដំនើរការដោយ '''ផ្លូវដែកម៉ាឡេស៊ី''' (Keretapi Tanah Melayu) ដែលមានបណ្តាញផ្លូវដែកតភ្ជាប់ក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើឧបទ្វីប និង ភ្ជាប់ទៅសិង្ហបុរីផងដែរ។ នៅរដ្ឋសាបា ក៏មានផ្លូវដែកខ្លីមួយដែលដំនើរការដោយ ផ្លូវដែករដ្ឋសាបា សំរាប់ដឹកទំនេញ។ ម៉ាឡេស៊ី​មានកំពុងផែនៅពាសពេញប្រទេស។ កំពង់ផែធំជាងគេមាន កំពង់ផែក្លាង (Port Klang) និង កំពង់ផែតាងជុងប៉េលេប៉ាស (Port of Tanjung Pelepas) នៅចូហរ។ កំពង់ផែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាននៅ តាងជុងគីឌូរ៉ុង (Tanjung Kidurong) កូតាគីណាបាលូ (Kota Kinabalu) គូឈីង (Kuching) គួនថាន (Kuantan) ប៉ាសៀហ្គួដាង (Pasir Gudang) ប៉េណាង (Penang) មីរី (Miri) សាន់ដាកាន (Sandakan) និង តាវៅ (Tawau)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានក៏មាននៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។ អាកាសយាន្តដ្ឋានធំជាងគេគឺ [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូឡាឡាំពួរ]] (Kuala Lumpur International Airport KLIA)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូតាគីណាបាលូ]] (Kota Kinabalu International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិប៉េណាង]] (Penang International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិគូឈីង]] (Kuching International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិឡាងកាវី]] (Langkawi International Airport) និង [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិសេណៃ]] (Senai International Airport)។ ក្រៅពីនេះនៅមានអាកាសយាន្តដ្ឋានតូចៗតាមទីក្រុងផ្សេងៗ ក៏ដូចជាព្រលានយន្តហោះ​ក្នុងស្រុក​នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល​នៅសាបា និង សារ៉ាវ៉ាក់។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ី​មិនមានការលំបាកក្នុងការធ្វើដំនើររវាងម៉ាឡេស៊ីខាងលិចនិងម៉ាឡេស៊ីខាងកើតទេ ដោយមានការហោះហើរជារៀងរាល់ថ្ងៃរវាងតំបន់ទាំង២នេះ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Air Asia របស់ម៉ាឡេស៊ី បំរើសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនអ្នកដំនើរក្នុងតំលៃថោកជាងគេក្នុងតំបន់។ សេវាទូរគមនាគមន៍នៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ធ្វើឡើងតាមរយៈការផ្សាយបណ្តាក់[[រលកម៉ៃក្រូវេវ]]។ ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ ធ្វើឡើងតាមរយៈខ្សែកាបក្រោមសមុទ្រ និង ផ្កាយរណប។ ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី គឺ[[ក្រុមហ៊ុនតេលេកុមម៉ាឡេស៊ីបែហាដ]] (Telekom Malaysia Berhad) ហៅកាត់ថា TM។ ក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់នូវសេវាទូរស័ព្ទមានខ្សែ ទូរស័ព្ទដៃ និង សេវាអ៊ីនធឺណិត ដាលអាប់និងប៊្រដបាន។ == ប្រជាសាស្ត្រ == {{Main|ប្រជាសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានជនជាតិច្រើនជាតិសាសន៍ ដែលនៅក្នុងនោះជនជាតិម៉ាឡេ មានច្រើនជាងគេ(៦២%)។ តាមនិយមន័យក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី ជនជាតិម៉ាឡេ​ជាអ្នកកាន់​[[សាសនាមូស្លីម]]​ដែលប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ។ និយាយម្យ៉ាងទៀត អ្នកណាក៏ដោយ មិនថាមានដើមកំនើតពីសាសន៍ណាក៏ដោយ អោយតែកាន់សាសនាមូស្លីម ហើយគោរពប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ អាចត្រូវចាត់ទុកជាជនជាតិម៉ាឡេ ហើយមានសិទ្ឋិស្មើជនជាតិម៉ាឡេដែរ ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ២៤%នៃប្រជាជនមានខ្សែស្រលាយពីជនជាតិចិន និង ៨%មានដើមកំនើតពី​ជនជាតិឥណ្ឌា។ ៩០%នៃសហគមន៍ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីឥណ្ឌានេះជាជនជាតិតាមិល។ ជនជាតិដែលនៅសល់ជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរដែលមិនមែនជាជនជាតិម៉ាឡេ។ ពួកនេះច្រើនមាននៅ​ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត(ម៉ាឡេស៊ីបរណេអូ)។ ច្រើនជាង៥០%នៃប្រជាជននៃរដ្ឋសាបា និង រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់ ជាជនជាតិទាំងនេះ។ តាមឯកសារ គេរកឃើញជនជាតិភាគតិចទាំងនេះរាប់សិបក្រុម តែពួកគេ​ទាំងនោះមានវប្បធម៌មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីផ្សេងទៀតមានដើមកំនើតពីអឺរ៉ុប មជ្ឈិមបូព៌ា កម្ពុជា ថៃ និងវៀតណាម។ ជនជាតិអឺរ៉ុបទាំងនោះជាកូនចៅ​ជនជាតិអង់គ្លេស​និង​ព័រទុយហ្គាល់ដែលមករស់នៅតាំងពីសម័យអាណានិគម។ ជនជាតិកម្ពុជា និង វៀតណាម១ចំនួនតូចនេះ ជាជនភៀសខ្លួនពីសង្គ្រាមវៀតណាម។ របាយប្រជាជនមិនស្មើទេ។ ប្រជាជនប្រមាណ២០លាននាក់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាកកកុញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ខណៈម៉ាឡេស៊ីខាងកើតមានប្រជាជនតិចតួច។ ដោយសារកំនើនយ៉ាងគំហុក​នៃឧស្សាហកម្មការងារ កំលាំងពលករពី១០%ទៅ២០% ជាជនជាតិបរទេស ដែលភាគច្រើនជាជនជាតិឥណ្ឌួនេស៊ី។ មានពលករប្រហែល១លាននាក់ជាពលករ​ស្របច្បាប់ និងប្រហែល១លាននាក់ទៀតជាពលករខុសច្បាប់។ == វប្បធម៌ == {{Main|វប្បធម៌ម៉ាឡេស៊ី}} ម៉ាឡេស៊ីជាសង្គម ពហុជាតិសាសន៍ ពហុវប្បធម៌ និង ពហុភាសា។ ប្រជាជននៅខែកុម្ភៈ ២០០៧ មានចំនូន ២៦,៦លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ៦២%ជាជនជាតិម៉ាឡេ ២៤%ជាជនជាតិចិន ៨%ជាជនជាតិឥណ្ឌា និងក្រៅពីនេះជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរ។ ជនជាតិម៉ាឡេបង្កើតជាសហគមន៍ធំជាងគេ។ ពួកគេកាន់សាសនាឥស្លាម ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ជនជាតិម៉ាឡេដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងគ្រប់វិស័យ ជាពិសេសគឺវិស័យនយោបាយ។ ភាសាកំនើតរបស់ពួកគេគឺភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu)។ ភាសាម៉ាឡេជាភាសាជាតិ។ កាលពីអតីតកាល ភាសាម៉ាឡេសរសេដោយប្រើអក្ខរក្រមសំស្ក្រឹត តែត្រូវបានសរសេរដោយប្រើអក្ខរក្រមអារ៉ាប់វិញនៅសតវត្សរ៍ទី១៥។ ឥទ្ឋិពលពីអាណានិគម​បានប្តូរការសំនេរដោយប្រើ​អក្ខរក្រមរ៉ូម៉ង់ដូចបច្ចុប្បន្នវិញ ដោយប្រព័ន្ឋអប់រំនៅសម័យអាណានិគមប្រើប្រាស់អក្សររ៉ូម៉ង់ក្នុងការបង្រៀន។ ជនជាតិភាគតិចមិនមែនម៉ាឡេ ច្រើនជាងគេគឺ ''កុលសម្ព័ន្ឋអ៊ីបាន''' (Iban) នៅរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ ពួកគេមានគ្នាដល់ទៅ ៦សែននាក់។ ពួកគេមានប្រពៃណីរស់នៅក្នុងផ្ទះវែងៗ ក្នុងភូមិព្រៃភ្នំ តាមដងទន្លេរ៉ាចាង (Rajang River) និង ទន្លេលូប៉ា (Lupar River)។ កុលសម្ព័ន្ឋប៊ីដាយុស (Bidayuhs) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ ១៧ម៉ឺននាក់ ប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅភាគនិរតីរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ កុលសម្ព័ន្ឋជនជាតិភាគតិចធំជាងគេនៅរដ្ឋសាបា គឺ'''កុលសម្ព័ន្ឋកាដាហ្សាន'''់ (Kadazan)។ ពួកគេជាកសិករកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។។ ជនជាតិភាគតិចធំជាងជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ជា'''ជនជាតិអូរ៉ាងអាស្លី''' (Orang Asli) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ១៤ម៉ឺននាក់។ ពួកគេជាជនជាតិដើម ជាអ្នកប្រមាញ់និងកសិករ។ ជនជាតិចិននៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនកាន់ពុទ្ឋសាសនាមហាយាន និង សាសនាតាវ។ ពួកគេនិយាយភាសាចិនតំបន់ផ្សេងៗដូចជា ភាសាចិនកុកងឺ ភាសាចិនហុកគាន ភាសាចិនកន្តាំង ភាសាចិនហាក់កា និង ភាសាចិនទាជីវ។ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជនជាតិចិនបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសហគមន៍ជំនួញនៅម៉ាឡេស៊ី។ ជនជាតិឥណ្ឌានៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនជាជនជាតិតាមិល កាន់សាសនាព្រាហ្ម។ ពួកគេរត់មកពីភាគខាងត្បូងឥណ្ឌាក្នុងឋានៈជាគ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងកម្មករជំនាញ ហើយមានភាសាកំនើតគឺភាសាតាមិល។ ជនជាតិឥណ្ឌាភាគច្រើនដែលមានជីវភាពមធ្យមនិងធូធារ និយាយភាសាអង់គ្លេសជាភាសាទី១។ សហគមន៍តាមិលមូស្លីមមានគ្នា២សែននាក់។ សហគមន៍ស៊ីកមានគ្នាជាង៨ម៉ឺននាក់។ ភ្លេងប្រពៃណីម៉ាឡេស៊ីមានទំរង់ជាល្បាយនៃតន្ត្រីចិននិងតន្ត្រីឥស្លាម។ ឧបករណ៍ភ្លេងសំខាន់គឺ ស្គរ។ ម៉ាឡេស៊ីមានរបាំប្រពៃណី និង របាំល្ខោន ដែលមួយចំនួនមានប្រភពមកពីថៃ ឥណ្ឌា និង [[ព័រទុយហ្គាល់]]។ ទំរង់សិល្បៈផ្សេងទៀតមាន ល្ខោនស្រមោល និង [[ស៊ីឡាត]] (សិល្បៈនៃការប្រយុទ្ឋរបស់ម៉ាឡេស៊ី) និងសិប្បកម្ម ដូចជា [[បាទីក]] (ការជ្រលក់ពណ៌ក្រណាត់) តំបាញ និង សិប្បកម្មប្រាក់និងស្ពាន់។ ===សាសនា=== ម៉ាឡេស៊ីជារដ្ឋ ពហុសាសនា ដែលមានសាសនាឥស្លាមជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ តាមលទ្ឋផលពីការជំរឿនប្រជាជននិងភូមិដ្ឋានក្នុងឆ្នាំ២០០០ បានអោយដឹងថា ប្រជាជន ៦០,៣% កាន់[[សាសនាឥស្លាម]] ១៩,២ កាន់[[សាសនាព្រះពុទ្ឋ]] ៩,១% កាន់[[សាសនាគ្រឹស្ត]] និង ៦,៣% កាន់[[សាសនាព្រាហ្ម]]។ នៅសល់៥%ទៀតត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាដទៃ មាន សាសនាព្រលឹង [[សាសនាសាម៉ាន់]] [[សាសនាស៊ីក]] [[សាសនាបាហាអ៊ី]] [[សាសនាតាវ]] [[សាសនាខុងជឺ]] និងសាសនាប្រពៃណីរបស់ចិន។ ទោះជាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានធានានូវសេរីភាពខាងជំនឿសាសនាក៏ដោយ ការអនុវត្តជាក់ស្តែងវាមិនងាយស្រួលដូចនោះទេ។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញជនជាតិម៉ាឡេត្រូវតែកាន់សាសនាឥស្លាម។ អ្នកដែលមិនមែនជាមូស្លីម ហើយរៀបការជាមួយមូស្លីម ត្រូវតែប្តូរទៅកាន់សាសនាឥស្លាម។ ប៉ុន្តែគេមិនឃើញមានការហាមឃាត់ការសាងសង់អគារសាសនា និង​ សកម្មភាពនៃការប្រារព្ឋ​ពិធីសាសនាដែលធ្វើឡើងដោយពួកមិនមែនមូស្លីមទេ។ ជនជាតិមូស្លីមត្រូវឆ្លងកាត់ការសំរេចពី [[តុលាការសារៀ]] នៅពេលមានបញ្ហាផ្សេងៗទាក់ទិននឹងជំនឿនិងកាតព្វកិច្ចជាមូស្លីម មានដូចជា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការបន្តកេរ្តិ៍មរតក ការប្តូរសាសនា និង ការលែងលះ។ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសបវេណី និង ឧក្រិដ្ឋកម្ម មិនស្ថិតនៅក្រោមការកាត់ក្តីរបស់តុលាការសារៀទេ។ តាមច្បាប់ ទាំងតុលាការស៊ីវិល ទាំងតុលាការសហព័ន្ឋមិនមានសិទ្ឋិលើការសំរេចពីតុលាការសារៀទេ។ តុលាការសារៀមានអំនាចប្រហាក់ប្រហែលនឹងតុលាការស៊ីវិលដែរ។ តាមច្បាប់ ពួកមូស្លីមមិនអាចប្តូរទៅកាន់សាសនាផ្សេងដោយសេរីបានទេ ដោយអំពើនេះត្រូវតែមានការឆ្លងកាត់ពីតុលាការសារៀ។ តុលាការសារៀគ្រប់គ្រងដោយតុលាការ​ដែលបានរៀនសូត្រ​ពីច្បាប់សារៀ។ ជាទូទៅ អ្នកដែលចង់ចាកចេញពីសាសនាឥស្លាម អាចធ្វើការប្រកាសតាមនីតិវិធី តែការណ៍នេះមិនត្រួវបានទទួលស្គាល់ដោយតុលាការស៊ីវិលទេ ដរាបណាមិនមានការប្រកាស​សំរេចពីតុលាការសារៀនោះ។ តុលាការសារៀអាចសំរេចអនុញ្ញាតអោយនរណាម្នាក់ដែលគេជឿពិតប្រាកដថាគ្មានជំនឿលើសាសនាឥស្លាមតទៅទៀត។ ===ការអប់រំ=== វិស័យអប់រំស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យពីក្រសួងអប់រំ នៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ។ កុមារម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនចូលរៀននៅសាលាមត្តេយ្យនៅអាយុពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ។ សាលាមត្តេយ្យភាគច្រើនជាសាលាឯកជន តែក៏មានសាលាមត្តេយ្យរដ្ឋខ្លះៗដែរ។ កុមារចូលរៀនសាលាបឋមសិក្សាពីអាយុ៧ឆ្នាំ ដោយមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ មានសាលាបឋមសិក្សា២ប្រភេទគឺ ១សាលាបឋមសិក្សាគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាម៉ាឡេ​ជាភាសាយាន្ត​ក្នុងការបង្រៀន និង ១ទៀតជាសាលាបឋមសិក្សាជំនួយដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាចិនឬភាសាតាមិលជាភាសាយាន្តក្នុងការបង្រៀន។ មុនពេលឡើងទៅកាន់មធ្យមសិក្សា សិស្សថ្នាក់ទី៦ទាំងអស់ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងបឋមសិក្សាប័ត្រ។ ការអប់រំនៅមធ្យមសិក្សាក្នុងវិទ្យាល័យរដ្ឋមានរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ វិទ្យាល័យរដ្ឋប្រើភាសាម៉ាឡេជា ភាសាចំបងក្នុងការបង្រៀន លើកលែងតែ​[[គណិតវិទ្យា]]និងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលមានការបង្រៀនជាភាសាបរទេសោផងដែរ។ នៅចុងឆ្នាំទី៣នៃមធ្យមសិក្សា សិស្សទាំងអស់ត្រូវប្រលង Penilaian Menengah Rendah (PMR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ នៅឆ្នាំចុងក្រោយគឺឆ្នាំទី៥ មានការប្រលងម្តងទៀតគឺការប្រលង Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាប័ត្រម៉ាឡេស៊ី (ត្រូវគ្នានឹង បាក់អង ពីមុននៅ[[កម្ពុជា]]ដែរ)។ សាលាដែលចាស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី ក៏ដូចជានៅ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]ដែរ គឺសាសា Penang Free School (សាលាសេរីប៉េណាង)។ មុខវិទ្យា[[គណិតវិទ្យា]]និងវិទ្យាសាស្ត្រ ([[ជីវវិទ្យា]] [[រូបវិទ្យា]] និង [[គីមីវិទ្យា]]) ទាំងនៅបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា ត្រូវបានបង្រៀនជា[[ភាសាអង់គ្លេស]] ដោយគេយល់ថាការធ្វើបែបនេះ​នឹងធ្វើអោយសិស្សមានការងាយស្រួលក្នុងការបន្តការសិក្សាទៅក្នុងផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រនិងវិស្វកម្ម។ នៅទូទាំងម៉ាឡេស៊ី មានវិទ្យាល័យឯករាជ្យចំនួន៦០ ដែលបង្រៀនមុខវិជ្ជាភាគច្រើនជាភាសាចិន។ សាលាទាំងនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ និងធ្វើអោយស្របបទដ្ឋានដោយ '''សមាគមគណកម្មាធិការសាលាចិនរួមនៅម៉ាឡេស៊ី''' (The United Chinese School Committees' Association of Malaysia UCSCAM)។ សាលាទាំងនោះមានសិទ្ឋិក្នុងការសំរេចផ្ទាល់ខ្លួន។ ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យទាំងនេះមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ដែលចែកចេញជា មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ៣ឆ្នាំ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ៣ឆ្នាំ។ សិស្សត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Unified Examination Certificate (UEC) នៅឆ្នាំទៅ៣ (មានតំលៃស្មើឌីប្លូម) និង នៅឆ្នាំទី៦ (មានតំលៃស្មើបាក់ឌុប)។ មានសាលាឯករាជ្យមួយចំនួនក៏បញ្ចូលការបង្រៀនជាភាសាម៉ាឡេនិងភាសាអង់គ្លេសដែរ បន្ថែមពីលើភាសាចិន ដើម្បីអោយសិស្សមានលទ្ឋភាពទៅប្រលងយកសញ្ញាប័ត្រ PMR និង SPM ដែរ។ សាលាមធ្យមសិក្សានៅម៉ាឡេស៊ីមានច្រើនប្រភេទមាន សាលារដ្ឋ(រួមទាំងសាលាធម្មតា និង សាលាសាសនា) សាលាចិនឯករាជ្យ សាលាបច្ចេកទេស សាលាតាមផ្ទះ សាលាវិទ្យាសាស្ត្របឋមម៉ារ៉ា និង សាលាមិនមែនរដ្ឋមួយចំនួនដូចជា សាលាសាសនា សាលាអន្តរជាតិ និង សាលាឯកជន។ សិស្សដែលមានបំនងចូលសាកលវិទ្យាល័យសាធារណៈ ត្រូវតែរៀនបន្ថែម១ឆ្នាំកន្លះទៀតនៅ​វិទ្យាល័យ មុននឹឆ្លងកាត់ការប្រលង១ទៀតគឺ Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) ដែលមានន័យថា សញ្ញាប័ត្រវិទ្យាល័យជាន់ខ្ពស់ម៉ាឡេស៊ី ដែលមានតំលៃស្មើបាក់ឌុបនៅកម្ពុជា។ នៅឧត្តមសិក្សា មានគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារដ្ឋមួយចំនួនដូចជា [[សាកលវិទ្យាល័យម៉ាឡាយ៉ា]] (University of Malaya) [[សាកលវិទ្យាល័យសាំងម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Sains Malaysia) និង [[សាកលវិទ្យាល័យកេបាំងសានម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Kebangsaan Malaysia)។ ក្រៅពីនេះនៅមាន សាកលវិទ្យាល័យល្បីៗពីបរទេសចំនួន៥ទៀត បានបើកសាខានៅម៉ាឡេស៊ី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨។ សាខាទាំងនោះផ្តល់នូវការអប់រំ និង សញ្ញាប័ត្រមានតំលៃស្មើនឹងនៅស្នាក់ការធំដែរ។ សកលវិទ្យាល័យដែលជាសាខាពីបរទេសមាន សាកលវិទ្យាល័យម៉ូណាស ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (Monash University Malaysia Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាឃឺធីន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Curtin University of Technology Sarawak Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាស្វីនបឺន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Swinburn University of Technology Sarawak Campus) និង សាកលវិទ្យាល័យណតធីងហេម ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (University of Nottingham Malaysia Campus)។ សិស្សទាំងអស់មានជំរើសក្នុងការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យឯកជនដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ សាកលវិទ្យាល័យភាគច្រើន​មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ​សាកលវិទ្យាល័យ​នៅបរទេសជាពិសេស នៅ [[សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] និង [[អូស្ត្រាលី]]។ និស្សិតម៉ាឡេស៊ីដែលទៅរៀននៅបរទេសភាគច្រើនមាននៅ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស អូស្ត្រាលី [[ញូហ្សៀលែន]] [[កាណាដា]] [[សិង្ហបុរី]] និង [[ជប៉ុន]]។ ក្រៅពីកម្មវិធីសិក្សារបស់រដ្ឋ សិស្សមានឱកាសសិក្សាតាមកម្មវិធីបរទេស តាមរយៈការរៀននៅសាលាអន្តរជាតិ។ សាលាអន្តរជាតិទាំងនោះមាន Australian International School, Malaysia (កម្មវិធីសិក្សាអូស្ត្រាលី) The Alice Smith School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Elc International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The Garden International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Lodge International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The International School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាអាមេរិក និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) The Japanese School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាជប៉ុន) The International School of Penang (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) Lycée Français de Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាបារាំង) ជាដើម។ ===សុខាភិបាល === សង្គមម៉ាឡេស៊ីអោយសារសំខាន់ទៅលើការពង្រីកនិងការអភិវឌ្ឍន៍សេវាថែទាំសុខភាព ដោយប្រើប្រាស់៥%នៃថវិការដ្ឋសំរាប់ការអភិវឌ្ឈន៍សង្គម ក្នុងវិស័យថែទាំសុខភាពសាធារណៈ។ ដើម្បី​ឆ្លើយតប​នឹងកំនើនប្រជាជន និង កំនើនជនចាស់ជរា រដ្ឋាភិបាលមានគំរោងអភិវឌ្ឈប្រព័ន្ឋសុខាភិបាល តាមរយៈការ ជួសជុលកែលំអមន្ទីរពេទ្យដែលមានស្រាប់ ស្ថាបនា​និង​បំពាក់បរិក្ខារ​សំរាប់​មន្ទីរពេទ្យថ្មីៗ បង្កើនចំនួនពហុគ្លីនីក និង ការពង្រីកបណ្តាញ[[តេលេសុខភាព]](Telehealth)។ ប្រព័ន្ឋសុខាភិបាលម៉ាឡេស៊ីតំរូវអោយវេជ្ជបណ្ឌិតទាំងអស់បំរើការងារជាចាំបាច់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ក្នុងមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ ដើម្បីធានាបាននូវកំលាំងធ្វើការក្នុងមន្ទីរពេទ្យទាំងនេះ។ ថ្មីៗនេះ វេជ្ជបណ្ឌិត​មកពីបរទេសក៏ត្រូវបានគេលើកទឹកចិត្តអោយធ្វើការនៅទីនេះដែរ។ ទោះជាបែបនេះក៏ដោយ ក៏នៅមានកង្វះខាតគ្រូពេទ្យ ជាហេតុធ្វើអោយ ការព្យាបាល និង ថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រ​ពីគ្រូពេទ្យឯកទេស​មានជំនាញខ្ពស់ អាចរកបានតែនៅតាមបណ្តាទីក្រុងធំៗ។ ការវិនិយោគទុននិងកិច្ចប្រឹងប្រែងនាំយកបរិក្ខារពេទ្យទំនើបៗទៅតាមទីប្រជុំជននានា មានក៏ពិតមែន តែបញ្ហាស្ថិតនៅត្រង់ថា​មិនមាន​អ្នកជំនាញគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ទាំងនេះទេ។ ភាគច្រើននៃមន្ទីរពេទ្យឯកជន មាននៅទីក្រុង។ ខុសពីមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ មន្ទីរពេទ្យឯកជនមានបំពាក់ឧបករណ៍ទំនើបៗបំផុតក្នុងការថតនិងវិភាគជំងឺ។ ការវិនិយោគក្នុងមន្ទីរពេទ្យឯកជន​មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាការវិនិយោគដ៏វាងវៃទេ ដោយគេត្រូវការរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំ មុខនឹងគេអាចរកប្រាក់ចំនេញបាន។ តែស្ថានភាពបានផ្លាស់ប្តូរ ដោយក្រុមហ៊ុននានា​បានងាកមករក​ការវិនិយោគទុនក្នុងវិស័យសុខាភិបាលសារជាថ្មី បន្ទាប់ពីមានកំនើនតំរូវការសេវាសុខភាពពីជនបរទេសដែលមកប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង ការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាល​ក្នុងឧស្សាហកម្ម​ទេសចរណ៍សុខភាព។ ==កំណត់សម្គាល់== {{Reflist|group=ស}} ==ឯកសារយោង == {{Reflist}} {{ASEAN}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} {{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ម៉ាឡេស៊ី| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រជាជាតិក្រុមដប់ប្រាំ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិនៃសហធនរដ្ឋ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]] 8yw9ycs26izk5elnhtj9b0zxc63f1vw 314752 314750 2024-12-19T06:46:05Z Pineapplethen 39367 /* សាសនា */ ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជំរឿនសាសនាចុងក្រោយបំផុតនៃឆ្នាំ 2020 នៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី 314752 wikitext text/x-wiki {{Good article}} <noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude> {{pp-move-indef}} {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = ម៉ាឡេស៊ី<!-- ពាក្យ សហព័ន្ធ (ឈ្មោះផ្លូវការរបស់រដ្ឋ) បើយោងទៅតាមផ្នែកទី១(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធបានចែងជាភាសាម៉ាឡេ និងភាសាអង់គ្លេសថា ឈ្មោះផ្លូវការរបស់ប្រទេសគឺ 'ម៉ាឡេស៊ី'។ ពាក្យ 'សហព័ន្ធ' ត្រូវបានប្រើសម្រាប់សម្ដៅតែទៅលើរដ្ឋមុនប្រទេសម៉ាឡាស៊ីបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា។ ដូច្នេះ សូមកុំបញ្ចូលពាក្យថា 'សហព័ន្ធ' នៅទីនេះ --> | common_name = ម៉ាឡេស៊ី | native_name = {{nobold|''Malaysia'' {{small|([[ភាសាម៉ាឡេ]])}}}} | image_flag = Flag of Malaysia.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិម៉ាឡេស៊ី|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Malaysia.svg | symbol_type = [[វរលញ្ឆករម៉ាឡេស៊ី|វរលញ្ឆករ]] | image_map = Malaysia on the globe (Southeast Asia centered).svg | image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | national_motto = "''Bersekutu Bertambah Mutu''"<ref>{{cite web |url=http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |url-status=dead |archive-date=22 តុលា 2013 |title=Malaysian Flag and Coat of Arms |publisher=Malaysian Government |access-date=24 កុម្ភៈ 2022 |archivedate=2013-10-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx }}</ref><br />("សាមគ្គីភាពជាកម្លាំង") | national_anthem = "''[[ណឺហ្គារ៉ាគូ|Negaraku]]''"<br />("ប្រទេសខ្ញុំ")<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Negaraku instrumental.ogg]]</div> | capital_type = រាជធានី | capital = {{plainlist| * [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]] (រដ្ឋបាល)<br />{{coord|2|56|N|101|42|E|region:MY|display=inline}} * [[គូឡាឡាំពួ]] (នីតិបញ្ញត្តិ)<br />{{coord|3|8|N|101|41|E|region:MY|display=inline}} }} | largest_city = [[គូឡាឡាំពួ]] | languages_type = '''ភាសាផ្លូវការ'''<br />{{nobold|និងភាសាជាតិ}} | languages = [[ភាសាម៉ាឡេ]]<ref name="Script" group="ស">ផ្នែកទី ៩ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]] បានចែងថា៖ "អក្សរ​នៃ​ភាសា​ជាតិ​គឺ​ត្រូវ​មានលក្ខណៈជា​អក្សរឡាតាំង ប៉ុន្តែ​នេះ​មិនមែនមានន័យថាច្បាប់បាម​ហាម​ឃាត់​ការ​សរសេរអក្សរ​ម៉ាឡេតាមទម្រង់អក្សរ​ចាវីនោះទេ, ម៉ាឡេជា​ភាសា​ជាតិ។".</ref>{{#tag:ref|ផ្នែកទី ២ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៨៦៣/៦៧]] បានចែងថា "រក្សាទុកដូចដែលបានផ្តល់នៅក្នុងច្បាប់នេះ ហើយជាកម្មវត្ថុនៃការការពារដែលមាននៅក្នុងមាត្រា ១៥២(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលទាក់ទងនឹងភាសាដទៃ និងភាសានៃសហគមន៍ផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ជាភាសាជាតិគឺត្រូវប្រើក្នុងគោលបំណងផ្លូវការ"។|group="ស"}}<ref name="Recognised language" group="ស">សូមមើលមាត្រា ១៥២ នៃ[[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធនៃម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]]។</ref> | languages_sub = yes | languages2_type = ភាសាទទួលស្គាល់ | languages2 = [[ភាសាអង់គ្លេស]]<ref name="Recognised language" group="ស" /> | ethnic_groups = *៦៩.៧% [[បុមីពូតេរ៉ា (ម៉ាឡេស៊ី)|បុមីពូតេរ៉ា]]<br />(៥៧.៣% [[ជនជាតិម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] និង ១២.៤% ជនជាតិដើមនៃតំបន់[[សាបា]] & [[សារ៉ាវ៉ាក់]] និង[[អូរាំងអាស្លី]]) *២២.៩% [[ជនជាតិម៉ាឡេចិន|ចិន]] *៦.៦% [[ជនជាតិម៉ាឡេឥណ្ឌា|ឥណ្ឌា]] *០.៨% [[ក្រុមជនជាតិដើមនៅម៉ាឡេស៊ី|ជនជាតិផ្សេងៗ]] | ethnic_groups_year = ២០២១ | ethnic_groups_ref = <ref name="2021 pop">{{citeweb|url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2022/01/17/minister-census-shows-malaysias oldest-man-and-woman-aged-120-and-118-preli/2035636|title=Minister: Census shows Malaysia's oldest man and woman aged 120 and 118; preliminary census findings to be released in Feb 2022|publisher=Malaymail|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> {{sfn|Department of Statistics Malaysia|2021}} | religion = {{ubl|៦៣.៥% [[ឥស្លាមសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ឥស្លាមសាសនា]] ([[សាសនារដ្ឋ|ផ្លូវការ]])<ref>{{cite web|url=http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|title=The States, Religion and Law of the Federation|work=Constitution of Malaysia|publisher=Judicial Appointments Commission|access-date=24 កុម្ភៈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614105535/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|archive-date=14 មិថុនា 2017|url-status=dead|archivedate=2016-02-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160202151159/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf}}</ref>|១៨.៧% [[ព្រះពុទ្ធសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]|៩.១% [[គ្រិស្តសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|គ្រិស្តសាសនា]]|៦.១% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ហិណ្ឌូសាសនា]]|១.៨% គ្មានព័ត៌មាន|០.៩% សាសនាដទៃ}} | religion_ref = <ref>{{cite web|url = https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=117&bul_id=MDMxdHZjWTk1SjFzTzNkRXYzcVZjdz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Population Distribution and Basic Demographic Characteristic Report 2010 (Updated: 05/08/2011)|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=29 July 2011|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | religion_year = ២០២០ | government_type = [[រាជាធិបតេយ្យ]][[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង|ជ្រើសតាំង]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|សហព័ន្ធនិយម]][[ប្រព័ន្ធសភា|សភា]] | leader_title1 = [[ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី|ព្រះប្រមុខរដ្ឋកំពូល]] (ព្រះមហាក្សត្រ) | leader_name1 = [[អាប់ឌុលឡា (ព្រះស៊ុលតង់)|អាប់ឌុលឡា]] | leader_title2 = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | leader_name2 = [[អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម]] | legislature = [[រដ្ឋសភាម៉ាឡេស៊ី|រដ្ឋសភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភា (ម៉ាឡេស៊ី)|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ម៉ាឡេស៊ី)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = ទទួល[[ឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[សហរាជាណាចក្រ]] | established_event2 = [[ទិវាមែរដេកា|ឯករាជ្យភាព]]នៃ[[សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា]] | established_date2 = ៣១ សីហា ១៩៥៧<ref>{{cite book|author=Mackay, Derek |title=Eastern Customs: The Customs Service in British Malaya and the Opium Trade|url=https://books.google.com/books?id=QM5LImNbYusC&pg=PA240|date=2005|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-844-1|pages=240–}}</ref> | established_event3 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់|រដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់]] | established_date3 = ២២ កក្កដា ១៩៦៣ | established_event4 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង|រដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង]] | established_date4 = ៣១ សីហា ១៩៦៣<ref>{{cite web|url=https://www.astroawani.com/perspektif/kenapa-kita-takut-dengan-sejarah-22258|title=31 Ogos 1963, Hari kemerdekaan Sabah yang rasmi|publisher=AWANI|date=14 May 2021|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | established_event5 = [[សេចក្តីប្រកាសម៉ាឡេស៊ី]] | established_date5 = ១៦ កញ្ញា ១៩៦៣ | area_size = 1 E7 | area_rank = ទី៦៧ | area_km2 = ៣៣០,៨០៣ | percent_water = ០.៣ | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} ៣២,៧៣០,០០០<ref>{{cite web|url=https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=430&bul_id=aFYzVjJ3anNyQytHZGxzcUZxTG9Ydz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Demographic Statistics First Quarter 2020, Malaysia|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=14 May 2020|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | population_estimate_year = ២០២០ | population_estimate_rank = ទី៤៣ | population_census_year = ២០១០ | population_census = ២៨,៣៣៤,១៣៥<ref name="Population" /> | population_density_km2 = ៩២ | population_density_rank = ទី១១៦ | GDP_PPP_year = ២០២២ | GDP_PPP = {{increase}} ១,០៥៥.៤៥៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=548,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | GDP_PPP_rank = ទី៣០ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៣១,២៤៣ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៥១ | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal = {{increase}} ៤១៥.៣៧៥ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_rank = ទី៣៦ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ១២,២៩៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៦០ | Gini_year = ២០១៥ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini = ៤១ <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MY |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = ២០១៩ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = ០.៨១០<!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | HDI_rank = ទី៦២ | currency = [[រីងហ្គីតម៉ាឡេស៊ី|រីងហ្គីត]] (RM) | currency_code = MYR | date_format = dd-mm-yyyy | time_zone = [[ម៉ោងស្តង់ដាម៉ាឡេស៊ី|MST]] | utc_offset = [[UTC+៨|+៨]] | electricity = 240 V, 50 Hz | drives_on = ឆ្វេង | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅម៉ាឡេស៊ី|+៦០]] | cctld = [[.my]] }} '''ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី''' ([[ភាសាម៉ាឡេ]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]]៖ ''Malaysia'') គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅ​តំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ រដ្ឋ[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សហព័ន្ធ]]នេះមានរដ្ឋចំនួន ១៣ និងដែនដីសហព័ន្ធចំនួនបី ហើយប្រទេសនេះត្រូវបានបំបែកដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ជាពីរតំបន់ គឺ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត]] (ឬម៉ាឡេស៊ីបរនេអូ)។ ម៉ាឡេស៊ីមានព្រំដែនគោកជាប់ប្រទេស[[ថៃ]] [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]] និង[[ប្រ៊ុយណេ]] ហើយមានព្រំដែនទឹកជាមួយ[[សិង្ហបុរី]] [[វៀតណាម]] និង[[ហ្វីលីពីន]]។ [[គូឡាឡាំពួ]]គឺជារាជធានីជាតិ ទីក្រុងធំបំផុត និងជាអាសនៈនីតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]]ដែលជារាជធានីរដ្ឋបាលគឺដើរតួនាទីជាទីក្រុងតំណាងឱ្យអាសនៈអំណាចប្រតិបត្តិទាំងពីរ (គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារសហព័ន្ធ) និងអំណាចតុលាការនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ ម៉ាឡេស៊ីមានការអភិវឌ្ឍន៍និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងនៅអំឡុងសតវត្សរ៍ទី២០។ ជាមួយនឹងផលិតផលក្នុងស្រុក (GDP) ១៣០០០$ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយខ្លួនបន្តិចម្តងៗទៅជា​ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី។ ដោយសារម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសមួយក្នុងចំនោមប្រទេសទាំង៣ដែលគ្រប់គ្រង[[ច្រកម៉ាឡាកា]] សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីក៏ពឹងផ្អែកសំខាន់ផងដែរទៅលើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ផលិតកម្មក៏មានឥទ្ឋិពលសំខាន់ផងដែរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីនាំមុខគេលើក្នុងផលិតកម្ម [[សំណរប៉ាហាំង]] [[កៅស៊ូ]] និង​ប្រេងដូង។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានប្រមាណ ៣២លាននាក់ (ឆ្នាំ២០២០)។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីជា [[ជនជាតិម៉ាឡេ]]។ ក្រៅពីនេះមានជនជាតិចិន និង ឥណ្ឌា។ [[សាសនាឥស្លាម]]ជាសាសនាដ៏ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី និង​ជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ ភាសាប្រើប្រាស់ផ្លូវការគឺភាសាម៉ាឡេ។ ម៉ាឡេស៊ីជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ [[ASEAN]]។ ម៉ាឡេស៊ីក៏ជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] ប្រជាជាតិខំមិនវ៉ែល និង​ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទាំង៨។ == ឈ្មោះ == ឈ្មោះថា «ម៉ាឡេស៊ី»ត្រូវបានឱ្យប្រើតាំងពីឆ្នាំ​១៩៦៣មក គឺនៅពេលដែលសហព័ន្ឋម៉ាឡាយ៉ា សិង្ហបុរី បរណេអូខាងជើង និង​សារ៉ាវ៉ាក់ រួមគ្នាបង្កើតជាសហព័ន្ឋដែលមាន១៣រដ្ឋ។ == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == {{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} === បុរេប្រវត្តិ === ស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប រដ្ឋសាបា និង​រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ '''សេម៉ាង''' ជាក្រុមមនុស្សដែលគេជឿថាបានធ្វើដំណើរមកពី[[ទ្វីបអាហ្វ្រិក]] មករស់នៅ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]]មុនគេ គឺនៅប្រហែល៥ម៉ឺនឆ្នាំមុន។ '''សេណូយ''' ជាក្រុមជំនាន់ក្រោយដែលមាន​ឈាម​ជ័រ​ពាក់កណ្តាលពីបុព្វបុរសសេម៉ាង និង​ពាក់កណ្តាលពី[[ឥណ្ឌូចិន]]។ === ប្រវត្តិសាស្ត្រដើម === តាមប្រភពពីឯកសារចិនបាននិយាយថា មានរាជាណាចក្រម៉ាឡេប្រមាណ៣០ប្រទេសនៅសតវត្សរ៍ទី២ និងទី៣។ '''រដ្ឋកេដាស''' (ជាភាសាប៉ាឡាវ៉ាបុរាណ '''កេដារ៉ាម''' ជាភាសាសំស្ក្រឹត '''កត្តហៈ''') ស្ថិតនៅចំផ្លូវនៃការឈ្លានពានពីសំណាក់ស្តេចស្តេចស្រីវិជ័យ''' ដែលធ្លាប់តែមានឥទ្ឋិពលលើរដ្ឋកេដាស រដ្ឋប៉័ត្តានី និង រដ្ឋលីហ្គរ ធ្លាក់ចុះខ្សោយ។ ​បន្តិចក្រោយមក រាជាណាចក្រលីហ្គរ ដែលកាន់[[ព្រះពុទ្ឋសាសនា]] បានកាន់កាប់រដ្ឋកេដាស ហើយ'''ព្រះចៅចាន់ដ្រាបានុ'''បានប្រើវាជាទីតាំងវាយកោះស្រីលង្កា នៅសតវត្សរ៍ទី១១។ នៅសហសវត្សរ៍ដំបូង ប្រជាជននៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ កាន់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និងព្រះពុទ្ឋសាសនា និងប្រើប្រាស់[[ភាសាសំស្ក្រឹត]]។ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៥ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា ត្រូវបានបង្កើតដោយរាជវង្សរបស់ស្តេច១អង្គ ព្រះនាម '''បរមេស្វរៈ'''។ ស្តេចអង្គនេះមកពី'''តំបន់ប៉ាឡេមបាង''' និងមានសែស្រលាយពីរាជវង្សស្រីវិជ័យ ដែលបានភៀសខ្លួនពី'''តំបន់តេម៉ាសេក'''(បច្ចុប្បន្នសិង្ហបុរី)។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នេះបានគ្រប់គ្រងម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីបបច្ចុប្បន្ន ខេត្តប៉័ត្តានី(ភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ) និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]]ខាងកើត។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់មានអត្ថិភាពរយៈពេល១ទសវស្សរ៍ ដែលក្នុងអំលុងពេលនោះ សាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយពាសពេញកម្រងកោះម៉ាឡេ។ ម៉ាឡាកាជាកំពង់ផែដ៏មមាញឹកជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នាពេលនោះ។ តឹកតាងដំបូងស្តីអំពីសាសនាឥស្លាមនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេដែលរកឃើញនៅតំបន់តេរេងហ្គានុ បានឱ្យ​ដឹងថា ឥស្លាមមាននៅទីនោះតាំងពីទសវត្សរ៍ទី១៤។ នៅឆ្នាំ ១៥១១ ព័រទុយហ្គាល់បានដាក់អាណានិគមលើម៉ាឡាកា។ រាជបុត្រទាំងឡាយនៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា បានបែកបាក់ដោយចែកចេញជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់២គឺ រាជណាចក្រស៊ុលតង់នៃពេរ៉ាក់ (នៅខាងជើង) និង រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃចូហរ (នៅខាងត្បូង)។ ការបែកបាក់នេះបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ ១៦៤១ គឺនៅពេលដែលហុលឡង់ (សំព័ន្ឋមិត្តរបស់រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ចូហរ) បានកាន់កាប់ម៉ាឡាកាទាំងស្រុង។ '''ការមកដល់នៃចក្រភពអង់គ្លេស''' ចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់អាណានិគមជាលើកដំបូងនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ នៅឆ្នាំ១៧៨៦ គឺនៅពេលដែលព្រះចៅស៊ុលតង់នៃកេដាសបានឱ្យខ្វីកោះប៉េណាងទៅក្រុមហ៊ុន British East India របស់អង់គ្លេស។ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាអង់គ្លេស ហុលឡង់ឆ្នាំ១៨៤២ == ភូមិសាស្ត្រ == {{Main|ភូមិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ដែនដីសំខាន់របស់​ម៉ាឡេស៊ីត្រូវខណ្ឌចែកជា២ដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]។ តែដែនដីទាំង២មានទេសភាពរួមដែលសំបូរដោយច្រាំងសមុទ្រ ​ខ្ពង់រាប និងភ្នំប្រកបដោយព្រៃក្រាស់ៗ។ ភ្នំ​ដែលមាន​កម្ពស់​ខ្ពស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឈ្មោះ​​[[ភ្នំគីណាបាលូ]] (៤០៩៥,២ម) ដែលស្ថិតនៅកោះបរណេអូ។ ម៉ាឡេស៊ីមានអាកាសធាតុត្រូពិច ទទួលឥទ្ឋិពលពី​[[ខ្យល់មូសុង]] ដែលបក់ពី​ទិសនិរតី​ពីខែ​មេសាដល់ខែតុលា និងបក់ពី​ទិសឦសាន​ពីខែតុលាដល់ខែកុម្ភៈជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ច្រកម៉ាឡាកាដែលស្ថិតនៅចន្លោះរវាងឧបទ្វីបម៉ាឡេ និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]] ជាច្រកសមុទ្រដ៏សំខាន់របស់ពិភពលោក។ [[ទីក្រុងពុត្រាចាយ៉ា]] ជាទីក្រុងរដ្ឋបាលដែលទើបត្រូវបានបង្កើតថ្មីដោយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ ក្នុងគោលដៅបន្ឋូរបន្ថយភាពកកកុញនៅរដ្ឋធានី[[កូឡាឡាំពួរ]]។ កូឡាឡាំពូរនៅតែជាទីក្រុងដែលសភា​តាំងនៅ ក៏ដូចជាទីក្រុងពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ម៉ាឡេស៊ីដដែល។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន ចចថោន អ៊ីប៉ូ ចូហរបារូ គូជីង កុតាគីណាបាលូ មីរី អាឡរស្តារ ម៉ាឡាកាថោន និង ក្លាង ជាដើម។ ===ធនធានធម្មជាតិ=== ម៉ាឡេស៊ី​សំបូរធនធានផ្នែកកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងរ៉ែធម្មជាតិ។ ចំពោះវិស័យកសិកម្ម ម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសនាំមុខគេផ្នែក កៅស៊ូធម្មជាតិ និងប្រេងដូង។ ប្រេងដូង​ជា​ចលករដ៏សំខាន់​ក្នុងបម្លាស់ប្តូរ​រូបិយវត្ថុពីបរទេស។ ក្រៅពីនេះម៉ាឡេស៊ីក៏នាំចេញ ក្តារបន្ទះ ឈើអារ [[កាកាវ]] ម្រេច ម្នាស់ និង​ថ្នាំជក់ផងដែរ។ ទាក់ទិននឹងវិស័យព្រៃឈើ យើងគួរកត់សម្គាល់ដែរថា ការកាប់ឈើដើម្បីទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១៩។ សព្វថ្ងៃ​គេ​ប៉ាន់ប្រមាណ​ថា មាននៅសល់​ផ្ទៃដីព្រៃឈើ​ប្រមាណតែ ៥៩% ប៉ុណ្ណោះនៃផ្ទៃដីប្រទេស។ កំណើនដ៏ខ្លាំងក្លានៃឧស្សាហកម្មព្រៃឈើ ជាពិសេសចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦០ បានចោទជាបញ្ហាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការសឹករេចរិលនៃដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាការពារបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ឋអេកូឡូស៊ី ដោយគ្រប់គ្រងធនធានព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព ស្របពេលជាមួយការធ្លាក់ចុះ​នៃតំលៃឈើ​លើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀតនៅមានការដាំដើមឈើឡើងវិញដើម្បីបន្ថយការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃ។ [[សំណប៉ាហាំង]] និង[[ប្រេងកាត]] ជាធនធានរ៉ែយ៉ាងសំខាន់ដែលទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡាស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីធ្លាប់ជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងផលិតកម្ម[[សំណប៉ាហាំង]] នៅមុនពេលមានការច្របូកច្របល់ក្នុងទីផ្សារសំណប៉ាហាំងនៅដើមទសវត្សរ៍៨០។ នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ សំណប៉ាហាំងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ គឺទើបតែចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧២ ទេ ដែលប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិបានមកជំនួសកន្លែងសំណប៉ាហាំង។ ប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិម៉ាឡេស៊ីមាននៅវាលប្រេងកាតនៅឆ្ងាយពីច្រាំងរដ្ឋសាបា សារ៉ាវ៉ាក់ និង តេរេងហ្គានុ។ ធនធានរ៉ែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[ទង់ដែង]] [[ដែកបុកស៊ីត]] រ៉ែដែក និង [[ធ្យូងថ្ម]]។ រ៉ែឧស្សាហកម្មមានដូចជា ដីឥដ្ឋ [[កៅឡាំង]] [[ស៊ីលីកា]] ថ្មកំបោរ [[បារីត]] [[ហ្វូស្វាត]] [[ថ្មក្រានីត]] និង [[ថ្មម៉ាប]]។ ==រដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ== {{Main|នយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ី}} {{ផ្នែកទទេ}} == សេដ្ឋកិច្ច == {{Main|សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី}} [[ឯកសារ:Malaysia_KL_1.JPG|thumb|right|200px|អាគារភ្លោះប៉េត្រូណាស់ (Petronas Twin Tower) ៖ និមិត្តិរូបម៉ាឡេស៊ី]] [[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]] និង [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ជាស្នូលពាណិជ្ជកម្មជាច្រើនសតវត្សរ៍។ គេឃើញមានការធ្វើជំនួញ[[ប៉រសឺឡែន]] និង គ្រឿងទេស តាំងពីម៉ាឡេស៊ីមិនទាន់កើតជាសហព័ន្ឋតែ១។ ពេលអង់គ្លេសមកកាន់កាប់ម៉ាឡាកា កៅស៊ូនិងដូងប្រេងត្រូវបាននាំមកម៉ាឡេស៊ី។ បន្តិចម្ដងៗ ម៉ាឡាយ៉ាបានក្លាយជាអ្នកនាំមុខគេក្នុងការផលិតកៅស៊ូ ប្រេងដូង និង សំណប៉ាហាំង។ វត្ថុធាតុដើមទាំង៣នេះហើយ ដែលនាំសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីអោយរីកចំរើនរហូតដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០។ នៅទសវត្សរ៍៧០ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជា '''ខ្លានៅអាស៊ី''' ដោយប្រែក្លាយសេដ្ឋកិច្ច​ដែលពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម និង រ៉ែ មកជាសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើផលិតកម្មឧស្សាហកម្ម។ ការវិនិយោគពី[[ជប៉ុន]]ក្នុងឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ បានជំរុញអោយការនាំចេញជា​ចលករសេដ្ឋកិច្ចចំបងជាងគេ​នៅម៉ាឡេស៊ី។ ===ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋ=== ម៉ាឡេស៊ីមានបណ្តាញផ្លូវគមនាគមន៍ខ្វាត់ខ្វែង ដែលតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរភាគខាងលិចនៃម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប។''' បណ្តាញផ្លូវអិចស្ព្រេសម៉ាឡេស៊ី''' (Malaysian expressway network) មានប្រវែងសរុប ១១៩២ គ.ម។ វាតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗដូចជា ក្លាង ចូហរ បារូ និង ប៉េណាង។ ផ្លួវអិចស្ព្រេសសំខាន់គឺផ្លួវអិចស្ព្រេសជើងត្បូង រត់ពីចុងខាងជើងទៅចុងខាងត្បូងឧបទ្វីប។ ផ្លួវនេះជាផ្នែកមួយនៅ [[បណ្តាញផ្លូវហាយវេអាស៊ី]] (Asian Highway Network) ដែលតភ្ជាប់ទៅ[[ថៃ]] និង [[សិង្ហបុរី]]។ ផ្លូវថ្នល់នៅឆ្នេរខាងកើតម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប និង ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍន៍នៅឡើយទេ។ ផ្លួវទាំងនោះបត់បែនតាមតំបន់ភ្នំ ដែលភាគច្រើនក្រាលក្រួសមិនមានចាក់កៅស៊ូទេ។ មធ្យោបាយធ្វើដំនើរសំខាន់នៅទីនោះគឺ ធ្វើតាមទន្លេ និង ផ្លូវអាកាស។ សេវារថភ្លើងនៅម៉ាឡេស៊ីខាងលិចដំនើរការដោយ '''ផ្លូវដែកម៉ាឡេស៊ី''' (Keretapi Tanah Melayu) ដែលមានបណ្តាញផ្លូវដែកតភ្ជាប់ក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើឧបទ្វីប និង ភ្ជាប់ទៅសិង្ហបុរីផងដែរ។ នៅរដ្ឋសាបា ក៏មានផ្លូវដែកខ្លីមួយដែលដំនើរការដោយ ផ្លូវដែករដ្ឋសាបា សំរាប់ដឹកទំនេញ។ ម៉ាឡេស៊ី​មានកំពុងផែនៅពាសពេញប្រទេស។ កំពង់ផែធំជាងគេមាន កំពង់ផែក្លាង (Port Klang) និង កំពង់ផែតាងជុងប៉េលេប៉ាស (Port of Tanjung Pelepas) នៅចូហរ។ កំពង់ផែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាននៅ តាងជុងគីឌូរ៉ុង (Tanjung Kidurong) កូតាគីណាបាលូ (Kota Kinabalu) គូឈីង (Kuching) គួនថាន (Kuantan) ប៉ាសៀហ្គួដាង (Pasir Gudang) ប៉េណាង (Penang) មីរី (Miri) សាន់ដាកាន (Sandakan) និង តាវៅ (Tawau)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានក៏មាននៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។ អាកាសយាន្តដ្ឋានធំជាងគេគឺ [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូឡាឡាំពួរ]] (Kuala Lumpur International Airport KLIA)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូតាគីណាបាលូ]] (Kota Kinabalu International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិប៉េណាង]] (Penang International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិគូឈីង]] (Kuching International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិឡាងកាវី]] (Langkawi International Airport) និង [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិសេណៃ]] (Senai International Airport)។ ក្រៅពីនេះនៅមានអាកាសយាន្តដ្ឋានតូចៗតាមទីក្រុងផ្សេងៗ ក៏ដូចជាព្រលានយន្តហោះ​ក្នុងស្រុក​នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល​នៅសាបា និង សារ៉ាវ៉ាក់។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ី​មិនមានការលំបាកក្នុងការធ្វើដំនើររវាងម៉ាឡេស៊ីខាងលិចនិងម៉ាឡេស៊ីខាងកើតទេ ដោយមានការហោះហើរជារៀងរាល់ថ្ងៃរវាងតំបន់ទាំង២នេះ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Air Asia របស់ម៉ាឡេស៊ី បំរើសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនអ្នកដំនើរក្នុងតំលៃថោកជាងគេក្នុងតំបន់។ សេវាទូរគមនាគមន៍នៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ធ្វើឡើងតាមរយៈការផ្សាយបណ្តាក់[[រលកម៉ៃក្រូវេវ]]។ ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ ធ្វើឡើងតាមរយៈខ្សែកាបក្រោមសមុទ្រ និង ផ្កាយរណប។ ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី គឺ[[ក្រុមហ៊ុនតេលេកុមម៉ាឡេស៊ីបែហាដ]] (Telekom Malaysia Berhad) ហៅកាត់ថា TM។ ក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់នូវសេវាទូរស័ព្ទមានខ្សែ ទូរស័ព្ទដៃ និង សេវាអ៊ីនធឺណិត ដាលអាប់និងប៊្រដបាន។ == ប្រជាសាស្ត្រ == {{Main|ប្រជាសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានជនជាតិច្រើនជាតិសាសន៍ ដែលនៅក្នុងនោះជនជាតិម៉ាឡេ មានច្រើនជាងគេ(៦២%)។ តាមនិយមន័យក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី ជនជាតិម៉ាឡេ​ជាអ្នកកាន់​[[សាសនាមូស្លីម]]​ដែលប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ។ និយាយម្យ៉ាងទៀត អ្នកណាក៏ដោយ មិនថាមានដើមកំនើតពីសាសន៍ណាក៏ដោយ អោយតែកាន់សាសនាមូស្លីម ហើយគោរពប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ អាចត្រូវចាត់ទុកជាជនជាតិម៉ាឡេ ហើយមានសិទ្ឋិស្មើជនជាតិម៉ាឡេដែរ ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ២៤%នៃប្រជាជនមានខ្សែស្រលាយពីជនជាតិចិន និង ៨%មានដើមកំនើតពី​ជនជាតិឥណ្ឌា។ ៩០%នៃសហគមន៍ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីឥណ្ឌានេះជាជនជាតិតាមិល។ ជនជាតិដែលនៅសល់ជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរដែលមិនមែនជាជនជាតិម៉ាឡេ។ ពួកនេះច្រើនមាននៅ​ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត(ម៉ាឡេស៊ីបរណេអូ)។ ច្រើនជាង៥០%នៃប្រជាជននៃរដ្ឋសាបា និង រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់ ជាជនជាតិទាំងនេះ។ តាមឯកសារ គេរកឃើញជនជាតិភាគតិចទាំងនេះរាប់សិបក្រុម តែពួកគេ​ទាំងនោះមានវប្បធម៌មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីផ្សេងទៀតមានដើមកំនើតពីអឺរ៉ុប មជ្ឈិមបូព៌ា កម្ពុជា ថៃ និងវៀតណាម។ ជនជាតិអឺរ៉ុបទាំងនោះជាកូនចៅ​ជនជាតិអង់គ្លេស​និង​ព័រទុយហ្គាល់ដែលមករស់នៅតាំងពីសម័យអាណានិគម។ ជនជាតិកម្ពុជា និង វៀតណាម១ចំនួនតូចនេះ ជាជនភៀសខ្លួនពីសង្គ្រាមវៀតណាម។ របាយប្រជាជនមិនស្មើទេ។ ប្រជាជនប្រមាណ២០លាននាក់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាកកកុញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ខណៈម៉ាឡេស៊ីខាងកើតមានប្រជាជនតិចតួច។ ដោយសារកំនើនយ៉ាងគំហុក​នៃឧស្សាហកម្មការងារ កំលាំងពលករពី១០%ទៅ២០% ជាជនជាតិបរទេស ដែលភាគច្រើនជាជនជាតិឥណ្ឌួនេស៊ី។ មានពលករប្រហែល១លាននាក់ជាពលករ​ស្របច្បាប់ និងប្រហែល១លាននាក់ទៀតជាពលករខុសច្បាប់។ == វប្បធម៌ == {{Main|វប្បធម៌ម៉ាឡេស៊ី}} ម៉ាឡេស៊ីជាសង្គម ពហុជាតិសាសន៍ ពហុវប្បធម៌ និង ពហុភាសា។ ប្រជាជននៅខែកុម្ភៈ ២០០៧ មានចំនូន ២៦,៦លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ៦២%ជាជនជាតិម៉ាឡេ ២៤%ជាជនជាតិចិន ៨%ជាជនជាតិឥណ្ឌា និងក្រៅពីនេះជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរ។ ជនជាតិម៉ាឡេបង្កើតជាសហគមន៍ធំជាងគេ។ ពួកគេកាន់សាសនាឥស្លាម ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ជនជាតិម៉ាឡេដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងគ្រប់វិស័យ ជាពិសេសគឺវិស័យនយោបាយ។ ភាសាកំនើតរបស់ពួកគេគឺភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu)។ ភាសាម៉ាឡេជាភាសាជាតិ។ កាលពីអតីតកាល ភាសាម៉ាឡេសរសេដោយប្រើអក្ខរក្រមសំស្ក្រឹត តែត្រូវបានសរសេរដោយប្រើអក្ខរក្រមអារ៉ាប់វិញនៅសតវត្សរ៍ទី១៥។ ឥទ្ឋិពលពីអាណានិគម​បានប្តូរការសំនេរដោយប្រើ​អក្ខរក្រមរ៉ូម៉ង់ដូចបច្ចុប្បន្នវិញ ដោយប្រព័ន្ឋអប់រំនៅសម័យអាណានិគមប្រើប្រាស់អក្សររ៉ូម៉ង់ក្នុងការបង្រៀន។ ជនជាតិភាគតិចមិនមែនម៉ាឡេ ច្រើនជាងគេគឺ ''កុលសម្ព័ន្ឋអ៊ីបាន''' (Iban) នៅរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ ពួកគេមានគ្នាដល់ទៅ ៦សែននាក់។ ពួកគេមានប្រពៃណីរស់នៅក្នុងផ្ទះវែងៗ ក្នុងភូមិព្រៃភ្នំ តាមដងទន្លេរ៉ាចាង (Rajang River) និង ទន្លេលូប៉ា (Lupar River)។ កុលសម្ព័ន្ឋប៊ីដាយុស (Bidayuhs) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ ១៧ម៉ឺននាក់ ប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅភាគនិរតីរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ កុលសម្ព័ន្ឋជនជាតិភាគតិចធំជាងគេនៅរដ្ឋសាបា គឺ'''កុលសម្ព័ន្ឋកាដាហ្សាន'''់ (Kadazan)។ ពួកគេជាកសិករកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។។ ជនជាតិភាគតិចធំជាងជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ជា'''ជនជាតិអូរ៉ាងអាស្លី''' (Orang Asli) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ១៤ម៉ឺននាក់។ ពួកគេជាជនជាតិដើម ជាអ្នកប្រមាញ់និងកសិករ។ ជនជាតិចិននៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនកាន់ពុទ្ឋសាសនាមហាយាន និង សាសនាតាវ។ ពួកគេនិយាយភាសាចិនតំបន់ផ្សេងៗដូចជា ភាសាចិនកុកងឺ ភាសាចិនហុកគាន ភាសាចិនកន្តាំង ភាសាចិនហាក់កា និង ភាសាចិនទាជីវ។ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជនជាតិចិនបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសហគមន៍ជំនួញនៅម៉ាឡេស៊ី។ ជនជាតិឥណ្ឌានៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនជាជនជាតិតាមិល កាន់សាសនាព្រាហ្ម។ ពួកគេរត់មកពីភាគខាងត្បូងឥណ្ឌាក្នុងឋានៈជាគ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងកម្មករជំនាញ ហើយមានភាសាកំនើតគឺភាសាតាមិល។ ជនជាតិឥណ្ឌាភាគច្រើនដែលមានជីវភាពមធ្យមនិងធូធារ និយាយភាសាអង់គ្លេសជាភាសាទី១។ សហគមន៍តាមិលមូស្លីមមានគ្នា២សែននាក់។ សហគមន៍ស៊ីកមានគ្នាជាង៨ម៉ឺននាក់។ ភ្លេងប្រពៃណីម៉ាឡេស៊ីមានទំរង់ជាល្បាយនៃតន្ត្រីចិននិងតន្ត្រីឥស្លាម។ ឧបករណ៍ភ្លេងសំខាន់គឺ ស្គរ។ ម៉ាឡេស៊ីមានរបាំប្រពៃណី និង របាំល្ខោន ដែលមួយចំនួនមានប្រភពមកពីថៃ ឥណ្ឌា និង [[ព័រទុយហ្គាល់]]។ ទំរង់សិល្បៈផ្សេងទៀតមាន ល្ខោនស្រមោល និង [[ស៊ីឡាត]] (សិល្បៈនៃការប្រយុទ្ឋរបស់ម៉ាឡេស៊ី) និងសិប្បកម្ម ដូចជា [[បាទីក]] (ការជ្រលក់ពណ៌ក្រណាត់) តំបាញ និង សិប្បកម្មប្រាក់និងស្ពាន់។ ===សាសនា=== ម៉ាឡេស៊ីជារដ្ឋ ពហុសាសនា ដែលមានសាសនាឥស្លាមជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ តាមលទ្ឋផលពីការជំរឿនប្រជាជននិងភូមិដ្ឋានក្នុងឆ្នាំ២០២០ បានអោយដឹងថា ប្រជាជន ៦៣.៥% កាន់[[សាសនាឥស្លាម]] ១៨.៧ កាន់[[សាសនាព្រះពុទ្ឋ]] ៩,១% កាន់[[សាសនាគ្រឹស្ត]] និង ៦.១% កាន់[[សាសនាព្រាហ្ម]]។ នៅសល់៥%ទៀតត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាដទៃ មាន សាសនាព្រលឹង [[សាសនាសាម៉ាន់]] [[សាសនាស៊ីក]] [[សាសនាបាហាអ៊ី]] [[សាសនាតាវ]] [[សាសនាខុងជឺ]] និងសាសនាប្រពៃណីរបស់ចិន។ ទោះជាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានធានានូវសេរីភាពខាងជំនឿសាសនាក៏ដោយ ការអនុវត្តជាក់ស្តែងវាមិនងាយស្រួលដូចនោះទេ។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញជនជាតិម៉ាឡេត្រូវតែកាន់សាសនាឥស្លាម។ អ្នកដែលមិនមែនជាមូស្លីម ហើយរៀបការជាមួយមូស្លីម ត្រូវតែប្តូរទៅកាន់សាសនាឥស្លាម។ ប៉ុន្តែគេមិនឃើញមានការហាមឃាត់ការសាងសង់អគារសាសនា និង​ សកម្មភាពនៃការប្រារព្ឋ​ពិធីសាសនាដែលធ្វើឡើងដោយពួកមិនមែនមូស្លីមទេ។ ជនជាតិមូស្លីមត្រូវឆ្លងកាត់ការសំរេចពី [[តុលាការសារៀ]] នៅពេលមានបញ្ហាផ្សេងៗទាក់ទិននឹងជំនឿនិងកាតព្វកិច្ចជាមូស្លីម មានដូចជា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការបន្តកេរ្តិ៍មរតក ការប្តូរសាសនា និង ការលែងលះ។ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសបវេណី និង ឧក្រិដ្ឋកម្ម មិនស្ថិតនៅក្រោមការកាត់ក្តីរបស់តុលាការសារៀទេ។ តាមច្បាប់ ទាំងតុលាការស៊ីវិល ទាំងតុលាការសហព័ន្ឋមិនមានសិទ្ឋិលើការសំរេចពីតុលាការសារៀទេ។ តុលាការសារៀមានអំនាចប្រហាក់ប្រហែលនឹងតុលាការស៊ីវិលដែរ។ តាមច្បាប់ ពួកមូស្លីមមិនអាចប្តូរទៅកាន់សាសនាផ្សេងដោយសេរីបានទេ ដោយអំពើនេះត្រូវតែមានការឆ្លងកាត់ពីតុលាការសារៀ។ តុលាការសារៀគ្រប់គ្រងដោយតុលាការ​ដែលបានរៀនសូត្រ​ពីច្បាប់សារៀ។ ជាទូទៅ អ្នកដែលចង់ចាកចេញពីសាសនាឥស្លាម អាចធ្វើការប្រកាសតាមនីតិវិធី តែការណ៍នេះមិនត្រួវបានទទួលស្គាល់ដោយតុលាការស៊ីវិលទេ ដរាបណាមិនមានការប្រកាស​សំរេចពីតុលាការសារៀនោះ។ តុលាការសារៀអាចសំរេចអនុញ្ញាតអោយនរណាម្នាក់ដែលគេជឿពិតប្រាកដថាគ្មានជំនឿលើសាសនាឥស្លាមតទៅទៀត។ ===ការអប់រំ=== វិស័យអប់រំស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យពីក្រសួងអប់រំ នៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ។ កុមារម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនចូលរៀននៅសាលាមត្តេយ្យនៅអាយុពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ។ សាលាមត្តេយ្យភាគច្រើនជាសាលាឯកជន តែក៏មានសាលាមត្តេយ្យរដ្ឋខ្លះៗដែរ។ កុមារចូលរៀនសាលាបឋមសិក្សាពីអាយុ៧ឆ្នាំ ដោយមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ មានសាលាបឋមសិក្សា២ប្រភេទគឺ ១សាលាបឋមសិក្សាគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាម៉ាឡេ​ជាភាសាយាន្ត​ក្នុងការបង្រៀន និង ១ទៀតជាសាលាបឋមសិក្សាជំនួយដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាចិនឬភាសាតាមិលជាភាសាយាន្តក្នុងការបង្រៀន។ មុនពេលឡើងទៅកាន់មធ្យមសិក្សា សិស្សថ្នាក់ទី៦ទាំងអស់ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងបឋមសិក្សាប័ត្រ។ ការអប់រំនៅមធ្យមសិក្សាក្នុងវិទ្យាល័យរដ្ឋមានរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ វិទ្យាល័យរដ្ឋប្រើភាសាម៉ាឡេជា ភាសាចំបងក្នុងការបង្រៀន លើកលែងតែ​[[គណិតវិទ្យា]]និងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលមានការបង្រៀនជាភាសាបរទេសោផងដែរ។ នៅចុងឆ្នាំទី៣នៃមធ្យមសិក្សា សិស្សទាំងអស់ត្រូវប្រលង Penilaian Menengah Rendah (PMR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ នៅឆ្នាំចុងក្រោយគឺឆ្នាំទី៥ មានការប្រលងម្តងទៀតគឺការប្រលង Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាប័ត្រម៉ាឡេស៊ី (ត្រូវគ្នានឹង បាក់អង ពីមុននៅ[[កម្ពុជា]]ដែរ)។ សាលាដែលចាស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី ក៏ដូចជានៅ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]ដែរ គឺសាសា Penang Free School (សាលាសេរីប៉េណាង)។ មុខវិទ្យា[[គណិតវិទ្យា]]និងវិទ្យាសាស្ត្រ ([[ជីវវិទ្យា]] [[រូបវិទ្យា]] និង [[គីមីវិទ្យា]]) ទាំងនៅបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា ត្រូវបានបង្រៀនជា[[ភាសាអង់គ្លេស]] ដោយគេយល់ថាការធ្វើបែបនេះ​នឹងធ្វើអោយសិស្សមានការងាយស្រួលក្នុងការបន្តការសិក្សាទៅក្នុងផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រនិងវិស្វកម្ម។ នៅទូទាំងម៉ាឡេស៊ី មានវិទ្យាល័យឯករាជ្យចំនួន៦០ ដែលបង្រៀនមុខវិជ្ជាភាគច្រើនជាភាសាចិន។ សាលាទាំងនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ និងធ្វើអោយស្របបទដ្ឋានដោយ '''សមាគមគណកម្មាធិការសាលាចិនរួមនៅម៉ាឡេស៊ី''' (The United Chinese School Committees' Association of Malaysia UCSCAM)។ សាលាទាំងនោះមានសិទ្ឋិក្នុងការសំរេចផ្ទាល់ខ្លួន។ ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យទាំងនេះមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ដែលចែកចេញជា មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ៣ឆ្នាំ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ៣ឆ្នាំ។ សិស្សត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Unified Examination Certificate (UEC) នៅឆ្នាំទៅ៣ (មានតំលៃស្មើឌីប្លូម) និង នៅឆ្នាំទី៦ (មានតំលៃស្មើបាក់ឌុប)។ មានសាលាឯករាជ្យមួយចំនួនក៏បញ្ចូលការបង្រៀនជាភាសាម៉ាឡេនិងភាសាអង់គ្លេសដែរ បន្ថែមពីលើភាសាចិន ដើម្បីអោយសិស្សមានលទ្ឋភាពទៅប្រលងយកសញ្ញាប័ត្រ PMR និង SPM ដែរ។ សាលាមធ្យមសិក្សានៅម៉ាឡេស៊ីមានច្រើនប្រភេទមាន សាលារដ្ឋ(រួមទាំងសាលាធម្មតា និង សាលាសាសនា) សាលាចិនឯករាជ្យ សាលាបច្ចេកទេស សាលាតាមផ្ទះ សាលាវិទ្យាសាស្ត្របឋមម៉ារ៉ា និង សាលាមិនមែនរដ្ឋមួយចំនួនដូចជា សាលាសាសនា សាលាអន្តរជាតិ និង សាលាឯកជន។ សិស្សដែលមានបំនងចូលសាកលវិទ្យាល័យសាធារណៈ ត្រូវតែរៀនបន្ថែម១ឆ្នាំកន្លះទៀតនៅ​វិទ្យាល័យ មុននឹឆ្លងកាត់ការប្រលង១ទៀតគឺ Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) ដែលមានន័យថា សញ្ញាប័ត្រវិទ្យាល័យជាន់ខ្ពស់ម៉ាឡេស៊ី ដែលមានតំលៃស្មើបាក់ឌុបនៅកម្ពុជា។ នៅឧត្តមសិក្សា មានគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារដ្ឋមួយចំនួនដូចជា [[សាកលវិទ្យាល័យម៉ាឡាយ៉ា]] (University of Malaya) [[សាកលវិទ្យាល័យសាំងម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Sains Malaysia) និង [[សាកលវិទ្យាល័យកេបាំងសានម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Kebangsaan Malaysia)។ ក្រៅពីនេះនៅមាន សាកលវិទ្យាល័យល្បីៗពីបរទេសចំនួន៥ទៀត បានបើកសាខានៅម៉ាឡេស៊ី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨។ សាខាទាំងនោះផ្តល់នូវការអប់រំ និង សញ្ញាប័ត្រមានតំលៃស្មើនឹងនៅស្នាក់ការធំដែរ។ សកលវិទ្យាល័យដែលជាសាខាពីបរទេសមាន សាកលវិទ្យាល័យម៉ូណាស ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (Monash University Malaysia Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាឃឺធីន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Curtin University of Technology Sarawak Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាស្វីនបឺន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Swinburn University of Technology Sarawak Campus) និង សាកលវិទ្យាល័យណតធីងហេម ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (University of Nottingham Malaysia Campus)។ សិស្សទាំងអស់មានជំរើសក្នុងការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យឯកជនដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ សាកលវិទ្យាល័យភាគច្រើន​មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ​សាកលវិទ្យាល័យ​នៅបរទេសជាពិសេស នៅ [[សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] និង [[អូស្ត្រាលី]]។ និស្សិតម៉ាឡេស៊ីដែលទៅរៀននៅបរទេសភាគច្រើនមាននៅ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស អូស្ត្រាលី [[ញូហ្សៀលែន]] [[កាណាដា]] [[សិង្ហបុរី]] និង [[ជប៉ុន]]។ ក្រៅពីកម្មវិធីសិក្សារបស់រដ្ឋ សិស្សមានឱកាសសិក្សាតាមកម្មវិធីបរទេស តាមរយៈការរៀននៅសាលាអន្តរជាតិ។ សាលាអន្តរជាតិទាំងនោះមាន Australian International School, Malaysia (កម្មវិធីសិក្សាអូស្ត្រាលី) The Alice Smith School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Elc International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The Garden International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Lodge International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The International School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាអាមេរិក និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) The Japanese School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាជប៉ុន) The International School of Penang (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) Lycée Français de Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាបារាំង) ជាដើម។ ===សុខាភិបាល === សង្គមម៉ាឡេស៊ីអោយសារសំខាន់ទៅលើការពង្រីកនិងការអភិវឌ្ឍន៍សេវាថែទាំសុខភាព ដោយប្រើប្រាស់៥%នៃថវិការដ្ឋសំរាប់ការអភិវឌ្ឈន៍សង្គម ក្នុងវិស័យថែទាំសុខភាពសាធារណៈ។ ដើម្បី​ឆ្លើយតប​នឹងកំនើនប្រជាជន និង កំនើនជនចាស់ជរា រដ្ឋាភិបាលមានគំរោងអភិវឌ្ឈប្រព័ន្ឋសុខាភិបាល តាមរយៈការ ជួសជុលកែលំអមន្ទីរពេទ្យដែលមានស្រាប់ ស្ថាបនា​និង​បំពាក់បរិក្ខារ​សំរាប់​មន្ទីរពេទ្យថ្មីៗ បង្កើនចំនួនពហុគ្លីនីក និង ការពង្រីកបណ្តាញ[[តេលេសុខភាព]](Telehealth)។ ប្រព័ន្ឋសុខាភិបាលម៉ាឡេស៊ីតំរូវអោយវេជ្ជបណ្ឌិតទាំងអស់បំរើការងារជាចាំបាច់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ក្នុងមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ ដើម្បីធានាបាននូវកំលាំងធ្វើការក្នុងមន្ទីរពេទ្យទាំងនេះ។ ថ្មីៗនេះ វេជ្ជបណ្ឌិត​មកពីបរទេសក៏ត្រូវបានគេលើកទឹកចិត្តអោយធ្វើការនៅទីនេះដែរ។ ទោះជាបែបនេះក៏ដោយ ក៏នៅមានកង្វះខាតគ្រូពេទ្យ ជាហេតុធ្វើអោយ ការព្យាបាល និង ថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រ​ពីគ្រូពេទ្យឯកទេស​មានជំនាញខ្ពស់ អាចរកបានតែនៅតាមបណ្តាទីក្រុងធំៗ។ ការវិនិយោគទុននិងកិច្ចប្រឹងប្រែងនាំយកបរិក្ខារពេទ្យទំនើបៗទៅតាមទីប្រជុំជននានា មានក៏ពិតមែន តែបញ្ហាស្ថិតនៅត្រង់ថា​មិនមាន​អ្នកជំនាញគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ទាំងនេះទេ។ ភាគច្រើននៃមន្ទីរពេទ្យឯកជន មាននៅទីក្រុង។ ខុសពីមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ មន្ទីរពេទ្យឯកជនមានបំពាក់ឧបករណ៍ទំនើបៗបំផុតក្នុងការថតនិងវិភាគជំងឺ។ ការវិនិយោគក្នុងមន្ទីរពេទ្យឯកជន​មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាការវិនិយោគដ៏វាងវៃទេ ដោយគេត្រូវការរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំ មុខនឹងគេអាចរកប្រាក់ចំនេញបាន។ តែស្ថានភាពបានផ្លាស់ប្តូរ ដោយក្រុមហ៊ុននានា​បានងាកមករក​ការវិនិយោគទុនក្នុងវិស័យសុខាភិបាលសារជាថ្មី បន្ទាប់ពីមានកំនើនតំរូវការសេវាសុខភាពពីជនបរទេសដែលមកប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង ការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាល​ក្នុងឧស្សាហកម្ម​ទេសចរណ៍សុខភាព។ ==កំណត់សម្គាល់== {{Reflist|group=ស}} ==ឯកសារយោង == {{Reflist}} {{ASEAN}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} {{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ម៉ាឡេស៊ី| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រជាជាតិក្រុមដប់ប្រាំ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិនៃសហធនរដ្ឋ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]] 29599ur6446hrx4clpyq8scovlx7ug7 314753 314752 2024-12-19T07:00:51Z Pineapplethen 39367 ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចំនួនប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីគិតត្រឹមជំរឿនប៉ាន់ស្មានឆ្នាំ 2024 និងជំរឿនឆ្នាំ 2020 314753 wikitext text/x-wiki {{Good article}} <noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude> {{pp-move-indef}} {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = ម៉ាឡេស៊ី<!-- ពាក្យ សហព័ន្ធ (ឈ្មោះផ្លូវការរបស់រដ្ឋ) បើយោងទៅតាមផ្នែកទី១(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធបានចែងជាភាសាម៉ាឡេ និងភាសាអង់គ្លេសថា ឈ្មោះផ្លូវការរបស់ប្រទេសគឺ 'ម៉ាឡេស៊ី'។ ពាក្យ 'សហព័ន្ធ' ត្រូវបានប្រើសម្រាប់សម្ដៅតែទៅលើរដ្ឋមុនប្រទេសម៉ាឡាស៊ីបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា។ ដូច្នេះ សូមកុំបញ្ចូលពាក្យថា 'សហព័ន្ធ' នៅទីនេះ --> | common_name = ម៉ាឡេស៊ី | native_name = {{nobold|''Malaysia'' {{small|([[ភាសាម៉ាឡេ]])}}}} | image_flag = Flag of Malaysia.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិម៉ាឡេស៊ី|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Malaysia.svg | symbol_type = [[វរលញ្ឆករម៉ាឡេស៊ី|វរលញ្ឆករ]] | image_map = Malaysia on the globe (Southeast Asia centered).svg | image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | national_motto = "''Bersekutu Bertambah Mutu''"<ref>{{cite web |url=http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |url-status=dead |archive-date=22 តុលា 2013 |title=Malaysian Flag and Coat of Arms |publisher=Malaysian Government |access-date=24 កុម្ភៈ 2022 |archivedate=2013-10-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx }}</ref><br />("សាមគ្គីភាពជាកម្លាំង") | national_anthem = "''[[ណឺហ្គារ៉ាគូ|Negaraku]]''"<br />("ប្រទេសខ្ញុំ")<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Negaraku instrumental.ogg]]</div> | capital_type = រាជធានី | capital = {{plainlist| * [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]] (រដ្ឋបាល)<br />{{coord|2|56|N|101|42|E|region:MY|display=inline}} * [[គូឡាឡាំពួ]] (នីតិបញ្ញត្តិ)<br />{{coord|3|8|N|101|41|E|region:MY|display=inline}} }} | largest_city = [[គូឡាឡាំពួ]] | languages_type = '''ភាសាផ្លូវការ'''<br />{{nobold|និងភាសាជាតិ}} | languages = [[ភាសាម៉ាឡេ]]<ref name="Script" group="ស">ផ្នែកទី ៩ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]] បានចែងថា៖ "អក្សរ​នៃ​ភាសា​ជាតិ​គឺ​ត្រូវ​មានលក្ខណៈជា​អក្សរឡាតាំង ប៉ុន្តែ​នេះ​មិនមែនមានន័យថាច្បាប់បាម​ហាម​ឃាត់​ការ​សរសេរអក្សរ​ម៉ាឡេតាមទម្រង់អក្សរ​ចាវីនោះទេ, ម៉ាឡេជា​ភាសា​ជាតិ។".</ref>{{#tag:ref|ផ្នែកទី ២ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៨៦៣/៦៧]] បានចែងថា "រក្សាទុកដូចដែលបានផ្តល់នៅក្នុងច្បាប់នេះ ហើយជាកម្មវត្ថុនៃការការពារដែលមាននៅក្នុងមាត្រា ១៥២(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលទាក់ទងនឹងភាសាដទៃ និងភាសានៃសហគមន៍ផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ជាភាសាជាតិគឺត្រូវប្រើក្នុងគោលបំណងផ្លូវការ"។|group="ស"}}<ref name="Recognised language" group="ស">សូមមើលមាត្រា ១៥២ នៃ[[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធនៃម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]]។</ref> | languages_sub = yes | languages2_type = ភាសាទទួលស្គាល់ | languages2 = [[ភាសាអង់គ្លេស]]<ref name="Recognised language" group="ស" /> | ethnic_groups = *៦៩.៧% [[បុមីពូតេរ៉ា (ម៉ាឡេស៊ី)|បុមីពូតេរ៉ា]]<br />(៥៧.៣% [[ជនជាតិម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] និង ១២.៤% ជនជាតិដើមនៃតំបន់[[សាបា]] & [[សារ៉ាវ៉ាក់]] និង[[អូរាំងអាស្លី]]) *២២.៩% [[ជនជាតិម៉ាឡេចិន|ចិន]] *៦.៦% [[ជនជាតិម៉ាឡេឥណ្ឌា|ឥណ្ឌា]] *០.៨% [[ក្រុមជនជាតិដើមនៅម៉ាឡេស៊ី|ជនជាតិផ្សេងៗ]] | ethnic_groups_year = ២០២១ | ethnic_groups_ref = <ref name="2021 pop">{{citeweb|url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2022/01/17/minister-census-shows-malaysias oldest-man-and-woman-aged-120-and-118-preli/2035636|title=Minister: Census shows Malaysia's oldest man and woman aged 120 and 118; preliminary census findings to be released in Feb 2022|publisher=Malaymail|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> {{sfn|Department of Statistics Malaysia|2021}} | religion = {{ubl|៦៣.៥% [[ឥស្លាមសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ឥស្លាមសាសនា]] ([[សាសនារដ្ឋ|ផ្លូវការ]])<ref>{{cite web|url=http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|title=The States, Religion and Law of the Federation|work=Constitution of Malaysia|publisher=Judicial Appointments Commission|access-date=24 កុម្ភៈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614105535/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|archive-date=14 មិថុនា 2017|url-status=dead|archivedate=2016-02-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160202151159/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf}}</ref>|១៨.៧% [[ព្រះពុទ្ធសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]|៩.១% [[គ្រិស្តសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|គ្រិស្តសាសនា]]|៦.១% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ហិណ្ឌូសាសនា]]|១.៨% គ្មានព័ត៌មាន|០.៩% សាសនាដទៃ}} | religion_ref = <ref>{{cite web|url = https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=117&bul_id=MDMxdHZjWTk1SjFzTzNkRXYzcVZjdz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Population Distribution and Basic Demographic Characteristic Report 2010 (Updated: 05/08/2011)|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=29 July 2011|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | religion_year = ២០២០ | government_type = [[រាជាធិបតេយ្យ]][[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង|ជ្រើសតាំង]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|សហព័ន្ធនិយម]][[ប្រព័ន្ធសភា|សភា]] | leader_title1 = [[ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី|ព្រះប្រមុខរដ្ឋកំពូល]] (ព្រះមហាក្សត្រ) | leader_name1 = [[អាប់ឌុលឡា (ព្រះស៊ុលតង់)|អាប់ឌុលឡា]] | leader_title2 = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | leader_name2 = [[អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម]] | legislature = [[រដ្ឋសភាម៉ាឡេស៊ី|រដ្ឋសភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភា (ម៉ាឡេស៊ី)|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ម៉ាឡេស៊ី)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = ទទួល[[ឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[សហរាជាណាចក្រ]] | established_event2 = [[ទិវាមែរដេកា|ឯករាជ្យភាព]]នៃ[[សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា]] | established_date2 = ៣១ សីហា ១៩៥៧<ref>{{cite book|author=Mackay, Derek |title=Eastern Customs: The Customs Service in British Malaya and the Opium Trade|url=https://books.google.com/books?id=QM5LImNbYusC&pg=PA240|date=2005|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-844-1|pages=240–}}</ref> | established_event3 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់|រដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់]] | established_date3 = ២២ កក្កដា ១៩៦៣ | established_event4 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង|រដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង]] | established_date4 = ៣១ សីហា ១៩៦៣<ref>{{cite web|url=https://www.astroawani.com/perspektif/kenapa-kita-takut-dengan-sejarah-22258|title=31 Ogos 1963, Hari kemerdekaan Sabah yang rasmi|publisher=AWANI|date=14 May 2021|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | established_event5 = [[សេចក្តីប្រកាសម៉ាឡេស៊ី]] | established_date5 = ១៦ កញ្ញា ១៩៦៣ | area_size = 1 E7 | area_rank = ទី៦៧ | area_km2 = ៣៣០,៨០៣ | percent_water = ០.៣ | population_estimate = ៣៤.៥៤៤.៨១០ | population_estimate_year = ២០២បួន | population_estimate_rank = ទី៤៣ | population_census_year = ២០២០ | population_census = {{IncreaseNeutral}} ៣២,៧៣០,០០០<ref>{{cite web|url=https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=430&bul_id=aFYzVjJ3anNyQytHZGxzcUZxTG9Ydz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Demographic Statistics First Quarter 2020, Malaysia|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=14 May 2020|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | population_density_km2 = ៩២ | population_density_rank = ទី១១៦ | GDP_PPP_year = ២០២២ | GDP_PPP = {{increase}} ១,០៥៥.៤៥៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=548,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | GDP_PPP_rank = ទី៣០ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៣១,២៤៣ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៥១ | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal = {{increase}} ៤១៥.៣៧៥ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_rank = ទី៣៦ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ១២,២៩៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៦០ | Gini_year = ២០១៥ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini = ៤១ <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MY |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = ២០១៩ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = ០.៨១០<!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | HDI_rank = ទី៦២ | currency = [[រីងហ្គីតម៉ាឡេស៊ី|រីងហ្គីត]] (RM) | currency_code = MYR | date_format = dd-mm-yyyy | time_zone = [[ម៉ោងស្តង់ដាម៉ាឡេស៊ី|MST]] | utc_offset = [[UTC+៨|+៨]] | electricity = 240 V, 50 Hz | drives_on = ឆ្វេង | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅម៉ាឡេស៊ី|+៦០]] | cctld = [[.my]] }} '''ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី''' ([[ភាសាម៉ាឡេ]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]]៖ ''Malaysia'') គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅ​តំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ រដ្ឋ[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សហព័ន្ធ]]នេះមានរដ្ឋចំនួន ១៣ និងដែនដីសហព័ន្ធចំនួនបី ហើយប្រទេសនេះត្រូវបានបំបែកដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ជាពីរតំបន់ គឺ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត]] (ឬម៉ាឡេស៊ីបរនេអូ)។ ម៉ាឡេស៊ីមានព្រំដែនគោកជាប់ប្រទេស[[ថៃ]] [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]] និង[[ប្រ៊ុយណេ]] ហើយមានព្រំដែនទឹកជាមួយ[[សិង្ហបុរី]] [[វៀតណាម]] និង[[ហ្វីលីពីន]]។ [[គូឡាឡាំពួ]]គឺជារាជធានីជាតិ ទីក្រុងធំបំផុត និងជាអាសនៈនីតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]]ដែលជារាជធានីរដ្ឋបាលគឺដើរតួនាទីជាទីក្រុងតំណាងឱ្យអាសនៈអំណាចប្រតិបត្តិទាំងពីរ (គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារសហព័ន្ធ) និងអំណាចតុលាការនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ ម៉ាឡេស៊ីមានការអភិវឌ្ឍន៍និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងនៅអំឡុងសតវត្សរ៍ទី២០។ ជាមួយនឹងផលិតផលក្នុងស្រុក (GDP) ១៣០០០$ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយខ្លួនបន្តិចម្តងៗទៅជា​ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី។ ដោយសារម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសមួយក្នុងចំនោមប្រទេសទាំង៣ដែលគ្រប់គ្រង[[ច្រកម៉ាឡាកា]] សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីក៏ពឹងផ្អែកសំខាន់ផងដែរទៅលើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ផលិតកម្មក៏មានឥទ្ឋិពលសំខាន់ផងដែរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីនាំមុខគេលើក្នុងផលិតកម្ម [[សំណរប៉ាហាំង]] [[កៅស៊ូ]] និង​ប្រេងដូង។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានប្រមាណ ៣២លាននាក់ (ឆ្នាំ២០២០)។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីជា [[ជនជាតិម៉ាឡេ]]។ ក្រៅពីនេះមានជនជាតិចិន និង ឥណ្ឌា។ [[សាសនាឥស្លាម]]ជាសាសនាដ៏ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី និង​ជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ ភាសាប្រើប្រាស់ផ្លូវការគឺភាសាម៉ាឡេ។ ម៉ាឡេស៊ីជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ [[ASEAN]]។ ម៉ាឡេស៊ីក៏ជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] ប្រជាជាតិខំមិនវ៉ែល និង​ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទាំង៨។ == ឈ្មោះ == ឈ្មោះថា «ម៉ាឡេស៊ី»ត្រូវបានឱ្យប្រើតាំងពីឆ្នាំ​១៩៦៣មក គឺនៅពេលដែលសហព័ន្ឋម៉ាឡាយ៉ា សិង្ហបុរី បរណេអូខាងជើង និង​សារ៉ាវ៉ាក់ រួមគ្នាបង្កើតជាសហព័ន្ឋដែលមាន១៣រដ្ឋ។ == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == {{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} === បុរេប្រវត្តិ === ស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប រដ្ឋសាបា និង​រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ '''សេម៉ាង''' ជាក្រុមមនុស្សដែលគេជឿថាបានធ្វើដំណើរមកពី[[ទ្វីបអាហ្វ្រិក]] មករស់នៅ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]]មុនគេ គឺនៅប្រហែល៥ម៉ឺនឆ្នាំមុន។ '''សេណូយ''' ជាក្រុមជំនាន់ក្រោយដែលមាន​ឈាម​ជ័រ​ពាក់កណ្តាលពីបុព្វបុរសសេម៉ាង និង​ពាក់កណ្តាលពី[[ឥណ្ឌូចិន]]។ === ប្រវត្តិសាស្ត្រដើម === តាមប្រភពពីឯកសារចិនបាននិយាយថា មានរាជាណាចក្រម៉ាឡេប្រមាណ៣០ប្រទេសនៅសតវត្សរ៍ទី២ និងទី៣។ '''រដ្ឋកេដាស''' (ជាភាសាប៉ាឡាវ៉ាបុរាណ '''កេដារ៉ាម''' ជាភាសាសំស្ក្រឹត '''កត្តហៈ''') ស្ថិតនៅចំផ្លូវនៃការឈ្លានពានពីសំណាក់ស្តេចស្តេចស្រីវិជ័យ''' ដែលធ្លាប់តែមានឥទ្ឋិពលលើរដ្ឋកេដាស រដ្ឋប៉័ត្តានី និង រដ្ឋលីហ្គរ ធ្លាក់ចុះខ្សោយ។ ​បន្តិចក្រោយមក រាជាណាចក្រលីហ្គរ ដែលកាន់[[ព្រះពុទ្ឋសាសនា]] បានកាន់កាប់រដ្ឋកេដាស ហើយ'''ព្រះចៅចាន់ដ្រាបានុ'''បានប្រើវាជាទីតាំងវាយកោះស្រីលង្កា នៅសតវត្សរ៍ទី១១។ នៅសហសវត្សរ៍ដំបូង ប្រជាជននៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ កាន់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និងព្រះពុទ្ឋសាសនា និងប្រើប្រាស់[[ភាសាសំស្ក្រឹត]]។ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៥ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា ត្រូវបានបង្កើតដោយរាជវង្សរបស់ស្តេច១អង្គ ព្រះនាម '''បរមេស្វរៈ'''។ ស្តេចអង្គនេះមកពី'''តំបន់ប៉ាឡេមបាង''' និងមានសែស្រលាយពីរាជវង្សស្រីវិជ័យ ដែលបានភៀសខ្លួនពី'''តំបន់តេម៉ាសេក'''(បច្ចុប្បន្នសិង្ហបុរី)។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នេះបានគ្រប់គ្រងម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីបបច្ចុប្បន្ន ខេត្តប៉័ត្តានី(ភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ) និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]]ខាងកើត។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់មានអត្ថិភាពរយៈពេល១ទសវស្សរ៍ ដែលក្នុងអំលុងពេលនោះ សាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយពាសពេញកម្រងកោះម៉ាឡេ។ ម៉ាឡាកាជាកំពង់ផែដ៏មមាញឹកជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នាពេលនោះ។ តឹកតាងដំបូងស្តីអំពីសាសនាឥស្លាមនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេដែលរកឃើញនៅតំបន់តេរេងហ្គានុ បានឱ្យ​ដឹងថា ឥស្លាមមាននៅទីនោះតាំងពីទសវត្សរ៍ទី១៤។ នៅឆ្នាំ ១៥១១ ព័រទុយហ្គាល់បានដាក់អាណានិគមលើម៉ាឡាកា។ រាជបុត្រទាំងឡាយនៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា បានបែកបាក់ដោយចែកចេញជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់២គឺ រាជណាចក្រស៊ុលតង់នៃពេរ៉ាក់ (នៅខាងជើង) និង រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃចូហរ (នៅខាងត្បូង)។ ការបែកបាក់នេះបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ ១៦៤១ គឺនៅពេលដែលហុលឡង់ (សំព័ន្ឋមិត្តរបស់រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ចូហរ) បានកាន់កាប់ម៉ាឡាកាទាំងស្រុង។ '''ការមកដល់នៃចក្រភពអង់គ្លេស''' ចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់អាណានិគមជាលើកដំបូងនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ នៅឆ្នាំ១៧៨៦ គឺនៅពេលដែលព្រះចៅស៊ុលតង់នៃកេដាសបានឱ្យខ្វីកោះប៉េណាងទៅក្រុមហ៊ុន British East India របស់អង់គ្លេស។ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាអង់គ្លេស ហុលឡង់ឆ្នាំ១៨៤២ == ភូមិសាស្ត្រ == {{Main|ភូមិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ដែនដីសំខាន់របស់​ម៉ាឡេស៊ីត្រូវខណ្ឌចែកជា២ដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]។ តែដែនដីទាំង២មានទេសភាពរួមដែលសំបូរដោយច្រាំងសមុទ្រ ​ខ្ពង់រាប និងភ្នំប្រកបដោយព្រៃក្រាស់ៗ។ ភ្នំ​ដែលមាន​កម្ពស់​ខ្ពស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឈ្មោះ​​[[ភ្នំគីណាបាលូ]] (៤០៩៥,២ម) ដែលស្ថិតនៅកោះបរណេអូ។ ម៉ាឡេស៊ីមានអាកាសធាតុត្រូពិច ទទួលឥទ្ឋិពលពី​[[ខ្យល់មូសុង]] ដែលបក់ពី​ទិសនិរតី​ពីខែ​មេសាដល់ខែតុលា និងបក់ពី​ទិសឦសាន​ពីខែតុលាដល់ខែកុម្ភៈជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ច្រកម៉ាឡាកាដែលស្ថិតនៅចន្លោះរវាងឧបទ្វីបម៉ាឡេ និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]] ជាច្រកសមុទ្រដ៏សំខាន់របស់ពិភពលោក។ [[ទីក្រុងពុត្រាចាយ៉ា]] ជាទីក្រុងរដ្ឋបាលដែលទើបត្រូវបានបង្កើតថ្មីដោយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ ក្នុងគោលដៅបន្ឋូរបន្ថយភាពកកកុញនៅរដ្ឋធានី[[កូឡាឡាំពួរ]]។ កូឡាឡាំពូរនៅតែជាទីក្រុងដែលសភា​តាំងនៅ ក៏ដូចជាទីក្រុងពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ម៉ាឡេស៊ីដដែល។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន ចចថោន អ៊ីប៉ូ ចូហរបារូ គូជីង កុតាគីណាបាលូ មីរី អាឡរស្តារ ម៉ាឡាកាថោន និង ក្លាង ជាដើម។ ===ធនធានធម្មជាតិ=== ម៉ាឡេស៊ី​សំបូរធនធានផ្នែកកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងរ៉ែធម្មជាតិ។ ចំពោះវិស័យកសិកម្ម ម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសនាំមុខគេផ្នែក កៅស៊ូធម្មជាតិ និងប្រេងដូង។ ប្រេងដូង​ជា​ចលករដ៏សំខាន់​ក្នុងបម្លាស់ប្តូរ​រូបិយវត្ថុពីបរទេស។ ក្រៅពីនេះម៉ាឡេស៊ីក៏នាំចេញ ក្តារបន្ទះ ឈើអារ [[កាកាវ]] ម្រេច ម្នាស់ និង​ថ្នាំជក់ផងដែរ។ ទាក់ទិននឹងវិស័យព្រៃឈើ យើងគួរកត់សម្គាល់ដែរថា ការកាប់ឈើដើម្បីទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១៩។ សព្វថ្ងៃ​គេ​ប៉ាន់ប្រមាណ​ថា មាននៅសល់​ផ្ទៃដីព្រៃឈើ​ប្រមាណតែ ៥៩% ប៉ុណ្ណោះនៃផ្ទៃដីប្រទេស។ កំណើនដ៏ខ្លាំងក្លានៃឧស្សាហកម្មព្រៃឈើ ជាពិសេសចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦០ បានចោទជាបញ្ហាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការសឹករេចរិលនៃដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាការពារបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ឋអេកូឡូស៊ី ដោយគ្រប់គ្រងធនធានព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព ស្របពេលជាមួយការធ្លាក់ចុះ​នៃតំលៃឈើ​លើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀតនៅមានការដាំដើមឈើឡើងវិញដើម្បីបន្ថយការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃ។ [[សំណប៉ាហាំង]] និង[[ប្រេងកាត]] ជាធនធានរ៉ែយ៉ាងសំខាន់ដែលទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡាស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីធ្លាប់ជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងផលិតកម្ម[[សំណប៉ាហាំង]] នៅមុនពេលមានការច្របូកច្របល់ក្នុងទីផ្សារសំណប៉ាហាំងនៅដើមទសវត្សរ៍៨០។ នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ សំណប៉ាហាំងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ គឺទើបតែចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧២ ទេ ដែលប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិបានមកជំនួសកន្លែងសំណប៉ាហាំង។ ប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិម៉ាឡេស៊ីមាននៅវាលប្រេងកាតនៅឆ្ងាយពីច្រាំងរដ្ឋសាបា សារ៉ាវ៉ាក់ និង តេរេងហ្គានុ។ ធនធានរ៉ែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[ទង់ដែង]] [[ដែកបុកស៊ីត]] រ៉ែដែក និង [[ធ្យូងថ្ម]]។ រ៉ែឧស្សាហកម្មមានដូចជា ដីឥដ្ឋ [[កៅឡាំង]] [[ស៊ីលីកា]] ថ្មកំបោរ [[បារីត]] [[ហ្វូស្វាត]] [[ថ្មក្រានីត]] និង [[ថ្មម៉ាប]]។ ==រដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ== {{Main|នយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ី}} {{ផ្នែកទទេ}} == សេដ្ឋកិច្ច == {{Main|សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី}} [[ឯកសារ:Malaysia_KL_1.JPG|thumb|right|200px|អាគារភ្លោះប៉េត្រូណាស់ (Petronas Twin Tower) ៖ និមិត្តិរូបម៉ាឡេស៊ី]] [[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]] និង [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ជាស្នូលពាណិជ្ជកម្មជាច្រើនសតវត្សរ៍។ គេឃើញមានការធ្វើជំនួញ[[ប៉រសឺឡែន]] និង គ្រឿងទេស តាំងពីម៉ាឡេស៊ីមិនទាន់កើតជាសហព័ន្ឋតែ១។ ពេលអង់គ្លេសមកកាន់កាប់ម៉ាឡាកា កៅស៊ូនិងដូងប្រេងត្រូវបាននាំមកម៉ាឡេស៊ី។ បន្តិចម្ដងៗ ម៉ាឡាយ៉ាបានក្លាយជាអ្នកនាំមុខគេក្នុងការផលិតកៅស៊ូ ប្រេងដូង និង សំណប៉ាហាំង។ វត្ថុធាតុដើមទាំង៣នេះហើយ ដែលនាំសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីអោយរីកចំរើនរហូតដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០។ នៅទសវត្សរ៍៧០ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជា '''ខ្លានៅអាស៊ី''' ដោយប្រែក្លាយសេដ្ឋកិច្ច​ដែលពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម និង រ៉ែ មកជាសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើផលិតកម្មឧស្សាហកម្ម។ ការវិនិយោគពី[[ជប៉ុន]]ក្នុងឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ បានជំរុញអោយការនាំចេញជា​ចលករសេដ្ឋកិច្ចចំបងជាងគេ​នៅម៉ាឡេស៊ី។ ===ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋ=== ម៉ាឡេស៊ីមានបណ្តាញផ្លូវគមនាគមន៍ខ្វាត់ខ្វែង ដែលតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរភាគខាងលិចនៃម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប។''' បណ្តាញផ្លូវអិចស្ព្រេសម៉ាឡេស៊ី''' (Malaysian expressway network) មានប្រវែងសរុប ១១៩២ គ.ម។ វាតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗដូចជា ក្លាង ចូហរ បារូ និង ប៉េណាង។ ផ្លួវអិចស្ព្រេសសំខាន់គឺផ្លួវអិចស្ព្រេសជើងត្បូង រត់ពីចុងខាងជើងទៅចុងខាងត្បូងឧបទ្វីប។ ផ្លួវនេះជាផ្នែកមួយនៅ [[បណ្តាញផ្លូវហាយវេអាស៊ី]] (Asian Highway Network) ដែលតភ្ជាប់ទៅ[[ថៃ]] និង [[សិង្ហបុរី]]។ ផ្លូវថ្នល់នៅឆ្នេរខាងកើតម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប និង ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍន៍នៅឡើយទេ។ ផ្លួវទាំងនោះបត់បែនតាមតំបន់ភ្នំ ដែលភាគច្រើនក្រាលក្រួសមិនមានចាក់កៅស៊ូទេ។ មធ្យោបាយធ្វើដំនើរសំខាន់នៅទីនោះគឺ ធ្វើតាមទន្លេ និង ផ្លូវអាកាស។ សេវារថភ្លើងនៅម៉ាឡេស៊ីខាងលិចដំនើរការដោយ '''ផ្លូវដែកម៉ាឡេស៊ី''' (Keretapi Tanah Melayu) ដែលមានបណ្តាញផ្លូវដែកតភ្ជាប់ក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើឧបទ្វីប និង ភ្ជាប់ទៅសិង្ហបុរីផងដែរ។ នៅរដ្ឋសាបា ក៏មានផ្លូវដែកខ្លីមួយដែលដំនើរការដោយ ផ្លូវដែករដ្ឋសាបា សំរាប់ដឹកទំនេញ។ ម៉ាឡេស៊ី​មានកំពុងផែនៅពាសពេញប្រទេស។ កំពង់ផែធំជាងគេមាន កំពង់ផែក្លាង (Port Klang) និង កំពង់ផែតាងជុងប៉េលេប៉ាស (Port of Tanjung Pelepas) នៅចូហរ។ កំពង់ផែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាននៅ តាងជុងគីឌូរ៉ុង (Tanjung Kidurong) កូតាគីណាបាលូ (Kota Kinabalu) គូឈីង (Kuching) គួនថាន (Kuantan) ប៉ាសៀហ្គួដាង (Pasir Gudang) ប៉េណាង (Penang) មីរី (Miri) សាន់ដាកាន (Sandakan) និង តាវៅ (Tawau)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានក៏មាននៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។ អាកាសយាន្តដ្ឋានធំជាងគេគឺ [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូឡាឡាំពួរ]] (Kuala Lumpur International Airport KLIA)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូតាគីណាបាលូ]] (Kota Kinabalu International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិប៉េណាង]] (Penang International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិគូឈីង]] (Kuching International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិឡាងកាវី]] (Langkawi International Airport) និង [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិសេណៃ]] (Senai International Airport)។ ក្រៅពីនេះនៅមានអាកាសយាន្តដ្ឋានតូចៗតាមទីក្រុងផ្សេងៗ ក៏ដូចជាព្រលានយន្តហោះ​ក្នុងស្រុក​នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល​នៅសាបា និង សារ៉ាវ៉ាក់។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ី​មិនមានការលំបាកក្នុងការធ្វើដំនើររវាងម៉ាឡេស៊ីខាងលិចនិងម៉ាឡេស៊ីខាងកើតទេ ដោយមានការហោះហើរជារៀងរាល់ថ្ងៃរវាងតំបន់ទាំង២នេះ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Air Asia របស់ម៉ាឡេស៊ី បំរើសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនអ្នកដំនើរក្នុងតំលៃថោកជាងគេក្នុងតំបន់។ សេវាទូរគមនាគមន៍នៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ធ្វើឡើងតាមរយៈការផ្សាយបណ្តាក់[[រលកម៉ៃក្រូវេវ]]។ ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ ធ្វើឡើងតាមរយៈខ្សែកាបក្រោមសមុទ្រ និង ផ្កាយរណប។ ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី គឺ[[ក្រុមហ៊ុនតេលេកុមម៉ាឡេស៊ីបែហាដ]] (Telekom Malaysia Berhad) ហៅកាត់ថា TM។ ក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់នូវសេវាទូរស័ព្ទមានខ្សែ ទូរស័ព្ទដៃ និង សេវាអ៊ីនធឺណិត ដាលអាប់និងប៊្រដបាន។ == ប្រជាសាស្ត្រ == {{Main|ប្រជាសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានជនជាតិច្រើនជាតិសាសន៍ ដែលនៅក្នុងនោះជនជាតិម៉ាឡេ មានច្រើនជាងគេ(៦២%)។ តាមនិយមន័យក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី ជនជាតិម៉ាឡេ​ជាអ្នកកាន់​[[សាសនាមូស្លីម]]​ដែលប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ។ និយាយម្យ៉ាងទៀត អ្នកណាក៏ដោយ មិនថាមានដើមកំនើតពីសាសន៍ណាក៏ដោយ អោយតែកាន់សាសនាមូស្លីម ហើយគោរពប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ អាចត្រូវចាត់ទុកជាជនជាតិម៉ាឡេ ហើយមានសិទ្ឋិស្មើជនជាតិម៉ាឡេដែរ ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ២៤%នៃប្រជាជនមានខ្សែស្រលាយពីជនជាតិចិន និង ៨%មានដើមកំនើតពី​ជនជាតិឥណ្ឌា។ ៩០%នៃសហគមន៍ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីឥណ្ឌានេះជាជនជាតិតាមិល។ ជនជាតិដែលនៅសល់ជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរដែលមិនមែនជាជនជាតិម៉ាឡេ។ ពួកនេះច្រើនមាននៅ​ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត(ម៉ាឡេស៊ីបរណេអូ)។ ច្រើនជាង៥០%នៃប្រជាជននៃរដ្ឋសាបា និង រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់ ជាជនជាតិទាំងនេះ។ តាមឯកសារ គេរកឃើញជនជាតិភាគតិចទាំងនេះរាប់សិបក្រុម តែពួកគេ​ទាំងនោះមានវប្បធម៌មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីផ្សេងទៀតមានដើមកំនើតពីអឺរ៉ុប មជ្ឈិមបូព៌ា កម្ពុជា ថៃ និងវៀតណាម។ ជនជាតិអឺរ៉ុបទាំងនោះជាកូនចៅ​ជនជាតិអង់គ្លេស​និង​ព័រទុយហ្គាល់ដែលមករស់នៅតាំងពីសម័យអាណានិគម។ ជនជាតិកម្ពុជា និង វៀតណាម១ចំនួនតូចនេះ ជាជនភៀសខ្លួនពីសង្គ្រាមវៀតណាម។ របាយប្រជាជនមិនស្មើទេ។ ប្រជាជនប្រមាណ២០លាននាក់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាកកកុញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ខណៈម៉ាឡេស៊ីខាងកើតមានប្រជាជនតិចតួច។ ដោយសារកំនើនយ៉ាងគំហុក​នៃឧស្សាហកម្មការងារ កំលាំងពលករពី១០%ទៅ២០% ជាជនជាតិបរទេស ដែលភាគច្រើនជាជនជាតិឥណ្ឌួនេស៊ី។ មានពលករប្រហែល១លាននាក់ជាពលករ​ស្របច្បាប់ និងប្រហែល១លាននាក់ទៀតជាពលករខុសច្បាប់។ == វប្បធម៌ == {{Main|វប្បធម៌ម៉ាឡេស៊ី}} ម៉ាឡេស៊ីជាសង្គម ពហុជាតិសាសន៍ ពហុវប្បធម៌ និង ពហុភាសា។ ប្រជាជននៅខែកុម្ភៈ ២០០៧ មានចំនូន ២៦,៦លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ៦២%ជាជនជាតិម៉ាឡេ ២៤%ជាជនជាតិចិន ៨%ជាជនជាតិឥណ្ឌា និងក្រៅពីនេះជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរ។ ជនជាតិម៉ាឡេបង្កើតជាសហគមន៍ធំជាងគេ។ ពួកគេកាន់សាសនាឥស្លាម ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ជនជាតិម៉ាឡេដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងគ្រប់វិស័យ ជាពិសេសគឺវិស័យនយោបាយ។ ភាសាកំនើតរបស់ពួកគេគឺភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu)។ ភាសាម៉ាឡេជាភាសាជាតិ។ កាលពីអតីតកាល ភាសាម៉ាឡេសរសេដោយប្រើអក្ខរក្រមសំស្ក្រឹត តែត្រូវបានសរសេរដោយប្រើអក្ខរក្រមអារ៉ាប់វិញនៅសតវត្សរ៍ទី១៥។ ឥទ្ឋិពលពីអាណានិគម​បានប្តូរការសំនេរដោយប្រើ​អក្ខរក្រមរ៉ូម៉ង់ដូចបច្ចុប្បន្នវិញ ដោយប្រព័ន្ឋអប់រំនៅសម័យអាណានិគមប្រើប្រាស់អក្សររ៉ូម៉ង់ក្នុងការបង្រៀន។ ជនជាតិភាគតិចមិនមែនម៉ាឡេ ច្រើនជាងគេគឺ ''កុលសម្ព័ន្ឋអ៊ីបាន''' (Iban) នៅរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ ពួកគេមានគ្នាដល់ទៅ ៦សែននាក់។ ពួកគេមានប្រពៃណីរស់នៅក្នុងផ្ទះវែងៗ ក្នុងភូមិព្រៃភ្នំ តាមដងទន្លេរ៉ាចាង (Rajang River) និង ទន្លេលូប៉ា (Lupar River)។ កុលសម្ព័ន្ឋប៊ីដាយុស (Bidayuhs) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ ១៧ម៉ឺននាក់ ប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅភាគនិរតីរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ កុលសម្ព័ន្ឋជនជាតិភាគតិចធំជាងគេនៅរដ្ឋសាបា គឺ'''កុលសម្ព័ន្ឋកាដាហ្សាន'''់ (Kadazan)។ ពួកគេជាកសិករកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។។ ជនជាតិភាគតិចធំជាងជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ជា'''ជនជាតិអូរ៉ាងអាស្លី''' (Orang Asli) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ១៤ម៉ឺននាក់។ ពួកគេជាជនជាតិដើម ជាអ្នកប្រមាញ់និងកសិករ។ ជនជាតិចិននៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនកាន់ពុទ្ឋសាសនាមហាយាន និង សាសនាតាវ។ ពួកគេនិយាយភាសាចិនតំបន់ផ្សេងៗដូចជា ភាសាចិនកុកងឺ ភាសាចិនហុកគាន ភាសាចិនកន្តាំង ភាសាចិនហាក់កា និង ភាសាចិនទាជីវ។ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជនជាតិចិនបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសហគមន៍ជំនួញនៅម៉ាឡេស៊ី។ ជនជាតិឥណ្ឌានៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនជាជនជាតិតាមិល កាន់សាសនាព្រាហ្ម។ ពួកគេរត់មកពីភាគខាងត្បូងឥណ្ឌាក្នុងឋានៈជាគ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងកម្មករជំនាញ ហើយមានភាសាកំនើតគឺភាសាតាមិល។ ជនជាតិឥណ្ឌាភាគច្រើនដែលមានជីវភាពមធ្យមនិងធូធារ និយាយភាសាអង់គ្លេសជាភាសាទី១។ សហគមន៍តាមិលមូស្លីមមានគ្នា២សែននាក់។ សហគមន៍ស៊ីកមានគ្នាជាង៨ម៉ឺននាក់។ ភ្លេងប្រពៃណីម៉ាឡេស៊ីមានទំរង់ជាល្បាយនៃតន្ត្រីចិននិងតន្ត្រីឥស្លាម។ ឧបករណ៍ភ្លេងសំខាន់គឺ ស្គរ។ ម៉ាឡេស៊ីមានរបាំប្រពៃណី និង របាំល្ខោន ដែលមួយចំនួនមានប្រភពមកពីថៃ ឥណ្ឌា និង [[ព័រទុយហ្គាល់]]។ ទំរង់សិល្បៈផ្សេងទៀតមាន ល្ខោនស្រមោល និង [[ស៊ីឡាត]] (សិល្បៈនៃការប្រយុទ្ឋរបស់ម៉ាឡេស៊ី) និងសិប្បកម្ម ដូចជា [[បាទីក]] (ការជ្រលក់ពណ៌ក្រណាត់) តំបាញ និង សិប្បកម្មប្រាក់និងស្ពាន់។ ===សាសនា=== ម៉ាឡេស៊ីជារដ្ឋ ពហុសាសនា ដែលមានសាសនាឥស្លាមជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ តាមលទ្ឋផលពីការជំរឿនប្រជាជននិងភូមិដ្ឋានក្នុងឆ្នាំ២០២០ បានអោយដឹងថា ប្រជាជន ៦៣.៥% កាន់[[សាសនាឥស្លាម]] ១៨.៧ កាន់[[សាសនាព្រះពុទ្ឋ]] ៩,១% កាន់[[សាសនាគ្រឹស្ត]] និង ៦.១% កាន់[[សាសនាព្រាហ្ម]]។ នៅសល់៥%ទៀតត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាដទៃ មាន សាសនាព្រលឹង [[សាសនាសាម៉ាន់]] [[សាសនាស៊ីក]] [[សាសនាបាហាអ៊ី]] [[សាសនាតាវ]] [[សាសនាខុងជឺ]] និងសាសនាប្រពៃណីរបស់ចិន។ ទោះជាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានធានានូវសេរីភាពខាងជំនឿសាសនាក៏ដោយ ការអនុវត្តជាក់ស្តែងវាមិនងាយស្រួលដូចនោះទេ។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញជនជាតិម៉ាឡេត្រូវតែកាន់សាសនាឥស្លាម។ អ្នកដែលមិនមែនជាមូស្លីម ហើយរៀបការជាមួយមូស្លីម ត្រូវតែប្តូរទៅកាន់សាសនាឥស្លាម។ ប៉ុន្តែគេមិនឃើញមានការហាមឃាត់ការសាងសង់អគារសាសនា និង​ សកម្មភាពនៃការប្រារព្ឋ​ពិធីសាសនាដែលធ្វើឡើងដោយពួកមិនមែនមូស្លីមទេ។ ជនជាតិមូស្លីមត្រូវឆ្លងកាត់ការសំរេចពី [[តុលាការសារៀ]] នៅពេលមានបញ្ហាផ្សេងៗទាក់ទិននឹងជំនឿនិងកាតព្វកិច្ចជាមូស្លីម មានដូចជា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការបន្តកេរ្តិ៍មរតក ការប្តូរសាសនា និង ការលែងលះ។ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសបវេណី និង ឧក្រិដ្ឋកម្ម មិនស្ថិតនៅក្រោមការកាត់ក្តីរបស់តុលាការសារៀទេ។ តាមច្បាប់ ទាំងតុលាការស៊ីវិល ទាំងតុលាការសហព័ន្ឋមិនមានសិទ្ឋិលើការសំរេចពីតុលាការសារៀទេ។ តុលាការសារៀមានអំនាចប្រហាក់ប្រហែលនឹងតុលាការស៊ីវិលដែរ។ តាមច្បាប់ ពួកមូស្លីមមិនអាចប្តូរទៅកាន់សាសនាផ្សេងដោយសេរីបានទេ ដោយអំពើនេះត្រូវតែមានការឆ្លងកាត់ពីតុលាការសារៀ។ តុលាការសារៀគ្រប់គ្រងដោយតុលាការ​ដែលបានរៀនសូត្រ​ពីច្បាប់សារៀ។ ជាទូទៅ អ្នកដែលចង់ចាកចេញពីសាសនាឥស្លាម អាចធ្វើការប្រកាសតាមនីតិវិធី តែការណ៍នេះមិនត្រួវបានទទួលស្គាល់ដោយតុលាការស៊ីវិលទេ ដរាបណាមិនមានការប្រកាស​សំរេចពីតុលាការសារៀនោះ។ តុលាការសារៀអាចសំរេចអនុញ្ញាតអោយនរណាម្នាក់ដែលគេជឿពិតប្រាកដថាគ្មានជំនឿលើសាសនាឥស្លាមតទៅទៀត។ ===ការអប់រំ=== វិស័យអប់រំស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យពីក្រសួងអប់រំ នៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ។ កុមារម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនចូលរៀននៅសាលាមត្តេយ្យនៅអាយុពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ។ សាលាមត្តេយ្យភាគច្រើនជាសាលាឯកជន តែក៏មានសាលាមត្តេយ្យរដ្ឋខ្លះៗដែរ។ កុមារចូលរៀនសាលាបឋមសិក្សាពីអាយុ៧ឆ្នាំ ដោយមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ មានសាលាបឋមសិក្សា២ប្រភេទគឺ ១សាលាបឋមសិក្សាគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាម៉ាឡេ​ជាភាសាយាន្ត​ក្នុងការបង្រៀន និង ១ទៀតជាសាលាបឋមសិក្សាជំនួយដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាចិនឬភាសាតាមិលជាភាសាយាន្តក្នុងការបង្រៀន។ មុនពេលឡើងទៅកាន់មធ្យមសិក្សា សិស្សថ្នាក់ទី៦ទាំងអស់ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងបឋមសិក្សាប័ត្រ។ ការអប់រំនៅមធ្យមសិក្សាក្នុងវិទ្យាល័យរដ្ឋមានរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ វិទ្យាល័យរដ្ឋប្រើភាសាម៉ាឡេជា ភាសាចំបងក្នុងការបង្រៀន លើកលែងតែ​[[គណិតវិទ្យា]]និងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលមានការបង្រៀនជាភាសាបរទេសោផងដែរ។ នៅចុងឆ្នាំទី៣នៃមធ្យមសិក្សា សិស្សទាំងអស់ត្រូវប្រលង Penilaian Menengah Rendah (PMR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ នៅឆ្នាំចុងក្រោយគឺឆ្នាំទី៥ មានការប្រលងម្តងទៀតគឺការប្រលង Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាប័ត្រម៉ាឡេស៊ី (ត្រូវគ្នានឹង បាក់អង ពីមុននៅ[[កម្ពុជា]]ដែរ)។ សាលាដែលចាស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី ក៏ដូចជានៅ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]ដែរ គឺសាសា Penang Free School (សាលាសេរីប៉េណាង)។ មុខវិទ្យា[[គណិតវិទ្យា]]និងវិទ្យាសាស្ត្រ ([[ជីវវិទ្យា]] [[រូបវិទ្យា]] និង [[គីមីវិទ្យា]]) ទាំងនៅបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា ត្រូវបានបង្រៀនជា[[ភាសាអង់គ្លេស]] ដោយគេយល់ថាការធ្វើបែបនេះ​នឹងធ្វើអោយសិស្សមានការងាយស្រួលក្នុងការបន្តការសិក្សាទៅក្នុងផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រនិងវិស្វកម្ម។ នៅទូទាំងម៉ាឡេស៊ី មានវិទ្យាល័យឯករាជ្យចំនួន៦០ ដែលបង្រៀនមុខវិជ្ជាភាគច្រើនជាភាសាចិន។ សាលាទាំងនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ និងធ្វើអោយស្របបទដ្ឋានដោយ '''សមាគមគណកម្មាធិការសាលាចិនរួមនៅម៉ាឡេស៊ី''' (The United Chinese School Committees' Association of Malaysia UCSCAM)។ សាលាទាំងនោះមានសិទ្ឋិក្នុងការសំរេចផ្ទាល់ខ្លួន។ ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យទាំងនេះមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ដែលចែកចេញជា មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ៣ឆ្នាំ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ៣ឆ្នាំ។ សិស្សត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Unified Examination Certificate (UEC) នៅឆ្នាំទៅ៣ (មានតំលៃស្មើឌីប្លូម) និង នៅឆ្នាំទី៦ (មានតំលៃស្មើបាក់ឌុប)។ មានសាលាឯករាជ្យមួយចំនួនក៏បញ្ចូលការបង្រៀនជាភាសាម៉ាឡេនិងភាសាអង់គ្លេសដែរ បន្ថែមពីលើភាសាចិន ដើម្បីអោយសិស្សមានលទ្ឋភាពទៅប្រលងយកសញ្ញាប័ត្រ PMR និង SPM ដែរ។ សាលាមធ្យមសិក្សានៅម៉ាឡេស៊ីមានច្រើនប្រភេទមាន សាលារដ្ឋ(រួមទាំងសាលាធម្មតា និង សាលាសាសនា) សាលាចិនឯករាជ្យ សាលាបច្ចេកទេស សាលាតាមផ្ទះ សាលាវិទ្យាសាស្ត្របឋមម៉ារ៉ា និង សាលាមិនមែនរដ្ឋមួយចំនួនដូចជា សាលាសាសនា សាលាអន្តរជាតិ និង សាលាឯកជន។ សិស្សដែលមានបំនងចូលសាកលវិទ្យាល័យសាធារណៈ ត្រូវតែរៀនបន្ថែម១ឆ្នាំកន្លះទៀតនៅ​វិទ្យាល័យ មុននឹឆ្លងកាត់ការប្រលង១ទៀតគឺ Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) ដែលមានន័យថា សញ្ញាប័ត្រវិទ្យាល័យជាន់ខ្ពស់ម៉ាឡេស៊ី ដែលមានតំលៃស្មើបាក់ឌុបនៅកម្ពុជា។ នៅឧត្តមសិក្សា មានគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារដ្ឋមួយចំនួនដូចជា [[សាកលវិទ្យាល័យម៉ាឡាយ៉ា]] (University of Malaya) [[សាកលវិទ្យាល័យសាំងម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Sains Malaysia) និង [[សាកលវិទ្យាល័យកេបាំងសានម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Kebangsaan Malaysia)។ ក្រៅពីនេះនៅមាន សាកលវិទ្យាល័យល្បីៗពីបរទេសចំនួន៥ទៀត បានបើកសាខានៅម៉ាឡេស៊ី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨។ សាខាទាំងនោះផ្តល់នូវការអប់រំ និង សញ្ញាប័ត្រមានតំលៃស្មើនឹងនៅស្នាក់ការធំដែរ។ សកលវិទ្យាល័យដែលជាសាខាពីបរទេសមាន សាកលវិទ្យាល័យម៉ូណាស ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (Monash University Malaysia Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាឃឺធីន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Curtin University of Technology Sarawak Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាស្វីនបឺន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Swinburn University of Technology Sarawak Campus) និង សាកលវិទ្យាល័យណតធីងហេម ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (University of Nottingham Malaysia Campus)។ សិស្សទាំងអស់មានជំរើសក្នុងការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យឯកជនដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ សាកលវិទ្យាល័យភាគច្រើន​មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ​សាកលវិទ្យាល័យ​នៅបរទេសជាពិសេស នៅ [[សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] និង [[អូស្ត្រាលី]]។ និស្សិតម៉ាឡេស៊ីដែលទៅរៀននៅបរទេសភាគច្រើនមាននៅ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស អូស្ត្រាលី [[ញូហ្សៀលែន]] [[កាណាដា]] [[សិង្ហបុរី]] និង [[ជប៉ុន]]។ ក្រៅពីកម្មវិធីសិក្សារបស់រដ្ឋ សិស្សមានឱកាសសិក្សាតាមកម្មវិធីបរទេស តាមរយៈការរៀននៅសាលាអន្តរជាតិ។ សាលាអន្តរជាតិទាំងនោះមាន Australian International School, Malaysia (កម្មវិធីសិក្សាអូស្ត្រាលី) The Alice Smith School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Elc International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The Garden International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Lodge International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The International School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាអាមេរិក និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) The Japanese School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាជប៉ុន) The International School of Penang (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) Lycée Français de Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាបារាំង) ជាដើម។ ===សុខាភិបាល === សង្គមម៉ាឡេស៊ីអោយសារសំខាន់ទៅលើការពង្រីកនិងការអភិវឌ្ឍន៍សេវាថែទាំសុខភាព ដោយប្រើប្រាស់៥%នៃថវិការដ្ឋសំរាប់ការអភិវឌ្ឈន៍សង្គម ក្នុងវិស័យថែទាំសុខភាពសាធារណៈ។ ដើម្បី​ឆ្លើយតប​នឹងកំនើនប្រជាជន និង កំនើនជនចាស់ជរា រដ្ឋាភិបាលមានគំរោងអភិវឌ្ឈប្រព័ន្ឋសុខាភិបាល តាមរយៈការ ជួសជុលកែលំអមន្ទីរពេទ្យដែលមានស្រាប់ ស្ថាបនា​និង​បំពាក់បរិក្ខារ​សំរាប់​មន្ទីរពេទ្យថ្មីៗ បង្កើនចំនួនពហុគ្លីនីក និង ការពង្រីកបណ្តាញ[[តេលេសុខភាព]](Telehealth)។ ប្រព័ន្ឋសុខាភិបាលម៉ាឡេស៊ីតំរូវអោយវេជ្ជបណ្ឌិតទាំងអស់បំរើការងារជាចាំបាច់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ក្នុងមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ ដើម្បីធានាបាននូវកំលាំងធ្វើការក្នុងមន្ទីរពេទ្យទាំងនេះ។ ថ្មីៗនេះ វេជ្ជបណ្ឌិត​មកពីបរទេសក៏ត្រូវបានគេលើកទឹកចិត្តអោយធ្វើការនៅទីនេះដែរ។ ទោះជាបែបនេះក៏ដោយ ក៏នៅមានកង្វះខាតគ្រូពេទ្យ ជាហេតុធ្វើអោយ ការព្យាបាល និង ថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រ​ពីគ្រូពេទ្យឯកទេស​មានជំនាញខ្ពស់ អាចរកបានតែនៅតាមបណ្តាទីក្រុងធំៗ។ ការវិនិយោគទុននិងកិច្ចប្រឹងប្រែងនាំយកបរិក្ខារពេទ្យទំនើបៗទៅតាមទីប្រជុំជននានា មានក៏ពិតមែន តែបញ្ហាស្ថិតនៅត្រង់ថា​មិនមាន​អ្នកជំនាញគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ទាំងនេះទេ។ ភាគច្រើននៃមន្ទីរពេទ្យឯកជន មាននៅទីក្រុង។ ខុសពីមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ មន្ទីរពេទ្យឯកជនមានបំពាក់ឧបករណ៍ទំនើបៗបំផុតក្នុងការថតនិងវិភាគជំងឺ។ ការវិនិយោគក្នុងមន្ទីរពេទ្យឯកជន​មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាការវិនិយោគដ៏វាងវៃទេ ដោយគេត្រូវការរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំ មុខនឹងគេអាចរកប្រាក់ចំនេញបាន។ តែស្ថានភាពបានផ្លាស់ប្តូរ ដោយក្រុមហ៊ុននានា​បានងាកមករក​ការវិនិយោគទុនក្នុងវិស័យសុខាភិបាលសារជាថ្មី បន្ទាប់ពីមានកំនើនតំរូវការសេវាសុខភាពពីជនបរទេសដែលមកប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង ការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាល​ក្នុងឧស្សាហកម្ម​ទេសចរណ៍សុខភាព។ ==កំណត់សម្គាល់== {{Reflist|group=ស}} ==ឯកសារយោង == {{Reflist}} {{ASEAN}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} {{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ម៉ាឡេស៊ី| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រជាជាតិក្រុមដប់ប្រាំ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិនៃសហធនរដ្ឋ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]] 9u0jhn8hm2vwavrbxoo4fd38tbtswjt 314754 314753 2024-12-19T07:05:27Z Pineapplethen 39367 យោងលើជំរឿនប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីឆ្នាំ ២០២០ 314754 wikitext text/x-wiki {{Good article}} <noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude> {{pp-move-indef}} {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = ម៉ាឡេស៊ី<!-- ពាក្យ សហព័ន្ធ (ឈ្មោះផ្លូវការរបស់រដ្ឋ) បើយោងទៅតាមផ្នែកទី១(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធបានចែងជាភាសាម៉ាឡេ និងភាសាអង់គ្លេសថា ឈ្មោះផ្លូវការរបស់ប្រទេសគឺ 'ម៉ាឡេស៊ី'។ ពាក្យ 'សហព័ន្ធ' ត្រូវបានប្រើសម្រាប់សម្ដៅតែទៅលើរដ្ឋមុនប្រទេសម៉ាឡាស៊ីបច្ចុប្បន្នប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា។ ដូច្នេះ សូមកុំបញ្ចូលពាក្យថា 'សហព័ន្ធ' នៅទីនេះ --> | common_name = ម៉ាឡេស៊ី | native_name = {{nobold|''Malaysia'' {{small|([[ភាសាម៉ាឡេ]])}}}} | image_flag = Flag of Malaysia.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិម៉ាឡេស៊ី|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Malaysia.svg | symbol_type = [[វរលញ្ឆករម៉ាឡេស៊ី|វរលញ្ឆករ]] | image_map = Malaysia on the globe (Southeast Asia centered).svg | image_map_caption = ទីតាំងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | national_motto = "''Bersekutu Bertambah Mutu''"<ref>{{cite web |url=http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx |url-status=dead |archive-date=22 តុលា 2013 |title=Malaysian Flag and Coat of Arms |publisher=Malaysian Government |access-date=24 កុម្ភៈ 2022 |archivedate=2013-10-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131022191931/http://mygov.malaysia.gov.my/EN/Main/MsianGov/MsianFlagAndCrest/Pages/MsianFlagAndCrest.aspx }}</ref><br />("សាមគ្គីភាពជាកម្លាំង") | national_anthem = "''[[ណឺហ្គារ៉ាគូ|Negaraku]]''"<br />("ប្រទេសខ្ញុំ")<div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[File:Negaraku instrumental.ogg]]</div> | capital_type = រាជធានី | capital = {{plainlist| * [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]] (រដ្ឋបាល)<br />{{coord|2|56|N|101|42|E|region:MY|display=inline}} * [[គូឡាឡាំពួ]] (នីតិបញ្ញត្តិ)<br />{{coord|3|8|N|101|41|E|region:MY|display=inline}} }} | largest_city = [[គូឡាឡាំពួ]] | languages_type = '''ភាសាផ្លូវការ'''<br />{{nobold|និងភាសាជាតិ}} | languages = [[ភាសាម៉ាឡេ]]<ref name="Script" group="ស">ផ្នែកទី ៩ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]] បានចែងថា៖ "អក្សរ​នៃ​ភាសា​ជាតិ​គឺ​ត្រូវ​មានលក្ខណៈជា​អក្សរឡាតាំង ប៉ុន្តែ​នេះ​មិនមែនមានន័យថាច្បាប់បាម​ហាម​ឃាត់​ការ​សរសេរអក្សរ​ម៉ាឡេតាមទម្រង់អក្សរ​ចាវីនោះទេ, ម៉ាឡេជា​ភាសា​ជាតិ។".</ref>{{#tag:ref|ផ្នែកទី ២ នៃ[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៨៦៣/៦៧]] បានចែងថា "រក្សាទុកដូចដែលបានផ្តល់នៅក្នុងច្បាប់នេះ ហើយជាកម្មវត្ថុនៃការការពារដែលមាននៅក្នុងមាត្រា ១៥២(១) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលទាក់ទងនឹងភាសាដទៃ និងភាសានៃសហគមន៍ផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ ជាភាសាជាតិគឺត្រូវប្រើក្នុងគោលបំណងផ្លូវការ"។|group="ស"}}<ref name="Recognised language" group="ស">សូមមើលមាត្រា ១៥២ នៃ[[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធនៃម៉ាឡេស៊ី]] និង[[ច្បាប់ភាសាជាតិ ១៩៦៣/៦៧]]។</ref> | languages_sub = yes | languages2_type = ភាសាទទួលស្គាល់ | languages2 = [[ភាសាអង់គ្លេស]]<ref name="Recognised language" group="ស" /> | ethnic_groups = *៦៩.៧% [[បុមីពូតេរ៉ា (ម៉ាឡេស៊ី)|បុមីពូតេរ៉ា]]<br />(៥៧.៣% [[ជនជាតិម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] និង ១២.៤% ជនជាតិដើមនៃតំបន់[[សាបា]] & [[សារ៉ាវ៉ាក់]] និង[[អូរាំងអាស្លី]]) *២២.៩% [[ជនជាតិម៉ាឡេចិន|ចិន]] *៦.៦% [[ជនជាតិម៉ាឡេឥណ្ឌា|ឥណ្ឌា]] *០.៨% [[ក្រុមជនជាតិដើមនៅម៉ាឡេស៊ី|ជនជាតិផ្សេងៗ]] | ethnic_groups_year = ២០២១ | ethnic_groups_ref = <ref name="2021 pop">{{citeweb|url=https://www.malaymail.com/news/malaysia/2022/01/17/minister-census-shows-malaysias oldest-man-and-woman-aged-120-and-118-preli/2035636|title=Minister: Census shows Malaysia's oldest man and woman aged 120 and 118; preliminary census findings to be released in Feb 2022|publisher=Malaymail|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> {{sfn|Department of Statistics Malaysia|2021}} | religion = {{ubl|៦៣.៥% [[ឥស្លាមសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ឥស្លាមសាសនា]] ([[សាសនារដ្ឋ|ផ្លូវការ]])<ref>{{cite web|url=http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|title=The States, Religion and Law of the Federation|work=Constitution of Malaysia|publisher=Judicial Appointments Commission|access-date=24 កុម្ភៈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614105535/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf|archive-date=14 មិថុនា 2017|url-status=dead|archivedate=2016-02-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160202151159/http://www.jac.gov.my/images/stories/akta/federalconstitution.pdf}}</ref>|១៨.៧% [[ព្រះពុទ្ធសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ព្រះពុទ្ធសាសនា]]|៩.១% [[គ្រិស្តសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|គ្រិស្តសាសនា]]|៦.១% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅម៉ាឡេស៊ី|ហិណ្ឌូសាសនា]]|១.៨% គ្មានព័ត៌មាន|០.៩% សាសនាដទៃ}} | religion_ref = <ref>{{cite web|url=https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=117&bul_id=akliVWdIa2g3Y2VubTVSMkxmYXp1UT09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Distribution and Basic Demographic Characteristic Report 2020|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=14 February 2020|access-date=26 June 2022|archive-date=22 August 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230822014403/https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=117&bul_id=akliVWdIa2g3Y2VubTVSMkxmYXp1UT09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|url-status=live}}</ref> | religion_year = ២០២០ | government_type = [[រាជាធិបតេយ្យ]][[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង|ជ្រើសតាំង]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|អាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|សហព័ន្ធនិយម]][[ប្រព័ន្ធសភា|សភា]] | leader_title1 = [[ព្រះមហាក្សត្រម៉ាឡេស៊ី|ព្រះប្រមុខរដ្ឋកំពូល]] (ព្រះមហាក្សត្រ) | leader_name1 = [[អាប់ឌុលឡា (ព្រះស៊ុលតង់)|អាប់ឌុលឡា]] | leader_title2 = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | leader_name2 = [[អាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម]] | legislature = [[រដ្ឋសភាម៉ាឡេស៊ី|រដ្ឋសភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភា (ម៉ាឡេស៊ី)|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ម៉ាឡេស៊ី)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = ទទួល[[ឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[សហរាជាណាចក្រ]] | established_event2 = [[ទិវាមែរដេកា|ឯករាជ្យភាព]]នៃ[[សហព័ន្ធម៉ាឡាយ៉ា]] | established_date2 = ៣១ សីហា ១៩៥៧<ref>{{cite book|author=Mackay, Derek |title=Eastern Customs: The Customs Service in British Malaya and the Opium Trade|url=https://books.google.com/books?id=QM5LImNbYusC&pg=PA240|date=2005|publisher=The Radcliffe Press|isbn=978-1-85043-844-1|pages=240–}}</ref> | established_event3 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់|រដ្ឋបាលស្វយ័តសារ៉ាវ៉ាក់]] | established_date3 = ២២ កក្កដា ១៩៦៣ | established_event4 = [[ទិវារដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង|រដ្ឋបាលស្វយ័តបរនេអូខាងជើង]] | established_date4 = ៣១ សីហា ១៩៦៣<ref>{{cite web|url=https://www.astroawani.com/perspektif/kenapa-kita-takut-dengan-sejarah-22258|title=31 Ogos 1963, Hari kemerdekaan Sabah yang rasmi|publisher=AWANI|date=14 May 2021|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | established_event5 = [[សេចក្តីប្រកាសម៉ាឡេស៊ី]] | established_date5 = ១៦ កញ្ញា ១៩៦៣ | area_size = 1 E7 | area_rank = ទី៦៧ | area_km2 = ៣៣០,៨០៣ | percent_water = ០.៣ | population_estimate = ៣៤.៥៤៤.៨១០ | population_estimate_year = ២០២បួន | population_estimate_rank = ទី៤៣ | population_census_year = ២០២០ | population_census = {{IncreaseNeutral}} ៣២,៧៣០,០០០<ref>{{cite web|url=https://www.dosm.gov.my/v1/index.php?r=column/cthemeByCat&cat=430&bul_id=aFYzVjJ3anNyQytHZGxzcUZxTG9Ydz09&menu_id=L0pheU43NWJwRWVSZklWdzQ4TlhUUT09|title=Demographic Statistics First Quarter 2020, Malaysia|publisher=Department of Statistics, Malaysia|date=14 May 2020|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | population_density_km2 = ៩២ | population_density_rank = ទី១១៦ | GDP_PPP_year = ២០២២ | GDP_PPP = {{increase}} ១,០៥៥.៤៥៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=548,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | GDP_PPP_rank = ទី៣០ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៣១,២៤៣ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៥១ | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal = {{increase}} ៤១៥.៣៧៥ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_rank = ទី៣៦ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ១២,២៩៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOMY" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៦០ | Gini_year = ២០១៥ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini = ៤១ <!--number only--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=MY |title=Gini Index |publisher=ធនាគារពិភពលោក |access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = ២០១៩ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = ០.៨១០<!--number only--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=24 កុម្ភៈ 2022}}</ref> | HDI_rank = ទី៦២ | currency = [[រីងហ្គីតម៉ាឡេស៊ី|រីងហ្គីត]] (RM) | currency_code = MYR | date_format = dd-mm-yyyy | time_zone = [[ម៉ោងស្តង់ដាម៉ាឡេស៊ី|MST]] | utc_offset = [[UTC+៨|+៨]] | electricity = 240 V, 50 Hz | drives_on = ឆ្វេង | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅម៉ាឡេស៊ី|+៦០]] | cctld = [[.my]] }} '''ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី''' ([[ភាសាម៉ាឡេ]] និង[[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]]៖ ''Malaysia'') គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅ​តំបន់[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]។ រដ្ឋ[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[សហព័ន្ធ]]នេះមានរដ្ឋចំនួន ១៣ និងដែនដីសហព័ន្ធចំនួនបី ហើយប្រទេសនេះត្រូវបានបំបែកដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ជាពីរតំបន់ គឺ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេស៊ី]] និង [[ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត]] (ឬម៉ាឡេស៊ីបរនេអូ)។ ម៉ាឡេស៊ីមានព្រំដែនគោកជាប់ប្រទេស[[ថៃ]] [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]] និង[[ប្រ៊ុយណេ]] ហើយមានព្រំដែនទឹកជាមួយ[[សិង្ហបុរី]] [[វៀតណាម]] និង[[ហ្វីលីពីន]]។ [[គូឡាឡាំពួ]]គឺជារាជធានីជាតិ ទីក្រុងធំបំផុត និងជាអាសនៈនីតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ [[ពុត្រាចាយ៉ា|បុត្រាជ័យ]]ដែលជារាជធានីរដ្ឋបាលគឺដើរតួនាទីជាទីក្រុងតំណាងឱ្យអាសនៈអំណាចប្រតិបត្តិទាំងពីរ (គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួង និងទីភ្នាក់ងារសហព័ន្ធ) និងអំណាចតុលាការនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ។ ម៉ាឡេស៊ីមានការអភិវឌ្ឍន៍និងការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងនៅអំឡុងសតវត្សរ៍ទី២០។ ជាមួយនឹងផលិតផលក្នុងស្រុក (GDP) ១៣០០០$ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយខ្លួនបន្តិចម្តងៗទៅជា​ប្រទេសឧស្សាហកម្មថ្មី។ ដោយសារម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសមួយក្នុងចំនោមប្រទេសទាំង៣ដែលគ្រប់គ្រង[[ច្រកម៉ាឡាកា]] សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីក៏ពឹងផ្អែកសំខាន់ផងដែរទៅលើពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ផលិតកម្មក៏មានឥទ្ឋិពលសំខាន់ផងដែរទៅលើសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីនាំមុខគេលើក្នុងផលិតកម្ម [[សំណរប៉ាហាំង]] [[កៅស៊ូ]] និង​ប្រេងដូង។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានប្រមាណ ៣២លាននាក់ (ឆ្នាំ២០២០)។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីជា [[ជនជាតិម៉ាឡេ]]។ ក្រៅពីនេះមានជនជាតិចិន និង ឥណ្ឌា។ [[សាសនាឥស្លាម]]ជាសាសនាដ៏ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី និង​ជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ ភាសាប្រើប្រាស់ផ្លូវការគឺភាសាម៉ាឡេ។ ម៉ាឡេស៊ីជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ [[ASEAN]]។ ម៉ាឡេស៊ីក៏ជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] ប្រជាជាតិខំមិនវ៉ែល និង​ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍទាំង៨។ == ឈ្មោះ == ឈ្មោះថា «ម៉ាឡេស៊ី»ត្រូវបានឱ្យប្រើតាំងពីឆ្នាំ​១៩៦៣មក គឺនៅពេលដែលសហព័ន្ឋម៉ាឡាយ៉ា សិង្ហបុរី បរណេអូខាងជើង និង​សារ៉ាវ៉ាក់ រួមគ្នាបង្កើតជាសហព័ន្ឋដែលមាន១៣រដ្ឋ។ == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == {{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} === បុរេប្រវត្តិ === ស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប រដ្ឋសាបា និង​រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ '''សេម៉ាង''' ជាក្រុមមនុស្សដែលគេជឿថាបានធ្វើដំណើរមកពី[[ទ្វីបអាហ្វ្រិក]] មករស់នៅ[[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]]មុនគេ គឺនៅប្រហែល៥ម៉ឺនឆ្នាំមុន។ '''សេណូយ''' ជាក្រុមជំនាន់ក្រោយដែលមាន​ឈាម​ជ័រ​ពាក់កណ្តាលពីបុព្វបុរសសេម៉ាង និង​ពាក់កណ្តាលពី[[ឥណ្ឌូចិន]]។ === ប្រវត្តិសាស្ត្រដើម === តាមប្រភពពីឯកសារចិនបាននិយាយថា មានរាជាណាចក្រម៉ាឡេប្រមាណ៣០ប្រទេសនៅសតវត្សរ៍ទី២ និងទី៣។ '''រដ្ឋកេដាស''' (ជាភាសាប៉ាឡាវ៉ាបុរាណ '''កេដារ៉ាម''' ជាភាសាសំស្ក្រឹត '''កត្តហៈ''') ស្ថិតនៅចំផ្លូវនៃការឈ្លានពានពីសំណាក់ស្តេចស្តេចស្រីវិជ័យ''' ដែលធ្លាប់តែមានឥទ្ឋិពលលើរដ្ឋកេដាស រដ្ឋប៉័ត្តានី និង រដ្ឋលីហ្គរ ធ្លាក់ចុះខ្សោយ។ ​បន្តិចក្រោយមក រាជាណាចក្រលីហ្គរ ដែលកាន់[[ព្រះពុទ្ឋសាសនា]] បានកាន់កាប់រដ្ឋកេដាស ហើយ'''ព្រះចៅចាន់ដ្រាបានុ'''បានប្រើវាជាទីតាំងវាយកោះស្រីលង្កា នៅសតវត្សរ៍ទី១១។ នៅសហសវត្សរ៍ដំបូង ប្រជាជននៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ កាន់[[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និងព្រះពុទ្ឋសាសនា និងប្រើប្រាស់[[ភាសាសំស្ក្រឹត]]។ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៥ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា ត្រូវបានបង្កើតដោយរាជវង្សរបស់ស្តេច១អង្គ ព្រះនាម '''បរមេស្វរៈ'''។ ស្តេចអង្គនេះមកពី'''តំបន់ប៉ាឡេមបាង''' និងមានសែស្រលាយពីរាជវង្សស្រីវិជ័យ ដែលបានភៀសខ្លួនពី'''តំបន់តេម៉ាសេក'''(បច្ចុប្បន្នសិង្ហបុរី)។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នេះបានគ្រប់គ្រងម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីបបច្ចុប្បន្ន ខេត្តប៉័ត្តានី(ភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ) និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]]ខាងកើត។ រាជាណាចក្រស៊ុលតង់មានអត្ថិភាពរយៈពេល១ទសវស្សរ៍ ដែលក្នុងអំលុងពេលនោះ សាសនាឥស្លាមបានរីកសាយភាយពាសពេញកម្រងកោះម៉ាឡេ។ ម៉ាឡាកាជាកំពង់ផែដ៏មមាញឹកជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នាពេលនោះ។ តឹកតាងដំបូងស្តីអំពីសាសនាឥស្លាមនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេដែលរកឃើញនៅតំបន់តេរេងហ្គានុ បានឱ្យ​ដឹងថា ឥស្លាមមាននៅទីនោះតាំងពីទសវត្សរ៍ទី១៤។ នៅឆ្នាំ ១៥១១ ព័រទុយហ្គាល់បានដាក់អាណានិគមលើម៉ាឡាកា។ រាជបុត្រទាំងឡាយនៃរាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃម៉ាឡាកា បានបែកបាក់ដោយចែកចេញជារាជាណាចក្រស៊ុលតង់២គឺ រាជណាចក្រស៊ុលតង់នៃពេរ៉ាក់ (នៅខាងជើង) និង រាជាណាចក្រស៊ុលតង់នៃចូហរ (នៅខាងត្បូង)។ ការបែកបាក់នេះបន្តរហូតដល់ឆ្នាំ ១៦៤១ គឺនៅពេលដែលហុលឡង់ (សំព័ន្ឋមិត្តរបស់រាជាណាចក្រស៊ុលតង់ចូហរ) បានកាន់កាប់ម៉ាឡាកាទាំងស្រុង។ '''ការមកដល់នៃចក្រភពអង់គ្លេស''' ចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់អាណានិគមជាលើកដំបូងនៅឧបទ្វីបម៉ាឡេ នៅឆ្នាំ១៧៨៦ គឺនៅពេលដែលព្រះចៅស៊ុលតង់នៃកេដាសបានឱ្យខ្វីកោះប៉េណាងទៅក្រុមហ៊ុន British East India របស់អង់គ្លេស។ តាមរយៈសន្ឋិសញ្ញាអង់គ្លេស ហុលឡង់ឆ្នាំ១៨៤២ == ភូមិសាស្ត្រ == {{Main|ភូមិសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ដែនដីសំខាន់របស់​ម៉ាឡេស៊ីត្រូវខណ្ឌចែកជា២ដោយ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]។ តែដែនដីទាំង២មានទេសភាពរួមដែលសំបូរដោយច្រាំងសមុទ្រ ​ខ្ពង់រាប និងភ្នំប្រកបដោយព្រៃក្រាស់ៗ។ ភ្នំ​ដែលមាន​កម្ពស់​ខ្ពស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឈ្មោះ​​[[ភ្នំគីណាបាលូ]] (៤០៩៥,២ម) ដែលស្ថិតនៅកោះបរណេអូ។ ម៉ាឡេស៊ីមានអាកាសធាតុត្រូពិច ទទួលឥទ្ឋិពលពី​[[ខ្យល់មូសុង]] ដែលបក់ពី​ទិសនិរតី​ពីខែ​មេសាដល់ខែតុលា និងបក់ពី​ទិសឦសាន​ពីខែតុលាដល់ខែកុម្ភៈជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ច្រកម៉ាឡាកាដែលស្ថិតនៅចន្លោះរវាងឧបទ្វីបម៉ាឡេ និង [[កោះស៊ូម៉ាត្រា]] ជាច្រកសមុទ្រដ៏សំខាន់របស់ពិភពលោក។ [[ទីក្រុងពុត្រាចាយ៉ា]] ជាទីក្រុងរដ្ឋបាលដែលទើបត្រូវបានបង្កើតថ្មីដោយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ ក្នុងគោលដៅបន្ឋូរបន្ថយភាពកកកុញនៅរដ្ឋធានី[[កូឡាឡាំពួរ]]។ កូឡាឡាំពូរនៅតែជាទីក្រុងដែលសភា​តាំងនៅ ក៏ដូចជាទីក្រុងពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុរបស់ម៉ាឡេស៊ីដដែល។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន ចចថោន អ៊ីប៉ូ ចូហរបារូ គូជីង កុតាគីណាបាលូ មីរី អាឡរស្តារ ម៉ាឡាកាថោន និង ក្លាង ជាដើម។ ===ធនធានធម្មជាតិ=== ម៉ាឡេស៊ី​សំបូរធនធានផ្នែកកសិកម្ម ព្រៃឈើ និងរ៉ែធម្មជាតិ។ ចំពោះវិស័យកសិកម្ម ម៉ាឡេស៊ីជាប្រទេសនាំមុខគេផ្នែក កៅស៊ូធម្មជាតិ និងប្រេងដូង។ ប្រេងដូង​ជា​ចលករដ៏សំខាន់​ក្នុងបម្លាស់ប្តូរ​រូបិយវត្ថុពីបរទេស។ ក្រៅពីនេះម៉ាឡេស៊ីក៏នាំចេញ ក្តារបន្ទះ ឈើអារ [[កាកាវ]] ម្រេច ម្នាស់ និង​ថ្នាំជក់ផងដែរ។ ទាក់ទិននឹងវិស័យព្រៃឈើ យើងគួរកត់សម្គាល់ដែរថា ការកាប់ឈើដើម្បីទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១៩។ សព្វថ្ងៃ​គេ​ប៉ាន់ប្រមាណ​ថា មាននៅសល់​ផ្ទៃដីព្រៃឈើ​ប្រមាណតែ ៥៩% ប៉ុណ្ណោះនៃផ្ទៃដីប្រទេស។ កំណើនដ៏ខ្លាំងក្លានៃឧស្សាហកម្មព្រៃឈើ ជាពិសេសចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦០ បានចោទជាបញ្ហាយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការសឹករេចរិលនៃដី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលបានប្តេជ្ញាការពារបរិស្ថាន និងប្រព័ន្ឋអេកូឡូស៊ី ដោយគ្រប់គ្រងធនធានព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព ស្របពេលជាមួយការធ្លាក់ចុះ​នៃតំលៃឈើ​លើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លើសពីនេះទៅទៀតនៅមានការដាំដើមឈើឡើងវិញដើម្បីបន្ថយការបាត់បង់ផ្ទៃដីព្រៃ។ [[សំណប៉ាហាំង]] និង[[ប្រេងកាត]] ជាធនធានរ៉ែយ៉ាងសំខាន់ដែលទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡាស៊ី។ ម៉ាឡេស៊ីធ្លាប់ជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងផលិតកម្ម[[សំណប៉ាហាំង]] នៅមុនពេលមានការច្របូកច្របល់ក្នុងទីផ្សារសំណប៉ាហាំងនៅដើមទសវត្សរ៍៨០។ នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ និងទី២០ សំណប៉ាហាំងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី។ គឺទើបតែចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧២ ទេ ដែលប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិបានមកជំនួសកន្លែងសំណប៉ាហាំង។ ប្រេងកាតនិងឧស្ម័នធម្មជាតិម៉ាឡេស៊ីមាននៅវាលប្រេងកាតនៅឆ្ងាយពីច្រាំងរដ្ឋសាបា សារ៉ាវ៉ាក់ និង តេរេងហ្គានុ។ ធនធានរ៉ែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[ទង់ដែង]] [[ដែកបុកស៊ីត]] រ៉ែដែក និង [[ធ្យូងថ្ម]]។ រ៉ែឧស្សាហកម្មមានដូចជា ដីឥដ្ឋ [[កៅឡាំង]] [[ស៊ីលីកា]] ថ្មកំបោរ [[បារីត]] [[ហ្វូស្វាត]] [[ថ្មក្រានីត]] និង [[ថ្មម៉ាប]]។ ==រដ្ឋាភិបាល និងនយោបាយ== {{Main|នយោបាយនៅម៉ាឡេស៊ី}} {{ផ្នែកទទេ}} == សេដ្ឋកិច្ច == {{Main|សេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ី}} [[ឯកសារ:Malaysia_KL_1.JPG|thumb|right|200px|អាគារភ្លោះប៉េត្រូណាស់ (Petronas Twin Tower) ៖ និមិត្តិរូបម៉ាឡេស៊ី]] [[ឧបទ្វីបម៉ាឡេ]] និង [[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]] ជាស្នូលពាណិជ្ជកម្មជាច្រើនសតវត្សរ៍។ គេឃើញមានការធ្វើជំនួញ[[ប៉រសឺឡែន]] និង គ្រឿងទេស តាំងពីម៉ាឡេស៊ីមិនទាន់កើតជាសហព័ន្ឋតែ១។ ពេលអង់គ្លេសមកកាន់កាប់ម៉ាឡាកា កៅស៊ូនិងដូងប្រេងត្រូវបាននាំមកម៉ាឡេស៊ី។ បន្តិចម្ដងៗ ម៉ាឡាយ៉ាបានក្លាយជាអ្នកនាំមុខគេក្នុងការផលិតកៅស៊ូ ប្រេងដូង និង សំណប៉ាហាំង។ វត្ថុធាតុដើមទាំង៣នេះហើយ ដែលនាំសេដ្ឋកិច្ចម៉ាឡេស៊ីអោយរីកចំរើនរហូតដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០។ នៅទសវត្សរ៍៧០ ម៉ាឡេស៊ីបានក្លាយជា '''ខ្លានៅអាស៊ី''' ដោយប្រែក្លាយសេដ្ឋកិច្ច​ដែលពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម និង រ៉ែ មកជាសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើផលិតកម្មឧស្សាហកម្ម។ ការវិនិយោគពី[[ជប៉ុន]]ក្នុងឧស្សាហកម្មធុនធ្ងន់ បានជំរុញអោយការនាំចេញជា​ចលករសេដ្ឋកិច្ចចំបងជាងគេ​នៅម៉ាឡេស៊ី។ ===ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ឋ=== ម៉ាឡេស៊ីមានបណ្តាញផ្លូវគមនាគមន៍ខ្វាត់ខ្វែង ដែលតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរភាគខាងលិចនៃម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប។''' បណ្តាញផ្លូវអិចស្ព្រេសម៉ាឡេស៊ី''' (Malaysian expressway network) មានប្រវែងសរុប ១១៩២ គ.ម។ វាតភ្ជាប់ទីក្រុងធំៗដូចជា ក្លាង ចូហរ បារូ និង ប៉េណាង។ ផ្លួវអិចស្ព្រេសសំខាន់គឺផ្លួវអិចស្ព្រេសជើងត្បូង រត់ពីចុងខាងជើងទៅចុងខាងត្បូងឧបទ្វីប។ ផ្លួវនេះជាផ្នែកមួយនៅ [[បណ្តាញផ្លូវហាយវេអាស៊ី]] (Asian Highway Network) ដែលតភ្ជាប់ទៅ[[ថៃ]] និង [[សិង្ហបុរី]]។ ផ្លូវថ្នល់នៅឆ្នេរខាងកើតម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប និង ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍន៍នៅឡើយទេ។ ផ្លួវទាំងនោះបត់បែនតាមតំបន់ភ្នំ ដែលភាគច្រើនក្រាលក្រួសមិនមានចាក់កៅស៊ូទេ។ មធ្យោបាយធ្វើដំនើរសំខាន់នៅទីនោះគឺ ធ្វើតាមទន្លេ និង ផ្លូវអាកាស។ សេវារថភ្លើងនៅម៉ាឡេស៊ីខាងលិចដំនើរការដោយ '''ផ្លូវដែកម៉ាឡេស៊ី''' (Keretapi Tanah Melayu) ដែលមានបណ្តាញផ្លូវដែកតភ្ជាប់ក្រុងធំៗទាំងអស់នៅលើឧបទ្វីប និង ភ្ជាប់ទៅសិង្ហបុរីផងដែរ។ នៅរដ្ឋសាបា ក៏មានផ្លូវដែកខ្លីមួយដែលដំនើរការដោយ ផ្លូវដែករដ្ឋសាបា សំរាប់ដឹកទំនេញ។ ម៉ាឡេស៊ី​មានកំពុងផែនៅពាសពេញប្រទេស។ កំពង់ផែធំជាងគេមាន កំពង់ផែក្លាង (Port Klang) និង កំពង់ផែតាងជុងប៉េលេប៉ាស (Port of Tanjung Pelepas) នៅចូហរ។ កំពង់ផែសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាននៅ តាងជុងគីឌូរ៉ុង (Tanjung Kidurong) កូតាគីណាបាលូ (Kota Kinabalu) គូឈីង (Kuching) គួនថាន (Kuantan) ប៉ាសៀហ្គួដាង (Pasir Gudang) ប៉េណាង (Penang) មីរី (Miri) សាន់ដាកាន (Sandakan) និង តាវៅ (Tawau)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានក៏មាននៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។ អាកាសយាន្តដ្ឋានធំជាងគេគឺ [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូឡាឡាំពួរ]] (Kuala Lumpur International Airport KLIA)។ អាកាសយាន្តដ្ឋានសំខាន់ៗផ្សេងទៀតមាន [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិកូតាគីណាបាលូ]] (Kota Kinabalu International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិប៉េណាង]] (Penang International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិគូឈីង]] (Kuching International Airport) [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិឡាងកាវី]] (Langkawi International Airport) និង [[អាកាសយាន្តដ្ឋានអន្តរជាតិសេណៃ]] (Senai International Airport)។ ក្រៅពីនេះនៅមានអាកាសយាន្តដ្ឋានតូចៗតាមទីក្រុងផ្សេងៗ ក៏ដូចជាព្រលានយន្តហោះ​ក្នុងស្រុក​នៅតំបន់ដាច់ស្រយាល​នៅសាបា និង សារ៉ាវ៉ាក់។ ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ី​មិនមានការលំបាកក្នុងការធ្វើដំនើររវាងម៉ាឡេស៊ីខាងលិចនិងម៉ាឡេស៊ីខាងកើតទេ ដោយមានការហោះហើរជារៀងរាល់ថ្ងៃរវាងតំបន់ទាំង២នេះ។ ក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ Air Asia របស់ម៉ាឡេស៊ី បំរើសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនអ្នកដំនើរក្នុងតំលៃថោកជាងគេក្នុងតំបន់។ សេវាទូរគមនាគមន៍នៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ធ្វើឡើងតាមរយៈការផ្សាយបណ្តាក់[[រលកម៉ៃក្រូវេវ]]។ ទូរគមនាគមន៍អន្តរជាតិ ធ្វើឡើងតាមរយៈខ្សែកាបក្រោមសមុទ្រ និង ផ្កាយរណប។ ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍ធំជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី គឺ[[ក្រុមហ៊ុនតេលេកុមម៉ាឡេស៊ីបែហាដ]] (Telekom Malaysia Berhad) ហៅកាត់ថា TM។ ក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់នូវសេវាទូរស័ព្ទមានខ្សែ ទូរស័ព្ទដៃ និង សេវាអ៊ីនធឺណិត ដាលអាប់និងប៊្រដបាន។ == ប្រជាសាស្ត្រ == {{Main|ប្រជាសាស្ត្រម៉ាឡេស៊ី}} ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីមានជនជាតិច្រើនជាតិសាសន៍ ដែលនៅក្នុងនោះជនជាតិម៉ាឡេ មានច្រើនជាងគេ(៦២%)។ តាមនិយមន័យក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញម៉ាឡេស៊ី ជនជាតិម៉ាឡេ​ជាអ្នកកាន់​[[សាសនាមូស្លីម]]​ដែលប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ។ និយាយម្យ៉ាងទៀត អ្នកណាក៏ដោយ មិនថាមានដើមកំនើតពីសាសន៍ណាក៏ដោយ អោយតែកាន់សាសនាមូស្លីម ហើយគោរពប្រណិប័តតាមវប្បធម៌ម៉ាឡេ អាចត្រូវចាត់ទុកជាជនជាតិម៉ាឡេ ហើយមានសិទ្ឋិស្មើជនជាតិម៉ាឡេដែរ ដូចដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ២៤%នៃប្រជាជនមានខ្សែស្រលាយពីជនជាតិចិន និង ៨%មានដើមកំនើតពី​ជនជាតិឥណ្ឌា។ ៩០%នៃសហគមន៍ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីឥណ្ឌានេះជាជនជាតិតាមិល។ ជនជាតិដែលនៅសល់ជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរដែលមិនមែនជាជនជាតិម៉ាឡេ។ ពួកនេះច្រើនមាននៅ​ម៉ាឡេស៊ីខាងកើត(ម៉ាឡេស៊ីបរណេអូ)។ ច្រើនជាង៥០%នៃប្រជាជននៃរដ្ឋសាបា និង រដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់ ជាជនជាតិទាំងនេះ។ តាមឯកសារ គេរកឃើញជនជាតិភាគតិចទាំងនេះរាប់សិបក្រុម តែពួកគេ​ទាំងនោះមានវប្បធម៌មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ។ ជនជាតិម៉ាឡេស៊ីផ្សេងទៀតមានដើមកំនើតពីអឺរ៉ុប មជ្ឈិមបូព៌ា កម្ពុជា ថៃ និងវៀតណាម។ ជនជាតិអឺរ៉ុបទាំងនោះជាកូនចៅ​ជនជាតិអង់គ្លេស​និង​ព័រទុយហ្គាល់ដែលមករស់នៅតាំងពីសម័យអាណានិគម។ ជនជាតិកម្ពុជា និង វៀតណាម១ចំនួនតូចនេះ ជាជនភៀសខ្លួនពីសង្គ្រាមវៀតណាម។ របាយប្រជាជនមិនស្មើទេ។ ប្រជាជនប្រមាណ២០លាននាក់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាកកកុញនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ខណៈម៉ាឡេស៊ីខាងកើតមានប្រជាជនតិចតួច។ ដោយសារកំនើនយ៉ាងគំហុក​នៃឧស្សាហកម្មការងារ កំលាំងពលករពី១០%ទៅ២០% ជាជនជាតិបរទេស ដែលភាគច្រើនជាជនជាតិឥណ្ឌួនេស៊ី។ មានពលករប្រហែល១លាននាក់ជាពលករ​ស្របច្បាប់ និងប្រហែល១លាននាក់ទៀតជាពលករខុសច្បាប់។ == វប្បធម៌ == {{Main|វប្បធម៌ម៉ាឡេស៊ី}} ម៉ាឡេស៊ីជាសង្គម ពហុជាតិសាសន៍ ពហុវប្បធម៌ និង ពហុភាសា។ ប្រជាជននៅខែកុម្ភៈ ២០០៧ មានចំនូន ២៦,៦លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ៦២%ជាជនជាតិម៉ាឡេ ២៤%ជាជនជាតិចិន ៨%ជាជនជាតិឥណ្ឌា និងក្រៅពីនេះជាជនជាតិភាគតិចច្រើនអំបូរ។ ជនជាតិម៉ាឡេបង្កើតជាសហគមន៍ធំជាងគេ។ ពួកគេកាន់សាសនាឥស្លាម ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ជនជាតិម៉ាឡេដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងគ្រប់វិស័យ ជាពិសេសគឺវិស័យនយោបាយ។ ភាសាកំនើតរបស់ពួកគេគឺភាសាម៉ាឡេ (Bahasa Melayu)។ ភាសាម៉ាឡេជាភាសាជាតិ។ កាលពីអតីតកាល ភាសាម៉ាឡេសរសេដោយប្រើអក្ខរក្រមសំស្ក្រឹត តែត្រូវបានសរសេរដោយប្រើអក្ខរក្រមអារ៉ាប់វិញនៅសតវត្សរ៍ទី១៥។ ឥទ្ឋិពលពីអាណានិគម​បានប្តូរការសំនេរដោយប្រើ​អក្ខរក្រមរ៉ូម៉ង់ដូចបច្ចុប្បន្នវិញ ដោយប្រព័ន្ឋអប់រំនៅសម័យអាណានិគមប្រើប្រាស់អក្សររ៉ូម៉ង់ក្នុងការបង្រៀន។ ជនជាតិភាគតិចមិនមែនម៉ាឡេ ច្រើនជាងគេគឺ ''កុលសម្ព័ន្ឋអ៊ីបាន''' (Iban) នៅរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ ពួកគេមានគ្នាដល់ទៅ ៦សែននាក់។ ពួកគេមានប្រពៃណីរស់នៅក្នុងផ្ទះវែងៗ ក្នុងភូមិព្រៃភ្នំ តាមដងទន្លេរ៉ាចាង (Rajang River) និង ទន្លេលូប៉ា (Lupar River)។ កុលសម្ព័ន្ឋប៊ីដាយុស (Bidayuhs) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ ១៧ម៉ឺននាក់ ប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅភាគនិរតីរដ្ឋសារ៉ាវ៉ាក់។ កុលសម្ព័ន្ឋជនជាតិភាគតិចធំជាងគេនៅរដ្ឋសាបា គឺ'''កុលសម្ព័ន្ឋកាដាហ្សាន'''់ (Kadazan)។ ពួកគេជាកសិករកាន់សាសនាគ្រឹស្ត។។ ជនជាតិភាគតិចធំជាងជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ីឧបទ្វីប ជា'''ជនជាតិអូរ៉ាងអាស្លី''' (Orang Asli) ដែលមានគ្នាដល់ទៅ១៤ម៉ឺននាក់។ ពួកគេជាជនជាតិដើម ជាអ្នកប្រមាញ់និងកសិករ។ ជនជាតិចិននៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនកាន់ពុទ្ឋសាសនាមហាយាន និង សាសនាតាវ។ ពួកគេនិយាយភាសាចិនតំបន់ផ្សេងៗដូចជា ភាសាចិនកុកងឺ ភាសាចិនហុកគាន ភាសាចិនកន្តាំង ភាសាចិនហាក់កា និង ភាសាចិនទាជីវ។ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជនជាតិចិនបានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសហគមន៍ជំនួញនៅម៉ាឡេស៊ី។ ជនជាតិឥណ្ឌានៅម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនជាជនជាតិតាមិល កាន់សាសនាព្រាហ្ម។ ពួកគេរត់មកពីភាគខាងត្បូងឥណ្ឌាក្នុងឋានៈជាគ្រូបង្រៀន អ្នកជំនួញ និងកម្មករជំនាញ ហើយមានភាសាកំនើតគឺភាសាតាមិល។ ជនជាតិឥណ្ឌាភាគច្រើនដែលមានជីវភាពមធ្យមនិងធូធារ និយាយភាសាអង់គ្លេសជាភាសាទី១។ សហគមន៍តាមិលមូស្លីមមានគ្នា២សែននាក់។ សហគមន៍ស៊ីកមានគ្នាជាង៨ម៉ឺននាក់។ ភ្លេងប្រពៃណីម៉ាឡេស៊ីមានទំរង់ជាល្បាយនៃតន្ត្រីចិននិងតន្ត្រីឥស្លាម។ ឧបករណ៍ភ្លេងសំខាន់គឺ ស្គរ។ ម៉ាឡេស៊ីមានរបាំប្រពៃណី និង របាំល្ខោន ដែលមួយចំនួនមានប្រភពមកពីថៃ ឥណ្ឌា និង [[ព័រទុយហ្គាល់]]។ ទំរង់សិល្បៈផ្សេងទៀតមាន ល្ខោនស្រមោល និង [[ស៊ីឡាត]] (សិល្បៈនៃការប្រយុទ្ឋរបស់ម៉ាឡេស៊ី) និងសិប្បកម្ម ដូចជា [[បាទីក]] (ការជ្រលក់ពណ៌ក្រណាត់) តំបាញ និង សិប្បកម្មប្រាក់និងស្ពាន់។ ===សាសនា=== ម៉ាឡេស៊ីជារដ្ឋ ពហុសាសនា ដែលមានសាសនាឥស្លាមជាសាសនារបស់រដ្ឋ។ តាមលទ្ឋផលពីការជំរឿនប្រជាជននិងភូមិដ្ឋានក្នុងឆ្នាំ២០២០ បានអោយដឹងថា ប្រជាជន ៦៣.៥% កាន់[[សាសនាឥស្លាម]] ១៨.៧ កាន់[[សាសនាព្រះពុទ្ឋ]] ៩,១% កាន់[[សាសនាគ្រឹស្ត]] និង ៦.១% កាន់[[សាសនាព្រាហ្ម]]។ នៅសល់៥%ទៀតត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាដទៃ មាន សាសនាព្រលឹង [[សាសនាសាម៉ាន់]] [[សាសនាស៊ីក]] [[សាសនាបាហាអ៊ី]] [[សាសនាតាវ]] [[សាសនាខុងជឺ]] និងសាសនាប្រពៃណីរបស់ចិន។ ទោះជាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានធានានូវសេរីភាពខាងជំនឿសាសនាក៏ដោយ ការអនុវត្តជាក់ស្តែងវាមិនងាយស្រួលដូចនោះទេ។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញជនជាតិម៉ាឡេត្រូវតែកាន់សាសនាឥស្លាម។ អ្នកដែលមិនមែនជាមូស្លីម ហើយរៀបការជាមួយមូស្លីម ត្រូវតែប្តូរទៅកាន់សាសនាឥស្លាម។ ប៉ុន្តែគេមិនឃើញមានការហាមឃាត់ការសាងសង់អគារសាសនា និង​ សកម្មភាពនៃការប្រារព្ឋ​ពិធីសាសនាដែលធ្វើឡើងដោយពួកមិនមែនមូស្លីមទេ។ ជនជាតិមូស្លីមត្រូវឆ្លងកាត់ការសំរេចពី [[តុលាការសារៀ]] នៅពេលមានបញ្ហាផ្សេងៗទាក់ទិននឹងជំនឿនិងកាតព្វកិច្ចជាមូស្លីម មានដូចជា ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការបន្តកេរ្តិ៍មរតក ការប្តូរសាសនា និង ការលែងលះ។ ការប្រព្រឹត្តបទល្មើសបវេណី និង ឧក្រិដ្ឋកម្ម មិនស្ថិតនៅក្រោមការកាត់ក្តីរបស់តុលាការសារៀទេ។ តាមច្បាប់ ទាំងតុលាការស៊ីវិល ទាំងតុលាការសហព័ន្ឋមិនមានសិទ្ឋិលើការសំរេចពីតុលាការសារៀទេ។ តុលាការសារៀមានអំនាចប្រហាក់ប្រហែលនឹងតុលាការស៊ីវិលដែរ។ តាមច្បាប់ ពួកមូស្លីមមិនអាចប្តូរទៅកាន់សាសនាផ្សេងដោយសេរីបានទេ ដោយអំពើនេះត្រូវតែមានការឆ្លងកាត់ពីតុលាការសារៀ។ តុលាការសារៀគ្រប់គ្រងដោយតុលាការ​ដែលបានរៀនសូត្រ​ពីច្បាប់សារៀ។ ជាទូទៅ អ្នកដែលចង់ចាកចេញពីសាសនាឥស្លាម អាចធ្វើការប្រកាសតាមនីតិវិធី តែការណ៍នេះមិនត្រួវបានទទួលស្គាល់ដោយតុលាការស៊ីវិលទេ ដរាបណាមិនមានការប្រកាស​សំរេចពីតុលាការសារៀនោះ។ តុលាការសារៀអាចសំរេចអនុញ្ញាតអោយនរណាម្នាក់ដែលគេជឿពិតប្រាកដថាគ្មានជំនឿលើសាសនាឥស្លាមតទៅទៀត។ ===ការអប់រំ=== វិស័យអប់រំស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យពីក្រសួងអប់រំ នៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ឋ។ កុមារម៉ាឡេស៊ីភាគច្រើនចូលរៀននៅសាលាមត្តេយ្យនៅអាយុពី៣ទៅ៦ឆ្នាំ។ សាលាមត្តេយ្យភាគច្រើនជាសាលាឯកជន តែក៏មានសាលាមត្តេយ្យរដ្ឋខ្លះៗដែរ។ កុមារចូលរៀនសាលាបឋមសិក្សាពីអាយុ៧ឆ្នាំ ដោយមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ មានសាលាបឋមសិក្សា២ប្រភេទគឺ ១សាលាបឋមសិក្សាគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាម៉ាឡេ​ជាភាសាយាន្ត​ក្នុងការបង្រៀន និង ១ទៀតជាសាលាបឋមសិក្សាជំនួយដោយរដ្ឋ ដែលយកភាសាចិនឬភាសាតាមិលជាភាសាយាន្តក្នុងការបង្រៀន។ មុនពេលឡើងទៅកាន់មធ្យមសិក្សា សិស្សថ្នាក់ទី៦ទាំងអស់ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងបឋមសិក្សាប័ត្រ។ ការអប់រំនៅមធ្យមសិក្សាក្នុងវិទ្យាល័យរដ្ឋមានរយៈពេល៥ឆ្នាំ។ វិទ្យាល័យរដ្ឋប្រើភាសាម៉ាឡេជា ភាសាចំបងក្នុងការបង្រៀន លើកលែងតែ​[[គណិតវិទ្យា]]និងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលមានការបង្រៀនជាភាសាបរទេសោផងដែរ។ នៅចុងឆ្នាំទី៣នៃមធ្យមសិក្សា សិស្សទាំងអស់ត្រូវប្រលង Penilaian Menengah Rendah (PMR) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ។ នៅឆ្នាំចុងក្រោយគឺឆ្នាំទី៥ មានការប្រលងម្តងទៀតគឺការប្រលង Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) ដែលមានន័យថា ការប្រលងមធ្យមសិក្សាប័ត្រម៉ាឡេស៊ី (ត្រូវគ្នានឹង បាក់អង ពីមុននៅ[[កម្ពុជា]]ដែរ)។ សាលាដែលចាស់ជាងគេនៅម៉ាឡេស៊ី ក៏ដូចជានៅ[[អាស៊ីអាគ្នេយ៍]]ដែរ គឺសាសា Penang Free School (សាលាសេរីប៉េណាង)។ មុខវិទ្យា[[គណិតវិទ្យា]]និងវិទ្យាសាស្ត្រ ([[ជីវវិទ្យា]] [[រូបវិទ្យា]] និង [[គីមីវិទ្យា]]) ទាំងនៅបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា ត្រូវបានបង្រៀនជា[[ភាសាអង់គ្លេស]] ដោយគេយល់ថាការធ្វើបែបនេះ​នឹងធ្វើអោយសិស្សមានការងាយស្រួលក្នុងការបន្តការសិក្សាទៅក្នុងផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រនិងវិស្វកម្ម។ នៅទូទាំងម៉ាឡេស៊ី មានវិទ្យាល័យឯករាជ្យចំនួន៦០ ដែលបង្រៀនមុខវិជ្ជាភាគច្រើនជាភាសាចិន។ សាលាទាំងនេះត្រូវបានត្រួតពិនិត្យ និងធ្វើអោយស្របបទដ្ឋានដោយ '''សមាគមគណកម្មាធិការសាលាចិនរួមនៅម៉ាឡេស៊ី''' (The United Chinese School Committees' Association of Malaysia UCSCAM)។ សាលាទាំងនោះមានសិទ្ឋិក្នុងការសំរេចផ្ទាល់ខ្លួន។ ការសិក្សានៅវិទ្យាល័យទាំងនេះមានរយៈពេល៦ឆ្នាំ ដែលចែកចេញជា មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ៣ឆ្នាំ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ៣ឆ្នាំ។ សិស្សត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រលង Unified Examination Certificate (UEC) នៅឆ្នាំទៅ៣ (មានតំលៃស្មើឌីប្លូម) និង នៅឆ្នាំទី៦ (មានតំលៃស្មើបាក់ឌុប)។ មានសាលាឯករាជ្យមួយចំនួនក៏បញ្ចូលការបង្រៀនជាភាសាម៉ាឡេនិងភាសាអង់គ្លេសដែរ បន្ថែមពីលើភាសាចិន ដើម្បីអោយសិស្សមានលទ្ឋភាពទៅប្រលងយកសញ្ញាប័ត្រ PMR និង SPM ដែរ។ សាលាមធ្យមសិក្សានៅម៉ាឡេស៊ីមានច្រើនប្រភេទមាន សាលារដ្ឋ(រួមទាំងសាលាធម្មតា និង សាលាសាសនា) សាលាចិនឯករាជ្យ សាលាបច្ចេកទេស សាលាតាមផ្ទះ សាលាវិទ្យាសាស្ត្របឋមម៉ារ៉ា និង សាលាមិនមែនរដ្ឋមួយចំនួនដូចជា សាលាសាសនា សាលាអន្តរជាតិ និង សាលាឯកជន។ សិស្សដែលមានបំនងចូលសាកលវិទ្យាល័យសាធារណៈ ត្រូវតែរៀនបន្ថែម១ឆ្នាំកន្លះទៀតនៅ​វិទ្យាល័យ មុននឹឆ្លងកាត់ការប្រលង១ទៀតគឺ Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM) ដែលមានន័យថា សញ្ញាប័ត្រវិទ្យាល័យជាន់ខ្ពស់ម៉ាឡេស៊ី ដែលមានតំលៃស្មើបាក់ឌុបនៅកម្ពុជា។ នៅឧត្តមសិក្សា មានគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារដ្ឋមួយចំនួនដូចជា [[សាកលវិទ្យាល័យម៉ាឡាយ៉ា]] (University of Malaya) [[សាកលវិទ្យាល័យសាំងម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Sains Malaysia) និង [[សាកលវិទ្យាល័យកេបាំងសានម៉ាឡេស៊ី]] (Universiti Kebangsaan Malaysia)។ ក្រៅពីនេះនៅមាន សាកលវិទ្យាល័យល្បីៗពីបរទេសចំនួន៥ទៀត បានបើកសាខានៅម៉ាឡេស៊ី តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨។ សាខាទាំងនោះផ្តល់នូវការអប់រំ និង សញ្ញាប័ត្រមានតំលៃស្មើនឹងនៅស្នាក់ការធំដែរ។ សកលវិទ្យាល័យដែលជាសាខាពីបរទេសមាន សាកលវិទ្យាល័យម៉ូណាស ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (Monash University Malaysia Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាឃឺធីន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Curtin University of Technology Sarawak Campus) សាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យាស្វីនបឺន ស្នាក់ការសារ៉ាវ៉ាក់ (Swinburn University of Technology Sarawak Campus) និង សាកលវិទ្យាល័យណតធីងហេម ស្នាក់ការម៉ាឡេស៊ី (University of Nottingham Malaysia Campus)។ សិស្សទាំងអស់មានជំរើសក្នុងការចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យឯកជនដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ សាកលវិទ្យាល័យភាគច្រើន​មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយ​សាកលវិទ្យាល័យ​នៅបរទេសជាពិសេស នៅ [[សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] និង [[អូស្ត្រាលី]]។ និស្សិតម៉ាឡេស៊ីដែលទៅរៀននៅបរទេសភាគច្រើនមាននៅ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស អូស្ត្រាលី [[ញូហ្សៀលែន]] [[កាណាដា]] [[សិង្ហបុរី]] និង [[ជប៉ុន]]។ ក្រៅពីកម្មវិធីសិក្សារបស់រដ្ឋ សិស្សមានឱកាសសិក្សាតាមកម្មវិធីបរទេស តាមរយៈការរៀននៅសាលាអន្តរជាតិ។ សាលាអន្តរជាតិទាំងនោះមាន Australian International School, Malaysia (កម្មវិធីសិក្សាអូស្ត្រាលី) The Alice Smith School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Elc International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The Garden International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) Lodge International School (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស) The International School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាអាមេរិក និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) The Japanese School of Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាជប៉ុន) The International School of Penang (កម្មវិធីសិក្សាអង់គ្លេស និង សញ្ញាប័ត្របាក់ឌុបអន្តរជាតិ) Lycée Français de Kuala Lumpur (កម្មវិធីសិក្សាបារាំង) ជាដើម។ ===សុខាភិបាល === សង្គមម៉ាឡេស៊ីអោយសារសំខាន់ទៅលើការពង្រីកនិងការអភិវឌ្ឍន៍សេវាថែទាំសុខភាព ដោយប្រើប្រាស់៥%នៃថវិការដ្ឋសំរាប់ការអភិវឌ្ឈន៍សង្គម ក្នុងវិស័យថែទាំសុខភាពសាធារណៈ។ ដើម្បី​ឆ្លើយតប​នឹងកំនើនប្រជាជន និង កំនើនជនចាស់ជរា រដ្ឋាភិបាលមានគំរោងអភិវឌ្ឈប្រព័ន្ឋសុខាភិបាល តាមរយៈការ ជួសជុលកែលំអមន្ទីរពេទ្យដែលមានស្រាប់ ស្ថាបនា​និង​បំពាក់បរិក្ខារ​សំរាប់​មន្ទីរពេទ្យថ្មីៗ បង្កើនចំនួនពហុគ្លីនីក និង ការពង្រីកបណ្តាញ[[តេលេសុខភាព]](Telehealth)។ ប្រព័ន្ឋសុខាភិបាលម៉ាឡេស៊ីតំរូវអោយវេជ្ជបណ្ឌិតទាំងអស់បំរើការងារជាចាំបាច់រយៈពេល៣ឆ្នាំ ក្នុងមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ ដើម្បីធានាបាននូវកំលាំងធ្វើការក្នុងមន្ទីរពេទ្យទាំងនេះ។ ថ្មីៗនេះ វេជ្ជបណ្ឌិត​មកពីបរទេសក៏ត្រូវបានគេលើកទឹកចិត្តអោយធ្វើការនៅទីនេះដែរ។ ទោះជាបែបនេះក៏ដោយ ក៏នៅមានកង្វះខាតគ្រូពេទ្យ ជាហេតុធ្វើអោយ ការព្យាបាល និង ថែទាំវេជ្ជសាស្ត្រ​ពីគ្រូពេទ្យឯកទេស​មានជំនាញខ្ពស់ អាចរកបានតែនៅតាមបណ្តាទីក្រុងធំៗ។ ការវិនិយោគទុននិងកិច្ចប្រឹងប្រែងនាំយកបរិក្ខារពេទ្យទំនើបៗទៅតាមទីប្រជុំជននានា មានក៏ពិតមែន តែបញ្ហាស្ថិតនៅត្រង់ថា​មិនមាន​អ្នកជំនាញគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ទាំងនេះទេ។ ភាគច្រើននៃមន្ទីរពេទ្យឯកជន មាននៅទីក្រុង។ ខុសពីមន្ទីរពេទ្យសាធារណៈ មន្ទីរពេទ្យឯកជនមានបំពាក់ឧបករណ៍ទំនើបៗបំផុតក្នុងការថតនិងវិភាគជំងឺ។ ការវិនិយោគក្នុងមន្ទីរពេទ្យឯកជន​មិនត្រូវបានគេចាត់ទុកជាការវិនិយោគដ៏វាងវៃទេ ដោយគេត្រូវការរយៈពេលជាង១០ឆ្នាំ មុខនឹងគេអាចរកប្រាក់ចំនេញបាន។ តែស្ថានភាពបានផ្លាស់ប្តូរ ដោយក្រុមហ៊ុននានា​បានងាកមករក​ការវិនិយោគទុនក្នុងវិស័យសុខាភិបាលសារជាថ្មី បន្ទាប់ពីមានកំនើនតំរូវការសេវាសុខភាពពីជនបរទេសដែលមកប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និង ការយកចិត្តទុកដាក់ពីរដ្ឋាភិបាល​ក្នុងឧស្សាហកម្ម​ទេសចរណ៍សុខភាព។ ==កំណត់សម្គាល់== {{Reflist|group=ស}} ==ឯកសារយោង == {{Reflist}} {{ASEAN}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} {{ប្រទេសនិយាយភាសាម៉ាឡេ}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ម៉ាឡេស៊ី| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រជាជាតិក្រុមដប់ប្រាំ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃសមាគមប្រជាជាតិនៃសហធនរដ្ឋ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]] sp3cjv1de25ehja4s9cvxilzvzg1u3x 0 5952 314739 309442 2024-12-18T13:30:26Z អាន ឧត្ដម 45021 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 314739 wikitext text/x-wiki {{Redirect|ស.អ.}} {{EU Infobox|ទិន្នន័យ=}} '''សហភាពអឺរ៉ុប''' ([[ភាសា​អង់គ្លេស]]៖ ''European Union'' ឬជា[[ភាសាបារាំង]]៖ ''Union Européenne'') គឺ​ជា​សហភាព​នយោបាយ និង​សេដ្ឋកិច្ច​មួយដែល​មាន​ប្រទេសជាសមាជិក​ចំនួន ២៧ ដោយ​មាន​ទីតាំង​ចម្បង​នៅ[[ទ្វីបអឺរ៉ុប|ទ្វីប​អឺរ៉ុប]]។<ref name="oecdcc">{{cite news |title=Glossary of Statistical Terms – COPENHAGEN CRITERIA |url=https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=3048 |access-date=8 May 2023 |publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development |date=11 June 2013 |archive-date=8 ធ្នូ 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221208052824/https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=3048 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=https://europa.eu/european-union/about-eu/eu-in-brief_en|title=The EU in brief |date=16 June 2016|website=European Union}}</ref> សហភាពមួយនេះមានផ្ទៃដីសរុប ៤,២៣៣,២៥៥ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនសរុបជិត ៤៤៧ លាននាក់។ សហភាពអឺរ៉ុបត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអង្គភាពនយោបាយ (ដោយផ្អែកតាម ''[[:en:sui generis|sui generis]]'') បែបសហព័ន្ធនិយម។<ref>{{cite journal|last1=Phelan|first1=William|date=2012|title=What Is ''Sui Generis'' About the European Union? Costly International Cooperation in a Self-Contained Regime|journal=International Studies Review|volume=14|issue=3|pages=367–385|doi=10.1111/j.1468-2486.2012.01136.x}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Hlavac|first=Marek|date=2010|title=Less than a State, More than an International Organization: The Sui Generis Nature of the European Union|journal=Central European Labour Studies Institute|location=Rochester, N.Y.|doi=10.2139/ssrn.1719308|s2cid=153480456|url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/27179/1/MPRA_paper_27179.pdf}}</ref> សហភាពអឺរ៉ុបមានចំនួនប្រជាជនទាំងអស់ស្មើនឹង ៥.៨ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុបនៅលើពិភពលោក (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០){{refn|group=ស|តួលេខនេះគឺរាប់ចាប់ពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ ពោលគឺក្រោយចក្រភពអង់គ្លេសចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប។ ចំនួនប្រជាជននៃចក្រភពអង់គ្លេសគឺប្រហែល ០.៩% នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក។<ref>{{cite web|title=European Union reaches 500 Million through Combination of Accessions, Migration and Natural Growth|publisher=Vienna Institute of Demography|url=http://www.oeaw.ac.at/vid/datasheet/EU_reaches_500_Mill.shtml|access-date=8 May 2023}}</ref>}} ហើយមាន[[ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប]]ជាមធ្យម (GDP) ប្រហែល ១៦.៦ ទ្រីលានដុល្លារនៅក្នុងឆ្នាំ២០២២ ដែលស្មើនឹងមួយភាគប្រាំមួយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (មធ្យម) នៃពិភពលោក និងជាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកដ៏ធំបំផុតទីបីបន្ទាប់ពី[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ចិន]]។<ref>{{cite web|title=World Economic Outlook Database, October 2022|url= https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,&sy=2022&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |website=IMF.org |publisher=International Monetary Fund |access-date=8 May 2023}}</ref> បន្ថែមពីនេះ បណ្ដារដ្ឋជាសមាជិកនៃសហភាពអឺរ៉ុបទាំងអស់ លើកលែងតែប្រទេស[[ប៊ុលហ្ការី]] សុទ្ធតែមាន[[សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស|សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍមនុស្ស]]ខ្ពស់ខ្លាំង បើយោងទៅតាម[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ|កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ]]។ សហភាពអឺរ៉ុប​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ជាផ្លូវការ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ១ ខែ​វិច្ឆិកា​ឆ្នាំ ១៩៩៣​​​ ។ វា​គឺជា​ស្ថាប័ន​សហប្រតិបត្តិការ​ចុងក្រោយ​បំផុត នៅ​ទ្វីប​អឺរ៉ុប ដែល​មាន​កំណើត​ចេញ​ពី​សហគមន៍​ធ្យូងថ្ម​និងដែកថែប​អឺរ៉ុប (European Coal and SteelCommunity- ECSC) នា​ឆ្នាំ ១៩៥១ ហើយ​ក្រោយមក​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៦៧ វា​ក្លាយជា​សហគមន៍អឺរ៉ុប (the European Community- EC) ។ ប្រទេស​ដែល​ជាសមាជិក​ស្ថាបនិក​មាន ៦ ប្រទេស ​ដូចជា [[បែលហ្ស៊ីក]] [[បារាំង]] [[អាល្លឺម៉ង់ខាងលិច]] [[អ៊ីតាលី]] [[លុចហ្សំបួរ]] និង​[[ហូឡង់]] ។ ហើយ​ក្រោយមក​មាន​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​ទៀត​បាន​ចូលរួម​ដូចជា [[ដាណឺម៉ាក]] ​[[អៀរឡង់]], [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] [[ក្រិច]] [[ព័រទុយហ្គាល់]] និង [[អេស្ប៉ាញ]]​។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩១ រដ្ឋាភិបាល​នៃ​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ទាំង ១២ បាន​ចុះហត្ថលេខា​លើ​សន្ធិសញ្ញា​អឺរ៉ុប ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជាទូទៅ​ថា [[សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក]] (Maastricht Treaty) ។ សន្ធិសញ្ញា​នេះ​បន្ទាប់មក​ត្រូវ​បាន​អនុម័ត​ដោយ​សភា​ថ្នាក់ជាតិ​នៃ​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ទាំងអស់​។ សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក​ បាន​ប្តូរ​សហគមន៍អឺរ៉ុប (EC) ទៅជាសហភាពអឺរ៉ុប (EU) ។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៥ ប្រទេស [[ក​របស់​សហភាពអឺរ៉ុប​។ នៅ​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ ២០០៤ ប្រទេស​ចំនួន ១០ ទៀត មាន​ដូចជា​ប្រទេស [[ស៊ីប]] សាធារណរដ្ឋ​[[ឆែក]] [[អេស្តូនី]] [[ហុងគ្រី]] [[លីតូនី]] [[លីទុយអានី]] [[ម៉ាល់តា]] [[ប៉ូឡូញ]] [[ស្លូវ៉ាគី]] និង [[ស្លូវ៉ានី]]។ ប្រទេស​បាន​ចូល​រួម នាំ​ឲ្យ​សហភាពអឹរ៉ុប​មាន​សមាជិក​ទាំងអស់​ចំនួន ២៥​។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​មករា​ឆ្នាំ​២០០៧ ប្រទេស​ចំនួន​ពីរ​ផ្សេង​ទៀត​គឺ [[រ៉ូម៉ានី]] និង [[ប៊ុលហ្គារី]] បាន​ចូលរួម​សហភាពអឺរ៉ុប​។​​ ចុងក្រោយ ប្រទេសកូនពៅ ក្រូអាត ចូល​នៅឆ្នាំ ២០១៣ សរុបទាំងអស់ សហភាពអឺរ៉ុប នៅមានសមាជិក ២៨ ប្រទេសនៅឡើយ ។ សហភាពអឺរ៉ុប មាន​គោលដៅ​សំខាន់ៗ​មួយ​ចំនួន​។ គោលដៅ​ធំបំផុត​គឺ​សំដៅ​ពង្រឹង និង​ពង្រីក​នូវ​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិកា​ររវាង​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​លើ​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច និង​ពាណិជ្ជកម្ម បញ្ហា​សង្គម គោលនយោបាយ​ការបរទេស, សន្តិសុខ និង​ការការពារ​សុវត្តិភាព, និង​វិស័យ​យុត្តិធម៌​។យោង​តាម​សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក, ពលរដ្ឋអឺរ៉ុប ត្រូវ​បាន​គេ​ផ្តល់​សិទ្ធិ​ជា​ពលរដ្ឋ​នៃ​បណ្តា​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ទាំងអស់​។ លើសពីនេះ​ទៀត ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ព្រំដែន​មិន​សូវ​មាន​សភាព​តឹងតែង​ទៀត​ទេ​។ កិច្ចព្រមព្រៀង​ផ្នែក​ពន្ធគយ និង​អន្តោរប្រវេសន៍​ត្រូវ​បាន​គេ​តាក់តែង​បន្ថែម​ទៀត​ដើម្បី​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​អឺរ៉ុប​មាន​សិទ្ធិសេរីភាព​កាន់តែ​ច្រើន​ក្នុង​ការ​រស់នៅ​ធ្វើការងារ និង​សិក្សា​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​ណាមួយ​ក៏​បាន​។ គោលដៅ​ធំមួយ​ទៀត​នៃ​សហភាពអឺរ៉ុប គឺ​ការអនុតវត្ត​សហភាព​រូបិយវត្ថុ និង​សេដ្ឋកិច្ច (Economic and Monetary Union- EMU) ដែល​ដាក់​ឲ្យ​សមាជិក​សហភាពអឺរ៉ុប​ទាំងអស់​ប្រើប្រាស់​នូវ​រូបិយវត្ថុ​រួម​តែមួយ​គឺ​ [[អឺរ៉ូ]] (the euro) ។ នៅ​ខែ​មករា ឆ្នាំ ២០០២ ប្រទេស​ជា​សមាជិក​ចំនួន​១២ បាន​ចាប់ផ្តើម​ចរាចរណ៍​ប្រាក់​អឺរ៉ូ​។ សមាជិក​១៤​ដែល​មិន​ទាន់​ទទួល​ចរាចរណ៍​ប្រាក់អឺរ៉ូ ជាអាទ៌​មាន​ដូចជា ប្រទេស​ដាណឺម៉ាក, [[ស៊ុយអែត]], ចក្រភព​អង់គ្លេស និង​រដ្ឋទាំង ៩ ក្នុង​ចំនោម​រដ្ឋ​ទាំង​១០ ដែល​ចូល​ជា​សមាជិក​សហភាពអឺរ៉ុប​រួម​នឹង​ប្រទេស​ប៊ុលហ្គារី និងរ៉ូម៉ានី។ ប្រទេស​ស្លូវ៉ានី បាន​ប្រើ​ប្រាក់អឺរ៉ូ​នៅ​ខែ​មករា​ឆ្នាំ ២០០៧ ។គួរ​កត់​សំគាល់​ថា​ប្រទេស​នេះ​ជា​ប្រទេស​ទី​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ប្រទេស​ចូល​ជា​សមាជិក​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០៤ ដែល​បំពេញ​លក្ខ័ខ័ណ្ឌ​ចាំបាច់​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច (របស់​សហភាពអឺរ៉ុប)​។ បច្ចុប្បន្ន តំបន់​ចាយ​ប្រាក់អឺរ៉ូ មាន ១៩ ប្រទស ដូចជា ប្រទេសអូទ្រីស បែលហ្ស៊ិក កោះស៊ីប អេស្តូនី ហ្វាំងឡង់ បារាំង អាល្លឺម៉ង់ ក្រិក អៀរឡង់ អ៊ីតាលី ឡាតវី​ លីទុយអានី [[លុចសំបួ|លុចសំបួរ]] ម៉ាល់តា ហូឡង់ ព័រទុយហ្គាល់ ស្លូវ៉ាគី ស្លូវេនី និងអេស្ប៉ាញ ។ == ប្រវត្តិ​សហភាពអឺរ៉ុប == សុបិន្ត​ដែល​ចង់ឲ្យ​អឺរ៉ុប​រួមគ្នា​តែមួយ​បាន​លេចឡើង​តាំងពី​យូរណាស់​មកហើយ​ពោល​គឺ​វា​ចាប់​លេចឡើង​ទន្ទឹមគ្នា​នឹង​ការ​កកើត​អឺរ៉ុប​។ ចក្រភព​របស់​អធិរាជ​សាលឡឺម៉ាញ កាលពី​ដើម​សតវត្សទី ៩ គ្របដណ្តប់​លើ​ផ្ទៃដី​ដ៏​ធំធេង​នៃ​ទ្វីបអឺរ៉ុប​។ នៅ​ដើម​សតវត្សទី​១៩​ ចក្រភពបារាំង​សម័យ​អធិរាជ​[[ណាប៉ូលេអុង​ទី​១]] ក៏​បាន​គ្របដណ្តប់​លើ​ផ្ទៃដី​ដ៏​ធំធេង​នៃ​ទ្វីបអឺរ៉ុប​ផង​ដែរ​។ កំឡុងពេល​[[សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២]] (១៩៣៩-១៩៤៥)​ មេដឹកនាំ​អាឡឺម៉ង់ [[អាឌុល​អ៊ីត្លែរ]] (Adolf Hitler) ហៀប​នឹង​បាន​ជោគជ័យ​ក្នុង​ការ​បង្រួបបង្រួម​អឺរ៉ុប​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ពួក[[ណាហ្ស៊ី]] ។ ការ​ខំប្រឹងប្រែង​ទាំងអស់​នេះ​ត្រូវ​ទទួល​បរាជ័យ​ដោយសារ​ពួកគេ​គាប​យក​ប្រទេសជាតិ​ដទៃ​ដោយ​ការ​បង្ខិតបង្ខំ​ជាជាង​ការពង្រីក​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​រវាង​ជាតិ​ទាំងនោះ ​។ កិច្ច​ខំប្រឹងប្រែង​បង្កើត​ស្ថាប័ន​សហប្រតិបត្តិការ​មិន​សូវ​មាន​រូបរាង​ទេ​ទើបតែ​ផុសផុល​ឡើងវិញ​ក្រោយ​សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២​។ រហូតដល់​ពេល​នោះ ប្រជាជាតិ​ទាំងឡាយ​ប្រឆាំង​ដាច់​អហង្ការ​រាល់ការ​ព្យាយាម​ទាំងឡាយ​ណា ដែល​ចង់​រំលោភ​អំណាច​ជាតិ​របស់​គេ​និង​ហើយ​គេ​មិន​ចង់​បាត់បង់​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​គោលនយោបាយ​ឡើយ​។​ ការ​ផ្សងព្រេង​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ដំបូងៗ​មាន​ដូចជា​អង្គការ​អន្តរជាតិ (international organization) ឬ​អង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាល (intergovernmental organization) ដែល​ឈរលើ​គោលការណ៍​ស្ម័គ្រចិត្រ​ក្នុង​ការ​សហប្រតិបត្តិការ​ពី​សមាជិក​របស់​ពួកគេ​។ ដូចច្នេះ​ហើយ អង្គការ​ទាំងនោះ​មិន​មាន​អំណាច​ដោយផ្ទាល់​សំរាប់​បង្គាប់​បញ្ជា​ឲ្យ​គេ​អនុវត្តន៍​ច្បាប់​ទេ​។ ប្រភេទអង្គការ​មួយទៀត​ហៅថា​អង្គការ Supranational (supranational organizations) ដែល​ជា​ប្រភេទ​អង្គការ​តំរូវ​ឲ្យ​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ផ្តល់​អំណាច និង​សិទ្ធិ​សំរេច​គោលនយោបាយ​លើ​វិស័យ​មួយ​ចំនួន និង​បង្ខំ​ឲ្យ​សមាជិក​យល់ព្រម​តាម​ដីការ (ការ​សំរេចចិត្ត) របស់​គេ​។ ក្រោយពេល​សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២ គេ​សង្កេត​ឃើញ​ថា​មាន​ការ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​រដ្ឋាភិបាល​បែបនេះ​នៅអឺរ៉ុប​ កាន់តែ​ច្រើន​ឡើងៗ​។ === សហប្រតិបត្តិការ​ដំបូងៗ === សេចក្ដីប្រាថ្នា​ចង់បាន​អង្គការ​បែប supranational សម្រាប់​អឺរ៉ុប​ក្រោយ​សម័យ​សង្គ្រាមលោក​មាន​ទាំង​ការ​ជំរុញ​ផ្នែក​នយោបាយ​ផង និង​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​ផង​។ ការ​ជំរុញ​ផ្នែក​នយោបាយ​ត្រូវ​ផ្អែក​លើ​ទស្សនៈ​ដែល​ថា​មាន​តែ​អង្គការ​នយោបាយ​បែប supranational ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​អាច​លុបបំបាត់​ការ​គំរាមកំហែង​ដោយ​សង្គ្រាម​រវាង​ប្រទេស​នៅ​អឺរ៉ុប​។ បណ្ដា​អ្នកគាំទ្រ​ការ​បង្រួបបង្រួម​នយោបាយ​អឺរ៉ុប​ដូចជា​រដ្ឋបុរស​បារាំង​លោក ហ្សង់​ ម៉ូណេ ជឿជាក់​ថា​ប្រសិនបើ​ប្រជាជាតិ​អឺរ៉ុប​ប្រាថ្នា​ចង់​មាន​តួនាទី​សំខាន់​ខ្លាំង​ក្នុង​កិច្ចការ​ពិភពលោក​ឡើងវិញ, ពួកគេ​ត្រូវតែ​បញ្ចេញ​មតិ​រួមគ្នា និង​ទាមទារ​យក​ធនធាន​ឲ្យ​បាន​ច្រើន​ដូច​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​។ ការ​ជំរុញ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច​ផ្អែកលើ​ជំនឿ​ដែល​ថា​ទីផ្សារ​កាន់តែ​ធំ​នឹង​នាំ​ឲ្យ​មាន​ការប្រកួតប្រកួតប្រជែង និង​បណ្ដាល​ឲ្យ​មាន​កំណើន​ផលិតកម្ម​កាន់តែ​ច្រើន ហើយ​ជីវភាពរស់នៅ​របស់​ប្រជាជន​កាន់តែ​ប្រសើរ​ដែរ​។ ទស្សនៈ​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច និង​ផ្នែក​នយោបាយ​ទស្សន៍ទាយ​ថា​កម្លាំង​សេដ្ឋកិច្ច​គឺជា​មូលដ្ឋាន​នៃ​អំណាច​នយោបាយ និង​យោធា ហើយ​ថា​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប ដែល​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​ទាំងស្រុង​អាច​នឹង​កាត់បន្ថយ​ជម្លោះ​រវាង​ប្រជាជាតិ​នៅ​អឺរ៉ុប​។ ដោយសារតែ​ប្រទេស​នីមួយៗ មាន​ការ​ស្ទាក់ស្ទើរ​ក្នុង​ការ​ចែករំលែក​អំណាច​គ្រប់គ្រង​កិច្ចការ​ប្រទេសជាតិ, សំណើ​ភាគច្រើន​បំផុត ដែល​ប្រាថ្នា​ចង់ឲ្យ​មាន​អង្គការ​បែប supranational ព្យាករណ៍​ថា​សមាហរណកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​នឹង​កើត​មុន​ការ​បង្រួបបង្រួម​នយោបាយ​។ === សហភាព​ពន្ធគយ ប៊ែលណឺលុច្ស === សហភាព​ពន្ធគយ​ប៊ែលណឺលុច្ស (Benelux Customs Union) ដែល​ឥឡូវ​ក្លាយ​ជា​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ប៊ែលណឺលុច្ស (Benelux Economic Union) គឺជា​ឧទាហរណ៍​ដំបូង​មួយ​នៃ​ស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ច​បែប​ supranational ។ សហភាព​នេះ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​[[តំបន់​ពាណិជ្ជកម្ម​សេរី]] ដែល​ក្នុង​នោះ​រួមមាន​ដូចជា​ប្រទេស​[[បែលហ្សិក]], ណឺឌ័រឡែន (ឬ [[ហុឡង់ដ៍]]), និង [[លុច្សសំប៊ួរ]] ។ លើស​ពី​នេះ​ទៅទៀត​ វា​ក៏​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន តារាង​ពន្ធគយ​រួម​សម្រាប់​ទំនិញ​មកពី​ប្រទេស​នៅ​ក្រៅ​សហភាព​ផង​ដែរ​។ ដោយ​មាន​កំណើត​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៤៨, សហភាព​នេះ​បាន​កើតឡើង​និង​រីក​ធំធាត់​ក៏​ដោយសារ​គំនិត ដែល​ទទួលស្គាល់​ថា​សេដ្ឋកិច្ច​នៃ​រដ្ឋ​ទោល​នីមួយៗ​មិន​មាន​ទំហំ​ធំ​ល្មម សម្រាប់​ប្រកួតប្រជែង​ក្នុង​ទីផ្សារ​សកលលោក​ទេ។ តាមការពិត ប្រទេស​[[បែលហ្សិក]] និង​[[លុច្សសំប៊ួរ]]​បាន​រួមគ្នា​ជា​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច​តាំងពី​ឆ្នាំ ១៩២១ មក​ម្លេះ ហើយ​ចំណែក​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ប្រទេស​[[បែលហ្សិក]] និង​[[ហុឡង់ដ៍]] បាន​ព្រមព្រៀង​គ្នា​លើ​គោលការណ៍​ស្ដីពី​សហភាព​ពន្ធគយ តាំងពី​កំឡុង​[[សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២]]​ផង​ដែរ​។ ប្រទេស​ទាំង​បី​នេះ​បាន​ក្លាយ​ជា​រដ្ឋ​ដ៏​សកម្ម​ក្នុង​ដំណើរការ​សហប្រតិបត្តិការ​ក្នុង​[[អឺរ៉ុប]] ហើយ​ពួកគេ​បាន​បន្ត​ប្រឹងប្រែង ដើម្បី​ធ្វើឲ្យ​ប្រទេស​ពួកគេ​មាន​សមាហរណកម្ម​កាន់តែ​ខិត​ជិត​ចូលគ្នា​ថែមទៀត​ក្នុង​ក្របខ័ណ្ឌ​មួយ​ឯករាជ្យ​ពី​ការអភិវឌ្ឍ​នៅ​ក្នុង​[[ទី្វបអឺរ៉ុប]]​ទាំងមូល​។ === សហគមន៍​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប​អឺរ៉ុប (ECSC) === ពេល​នោះ រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស​បារាំង លោក រ៉ូប៊ឺត​ ហ្សូម៉ាន ដែល​មាន​លោក​ហ្សង់ ម៉ូណេ​ជា​ទីប្រឹក្សា បាន​ស្នើ​ឲ្យ​មាន​ការ​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​លើ​វិស័យ​ឧស្សាហកម្ម​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប​របស់​[[បារាំង]] និង​[[អាល្លឺម៉ង់]] និង​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ប្រជាជាតិ​ដទៃ​ទៀត​ចូលរួម​។ ការ​ជំរុញ និង​ផ្ដួចផ្ដើម​របស់​លោក​ហ្សូម៉ាន មាន​ទាំង​ចរិត​[[នយោបាយ]] និង​ចរិត​[[សេដ្ឋកិច្ច]] ។ ជន​អឺរ៉ុប​ជាច្រើន​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ឧស្សាហកម្ម​[[អាល្លឺម៉ង់]]​ដែល​កំពុងតែ​ចាប់​កំណើត​ឡើងវិញ​យ៉ាង​រហ័ស ចាំបាច់​ត្រូវតែ​មាន​ការគ្រប់គ្រង​ដោយ​វិធី​ណាមួយ​។ សហគមន៍​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប​អឺរ៉ុប​គឺជា​យន្តការ​ឬ​វិធី​ដ៏​សមស្រប​មួយ​ព្រោះថា​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប គឺជា​វត្ថុធាតុដើម​សម្រាប់​ឧស្សាហកម្ម​ទំនើបៗ​ជាច្រើន​ជាពិសេស​ផ្នែក​សព្វាវុធ​។ ផែនការ​ហ្សូម៉ាន បង្កើត​នូវ​ភ្នាក់ងារ​បែប supranationa សម្រាប់​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​ទិដ្ឋភាព ឬ​ផ្នែក​នៃ​គោលនយោបាយ​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប​ជាតិ ដូចជា​កម្រិត​ផលិតកម្ម និង​តម្លៃ​។ មិនមែន​ជា​ការ​ចៃដន្យ​ទេ ដែល​ការសម្រេចចិត្ត​នេះ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ភ្នាក់ងារ​ត្រួតពិនិត្យ និង​គ្រប់គ្រង​ឧស្សាហកម្ម​[[អាល្លឺម៉ង់]]​។ ដោយ​មាន​ការ​ប្ដេជ្ញា​ចិត្ត​ក្នុង​ការ​បន្សាប​ការ​បារម្ភ​ពី​កម្លាំង​យោធា​អាល្លឺម៉ង់ [[អាល្លឺម៉ង់​ខាងលិច]] បាន​ចុះហត្ថលេខា​យល់ព្រម​យ៉ាង​រហ័ស​។ បន្ទាប់ពី​នោះ​ភ្លាម ប្រជាជាតិ​[[ប៊ែលណឺលុច្ស]] និង​[[អ៊ីតាលី]] ក៏​បាន​ចូលរួម​ផង​ដែរ​។ [[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​មិនបាន​ចូលរួម​ទេ​ព្រោះ​បារម្ភ​ពី​ការ​បាត់បង់​ការគ្រប់គ្រង​លើ​ឧស្សាហកម្ម​របស់​ខ្លួន​។ សន្ធិសញ្ញា​បង្កើត ECSC ត្រូវ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៥១ និង​ចាប់​អនុវត្តន៍​នៅ​ដើម​ឆ្នាំ​បន្ទាប់​។ វា​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​លុបបំបាត់​ពន្ធគយ និង​កំណត់​នូវ​កូតា​សម្រាប់​ពាណិជ្ជកម្ម​រ៉ែដែក, ធ្យូងថ្ម, និង​ដែកថែប​នៅ​ក្នុង​រង្វង់​សហគមន៍​។ ទន្ទឹម​នឹង​នោះ​វា​ក៏​កំណត់​នូវ​តារាង​ពន្ធ​រួម​មួយ​សម្រាប់​ការនាំចូល​ពី​ខាងក្រៅ ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ឧស្សាហកម្ម​ធ្យូងថ្ម និង​ដែកថែប​ពី​ប្រទេស​ផ្សេងៗ និង​ត្រួតពិនិត្យ​កម្រិត​ផលិតកម្ម និង​លក់​ចេញ​។ ដើម្បី​ត្រួតពិនិត្យ​ការ​ប្រតិបត្តិការ​នៃ ECSC សន្ធិសញ្ញា​នេះ​បាន​បង្កើត​ស្ថាប័ន​បែប supranational មួយ​ចំនួន​ទៀត​ដូចជា​អាជ្ញាធរ​ជាន់ខ្ពស់​មួយ​ដែល​មាន​អំណាច​ប្រតិបត្តិ, ក្រុមប្រឹក្សា​រដ្ឋមន្ត្រី​មួយ​សម្រាប់​ការពារ​ផល​ប្រយោជន៍​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក, សភា​រួម​ដែល​មាន​អំណាច​ប្រឹក្សា​តែប៉ុណ្ណោះ, និង​តុលាការ​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​ដោះស្រាយ​វិវាទ​។ជំហាន​ធំ​ដំបូង​គេ ដែល​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​សមាហរណកម្ម​[[អឺរ៉ុប]]​កើតឡើង​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៥០ ។ នៅ​ === សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប (EEC) === នៅ​ឆ្នាំ ១៩៥៧ ភាគី​នៃ ECSC បាន​ចុះសន្ធិសញ្ញា​ពីរ​ទៀត ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងរ៉ូម​។ សន្ធិសញ្ញា​ទាំងពីរ​នេះ បង្កើត​នូវ​សហគមន៍​ឋាមពល​អាតូមិច​អឺរ៉ុប (Euratom) សម្រាប់​ការអភិវឌ្ឍ ការប្រើប្រាស់​ឋាមពល​អាតូមិច​ដោយ​សន្តិភាព​។ ហើយ​អ្វី​ដែល​សំខាន់​បំផុត​គឺ​វា​បង្កើត​នូវ​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប (EEC) ដែល​ជារឿយៗ​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា​ទីផ្សារ​រួម (Common Market) ។ សន្ធិសញ្ញា​ស្ដីពី​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប មាន​គោលដៅ​លុបបំបាត់​ជាបន្តបន្ទាប់​នូវ​ពន្ធ​នាំចូល និង​កំណត់​កូតា​សម្រាប់​[[ពាណិជ្ជកម្ម]]​ទាំងអស់​ក្នុងចំណោម​ប្រទេស​ជា​សមាជិក និង​បង្កើត​ឡើង​នូវ​ស្ថាប័ន​ពន្ធគយ​រួម (សម្រាប់​ទំនិញ​ចូល​ពីក្រៅ)​។ ប្រទេស​ជា​សមាជិក​យល់ព្រម​អនុវត្តន៍​គោលនយោបាយ​រួម​លើ​វិស័យ​ដឹកជញ្ជូន, វិស័យ​កសិកម្ម, និង​ការធានា​ផ្នែក​សង្គម​ក៏​ដូចជា​យល់ព្រម​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​អាច​ធ្វើដំណើរ និង​ចលនា​ធនធាន​ហិរញ្ញវត្ថុ ដោយសេរី​ក្នុង​ព្រំដែន​សហគមន៍​។ វិសាលភាព​មួយ​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​របស់​សន្ធិសញ្ញា​នេះ គឺថា​វា​មិន​អាច​ប្រកាស​ជា​មោឃៈ ដោយ​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ណាមួយ​នោះ​ទេ ហើយ​អំណឹះ​កាល​ទៅ​មុខ​ទៀត ការសម្រេចចិត្ត​របស់​សហគមន៍ នឹង​ត្រូវ​សម្រេច​ដោយ​សំឡេង​ភាគច្រើន​នៃ​ការបោះឆ្នោត មិនមែន​ដោយ​សំឡេង​ឯកច្ឆន្ទ​ទេ​។ ទាំង​សន្ធិសញ្ញា​ស្ដីពី​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប និង​ទាំង​សន្ធិសញ្ញា​ស្ដីពី​សហគមន៍​ឋាមពល​អាតូមិច​អឺរ៉ុប បាន​បង្កើត​នូវ​គណៈកម្មការ​ជាន់ខ្ពស់ ដោយ​ឡែក​ពី​គ្នា ដើម្បី​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​ការ​ប្រតិបត្តិការ​របស់​ពួកគេ​។ យ៉ាងណាមិញ ពួកគេ​ព្រមព្រៀងគ្នា​ថា នឹង​មាន​ក្រុមប្រឹក្សា​រដ្ឋមន្ត្រី, សភា​តំណាង, និង​តុលាការ​យុត្តិធម៌​តែមួយ​រួមគ្នា​សម្រាប់​ដំណើរការ​ឲ្យ​សហគមន៍​ទាំង​បី (ECSC, EEC និង Euratom) ​។ នៅ​ពេល​មុន​ការ​ចុះហត្ថលេខា​លើ​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងរ៉ូម​នា​ឆ្នាំ ១៩៥៧ ប្រជាជាតិ​ផ្សេងទៀត​ត្រូវ​បាន​គេ​អញ្ជើញ​ឲ្យ​ចូល​ជា​សមាជិក EEC ផង​ដែរ​។ [[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​ដោយ​ខ្លាច​បាត់បង់​សិទ្ធិ​សម្រេច​គោល​នយោបាយ​ជាតិ បាន​ថ្លែង​បញ្ឆិតបញ្ឆៀង ដល់​ការ​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​អឺរ៉ុប​និង​បាន​ខិតខំ​បញ្ចុះ​បញ្ចូល​ឲ្យ​ប្រជាជាតិ​អឺរ៉ុប​បង្កើត​តំបន់​ពាណិជ្ជកម្ម​សេរី​ជំនួស​វិញ​។ ក្រោយពេល​សន្ធិសញ្ញា​EEC ត្រូវ​បាន​អនុម័ត, [[ចក្រភព​អង់គ្លេស]], [[ណ័រវ៉េ]],​ ស្វីតដែន ([[ស៊ុយអ៊ែត]]), [[ដាណឺម៉ាក]], [[ស្វីស]] ([[ស្វីតហ្សឺឡែន]]), [[អូទ្រីស]], និង​[[ព័រទុយហ្គាល់]]​បាន​នាំគ្នា​បង្កើត​សមាគម​ពាណិជ្ជកម្ម​សេរី​អឺរ៉ុប (European Free Trade Association- EFTA) ។ សន្ធិសញ្ញា EFTA មាន​គោលដៅ​គ្រាន់តែ​បំបាត់​ពន្ធគយ​លើ​ទំនិញ​ឧស្សាហកម្ម​ក្នុងចំណោម​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​ប៉ុណ្ណោះ​។ វា​មិនបាន​ឈាន​ទៅដល់​បំបាត់​ពន្ធគយ​លើ​ផ្នែក​ទំនិញ​កសិកម្ម​ទេ ហើយ​ក៏​មិនបាន​កំណត់​ពន្ធ​រួម​លើ​ទំនិញ​មកពី​ប្រទេស​ខាងក្រៅ​ដែរ​លើស​ពី​នេះ​ទៅទៀត រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ណាមួយ​អាច​ដក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​សន្ធិសញ្ញា​ក្នុង​ពេលណា​ក៏បាន​ដែរ​។ ដូច្នេះ EFTA គឺជា​សហភាព​មួយ​ទន់ខ្សោយ​ជាង​ទីផ្សារ​រួម (Common Market) របស់ EEC ឆ្ងាយ​ណាស់​។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយ​ទំនង​ជា​មើល​ឃើញ​ពី​ភាព​ជោគជ័យ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់ EEC [[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​បាន​ផ្លាស់ប្ដូរ​ទស្សនវិស័យ និង​ចាប់ផ្ដើម​ការចរចា​ចូល​ជា​សមាជិក EEC ។ ដោយ​ឡែក​នៅ​ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៦៣ ប្រធានាធិបតី​បារាំង​[[ហ្សាលឌឺហ្គោល]] បាន​បោះឆ្នោត​ប្រឆាំង​សមាជិកភាព​របស់​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]] ដោយហេតុ​ផល​ចម្បង​ថា​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]] មាន​ចំណង​ជិតស្និទ្ធ​នឹង​[[សហរដ្ឋអាមេរិក]]​។ លោក​[[ហ្សាលឌឺហ្គោល]] បាន​បោះឆ្នោត​ប្រឆាំង​សមាជិកភាព​របស់​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]] ជា​លើក​ទីពីរ​នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៦៧​។ === សហគមន៍​អឺរ៉ុប (EC) === នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧ ស្ថាប័ន​ទាំង​បី (ECSC, EEC និង Euratom) បាន​កើត​ចេញ​ជា​សហគមន៍អឺរ៉ុប (European Community) ។ ទម្រង់​[[សេដ្ឋកិច្ច]]​សំខាន់ៗ ត្រូវ​បាន​គេ​អនុវត្តន៍​ជាបន្តបន្ទាប់ ហើយ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៨ របាំង​ពន្ធគយ​ទាំងអស់​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​ត្រូវ​បាន​លុបបំបាត់​។ តែ​មិនទាន់​មានការ​ពង្រីក​វិសាលភាព របស់​សហគមន៍ ឬ​សំណើ​ថ្មី​នៅឡើយ​ទេ​រហូត​ក្រោយពេល​លោក​[[ហ្សាលឌឺហ្គោល]] ចាកចេញ​ពី​តំណែង​ប្រធានាធិបតី​បារាំង​នៅ​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​ ១៩៦៩​។ ប្រធានាធិបតី​បារាំង​បន្ទាប់​លោក​ហ្សកប៉ុមពីឌូ (Georges Pompidou) មាន​ទស្សនៈ​បើកទូលាយ​សម្រាប់​ការ​ផ្ដួចផ្ដើម​ថ្មី​មួយ​សម្រាប់​សហគមន៍អឺរ៉ុប​។ តាម​ការ​ផ្ដល់​យោបល់​ពី​លោក​ហ្សកប៉ុមពីឌូ ជំនួប​មេដឹកនាំ​នៃ​បណ្ដា​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​មួយ​ត្រូវ​បាន​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​ទីក្រុង​ហេគ (The Hague) ប្រទេស​[[ហុឡង់ដ៍]]​នា​ខែ​ធ្នូ​ឆ្នាំ ១៩៦៩​។ជំនួប​នេះ​បាន​ត្រួសត្រាយផ្លូវ​សម្រាប់​ការ​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​ហិរញ្ញវត្ថុ​អចិន្ត្រៃយ៍​មួយ​សម្រាប់​សហគមន៍អឺរ៉ុប ដោយ​ផ្អែក​លើ​ការ​ចូលរួម​ពី​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​។ ដំណាល​ពេល​នោះ​ដែរ​វា​ក៏​ផ្ដល់​ផល​ឲ្យ​មាន​ការអភិវឌ្ឍ​កន្សោម​គោលនយោបាយ​សហប្រតិបត្តិការ​ការបរទេស​ក្នុងចំណោម​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក ក៏ដូចជា​បើកផ្លូវ​ចរចា​ចូល​ជា​សមាជិកភាព​សម្រាប់​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]], [[អៀរឡង់]], [[ដាណឺម៉ាក]] និង​[[ណ័រវ៉េ]]​។ === ការ​ពង្រីក​សមាជិកភាព​សហគមន៍​អឺរ៉ុប === នៅ​ឆ្នាំ ១៩៧២ គឺ​ក្រោយពេល​ចរចា​អស់​រយៈពេល​២ ឆ្នាំ គេ​ព្រមព្រៀង​ទទួល​ពាក្យសុំ​ចូល​ជា​សមាជិកភាព​របស់​រដ្ឋ​ទាំងបួន​ខាងលើ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​មករា ឆ្នាំ ១៩៧៣​។ [[ចក្រភពអង់គ្លេស]] ​[[អៀរឡង់]] [[ដាណឺម៉ាក]] បាន​ចូល​ជា​សមាជិក​ដូច​ការ​គ្រោងទុក​លើកលែងតែ​[[ណ័រវ៉េ]] ត្រូវ​បាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​របស់​ខ្លួន​បាន​បោះឆ្នោត​ប្រឆាំង​សមាជិកភាព​នេះ​។ ដោយ​ឡែក​នៅ​ក្នុង​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]] នៅតែ​មាន​ការ​ប្រឆាំង​ខ្លាំងក្លា​ចំពោះ​សមាជិកភាព​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុប​។ ពលរដ្ឋ​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​ជាច្រើន មាន​អារម្មណ៍​ថា​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​មាន​កាតព្វកិច្ច​ធ្ងន់ធ្ងរ​ពេក​ហើយ ក្នុង​ការ​រួមចំណែក​ដល់​កញ្ចប់​ថវិកា​របស់​សហគមន៍អឺរ៉ុប​។ក្រោយពេល​[[គណបក្ស​ពលករ]] បាន​កាន់អំណាច​ឡើងវិញ​នៅ​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៤​ បក្ស​នេះ បាន​ចាប់ផ្ដើម​ធ្វើតាម​កិច្ចសន្យា​របស់​ខ្លួន​ក្នុង​ការ​ចរចា​ពី​លក្ខខណ្ឌ​សមាជិកភាព​របស់​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុប​ម្ដង​ទៀត ពិសេស​ចរាចរ​ពី​លក្ខខណ្ឌ​ហិរញ្ញវត្ថុ​។​ លទ្ធផល​នៃ​ការ​ចរាចរ​លើក​នេះ​មិន​ខុស​ពី​លទ្ធផល​មុនៗ​ប៉ុន្មាន​ទេ​។​ ដោយ​ឡែក​ការ​ស្ទាក់ស្ទើរ​ចិត្ត​របស់​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]​ក្នុង​ការចូលរួម​ជាមួយ​សហគមន៍អឺរ៉ុប ជា​បន្ទុក​ធ្ងន់​មួយ​បន្ថែម​ទៀត​ចំពោះ​អស្ថិរភាព​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍ ដែល​បណ្ដាលមកពី​បញ្ហា​[[សេដ្ឋកិច្ច]]​ឆ្នាំ ១៩៧០​។ រដ្ឋាភិបាល​នៃ​[[គណបក្ស​ពលករ]]​ឯកភាព​ចំពោះ​សមាជិកភាព​ក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុប​ជា​បន្ត និង​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​ប្រជាមតិ​ចំពោះ​បញ្ហា​នេះ នៅ​ខែ​មិថុនា​ឆ្នាំ ១៩៧៥​។ ទោះបីជា​មាន​ការ​ប្រឆាំង​យ៉ាងខ្លាំងក្លា​ពី​ក្រុម​ខ្លះ​ក៏ដោយ ក៏​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៃ​[[ចក្រភព​អង់គ្លេស]]​បោះឆ្នោត​ឲ្យ​បន្ត​ជា​សមាជិកភាព​ក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុប​។ === សន្ធិសញ្ញា​អឺរ៉ុប​រួម === រហូតមកដល់​ត្រឹម​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៩៨០ គឺ​៣០​ឆ្នាំ​ក្រោយពេល​វា​បាន​ចាប់ផ្ដើម​សហគមន៍អឺរ៉ុប នៅតែ​មិនទាន់​សម្រេច​បាន​នូវ​សេចក្ដីសង្ឃឹម​ដ៏​ក្លៀវក្លា​របស់​ខ្លួន ក្នុង​ការ​បង្រួបបង្រួម​[[អឺរ៉ុប]]​ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​សហរដ្ឋអឺរ៉ុប​។ តាមពិត​ទៅ​ទោះបីជា​មាន​ការ​លុបបំបាត់​ចោល​នូវ​ពន្ធគយ​ខាងក្នុង ((internal tariffs) ក៏ដោយ​វា​មិន​ត្រឹមតែ​មិនបាន​ទទួល​ជោគជ័យ​ក្នុង​ការ​បំបាត់​នូវ​រាល់​ការ​រឹត​បន្តឹង​ផ្នែក​[[ពាណិជ្ជកម្ម]] នៅ​ក្នុងរង្វង់​សហគមន៍អឺរ៉ុប​ទាំងមូល​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ តែ​ថែមទាំង​មិនបាន​សម្រេច​ក្នុង​ការ​លុបបំបាត់​ព្រំដែន​ពន្ធគយ​ខាងក្នុង (internal customs frontiers) រដ្ឋ​នីមួយៗ​ផង​ដែរ​។ ការ​ចូល​ជា​សមាជិក​របស់​បណ្ដា​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍ​តិច​ក្នុង​តំបន់​មេឌីទែរ៉ាណេ ដូចជា​ប្រទេស [[ក្រិក]]​នា​ឆ្នាំ ១៩៨០ [[អេស្ប៉ាញ]] និង​[[ព័រទុយហ្គាល់]]​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៨៦ បាន​បណ្ដាល​ឲ្យ​មាន​បញ្ហា​ថ្មីទៀត​។បញ្ហា​ទាំងអស់នោះ​ភាគច្រើន​ទាក់ទង​នឹង​កម្រិត​អភិវឌ្ឍ​ទាប​របស់​ប្រទេស​ទាំងនេះ​។ ពិសេស​ ការ​ដែល​ប្រទេស​ទាំងនេះ ពឹងផ្អែក​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​លើ​វិស័យ​កសិកម្ម មានន័យថា​មូលនិធិ​មួយ​ផ្នែក​ធំ​សម្រាប់​គាំទ្រ​វិស័យ​កសិកម្ម​របស់​សហគមន៍​ត្រូវ​បង្វែរ​ទៅ​ជួយ​ដល់​សមាជិក​ថ្មី​។ វា​បណ្តាល​ឲ្យ​សមាជិក​ចាស់​មួយ​ចំនួន ពិសេស​ប្រទេស​[[អៀរឡង់]]​ភ័យខ្លាច​ថា​ចំណែក​នៃ​មូលនិធិ​របស់​ខ្លួន​នឹង​ត្រូវ​គេ​កាត់បន្ថយ​។ នៅ​ឆ្នាំ ១៩៨៥ ក្រុម​ប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប ដែល​សមាសភាព​រួមមាន​មេដឹកនាំ​កវីបណ្ឌិត​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​បាន​សម្រេចចិត្ត​បោះជំហាន​ថ្មី​មួយទៀត​សម្រាប់​សមាហរណកម្ម​កាន់តែ​ប្រសើរ​ជាង​មុន​។ នៅ​ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ​ ១៩៨៦ ពួកគេ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​លើ​សន្ធិសញ្ញា​អឺរ៉ុប​រួម​តែមួយ (Single European Act-​SEA) ដែល​ជា​កន្សោម​នៃ​វិសោធនកម្ម និង​សេចក្ដី​បំពេញ​បន្ថែម​លើ​សន្ធិសញ្ញា​សហគមន៍អឺរ៉ុប ដែល​មានស្រាប់​។ សន្ធិសញ្ញា SEA តម្រូវ​ឲ្យ​សហគមន៍អឺរ៉ុប​អនុវត្ត​នូវ​វិធានការណ៍​ជាង​៣០០​ ដើម្បី​លុបបំបាត់​រនាំង​រូបវន្ត, បច្ចេកទេស និង​សារពើពន្ធ​សម្រាប់​បង្កើត​ទីផ្សារ​រួម​មួយ ដែល​ក្នុង​នោះ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​រដ្ឋ​សមាជិក​អាច​នឹង​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​រួម​គ្នា​ទាំងស្រុង​។ លើស​ពី​នេះ​ទៅទៀត រដ្ឋ​សមាជិក​យល់ព្រម​នឹងគ្នា​ក្នុង​ការអនុវត្ត​គោលនយោបាយ និង​ស្តង់ដារ រួម​មួយ​លើ​បញ្ហា​ទាំងឡាយ​រាប់​ចាប់​ពី​វិស័យ​ពន្ធដារ និង​ការងារ​រហូតដល់​ផ្នែក​សុខភាព និង​បរិស្ថាន​។ រដ្ឋ​សមាជិក​នីមួយៗ​ក៏​ដោះស្រាយ​គោលនយោបាយ​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ជាមួយ​ប្រទេស​ជិតខាង​ខ្លួន​។ សន្ធិសញ្ញា SEA នេះ​ចាប់​មាន​សុពលភាព​ចាប់ពី​ខែ​តុលា ឆ្នាំ ១៩៧៨​ តទៅ​។ === ការ​បង្កើត​សហភាពអឺរ៉ុប === នៅ​ចុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៩៨០ ការ​ផ្លាស់​ស្ថានភាព​នយោបាយ បាន​បណ្ដាល​ឲ្យ​សហគមន៍អឺរ៉ុប​បង្កើន​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ និង​សមាហរណកម្ម​ជាថ្មី​ម្ដង​ទៀត​។​ នៅ​ពេល​ដែល​លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត​ដួល​រលំ​នៅ​[[អឺរ៉ុប​ខាងកើត]] ប្រទេស​អតីត​[[កុម្មុយនិស្ត]]​ជាច្រើន​បាន​សម្លឹង​មើល​សហគមន៍អឺរ៉ុប​ដើម្បី​ទទួល​ជំនួយ​[[សេដ្ឋកិច្ច]]​។ សហគមន៍អឺរ៉ុប បាន​ផ្ដល់​ជំនួយ​ជាច្រើន​ដល់​ប្រទេស​ទាំងនេះ​ប៉ុន្តែ​សម្រេច​ថា​មិនទាន់​ឲ្យ​ពួកគេ​ចូល​ជា​សមាជិក​ភ្លាមៗ​នោះ​ទេ​។ លើកលែងតែ​[[អាល្លឺម៉ង់​ខាងកើត]] ដែល​ត្រូវ​បញ្ចូល​ក្នុង​សហគមន៍អឺរ៉ុប​ដោយស្វ័យប្រវត្តិ បន្ទាប់ពី​មាន​ការ​បង្រួបបង្រួម​[[អាល្លឺម៉ង់]] (ទាំងពីរ) ឡើងវិញ​។ ដើម្បី​ស្ដារ​ស្ថានភាព​នយោបាយ​ឲ្យ​បាន​ឆាប់​[[អាល្លឺម៉ង់​ខាងលិច]] និង​[[បារាំង]]​បាន​ស្នើ​ឲ្យ​មាន​សន្និសីទ​អន្តរ​រដ្ឋាភិបាល (IGC) សម្រាប់​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បង្រួបបង្រួម​អឺរ៉ុប​កាន់តែ​ជិត​នឹងគ្នា​។ សន្និសីទ​អន្តររដ្ឋាភិបាល (IGC) គឺជា​ជំនួប​រវាង​សមាជិក ដែល​ចាប់ផ្ដើម​មាន​ដំណើរការ​ជា​ផ្លូវការ​នូវ​ការផ្លាស់ប្ដូរ ឬ​ការ​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​សន្ធិសញ្ញា​សហគមន៍អឺរ៉ុប សន្និសីទ​អន្តររដ្ឋាភិបាល​មួយទៀត​ត្រូវ​បាន​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​ភ្លាមៗ​គឺ​នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៨៩ ដើម្បី​រៀបចំ​គម្រោង​ការ និង​រចនាសម្ព័ន្ធ​សម្រាប់​សហភាព​ហិរញ្ញវត្ថុ ដែល​ក្នុង​នោះ​សមាជិក​របស់​សហគមន៍​នឹង​ប្រើ​រូបិយវត្ថុ​រួម​តែមួយ​។នាយករដ្ឋមន្ត្រី​អង់គ្លេស​អ្នកស្រី​ម៉ាហ្គារ៉ែត​ថាចឆឺ (Margaret Thatcher) បាន​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​អំពាវនាវ​ទាំងឡាយ​ណា ដែល​ចង់​ឲ្យ​មាន​សមាហរណកម្ម​អឺរ៉ុប​រឹតតែ​ខ្លាំង​ថែមទៀត​។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩០ លោក ចនមេជ្ហ័រ (John Major) បាន​ក្លាយ​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​ជំនួស និង​បាន​អនុវត្ត​នូវ​គោលនយោបាយ​មួយ​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​បើកទូលាយ​ជាង​។ សន្និសីទ​អន្តររដ្ឋាភិបាល បាន​ចាប់ផ្ដើម​បំពេញ​ការងារ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​មួយ​ចំនួន ដែល​នឹង​ក្លាយ​ជា សន្ធិសញ្ញា​ស្ដីពី​សហភាពអឺរ៉ុប (Treaty on European Union ) ។ === សន្ធិសញ្ញា​ស្តីពី​សហភាពអឺរ៉ុប === សន្ធិសញ្ញា​ស្ដីពី​សហភាពអឺរ៉ុប (ដែល​ជា​ធម្មតា​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅថា​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុង​ម៉ាសស្ត្រីក) បង្កើត​ចេញ​ជា​សហភាពអឺរ៉ុប (EU) ហើយ​មាន​គោលដៅ​ពង្រីក​សមាហរណកម្ម​នយោបាយ, សេដ្ឋកិច្ច និង​សង្គម​ក្នុងចំណោម​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​។ ក្រោយ​ការ​ចរចា​អស់​រយៈពេល​យ៉ាង​យូរ​សហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវ​បាន​គេ​យល់ព្រម​បង្កើត​ឡើង ដោយ​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​នៅ​ក្រុង​ម៉ាសស្ត្រីក​ក្នុង​ប្រទេស​ហុឡង់ដ៍​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៩១​។ អ្វី​ដែល​សំខាន់​បំផុត​នោះ​គឺថា​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​អនុញ្ញាត​ឲ្យEU បង្កើត​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ (Economic and Monetary Union- EMU) ។ នៅ​ក្រោម​សហភាព EMU រដ្ឋ​សមាជិក​ទាំងអស់​នឹង​បង្រួបបង្រួម​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​គេ និង​ប្រើប្រាស់​រូបិយវត្ថុ​តែមួយ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៩​។ សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក​ក៏បាន​កំណត់​លក្ខន្តិកៈ​តឹង​រឹង​ដែល​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ទាំងអស់ ត្រូវតែ​បំពេញ​ឲ្យ​បាន​មុន​នឹង​អាច​ចូលរួម​ជាមួយ EMU ។ លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​ក៏​បង្កើត​នូវ​រចនាសម្ព័ន្ធ​ថ្មី​សម្រាប់​ធ្វើ​ឲ្យ​គោលនយោបាយ​ការបរទេស និង​សន្តិសុខ​កាន់តែ​មាន​សមាហរណកម្ម​ខ្លាំង​ឡើង និង​សម្រាប់​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​ការ​សហប្រតិបត្តិការ​លើ​វិស័យ​តុលាការ និង​ប៉ូលិស​កាន់តែ​ល្អ​ថែមទៀត​។ រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​បាន​ផ្ទេរ​ដល់​ស្ថាប័ន​គ្រប់គ្រង​របស់ EU នូវ​សិទ្ធិ​អំណាច​ច្រើនជាង​មុន​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​គោលនយោបាយ​លើ​វិស័យ​មួយ​ចំនួន​រួមមាន​វិស័យ​[[បរិស្ថាន]] [[អប់រំ]] [[សុខភាព]] និង​ការ​ការពារ​អ្នកទិញ​ទំនិញ(ពី​ឈ្មួញ)​។ សន្ធិសញ្ញា​ថ្មី បាន​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ការ​ប្រឆាំង​ពី​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​។ បញ្ហា​ទាំងនោះ​ភាគច្រើន​ផ្ដោត​សំខាន់​លើ​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ (Economic and Monetary Union- EMU) ព្រោះ​គេ​ព្រួយបារម្ភ​ថា ហិរញ្ញវត្ថុ​ជាតិ​របស់​គេ​នឹង​ត្រូវ​ជំនួស​ដោយ​ហិរញ្ញវត្ថុ​អឺរ៉ុប​រួម​។ ចក្រភពអង់គ្លេស បដិសេធ​មិន​អនុវត្ត​ទិដ្ឋភាព​មួយ​ចំនួន​នៃ​សន្ធិសញ្ញា និង​ទទួល​ករណី​លើកលែង​ជាពិសេស ដែល​គេ​ហៅថា “ដកខ្លួន- Out-put” ។ ទង្វើ​បែប​នេះ​រួមបញ្ចូល​ទាំង​ការ​មិន​ចូលរួម​ក្នុង EMU និង​មិន​ចូលរួម​ក្នុង​ជំពូក​សង្គម (Social Chapter) ជំពូក​នេះ​ជា​ផ្នែក​មួយ​ក្នុង​សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក ដែល​គ្រោង​អំពី​គោលនយោបាយ​សង្គម និង​ការងារ រួមមាន​ច្បាប់​រួម​សម្រាប់​សិទ្ធិ​ពលករ​។ ប្រជាពលរដ្ឋ​[[ដាណឺម៉ាក]] បាន​បោះឆ្នោត​ប្រឆាំង​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​នៅ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ប្រជាមតិ​មួយ​ចំណែក​នៅ​ប្រទេស​[[បារាំង]] ប្រជាជន​តែ​មួយ​ចំនួន​តូច​ប៉ុណ្ណោះ​បាន​បោះឆ្នោត​គាំទ្រ​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​។ នៅ​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​បញ្ហា​ចំពោះ​សន្ធិសញ្ញា​ស្ថិត​នៅ​លើ​តុលាការ​កំពូល​របស់​ជាតិ ដែល​សម្រេច​ថា​សមាជិកភាព​នៅ​ក្នុង EU បំពាន​លើ​ធម្មនុញ្ញ​របស់​អាល្លឺម៉ង់​។នៅ​ក្នុង​ជំនួប​ជាបន្ទាន់​មួយ​របស់​ក្រុមប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប​ដាណឺម៉ាក​ទទួល​បាន​នូវ​សម្បទាន និង​ការលើកលែង​ជាពិសេស​រួម​ទាំង​សិទ្ធិ​ក្នុង​ការ​ដក​ខ្លួន​ចេញពី EU និង​គោលនយោបាយ​ការពារជាតិ​នៅ​ថ្ងៃ​មុខ​បន្ត​ទៀត​។​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​[[ដាណឺម៉ាក]] ប្រជាជន​បាន​បោះឆ្នោត​គាំទ្រ​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​នៅ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ប្រជាមតិ​មួយ​បន្ទាប់។ ដោយសារតែ​មាន​ឧបសគ្គ​បែប​នេះ​ហើយ​ទើប​សហភាពអឺរ៉ុប​មិន​បាន​ប្រារព្ធ​ពិធី​សម្ពោធ​ជា​ផ្លូវការ​ទេ​រហូតដល់​ខែ​វិច្ឆិកា​ឆ្នាំ ១៩៩៣​។ === សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម === ការ​ប្រតិកម្ម​មួយ​ចំនួន​តប​នឹង​ខ្លឹមសារ​ខ្លះ នៅ​ក្នុង​សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក ជាហេតុ​នាំឲ្យ​មាន​សន្និសីទ​អន្តររដ្ឋាភិបាល​មួយទៀត​ចូលរួម​ប្រជុំ​ដោយ​មេដឹកនាំ​សហភាពអឺរ៉ុប ដែល​ចាប់ផ្ដើម​នៅ​ខែ​មីនា ឆ្នាំ ១៩៩៦​។ ជា​លទ្ធផល​នៃ​សន្និសីទ​អន្តររដ្ឋាភិបាល​លើក​នេះ​គឺ​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម ដែល​ជា​សន្ធិសញ្ញា​កែលំអ​លើ​សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក និង​ឯកសារ​សម្រាប់​បង្កើត​សហភាពអឺរ៉ុប​ផ្សេងៗ​ទៀត​។ ការ​កែលំអ​នេះ​មាន​គោលបំណង​ធ្វើឲ្យ​សហភាពអឺរ៉ុប​កាន់តែ​ជាទី​ចាប់អារម្មណ៍ និង​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ប្រជាពលរដ្ឋ​ផង​ទាំងពួង​។ សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម អំពាវ​ដល់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ឲ្យ​ជួយ​សហការ​គ្នា​ក្នុង​ការ​បង្កើត​មុខរបរ​ឲ្យ​បាន​ច្រើន​ពាសពេញ​អឺរ៉ុប, ជួយ​គ្នា​ការពារ​បរិស្ថាន, បង្កើន​សុខភាព​សាធារណៈ និង​ការពារ​សិទ្ធិ​អ្នកទិញ​ទំនិញ​។ លើស​ពី​នេះ​ទៀត​សន្ធិសញ្ញា​នេះ​បំបាត់ចោល​នូវ​រនាំង​សម្រាប់​ការ​ធ្វើដំណើរ និង​អន្តោប្រវេសន៍​ក្នុង​រង្វង់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​សហភាពអឺរ៉ុប លើកលែងតែ​[[ចក្រភពអង់គ្លេស]] [[អៀរឡង់]] និង​[[ដាណឺម៉ាក]] ដែល​សុទ្ធតែ​ជា​ប្រទេស​នៅ​រក្សា​ព្រំដែន​របស់​ផង​ខ្លួន​យ៉ាង​ហ្មត់ចត់​។សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម​នេះ​រួមបញ្ចូល​ទាំង​សក្ដានុពល​សម្រាប់​សហប្រតិបត្តិការ និង​សមាហរណកម្ម​ជាមួយ​នឹង​សហភាព​អឺរ៉ុប​ខាងលិច (Western European Union- WEU) ដែល​ជា​អង្គការ​នៃ​អំណាច​អឺរ៉ុប​ខាងលិច​ផ្ដោតអារម្មណ៍ទៅ​លើ​ការ​ការពារ​ជាតិ។ វា​ក៏​ទុក​ឱកាស​ឲ្យ​បណ្ដា​ប្រទេស​អឺរ៉ុប​ខាងកើត​ដាក់ពាក្យ​ចូល​ជា​សមាជិក EU ផង​ដែរ​។ សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម ត្រូវ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​ដោយ​សមាជិក EU ។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី ២ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៩៧​។ ឯកសារ​មួយ​ដែល​ចេញ​ដោយ​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប (ស្ថាប័ន​រដ្ឋបាល​កំពូល​របស់ EU) នៅ ឆ្នាំ ១៩៩៧ ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា "របៀបវរៈ ២០០០" បាន​គ្រោង​នូវ​យុទ្ធសាស្ត្រ​មួយ​សម្រាប់​ការពង្រីក​វិសាលភាព EU ដោយ​យោង​តាម​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម​។ឯកសារ​នោះ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​កំណែទម្រង់​ជា​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំ​នៅ​ក្នុងរង្វង់ EU មុន​ពេល មាន​កិច្ចព្រមព្រៀង​ពង្រីក​សមាជិកភាព​លើកក្រោយៗ​ទៀត​។ ក្នុង​នោះ​មាន​ដូចជា​វិធានការណ៍​បង្កើន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ការប្រកួតប្រជែង និង​ការ​ប្រកបការងារ​។ ទន្ទឹម​នឹង​នោះ វា​មាន​រួមបញ្ចូល​ទាំង​កំណែទម្រង់​កសិកម្ម និង​រចនាសម្ព័ន្ធ និង​ផែនការមេ​សម្រាប់​ផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុ​អឺរ៉ុប​ថ្មី​មួយ​។ === សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស === គម្រោង​ពង្រីក​សហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវ​បាន​គេ​លើក​យក​មក​ពិភាក្សា​ជាថ្មី​ម្ដង​ទៀត​នៅ​ឆ្នាំ ២០០០ នៅ​ក្នុង​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស​។ ដោយ​ត្រូវ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​នៅ​ឆ្នាំ​២០០១ សន្ធិសញ្ញា​នេះ​បាន​គ្រោងទុក​ជាមុន​នូវ​កំណែទម្រង់​ជា​ដំណាក់ៗ​ដើម្បី​រៀបចំ​ឲ្យ EU ។ អាច​ពង្រីក​សមាជិកភាព​។ វា​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​ការ​កាត់បន្ថយ​ទំហំ​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប, អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​កំណែទម្រង់​សិទ្ធី និង​ដំណើរការ​បោះឆ្នោត​នៅ​ក្នុង​ក្រុមប្រឹក្សា EU និង​រៀបចំ​ឡើងវិញ​នូវ​អាសនៈ​របស់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​នៅ​ក្នុង​សភា​អឺរ៉ុប​។ ខុស​ពី​សន្ធិសញ្ញា​អឺរ៉ុប​រួម (SEA) សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម,​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស​មិន​មាន​គោលដៅ​ពង្រីក​អំណាច​របស់ EU ទេ​។ ផ្ទុយទៅវិញ ការ​បង្កើន​តួនាទី និង​អំណាច​របស់ EU ។ត្រូវ​បាន​ពិភាក្សា​នៅ​កន្លែង​ផ្សេង​ពោល​គឺ​នៅ​ក្នុង​សេចក្ដី​ប្រកាស Laeken ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០១ និង​មហាសន្និបាត​ស្ដីពី​អនាគត​អឺរ៉ុប​នា​ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០០២​។ រហូតដល់​ចុង​ឆ្នាំ ២០០២ សមាជិក EU ទាំងអស់​អនុម័ត​លើ​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស​។ យ៉ាងណាមិញ អ្នកបោះឆ្នោត​ជនជាតិ​អៀរឡង់​ហៀបនឹង​បង្ខំឲ្យ​មាន​ការចរចា​ឡើងវិញ​អំពី​សន្ធិសញ្ញា​នេះ បន្ទាប់ពី​ពួកគេ​បាន​បដិសេធ​មិន​ទទួលស្គាល់​វា នៅ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ប្រជាមតិ​មួយ​នៅ​ឆ្នាំ ២០០១​។ ពួកគេ​ជាច្រើន​មានការ​ព្រួយបារម្ភ​ថា​ ការពង្រីក​សមាជិកភាព​សហភាពអឺរ៉ុប អាច​នឹង​កាត់បន្ថយ​ផល​ចំណេញ​ផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុ​របស់​ប្រទេស​[[អៀរឡង់]]​ផ្ទាល់​។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ​ ប្រទេស​នេះ​បាន​អនុម័ត​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស​ប្រកបដោយ​សុវត្ថិភាព បន្ទាប់ពី​ធ្វើ​ប្រជាមតិ​ជា​លើក​ទីពីរ​នៅ​ឆ្នាំ​បន្ទាប់ ដែល​ជាហេតុ​ធ្វើឲ្យ EU ។ អាច​ពង្រីក​សមាជិកភាព​ដូច​ការ​គ្រោងទុក​។ === សហភាព​រូបិយវត្ថុ === កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់ EU ក្នុង​ការ​បង្កើត​រូបិយវត្ថុ​រួម​មួយ​ដូចដែល​បាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​សន្ធិសញ្ញា​ម៉ាសស្ត្រីក ពិតជា​មាន​ភាព​ចម្រូងចម្រាស​ខ្លាំង​តាំងពី​ដើម​ដំបូង​មក​ម្លេះ​។ ប្រទេស EU មួយ​ចំនួន​រួមមាន​ចក្រភពអង់គ្លេស ជាដើម​មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​ថា​រូបិយវត្ថុ​អឺរ៉ុប​រួម​តែមួយ​អាច​នឹង​គំរាមកំហែង​ដល់​អត្តសញ្ញាណ​ជាតិ និង​អំណាច​របស់​រដ្ឋាភិបាល​របស់​គេ​។ ទោះបីជា​មាន​ការ​បារម្ភ​បែប​នេះ​ក៏ដោយ រដ្ឋ​ជា​សមាជិក EU មួយ​ចំនួន​ខិតខំ​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ដើម្បី​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​សេដ្ឋកិច្ច​ឲ្យខាងតែ​បាន ដើម្បី​ចូលរួម​ក្នុង​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ (EMU) និង ប្រើប្រាស់​រូបិយវត្ថុ​រួម​ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ប្រាក់​អឺរ៉ូ (Euro) ។ កាក់ និង​ក្រដាសប្រាក់​អឺរ៉ូ នៅ​ថ្ងៃ​ទី ១ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៩៩ សមាជិក​ចូលរួម​ក្នុង​សហភាពអឺរ៉ុប បាន​ចាប់ផ្ដើម​ប្រើប្រាស់​រូបិយវត្ថុ​រួម​មួយ​ អឺរ៉ូ​។ អឺរ៉ូ​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ជាចម្បង​សម្រាប់​ការ​ទូទាត់​គណនី និង​ការផ្ទេរ​ប្រាក់​តាម​អេឡិចត្រូនិក រហូតដល់​ថ្ងៃ​ទី ១ ខែមករា ឆ្នាំ ២០០២​។នៅ​ពេល​នោះ កាក់ និង​ក្រដាសប្រាក់​អឺរ៉ូ បាន​លេចចេញ​ជា​រូបរាង​ពិត និង​ត្រូវ​គេ​ដាក់ឲ្យ​ចរាចរ​នៅ​លើ​ទីផ្សារ និង​ជំនួស​ឲ្យ​រូបិយវត្ថុ​ជាតិ​របស់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ដែល​កំពុង​ចូលរួម​ក្នុង EU ។ លក្ខខណ្ឌ​ទាំងនោះ​តឹងតែង​ខ្លាំង​ណាស់៖ (១) អត្រា​អតិផរណា​ប្រាក់​របស់​ប្រទេស​មួយ​មិន​អាច​លើស​ពី ១,៥%​ ខ្ពស់​ជាង​អត្រា​ជាមធ្យម​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​បី ដែល​មាន​អតិផរណា​ខ្ពស់​បំផុត​។ (២) ឱនភាព​ថវិកា​របស់​ប្រទេស​មួយ​មិន​អាច​មាន​ទំហំ​លើស​ពី ៣% នៃ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក​សរុប (GDP) ទេ ហើយ​ប្រាក់បំណុល​ជាតិ​ក៏​មិន​អាច​លើស​ពី ៦០% នៃ​ផលិតផល​ក្នុងស្រុក​សរុប (GDP) ដែរ​។ (៣) អត្រា​ការប្រាក់​ក្នុងរយៈពេល​យូរ​របស់​ប្រទេស​មួយ​មិន​អាច​លើស​ពី ២% ខ្ពស់​ជាង​អត្រា​ការប្រាក់​ជាមធ្យម​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ចំនួន​បី ដែល​មាន​អត្រា​ការប្រាក់​ទាបបំផុត​។ (៤) ប្រទេស​មួយ​មិន​អាច​បញ្ចុះតម្លៃ​រូបិយវត្ថុ​របស់​ខ្លួន​ប្រឆាំង​ទល់នឹង​រូបិយវត្ថុ​របស់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ផ្សេងទៀត យ៉ាងហោចណាស់​មាន​រយៈកាល​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន​សហភាព​ហិរញ្ញវត្ថុ​។ រដ្ឋ​ដែល​ចូលរួម​ក្នុង​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​ហិរញ្ញវត្ថុ (EMU) ក៏​បាន​ព្រមព្រៀង​លើ​កតិកាសញ្ញា​ស្ថិរភាព និង​កំណើន (Stability and Growth Pact) ដែល​ជា​កិច្ចព្រមព្រៀង​កំណត់​កញ្ចប់​ថវិកា​ដើម្បី​គាំទ្រ​ប្រាក់អឺរ៉ូ ក្រោយ​ការ​ដាក់​ឲ្យ​ប្រើប្រាស់​កាលពី​ឆ្នាំ ១៩៩៩​។ កតិកាសញ្ញា​នេះ​តម្រូវឲ្យ​ប្រទេស​ទាំងអស់​ត្រូវ​ទប់​កុំឲ្យ​ឱនភាព​ថវិកា​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​របស់​ពួកគេ​ធ្លាក់​ហួសពី ៣% នៃ​ទិន្នផល​ក្នុងស្រុក​សរុប បើមិនដូច្នោះទេ គេ​នឹង​ត្រូវ​ទទួល​ពិន័យ​។ ក្នុង​ករណី​នេះ​វា​បង្គាប់​ឲ្យ​ប្រទេស​ទាំងអស់​ចាត់វិធានការ​ដើម្បី​លុបបំបាត់​ឱនភាព​ថវិកា​របស់​ពួកគេ​ជាមួយគ្នា​។ ប្រទេស​ភាគ​ច្រើន​ជួប​ការ​លំបាក​ក្នុង​ការ​បំពេញ​តាម​ត្រូវការ​របស់ EMU ។ វិធានការណ៍ ដែល​កាត់បន្ថយ​អតិផរណា និង​អត្រា​ការប្រាក់​ខ្ពស់ បាន​បង្ក​ឲ្យ​មាន​អត្រា​អ្នក​គ្មាន​ការងារ​ធ្វើ​កាន់តែ​ច្រើន​ឡើង​ជា​បន្ទុក​បន្ថែម​ពីលើ​បញ្ហា​ការ​យកពន្ធ​ខ្ពស់ ដែល​កើតមាន​ឡើង​ដោយសារ​ការ​ព្យាយាម​គ្រប់គ្រង​បំបាត់​ឱនភាព​ថវិកា​របស់​រដ្ឋាភិបាល​។ ផលវិបាក​ទាំងនេះ​បណ្ដាលឲ្យ​មាន​បញ្ហា​ធ្លាក់​ចុះ​សេដ្ឋកិច្ច​ដែល​ប្រទេស​ទាំងអស់​កំពុង​រងគ្រោះ​។ នៅ​ពេល​ដែល​ពេលកំណត់​សម្រាប់ EMU បាន​មកដល់ មាន​ពិភាល់​ជាច្រើន​លើក​ឡើង​ថា​ស្ថានភាព​សេដ្ឋកិច្ច​ពេលនេះ​មិនល្អ​សោះ ហើយ​ដំណើរ​សេដ្ឋកិច្ច​នៃ​ប្រទេស​សមាជិក​ទាំងអស់​ដូចជា​មាន​គំលាត​ឆ្ងាយ​ពី​គ្នា​ណាស់​។ ដូច្នេះ​ទើប​មាន​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​មិន​អាច​បំពេញ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​ដ៏​តឹងតែង​របស់​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុង​ម៉ាសស្ត្រីក​។ ទោះបីជា​មាន​បញ្ហា​បែប​នេះ​ក៏ដោយ​សហភាពអឺរ៉ុប​បាន​ព្រមព្រៀង​ជា​ផ្លូវការ​នៅ​ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ក្នុង​ការ​ចរាចរ​ប្រាក់អឺរ៉ូ​ក្នុង​ប្រទេស​សមាជិក​ចំនួន​១១ ក្នុងចំណោម​រដ្ឋទាំង ១៥ ដោយ​រាប់​ចាប់តាំងពី​ថ្ងៃ​ទី ១ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៩៩​។ តាម​កិច្ចព្រមព្រៀង​នេះ គេ​ក៏​បាន​បង្កើត​ឡើង​នូវ​ធនាគារ​អឺរ៉ុប (EBC) ដើម្បី​ត្រួត​ពិនិត្យ​រូបិយវត្ថុ​ថ្មី និង​ទទួលខុសត្រូវ​ចំពោះ​គោលនយោបាយ​រូបិយវត្ថុ EU ។ ប្រទេស​ដែល​ដាក់ឲ្យ​ប្រើប្រាស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ​រួមមាន​ប្រទេស​អូទ្រីស ប៊ែលហ្សីក ហ្វាំងឡង់ បារាំង អៀរឡង់ អ៊ីតាលី លុច្សសំប៊ួរ ហូឡង់ ព័រទុយហ្គាល់ និងអេស្ប៉ាញ​។ ចក្រភពអង់គ្លេស ស៊ុយអ៊ែត និងដាណឺម៉ាក មាន​លទ្ធភាព​បំពេញ​តាម​លក្ខខ័ណ្ឌ​របស់ EU ប៉ុន្តែ ពួកគេ​សម្រេចចិត្ត​មិនព្រម​ចូលរួម (ប្រើប្រាស់​អឺរ៉ូ)​។ ប្រទេស​ក្រិក​សង្ឃឹម​ថា​នឹង​អាច​ចូលរួម​ក្នុង​វគ្គទីមួយ​នឹងគេ​ដែរ ប៉ុន្តែ​មិន​អាច​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ EU បាន​។ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ មករា ឆ្នាំ​ ១៩៩៩ ប្រទេស​ចំនួន ១១ ដែល​ចូលរួម​ក្នុង​តំបន់ ដែលគេ​ហៅ​ថា​តំបន់​អឺរ៉ូ​បាន​ចាប់ផ្តើម​ប្រើប្រាស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ​សម្រាប់​ការ​ទូទាត់​គណនី និង​ការផ្ទេរ​ប្រាក់​តាម​ប្រព័ន្ធ​អេឡិចត្រូនិក​ដំណាល​ពេល​ដែល​រូបិយវត្ថុ​របស់​ប្រទេស​គេ​ផ្ទាល់​ត្រូវ​បាន​រក្សាទុក​ឲ្យ​ដដែល សម្រាប់​ការ​ទូទាត់​ផ្សេងទៀត​។ ប្រទេស​ក្រិក បាន​ប្រើប្រាស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ​នៅ​ខែ មករា ឆ្នាំ ២០០១ ដែល​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​ទី​១២ ក្នុង​តំបន់អឺរ៉ូ​។ នៅ​ឆ្នាំ ២០០២​ ធនាគារ EBC បាន​ចាប់ផ្ដើម​ផលិត​កាក់ និង​បោះពុម្ព​ក្រដាស​ប្រាក់អឺរ៉ូ ហើយ​រូបិយវត្ថុ​នៃ​ប្រទេស​សមាជិក​តំបន់អឺរ៉ូ​ទាំងអស់​លែង​ជា​រូបិយវត្ថុ​ស្របច្បាប់​ទៀត​ឡើយ​។ សមាជិក​ទាំង​១០ ដែល​ចូល​ជា​សមាជិក EU កាលពី​ឆ្នាំ ២០០៤ គ្រោង​នឹង​ចរាចរ​ប្រាក់អឺរ៉ូ​ក្នុង​ពេល​ផ្សេងៗ​គ្នា ហើយ​ការ​ព្យាយាម​ទាំងនេះ​ត្រូវ​ទទួលរង​នូវ​ការ​ប្រឆាំង​យ៉ាងខ្លាំងក្លា​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​។ សមាជិក​ថ្មី​ខ្លះ​ដូចជា​ស៊ីព្រុស អេស្តូនី លីធូអេនៀ និង​ស្លូវេនៀ​បាន​ប្រកាស​ថា​ពួកគេ​នឹង​បោះជំហាន​យ៉ាង​លឿន ដើម្បី​ចរាចរ​ប្រាក់អឺរ៉ូ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​របស់​ពួកគេ​ដោយ​លៃលក​យ៉ាងណា ធ្វើឲ្យ​ពួកគេ​ក្លាយជា​សមាជិក​ក្នុង​តំបន់​រូបិយវត្ថុ​រួម​យ៉ាង​យូរ​ត្រឹម​ដើម​ឆ្នាំ​ ២០០៧​។ ដើម្បី​អាច​ប្រើប្រាស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ​សមាជិក​ថ្មី​ត្រូវតែ​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​របស់ EMU ជាមុន សិន​។ ជំហាន​បន្ទាប់​ពួកគេ​ត្រូវ​ធានា​ឲ្យបាន​ថា​រូបិយវត្ថុ​របស់​ពួកគេ​អាច​មាន​ស្ថិរភាព​ប្រហាក់ប្រហែល​នឹង​ប្រាក់អឺរ៉ូ​ក្នុង​រយៈពេល​លើស​ពី ២ ឆ្នាំ​។ ស្លូវេនៀ​បាន​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​ទី​មួយ​ក្នុងចំណោម​ប្រទេស​ទាំងនោះ ដែល​បាន​បំពេញ​លក្ខខណ្ឌ​របស់ EMU និង​បាន​ប្រើប្រាស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ០១ ខែ​មករា ឆ្នាំ​ ២០០៧ ។ ក្រោយ​មាន​បញ្ហា​បែប​នេះ​ប្រាក់អឺរ៉ូ បាន​ក្លាយ​ជា​រូបិយប័ណ្ណ​មួយ​នៅ​លើ​ទីផ្សារ​អន្តរជាតិ​មួយ។ ឥឡូវនេះ​គេ​ក្រឡេក​ទៅ​ចាប់អារម្មណ៍​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង​គោលនយោបាយ​រូបិយវត្ថុ​រួម ក្រោម​ការ​បង្ហាញ​ផ្លូវ​យ៉ាង​ជាប់លាប់​ពី​ធនាគារ​កណ្តាលអឺរ៉ុប​។​ យ៉ាងណាមិញ​កំណើន​យឺត និង​ភាព​គ្មាន​ការងារ​កាន់តែ​កើនឡើង​ពាសពេញ​តំបន់​អឺរ៉ូ​ក្រោយ​ឆ្នាំ ២០០០ បាន​បណ្ដាលឲ្យ​មាន​ឱនភាព​ថវិកា​កាន់តែ​ខ្លាំង ហើយ​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​ភ្លាម​នោះ​បាន​ព្រមាន​អៀរឡង់ និង​អាល្លឺម៉ង់​ឲ្យ​កាត់បន្ថយ​ចំណាយ​ថវិកា​របស់​ពួកគេ ដើម្បី​ឲ្យ​ស្របតាម​ដែនកំណត់​របស់​កតិកាសញ្ញា​ស្ថិរភាព និង​កំណើន (SGP) ។ នៅ​ឆ្នាំ ២០០២ ក្នុងរង្វង់​សហភាពអឺរ៉ុប​មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​ខ្លាំង​ចំពោះ​ប្រសិទ្ធភាព​របស់ (SGP) ។ មាន​ប្រទេស​កាន់តែ​ច្រើន​ជិត​ធ្លាក់ ឬ​ធ្លាក់​ក្នុង​ឱនភាព​ថវិកា​។នៅ​ខណៈ​ពេល​នោះ​ដែរ​គេ​ឃើញ​មាន​កិច្ចប្រឹងប្រែង​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង GSP ពិសេស​ផ្នែក​ឱនភាព​ថវិកា​ស្រប​ពេល​ដែល​គេ​ត្រូវ​ដាស់តឿន​រដ្ឋាភិបាល​ជាតិ​នីមួយៗ​កុំឲ្យ​ចំណាយ​ថវិកា​ហួសហេតុ​ពេក ដើម្បី​ជា​ ប្រយោជន៍​សម្រាប់​បង្កើន​កិច្ចការ​សង្គម និង​ស្ដារ​សេដ្ឋកិច្ច​។ === ការកើនឡើង​នូវ​តម្លាភាព === ការ​បង្កើត​សហភាព​សេដ្ឋកិច្ច និង​រូបិយវត្ថុ (EMU) បាន​ជួយ​ជំរុញ​ឲ្យ​ល្បឿន​សមាហរណកម្ម និង​សហប្រតិបត្តិការ​ក្នុងចំណោម​សមាជិក EU កាន់តែ​លឿន​ឡើង​រក​ស្មាន​មិនដល់​។ ផលវិបាក​មួយ​គឺ​ពលរដ្ឋ​អឺរ៉ុប និង​រដ្ឋាភិបាល​សមាជិក EU មួយ​ចំនួន​មាន​ការ​បារម្ភ​ថា​ស្ថាប័ន​ធំៗ​របស់ EU មិន​មាន​លក្ខណៈ​ប្រជាធិបតេយ្យ និង​គ្មាន​តម្លាភាព​គ្រប់គ្រាន់​ទេ​។ ក្នុង​នោះ​ពួកគេ​សង្កត់​ធ្ងន់​លើ​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​។ ស្រប​ពេល​ដែល​អំណាច​របស់ EU កើនឡើង ការ​បារម្ភ​ក៏​កើនឡើង​ដែរ​ថា​គណៈកម្មការ​នេះ​គ្រប់គ្រង​តឹង​ពេក ដោយ​មិន​មាន​ការពិចារណា​គិតគូរ​ឲ្យបាន​វែងឆ្ងាយ​ឡើយ​។ខណៈ​ពេល​នោះ​ដែរ ក៏​មាន​ការ​បារម្ភ​ផង​ដែរ​ថា​ស្ថាប័ន​មួយ ដែល​ជ្រើសតាំង​ឡើង​ដោយ​ប្រព័ន្ធ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ពោល​គឺ​សភា​អឺរ៉ុប​មាន​អំណាច​តិចតួច​ណាស់​។ លោក ហ្សាក់ សង់តេ (Jacques Santer) បាន​ក្លាយជា​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​ ដែល​ជា​ស្ថាប័ន​ប្រតិបត្តិ​របស់​សហភាពអឺរ៉ុប​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៥​។ គាត់​បម្រើ​ការងារ​រហូតដល់​ឆ្នាំ ១៩៩៩ ជា​ពេល​ដែល​គាត់​លាលែង​ចេញ​ពី​តំណែង ដើម្បី​ប្រឆាំង​ទល់នឹង​របាយការណ៍​របស់​សភា​អឺរ៉ុប ដែល​ចោទ​សមាជិក​នៃ​គណៈកម្មការ​ខ្លះ​ថា​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើពុករលួយ និង​ធ្វេសប្រហែស​ចំពោះ​ការងារ ។ បញ្ហា​នេះ​បាន​បន្ត​រហូតដល់​ឆ្នាំ ១៩៩៩ នៅ​ពេល​ដែល​មាន​របាយការណ៍​មួយ​រៀបចំឡើង​ដោយ​សវនករ (អ្នកត្រួតពិនិត្យ​ដំណើរការ​អ្វីមួយ) ឯករាជ្យ​តាម​ការ​ស្នើសុំ​របស់​សភា​អឺរ៉ុប​។ លទ្ធផល​នៃ​របាយការណ៍​បាន​ចង្អុលបង្ហាញ​ពី​ភស្តុតាង​ជាច្រើន​អំពី​ការដឹកនាំ​មិនល្អ​របស់​ផ្នែក​ខ្លះ​ នៃ​គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប ក្នុង​នោះ​មាន​បេសកជន​ខ្លះ​ត្រូវ​គេ​ចោទ​ថា​មាន​អំពើពុករលួយ​ជ្រើសរើស​បុគ្គលិក​មិន​ត្រឹមត្រូវ​ដោយ​រើស​យក​តែ​បក្សពួក​របស់​ខ្លួន និង​ធ្វេសប្រហែស​ចំពោះ​កម្មវិធី​របស់​ខ្លួន​។ ក្រោយ​ការ​បញ្ចេញ​របាយការណ៍​នេះ​ គណៈកម្មការ​អឺរ៉ុប​ទាំងមូល​ត្រូវ​លាលែង​ចេញពី​តំណែង ជា​អំពើ​មួយ​ដែល​មិនធ្លាប់​មាន​ពីមុន​មក​។ ជាទូទៅ អ្នកជំនាញការ​ចាត់ទុក​របាយការណ៍​នោះ​រួម​ទាំង​លទ្ធផល​នៃ​ការលាលែង​តំណែង​ខាងលើ​គឺជា​ជំហាន​មួយ​ដ៏​សំខាន់​របស់​សភា​អឺរ៉ុប​ក្នុង​ការ​បង្កើន​តម្លាភាព​បែប​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៃ​ស្ថាប័ន​គ្រប់គ្រង EU ។ == សមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប == {{ប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប}} == រចនាសម្ព័ន្ធ​សហភាពអឺរ៉ុប == === សសរស្តម្ភ === សមាជិក​សហភាពអឺរ៉ុប​ធ្វើ​សហប្រតិបត្តិការ​ជាមួយ​គ្នា​ក្នុង​ស្ថាប័ន​សំខាន់​ចំនួន​បី ដែល​ជារឿយ គេ​ហៅថា​សសរស្ដម្ភ (pillars) ។ នៅ​ចំកណ្ដាល​នៃ​ប្រព័ន្ធ​នេះ​គឺ​សសរស្ដម្ភ​សហគមន៍អឺរ៉ុប (EC) ដែល​មាន​តួនាទី​បែប supranational រួម​ជាមួយ​នឹង​ស្ថាប័ន​គ្រប់គ្រង​របស់​វា​។ សសរស្ដម្ភ​សហគមន៍អឺរ៉ុប អម​ដោយ​សសរស្ដម្ភ​ពីរ​ទៀត ដែល​ធ្វើការ​សហប្រតិបត្តិការ​បែប​អន្តររដ្ឋាភិបាល៖ គោលនយោបាយ​ការបរទេស និង​សន្តិសុខ​រួម (Common Foreign and Security Policy- CFSP ) និង​គេហកិច្ច និង​កិច្ចការ​យុត្តិធម៌ (Justice and Home Affairs- JHA) ។ សសរស្ដម្ភ​ទាំងពីរ​ជា​លទ្ធផល​កើត​ពី​កិច្ចព្រមព្រៀង​ក្រុងម៉ាសស្ត្រីក​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​ក្នុង​តំបន់​ឲ្យ​កាន់តែ​ស្អិតល្មួត​។ យ៉ាងណាមិញ ដោយសារ​តែ​សមាជិក​ទាំងនោះ​គ្មាន​ឆន្ទៈ បោះបង់​សិទ្ធិ​អំណាច​ទៅ​ឲ្យ​ស្ថាប័ន​បែប supranational ថ្មី ការសម្រេចចិត្ត​លើ​គោលនយោបាយ​របស់​សសរស្ដម្ភ​ទាំងនេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ធ្វើឡើង​ដោយ​ការ​សហការ​សំងាត់​រវាង​សមាជិក​ទាំងឡាយ ដូច្នេះ​ហើយ​ទើប​គោលនយោបាយ​ទាំងនោះ​មិន​អាច​ពង្រឹង​បាន​ទេ។ ភាគច្រើន​ស្ថាប័ន​គ្រប់គ្រង​នៃ​សសរស្ដម្ភ​សហគមន៍អឺរ៉ុប មាន​លទ្ធផល​តិចតួច​លើ​សសរស្ដម្ភ​ពីរ​ទៀត ឬក៏​គ្មានសោះ​តែម្ដង​។ -----នៅមានត---- == អនាគត​នៃ​សហភាពអឺរ៉ុប == ចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ ១៩៥១ EU បាន​ធ្វើដំណើរ​លើ​វិថី​មួយ​ឆ្ងាយ​គួរសម​ហើយ​។ សមាជិក​របស់​វា​បាន​កើនឡើង​ជាលំដាប់ វា​បាន​បញ្ចូល​អឺរ៉ុប​ផ្នែក​ខាងលិច និង​ថ្លឹងថ្លែង​បញ្ចូល​អឺរ៉ុប​ខាងកើត​ជាច្រើន​ផង​ដែរ​។ វា​បាន​អភិវឌ្ឍ​កន្សោម​ច្បាប់​រួម គោលនយោបាយ​រួម និង​អនុវត្ត​រួម និង​មាន​ការ​សហប្រតិបត្តិការ​យ៉ាង​ស្អិតល្មួត​ក្នុងចំណោម​សមាជិក​។ ដោយ​ឡែក​ដំណើរ​វិវឌ្ឍន៍​របស់​វា​ហាក់​មិន​រលូន​សោះ ដោយ​ជួនកាល​មាន​ចលនា​ខ្លះ​រុញច្រាន​គ្នា​ចេញ​វិញ​។ ក្រោយ​សកម្មភាព​ថ្លៃថ្លា​នៅ​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៩៦០​ ។ EU ហាក់​គាំង​ដំណើរ ប៉ុន្តែ​រហូតដល់​ពាក់កណ្ដាល​ទសវត្ស ឆ្នាំ ១៩៨០​ ទើប EU ចាប់​មាន​ដំណើរ​សមាហរណកម្ម​យ៉ាង​ខ្លាំង​ជាថ្មី​ម្ដងទៀត​។ នៅ​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៩៩០ ការ​ព្រួយបារម្ភ​លើ​បរិយាកាស​សេដ្ឋកិច្ច និង​រូបភាព​នៃ​ការ​លែងទុកចិត្ត​លើ EU បាន​បណ្ដាលឲ្យ​មាន​ភាព​យឺតយ៉ាវ​ក្នុង​ការ​បោះជំហាន​ទៅមុខ​បន្ត​។ ទាំង​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងអាំស្ទ័រដាម និង​សន្ធិសញ្ញា​ក្រុងនីស សុទ្ធតែ​សង្កត់ធ្ងន់​លើ​ការ​បង្រួបបង្រួម​ជាជាង​សង្កត់ធ្ងន់​លើ​ការ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ក្ដៅៗ​។ ដំណើរការ​រីកចម្រើន​ទៅមុខ​ខុសប្រក្រតី​បែប​នេះ មួយ​ចំណែក​គឺ​អាស្រ័យ​លើ​ជម្លោះ​ពីរ​ដែល​មិន​អាច​ដោះស្រាយ​នៅ​ក្នុង​រង្វង់ EU ។ ជម្លោះ​ទី​មួយ​គឺ​ថា​ត្រូវ​ផ្ដល់​អាទិភាព​ក្នុង​ការ​ពង្រឹង (deepening) និង ឬ​ពង្រីក (widening) ពោល​គឺ​គេ​ជជែក​គ្នា​ថា​តើ​ត្រូវ​ផ្ដោត​លើ​ការពង្រីង​សមាហរណកម្ម​ក្នុងចំណោម​សមាជិក ដែល​មានស្រាប់​ឲ្យ​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឬក៏​ត្រូវ​ពង្រីក​សមាជិកភាព​ថ្មី​បន្ថែម ដើម្បី​ទាំងអស់​គ្នា​អាច​ទទួល​បាន​ប្រភេទ​អឺរ៉ុប​ពួកគេ​ចង់បាន​។ ជម្លោះ​ទីពីរ គឺជា​ជម្លោះ​រវាង​គំនិត​បែប supranationalism និង​គំនិត​បែប inter-governmentalism ។ ទោះបីជា​គេ​ទទួល​គំនិត​បែប supranationalism យ៉ាង​ទូលំទូលាយ រដ្ឋាភិបាល​ជាតិ​ទាំងឡាយ​ហាក់​មាន​ការ​ស្ទាក់ស្ទើរ​ក្នុង​ការ​ផ្ដល់​អំណាច​គ្រប់គ្រង​លើ​គោលនយោបាយ​ទាំងអស់​ដល់​ស្ថាប័ន EU ។ ការអភិវឌ្ឍ​នូវ​សសរស្ដម្ភ​ទាំង​បី​ដាច់​ដោយ​ឡែក​ពី​គ្នា​របស់ EU ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ពី​តថភាព​នេះ៖ រដ្ឋជា​សមាជិក​ទាំងឡាយ​ខកខាន​មិនបាន​ផ្ដល់​ការគ្រប់គ្រង​ថ្នាក់​ជាតិ​ដល់​ស្ថាប័ន​បែប supranationalism លើ​បញ្ហា​នយោបាយ​ក្ដៅៗ​ដូចជា​គោលនយោបាយ​ការបរទេស និង​កិច្ចការ​យុត្តិធម៌​។ ឧបសគ្គ​ភ្លាមៗ​មួយ​ក្នុងចំណោម​ឧបសគ្គ​ជាច្រើន​ដែល EU ប្រឈមមុខ​គឺ​ធានា​ឲ្យ​បាន​នូវ​ជោគជ័យ​ក្នុង​គោលដៅ​យូរអង្វែង​របស់​ប្រាក់អឺរ៉ូ ដែល​ជា​ជោគជ័យ​មួយ អាស្រ័យ​ថាតើ​ស្ថាប័ន​ហិរញ្ញវត្ថុ និង​ទីផ្សារ​ពិភពលោក​អាច​ទទួលស្គាល់​វា​បាន​ក្នុង​កម្រិត​ណា​។ ការពង្រីក​សមាជិកភាព EU ដោយ​បញ្ចូល​អឺរ៉ុប​ខាងកើត​គួរតែ​អាច​បង្កើន​វិសាលភាព​សេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈ​ការពង្រីក​ទីផ្សារ​រួម និង​ការ​ជំរុញ​ឲ្យ​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច និង​[[ពាណិជ្ជកម្ម]]។ EU សង្ឃឹម​ថា​ការពង្រីក​សមាជិកភាព​នឹង​ជួយ​ពង្រឹង​ជំហរ​របស់ EU រួម​សំឡេង​តែមួយ​ក្នុង​កិច្ចការ​ពិភពលោក និង​ចូល​រួមចំណែក​ការពារ​សន្តិសុខ និង​ស្ថិរភាព​នៅ​ទូទាំង​ទ្វីប​អឺរ៉ុប​។ យ៉ាងណាមិញ គេ​សង្កេតឃើញ​ថា EU និង​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​ជួប​ការលំបាក​ក្នុង​ការពង្រីង​ការ​បង្រួបបង្រួម​លើ​អនាគត​នៃ​[[ហិរញ្ញវត្ថុ]] និង​រចនាសម្ព័ន្ធ EU ក្រោយពេល​ពង្រីក​សមាជិកភាព​។ យោង​តាម​លក្ខខណ្ឌ​បច្ចុប្បន្ន កញ្ចប់​ថវិកា​ដែល​ត្រូវ​ចែកចាយ​ក្នុង​គោលនយោបាយ​កសិកម្ម​រួម (CAP) ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​វិស័យ​កសិកម្ម និង​ដែល​ជា​ចំនួន​ដ៏​ធំ​បំផុត​នៃ​ខ្ទង់​ចំណាយ​របស់ EU នឹង​ត្រូវ​ធ្លាក់​លើ​រដ្ឋ​សមាជិក​ថ្មី​។ ប្រការ​នេះ​ជា​ការ​រំលឹក និង​ព្រមាន​ដល់​រដ្ឋ​សមាជិក​ចាស់​ក្រីក្រ ដែល​ធ្លាប់​ទទួល​មូលនិធិ​ទាំងនេះ​ក្នុងពេលដែល​រដ្ឋ​សមាជិក​មាន​កំពុង​ស្ទាក់ស្ទើរ​ក្នុង​ការ​ផ្ដល់​មូលនិធិ​បន្ថែម​ទៀត​ដល់ CAP ។ -----នៅមានត---- == មើលផងដែរ == * [[ទឹកដីពិសេសនៃសមាជិកតំបន់សេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ុប]] * [[បញ្ជីរាយបណ្ដុំប្រទេស]] * [[បញ្ជីរាយកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីពហុភាគី]] * [[កិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការ និងពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប–សហរាជាណាចក្រ]] * [[សហភាពអាហ្វ្រិក]] == កំណត់សម្គាល់ == {{Reflist|group=ស}} == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណភ្ជាប់ក្រៅ == '''សហភាពអឺរ៉ុប''' បកប្រែ​ដោយៈ [http://www.garudapura.4t.com ថា លាងអាង (THA LEANG ANG)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722010800/http://www.garudapura.4t.com/ |date=22 កក្កដា 2011 }} [http://www.rupp.edu.kh/fssh/history/history.php ដេប៉ាតឺម៉ង់ ប្រវត្តិវិទ្យា] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081204005151/http://www.rupp.edu.kh/fssh/history/history.php |date=4 ធ្នូ 2008 }} [http://www.rupp.edu.kh សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភំពេញ]។ {{សហភាពអឺរ៉ុប}} {{Commons|European Union}} <!--Other languages--> [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អង្គការអន្តរជាតិ]] e45ge9jx7wogpcf4vmim5yyji3xcn36 10 5965 314744 276494 2024-12-18T18:15:54Z CommonsDelinker 142 Replacing Flag_of_US_Occupied_Ryukyu_Islands.svg with [[File:Civil_ensign_of_the_Ryukyu_Islands_(1952–1967).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · This ima 314744 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = ជប៉ុន | flag alias = Flag of Japan.svg | flag alias-1870 = Flag of Japan (1870-1999).svg | link alias-1870 = ចក្រភពជប៉ុន | flag alias-1945 = Flag of Allied Occupied Japan.svg | border-1945 = | flag alias-1947 = Flag of Japan (1870-1999).svg | flag alias-ryukyu = Civil ensign of the Ryukyu Islands (1952–1967).svg | border-ryukyu = | flag alias-naval = Naval Ensign of Japan.svg | flag alias-coast guard = Ensign of the Japanese Coast Guard.svg | link alias-coast guard = ឆ្មាំសមុទ្រជប៉ុន | link alias-naval = Japan Maritime Self-Defense Force | flag alias-army = Flag of JSDF.svg | link alias-army = កងកម្លាំងស្វ័យការពារជើងគោកជប៉ុន | flag alias-air force = Flag of the Japan Air Self-Defense Force.svg | link alias-air force = កងកម្លាំងស្វ័យការពារអាកាសជប៉ុន | flag alias-air force-1955 = Flag of the Japan Air Self-Defense Force (1955-1957).png | link alias-air force-1955 = កងកម្លាំងស្វ័យការពារអាកាសជប៉ុន | flag alias-air force-1957 = Flag of the Japan Air Self-Defense Force (1957-1972).png | link alias-air force-1957 = កងកម្លាំងស្វ័យការពារអាកាសជប៉ុន | flag alias-air force-1972 = Flag of the Japan Air Self-Defense Force (1972-2001).png | link alias-air force-1972 = កងកម្លាំងស្វ័យការពារអាកាសជប៉ុន | flag alias-military=Flag of the Japan Self-Defense Forces.svg | link alias-military=កងកម្លាំងស្វ័យការពារជប៉ុន | flag alias-marines=Flag of JSDF.svg | link alias-marines=កងពលតូចដាក់ពង្រាយរហ័សរបស់ជប៉ុន | flag alias-navy = Naval Ensign of Japan.svg | link alias-navy = កងកម្លាំងស្វ័យការពារដែនសមុទ្រជប៉ុន | {{#ifeq:{{{altlink}}}|A national rugby union team|link alias-rugby union|empty}} = យុវជនជប៉ុន | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1870 | var2 = 1945 | var3 = 1947 | var4 = ryukyu | redir1 = JPN | related1 = ចក្រភពជប៉ុន </noinclude> }} o2ttpatzzkqsotbvzxw4orxops9h7n5 0 18687 314740 305620 2024-12-18T13:33:04Z អាន ឧត្ដម 45021 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|1|0 */ 314740 wikitext text/x-wiki {{Good article}} <noinclude>{{pp-protected|small=yes}}</noinclude> {{pp-move-indef}} =='''១-[[សាសនា សកល|សា]]សនាព្រះពុទ្ធ(Buddha Religion)'''== -ព្រះពុទ្ធសាសនា​​​​​​ មានដើមកំណើតនៅប្រទេសឥណ្ឌាក្នុង​សតវត្ស​ទី៦មុន​គ.ស​ គឺប្រហែលគ្នានឹងការចាប់កំណើតលទ្ធិព្រហហ្មណ៏សាសនានាសម័យកាលទី២ដែរ។ លុះក្រោយមក​ ក្មុងរជ្ជកាលព្រះបាទកនិស្ក:ក្នុង​ស.វទី១​នែ​គ.ស ព្រះពុទ្ធសាសនា ក៏បានចែកជា''ពីរនិកាយ:'' === '''<u>១​- និកាយហិនយាន:</u>''' === និកាយហិនយាន​ចែកចេ[[សាសនា សកល|ញ]]ទៅទិសខាងត្បូងនែប្រទេសឥណ្ឌា​ ហៅថាទក្ខិណនិកាយ គឺជាយានតូចចង្អៀតអាចផ្ទុកសត្វលោក​ទៅកាន់និព្វានបានចំនួនតិច​ '''''វិន័យតឺងតែង'''''​​ ពីបាកប្រតិបត្តិតាម​​ ក្រសំរេចបាននិព្វាន និកាយនេះនិយមធម៌ចាស់ គោរពតាមពុទ្ធោវាទព្រះសមណគោតម​ ដែលត្រាស់ដឹងសម្តែងរួចមកហើយ ក្នុងគម្ពីរត្រៃបិដក។​ ប្រទេសកាន់និកាយហិនយានរួមមាន កម្ពុជា​ ឡាវ ភូមា​ ឥណ្ឌា​​​​​​ នេប៉ាល់​ សិរីលង្កា។ '''ទ្រឹស្តី​គោល នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី(មហាយាន)''' ទ្រឹស្តី​សំខាន់បំផុត​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ ទស្សនវិជ្ជា ​នៃ​ការ​​វិភាគ ឥតឈប់ឈរ នៃដំណើរជីវិត ពោល​គឺ​មិន​មែន​ជា​ការ​គោរព​ត្រឹម​តែ​​ច្បាប់សីលធម៌ ឬ ពិធីបុណ្យ​ខាង​សាសនា​នោះ​ទេ ។ ទ្រឹស្តីចម្បង​បំផុត នៃពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ​ អរិយសច្ចៈ​ ៤ (ចតុរារិយសច្ច) ។ អរិយសច្ច គឺ​ ការពិត​ដ៏​ប្រពៃ​បំផុត ​ឥត​ក្លែង​បន្លំ​កើត ពោល​គឺ ទុក្ខ, ទុក្ខសមុទយ, ទុក្ខនិរោធ, និង ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទា ។ បើ​និយាយ​តាម​ភាសា​សាមញ្ញ អរិយសច្ចៈ ៤ គឺ ការ​ស្គាល់​​​បញ្ហា, ការ​រក​​មូល​ហេតុ​នៃ​បញ្ហា, ការ​ដឹង​ថា​បញ្ហា​អាច​ដោះ​ស្រាយ​បាន, និង ការ​រក​​​វិធី​ដោះស្រាយបញ្ហា និង ការ​អនុវត្តន៍​​តាម​វិធី​នោះ(ប្រតិបត្តិ)​ ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ លុះ​ត្រា​តែ​​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​រួច ។ ចំណុច​សំខាន់​បំផុត​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ ​ម្ចាស់​បញ្ហា ​ជា​ អ្នក​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា ដោយ​ខ្លួន​ឯង ពោល​គឺ ​មិន​ទំលាក់​កំហុស​​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃ​ដោះ​ស្រាយ ឬ​ ពឹង​អាទិទេព (God) ឬ ព្រះ​ពោធិសត្វ ណា​មួយ ឲ្យ​​ជួយ​ដោះស្រាយទេ ។ ដូច​ជា​ពុទ្ធភាសិត​ នៅ​ក្នុង​ គាថា​ធម្មបទ ថា '''"អត្តា ហិ អត្តនោ នាថោ កោ ហិ នាថោ បរោ សិយា ។ អត្តនា ហិ សុទន្តេនា នាថំ លភតិ ទុល្លភំ"''' "ខ្លួន​ជា​ទីពឹង​របស់​ខ្លួន អ្នក​ដទៃ​ជា​ទីពឹង​ដូច​ម្តេច​បាន ព្រោះ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ខ្លួន​ហ្វឹកហ្វឺន​ល្អ​ហើយ រមែង​បាន​នូវ​ទីពឹង ដែល​គេ​បាន​ដោយ​កម្រ" ។ '''ប្រភពនៃការបង្រៀន''' គ្រឹះនៃការបង្រៀនព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទីបែកចេញមកអំពី [[វិភជ្ជវាទ]] Vibhajjavada (ទ្រឹស្តីនៃការធ្វើវិភាគ) ដែលតមកអំពីស្ថាវិរៈ (ឬការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ) ក្នុងជំនាន់ពេលធ្វើសង្គាយនាលើកទី៣ ព.ស២៩៤ ក្នុងរជ្ជកាលមហាអធិរាជអសោក នៃប្រទេសឥណ្ឌា។ វិភជ្ជវាទិន (អ្នកកាន់វិភជ្ជវាទ) សំគាល់ខ្លួនថាជាអ្នកបន្តប្រពៃណីស្ថាវិរៈ ហើយបន្ទាប់ពីសង្គាយនាលើកទី៣មក ក៏នៅតែបន្តហៅការរៀនសូត្រ ថាជាស្ថាវិរថេរៈ (ព្រឹទ្ធាចារ្យ) ។ ទ្រឹស្តីរបស់វិភជ្ជវាទិន ប្រហែលគ្នានឹងស្ថាវិរៈជំនាន់ចាស់ដែរ ប៉ុន្តែមិនដូចគ្នាទាំង ស្រុងទេ ។ ក្រោយពេលធ្វើសង្គាយនាលើកទី៣មក ដោយមកមានពីទីតាំងឆ្ងាយ ៗ ពីគ្នា ជាហេតុបណ្តាលឲ្យវិភជ្ជវាទិន អភិវឌ្ឍន៍បន្តិចម្តងៗជា៤ពួកៈ [[មហីសាសកៈ]]១ Mahisasaka [[កាស្យបីយៈ]]១ Kasyapiya [[ធម្មគុប្តកៈ]]១ Dharmakuptaka និងតាម្របនីយៈ១ Tamraparniya ។ ថេរវាទីចុះមកអំពីតាម្របនីយៈ ដែលមានន័យថា ពូជពង្សជនជាតិស្រីលង្កា ។ ប្រភពខ្លះអះអាងថា មានតែថេរវាទីទេដែលអភិវឌ្ឍន៍មកពីវិភជ្ជវាទិនផ្ទាល់ ។ តាមរយៈអ្នកស្រាវជ្រាវព្រះពុទ្ធសាសនា អា.កា វរដេរ A.K. Warder ថេរវាទីរីកដុះដាលទៅខាងត្បូងទាំងពីអវន្តិ (Avanti) ទៅក្នុងមហារស្រ្ត (Maharastra) និងអន្ធរៈ (Andhra) ដល់ចូឡាប្រទេសកន្ចិ (Kanchi) ហើយនិងសីឡន (Ceylon)។ គេបានរក្សា ទីកន្លែងនៅអវន្តិហើយ និងទឹកដីថ្មីរបស់គេមួយរយៈពេល ប៉ុន្តែគេប្រមូលគ្នាបន្តិចម្តងៗ នៅតំបន់ខាងត្បូង គឺ មហាវិហារ ក្នុងអនុរទ្ធបុរៈធានីរបស់ប្រទេសសីឡន ដែលក្លាយទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលសំខាន់ នៃប្រពៃណីរបស់គេ អវន្តិជាមណ្ឌលទី២ ហើយតំបន់ខាងជើង ត្រូវបោះបង់ចោល ទៅឲ្យក្រុមសិក្សាដទៃទៀត ។ មានពត៌មានតិចតួចណាស់ ដែលប្រាប់អំពីព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទីក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តក្រោយ ហើយគេមិនដឹងថាថេរវាទីត្រូវបាត់បង់ពីប្រទេសដើម តាំងពីពេលណាមកទេ ។ ឈ្មោះតាម្របនីយៈបានដាក់ឲ្យពូជពង្សស្រីលង្កានៅឥណ្ឌា ប៉ុន្តែគ្មានសញ្ញាណាមួយ បង្ហាញថាមានការផ្លាស់ប្តូរទ្រឹស្តី ឬគម្ពីរដីកាអំពីវិភជ្ជវាទិនទេ ដោយហេតុថា ឈ្មោះគ្រាន់តែចង្អុលប្រាប់ ទីកន្លែងតែប៉ុណ្ណោះ។ ដោយយោងទៅតាមប្រភពដើម នៃថេរវាទីរបស់គេ គេរំលឹកថា គេបានទទួលការបង្រៀន ដែលត្រូវបានគេយល់ព្រម នៅពេលប្រជុំ[[សង្គាយនា]]លើកទី៣ ហើយគេស្គាល់ការបង្រៀននេះថាជាវិភជ្ជវាទ ។ នៅសតវត្សរ៍ទី៧ អ្នកធ្វើដំណើរសាសនាជនជាតិចិន (Xuanzang) និង (Yijing) នៅក្នុងស្រីលង្កា គេស្គាល់ថាជាពួកស្ថាវិរៈ ។នៅក្នុងឥណ្ឌាជំនាន់ចាស់ អ្នកសិក្សា ដែលប្រើភាសាសំស្រ្កឹតសម្រាប់សាសនា គេហៅថាស្ថាវិរៈ ប៉ុន្តែអ្នកដែលប្រើភាសាបាលីវិញ គេហៅថាថេរៈ ។ ស្ថាវិរៈនិងថេរៈមានន័យដូចគ្នាថា ព្រឹទ្ធាចារ្យ។ គេបានប្រើពាក្យថេរវាទីក្នុងការសរសេរ សម្រាប់ការហាត់រៀនរបស់គេ តាំងពីសតវត្សរ៍ទី៤ នៅពេលដែលពាក្យនេះ ឃើញមាននៅក្នុងគម្ពីរទិបវង្ស ។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្តមួយផ្នែកធំ នៃព្រះពុទ្ធសាសនានៅស្រីលង្កា ថេរវាទីក្នុងស្រីលង្កាចែកជាចំណែក៣គឺ ពួកភិក្ខុនៃមហាវិហារ, អភយគីរីវិហារ និងជេតវនវិហារ ។ តាមពាក្យរបស់លោកអា.កា វរដេរ A.K Warder ថា និកាយពីឥណ្ឌា មហីសាសកៈ ក៏បានតាំងឡើងនៅស្រី លង្កាទន្ទឹមគ្នានឹងថេរវាទីដែរ ហើយក៏រលាយចូលជាមួយថេរវាទីទៅ ។ ភូមិភាគខាងជើងនៃស្រីលង្កា ហាក់ដូចជាមានការទាក់ទង ជាមួយនឹងនិកាយផ្សេងៗ ពីឥណ្ឌា ក្នុងពេលខ្លះដែរ ។ នៅពេលដែលព្រះសង្ឃចិន (Faxian) បានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកោះនេះក្នុងដើមសតវត្សរ៍ទី៥ ព្រះអង្គកត់សំគាល់ថាមានភិក្ខុ៥,០០០អង្គ នៅអភយគីរី ភិក្ខុ៣,០០០អង្គនៅមហាវិហារ ហើយនិងភិក្ខុ២,០០០អង្គនៅចេតយបព្វតវិហារ ។ អស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍ ថេរវាទីិននៃអភយគីរី បានរក្សាមិត្តភាពជិតស្និតជាមួយនឹងអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនានៅឥណ្ឌា ថែមទាំងទទួលយកការបង្រៀនថ្មីជាច្រើនពីឥណ្ឌា ទៀតផង ដែលមានផ្នែកជាច្រើននៃនិកាយ[[មហាយាន]] ។ចំណែកឯថេរវាទីិននៃជេតវនៈក៏បានទទួលយកចំណែកនៃមហាយានដែរ ប៉ុន្តែមានចំនួនតិចជាង ។ Xuanzang បានសរសេរថា មានផ្នែកធំ២នៃថេរវាទីនៅក្នុងស្រីលង្កា ថាប្រពៃណីអភយគីរីជាមហាយានស្ថាវិរៈ ហើយប្រពៃណីមហាវិហារជា[[ហីនយាន]]ស្ថាវិរៈ ។ Akira Hirakawa សរសេរថា សេចក្តីបរិយាយ ពន្យល់ អដ្ឋកថា នៃនិកាយមហាវិហារ នៅពេលដែលបានពិនិត្យមើលដោយច្បាស់ ឃើញថាមានបញ្ចូលគោលជំហរមួយចំនួន ដែលស្របគ្នានឹងការបង្រៀនផ្នែកមហាយានដែរ ។ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី៨ គេដឹងថាមហាយាន និងព្រះពុទ្ធសាសនាប្រចាំ ក្រុមឯកជន (មិនសម្រាប់សាធារណជនទូទៅទេ) ទាំងពីរនេះត្រូវបានគេបតិបត្តិនៅក្នុងស្រីលង្កា ។ ព្រះសង្ឃឥណ្ឌា២អង្គគឺ វជ្រពោធិ (Vajrabodhi) និងអមោឃវជ្រៈ (Amoghavajra) ដែលជាអ្នកបានផ្សាយ ព្រះពុទ្ធសាសនាប្រចាំក្រុមឯកជននេះ នៅប្រទេសចិន បានចូលមកកាន់កោះស្រីលង្កានៅពេលនេះដែរ ។ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយចំនួន បានអះអាងថា អ្នកគ្រប់គ្រងស្រីលង្កាលើកតំកើងប្រពៃណីសាសនា ដើម្បីធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ថាថេរវាទី នៅតែជាទំនៀមប្រពៃណី និងឲ្យមានលក្ខណៈផ្សេងគ្នាពីព្រះពុទ្ធសាសនាឥណ្ឌា ។ ប៉ុន្តែមុនសតវត្សរ៍ទី១២ អ្នកគ្រប់គ្រងស្រីលង្កាផ្សេងទៀត ឧបត្ថម្ភគាំទ្រដល់ថេរវាទីិននៃអភយគីរី ហើយអ្នកដំណើរសាសនាដូចជា Faxian កត់សំគាល់ថាថេរវាទីិននៃអភយគីរី ជាប្រពៃណីសំខាន់ជាងគេ ។ ការផ្លាស់ប្តូរបានកើត ឡើងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១២ នៅពេលដែលមហាវិហារទទួលការគាំទ្រអំពីព្រះ រាជា បរក្កមពាហុ Parakkamabahu (1153-1186 CE) ពេលនោះប្រពៃណីអភយគីរី និងជេតវនៈត្រូវបានហាមឃាត់ក្នុងស្រីលង្កា ។ ភិក្ខុថេរវាទីនៃប្រពៃណីទាំង២នេះ ត្រូវសម្រេចចិត្តសឹកពីភាពបុព្វជិត ឬរកការបួសជាថ្មីក្នុងប្រពៃណីមហាវិហារ ។ ចំពោះវិវាទរវាងថេរវាទីិន គម្ពីរចូឡវង្ស (កត់ត្រាប្រវត្តិរបស់ស្តេច) សម្តែងការសោកស្តាយថាៈ “ ពិតមែនតែមានការប្រឹងប្រែង គ្រប់មធ្យោបាយ អំពីព្រះរាជាជំនាន់មុនរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ពួកភិក្ខុប្រកាន់អាកប្បកិរិយាបែកបាក់ចេញពីគ្នា ហើយបង្កើតជំលោះទាស់ទែងគ្នាគ្រប់យ៉ាង ។” មុននឹងព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទីរួបរួមគ្នាក្នុងស្រីលង្កា តំបន់នៃប្រទេស ថៃ ភូមា លាវ និងខ្មែរ ទទួលការដុះដាលដោយ និកាយព្រះពុទ្ធសាសនាផ្សេងៗ ពីឥណ្ឌា រួមទាំង ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយានផង ។ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី៧ យីជិង Yijing បានកត់ក្នុងដំណើររបស់គាត់ថា ក្នុងតំបន់ទាំងនេះ និកាយព្រះពុទ្ធសាសនាធំៗពីឥណ្ឌា មានការរីកចម្រើន ។ ពិតមែនតែមានការបកស្រាយពីមុនមកថា ជាថេរវាទីក្នុង ប្រទេសភូមា ឯកសារដែលសេសសល់បានបង្ហាញថា ព្រះពុទ្ធសាសនាភូមាភាគច្រើន រួមបញ្ចូលមហាយានដែរហើយប្រើសំស្រ្កឹតជាងបាលី ។ បន្ទាប់ពីការធ្លាក់ចុះអន់ថយនៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុង ឥណ្ឌា សមណទូតពីស្រីលង្កា បានកែប្រែបន្តិចម្តងៗព្រះពុទ្ធសាសនាភូមា ទៅជាថេរវាទីហើយ២សតវត្សរ៍បន្ទាប់មក ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទីក៏ត្រូវបាននាំចូល ទៅក្នុងតំបន់ប្រទេសថៃ លាវ និងខ្មែរ ដែលប្តូរជំនួសបែបព្រះពុទ្ធសាសនាពីពេលមុន ។ '''ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃទស្សនវិជ្ជា''' ថេរវាទីបង្កើតនូវគំនិតនៃ វិភជ្ជវាទ ពាក្យនេះមានន័យថា ការបង្រៀនពីការវិភាគ (teaching of analysis) ។ ទ្រឹស្តីនេះនិយាយថា បញ្ញាត្រូវតែកើតមកពីការពិសោធន៍ របស់អ្នកស្វែងរក ការស៊ើបអង្កេតល្អិតល្អន់ ហើយវិនិច្ឆ័យ ជាជាងសទ្ធាងងឹតងងល់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ គម្ពីរប្រពៃណីថេរវាទីសង្កត់ខ្លាំង ទៅលើការប្រុងប្រយ័ត្ន ចំពោះដំបូន្មានរបស់អ្នកវៃឆ្លាត ដោយគិតថាដំបូន្មាននោះនិងការពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ត្រូវយកមកប្រៀបធៀប ដើម្បីវិនិច្ឆ័យសម្រាប់ការប្រតិបត្តិ ។ នៅក្នុងថេរវាទី ហេតុនៃការកើតឡើងនិងសេចក្តីទុក្ខរបស់មនុស្ស គឺតណ្ហាដែលផ្ទុកទៅដោយ[[កិលេស]] ។ កិលេសទាំងនោះដែលចងមនុស្ស ឲ្យជាប់ក្នុងការវិលកើតវិលស្លាប់ ចាត់ថ្នាក់ចូលទៅក្នុង[[សំយោជនៈ|សំយោជនៈ១០]] (ten fetters) ហើយកិលេសដែលរារាំងមិនឲ្យសមាធិកើតឡើង មាន៥គឺ [[នីវរណធម៌|នីវរណធម៌៥]] Five hindrances ។ ថ្នាក់របស់កិលេសអាច គ្រោតក្រាត មធ្យម ឬសុខុម ។ វាជាបាតុភូតដែលកើតឡើង ស្ថិតនៅមួយរយៈ ហើយវិនាសសានសូន្យទៅវិញ ជាញឹកញយ ។ អ្នកកាន់ថេរវាទីយល់ឃើញថា កិលេសមិនត្រឹមតែឲ្យទុក្ខទោសដល់ខ្លួនឯង ប៉ុណ្ណោះទេ វាឲ្យទុក្ខទោសដល់អ្នកដទៃទៀតផងដែរ វាជាកម្លាំងរុញច្រាន ឲ្យមនុស្សធ្វើអំពើអមនុស្សធម៌ទាំងអស់ ។ អ្នកកាន់ថេរវាទីជឿថា កិលេសជាទម្លាប់កើតឡើង ដោយសារអវិជ្ជា Avijja ដែលផ្តល់ ការឈឺចាប់ ដល់ចិត្តរបស់អ្នកមិនត្រាស់ដឹង ដែលជាប់ជំពាក់ទៅលើវា និងឥទ្ធិពលរបស់វាក្នុងសេចក្តីមិនយល់ដឹងនូវសេចក្តីពិត ។ ប៉ុន្តែតាមការពិត កិលេសទាំងនោះ គ្រាន់តែជាគ្រឿងពិសពុលដល់ចិត្ត បង្កើតឲ្យមានសេចក្តីឈឺចាប់ និងការចង្អៀតចង្អល់តែប៉ុណ្ណោះ ។ អ្នកគ្មានការត្រាស់ដឹង ជាប់ជំពាក់ចិត្តទៅលើរូបកាយ ក្នុងការសន្មត់ថាកាយនេះជារបស់ខ្លួន តែតាមការពិតកាយនេះ ជាបាតុភូតមិនទៀង (មិនស្ថិតស្ថេរ) កើតឡើងដោយសារ [[មហាភូតរូប|មហាភូតរូប៤]] four basic elements ។ ក្នុងគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនាជំនាន់ដើម មហាភូតរូប៤នេះជាញឹកញយ មានលក្ខណៈជាដី ទឹក ភ្លើង ខ្យល់ ត្រូវគេផ្តល់អត្ថន័យតាម ការដឹងដោយវិញ្ញាណថា រឹង កំដៅ រាវ កំរើក ។ គេជឿថាជារឿយៗ កិលេសដែលបង្ខិតបង្ខំ និងចាត់ចែងចិត្តរបស់គេ រារាំងមិនឲ្យគេមើលឃើញ នូវធម្មជាតិពិតនៃសេចក្តីពិត ។ អាកប្បកិរិយាឆ្គាំឆ្គងនឹងជួយ ពង្រឹងកិលេស ឲ្យកាន់តែមាំមួនថែមទៀត ប៉ុន្តែការប្រតិបត្តិតាម [[អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ|អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ]] Noble Eightfold Path អាចធ្វើឲ្យកិលេសចុះអន់ថយ ឬក៏ផ្តាច់ឫសរបស់វាបាន ។ គេជឿថាបុគ្គលគ្មានការត្រាស់ដឹង ពិសោធន៍ឃើញលោកនេះ តាមទ្វារវិញ្ញាណមិនសុក្រិត៦របស់គេ (ទ្វារភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្តាត កាយ និងចិត្ត) ហើយប្រើប្រាស់ចិត្ត ដែលស្រអាប់ទៅដោយកិលេស សម្រាប់ការបកស្រាយ ការដឹង និងការទាញយក យោបល់ ។ ក្នុងសភាពការបែបនេះ ការដឹងនិងយោបល់ត្រូវធ្វើឡើង តាមតែមាយាការនៃសេចក្តីពិត របស់បុគ្គលនោះ ។ ពេលស្ថិតនៅក្នុង[[ឈាន]] (ចិត្តចុះស៊ប់ក្នុងសមាធិ) ទ្វារវិញ្ញាណ របស់រូបនឹងមិនសកម្ម កិលេសរបស់ចិត្តនឹងត្រូវកំចាត់បង់ ហើយកុសលចិត្តនឹងត្រូវកើនកម្លាំង ។ ពេលនេះចិត្ត (mind) អាចយកមកប្រើ ដើម្បីពិនិត្យនិងកើតបញ្ញា ក្នុងការរកធម្មជាតិពិតនៃសេចក្តីពិត ។ កិលេសមាន៣ជាន់ ក្នុងជាន់អសកម្ម វាដេកសម្ងំស្ងៀមនៅបាតនៃសន្តានចិត្ត រង់ចាំឱកាសល្អ ([[អនុសយកិលេស]]) ប៉ុន្តែកាលណាមានការកំរើករញ្ជួយ លើផ្ទៃវិញ្ញាណ វានឹងបង្ហាញខ្លួននៅផ្ទៃខាងលើនៃចិត្ត ជាអកុសលចិត្ត ជាអារម្មណ៍ ជាចេតនា ។ កាលបើវាមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ កិលេសនឹងដល់នូវការប្រព្រឹត្តកន្លង (វិតិក្កមៈ) ប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ ដែលបណ្តាលឲ្យគេ ធ្វើអំពើដោយកាយ ឬ ដោយវាចា ។ ដើម្បីរំដោះចេញពីការឈឺចាប់ និងសេចក្តីតានតឹងចិត្ត អ្នកកាន់ថេរវាទី មានជំនឿថាត្រូវតែផ្តាច់ឫសកិលេស ឲ្យវិនាសរហូត ។ ជាដំបូងគេត្រូវធ្វើសតិចំពោះការអត់ធ្មត់ ដើម្បីការពារកុំឲ្យវាត្រួតត្រាលើអំពើ ដោយចិត្តនិងកាយ ។ បន្ទាប់មក គេនឹងផ្តាច់ឫសរបស់វា តាមរយៈនៃការស្រាវជ្រាវផ្ទៃក្នុងនៃចិត្ត ការពិចារណា ការពិសោធន៍ និងសេចក្តីយល់ដឹងនូវធម្មជាតិពិតរបស់វា ដោយប្រើឈាន ។ ពិធីការនេះ តម្រូវឲ្យគេធ្វើសារឡើងវិញ ចំពោះកិលេសនិមួយៗ ។ ការអនុវត្តន៍នឹងនាំអ្នកធ្វើឈាន ឲ្យដល់នូវអរិយសច្ចៈ៤ ការត្រាស់ដឹង និងព្រះ[[និព្វាន]] ។ និព្វានជាគោលបំណងទីបំផុត របស់អ្នកកាន់ថេរវាទី ហើយគឺជាទីបរមសុខ ដែលបុគ្គលបានរួចរំដោះ ពីសង្សារវដ្តនៃការកើត ឈឺចាស់ ស្លាប់ អ្នកកាន់ថេរវាទីមានជំនឿថា បុគ្គលម្នាក់ៗទទួលខុសត្រូវដោយខ្លួនឯង ចំពោះការ ត្រាស់ដឹងនិងការរំដោះខ្លួន ព្រោះថាគេជាទទួលខុសត្រូវ លើកម្មផលរបស់គេ ។ ដោយគ្រាន់តែសិក្សានិងជឿតាមសេចក្តី ពិតនៃសច្ចធម៌ ដែលព្រះពុទ្ធបានពន្យល់ប្រាប់ មិនគ្រប់គ្រាន់ឡើយ ការត្រាស់ដឹងអាចសម្រេចបាន តែតាមការពិសោធន៍និងការយល់ ដឹងផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ ។ បុគ្គលម្នាក់ៗត្រូវប្រតិបត្តិ អរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ តាមការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធ ដើម្បីរកឃើញសេចក្តីពិតសម្រាប់ខ្លួនគេ ។ តាមជំនឿក្នុងថេរវាទី ព្រះពុទ្ធ ព្រះអាទិទេព ឬទេព្តា មិនអាចឲ្យការត្រាស់ដឹង ដល់មនុស្សណាមួយ ឬរំដោះអ្នកនោះឲ្យផុតពីការ វិលវល់នៃការកើត ឈឺ ចាស់ ស្លាប់ Samsara បានឡើយ ។ ចំពោះអ្នកកាន់ថេរវាទី ព្រះពុទ្ធគ្រាន់តែជាអ្នកបង្រៀនអដ្ឋង្គិកមគ្គ ចំណែកឯអាទិទេពនិងទេព្តានៅតែមានកំហឹង សេចក្តីច្រណែន សេចក្តីស្អប់ ការព្យាបាទ តណ្ហា លោភៈ មោហៈនិងសេចក្តីស្លាប់ ។ គេជៀថាបុគ្គលខ្លះដែលបតិបត្តិដោយវិរិយភាព និងថាមពល អាចសម្រេចព្រះនិព្វានបានតែក្នុង១ជាតិ ដូចជាសាវ័ករបស់ព្រះពុទ្ធជាច្រើនរូប នៃជំនាន់ដំបូងពីរបីជំនាន់ ។ ចំពោះអ្នកដទៃទៀត ដំណើរទៅកាន់ ព្រះនិព្វាន ត្រូវការពេលអស់ជាច្រើនជាតិ តាមលំដាប់លំដោយ ម្នាក់ៗនឹងឡើងថ្នាក់កាន់តែខ្ពស់ទៅ ។ អ្នកបានសម្រេចព្រះនិព្វាន គេហៅថា [[អរហន្ត]] ។ ដោយមានជំនឿថា ព្រះបរមសម្ពុទ្ធមានបញ្ញាញាណ ដ៏បរិសុទ្ធក្នុងការបង្ហាញ ផ្លូវទៅកាន់សេចក្តីត្រាស់ដឹង អ្នកកាន់ថេរវាទីជឿថា សាវ័កផ្ទាល់របស់ព្រះពុទ្ធ សម្រេចការត្រាស់ដឹងបានយ៉ាងឆាប់បំផុត ។ តាមគម្ពីរដីកាបូរាណ និព្វានដែលព្រះអរហន្តសម្រេច ក៏ដូចគ្នានឹងនិព្វានរបស់ព្រះពុទ្ធដែរ ព្រោះនិព្វានមានតែមួយប្រភេទ ។ ព្រះពុទ្ធប្រសើរជាងព្រះអរហន្តទាំងឡាយ ព្រោះព្រះអង្គបានរកឃើញមគ្គដោយ ផ្ទាល់ខ្លួនព្រះអង្គ ហើយបង្រៀនមគ្គដល់អ្នកដទៃម្យ៉ាងទៀត ព្រះអរហន្តសម្រេចព្រះនិព្វានបាន ក៏ដោយសារការប្រៀនប្រដៅ របស់ព្រះពុទ្ធមួយភាគដែរ ។ អ្នកកាន់ថេរវាទីគោរពបូជាព្រះពុទ្ធ ក្នុងភាពព្រះអង្គ ជាមហាបុរសតែមួយ ប៉ុន្តែទទួលស្គាល់ថាមានព្រះពុទ្ធផ្សេងទៀតដូចគ្នា ក្នុងអតីតកាលនិងអនាគតកាលដ៏យូរអង្វែង ។ ដូចជាក្នុងគម្ពីរបាលី មានការរៀបរាប់យ៉ាងខ្លីថា ព្រះមេត្តេយ្យ (សិអារ្យមេត្រី) នឹងមកកាន់លោកនេះជាព្រះពុទ្ធ ក្នុងអនាគតយ៉ាងយូរ ។ ជាប្រពៃណី អ្នកកាន់ថេរវាទីអាចមានសទ្ធា ចំពោះការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ហើយរក្សាសីលថ្នាក់ក្រោម ដោយសង្ឃឹមថានឹងបានកុសលខ្លះ ឬក៏គេអាចធ្វើការស្រាវជ្រាវ ដោយការពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន បញ្ជាក់សេចក្តីពិតនៃការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធ ដោយការបំពេញឈាន Jhana ដែលជាផ្នែកមួយក្នុងអរិយអដ្ឋង្គិកមគ្គ ដើម្បីការត្រាស់ដឹងរបស់ខ្លួន ។ '''ទ្រឹស្តី​គោល នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី''' ទ្រឹស្តី​សំខាន់បំផុត​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ ទស្សនវិជ្ជា ​នៃ​ការ​​វិភាគ ឥតឈប់ឈរ នៃដំណើរជីវិត ពោល​គឺ​មិន​មែន​ជា​ការ​គោរព​ត្រឹម​តែ​​ច្បាប់សីលធម៌ ឬ ពិធីបុណ្យ​ខាង​សាសនា​នោះ​ទេ ។ ទ្រឹស្តីចម្បង​បំផុត នៃពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ​ អរិយសច្ចៈ​ ៤ (ចតុរារិយសច្ច) ។ អរិយសច្ច គឺ​ ការពិត​ដ៏​ប្រពៃ​បំផុត ​ឥត​ក្លែង​បន្លំ​កើត ពោល​គឺ ទុក្ខ, ទុក្ខសមុទយ, ទុក្ខនិរោធ, និង ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទា ។ បើ​និយាយ​តាម​ភាសា​សាមញ្ញ អរិយសច្ចៈ ៤ គឺ ការ​ស្គាល់​​​បញ្ហា, ការ​រក​​មូល​ហេតុ​នៃ​បញ្ហា, ការ​ដឹង​ថា​បញ្ហា​អាច​ដោះ​ស្រាយ​បាន, និង ការ​រក​​​វិធី​ដោះស្រាយបញ្ហា និង ការ​អនុវត្តន៍​​តាម​វិធី​នោះ(ប្រតិបត្តិ)​ ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ លុះ​ត្រា​តែ​​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​រួច ។ ចំណុច​សំខាន់​បំផុត​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី គឺ ​ម្ចាស់​បញ្ហា ​ជា​ អ្នក​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា ដោយ​ខ្លួន​ឯង ពោល​គឺ ​មិន​ទំលាក់​កំហុស​​ឲ្យ​អ្នក​ដទៃ​ដោះ​ស្រាយ ឬ​ ពឹង​អាទិទេព (God) ឬ ព្រះ​ពោធិសត្វ ណា​មួយ ឲ្យ​​ជួយ​ដោះស្រាយទេ ។ ដូច​ជា​ពុទ្ធភាសិត​ នៅ​ក្នុង​ គាថា​ធម្មបទ ថា '''"អត្តា ហិ អត្តនោ នាថោ កោ ហិ នាថោ បរោ សិយា ។ អត្តនា ហិ សុទន្តេនា នាថំ លភតិ ទុល្លភំ"''' "ខ្លួន​ជា​ទីពឹង​របស់​ខ្លួន អ្នក​ដទៃ​ជា​ទីពឹង​ដូច​ម្តេច​បាន ព្រោះ​បុគ្គល​អ្នក​មាន​ខ្លួន​ហ្វឹកហ្វឺន​ល្អ​ហើយ រមែង​បាន​នូវ​ទីពឹង ដែល​គេ​បាន​ដោយ​កម្រ" ។ ចូឡសុញ្ញតសូត្រ (Cula-suññata Sutta) (សៀវភៅភាគ២៧ ទំព័រ​ទី ៣ ដល់ ១៦) [១] ខ្ញុំបានស្តាប់មកយ៉ាងនេះ ។ សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ក្នុងប្រាសាទរបស់មិគារមាតា (ប្រាសាទរបស់នាងវិសាខា) ក្នុងបុព្វារាម ទៀបក្រុងសាវត្ថី ។ នៅរាត្រីនោះ [[អានន្ទ|ព្រះអានន្ទ]] បានចេញមកពីទីសមាធិស្ងាត់មួយ ហើយចូលគាល់ព្រះមានព្រះភាគ ។ លុះចូលទៅដល់ ក៏ថ្វាយបង្គំព្រះមានព្រះភាគ ហើយគង់ក្នុងទីសមគួរ ។ លុះព្រះអានន្ទ គង់ក្នុងទីសមគួរហើយ ក៏ទូលស្នើនឹងព្រះមានព្រះភាគដូច្នេះថា ៖ សម័យមួយ ព្រះមានព្រះភាគ ទ្រង់គង់ក្នុងនគរនាគារកៈ (Nagaraka) ដែលជានិគមរបស់ពួកសក្យៈ (Sakyans) ក្នុងសក្កជនបទ (Sakyan town) ។ នៅទីនោះ ខ្ញុំព្រះអង្គបានស្តាប់ក្នុងទីចំពោះព្រះភក្ត្រ, បានរៀនក្នុងទីចំពោះព្រះភក្ត្រ នៃព្រះមានព្រះភាគ ថា ៖ ម្នាលអានន្ទ “ឥឡូវនេះតថាគតតាំងនៅស៊ប់ក្នុងសុញ្ញតា ” (I now remain fully in a dwelling of emptiness) ។ តើខ្ញុំព្រះអង្គបានស្តាប់ពាក្យនោះដោយប្រពៃ បានរៀនដោយប្រពៃ បានយកចិត្តទុកដាក់ដោយប្រពៃ បានចងចាំដោយប្រពៃហើយឬ ?” [២] ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់ត្រាស់ថា ៖ “អើអានន្ទ អ្នកបានស្តាប់ពាក្យនោះដោយប្រពៃ បានរៀនដោយប្រពៃ បានយកចិត្តទុកដាក់ដោយប្រពៃ បានចងចាំដោយប្រពៃហើយ ។ កាលពីដើមក្តី ឥឡូវនេះក្តី “តថាគតតាំងនៅស៊ប់ក្នុងសុញ្ញតា” (I remain fully in a dwelling of emptiness) ។ ការនោះមានឧបមាដូចជាប្រាសាទរបស់មិគារមាតានេះ ដែលឥតមានដំរី គោ សេះ លា, ឥតមានមាស និង ប្រាក់, ឥតមានការជួបជុំស្រី និង ប្រុស ។ នៅទីនេះ មានវត្ថុដែលមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយគត់ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ដោយសារតែវត្តមានភិក្ខុសង្ឃ ។ ពេលភិក្ខុមួយរូបមិនខ្វល់យកចិត្តទុកដាក់លើគាមសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាស្រុក), មិនខ្វល់យកចិត្តទុកដាក់លើមនុស្សសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាមនុស្ស), ភិក្ខុនោះយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអរញ្ញសញ្ញា (perception of wilderness) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុរូបនោះសប្បាយ ស្កប់ តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុងអរញ្ញសញ្ញា ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ “ការរំខាន (disturbance) ទាំងឡាយ ដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យគាមសញ្ញា មិនមានវត្តមានក្នុងទីនេះទេ ។ ការរំខានទាំងឡាយ ដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យមនុស្សសញ្ញា មិនមានក្នុងទីនេះទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួចដែលនៅមានវត្តមាន គឺជាសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអរញ្ញសញ្ញា (wilderness) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានគាមសញ្ញាទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះ គឺគ្មានមនុស្សសញ្ញា ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអរញ្ញសញ្ញា (wilderness) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុក ការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ បឋវីសញ្ញា (Perception of Earth) [៣] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើមនុស្សសញ្ញា, មិនយកចិត្តទុកដាក់លើអរញ្ញសញ្ញា (perception of wilderness), ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យបឋវីសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាដី) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុងបឋវីសញ្ញា (perception of earth) ។ ប្រៀបដូចជាស្បែកគោ ដែលគេទាញលាតសន្ធឹងឲ្យបាត់រួញ ដោយភ្ជាប់នឹងស្នឹងមួយរយ ភិក្ខុមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះទីខ្ពស់និងទីទាប, ទន្លេក្នុងជ្រោះជ្រៅ, ផ្លូវមានដង្គត់និងបន្លាច្រូងច្រាង, ទួលមានថ្មរដិបរដុប នៅលើផែនដីនេះ, ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ដែលអាស្រ័យលើបឋវីសញ្ញា (perception of earth) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុងបឋវីសញ្ញា ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅមានវត្តមានព្រោះអាស្រ័យមនុស្សសញ្ញា (perception of human) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានដែលនៅមានវត្តមានព្រោះអាស្រ័យអរញ្ញសញ្ញា (wilderness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួចដែលនៅមានវត្តមាន គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យបឋវីសញ្ញា (perception of earth) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានមនុស្សសញ្ញាទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះ គឺគ្មានអរញ្ញសញ្ញាទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យបឋវីសញ្ញា (perception of earth) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (Perception of Space) [៤] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើអរញ្ញសញ្ញា (perception of wilderness), មិនយកចិត្តទុកដាក់លើបថវីសញ្ញា (perception of earth) ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាអាកាស) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុង អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យអរញសញ្ញា (perception of wilderness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យបឋវីសញ្ញា (perception of earth) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួច ដែលនៅមានវត្តមាន គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានអរញ្ញសញ្ញាទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះគឺគ្មានបឋវីសញ្ញាទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុក ការរំខាននោះថា គ្មានអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (Perception of Consciousness) [៥] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើបឋវីសញ្ញា (perception of earth), មិនយកចិត្តទុកដាក់លើ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យវិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាវិញ្ញាណ) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុង វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យបឋវីសញ្ញា (perception of earth) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខាន ដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យអាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួច ដែលនៅមានវត្តមាន គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of Consciousness) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានបឋវីសញ្ញាទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះគឺគ្មាន អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា ទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យវិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of Consciousness) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (Nothingness) [៦] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space), មិនយកចិត្តទុកដាក់លើ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of consciousness) ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (ការសម្គាល់ថាភាពទទេ) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុង អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខាន ដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យ អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of space) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យវិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of consciousness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួចដែលនៅមានវត្តមាន គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មាន អាកាសានញ្ចាយតនសញ្ញា ទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះគឺ គ្មានវិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា ទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (Neither Perception nor Non-Perception) [៧] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of consciousness), មិនយកចិត្តទុកដាក់លើ អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (មិនខ្វល់ចំពោះការមានសញ្ញា ឬ គ្មានសញ្ញា) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុង នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (dimension of neither perception nor non-perception) ។ ភិក្ខុនោះដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា (perception of consciousness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានបន្តិចបន្តួចដែលនៅមានវត្តមាន គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យនេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (dimension of neither perception nor non-perception) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានវិញ្ញាណញ្ចាយតនសញ្ញា ទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះគឺគ្មានអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា ទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ គឺសភាវៈតែមួយ (singleness) ព្រោះអាស្រ័យ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (neither perception nor non-perception) ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ អនិមិត្តចេតោសមាធិ (Theme-Less Concentration) [៨] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើ អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness), មិនយកចិត្តទុកដាក់លើ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (neither perception nor non-perception) ភិក្ខុយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ (singleness) អាស្រ័យដោយ អនិមិត្តចេតោសមាធិ (សមាធិចិត្តដែលគ្មាននិមិត្ត) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុង អនិមិត្តចេតោសមាធិ (Theme-Less Concentration of awareness) ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) មិនមានវត្តមានទេ ។ ការរំខានដែលនៅមានវត្តមាន ព្រោះអាស្រ័យនេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (neither perception nor non-perception) មិនមានវត្តមានទេ ។ ហើយមាននៅសល់តែការរំខាន (disturbance) បន្តិចបន្តួច ដែលភ្ជាប់ជាមួយនឹងសឡាយតនៈ (six sensory spheres) ព្រោះអាស្រ័យកាយនេះ ដែលមានជីវិតជាបច្ច័យ (condition) របស់វា ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះគឺ គ្មានអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា ទេ ។ របៀបសម្គាល់នេះ គឺគ្មាន នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា ទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលភ្ជាប់ជាមួយនឹងសឡាយតនៈ (six sensory spheres) ព្រោះអាស្រ័យកាយនេះ ដែលមានជីវិតជាបច្ច័យ (condition) របស់វា ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ការរំខានដែលនៅសេសសល់ ភិក្ខុរូបនោះដឹងច្បាស់ថាវាកំពុងមានវត្តមាន ៖ “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ ការរស់នៅដោយសុញ្ញតៈ (Release) [៩] ម្នាលអានន្ទ លើសពីនោះទៀត ដោយមិនយកចិត្តទុកដាក់លើអាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញា (perception of nothingness) មិនយកចិត្តទុកដាក់លើនេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញា (neither perception nor non-perception) ភិក្ខុរូបនោះយកចិត្តទុកដាក់លើសភាវៈតែមួយ ព្រោះអាស្រ័យអនិមិត្តចេតោសមាធិ(1) (theme-less concentration of awareness) ។ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះសប្បាយ ជ្រះថ្លា តាំងនៅ ជឿស៊ប់ ក្នុងអនិមិត្តចេតោសមាធិ (theme-less concentration of awareness របស់វា។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា អនិមិត្តចេតោសមាធិ (theme-less concentration of awareness) នេះ អាត្មាអញបានតាក់តែង (fabricated) ហើយ បានរិះគិតសន្សំ (fashioned) ហើយ ។ ភិក្ខុនោះដឹងទៀតថា អ្វីៗដែលបានតាក់តែងហើយ បានរិះគិតសន្សំហើយ គឺមិននៅស្ថិតស្ថេរ (inconstant) ហើយត្រូវរលត់រលាយ (cessation) ជាធម្មតា ។ ពេលភិក្ខុរូបនោះដឹងយ៉ាងនេះ ឃើញយ៉ាងនេះហើយ ចិត្តរបស់ភិក្ខុនោះក៏រួចចាកកាមាសវៈ (effluent of sensuality), រួចចាកភវាសវៈ (effluent of becoming) និង រួចចាកអវិជ្ជាសវៈ (effluent of ignorance) ។ ពេលចិត្តរួចស្រឡះ (release) ហើយ ញាណ (knowledge) ក៏កើតឡើង ភិក្ខុក៏បន្លឺថា “អាត្មាអញមានចិត្តរួចស្រឡះហើយ” (released) ។ ភិក្ខុរូបនោះដឹងច្បាស់ថា ៖ ជាតិ (birth) ឈប់មានទៀតហើយ, អាត្មាអញបានបំពេញចប់ហើយនូវព្រហ្មចារ្យ (holy life), អាត្មាអញក៏បានធ្វើកិច្ចដែលត្រូវធ្វើស្រេចបាច់ហើយ ។ គ្មានកិច្ចដទៃសម្រាប់លោកិយនេះទៀតទេ ។ ភិក្ខុនោះដឹងច្បាស់ថា ការរំខាននៅមាន ព្រោះអាស្រ័យកាមាសវៈ (effluent of sensuality) … ភវាសវៈ (effluent of becoming) … អវិជ្ជាសវៈ (effluent of ignorance) មិនមានទៀតទេ ។ នៅមានតែការរំខានបន្តិចបន្តួច ដែលភ្ជាប់នឹងសឡាយតនៈ ព្រោះអាស្រ័យកាយនេះ ដែលមានជីវិតជាបច្ច័យ (condition) របស់វា ។ ភិក្ខុនោះ ដឹងច្បាស់ថា ៖ របៀបសម្គាល់សញ្ញានេះ គឺគ្មានកាមាសវៈ … ភវាសវៈ … អវិជ្ជាសវៈ ទេ ។ មានវត្ថុមិនសូន្យ (non-emptiness) តែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលភ្ជាប់ជាមួយនឹងសឡាយតនៈ (six sensory spheres) ព្រោះអាស្រ័យកាយនេះ ដែលមានជីវិតជាបច្ច័យ (condition) របស់វា ។ ដូច្នេះ ភិក្ខុរូបនោះចាត់ទុកការរំខាននោះថាសូន្យ នូវអ្វីដែលគ្មាននៅត្រង់នោះ ។ ភិក្ខុរូបនោះដឹងច្បាស់ថា ការរំខានដែលនៅសេសសល់ កំពុងមានវត្តមាន ដោយដឹងច្បាស់ថា “មានរបស់នេះ” ។ របស់នេះ (ការឈានចូលក្នុងសុញ្ញតារបស់ភិក្ខុនោះ) ស្របនឹងសេចក្តីពិត មិនប្រែប្រួលអត្ថន័យ និង បរិសុទ្ធស្អាត ។ [១០] ម្នាលអានន្ទ ក្នុងអតីតកាល សមណៈ (contemplatives) ឬ ព្រាហ្មណ៍ (priests) ណាមួយ បានចូលកាន់ហើយស្ថិតនៅក្នុងសុញ្ញតា (emptiness) ណាមួយ ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង, ពួកគេបានចូលកាន់ និង ស្ថិតនៅក្នុងសុញ្ញតាដដែលនេះ ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង ។ ក្នុងអនាគតកាល ពួកសមណៈឬព្រាហ្មណ៍ណាមួយ នឹងចូលកាន់ហើយស្ថិតនៅក្នុងសុញ្ញតាណាមួយ ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង, ពួកគេនឹងចូលកាន់សុញ្ញតាដដែលនេះ ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង ។ ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល ពួកសមណៈឬព្រាហ្មណ៍ណាមួយ ចូលកាន់ហើយស្ថិតនៅក្នុងសុញ្ញតា ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង, ពួកគេចូលកាន់ និង ស្ថិតនៅក្នុងសុញ្ញតាដដែលនេះ ដែលបរិសុទ្ធ ប្រសើរ និង ក្រៃលែង ។ ម្នាលអានន្ទ ហេតុនោះ ក្នុង​សាសនា​នេះ ភិក្ខុ​ត្រូវ​គិត​ថា យើងរាល់គ្នា នឹងចូលកាន់សុញ្ញតៈ ដ៏​បរិសុទ្ធ ប្រសើរ​ក្រៃលែង ម្នាល​អានន្ទ អ្នក​ទាំងឡាយ គប្បី​សិក្សា​យ៉ាង​នេះ​ឯង ។ លុះ​ព្រះ​មាន​ប្រភាគ បាន​ត្រាស់​ព្រះ​សូត្រ​នេះ​ចប់​ហើយ​ ព្រះ​អានន្ទ​មាន​អាយុ ក៏​មាន​ចិត្ត​ត្រេកអរ រីករាយ​នឹង​ភាសិត​​របស់​ព្រះ​មាន​ព្រះ​ភាគ ដោយ​ប្រការ​ដូច្នេះ​ឯង ។ (1) សំគាល់៖ អនិមិត្តចេតោសមាធិ គឺ​ជា​សមាធិចិត្ត​ដែល​ប្រកបដោយ​វិបស្សនា ។ ព្រោះ​សមាធិ​នោះ​ប្រាសចាក​និមិត្ត មាន​សេចក្តី​មិន​ទៀង​ជា​ដើម បាន​ជា​លោក​ហៅ​ថា​អនិមិត្ត ។ (ចប់ចូឡសុញ្ញតសូត្រ ទី ១) ==='''<u>២-​​​​​និកាយមហាយាន</u>'''=== និកាយមហាយាន​ ចែកចេញទៅទិសខាងជើង ហៅថា​ ឧត្តរនិកាយ គឺជាយានធំ អាចផ្ទុកសត្វលោកបានច្រើនគ្នាទៅកាន់គោលដៅ។​និកាយនេះ​និយមធម៌ថ្មី គឺធម៌ដែលមានវិន័យធូស្រាល​​​ ហើយគោរពប្រតិបត្តិតាមលទ្ធិអាចរិយវាទ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ លទ្ធិអាចរិយវាទ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ ប្រតិបត្តិតាមគ្រូអាចារ្យរបស់ខ្លួន​​តៗគ្នា​ ពុំតាមពុទ្ធោវាទជាធំទេ។ ហើយប្រទេសដែលនិយម​ពុទ្ធសាសនាមហាយាន​ រួមមាន ជប៉ុន​ ទីបេ​ ឥណ្ឌូនេស៊ី​ វៀតណាម ចិន​​​​ ​កូរេ ជាដើម។ -ក្នុង​ស.វ​ទី៣មុន គ.សក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទអសោក ពុទ្ធសាសនាបានផ្សព្វផ្សាយពាសពេញក្នុងនឹងក្រៅប្រទេសឥណ្ឌា។​ ​ តាមប្រវត្តិសាស្ត្របានអោយដឹងថានៅ ព.ស២៣៤ ទ្រង់បានបញ្ជូនព្រះថេរ​២អង្គគឺ ​ព្រះសោណត្ថេរ​ នឹង​ព្រះឧត្តរត្ថេរ អោយនាំយកពុទ្ធសាសនាថេរវាទ​ ដែលហៅថាហិនយាន មកផ្សាយលើទឺកដីសុវណ្ណភូមិ គឺអាស៊ីអាគ្នេយ៏សព្វថ្ងៃ។​ ​ តាមសិលាវ៉ូកាញ់នៅយួនខាងត្បួង​ ​រៀបរាប់ថា​ពុទ្ធសាសនា ទំនងជាចូលមកប្រតិស្ឋានក្នុងប្រទេសខ្មែរនៅ​ស.វទី២នៃគ្រឹស្តសករាជ​ ស្ថិតក្នុង រជ្ជកាលព្រះបាទសីមារ: ឬ​ ហ្វាន់ចេម៉ាន។ '''តើ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន​គឺជា​អ្វី ?''' '''មហាយាន''' (ភាសាសំស្រ្កឹត: महायान, mahāyāna, ប្រែថា"យានធំ ឬសំពៅធំ" គឺជា[[ទស្សនវិជ្ជា]]​​[[ពុទ្ធសាសនា]] ដែល​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នា​សម័យកាល​ក្រោយ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សមណគោតម​​បាន​[[បរិនិព្វាន]]​ ហើយ​ត្រូវ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​​ទៅ​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​នៅ​ភាគ​ខាង​ជើង​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ។ ទស្សនវិជ្ជា​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន​ មាន​លក្ខណៈ​ខុស​ប្លែក​ពី​ទស្សនវិជ្ជា​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​[[ថេរវាទ|ថេរវាទី]]​យ៉ាង​ច្រើន​អន្លើ ក៏​ប៉ុន្តែ​​គេ​​ឃើញ​មាន​​សេចក្តី​ជំនឿ​រួម​គ្នា​មួយ​ចំនួន​​ ដែល​​ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​លទ្ធិ​ទាំងពីរ​អាច​យក​មក​ជជែក​គ្នា​បាន ។ គោលការណ៍​សាមញ្ញ​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន គឺ​ទាក់​ទង​​នឹង​​កម្រិត​​នៃ​​ការ​​យល់​​ពី​​ហេតុផល​ និង​ ការ​ប្រតិបត្តិ​​ ដូច​ជា​ពោធិសត្វ​យាន ឬ យាន​ជំនិះ​​​នៃ​ព្រះ​ពោធិសត្វ ។ ពុទ្ធសាសនា​​មហាយាន មាន​​ទស្សនៈ​​របស់​​និកាយ​​វជរយាន ([[Vajrayana]]) ឬ​​ យាន​ពេជ្រ​​​ដែល​​គ្រប់​​ដណ្តប់​​ទាំង​​ស្រុង​​ ហើយ​​បាន​​បែក​​ជា​​និកាយ​ផ្សេងៗ​ទៀត​តាម​តំបន់​ និង ​ប្រជាជន​ដែល​កាន់​សាសនា​មហាយាន ។ ពាក្យ​ថា ​មហាយាន​ បាន​ចាប់​កំណើត​ឡើង​នៅ​ក្រោយ​​​ទំនាស់​​រវាង​ក្រុម​ភិក្ខុ​​​ជា​សាវ័ក​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​​ ដែល​មាន​ការ​បកស្រាយ​ ​ជជែក​វែកញែក​​ខុសគ្នា​ ទៅ​លើ​​[[ធម្មវិន័យ]]​​របស់​ព្រះពុទ្ធ​សមណគោតម ​ដោយ​ចោទ​សួរ​ថា​ តើ​អ្វី​គឺ​ជា​ពុទ្ធវចនៈ​ពិត​? អ្វី​មិន​មែន​ជា​ពុទ្ធវចនៈ​ពិត ? អ្វី​ជា​វិន័យ​ ឬ បញ្ញត្តិ ពិត ? អ្វី​មិន​មែន​ជា​វិន័យ ឬ បញ្ញត្តិ​ពិត ? ពុទ្ធសាសនិកជន​​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​​​និកាយ​មហាយាន​ក៏​​បាន​អះអាង​​ដែរ​ថា ទស្សនវិជ្ជា​នៃ​ពុទ្ធ​សាសនា​និកាយ​មហាយាន គឺ​ជា​សេចក្តី​បង្រៀន​ពិត​ ដែល​​​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ​​​បាន​សំដែង​ទុក ។ មាន​​​ភស្តុតាង​មួយ​ចំនួន​បាន​​បង្ហាញ​​ថា ទស្សនវិជ្ជា​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន​ មាន​ប្រភព​​​ចេញ​ពី​ភូមិ​ភាគ​ទក្សិណ ​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​ នា​សតវត្សទី ១ នៃ​គ្រិស្តសករាជ ហើយ​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ដំបូង​ទៅ​ប្រទេស​ចិន​ដោយ​កុសាន លោក​ក្សេម (ភាសាចិនៈ 支谶, Zhi Chen, ឈ្មោះពេញថា 支樓迦讖 / 支婁迦讖 ជី លូជាឈិន, ចាប់ពី​​ឆ្នាំ​​ ១៦៤ ទៅ​ឆ្នាំ​ ១៨៦ នៃ​គ្រិស្តសករាជ) ដែល​គាត់​ជា​​​មនុស្ស​ទី​ ១ ដែល​បាន​​​បក​​ប្រែ​ព្រះ​សូត្រ​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​​មហាយាន ឲ្យ​ទៅ​​ជា​ភាសាចិន ។ ការ​ពណ៌នា​លើក​ដំបូង​បង្អស់​នៃមហាយាន បាន​កើត​ឡើង​ក្នុង​ [[ឧទុម្ពរិកសូត្រ]]​ ចន្លោះ​សតវត្សទី ១ មុន​គ្រិស្តសករាជ និង សតវត្សទី ១ នៃ គ្រិស្តសករាជ ។ ពុទ្ធ​សាសនា​មហាយាន​ដំបូង​បំផុត​ប្រហែល​ជា​មាន​ដើម​កំណើត​រវាង​គ្រិស្តសតវត្សទី ១ ក្នុង​ឧបទ្វីបឥណ្ឌា ។ នៅ​​គ្រិស្តសតវត្ស​ទី ៥ ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយមហាយាន​បាន​មាន​ឥទ្ធិពល​តាម​​សាលារៀន​​មួយ​ចំនួន​នៅ​[[ប្រទេស​ឥណ្ឌា]] ។ ឯកសារ​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ​ជា​ច្រើន​បាន​បង្ហាញ​ថា [[ពុទ្ធសាសនាមហាយាន]]បាន​រីក​សាយ​ភាយ​នៅ​បណ្តា​ប្រទេស​​អាស៊ី​​មួយ​ចំនួន​ដូច​ជា ប្រទេស​​ [[នេប៉ាល]], [[ទីបេ]] (សព្វថ្ងៃ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ចិន), [[ភូតាន]], [[ចិន]], [[ម៉ុងហ្គោល]], សាធារណៈ​រដ្ឋ​[[​កាល់​មីគា|កាល់​មីគា]] (នៃ​សហព័ន្ធ​[[រុស្ស៊ី]]), [[តៃវ៉ាន់]], [[ជប៉ុន]], [[កូរ៉េ]] និង [[វៀតណាម]] ។ កាល​ពី​អតីតកាល ប្រជាជន​នៃ​បណ្តា​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​នៅ​តំបន់​អាស៊ី​ភាគ​ខាង​ត្បូង​ដូច​ជា [[អាប់ហ្គានីស្ថាន]], [[ប៉ាគីស្ថាន]], ប្រទេស​[[​កម្ពុជា|កម្ពុជា]], នេប៉ាល, ភូតាន, [[ស្រី​លង្ការ]] និង [[បង់ក្លាដែស]] ព្រម​ទាំង​ប្រទេស​នៅ​តំបន់​អាស៊ី​ភាគ​អគ្នេយ៍ ដូច​ជា​ [[ខ្មែរ]], [[ថៃ]], [[ឡាវ]], [[ភូមា]] (សព្វ​ថ្ងៃ​ហៅ​ថា មីយ៉ាន់ម៉ា), [[ឥណ្ឌូណេស៊ី]] [[ម៉ាឡេស៊ី]] ធ្លាប់​ជឿ​តាម​ទស្សន​វិជ្ជា​ នៃ​ពុទ្ធសាសនា​​​និកាយ​មហាយាន​ ។ សព្វ​ថ្ងៃ​​ នៅ​ក្នុង​បណ្តា​ប្រទេស​ទាំង​នោះ​​ ក៏​នៅ​មាន​ពុទ្ធសាសនិកជន​ នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន​​មួយ​ចំនួន​ផង​ដែរ ។ សូម្បី​តែ​នៅ​ក្នុង​វត្ត​អារាម​​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី​មួយ​ចំនួន​នៅ​ប្រទេស​ថៃ​បច្ចុប្បន្ន ក៏​មាន​ការ​សាងសង់​រូប​សំណាក​ផ្សេងៗ​​​​ សម្រាប់​ពុទ្ធសាសនិកជន​​ ដែល​គោរព​ជឿ​តាម​ទស្សនវិជ្ជា​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​មហាយាន ចូល​​មក​គោរព និង បូជា​ផង​ដែរ ។ ការ​ធ្វើ​ដូច្នោះ​​ប្រហែល​​ជា​វិធី​ទាក់ទាញ​រក​អតិថិជន​ឲ្យ​បាន​ចំនួន​​ច្រើន ដោយ​ជួយ​សម្រួល​ពួក​គាត់​កុំ​ឲ្យ​ពិបាក​បើក​បរ​ទៅ​រក​ទីវត្ត​ (មហាយាន) ផ្សេង​ៗ​ទៀត​​ដែល​នៅ​​ទីកន្លែង​ឆ្ងាយ​ៗ ។ យើង​​​អាច​ប្រដូច​ចំណុច​នេះ​​​ ​ទៅ​នឹង​ពាក្យ​ថា "មជ្ឈមណ្ឌល​លក់​ដូរ​​ងាយ​រក​​​ទំនិញ​គ្រប់ប្រភេទ" (one-stop shopping center) ។ លទ្ធិ​វជ្រយាន (Vajrayana)​ ​​​គ្រប់​ដណ្តប់​លើ​ធម៌វិន័យ​​របស់​ ១៨ និកាយធំៗ ក្នុង​អតីតកាល ។ គម្ពីរ (ឬ​សូត្រ) ​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​​សំខាន់ៗ​មួយ​ចំនួន​ ត្រូវ​បាន​គេ​​ចងក្រង​ជា​ភាសា​សំស្រ្កឹត ដែល​មិន​បាន​​រស់​រាន​​យូរ​លង់ ​ហើយ​​បាន​​បាត់​បង់​​ទៅ​វិញ​​យ៉ាង​​ឆាប់​រហ័ស ។ មាន​​កំណែ​ប្រែ​​ក្រោយៗ​មក​​ត្រូវ​​បាន​​គេ​​ប្រែ​​ជា​​ភាសា​ទីបេ និង ភាសា​ចិន ​ដែល​បាន​បន្ត​រហូត​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ ។ ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​និកាយធំៗ​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន ​គោរព​ប្រតិបត្តិ​​តាម​ទស្សនវិជ្ជា​​ ហ្សិន (Zen) បែប​ជប៉ុន, ទស្សនវិជ្ជា​ ចាន់ បែប​ចិន (Chinese Chan), លទ្ធិ​​ដែនដី​​បរិសុទ្ធិ (Pure Land), លទ្ធិ​ធានថៃចុង (Tiantai zong) ដែល​ជឿ​លើ​គម្ពីរ​បទុមសូត្រ (Lotus Sutra)​ ឬ បក្ស​ផ្កា​ឈូក (The Lotus School), លទ្ធិ​និឈិរ៉ិន (Nichiren) បែប​ជប៉ុន, លទ្ធិ​វជ្រយាន (Vajrayana) នៃ​និកាយ​ស្ហ៊ិនហ្គុន (Shingon), លទ្ធិ​ថិនដាយ (Tendai) និង ពុទ្ធសាសនា​បែប​ទីបេ (Tibetan Buddhism) ដែល​​បន្ថែម​សេចក្តី​បង្រៀន​ដ៏​អាថ៌​កំបាំង​ (esoteric teachings) មួយ​ចំនួន ទៅ​លើ​ប្រពៃណី​នៃ​ជំនឿ​បែប​​ពុទ្ធសាសនា​មហាយាន ។ '''តើ​ភិក្ខុ​នៅ​ក្នុង​និកាយ​មហាយាន​សំអាង​គម្ពីរ​អ្វី​ខ្លះ​សម្រាប់​សិក្សា និង ​យោង​​ក្នុង​ការ​ចោទ​ឆ្លើយ​មតិ​គ្នា ?''' ដូច​ជា​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី​ ([[Theravāda]] Buddhism) ដែរ ពុទ្ធសាសនា​​និកាយ​មហាយាន​ (Mahāyāna Buddhism) ប្រើប្រាស់​សេចក្តី​បង្រៀន​ជា​មូលដ្ឋាន​ (basic teachings) របស់​ព្រះពុទ្ធ​សមណគោតម ដែល​​ត្រូវ​បាន​​កត់ត្រា​ទុក​តាំង​ពី​សម័យ​ដើម ធ្វើ​ជា​ចំណុច​ចាប់​ផ្តើម​​នៃ​សេចក្តី​បង្រៀន​របស់​ពួក​គេ ដូច​ជា​សេចក្តី​បង្រៀន​អំពី​ទ្រឹស្តី​​អំពី​កម្ម (karma, kamma) និង ការត្រឡប់​មក​ចាប់​កំណើត​វិញ (rebirth), ចតុរារិយសច្ច (Four Noble Truths), មជ្ឈិមបដិបទា (Middle Way) និង អដ្ឋង្គិកមគ្គ (Eightfold Path) ។ ទោះ​បី​សេចក្តី​បង្រៀន​ជា​មូលដ្ឋាន​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សមណគោតម​​ ត្រូវ​បាន​រក្សា​ទុក​នៅ​ក្នុង​គម្ពីរ​ជា​ភាសា​បាលី​ () និង ផ្សព្វផ្សាយ​បន្ត​ដោយ​​មនុស្ស​កាន់​តាម​និកាយ​ថេរវាទី​ក៏​ដោយ ក៏​ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​និកាយ​មហាយាន​ បាន​កែប្រែ​សេចក្តី​បង្រៀន​ទាំង​នោះ​ជា​ច្រើន​អន្លើ​ ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា អាគមៈ​ ([[Agama]]) ឬ​ អាគម (អានថា​ អាគុំ ប្រែ​ថា គម្ពីរ ឬ សេចក្តី​បង្រៀន) ដែល​​មាន​សេចក្តី​បង្រៀន​មួយ​ចំនួន​ធំ​ជាន់​គ្នា​ ជា​មួយ​នឹង​សេចក្តី​បង្រៀន​នៅ​ក្នុង​គម្ពីរ​ភាសា​បាលី ។ គម្ពីរ អាគមៈ ដែល​ត្រូវ​បាន​បក​ប្រែ​ជា​ភាសា​ចិន និង នៅ​សល់​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ គឺ​ជា​គម្ពីរ​ដែល​ពុទ្ធសាសនិក​និកាយ​មហាយាន​ពីរ​ក្រុម​យក​ទៅ​សិក្សា ចំណែក​ឯ​គម្ពីរ​អាគមៈ​មួយ​ចំនួន​ធំ​​ មិន​ធ្លាប់​ត្រូវ​បាន​​បក​ប្រែ​ទៅ​ជា​ភាសា​ទីបីទេ ។​ ក្រៅ​ពី​ទទួល​យក​គម្ពីរ​ជាច្រើន​របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី​ ធ្វើ​ជា​គម្ពីរ​សម្រាប់​សិក្សា​ប្រចាំ​និកាយ​របស់​ខ្លួន ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន ក៏​​រក្សា​ទុក​កម្រង​សូត្រ (គម្ពីរ)​ ជា​ច្រើន​ទៀត​ ដែល​​ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​ថេរវាទី​ មិន​​ធ្លាប់​ប្រទះ ឬ មិន​ទទួល​ស្គាល់ ។ នៅ​ក្នុង​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន គម្ពីរ (សូត្រ) នៃ​មហាយាន ដើរ​តួ​សំខាន់​ជាង​​គម្ពីរ​ អាគមៈ ។ ទោះ​បី​ពុទ្ធសាសនិកជន​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន​​អះអាង​ថា​គម្ពីរ​ទាំង​នោះ​ជា​​សេចក្តី​បង្រៀន​ពិត​ដែល​ព្រះ​ពុទ្ធ​សមណគោតម​បាន​សំដែង​ទុក​ក៏​ដោយ អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ជា​ច្រើន​​ជឿ​ថា គម្ពីរ​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​ភិក្ខុ​ជាច្រើន​តាក់តែង​ឡើង ដោយ​សារ​​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​ការ​​ពោល​សារ​ជា​ថ្មី​​ឡើង​វិញ និង ផ្លាស់​ប្តូរ​​នូវ​គោលលទ្ធិ​​ទាំង​ឡាយ របស់​ពុទ្ធសាសនា​សម័យ​ដើម ។ អ្នក​និពន្ធ AK Warder នៃ​សៀវភៅ​ "Indian Buddhism" កំណែ​​លើក​ទី ៣ ត្រង់​ទំព័រ ៣៣៥ បាន​អះអាង​ថា "សម័យ​មួយ​បន្ទាប់​ពី​ការ​បង្កើត​ឡើង​នូវ​សាលា​រៀន​ឈ្មោះ បុវ៌សេលៈ (Purva Saila school) ឬ អបរសេលៈ និង ឧត្តរសេលៈ (ប្រហែល​ជា​បុព្វសេលៈ ឬ ភ្នំ​ខាង​កើត ឬ ភ្នំ​ថ្ងៃ​រះ) កាល​ពី​សតវត្ស​ទី ១ មុន​គ្រិស្តសករាជ ពួក​ភិក្ខុ​មួយ​ចំនួន​​មិន​ត្រឹម​តែ​ត្រូវការ​​ឲ្យ​មាន​ការ​បកស្រាយ​ជាថ្មី​នូវ​គម្ពីរ (សូត្រ)​ ច្បាប់​ដើម​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ (ដូច​ជា អត្ថបទ​អភិធម្ម​របស់​សាលា​នោះ) ប៉ុន្តែ​​ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​ថែម​ទាំង​ត្រូវ​ការ​សរសេរ​​ជា​ថ្មី​នូវ​គោល​លទ្ធិ​ជា​ច្រើន ។ នៅ​ក្នុង​គោលបំណង​នេះ ពួក​ភិក្ខុ​ទាំង​នោះ​បាន​ចាប់​សរសេរ​សាជាថ្មី​នូវ​គម្ពីរ (សូត្រ) ជាច្រើន ឬ សរសេរ​បន្ថែម​សូត្រ​ថ្មី​ៗ​​ច្រើន​ទៀត ។" អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ជាច្រើន​ក៏​បាន​ជឿ​ដូច​គ្នា​ផង​ដែរ​ថា គម្ពីរ​ព្រះត្រៃបិដក​​ជា​ភាសា​បាលី​ មួយ​ភាគ​ធំ​ត្រូវ​បាន​កែប្រែ ឬ សរសេរ​បន្ថែម ទោះ​ជា​យ៉ាង​នោះ​ក៏​ដោយ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ទាំង​នោះ​មិន​មាន​ទស្សនៈ​ដូច​គ្នា​ទេ​ នៅ​ត្រង់​ចំណុច​ថា តើ​មាន​ការកែប្រែ​ប៉ុន្មាន​ភាគ និង នៅ​ត្រង់​សៀវភៅ​ណា​ ។ '''តើ​មាន​ភស្តុតាង​លើ​សិលាចារិក នៅ​ទី​ណា​ខ្លះ​សម្រាប់​អះអាង​ដើម​កំណើត​នៃ​និកាយ​មហាយាន ?''' សិលាចារិក​ដំបូងៗ​ ដែល​មាន​ព័ត៌មាន​រៀបរាប់​ អំពី​ការស្ថាបនា​​គោលលទ្ធិ​​ របស់​ពុទ្ធសាសនា​និកាយ​មហាយាន និង ការ​និយាយ​យោង​ទៅដល់​តួអង្គ​ព្រះពុទ្ធ​ អមិតាភៈ​ (Buddha Amitabha) ត្រូវ​បាន​គេ​រក​ឃើញ​នៅ​ឧបទ្វីប​ឥណ្ឌា នៅ​ក្រុង​មធុរា (Mathura) (រដ្ឋ​ឧត្តរប្រទេស នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​បច្ចុប្បន្ន) ដែល​​បាន​ចាប់​ផ្តើម​តាំង​ពី​ឆ្នាំ ១៨០ នៃ​គ្រិស្តសករាជ ។ នៅ​ឯ​សារមន្ទីរ​ក្រុង​មធុរា (Mathura Museum) សំណល់​​នៃ​បំណែក​រូបសំណាក​ព្រះពុទ្ធ​ មាន​សិលាចារិក​អក្សរ​ព្រាហ្មី (Brahmi) ដែល​សរសេរ​ថា ៖ "បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ឆ្នាំ ២៨ នៃ​ការ​គ្រង​រាជ្យ​របស់​ស្តេច​ ហ៊ុវិស្កា (Huvishka), ... ដើម្បី​បូជា​ដល់​ព្រះពុទ្ធ​ អមិតាភៈ ។" ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ រូបភាព​នេះ​មិន​តំណាង​ឲ្យ​ផ្នត់​គំនិត​របស់​មនុស្ស​ភាគ​ច្រើន ជា​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នៃ​ពុទ្ធសាសនា​នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា រូបភាព​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​មិន​រាប់រក​នៅ​សម័យកាល​នោះ ហើយ​វា​ក៏​គ្មាន​ឥទ្ធិពល​អ្វី​ជា​ដុំកំភួន​ឡើយ ។ ភស្តុតាង​ផ្នែក​សិលាចារិក​សម្រាប់​និកាយ​មហាយាន នៅ​សម័យកាល​មុន​សតវត្ស​ទី ៥ មាន​ចំនួន​តិចតួច​បំផុត បើ​ប្រៀបធៀប​ជា​មួយ​នឹង​អត្ថបទ​ដ៏​ច្រើន​សន្ធឹក​នៃ​និកាយ​មហាយាន ដែល​ត្រូវ​បាន​ចម្លង​បញ្ជូន​ពី​តំបន់​អាស៊ី​កណ្តាល ទៅ​កាន់​ប្រទេស​ចិន នៅ​សម័យ​នោះ។ [[ឯកសារ:Dharma Wheel (2).svg|ធ្វេង|រូបភាពតូច|និមិត្តសញ្ញា]] [[ឯកសា|alt=នៅក្ពុជា|កណ្តាល|រូបភាពតូច|ប្រាសាទបាយ័នសាងឧទ្ទិសព្រះពុទ្ទសាសនា]] =='''២-សាសនាព្រហ្មញ្ញ (Hindu Religion)'''== [[ឯកសារ:ចំលាក់ទេវរាជ (ព្រះព្រហ្ម ព្រះឥសូរ ព្រះនាងឧមា លិង្គព្រះឥសូរ យោនីព្រះនាងឧមា).jpg|រូបភាពតូច]] '''១-ប្រវត្តិ''' ព្រហ្មញ្ញសាសនាជាសាសនាមានប្រវត្តិកេរ្ត៌កាលយូរអង្វែងលើសាសនាទាំងអស់ក្នុងលោក​​ មានការវិវត្តិច្រើនសម័យកាល ចាប់តាំងពីកាលចាប់ផ្តើមពីការបង្កើតទឹកដីជារបស់ ជនជាតិអារ្យ័នលើទឹកដីជម្ពូទ្វីបនឹងបន្ទាប់មក នៅក្រោយសម័យពុទ្ធកាល​ ព្រហ្មញ្ញសាសនាក៏បានវិវត្តិជាសាសនាហិណ្ឌូដែលមានគោលធម៌ប្រណិបត្តិខុសប្លែកពីអ្វីដែលជាប្រភព ដើមរបស់សានានេះ​ សាសនាហិណ្ឌូជាសាសនាមានលក្ខណខុសប្លែកពីសាសនាផ្សេងៗទៀតក្នុងពិភពលោកសាសនាដែលមិនមានសាស្តាអក្នបង្កើត ព្រោះមានចំនុចចាប់ផ្តើម ចេញពីជំនឿដែលគេជឿថាមានព្រះអាទិទេពដែលមានឫទ្ធិនុភាពអំណាចលើធម្មជាតិ ជាអក្នង្កើតអ្វីៗទាំងអស់​ ក្រោយមកជនជាតិអារ្យ័នដែលជាអក្នបំពេញតួនាទីជាអក្នទាក់ ទងជាមួយព្រះអាទិទេព​ បានបង្ហាត់បង្រៀនមេរៀនតំណើរកើតឡើងនៃអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងថាព្រះអាទិទេពឬព្រះព្រហ្មជាអក្នបង្កើតអ្វីៗទាំងក្នុងទំរង់លក្ខណផ្សេងៗ​​​ ហើយក្រោយមក អ្វីៗទាំងអស់ដែលព្រះព្រហ្មបានបង្កើតនោះក៏បានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះអាទិទេពផ្សេងៗដែរ ជាហេតុដែលធ្វើអោយសាសនានេះមានព្រះអាទីទេពច្រើនមានតួនាទិ ផ្សេងៗគ្នាដាច់ដោយឡែក ទើបព្រហ្មមញ្ញសាសនា​ឬសាសនាហិណ្ឌូជាសាសនាបែបពហុទេវនិយមរហូតមកដល់ទល់សព្វថ្ងៃនេះ ហើយសាសនាហិណ្ឌូមានប្រវត្តិនៃការកើតឡើងដោយ យូរអង្វែងនឹងការវិវត្តច្រើនសម័យកាលធ្វើរអោយការសិក្សានឹងប្រវត្តិនឹងតំណើរវិវត្តិរបស់សាសនានេះអាចធ្វើរការបែងវែកជាយុគសម័យផ្សេងៗ​ ដូចជា ​​'''សម័យអរិយកៈ''' '''សម័យព្រះវេទ''' '''សម័យព្រាហ្មណ៏​​ សម័យហិណ្ឌូបុរាណ សម័យឧបនិស័ទ​​ សម័យសូត្រ​ សម័យអវតា សម័យចុះខ្សោយ សម័យងើបឡើងវិញ'''​ នឹង​ '''សម័យភក្តិ'''​ យើងអាចសរុបបានថា ព្រហ្មមញ្ញសាសនាមានប្រភពមកពីលិទ្ធិប្រចាំកុលសម្ព័ន្ធ ហើយក៏បានវិវត្តិមកកាន់ជាសានាប្រចាំកុលសម្ព័ន្ធអារ្យ័នដែលភាសខ្លួនមកច្បាំងឈ្នះកុលសម្ព័ន្ធម្ចាស់ស្រុកដែលគេហៅថា ពួក DRAVIDIAN​ដោយបានដេញម្ចាស់ស្រុកអោយចេញអស់​ រួចហើយពួកគេក៏បានរស់នៅគ្រប់គ្រេងទឹកដីទន្លេ '''សិន្ធុ'''​​ នឹងទន្លេ '''គង្គ័ា''' បន្ទាប់ពីនុះក៏បានរួមផ្សំជំនឿរបស់ម្ចាស់ស្រុក មានស្រាប់អោយចូលជាមួយនឹងជំនឿរបស់ខ្លួនធ្វើរអោយកើតគំនិតរឿងវណ្ណៈថែមទៀត​ ក្រោយមកនៅសម័យព្រះវេទជាសម័យដែលមានការវិវត្តការគោរពបូជាព្រះអាទិទេពអោយ មានរបៀបរៀបរយល្អ​ប្រពៃ​ ទើបមានការរួបរួមគាថាសូត្របូជាដល់ព្រះអាទិទេពផ្សេងៗរហូត្រដល់បង្កើតបានជា'''គម្ពីរវេទ'''ឡើង។ === ២-និមិត្តសញ្ញា === និមិត្តសញ្ញាដ៏សំខាន់របស់ព្រហ្មញ្ញសាសនានុះគឺ​​តួអក្សរ '''<big>ૐ</big>''' ​ ដែលមានប្រភពមកពី '''អ​​ ​​ ឧ​​​ ​​ ​ ម''' ជាអក្សរតំណាងអោយ ​​ ​'''ត្រីមូរតិ''' ឬព្រះអាទិទេពធំៗទាំង៣ មានក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា ដូចជា '''អ=ព្រះសិវៈ ឬព្រះឥសូរ​​ ​​ ​​ ឧ=ព្រះវិស្ណុ​​ ឬព្រះនរាយណ៏​​​​ ម=ព្រះព្រហ្ម''' ពេលរួមអក្សរទាំង៣នេះចូលគ្នា​ទើបបង្កើតបានទៅជាថា '''អូមૐ''' តំណាងអោយ'''ព្រះបរមាត្ម័ន''' ជាព្រះ អាទិទេពកំពូលដែលមិនមានរូបរាងពិតប្រាកដ និមិត្តសញ្ញានេះ​'''ૐ''' ត្រូវបានគ្រប់និកាយគ្រប់លិទ្ធិទាំងអស់នៅក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនាយកមកប្រើប្រាស់ជាប្រចាំ។ [[ឯកសា|ធ្វេង|រូបភាពតូច|និមិត្តសញ្ញា]] === ៣-សាស្តា​​នឹង​សាវក === ព្រហ្មញ្ញសាសនាមិនមានសាស្តានុះទេ មានត្រឹមតែចំណេះដឹង​ឬព្រះវេទដែលកើតឡើងតាមរយៈការបង្ហាត់បង្ហាញពីព្រះអាទិទេពមកកាន់មនុស្សក្នុងលក្ខណៈ '''ស្រុតិ'''​ ឬការបានស្តាប់ បានឮ អក្នបានឮក្នុងទីនេះគឺសំដៅក្រុមអក្នបួសក្រុមប្រភេទឥសីដែលប្រើប្រាស់ជីវិតនៅក្នុងព្រៃនឹងប្រព្រឹត្តប្រតិបត្តិក្នុងព្រះធម៌រួចចេះហើយក៏នាំយកទៅបង្ហាត់បង្រៀនអក្ន ផ្សេងទៀតតាមអ្វីដែលខ្លួនបានស្តាប់ដោយមិនមានការបន្ថែមបន្ថយឡើយ ទើបព្រះវេទក្លាយជាអមតៈធម៌​​ ឬជាខ្យល់ដង្ហើមរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដោយខ្លួនឯង​ ចំនែកសាវកក្នុង សាសនាហិណ្ឌូគឺជាអក្នប្រតិបត្តិតាមព្រះវេទដែលជាទូទៅគេតែងស្គាល់ក្នុងនាមថាជាឥសី ហេតុដូច្នេះព្រហ្មញ្ញសាសនាឬសាសនាហិណ្ឌូគឺមិនមានសាស្តាពិតប្រាកដដូចជា សាសនា​​​ផ្សេងៗនុះទេ​ តែក៏មានមេលិទ្ធិអក្នតាក់តែងគម្ពីរក្បួនច្បាប់ដែលបំពេញតួនាទីប្រហាក់ប្រហែលនឹងសាស្តាដែរដូចជា​ ៖ '''- វ្យាសៈ'''​​ លោកគឺជាអក្នរួបរួមរៀបរៀងគម្ពីព្រះវេទ ​គម្ពីរឥតិហាសៈ នឹងគ្ពីរបុរណៈ។ -'''វាលឃីកិ''' គឺជាឥសីតែងមហាកាព្យ​'''រាមាយណៈ'''​លោកកើតក្នុងត្រកូលព្រាហ្មណ៏តែម្តង ប៉ុន្តែត្រូវឪពុកម្តាយបោះបង់ចោលតាំងពីក្មេង​តែបានកសិករនាំយកទៅចិញ្ចឹម។ '''-គោតមៈ'''​​​​ ជាអក្នបង្កើតលិទ្ធិ​នយាយៈ។ '''-នាថមុនី''' ជាបុគ្គលតំបូងរបស់លិទ្ទ​វេសនៈ។ === ៤-គម្ពីរ === '''គម្ពីរត្រៃវេទ''' ពាក្យ​ថា វេទៈ (Vedas) ឬ​សំស្ក្រឹត​សរសេរ​ថា वेद​(អានថា វេដៈ) ប្រែថា ចំណេះ (knowledge) គឺ​ជា​កម្រង​អត្ថបទ​ដ៏​ច្រើន​សន្ធឹក​ដែល​ជនជាតិ​ឥណ្ឌា​បុរាណ​​បាន​ចងក្រង​ទុក ។ ដំបូង​ឡើយ ចំណេះ​ដឹង​ទាំងឡាយ​ត្រូវ​បាន​ចងក្រង​​ជា​កំណាព្យ​សម្រាប់​ងាយ​ទន្ទេញ តែ​ក្រោយ​មក​ជនជាតិ​ឥណ្ឌា​បាន​សរសេរ​គម្ពីរ​ ឬ​សៀវភៅ​ទាំង​នោះ​​ដោយ​ប្រើ​ភាសា​សំស្ក្រឹត​បែបបុរាណ ហើយ​ត្រូវ​បាន​ពួក​ព្រាហ្មណ៍​យក​ទៅ​ធ្វើ​ជា​គម្រូ សម្រាប់​បង្កើត​ជា​សាសនា​ហ៊ិណ្ឌូ​រហូត​ដល់​សព្វថ្ងៃ ។ ជនជាតិ​ឥណ្ឌា​បុរាណ​អះអាង​ថា​ គម្ពីរ​វេទ​​មិន​មែន​ជា​ការ​បង្កើត​ដោយ​មនុស្ស​ទេ ប៉ុន្តែ​ព្រះ​អាទិទេព​បាន​បើកបង្ហាញ​ដល់​ពួកព្រាហ្មណ៍ ហេតុនោះ​ហើយ​ទើប​ពួក​គេ​ហៅ​គម្ពីរ​វេទ​ថា ស្រុតិ (អ្វីៗ​ដែល​ពួក​គេ​បាន​ឮ) ។ ការ​អះអាង​នេះ​មាន​លំនាំ​ស្រដៀង​គ្នា​នឹង​ការ​អះអាង​របស់​ជនជាតិ​ជ្វីវ (Jews) ដែល​កាន់​ជំនឿ​សាសនា​យូដា (Judaism) ឬ​ពួក​គ្រិស្តបរិស័ទ (Christians) ដែល​កាន់​សាសនា​គ្រិស្ត (Christianity) ឬ​ពួក​ឥស្លាមបរិស័ទ (Muslims) ដែល​កាន់​សាសនា​ឥស្លាម (Islam) ដែល​អួតអាង​ថា​ គម្ពីរ​របស់​ពួក​គេ​គឺ​ជា​ពាក្យ​របស់​ព្រះ​អាទិទេព​ (God) ឬ​ព្រះ​ម្ចាស់​លោក ឬ​ព្រះ​ជា​ម្ចាស់ ។ ពាក្យ​ថា​ ស្រុតិ (sruti) ខុស​ពី​ពាក្យ​ថា សម្រឹតិ ឬ សម្មតិ (smrti) ដែល​ប្រែថា​ អ្វីៗ​ដែល​ត្រូវ​ចងចាំ ។ តាម​ជំនឿ​របស់​ព្រាហ្មណ៍បរិស័ទ គម្ពីរ​វេទ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​ព្រះព្រហ្ម (Brahma) ។ គម្ពីរត្រៃវេទ ឬ ត្រ័យវេទ ជា​គម្ពីរ​សម្រាប់​ប្រតិបត្តិ​ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា​។ '''គម្ពីរក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា​អាចចែកចេញជាពីរផ្នែកសំខាន់ៗគឺ៖''' '''<big><u>ក-ស្រុតិ</u></big>''' ​ពាក្យថាស្រុតិ​ប្រែថាបានស្តាប់បានឮមានន័យថាជាគម្ពីរដែលគេបានស្តាប់បានឮដោយផ្ទាល់មកពីអាទិទេពពុំមានអក្នតាក់តែងឡើងជាសច្ចៈធម៌ដ៏ពិតប្រាកដច្បាស់ លាស់ព្រោះជាមេរៀនរបស់ព្រះអាទិទេពជាការប្រមែប្រមូលចំនេះវិជ្ជាផ្សេងៗដែលជាចំនេះដឹងផ្នែកសាសនានឹងវត្ថុស័ក្តសិទ្ទិនឹងជាគាថាសូត្រនៅក្នុងពិធីកម្មដើម្បីបូជាដល់ព្រះ អាទិទេព ជាគាថាពាក្យឆ័នដ៏ពិរោះរណ្តំ ដែលត្រូវកត់ត្រាឡើងជាភាសាសំស្ក្រឹតនឹងត្រូវបានគេហៅឈ្មោះថាគម្ពីរព្រះវេទឬគម្ពីរវេទ​ចែកចេញជាបួនគម្ពីរមានដូចជា៖ '''១-ឫត្វេទ(RIG VEDA)'''​​​​ ​មានតំណើសេចក្តីជាពាក្យឆ័នសំរាប់សូត្រសសើរពួកទេវតាសំដែងអំពីវិធីទស្តីឬសេចក្តីអំណរសុំអោយព្រះវិសកម្ម ព្រះមេរុត​នឹងព្រះព្រហ្ម ប្រទានពរអោយ សំរេចកិច្វការខាងហត្ថកម្ម​​​ ពាណិជ្ជកម្ម នឹងលាភសការៈផ្សេងៗតាមតំរូវការ ។ '''២-យជុវេ៌ទ''' ជាគម្ពីរដែលពួកព្រាហ្មប្រើសំរាប់ប្រកបពីធីកម្មផ្សេងៗ មានតំណើសេចក្តីពាក្សរាយរណ្តំសំរាប់សូត្របួងសួងនឹងបូជា'''យញ្ញ'''​ សំដែងអំពីពិធីកថិពលីកម្មដល់ព្រះឥសូរ ព្រះនរាយណ៏ ព្រះអាទិត្យ ព្រះអគ្គីជាដើមសូមអោយមានឫទ្ធីតេជៈជោគជ័យ។ '''៣-សាមវេទ''' ជាគម្ពីររួបរួមគាថាដែលមានតំនើសេចក្តីជាពាក្យឆ័នសំរាប់សូត្រក្នុងពិធីថ្វាយ'''ទឹកសោម'''សំដែងអំពីពិធីអត្ថពលីកម្មបួងសួងសូមអោយព្រះឥន្ទនឹងព្រះភិរុណជួយ អភិបាលមនុស្សលោកអោយមានភ្លៀងតាមរដូវកាល។ '''៤-អថវ៌វេទ''' ជាគម្ពីរដែលគេតាក់តែងឡើងថ្មីនៅចុងសម័យព្រាហ្មជាគាថាសំរាប់សូត្រហៅឬបណ្តេញខ្មោចព្រាយបីសាច ឧបទ្រព្យចង្រៃ នឹងសូត្រកែប្រែរឿងអពមង្គលអោយក្លាយជា រឿងមង្គលឬក៏នាំគ្រោះភ័យទៅកើតលើសត្រូវជាដើម ។តំបូងឡើងគម្ពីរវេទមានតែបីប៉ុណ្ណោះដែលគេហៅថាគម្ពីរត្រៃវេទ ទោះបីជាពេលក្រោយមកមានការតាក់តែងគម្ពីរទីបួនគឺ អថវ៌វេទនេះមួយទៀតគេក៏នៅតែហៅថាគម្ពីរត្រៃវេទដដែល។ '''<big><u>ខ-សម្រឹតិ</u></big>'''​​​​​​ <small>ពាក្យថាសម្រឹតិប្រែថាអ្វីៗដែលអាចចងចាំបានទើបវាជាគម្ពីរដែលវាធ្វើការរៀនសូត្រចេះចាំហើយភ្ទេរបន្តរគ្នារហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ដូចជាគម្ពីរអក្នប្រាជ្ញសាសនាបានតាក់តែងឡើងដើម្បីអធិប្បាយ</small> អំពីខ្លឹមសារនឹងជួយសំរួលការសិក្សាគម្ពីរព្រះវេទអោយប្រព្រឹត្តទៅបានយ៉ាងល្អត្រឹមត្រូវដូចជា គម្ពីរ​​ឧបនិស៏ទ គម្ពីរមនូសាស្ត្រ គម្ពីរបុរាណៈ គម្ពីរភគវ័តតីតា មហាកាព្យមហាភារតៈ នឹងមហាកាព្យមហារាមាយណៈ ជាដើម។ === ៥- គោលការណ៏ប្រតិបតិ្ត === ការប្រតិបត្តិនៅក្នុងព្រហ្មញ្ញសានាមានច្រើនប្រការណាស់ តែយើងសុំលើកយកចំណុចសំខាន់ៗចំនួនបីគឺ៖ '''១-អាស្រម'''​ ឬគោលការណ៏ប្រតិបត្តិរបស់ព្រាហ្មបួនយ៉ាងគម្ពីរព្រាហ្មណ៏ឬអនន្តរិយកៈបានបញ្ញាត្តិគោលប្រតិបត្តិរបស់បុគ្គលដែលជាព្រាហ្មយ៉ាងពេញលេញដោយកំណត់អាយុមនុស្ស ត្រឹមមួយរយឆ្នាំបែងចែកពេលវេលាប្រើប្រាស់ជីវិតជាបួនតំណាក់កាល​ ក្នុងតំណាក់កាលនិមួយៗមានរយៈពេល២៥ឆ្នាំ ហើយតំណាក់កាលជីវិតនិមួយៗនុះគេហៅថាអាស្រមនិយាយ អោយងាយស្តាប់ទៅគឺវ៏យនឹងឯង​។ ១-១-តំណាក់កាល'''ព្រហ្មចរិយៈ''' នៅក្នុងតំណាក់កាលនេះក្មេងប្រុសនៅក្នុងត្រកូលព្រាហ្មណ៏ ត្រកូលក្សត្រ នឹងត្រកូលវេស្សៈ ដែលមានអាយុគ្រប់៨ឆ្នាំត្រូវចូលទៅធ្វើពិធីឧបអារិយ័ន្យ ដោយមានព្រហ្មណ៏ជាអក្នចងខ្សែរសង្វាឬយញ្ញយោប្រវិទដើម្បីថាខ្លួនជាអក្នព្រហ្មចារីជាអក្នរៀនសូត្រឬប្រែតាមពាក្សថាអក្នមានការប្រព្រឹត្តិដ៏ប្រសើររហូតដល់អាយុ២៥ឆ្នាំព្រហ្ម ចារីឬអក្នដែលត្រូវប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយៈធម៌មានតួនាទីដូចតទៅ យកចិត្តទុកដាក់រៀនសូត្រចំនេះវិជ្ជាក្នុងវណ្ណៈខ្លួន ស្តាប់បង្គាប់នឹងប្រតិបត្តិតាមពាក្សអប់រំទូន្មានរបស់គ្រូអាចារ្យ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងផ្លូវភេទ​មិនសេពគប់ជាមួយអក្នដែលមានភេទភ្ទុយគ្នាពេលបញ្ចប់ការសិក្សាហើយត្រូវធ្វើពិធីកេសានត្តសាន្កាឬពិធីកាត់សក់នឹងពិធីគរុកសិណាប្រគល់របស់ តបស្នងដល់គ្រូអាចារ្យ។ ២-១តំណាក់កាល'''គ្រហស្ថ'''នៅតំណាក់កាលនេះអក្នប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយៈដែលបានឆ្លងតំណាក់កាលទីមួយរួចហើយក៏ដល់ពេលត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញដើម្បីជួយធ្វើការឪពុកម្តាយ​រៀបការ ប្រកបរបររកស៊ីចិញ្ចឹមគ្រួសារធ្វើការបូជាគោរពទេវតាព្រឹកល្ងាចជីវិតស្ថិតក្នុងការឃុំគ្រងថែរក្សារបស់ព្រះអាទិទេពដូច្នេះទើបត្រូវប្រព្រឹត្តតែអំពើល្អនៅកំឡុងអាយុ២៦ដល់៥០ឆ្នាំ។ ៣-១តំណាក់កាល'''វនប្រ័ស្ថ''' គ្រហ័សឬអក្នត្រូវការស្វែងរកសេចក្តីសុខស្ងប់ផ្លូវចិត្តក៏នឹងត្រូវចេញពីគ្រួសារទៅរស់នៅក្នុងព្រៃដើម្បីធ្វើសមាធិបំពេញបុណ្យភាវនានឹងអាចត្រឡប់វិលមក រកគ្រួសារវិញបាននៅកំលុងអាយុ៥១ឆ្នាំដល់៧៥ឆ្នាំ។ ៤-១តំណាក់កាល '''ស័នយាសី''' នៅតំណាក់កាលនេះព្រាហ្មដែលប្រាថ្នារួចផុតចាកទុក្ខឬគេហៅ​មោក្សៈត្រូវចេញពីគ្រួសារទៅបួសរស់នៅក្នុងព្រៃដើម្បីប្រតិបត្តធម៌ជាន់ខ្ពស់នឹងមិនត្រ ឡប់មកកាន់លោកីវិស័យទៀតឡើយ ពេលបួសហើយគឺមិនសឹកវិញទេមានតែបំពេញសីលសមាធិស្វែងរកផ្លូវរួចផុតចាកទុក្ខនៅក្នុងកំឡុងអាយុចាប់ពី៧៦ឆ្នាំឡើងទៅ។ '''២-ត្រីមូរតិ''' យើងដឹងហើយព្រហ្មញ្ញសានាកើតមុនព្រះពុទ្ធសានារាប់ពាន់ឆ្នាំឯណុះ​ហើយសាសនាទាំងពីរនេះក៏តែងមានការពាក់ព័ន្ធគ្នារហូតមក​ សូម្បីតែព្រះសមាសម្ពុទ្ធដែលព្រះអង្អ នៅជាព្រះពោធិសត្វទ្រង់ក៏ធ្លាប់សិក្សានៅក្នុងៃណក់ព្រាហ្មគឺអាឡារតាបសនឹងឧទកតាបសរបស់ព្រហ្មញ្ញសានារហូតចប់ត្រែវេទនឹងការបង្រៀនសព្វគ្រប់ដែរ។ '''ព្រហ្មញ្ញសាសនា'''ជាសាសនាធម្មជាតិកើតឡើងពីជំនឿមិនមានសាស្តាជាមនុស្សដូចសាសនាផ្សេងៗនុះទេ​តែក្រោយមកចូលដល់សម័យព្រាហ្មណ៏ក៏កើតមានការបង្រៀនថាមានព្រះ អាទិទេពមួយអង្គជាអាទិទេពធំបំផុតដែលគ្មានអង្គណាអាចប្រៀបផ្ទឹមស្មើបានឡើយនុះគឺ'''ព្រះព្រហ្ម'''ពេលវេលាចេះតែកន្លងផុតទៅពីមួយសតវត្សទៅមួយសតវត្សអាទិទេពថ្មីៗក៏ ចេះកើតឡើងបន្តរបន្ទាប់ដូចជា'''ព្រះវិស្ណុ​ន'''​នឹង​'''ព្រះសេវៈ'''​ជាដើមធ្វើរអោយអាទិទេពក្នុងសម័យព្រះវេទ​ដូចជា​ព្រះឥន្ទ ព្រះអគ្គី​នឹងព្រះភិតុណជាដើម លែងសូវមានអក្នបូជាហើយសូម្បី ព្រះព្រហ្មក៏មានការថមថយឥទ្ធិពលខ្លាំងដែរ នៅសម័យក្រោយមកទៀត​សង្ក្រ័ាចារ្យដែលជាអក្នប្រាជ្ញដ៏សំខាន់របស់ព្រហ្មញ្ញសាសនា យល់ឃើញថាបើនៅតែបែបនឹងទៀតព្រហ្មញ្ញ សាសនាមុខជារលាយមិនខាន ព្រោះមនុស្សភាគច្រ់ើនក៏បាននាំគ្នាងាកទៅគោរពប្រតិបត្តិតាមការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទុ្ធក្នុងនុះរួមមានពួកព្រាហ្មល្បីៗផងដែរទើបសង្ក្រ័ាចារ្យបាន បដិរូបសាសនាដោយការតាក់តែងគម្ពីរបូរណៈដើម្បីកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាព្រមទាំងនាំយកគោលការណ៏ប្រតិបត្តិរួមទាំងមេរៀនព្រះធម៌របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា មហាយានផ្នែកខ្លះទៅប្រើប្រាស់នឹងលើកស្ទួយស្រោចស្រង់ព្រហ្មញ្ញសាសនាអោយក្លាយជា'''សាសនាហិណ្ឌូ''' ដោយពាក្យថាហិណ្ឌូនេះប្រើសំដៅហៅជនជាតិអារយ័ន្យដែលធ្វើចំណាក ស្រុក ​ចូលទៅរស់តាមតំបន់ដងទន្លេសន្ធុឬហៅក្លាយមកជាពាក្យហិណ្ឌូនឹងជាពាក្យប្រើសំរាប់ហៅកូនកាត់់រវាងជនជាតិអរយ័ន្យជាមួយអក្នម្ចាស់ស្រុកក្នុងដែនដីជម្ពូទ្វីបហើយ អក្នទាំងអស់នុះក៏បានធ្វើការវិវត្តិសាសនាហិណ្ឌូដោយការដាក់បញ្ចូលព្រះអាទិទេពដែលខ្លួនគោរពបូជានៅក្នុងសានានេះ ក្រោយមកគេបានធ្វើការបង្រួបបង្រួមព្រះអាទីទេព តាមស្រុកតំបន់និមួយៗចូលរួមគ្នាតែមួយក្នុងព្រហ្មញ្ញសានាគេបង្កើតបានជាអាទិទេពធំៗបីអង្គឬគេហៅថា'''ត្រីមូរតិ''' គឺមួយ '''ព្រះព្រហ្ម''' គឺជាអក្នសាងមនុស្សនឹងអ្វីៗគ្រប់បែប យ៉ាងនៅលើលោកនេះ។ ទស្សនៈគតិតំបូងៗគេយល់ថាព្រះព្រហ្មមិនមានរូបរាងពិតប្រាកដនុះទេតែនៅពេលក្រោយមកទៀតពួកព្រាហ្មណ៏បានរកឃើញចំនុចខ្វាះខាតថាកាលបើព្រះព្រហ្មមិន មានរូបរាងពិតប្រកដប្រជាជនអក្នមានជំនឿទាំងឡាយក៏មិនអាចគោរពបូជាបានដែរព្រោះមិនដឹងថាអ្វីអោយពិតប្រាកដទើបពួកព្រាហ្មណ៏បានកំណត់អោយព្រះព្រហ្មមាន រូបរាងឡើងគឺមានព្រះភ៏ក្របួនអាចមើលឃើញគ្រប់ទិសទីនឹងដើម្បីអោយប្រជាជនបានគោរពបូជាហេតុដូច្នេះទើលក្ខណៈរបស់ព្រះព្រហ្មមានទាំងនាមធម៌នឹងរូបធម៌ពោលគឺ ព្រះព្រហ្មមានលក្ខណៈជានាមធម៌នុះគឺសំដៅទៅលើអ្វីដែលប្រសើរបំផុតជាប្រភពនៃអ្វីគ្រប់យ៉ាងនៅក្នុងចក្រវាលនេះ ចំណែកឯព្រះព្រហ្មដែលមានលក្ខណៈជារូធម៌វិញគឺមានន៏យថា ជាព្រះអាទិទេពដ៏មហិមាជាអក្នសាងលោកនឹងអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង។ព្រះព្រហ្មមានអគ្គមហេសី'''ព្រះនាមសរវតី'''ជាព្រះទេវីដែលគ្រប់គ្រងលើវាចានឹងការសិក្សារៀនសូត្រនឹងជាអក្នឧបត្ថម្ភ លើសិល្បៈវិជ្ជាទាំងពួង។ទីពីរ​ '''ព្រះសិវៈ''' គឺជាព្រះអាទិទេពអក្នបំផ្លាញព្រះអង្គមានព្រះនាមជាច្រើនទៀតដូចជា​ព្រះឥសូរ ព្រះរុទ្រ្ទៈព្រះនារាជ្យជាដើម ព្រះសិវៈប្រថាប់នៅលើកំពូលភ្នំ កៃលាស​មានគោនន្ទីជាយានជំនិះនឹងមានសិវលឹង្គជានិមិត្តរូបនៃកំលាំងក្នុងការបង្កើត លក្ខណៈរបស់ព្រះសិវៈ​ មានលក្ខណៈជាឥសីស្លៀកដណ្តប់ស្បែកសត្វប្រថាប់នៅលើស្បែក ខ្លាកាន់អាវុធត្រីសូទ្រង់ខ្សែអង្កាំដែលក្រងដោយលលាក្បាលមានពស់ជាសង្វាព្រះសុរង្គសម្បុរខៀវនឹងភ្នួងព្រះកេសាមានព្រះច័ន្ទមួយចំណិតហើយនៅត្រង់កណ្តាលថ្ងាសមានព្រះនេត្រ ទីបីដែលបិទជាប់ជានិច្ច​ បើកាលណាព្រះសិវៈបើកព្រះនេត្រទីបីភ្លាមនឹងកើតបានជាភ្លើងឆេះប្រល័យលោកនេះភ្លាម ព្រះសិវៈមានអគ្គមហេសី​មាន'''ព្រះនាមឧមា'''ដែលមានច្រើន លក្ខណៈច្រើនព្រះនាមផងដែរដូចជាបរាវត្តីទេវី ទុរគាទេវី នឹងកាឡីទេវីជាដើម។​ ទីបី'''ព្រះវិស្ណុ''' ឬព្រះនរាយណ៏គឺជាព្រះអាទិទេពអក្នថែរក្សានឹងឃុំគ្រងពិភពលោកអោយស្ថិតនៅប្រកប សេចក្តីសុខព្រះអង្គ​គឺជាព្រះអាទិទេពដែលមានអំណាចលើការថែរក្សាពិភពលោកនៅពេលណាពិភពលោកកើតមានភ័យវិបត្តិដោយសារការអុកឡុករបស់ពួកអសុរឬបញ្ហាទាំងឡាយ ដែលមិនមានរណាដែលអាចដោះស្រាយបានព្រះអង្គតែងតែយាងទៅជួយកំចាត់បង្រ្កាបនៅហេតុការណ៏អាក្រក់ទាំងអស់នុះអោយវិនាសសូន្យបង់តាមរយៈអវតាឬការបែងភាគ សំខាន់ៗមានទៅដល់ដប់អង្គឯណុះ ព្រះវិស្ណុប្រថាប់នៅក្នុងសមុទ្រទឹកដោះដោយមានអនន្តនាគរាជជាបល្ល័ង្គទ្រង់មានគ្រុឌជាយានជំនិះមានព្រះអគ្គមហេសី'''ព្រះនាមលក្ម្សី'''ជាព្រះទេវី នៃសោភ័ណភាពអក្នផ្តល់លាភយសទ្រព្យសម្បត្តិនឹងមានព្រះទ័យមេត្តាសណ្តោសប្រណី ពេលព្រះវិស្ណុទ្រង់អវតាមកជាព្រះសុរាមឬជាព្រះរាមព្រះនាងលក្ម្សីក៏អវតាមកជាព្រះនាងបទុមា នឹងព្រះនាងសិតាជាបន្តរបន្ទាប់ផងដែរ។អក្នគោរពព្រហ្មញ្ញសានាជឿថាពិភពលោកមានការកើតឡើងតាំងនៅនឹងរលាយទៅវិញនៅទីបំផុតដូច្នេះការគោរពបូជាព្រះអាទិទេពធំៗ ទាំងបីនេះចាត់ទុកថាជាលក្ចណៈបុគ្គលាទិដ្ឋានជាការបូជាដើម្បីអោយដឹងតំណើរទាំងបីប្រការនុះគឺ​ ការកើតឡើង ការតាំងនៅ នឹងការសាបសូន្យទៅវិញនៃពីភពលោកនឹងឯង។ '''៣-គោលប្រតិបត្តិរួចផុតចាកទុក្ខឬមោក្សៈ''' ព្រហ្មញ្ញសានាជឿថាវិញ្ញាណគឺអមតៈមិនចេះស្លាប់ទៅតាមរាងកាយនុះទេ ការស្លាប់គឺគ្រាន់តែវិញ្ញាណចេញពីរាងកាយទេប៉ុណ្ណុះព្រោះតែរាង កាយមិនអាចអាស្រ័យនៅបានទៀតនុះទើបវិញ្ញាណចេញពីរូរាងកាយទៅរករូបរាងថ្មីឬគេហៅថាកើតថ្មីប្រៀបដូចជាមនុស្សដែលពាក់អាវរហែកហើយទៅរកអាវថ្មីមកពាក់ទៀត វាគឺ ជាសង្សារវត្ត​កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ វិលទៅវិលមករហូតដ៏រាបណាមិនទាន់បានសំរេចធម៌រួចផុតចាកទុកឬមោក្សៈទេនុះ​ សាសនិកជនហិណ្ឌូជឿថាមោក្សៈគឺជាគោលដៅខ្ពស់បំផុតនៃ ជីវិត អក្នដែលចូលទៅដល់មោក្សៈនឹងបានទៅនៅជាមួយព្រះព្រហ្មអស់កាលជានិច្ចនិរន្តមិនបាច់វិលវល់កើតចាស់ឈឺស្លាប់ទៀតទេ ការប្រតិបត្តីដើម្បីអោយបានសំរេចធម៌មោក្សៈ នុះមានបួនយ៉ាងគឺ ៖ '''១-កម្មៈមគ្គឬកម្មយោគៈ'''​ជាការប្រតិបត្តិតាមរយៈការប្រកបការងារតាមតួនាទីដោយភាពឧស្សាហ៏ប្រឹងប្រែងតស៊ូក្រាញននៀលតែធ្វើរដោយចិត្តស្ងប់មិន រំពឹង លើផលតបស្នងណាៗទាំងអស់អក្នប្រតិបត្តិត្រូវបានគេហៅថាកម្មយោគិន ។ '''២-ជយានមគ្គឬជយានយោគៈ''' ជាការប្រតិបត្តិដើម្បីអោយកើតចំនេះដឹងឃើញច្បាស់ថា បរម្ថត័្មនជារបស់តែមួយគត់ដែលមានវិញ្ញាណដែលមាននៅក្នុងបុគ្គលនិមួយៗគឺជារបស់មួយដែលនៅជាគូរជាមួយបរម្ថត្ម័នឬអាត្ម័នខ្ពស់បំផុតដែលជាប្រភពនៃកំណើតនឹងជា ចំណុចរួមរបស់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនៅក្នុងចក្រវាលនេះ។ '''៣-ភ័កទមៈឬភក្តិយោគៈ''' គឺជាការស្មោះស្ម័គ្រស្វាមីភក្តិចំពោះព្រះអាទិទេពដែលខ្លួនគោរពបូជាអក្នប្រតិបត្តិត្រូវបានគេហៅថា ភក្តិយោគិន។​ '''៤-រាជមៈឬរាជយោគៈ'''គឺជាការប្រតិបត្តិទាក់ទងនឹងការហ្វឹកហាត់ផ្លូវចិត្តអប់រំអោយស្ថិតនៅក្នុងអំណាចបង្គាប់បញ្ជារតាមរយៈការបំពេញយោគៈ អក្នប្រតិបត្តិត្រួវ បានគេហៅថារាជយោគិន។ === ៦-និកាយផ្សេងៗ === និកាយធំៗនៅក្នុងព្រហ្មញ្ញសានាមានចំនួនបួននិកាយគឺ៖ '''១-វៃស្ណវៈនិកាយ'''និកាយនេះបង្កើតឡើងដោយឥសីនាថមុនីដោយលោកបានតំណើការផ្សព្វផ្សាយលិទ្ធិនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឥណ្ឌា​ ជានិកាយដែលបូជាព្រះវិស្ណុឬ ព្រះនរាយណ៏ជឿលើការអវតាឬការបែងភាគរបស់ព្រះវិស្ណុដើម្បីចុះមកសង្គ្រោះមនុស្សលោកដូចជាការអវតាជាព្រះរាមនៅក្នុងមហាកាព្យរាមាយណៈឬរឿងរាមកេរ្តិ៏៏ អវតាជា ព្រះគ្រឹស្នៈក្នុងគម្ពីរភគ្គវត្តិតាជាដើម។ និកាយនេះផ្តោតសំខាន់ទៅលើការគោរពបូជាព្រះវិស្ណុឬព្រះនរាយណ៏ថាសំខាន់ជាងព្រះអាទិទេពផ្សេងៗទាំងអស់ដោយតួនាទីរបស់ព្រះនរាយណ៏មិនមែនត្រឹមតែការថែរក្សា ពិភពលោកប៉ុណ្ណុះទេតែព្រះអង្គក៏ជាអក្នសាងលោកនឹងជាអក្នបំផ្លាញលោកផងដែរដូច្នេះទើបនិកាយនេះមានលក្ខណៈជាឯកទេវៈនិយមពោលគឺគោរពបូជាព្រះវិស្ណុតែមួយអង្គ គត់ដោយបានរួបរួមជំនឿនៅក្នុងព្រះអាទិទេពធំៗទាំងបីដូចជាព្រះព្រហ្ម ព្រះសិវៈ ព្រះវិស្ណុថាជាអង្គតែមួយប៉ុណ្ណោះគឺព្រះវិស្ណុនេះឯង។​នៅពុទ្ធសតវត្សទី១៩និកាយវៃស្ណវៈបានបែង ចែកទៅជាពីរនិកាយធំៗទឿតគឺ​តំកាឡៃជានិកាយនៅភាគខាងត្បូងវឌ្ឍកាលៃជានិកាយនៅភាគខាងជើងមិនតែប៉ុណ្ណុះនិកាយវៃស្ណវៈក៏ថែមបានចែកចេញជានិកាយតូចៗ ចំនួនបីទៀតគឺ៖និកាយរាមានិជៈ និកាយមាថវៈនឹងនិកាយវលភៈផងដែរ។ '''២-សៃវៈនិកាយ''' និកាយនេះគោរពបូជាព្រះសិវៈឬព្រះឥសូថាជាអក្នបង្កើតលោកជាកំលាំងអមតៈដ៏មហិមាក្នុងចក្រវាលក្នុងការគោរពរបស់សាសនិកជនក្នុងនិកាយនេះមានលក្ខណៈ ពីរយ៉ាងគឺ៖​ ១-ការគោរពបូជាលឹង្គឬសេវលឹង្គដែលជាអវយវៈភេទរបស់បុរសជានិមិត្តរូបតំណាងអោយព្រះសិវៈក្នុងឋានៈជាអក្នបង្កើតលោកនឹងអ្វីៗនៅក្នុងលោកនេះ ។​ ២-គោរពបូជា គោន្តទិដែលជាពាហណៈរបស់ព្រះសិវៈជាផ្តល់ទឹកដោះសាច់ដល់មនុស្សប្រៀបដូចជាមាតារបស់ជនជាតិឥណ្ឌាជាសត្វស័កសិទ្ធិរបស់អក្នកាន់សាសនាហិណ្ឌូក្រោយមកសៃវៈនិកាយក៏ បានចែកចេញជានិកាយតូចៗពីរទៀតគឺនិកាយកសិស្មាវៈជានិកាយភាគខាងជើងកើតឡើងនៅក្នុងរដ្ឋកាស្មៀដែលគេជឿថាព្រះសិវៈគឺព្រះអាទិទេពធំបំផុតតែមួយអង្គគត់ហើយ ទ្រង់ឋិតនៅគ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងចក្រវាលយើងនេះ។​ និកាយលឹង្គយតៈជានិកាយភាគខាងត្បូងមានសិវលឹង្គជានិមិត្តរូបនិកាយនេះបង្កើតឡើងដោយលោកលគ្គលិសៈហើយសាស និកជននៅក្នុងនិកាយនេះជឿថាព្រះមហេសូរឬព្រះមហេស្វារៈគឺជាព្រះអវតាចុងក្រោយបង្អស់របស់ព្រះសិវៈ។ '''៣-សក្តិនិកាយ''' ពាក្យថាសក្តិប្រែថាសមត្ថភាព កំលាំង អំណាច ភាពខ្ពង់ខ្ពស់អក្នដែលមានកំលាំងអំណាចនេះគឺ'''ទេវី'''ឬព្រះអាទិទេពផ្នែកនារី ទើបនិកាយនេះគោរពបូជាព្រះអគ្គ មហេសីរបស់ព្រះអាទិទេពធំៗទាំងបីហើយការគោរពបូជាសក្តិឬព្រះមហាទេវីទាំងបីអង្គនុះគឺមិនមានបែងចែកដូចជាអាទិទេពផ្នែកបុរសនុះទេពោលគឺបានមកបង្គប់នៅក្នុង សៃវៈនឹងក្នុងនិកាយវៃស្ណវៈនឹងតែម្តងដូចជាក្នុងសៃវៈនិកាយក៏គោរពបូជាព្រះមេសីរបស់ព្រះសិវៈដែលមានតែមួយព្រះអង្គតែប៉ុណ្ណោះប៉ុន្តែមានច្រើនព្រះនាមដូចជាព្រះនាមបរាវត្តី ព្រះនាងឧមា ព្រះនាងកាឡី នឹងព្រះនាងទុរគ្គាជាដើមចំនែកឯក្នុងនិកាយវៃស្ណវៈក៏គោរពបូជាព្រះនាងលក្ម្សីដែលជាព្រះអគ្គមហេសីព្រះវុស្ណុ​ រីឯនិកាយដែលគោរពបូជាព្រះព្រហ្មក៏គោ រពបូជាព្រះនាងសរាវត្ទិដែលជាព្រះអគ្គមហេសីរបស់ព្រះព្រហ្មផងដែ តែបើគិតទៅមនុស្សភាគច្រើនគឺគោរពបូជាព្រះនាងឧមាច្រើនជាងគេព្រោះថាព្រះនាងគឺជាព្រះអគ្គមហេសី របស់ព្រះសិវៈដែលជាព្រះអាទិទេពដែលមនុស្សភាគច្រើនគោរពកោតខ្លាចហេតុដូចនេះទើបព្រះនាងឧមាមានព្រះនាមជាច្រើនគូជាមួយព្ឬះសិវៈដូចជា មហាទេវី គូជាមួយមហាទេព យោគីនីគូជាមួយមហាយោគី ទូរគាឬផៃរវីគូជាមួយផៃរវៈនឹងកាឡីទេវីគូជាមួយមហាកាល ជាដើម ការបូជារបស់និកាយសក្តិមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីការបូជារបស់និកាយផ្សេងៗ ដូចជាកាត់ក្បាលពពែដើម្បីបូជាដល់ព្រះម៉ែកាឡីឬការប្រកបពិធីកម្មរបស់និកាយនេះចែកចេញជាពីរប្រភេទគឺ​៖ '''១-ទក្សិណាចារី''' គឺពួកបូជាខាងស្តាំសំដៅដល់អ្នកបូជានិកាយសក្តិ ដែលបូជាព្រះសិវៈ ព្រះវិស្ណុ ព្រះគ្រឹស្នៈនឹងព្រះអគ្កមហេសីក្នុងឋានៈជាព្រះអាទិទេពមិនមែនក្នុងន័យបំពេញកាមារម្មណ៏ដល់ព្រះទេវីនុះទេ មានការធ្វើពិធីដោយបើកចំហសមរម្យត្រឹម ត្រូវតាមការបង្រៀនក្នុងគម្ពីរបុរាណៈមិនចំអេសចំអាសមិនអានាចារ្យនុះឡើយ។ '''២-វាមចារី''' គឺពួកបូជាខាងឆ្វេងសំដៅដល់អ្នកគោរពនិកាយសក្តិដែលបូជាព្រះនាងទូរគាខ្លាំងជាង ព្រះសិវៈ បូជាព្រះនាងរាធាខ្លាំងជាងព្រះគ្រឹស្នៈ នឹងបូជាព្រះនាងលក្ម្សីខ្លាំងជាងព្រះវិស្ណុ និកាយនេះបូជាព្រះនាងទូរគាមិនមែនក្នុងឋានៈជាព្រះអគ្គមហេសីព្រះមហាទេពនុះទេតែ ក្នុងឋានៈជាព្រះទេវីដែលជាប្រធាននៃការួមភេទនឹងពិធីអោយកើតមានឫទ្ធីតេជៈ​ ដូច្នេះទើបការធ្វើពិធីត្រូវធ្វើរឡើងក្នុងទីកន្លែងអាថ៌កំបាំងទៅតាមពិធីដែលគេហៅថា​ '''បញ្ចម''' '''ការៈ''' ឬ​'''ម'''ប្រាំប្រការមានដូចជា​៖ ១-ំមទ្យៈឬមជ្ជៈ គឺទឹកស្រវឹង ២-មំសៈ​ សាច់សត្វរួមទាំសត្វមត្យសាច់ត្រី ៣-មន្រ្តៈ ការសូត្រគាថាធ្វើរអោយកើតតំរេគ ៤-មុទ្រៈ ការសំដែងកាយវិការ ទាក់ទាញ ៥-មេថុនៈ ការសេពមេថុនឬការរួមភេទព្រោះគេជឿថាព្រះម៉ែទូរគាឬព្រះម៉ែកាឡីទ្រង់សព្វព្រះទ័យជាមួយកាបូជាយញ្ញនឹងការសេពមេថុនដូច្នេះទើបគេប្រារព្ធពីធីខាង លើនេះឡើងដើម្បីធ្វើអោយព្រះម៉ែពេញព្រះទ័យហើយគោលបំណងមួយទៀតនុះគឺដើម្បីអោយធុញទ្រាន់ក្នុងកាម ការបំពេញតាមតម្រូវការអោយស្កប់ស្កល់រហូតដល់តំណាក់កាលអស់ ចំណង់។ '''៤-និកាយត័នត្រៈ''' ពាក្យថាត័នត្រៈប្រែថាពីធីការបែបផែនឬច្បាប់ទំលាប់សំដៅទៅលើបែបផែននៃពីធីកម្មផ្សេងៗរបស់សានាហិណ្ឌូនៅសម័យពុទ្ធកាលនិកាយនេះកើតឡើងគឺការ គោរពបូជានិកាយសក្តិប៉ែកខាងឆ្វេងផ្តោតសំខាន់ទៅលើកាមារម្មណ៏ ការបូជាសក្តិដែលមានលក្ខណៈលេចធ្លោប្រចាំនិកាយនេះនុះគឺការធ្វើពីធីអោយសក្តិឬមហាទេពដែលជាព្រះ ស្វាមីពេញព្រះទ័យដូចជាការចាប់ផ្តើមពីការពិពណ៌នាពីគុណនែសេចក្តីស្រលាញ់នឹងសេចក្តីប្រាថ្នាចង់បានរបស់ស្រ្តីនឹងបុរសហើយបញ្ចប់ដោយការសេពមេថុនពីធីកម្មនេះគឺជារបស់ ពួកវាមចារិនឬកាឡាចៈគឺត្រូវប្រកបនៅពេលយប់ខាងខែរនោចដោយសានិកជននាំគ្នាមកជួបជុំនៅខាងមុខទេវរូបព្រះម៉ែឧមាទេវីឬព្រះម៉ែទូរគាហើយក៏ចាប់ផ្តើមប្រារព្ធពីធីតាម លំដាប់លំដោយនែ​​ '''ម'''​ ប្រាំប្រការដូចដែលបានជម្រាបជូនខាងលើ។ === ៧-វណ្ណ:ទាំង៤ === រឿងមួយដ៏សំខាន់នៅសម័យព្រះវេទនុះការបែងចែកមនុស្សនៅក្នុងសង្គមជាបួនប្រភេទឬគេហៅថាវណ្ណៈដោយពាក្យថាវណ្ណៈប្រែថាពណ៌សម្បុរហើយគេបានធ្វើការសន្និដ្ឋានថា ការបែងចែកកំរឹតជាន់ថ្នាក់មនុស្សនៅក្នុងសង្គមតំបូងឡើងប្រហែលជាកំណត់តាមសម្បុរស្បែកដែលកាលពីមុនមានតែពីរវណ្ណៈប៉ុណ្ណោះគឺពួកស្បែកខ្មៅសំដៅទៅលើពួកដ្រាវីដ ឬដ្រាវីដឌៀននឹងពួកស្បែកសសំដៅទៅលើពួកជនជាតិអារ័ន្យហើយក្រោយមកទៀតកើតបានជាវណ្ណៈទាំងបួននៅក្នុងសង្គម នៅសម័យព្រះវេទព្រះព្រហ្មគឺជាព្រះអាទីទេពកំពូល របស់ព្រហ្មញ្ញសាសនាដែលអ្នកគោរពសានានេះជឿថាព្រះអង្គគឺជាអ្នកសាងលោកជាផ្តល់កំណើតអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនៅក្នុងចក្រវាលនេះហើយទ្រង់គឺជាអ្នកកំណត់ជោគជតាមនុស្សដូច ដែលយើងបានឮហើយថាព្រហ្មលិខិតមានន័យថាអ្វីៗព្រះព្រហ្មជាអ្នកចាជាអ្នកកំណត់មកព្រមទាំងវណ្ណៈទាំងបួនដែលមានប្រកដនៅក្នុងគម្ពីររបស់ព្រហ្មញ្ញសាសនាក៏គេជឿថាកើត ឡើងពីអវយវៈផ្សេងៗរបស់ព្រះព្រហ្មផងដែរ វណ្ណៈទាំងបួននៅក្នុងជំនឿព្រហ្មញ្ញសាសនាត្រូវបានគេបែងចែកតួនាទីដាច់ដោយឡែកនៅក្នុងសង្គមចាប់ពីថ្នាក់ខ្ពស់ចុះមកដល់ថ្នាក់ ទាប។ឥឡូវយើងស្វែងយល់ពីវណ្ណៈទាំងបួន៖​​ '''១-វណ្ណៈព្រហ្មណ៏''' មានតួនាទីទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះអាទិទេពបង្រៀនពីសាសនានឹងប្រកបពីធីកម្មផ្សេងៗដល់ប្រជាជននៅគ្រប់វណ្ណៈ ទាំងអស់លើសពីនេះក៏មានតួនាទីសិក្សារៀនសូត្រចងចាំបន្តរវេនគម្ពីរវេទនឹងជាបុរោហិតសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រផងដែ ព្រហ្មណ៏តែងតែប្រកាន់ជំនឿថាខ្លួនគឺជាវណ្ណៈខ្ពស់បំផុត នៅក្នុងសង្គមព្រោះបានកើតចេញពីព្រះឳស្ឋឬមាត់របស់ព្រះព្រហ្មដូចដែលមានចារទុក្ខនៅក្នុងគម្ពីរវេទ '''២-វណ្ណៈក្សត្រ'''​គឹជាវណ្ណៈគ្រប់គ្រងដឹកនាំប្រទេសជាអ្នកចំបាំងរៀន សូត្រយុទ្ធពិធីគ្រប់បែបយ៉ាងនឹងមានទួនាទីធ្វើសឹកសង្គ្រាមដើម្បីពង្រីកដែនដីរបស់ខ្លួន នៅក្នុងគ្ពីរឬគ្វេទបានបញ្ជាក់ថាវណ្ណៈក្សត្របានកើតចេញពីព្រះពាហាឬកំភួនដៃរបស់ ព្រះព្រហ្ម។'''៣-វណ្ណៈវេស្សៈ'''ជាវណ្ណៈកណ្តាលដែលមានចំនួនភាគច្រើនក្នុងសង្គមជាតិប្រជាពលរដ្ឋទូទៅមានសិល្បៈករ សិប្បករ កសិករ ពួកឈ្មួយជាដើម វណ្ណុៈវៃស្សៈឬវេស្សៈកើតចេញ ពីព្រះសោណីឬត្រគៀករបស់ព្រះព្រហ្ម។ '''៤-វណ្ណៈសូទ្រៈ'''ជាវណ្ណៈពួកកម្មករអ្នកធ្វើការស៊ីឈ្នួលដែលត្រូវប្រើកំលាំងរែកពុនលីសែងឬបំរើការដល់វណ្ណៈផ្សេងៗវណ្ណៈសូទ្រៈត្រូវបានចាត់ទុកថា វណ្ណៈទាបបំផុតនៅក្នុងសង្គមព្រោះកើតចេញពីព្រះបាទាឬបាតជើងរបស់ព្រះព្រហ្ម។ ក្រៅពីវណ្ណៈទាំងបួនខាងលើនេះទៅក៏នៅមានពួកក្រៅវណ្ណៈដូចជា'''ពួកចណ្ឌាល ដាលីដ'''ជាដើម ក៏ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាពួកទាបបំផុតជាងវណ្ណៈសូទ្រៈទៅទៀតព្រោះកើតមកពីការរៀបការបំពានវណ្ណៈពោលគឺឪពុកម្តាយជាមនុស្សនៅក្នុងវណ្ណៈផ្សេងគ្នាតែជំនៈរៀបការនៅជា មួយគ្នាទើបបង្កើតបានជាកូនដែលគ្មានវណ្ណៈហើយត្រូវបានគេមើលងាយរើសអើងនឹងស្អប់ខ្ពើមយ៉ាងខ្លាំងពីគ្រប់វណ្ណៈទាំងអស់នៅក្នុងសង្គម ទោះបីជាឥណ្ឌាបានបោះបង់ចោល ប្រព័ន្ធការបែងចែកវណ្ណៈជាផ្លូវកាយូណាស់មកហើយក្តីប៉ុន្តែការប្រកាន់វណ្ណៈក៏នៅតែមានដិតដាមជាប់ស្ថិតនៅក្នុងស្រទាប់មនុស្ស​យ៉ាងច្រើនជាពិសេសនៅតាមជនបទដែលមិន សូវមានការអភិវឌ្ឍរីកចំរើននៅតែមានការប្រកាន់ស្អប់ខ្ពើមចំពោះមនុស្សក្នុងវណ្ណៈទាបដដែលដូចជាហាមចូលទីកន្លែងគោរពសការៈហាមប្រើប្រាស់អណ្តូងឬផ្លូវរួមជាមួយមនុស្ស ក្នុងវណ្ណៈខ្ពស់ជាដើម។តាមឯកសារផ្សេងទៀត '''មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ'''ទោះ​បី​នៅ​ក្នុង​គម្ពី​មនុ សស្ត្រៈ (Manu Shastra) ពួក​ព្រាហ្មណ៍​អួតអាង​ថា​មនុស្ស​ទេព​ឈ្មោះ​ មនុ​ (Manu) ផ្តល់​កំណើត​ឲ្យ​ដល់​មនុស្ស​ទាំង​ ៤ វណ្ណៈ​ដូច​បាន​រៀបរាប់​ហើយ​នោះ​ក៏​ដោយ ក៏​យើង​សង្កេត​ឃើញ​មាន​មនុស្ស​មួយ​ក្រុម​ទៀត​ដែល​មិន​ត្រូវ​បាន​ចាត់​ចូល​ក្នុង​វណ្ណៈ​ណា​មួយ​ខាង​លើ​សោះ ។ ពួក​មនុស្ស​ទាំង​នោះ​គឺ​ជា​ជន​នៅ​ក្រៅ​វណ្ណៈ ហើយ​ត្រូវ​បាន​​ជនជាតិ​ឥណ្ឌា​ដាក់​ឈ្មោះ​ផ្សេងៗ​ឲ្យ​ពួក​គេ ឧទាហរណ៍​ វណ្ណៈ​ទី ៥ ហារិជន (harijan) ដាលីត (dalit) មនុស្ស​មិន​អាច​ឲ្យ​គេ​ប៉ះពាល់​បាន (the untouchables) ​។ ពួក​មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​មនុស្ស​នៅ​ក្នុង​វណ្ណៈ​ទាំង ៤ ខាង​លើ មើលងាយ ជិះជាន់ ធ្វើបាប កេងប្រវ័ញ្ច និង រើសអើង​នៅ​គ្រប់​ទី​កន្លែង ។ ឧទាហរណ៍ មនុស្ស​ក្រៅវណ្ណៈ​មិន​អាច​ដង​ទឹក​ពីអណ្តូង​ក្នុង​ភូមិ​បាន​ទេ ពួក​គេ​ត្រូវ​រង់ចាំ​សុំ​ឲ្យ​មនុស្ស​វណ្ណៈ​ព្រហ្មណ៍ ឬ​វណ្ណៈ​ផ្សេង​ទៀត​ដង​ទឹក​ចាក់​ក្នុង​ក្អម​ឲ្យ​ ។​ មនុស្ស​វណ្ណៈ​ផ្សេង​យល់​ថា​ បើ​មនុស្ស​ក្រៅវណ្ណៈ​ដង​ទឹក​ពី​អណ្តូង​ដោយ​ខ្លួន​គេ នោះ​ទឹក​ក្នុង​អណ្តូង​នឹង​ត្រូវ​ធ្វើ​ឲ្យ​ក្លាយ​ជា​មិន​បរិសុទ្ធ ឬ​ប្រឡាក់ប្រឡូស ។ ប្រសិន​បើ​មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​ដើរ​ឬ​ជិះកង់​មក​ដល់​មុខ​ផ្ទះ​មនុស្ស​ក្នុង​វណ្ណៈ​ព្រាហ្មណ៍ ពួក​មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​ត្រូវ​ចុះ​ពី​កង់​រួច​ដោះស្បែក​ជើង​កាន់​ យួរ​ដើរ ឬ បណ្តើរ​កង់​ឲ្យ​ឆ្លង​ផុត​ពី​មុខ​ផ្ទះ​នោះ​សិន​សឹម​ចាប់​ពាក់​ស្បែក​ជើង ឬ​ជិះកង់​បន្ត​ទៀត ។ នៅ​ឯ​តៀម​កាហ្វេ មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​ត្រូវ​បាន​អ្នក​លក់​ចាក់​តែ​ឬ​កាហ្វេ​​ក្នុង​ពែង​ធ្វើ​ពី​កែវ ពួក​គេ​មិន​អាច​ផឹក​តែ​ឬ​កាហ្វេ​ពី​ពែង​ធ្វើ​ពី​ប្រាក់​ឬ​ដែក​ថែប​ទេ ។ ពួក​គេ​ត្រូវ​តែ​ដោះ​ស្បែក​ជើង​ទុក​នៅ​ក្រៅ​ហាង​កាហ្វេ​នោះ​មុន​នឹង​ចូល​ក្នុង​ហាង ។ ពួក​គេ​ត្រូវ​តែ​លាង​ពែង​តែ​ឬ​ពែង​កាហ្វេ​នោះ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង ។ ដោយសារ​ពួក​គេ​គ្មាន​ដីធ្លី​សម្រាប់​ដាំដំណាំ គ្មាន​ចំណេះ​វិជ្ជា​ និង គ្មាន​ការ​ជួយ​ឧបត្ថម្ភ​ពី​រដ្ឋាភិបាល មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​រកស៊ី​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​យក​សាកសព​មនុស្ស​ឬ​សត្វ​ទៅ​ដុត​ចោល ឬ​បោះ​ចោល​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​ទីប្រជុំជន ។ ពួក​គេ​ស៊ីឈ្នួល​កើប​លាមក​មនុស្ស​រួច​ទូល​យក​ទៅ​ចោល​នៅ​ក្រៅ​ភូមិ ដើម្បី​ដូរ​យក​ដុំបាយ​សេសសល់​ពី​មនុស្ស​នៃ​វណ្ណៈ​ទាំង​ ៤ ខាង​លើ ។ នេះ​គ្រាន់​តែ​ជា​ឧទាហរណ៍​មួយ​ចំនួន​តូច​ដែល​មនុស្ស​ក្រៅវ​ណ្ណៈ​ទាំង​នោះ​បាន​និង​កំពុង​រង​ការមើលងាយ ជិះជាន់ ធ្វើបាប​​​ ទោះ​បី​ពួក​គេ​ប្តូរ​សាសនា​ចេញ​ពី​សាសនា​ហិណ្ឌូ (Hinduism) ទៅ​ជា​សាសនា​គ្រិស្ត (Christianity) សាសនា​ឥស្លាម (Islam) សាសនា​ស៊ិខ (Sikh) រួច​ហើយ​ក៏​ដោយ ។ បណ្ឌិត អាំបិដការ (Dr. B. R. Ambedkar) គឺ​ជា​ជនជាតិ​ឥណ្ឌា​ដ៏​ល្បី​មួយ​រូប​ដែល​បាន​ដឹកនាំ​​តាក់តែង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​​នៃ​សាធារណៈរដ្ឋ​ឥណ្ឌា​​នៅ​ពេល​ដែល​ចក្រភព​អង់គ្លេស​បាន​ប្រគល់​ឯករាជ្យ​ដល់​ឥណ្ឌា​នៅ​ឆ្នាំ ១៩៤៧ ។ បណ្ឌិត​ អាំបិដការ​គឺ​ជា​មនុស្ស​ម្នាក់​កើត​ឡើង​នៅ​ក្នុង​គ្រួសារ​នៃ​មនុស្ស​ក្រៅវណ្ណៈ ។ លោក​គឺ​ជា​អ្នក​ដឹកនាំ​មនុស្ស​ក្រៅវណ្ណៈ​ជិត​កន្លះ​លាន​នាក់​ឲ្យ​ប្តូរ​ចេញ​ពី​សាសនា​ព្រាហ្មណ៍​ទៅ​កាន់​ពុទ្ធសាសនា​វិញ ព្រោះ​លោក​បាន​សិក្សា​ល្អិតល្អន់​អំពី​ទ្រឹស្តី​និង​ការ​អនុវត្តន៍​សេចក្តី​ជំនឿ​របស់​សាសនា​ទាំង​អស់ និង​បាន​រក​ឃើញ​ថា​ មាន​តែ​ពុទ្ធសាសនា​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​គ្មាន​ការ​រើសអើង​ឬ​ប្រកាន់​វណ្ណៈ ។ សព្វថ្ងៃ​មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​ចាត់​ទុក​រូប​លោក​ដូច​ជា​ឪពុក​ឬ​ជា​គ្រូ​ដ៏​ធំ​ដែល​បាន​ជួយ​ទាមទារ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ឲ្យ​ពួក​គេ ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ​ មនុស្ស​នៅ​ក្នុង​វណ្ណៈ​ទាំង​ ៤ ខាង​លើ​នៅ​តែ​បន្ត​រំលោភ​ច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ឥណ្ឌា ហើយ​បន្ត​គាប​សង្កត់ ជិះជាន់ កេងប្រវ័ញ្ច ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ មនុស្ស​ក្រៅ​វណ្ណៈ​នៅ​គ្រប់​ទី​កន្លែង ។ === ៨-ពិធីកម្ម === ព្រហ្មញ្ញសាសនាឬសានាហិណ្ឌូគឺជាសានាដែលមានពិធីកម្មជាអង្គប្រកបដ៏សំខាន់មួយសំរាប់សាសនាព្រោះសាសនិកជនគ្រប់វណ្ណៈទាំងអស់តែងតែមានទំនាមទំលាប់ប្រពីណៃដែល ត្រូវគោរពប្រតិបត្តិតាមការកំណត់សំរាប់វណ្ណៈរបស់ខ្លួន ហើយច្បាប់ប្រពៃណីរួមដែលគ្រប់វណ្ណៈទាំងអស់ត្រូវគោរពប្រតិបត្តិតាមនុះត្រូវបានបែងចែកជាបួនចំនុចគឺ៖ '''១-ច្បាប់ប្រតិបត្តិសម្រាប់វណ្ណៈ'''​​​ សាសនាហិណ្ឌូមានច្បាប់សំរាប់វណ្ណៈប្រតិបត្តិយ៉ាងតឹងរឹងច្រើនយ៉ាងដូចជា​៖១-ច្បាប់ទាក់ទងនឹងការរៀបការមិនអាចរៀបការជាមួយមនុស្សក្រៅវណ្ណៈ ដាច់ខាត តែបើមនុស្សប្រុសជាវណ្ណៈព្រាហ្មណ៏អាចរៀបការជាមួយមនុស្សវណ្ណៈផ្សេងៗបានហៅថាអនុលោម តែមនុស្សស្រីវណ្ណៈព្រាហ្មណ៏មិនអាចរៀបការជាមួយប្រុសវណ្ណៈផ្សេងបាន ទេគេហៅថាបដិលោម។​២-ច្បាប់ទាក់ទងនឹងការហូបចុកក៏មានកំណត់ថារបស់ណាហូបបានរបស់ណាហូបមិនបាននឹងបុគ្គក្នុងវណ្ណៈណាចំអិនហើយបុគ្គលក្នុងវណ្ណៈណាហូបបាន នឹងហូបមិនបានដែរ​ ដូចជាវណ្ណៈព្រាហ្មណ៏មិនបរិភោគអាហារដែលមនុស្សក្នុងវណ្ណៈផ្សេងចំអិនដែ។៣-ច្បាប់ទាក់ទងនឹងការប្រកបមុខរបរ ត្រូវប្រកបរបរតាមដែលកំណត់ទុក សំរាប់មនុស្សក្នុងវណ្ណ់ៈនុះៗប៉ុណ្ណោះ។៤-ច្បាប់ទាក់ទងនឹងទីកន្លែងរស់នៅ នៅសម័យបុរាណមានច្បាប់ហាមមិនអោយជនជាតិហិណ្ឌូមានផ្ទះសម្បែងនៅក្រៅទឹកដីប្រទេសឥណ្ឌានុះ ឡើយនឹងហាមចុះទូកតាមសមុទ្រ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នគេលែងប្រកាន់បែបនេះទៀតហើយ។ '''២-ពិធីសំស្ការ''' ជាពិធីកម្មដែលមនុស្សនៅក្នុងវណ្ណៈក្សត្រ វណ្ណៈព្រាហ្មណ៏នឹងវណ្ណៈវេស្សៈត្រូវធ្វើដោយមានព្រាហ្មណ៏ឬបុព្វជិតអ្នកប្រារព្ធពិធីចំនួន១២ប្រការគឺ​៖១-ពិធីធាន ជាពិធីដែល រៀបចំឡើងពេលគេដឹងថាមានផ្ទៃពោះបន្ទាប់ពីរៀបការរួច។២-ប៉ុងសវណ្ណ ជាពិធីបដិបត្តិចំពោះក្មេងនៅក្នុងគភ៌ដែលគេយល់ថាភេទប្រុស ។៣-សីមុនតុលយ័ន ជាពិធីកាត់សក់ ស្ត្រីមានគភ៌ពេលពរពោះបាន៤ទៅ៦ឬ៨ខែ។ ៤-ជាតិកម្មឬពិធីប្រសូត្របុត្រ។ ៥-នាមកម្ម ជាពិធីតាំងឈ្មោះក្មេងនៅក្នុងថ្ងៃទី១២ឬ១៤ក្រោយពេលសំរាលរួច។ ៦-និសករមណៈ ជា ពិធិនាំក្មេងចេញទៅមើលពន្លឺព្រះអាទិត្យពេលព្រឹកពេលក្មេងអាយុបាន៤ខែ។ ៧-អនប្រាស័ន ជាពិធីបញ្ចុកបាយដល់ក្មេងពេលអាយុបាន៧ឬ៨ខែ។៨-ចូនាកម្ម ពិធីកោរសក់ទុក កំប៉ោយពេលក្មេងអាយុបាន៣ឆ្នាំ។៩-កេសានតកម្មពិធីកាត់សក់​ បើជាវណ្ណៈព្រាហ្មណ៏កាត់នៅអាយុ១៦ឆ្នាំ បើវណ្ណៈក្សត្រត្រូវកាត់នៅអាយុ២២ឆ្នាំ បើវណ្ណៈវេស្សៈត្រូវកាត់នៅអាយុ ២៤ឆ្នាំ។​ ១០-ឧបានិយ័ន ពីធីចូលសិក្សា ពួកវណ្ណៈព្រាហ្មណ៏ ក្សត្រ វេស្សៈ ត្រូវធ្វើពីធីចូលសិក្សារៀនសូត្រហើយពេលគ្រូនៅសាលានុះៗទទួលបានសិស្សហើយក៏ចាប់ផ្តើមបំពាក់ខ្សែសង្វា ឬយនញោប្រវិតដោយអ្នកបានបំពាក់ខ្សែនេះហើយក៏ត្រូវបានគេហៅថាទ្វិជៈឬទ្វិជាតិ មានន័យថាកើតពីរដងគឺលើកទីមួយកើតពីផ្ទៃមាតានឹងកើតលើកទីពីរគឺកើតចេញពីពាក់ ខ្សែយនយោប្រវិត ចំណែកឯពួកវណ្ណៈសូទ្រៈនឹងច័ណ្ឌាលកើតតែម្តងប៉ុណ្ណោះមិនអាចជាទ្វិជាតិបានទេ។​១១-សមាវត្ត ពិធីវិលត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញពេលក្មេងបានបញ្ចប់ការសិក្សានឹង ត្រៀមខ្លួនត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ។ ១២-វិវាហ៏ ពិធីរៀបមង្គលការ ពិធីស័ង្កា១២ប្រការដែលបានរៀបរាប់យកមករៀបរាប់ខាងលើនេះគឺមានលក្ខខ័ណ្ឌហាមប្រាមផងដែរគឺបើសិនជាមនុស្ស ស្រីហាមមិនអោយធ្វើពិធីឧបនិយ័នឬពិធីចូលទទួលការសិក្សានុះទេក្រៅពីនុះគឺធ្វើបានទាំងអស់ ហើយមួយទៀតគឺហាមសូត្រគម្ពីរព្រះវេទព្រោះគម្ពីរព្រះវេទត្រូវបានចាត់ទុកថាជា គម្ពីរស័ក្តសិទ្ធដែលរក្សាទុកសំរាប់តែមនុស្សប្រុសនឹងមនុស្សក្នុងវណ្ណៈខ្លះប៉ុណ្ណោះ បច្ចុប្បន្ននេះសាសនិកជនហិណ្ឌូដែលជាទិ្វជាតិក៨មានការប្រតិបត្តិតែបួនចំនុចប៉ុណ្ណោះគឺពិធីនាម កម្មឬពីធីដាក់ឈ្មោះអោយកូនពីធីអនប្រាស័នឬពីធិបញ្ចុកបាយក្មេងពីធីឧបនិយ័នឬពីធីចូលទទួលការសិក្សានឹងចុងក្រោយគឺពិធីវិវាហ៏ឬពិធីរៀបការដែលនៅបន្តរធ្វើរហូតមក ដល់សព្វថ្ងៃឬីឯចំនុចក្រៅពីនេះគឺសូវនាំយកមកប្តតិបត្តិទេលើកលែងតែអ្នកណាដែលមានការគោរពតឹងរឹងខ្លាំងបំផុតប៉ុណ្ណោះ។ '''៣-ពិធីសរាទ្ធ''' ជាពិធីបុណ្យឧទ្ទិសកុសលដល់មាតាបិតាឬបុព្វបុរសដែលបែកកាយរំលាយខ័ន្ធទៅកាន់បរលោកហើយដែលធ្វើនៅក្នុងខែភទ្របទចាប់ពីថ្ងៃ១រោចដល់៥រោច ការធ្វើ បុណ្យឧទ្ទិសកុសលនេះហៅម្យ៉ាងទៀតថា'''បិណ្ឌ'''។ '''៤-ពីធីបូជាទេវតាឬព្រះអាទិទេព''' អ្នកដែលកើតនៅក្នុងខ្ពស់នៅសម័យមុនបានគោរពព្រះសិវៈនឹងព្រះវិស្ណុជាដើមលុះចេរក្រោយមកក៏កើតជាលទ្ទិអវតារហូតមានការបូជាព្រះ គ្រឹស្នៈនឹងព្រះរាមថែមទៀត ប៉ុន្តែមនុស្សនៅក្នុងវណ្ណៈទាបរមែងត្រូវបានហាមប្រាមមិនអោយចូលរួមបូជាព្រះអាទិទេពរបស់បុគ្គលក្នុងវណ្ណៈខ្ពស់នុះឡើយ ហេតុដូច្នោះទើបបុគ្គល ក្នុវណ្ណៈទាបនាំគ្នាបង្កើតព្រះអាទិទេពរបស់ខ្លួនឡើងដូចជាព្រះម៉ែកាឡី ព្រះអគ្គី អាទិទេពពស់​ អាទិទេពអណ្តើក រុក្ចទេវតា នឹងអាទិទេពដំរីជាដើមហើយការធ្វើពិធីបូជាក៏មាន លក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាទៅតាមវណ្ណៈនិមួយៗ។ដោយនៅក្នុងវណ្ណៈខ្ពស់យើងនឹងអាចធ្វើការកំណត់បានដូចនេះ៖​១-សូត្រមន្តភាវនា ងូតទឹកជំរះកាយ នឹងបួងសួងដល់ទេវតារាល់ថ្ងៃ សំរាប់អ្នកដែលប្រកាន់តឹងរឹងក្នុងសាសនាគឺត្រូវធ្វើជាលក្ខណៈកិច្ចវត្តជាប្រចាំ ចំណែកពួកអ្នកដែលទទួលបានការសិក្សាតាមបែបផែនថ្មីគឺសូវនាំគ្នាប្រតិបត្តិតាមទេ។២-ពីធី សម្ពោធកាន់សិលនឹងថ្ងៃស័ក្តសិទ្ធដូចជាលក្សីបូជា សរវតីបូជានឹងទូរគាបូជាជាដើមក៏អាចខ្លុះប្លែកគ្នាខ្លះទៅតាមការគោរពក្នុងតំបន់នឹងនិកាយនិមួយៗ។៣-ការទៅនមស្ការ បំពេញបុណ្យកុសលទេវល័យផ្សេងៗដើម្បីបង្ហាញនៅការគោរពចំពោះព្រះអាទិទេពដែលខ្លួនតែងជឿជាក់។ === ទេវៈ​ក្នុង​លទ្ធិព្រាហ្មណ៍ === ពួក​អ្នក​កាន់​សាសនាព្រាហ្មណ៍ តែងតែ​គោរព​រាប់អាន​បូជា​ពួក​ទេវតា​ដែល​មាន​បណ្ដា​ស័ក្ដិ៍​ច្រើន​អង្គ​គឺ​៖ ព្រះព្រហ្ម ព្រះវិស្ណុ ព្រះសិវៈ ព្រះឥន្ទ ព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ ព្រះអគ្នី (ព្រះអគ្គី) ព្រះវរុណ ព្រះវាយុ ព្រះកុវេរៈ ព្រះយម [[ព្រះស្កន្ទ]] ព្រះកាម ព្រះគណេស និង​ទេវៈ​ជាច្រើន​ទៀត​។ ក្នុង​ចំណោម​ទេវៈ​ទាំងអស់នោះ មាន​តែ​បី​អង្គ​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​ធំ​ជាងគេ​គឺ​៖ ព្រះព្រហ្ម ព្រះវិស្ណុ និង ព្រះសិវៈ​។ '''ព្រះព្រហ្ម''' ព្រះព្រហ្ម ជា​អាទិទេព​ធំ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​អាទិទេព​ធំៗ​ទាំង​បី​ក្នុង​ព្រហ្មញ្ញសាសនា​។ ព្រះព្រហ្ម មាន​មហេសី​ឈ្មោះ ព្រះនាងសរស្វតី និង ព្រះនាងហ្គ៉ាយ៉ាទ្រី មាន​បុត្រ​បី​អង្គ​គឺ​៖ ព្រះទក្ស ព្រះភឫគុ និង​ព្រះនាង​សុន្ធយា​។ លក្ខណៈ​របស់​ព្រះព្រហ្ម​មាន​៖ * ព្រះកាយ​សម្បុរ​ក្រហម * ទ្រង់​ព្រះពស្ត្រ​ស * មាន​ព្រះភក្ត្រ ៤ ព្រះហស្ត ៤ * ព្រះហស្ត​កាន់​ផ្កាឈូក * គង់​លើ​ហង្ស​ជា​ពាហនៈ * ទ្រង់​មាន​ញាណ​ពិសេស អាច​ជ្រាប​ហេតុ​ក្នុង​កាល​ទាំង​បី មាន​អានុភាព​សក្ដិសិទ្ធិ អាច​បំពេញចិត្ត​នៃ​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ឱ្យ​សម្រេច​ប្រយោជន៍​តាម​តម្រូវការ​។ ព្រះព្រហ្ម ជា​បិតា​របស់​លោក ព្រោះ​គម្ពីរ​ព្រាហ្មណ៍​បុរាណ​សម្ដែង​ថា​៖ «មុន​ដែល​នឹង​កើត​លោក ព្រះព្រហ្ម​ជប់​ឱ្យ​កើត​ពង​មួយ​សិន ហៅថា​ពងព្រហ្ម រួចហើយ​ទ្រង់​បែង​ភាគ​ឱ្យ​កើត​ជា​មនុស្ស​២​នាក់​គឺ ប្រុស​១ ស្រី​១ ដែល​ប្រុស​ហៅថា​បុមៈ ស្រី​ហៅថា​វិរជ្ជា គូ​ស្វាមី​ភរិយា​ទាំង​នេះ​បាន​រួម​រស​ប្រវេណី​ជាមួយគ្នា កើត​ជា​ពូជធារ​ពាសពេញ​សកលលោក»​។ ហេតុនោះ​បាន​ជា​ពួក​ព្រាហ្មណ៍​ប្រកាន់​ពួក​ខ្លួន​ថា​ជា​វង្ស​ខ្ពស់​បំផុត ព្រោះ​ជា​វង្ស​របស់​ព្រះព្រហ្ម​។ '''ព្រះវិស្ណុ''' ព្រះវិស្ណុ ជា​អាទិទេព​ធំ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​អាទិទេព​ធំៗ​ទាំង​បី​ក្នុង​ព្រហ្មញ្ញសាសនា​។ ព្រះវិស្ណុ ឬ​ព្រះនារាយណ៍ មានមហេសីបីរអង្គគឺ​៖ ១.ព្រះនាងលក្ម្សី(ព្រះស្រីទេវី) (ទេវី​តំណាង​ទ្រព្យសម្បត្តិ - ទេវី​តំណាង​សោភណភាព) និង ២. ព្រះនាងភូមិ(ព្រះម៉ែធរណីនៃព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទ) ៣.ព្រះនាងនីឡាទេវី មហេសីភរិយាទី ៣ - ហើយ​ព្រះវិស្ណុ​មាន​បុត្រ​មួយ​អង្គ​គឺ​ព្រះកាម​​.។ ព្រះវិស្ណុ មាន​លក្ខណៈ​ដូចជា​៖ * រូបឆោម​សម្បុរ​ខ្មៅ * ព្រះហស្ត​ប្រក្រតី​តែ​ពីរ តែ​អាច​បែងភាគ​ចេញ​ទៅ​ជា ៤ ឬ ៨ ក៏​បាន * ព្រះឧរា​មាន​លាយលក្ខណ៍​ឆ្នូតៗ ហៅថា​ស្រីវ័ត្ស * ទ្រង់​អាភរណៈ​ទិព្វ​ពណ៌លឿង * ទ្រង់​ស័ង្ខ​ឈ្មោះ​បញ្ចជន្យ​ជា​អាវុធ * ចក្រ​ឈ្មោះ​សុទស្សនៈ * គទា​ឈ្មោះ​កោមាទតី * ធនូសាង្ក្រ ព្រះសែង​ខាន់​ឈ្មោះ​នន្ទកៈ * កាន់​ផ្កាឈូក​ជា​គ្រឿង​សម្គាល់ * មាន​គ្រុឌ​រាជ​បក្សី​ជា​ពាហនៈ * មាន​វិមាន​នៅ​ស្ថាន​វៃកុណ្ឋ * មាន​អវតារ ១០​។ ព្រះវិស្ណុ ជា​អ្នក​រក្សា​លោក ជួយ​ស្រោចស្រង់​ពិភពលោក​ឱ្យ​ផុត​ពី​ភយន្តរាយ ទើប​មាន​នាម​ថា ហវិ (ករុណា) នារាយណ៍ (ជា​ដែន​កើត​នៃ​នរជន)​។ នៅ​ពេល​ផែនដី​ជួប​គ្រោះថ្នាក់​ម្តងៗ ព្រះអង្គ​តែងតែ​បែងភាគ​ជា​អវតារ​ចុះ​មក​សង្គ្រោះ​ផែនដី​ជានិច្ច​។ '''ព្រះសិវៈ''' ព្រះសិវៈ ជា​អាទិទេព​ធំ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​អាទិទេព​ធំៗ​ទាំង​បី​ក្នុង​ព្រហ្មញ្ញសាសនា​។ សិវៈ មាន​ន័យ​ថា ករុណា ក្សេម​ចាក​ទុក្ខភ័យ​។ ព្រះ​សិវៈ​ ឬ​ព្រះឥសូរ កើត​ឡើង​អំពី​លោហិត​ដែល​ស្រក់​ចាក​ចិញ្ចើម​ព្រះព្រហ្ម មាន​មហេសី​៩​អង្គ​គឺ​៖ នាង​ទុគា ឧមា គោរី កាលី ទេវី កុមារី ព្រះម៉ែចន្ទី ព្រះម៉ែទុគា មហាទេវី​។ មាន​បុត្រ​ពីរ​អង្គ​គឺ​៖ ព្រះវិយនេស (គណេស) និង​ ព្រះ​កត្រិកេយ (ស្កន្ទ​កុមារ)​ ។ លក្ខណៈ​របស់​ព្រះអង្គ​មាន​ដូចជា​៖ * ព្រះកាយ​សប្បុរស * មាន​ព្រះភក្ត្រ​មួយ ព្រះហស្ត​ពីរ តែ​អាច​បែងភាគ​បាន​ព្រះភក្ត្រ ៥ ព្រះហស្ត ១០ * ព្រះសុរង្គ​សម្បុរខៀវ * ទ្រង់​ស្បែកខ្លា ស្បែកដំរី​ជា​ព្រះពស្ត្រ * មាន​ព្រះមោលី​សម្បុរលឿង​កួច​ផ្គុំគ្នា​លើ​ព្រះសិវៈ * មាន​ព្រះនេត្រ ៣ គឺ​ពីរ​ដូច​មនុស្ស​ធម្មតា មួយ​ទៀត​ចំ​កណ្ដាល​ថ្ងាស បិទ​ជានិច្ច​សម្រាប់​ក្រឡេក​ឆេះ​ហៅថា​អគ្គីនេត្រ​។ * មាន​ពុក​ចង្កា​វែង​ជាង​បែប​ព្រាហ្មណ៍ * មាន​នាគ​ជា​សង្វារ (ជា​គ្រឿង​រាប់​ឆ្នាំ) * មាន​ពិណ​ព្រះចន្ទ​ចាំង​រស្មី​ព្រាតៗ (ជា​គ្រឿង​សម្គាល់​រាប់​ខែ) * មាន​ឆ្អឹងលលាដ៍ក្បាល (ជា​គ្រឿង​សម្គាល់​កល្ប ឬ យុគៈ) * មាន​ភេរី​ឈ្មោះ ឌមរូ * ទ្រង់​ស្ទាត់ជំនាញ​ខាង​សិល្បសាស្ត្រ និង​នាដសាស្ត្រ * ជា​មហា​យោគី ទ្រទ្រង់​នូវ​អានុភាព​នឹង​ព្រះគុណ * មាន​គោ​ឧសភៈ​ឈ្មោះ​នន្ទិយៈ ជា​ពាហនៈ * ស្ថិតនៅ​ក្នុង​វិមាន​លើ​ភ្នំកៃលាស​។ តាម​គម្ពីរឫគ្វេទ ចែងថា​ព្រះសិវៈ​ជា​អាទិទេព​បំផ្លាញ​លោក​។ តែ​ក្រោយ​មក​ នៅ​ពេល​មួយ​ទំនាស់​សាសនា​រវាង អ្នក​គោរព​ព្រះព្រហ្ម អ្នក​គោរព​ព្រះវិស្ណុ និង​អ្នក​គោរព​ព្រះសិវៈ​បាន​ផ្ទុះឡើង ដោយ​សិវបរិស័ទ មាន​ចំនួន​ច្រើនជាង បាន​ទទួល​ជ័យ​ជម្នះ ទើប​គេ​បន្ថែម​ងារ​ថា​ ព្រះសិវៈ​ជា​អ្នក​បង្កើត​លោក​ផង និង​បំផ្លាញ​លោក​ផង​។ ព្រះសិវៈ ជា​បិតា​របស់​ពិភពលោក ជា​អ្នក​កសាង​ពិភពលោក មាន​សេចក្ដី​ក្នុង​គម្ពីរ​ព្រាហ្មណ៍​ឈ្មោះ​សិវបុរាណណ៍ម និង​ឈ្មោះ​កថាសរិតសាគរ សម្ដែង​ថា​៖ «ទ្រង់​វះ​សាច់ភ្លៅ ឱ្យ​ឈាម​ហូរ​មួយ​តំណក់​ស្រក់​ចុះ​ក្នុង​ទឹក កើតឡើង​ជា​ពង​មួយ ហើយ​បែក​ទៅជា​ពីរ​ចំហៀង​ មួយ​ចំហៀង​កើតជា​សួគ៌លោក មួយ​ចំហៀង​ទៀត​កើតជា​មនុស្សលោក ទើប​កើតជា​បុមៈ (បុរស)​។ បុមៈ​នោះ​បង្កើត​ជា​ប្រជាបតីៗ បង្កើត​មនុស្ស​តៗមក»​។ អាស្រ័យ​ជំនឿ​ថា ព្រះសិវៈ​ជា​បិតាលោក ទើប​ព្រាហ្មណ៍​និយាយ​ប្រឌិត​សាង​អនុស្សាវរីយ៍​ទុក​ជា​ទី​រលឹក គឺ​ធ្វើ​រូប​សិវលិង្គ (លិង្គព្រះឥសូរ) តម្កល់​លើ ឧមាយោនី ទុក​សម្រាប់​ធ្វើ​ពិធី​សិវរាត្រី លាងបាប លាង​ចង្រៃ​ឧបទ្រព​ទាំងឡាយ​។ [[ឯកសា|ធ្វេង|រូបភាពតូច|ព្រះវិស្ណុនៅកម្ពុជា]] [[ឯកសា|alt=អង្គរវត្ត|រូបភាពតូច|អង្គរវត្តឧទ្ទិសព្រហ្មញ្ញសាសនា]] =='''៣-[[សាសនា​យូដា]] (Judaism)'''== [[ឯកសារ:Judaism and its traditions,the conversion of a Hebrew rabbi, (IA judaismitstradit00gold).pdf|រូបភាពតូច|និមិត្តសញ្ញា]] ប្រជាជនជ្វីហ្វ ដែលជាប្រទេសតូចមួយ នៅតំបន់មេឌីទែរ៉ាណេ ត្រង់ដែនដីប៉ាឡេស្ទីន និងអ៊ីស្រាអែលនាសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន គឺជាប្រជាជន ដែលបានបង្កើតមុនគេ នូវមនោគមន៍វិជ្ជាសាសនាដ៏ថ្មីស្រឡាងមួយ ដោយមានមូលដ្ឋានលើជំនឿថា ព្រះពិតមានតែមួយ គឺព្រះជាម្ចាស់ ដែលបានបង្កើត និងមានអំណាចលើអ្វីៗទាំងអស់នៅលើចក្រវាលទាំងមូល។ មនោគមន៍វិជ្ជាសាសនារបស់ពួក ជ្វីហ្វនេះ គេឲ្យឈ្មោះថា “សាសនាយូដា” (Judaism)ក៏ប៉ុន្តែកាលពី២ពាន់ឆ្នាំមុនសាសនាយូដានេះបានបែកមែកធាងទៅជាសានាថ្មីមួយទៀតគឺគ្រិស្តសាសនា សាសនាយូដារបស់ជនជាតិជី្វហ្វនឹងគ្រិស្តសាសនាដែលជាសានាគោរពដោយប្រជាជនភាគច្រើនលើសលប់នៅលើពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន តាមពិតទៅមានតំណើររឿងដើមរួមគ្នាគឺតំណើរឿងមានកត់ត្រាទុកក្នុងសញ្ញាចាស់នៃគម្ពីរប៊ីបនឹងគម្ពីរតូរារបស់ពួកជ្វីហ្វ សានាយូដានឹងសានាគ្រិស្តមានជំនឿដូចគ្នាភាគច្រើនដូចជាជំនឿលើព្រះតែមួយ ទាំងសានាយូដានឹងគ្រិស្តសាសនាយល់ថាព្រះបានបង្កើតមនុស្សអោយមានសិទ្ទិស្មើគ្នាមិនថាស្រីមិនថាប្រុសជាតិសាសន៏ឬពណ៌សម្បុរអ្វីនុះទេដែលនេះគឺជាចំណុចចាប់ផ្តើមមួយដែលឈានទៅបង្កើតទស្សនៈទាននៃសិទ្ធិមនុស្សជាសកលនៅក្នុងពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន ក៏ប៉ុន្តែសាសនាយូដានឹងសាសនាគ្រិស្តបានដើមកដល់ផ្លូវបំបែកជាមួយនឹងការចាប់កំណើតរបស់ព្រះយេស៊ូសំរាប់គ្រិស្តសាសនាគឺជាព្រះសង្គ្រោះដែលមកជួយរំដោះមនុស្សពីអំពើបាបនឹងពីទំនៀមទំលាប់ដ៏ចាស់គំរិលនឹងដ៏តឹងតែងរបស់សាសនាយូដាដូចជាការកាត់ស្បែកនឹងការហាមឃាត់មិនអោយទទួលទានសាច់សត្វនេះឬសត្វនុះជាដើមម្យ៉ាងវិញទៀតតាមសេចក្តីបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូព្រះមានគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ហើយអាចទាក់ទងដោយផ្ទាល់ជាមួយព្រះជាម្ចាស់ដោយមិនចាំបាច់ឆ្លងកាត់តាមមន្រ្តីសង្ឃដូចជាទំនៀមទំលាប់របស់សាសនាយូដាពិមុនមកនុះទេ។នៅមុនសម័យកាលជី្វហ្វ គ្រប់សាសនាទាំងអស់នៅទូទាំងពិភពលោកគឺជាសាសនាដែលមានព្រះជាច្រើនអង្គមនុស្សជាតិនាំគ្នាគោរពព្រះអាទិត្យ ព្រះច័ន្ទ ផ្កាយឬសមុទ្រថាជាព្រះហើយនាំគ្នាសង់រូបសំណាកដើម្បីតំណាងតួអង្គព្រះដើម្បីជាសការៈ ជនជាតិជី្វហ្វបានបង្កើនៅមនោគមន៏វិជ្ជាសាសនាថ្មីមួយដែលមានជំនឿថាព្រះមានតែមួយអង្គគត់គឺជាព្រះជាម្ចាស់ដែលជាអ្នកបង្កើតនឹងមានអំណាចលើអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាលទាំងមូល ព្រះអាទិត្យព្រះច័ន្ទផ្កាយឬសមុទ្រដែលគេតែងតែគោរពបូជាពីពេលមុនមកនុះមិនមែនជាព្រះនុះទេហើយមនុស្សគេត្រូវតែបោះបង់រូបសំណាកព្រះចោលហើយបែរមកគោរពបូជាព្រះពន្លិច ហើយការបង្កើតសាសនាថ្មីនេះគឺជារបត់សំខានថ្មីមួយនៃការផ្លាស់ប្តូរផ្តត់គំនិតមនុស្សតាមជំនឿថ្មីនេះធម្មជាតិលែងជាព្រះដូចគេធ្លាប់ជឿពីមុនទៀតហើយ ធម្មជាតិគឺជាអ្វីដែលព្រះបានបង្កើតឡើងហើយដែលព្រះដាក់អោយឋិតនៅក្រោមអំណាចរបស់មនុស្ស ពេលវេលាមិនមែនជាវាលវត្តសង្សាវិលវល់ដូចកង់រទះ កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់ហើយចាប់ជាតិមកវិញដូចដែលគេធ្លាប់ជឿពីមុនមកនុះទេ ក៏ប៉ុន្តែពេលវេលាសំរាប់ពួកជី្វហ្វគឺធ្វើរតំណើទៅមុខជានិច្ចដោយមិនអាចវិលត្រឡប់ថយក្រោយវិញបានទេហើយនៅថ្ងៃអនាគតអ្វីៗអាចនឹងប្រសើរឡើងវិញប្រសិនបើគេខិតខំប្រឹងប្រែង ដូច្នេះមនុស្សមិនត្រូវផ្តេកផ្តួលរង់ចាំវាសនាហើយក៏មិនត្រូវផ្អែកលើទស្សនៈកម្មផលដែលមើលអយុត្តិធម៌សង្គមថាជាផលដែលបានពីកម្មពួកគេបានប្រព្រឹត្តពីមុននុះដែរ មនុស្សចាំបាច់ត្រូវតែចេះរើបំរាស់ងើបឡើងប្រឆាំងនឹងអំពើអយុត្តិធម៌ដោយមិនត្រូវនៅស្ងៀមទ្រាំទទួលរងការជិះជាន់ដោយចាត់ទុកថាជាកម្មផលរបស់ខ្ឡួនពីជាតិមុននុះទេ ដោយសារតែមានផ្តត់គំនិតបែបនេះហើយទើបជនជាតិជី្វហ្វដែលជាជាតិតូចមួយហ៊ានងើបឡើងតវាប្រឆាំងនឹងការជិះជាន់របស់អាណាចក្ររ៉ូមការតវាបះបោរដែលធ្វើអោយជនជាតិជី្វហ្វត្រូវអាណាចក្ររ៉ូមបណ្តេញចេញពីទឹកដីកំណើតទៅរស់នៅរប៉ាត់រប៉ាយគ្មានស្រុកគ្មានទេសនឹងគេអស់រយៈពេលរាប់ពាន់ឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែផ្តត់គំនិតនេះបានជះឥទ្ធិពលដល់មនុស្សយ៉ាងច្រើនរហូតមកទល់សព្វថ្ងៃនេះជាពិសេសចំពោះប្រជាជននៅតាមបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចដែលមានជំនឿនឹងវប្បធម៌តាមបែបជី្វហ្វឬគ្រិស្តសាសនា។ [[ឯកសា|កណ្តាល|រូបភាពតូច|និមិត្តសញ្ញាពេញ]] តាមប្រភពkvm-mtv.ru និមិត្តសញ្ញារបស់សាសន៍យូដា * ផ្កាយរបស់ដាវីឌ (ចង្អុលប្រាំមួយ) ។ វាមើលទៅដូចជាត្រីកោណត្រួតលើគ្នា ២ ដែលបង្វិល ១៨០ អង្សារទាក់ទងគ្នា។ ពួកវាជាភ្លើងនិងទឹក។ វាត្រូវបានគេជឿជាក់ថាក្រោមនិមិត្តសញ្ញានេះនៅជំនាន់ដាវីឌមានការបង្រួបបង្រួមជាតិអ៊ីស្រាអែលផ្សេងទៀតជាមួយជនជាតិយូដា។ផ្កាយចង្អុលប្រាំមួយ  វាត្រូវបានគេរកឃើញជាញឹកញាប់ហើយត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងសាសនាយូដា។ * Kipa គឺជាប្រធានបុរសជនជាតិជ្វីហ្វ។ គាត់ត្រូវបានគេពាក់ទាំងស្រុងសម្រាប់ការទៅមើលសាលាប្រជុំក្នុងអំឡុងពេលថ្ងៃឈប់សម្រាកនិងនៅក្នុងរង្វង់របស់គាត់។ * ម៉ែនរ៉ាហុ - ជើងទ្រដែលមាន ៧ សាខា។ * សៀវភៅបរិសុទ្ធរបស់ជនជាតិយូដាគឺតូរ៉ា។ === សាសនាគឺជាសាសនាជាតិរបស់សាសន៍យូដា។ តើជនជាតិយូដាមានព្រះបែបណា? === ប្រជាជនអ៊ីស្រាអែលតែងតែបង្កឱ្យមានការច្រណែនការស្អប់និងការកោតសរសើររបស់ជនជាតិអឺរ៉ុប។ ទោះបីជាបានបាត់បង់រដ្ឋនិងបង្ខំឱ្យវង្វេងអស់រយៈពេលជិតពីរពាន់ឆ្នាំក៏ដោយក៏អ្នកតំណាងរបស់ខ្លួនមិនបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រុមជនជាតិភាគតិចដទៃទៀតទេប៉ុន្តែបានថែរក្សាទាំងអត្តសញ្ញាណជាតិនិងវប្បធម៌ដោយផ្អែកលើប្រពៃណីសាសនាដ៏ជ្រាលជ្រៅមួយ។ តើជំនឿរបស់ជនជាតិយូដាគឺជាអ្វី? ជាការពិតអរគុណដល់ព្រះពួកគេបានរួចផុតពីអំណាចចក្រភពនិងប្រជាជាតិទាំងមូល។ ពួកគេបានឆ្លងកាត់អ្វីៗទាំងអស់ដូចជាអំណាចនិងទាសភាពរយៈពេលនៃសន្តិភាពនិងការខ្វែងគំនិតគ្នាសុខុមាលភាពសង្គមនិងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ សាសនារបស់ជនជាតិយូដាគឺសាសនាហើយដែលពួកគេនៅតែដើរតួយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងឆាកប្រវត្តិសាស្ត។ === ការបើកសម្តែងដំបូងរបស់ព្រះអម្ចាស់ === ទំនៀមទម្លាប់សាសនារបស់ជនជាតិយូដាគឺការគោរពបូជាពោលគឺទទួលស្គាល់តែព្រះមួយអង្គប៉ុណ្ណោះ។ ឈ្មោះរបស់គាត់គឺយេហូវ៉ាដែលមានន័យត្រង់ ៗ ថា«លោកដែលជាហើយនឹងទៅជា»។ សព្វថ្ងៃនេះជនជាតិយូដាជឿថាព្រះអម្ចាស់ជាអ្នកបង្កើតនិងបង្កើតពិភពលោកហើយពួកគេចាត់ទុកព្រះដទៃទៀតថាមិនពិត។ យោងទៅតាមជំនឿរបស់ពួកគេបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃមនុស្សដំបូងកូនមនុស្សបានភ្លេចព្រះពិតហើយចាប់ផ្តើមបម្រើព្រះក្លែងក្លាយ។ ដើម្បីរំpeopleកមនុស្សអំពីខ្លួនឯងព្រះអម្ចាស់បានហៅព្យាការីម្នាក់ឈ្មោះអប្រាហាំដែលគាត់បានទាយថានឹងក្លាយជាឪពុករបស់ប្រជាជាតិជាច្រើន។ អាប្រាហាំដែលបានមកពីក្រុមគ្រួសារមិនជឿបានទទួលការបើកសម្តែងពីព្រះអម្ចាស់បានលះចោលការគោរពបូជាចាស់និងបន្តដំណើរធម្មយាត្រាដឹកនាំពីខាងលើ។ តូរ៉ាដែលជាបទគម្ពីរបរិសុទ្ធរបស់ហេព្រើរប្រាប់អំពីរបៀបដែលព្រះបានសាកល្បងជំនឿរបស់អ័ប្រាហាំ។ នៅពេលដែលកូនប្រុសម្នាក់កើតចេញពីគាត់ពីប្រពន្ធជាទីស្រឡាញ់របស់គាត់ព្រះអម្ចាស់បានបញ្ជាឱ្យគាត់ត្រូវបានបូជាដែលអាប្រាហាំបានឆ្លើយតបជាមួយនឹងការគោរពប្រតិបត្តិដោយឥតសង្ស័យ។ នៅពេលដែលគាត់បានយកកាំបិតមកលើកូនរបស់គាត់រួចហើយនោះព្រះជាម្ចាស់បានបញ្ឈប់គាត់ទាក់ទងនឹងការបន្ទាបខ្លួនដូចជាជំនឿនិងការលះបង់ដ៏ជ្រាលជ្រៅ។ ហេតុដូច្នេះហើយថ្ងៃនេះនៅពេលដែលជនជាតិយូដាត្រូវបានគេសួរថាតើពួកយូដាមានជំនឿបែបណាពួកគេឆ្លើយថា“ ជំនឿរបស់អ័ប្រាហាំ” ។ យោងទៅតាមតូរ៉ាព្រះបានបំពេញតាមការសន្យារបស់គាត់ហើយពីអ័ប្រាហាំតាមរយៈអ៊ីសាកបានបង្កើតប្រជាជនយូដាដ៏ធំមួយដែលត្រូវបានគេស្គាល់ដោយឈ្មោះអ៊ីស្រាអែលផងដែរ។ === ដើមកំណើតនៃសាសនាយូដា === ការថ្វាយបង្គំព្រះយេហូវ៉ាដោយកូនចៅដំបូងរបស់អ័ប្រាហាំមិនមែនជាសាសនាយូដាឬសូម្បីតែការគោរពព្រះតាមពាក្យតឹងរ៉ឹងនោះទេ។ តាមពិតព្រះនៃសាសនាក្នុងគម្ពីរប៊ីបរបស់ជនជាតិយូដាមានច្រើនណាស់។ អ្វីដែលជនជាតិយូដាខុសគ្នាពីអ្នកមិនជឿដទៃទៀតគឺជាការស្ទាក់ស្ទើររបស់ពួកគេក្នុងការថ្វាយបង្គំព្រះដទៃទៀត (ប៉ុន្តែមិនដូចសាសនានិយមពួកគេបានទទួលស្គាល់អត្ថិភាពរបស់ពួកគេ) ក៏ដូចជាការហាមឃាត់លើរូបភាពសាសនា។ ច្រើនក្រោយមកជាងពេលរបស់អ័ប្រាហាំនៅពេលដែលកូនចៅរបស់គាត់បានកើនឡើងដល់ចំនួនប្រជាជាតិទាំងមូលហើយសាសនាយូដាក៏មានទ្រង់ទ្រាយដូចនោះដែរ។ នេះត្រូវបានពិពណ៌នាយ៉ាងខ្លីនៅក្នុងតូរ៉ា។ ដោយជោគវាសនាប្រជាជនជ្វីហ្វបានធ្លាក់ខ្លួនជាទាសកររបស់ផារ៉ាអុងអេហ្ស៊ីបដែលភាគច្រើនបានធ្វើបាបគាត់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ដើម្បីដោះលែងអ្នកដែលគាត់បានជ្រើសរើសព្រះបានហៅអ្នកប្រកាសទំនាយថ្មីម្នាក់ឈ្មោះម៉ូសេដែលជាជនជាតិយូដាត្រូវបាននាំឡើងនៅឯរាជវាំង។ បន្ទាប់ពីសម្តែងអព្ភូតហេតុជាច្រើនដែលគេស្គាល់ថាជាការប្រហារជីវិតជនជាតិអេហ្ស៊ីបលោកម៉ូសេបានដឹកនាំជនជាតិយូដាចូលទៅក្នុងវាលខ្សាច់ដើម្បីនាំពួកគេទៅ។ ក្នុងដំណើរនេះលោកម៉ូសេបានទទួលបទបញ្ញត្តិដំបូងនិងការណែនាំផ្សេងទៀតទាក់ទងនឹងការរៀបចំនិងការអនុវត្តនៃការគោរពនេះ។ នេះជារបៀបដែលជំនឿសាសនាយូដាបានលេចចេញមក។ === ប្រាសាទដំបូង === ពេលនៅស៊ីណៃលោកម៉ូសេក្នុងចំណោមវិវរណៈផ្សេងទៀតបានទទួលពីព្រះជាម្ចាស់នូវការណែនាំអំពីការសាងសង់រោងឧបោសថ - ព្រះវិហារចល័តមួយដែលត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីថ្វាយយញ្ញបូជានិងបញ្ជូនអ្នកដទៃ។ នៅពេលដែលឆ្នាំវង្វេងនៅទីរហោស្ថានបានបញ្ចប់ជនជាតិយូដាចូលទឹកដីសន្យាហើយបង្កើតភាពជារដ្ឋរបស់ពួកគេស្តេចដាវីឌ គ្រោងនឹងជំនួសព្រះពន្លាដោយប្រាសាទថ្មពេញ។ ទោះយ៉ាងណាព្រះមិនពេញចិត្ដនឹងការសាទររបស់ដាវីឌទេហើយកូនប្រុសសាឡូម៉ូនបានប្រគល់ភារកិច្ចសាងសង់ទីជម្រកថ្មី។ សាឡូម៉ូនបានក្លាយជាស្ដេចបានចាប់ផ្ដើមធ្វើតាមបញ្ញត្ដិដ៏ទេវភាពហើយបានកសាងព្រះវិហារដ៏អស្ចារ្យមួយនៅលើភ្នំមួយនៃភ្នំយេរូសាឡិម។ យោងទៅតាមប្រពៃណីប្រាសាទនេះបានឈរអស់រយៈពេល ៤១០ ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ ៥៨៦ ប្រជាជនបាប៊ីឡូនបានបំផ្លាញវា។ === ប្រាសាទទីពីរ === ព្រះវិហារបរិសុទ្ធគឺសម្រាប់ជនជាតិយូដាដែលជានិមិត្តរូបជាតិបដានៃសាមគ្គីភាពភាពរឹងប៉ឹងនិងជាអ្នកធានាខាងការការពារដ៏ទេវភាព។ នៅពេលព្រះវិហារត្រូវបានបំផ្លាញហើយជនជាតិយូដាចាប់បាន ៧០ ឆ្នាំជំនឿរបស់ជនជាតិអ៊ីស្រាអែលបានរញ្ជួយ។ មនុស្សជាច្រើនបានចាប់ផ្ដើមគោរពបូជារូបព្រះមិនពិតហើយប្រជាជនបានត្រូវគេគំរាមនឹងរំលាយក្នុងចំណោមកុលសម្ព័ន្ធឯទៀត។ ប៉ុន្តែក៏មានអ្នកគាំទ្រខ្នះខ្នែងចំពោះប្រពៃណីរបស់ឪពុកដែលបានតស៊ូមតិដើម្បីអភិរក្សប្រពៃណីសាសនានិងរចនាសម្ព័ន្ធសង្គមពីមុន។ នៅពេលដែលនៅក្នុងឆ្នាំ ៥១៦ ជនជាតិជ្វីហ្វត្រូវបានផ្តល់ឱកាសឱ្យវិលត្រឡប់ទៅទឹកដីកំណើតនិងកសាងប្រាសាទឡើងវិញក្រុមអ្នកដែលមានចំណាប់អារម្មណ៍នេះបានដឹកនាំដំណើរការនៃការស្តារភាពជារដ្ឋអ៊ីស្រាអែលឡើងវិញ។ ព្រះវិហារនេះត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញសេវាកម្មនិងការបូជាដ៏ទេវភាពបានចាប់ផ្តើមធ្វើឡើងជាថ្មីម្តងទៀតហើយនៅតាមផ្លូវសាសនាជ្វីហ្វផ្ទាល់បានបង្កើតមុខមាត់ថ្មី: បទគម្ពីរបរិសុទ្ធត្រូវបានរៀបចំឡើងទំនៀមទម្លាប់ជាច្រើនត្រូវបានតំឡើងគោលលទ្ធិផ្លូវការមួយត្រូវបានគេរៀបចំឡើង។ យូរ ៗ ទៅជំនឿជាច្រើនបានកើតឡើងក្នុងចំណោមជនជាតិយូដាខុសពីទស្សនៈខាងគោលលទ្ធិនិងសីលធម៌។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយសាមគ្គីភាពខាងវិញ្ញាណនិងនយោបាយរបស់ពួកគេបានផ្តល់នូវព្រះវិហារបរិសុទ្ធនិងការថ្វាយបង្គំរួម។ យុគសម័យនៃប្រាសាទទី ២ បានបន្តរហូតដល់ ៧០ អេ។ អេ។ ង។ === សាសនាបន្ទាប់ពីឆ្នាំ ៧០ គស === ក្នុងកំឡុងពេលប្រយុទ្ធគ្នាក្នុងសង្គ្រាមសង្រ្គាមមេបញ្ជាការទីតុសបានចាប់ផ្តើមឡោមព័ទ្ធហើយក្រោយមកបានបំផ្លាញក្រុងយេរូសាឡិម។ ក្នុងចំណោមអគារដែលរងផលប៉ះពាល់គឺប្រាសាទជ្វីហ្វដែលត្រូវបានបំផ្លាញទាំងស្រុង។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកជនជាតិយូដាត្រូវបានបង្ខំដោយផ្អែកលើលក្ខខណ្ឌប្រវត្តិសាស្ត្រដើម្បីកែប្រែសាសនា។ សរុបសេចក្ដីមកការផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះបានប៉ះពាល់ដល់ជំនឿសាសនាប៉ុន្តែភាគច្រើនទាក់ទងនឹងការចុះសម្រុងគ្នា: ជនជាតិយូដាបានឈប់ចុះចូលចំពោះសិទ្ធិអំណាចបូជាចារ្យ។ បន្ទាប់ពីការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រះវិហារគ្មានបូជាចារ្យទាល់តែសោះហើយតួនាទីអ្នកដឹកនាំសាសនាត្រូវបានដឹកនាំដោយពួកគ្រូសាសនាពួកអាចារ្យជាមនុស្សដែលមានឋានៈសង្គមខ្ពស់ក្នុងចំណោមពួកយូដា។ ចាប់ពីពេលនោះរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះសាសនាយូដាត្រូវបានតំណាងតែក្នុងទម្រង់ជាគ្រូសាសនាប៉ុណ្ណោះ។ តួនាទីរបស់សាលាប្រជុំដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលមូលដ្ឋាននៃវប្បធម៌និងខាងវិញ្ញាណរបស់ជនជាតិយូដាបានមកមុនគេ។ Liturgies ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងសាលាប្រជុំអត្ថបទគម្ពីរត្រូវបានអានការបង្រៀនត្រូវបានប្រគល់ឱ្យហើយពិធីសំខាន់ៗត្រូវបានអនុវត្ត។ Yeshivas ត្រូវបានរៀបចំនៅឯពួកគេ - សាលាជំនាញសម្រាប់ការសិក្សាសាសនាជ្វីហ្វភាសានិងវប្បធម៌ជ្វីហ្វ។ វាជាការសំខាន់ដែលត្រូវចងចាំថារួមគ្នាជាមួយប្រាសាទនៅឆ្នាំ 70 គ.ស ជនជាតិជ្វីហ្វបានបាត់បង់ភាពជារដ្ឋ។ ពួកគេត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យរស់នៅក្នុងក្រុងយេរូសាឡិមជាលទ្ធផលពួកគេត្រូវបានខ្ចាត់ខ្ចាយពាសពេញទីក្រុងផ្សេងទៀតនៃចក្រភពរ៉ូម។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកជនភៀសខ្លួនជ្វីហ្វមានវត្តមាននៅស្ទើរតែគ្រប់ប្រទេសនៅលើទ្វីបទាំងអស់។ គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលពួកគេមានភាពធន់ទ្រាំទៅនឹងការបញ្ចូលខ្យល់និងអាចអនុវត្តអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេឆ្លងកាត់ជាច្រើនសតវត្សរ៍មិនថាមានបញ្ហាអ្វីក៏ដោយ។ ទោះយ៉ាងណាមនុស្សម្នាក់ត្រូវចាំថាយូរ ៗ ទៅសាសនាយូដាបានផ្លាស់ប្តូរវិវឌ្ឍន៍និងរីកចម្រើនដូច្នេះនៅពេលឆ្លើយសំណួរថាតើសាសនាជ្វីហ្វមានសាសនាអ្វីខ្លះ? វាចាំបាច់ត្រូវកែតម្រូវសម្រាប់សម័យកាលប្រវត្តិសាស្ត្រព្រោះសាសនាយូដាគឺសតវត្សរ៍ទី ១ មុនគ.ស និងសាសនាយូដានៃសតវត្សទី ១៥ នៃគ. ស ឧទាហរណ៍ៈមិនដូចគ្នាទេ។ ដូចដែលបានបញ្ជាក់រួចមកហើយគោលលទ្ធិរបស់សាសនាយូដាយ៉ាងហោចណាស់ទំនើបត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាលទ្ធិ monotheism៖ ទាំងអ្នកប្រាជ្ញខាងសាសនានិងពួកជ្វីហ្វខ្លួនឯងទទូចលើរឿងនេះ។ ជំនឿនៃការសារភាពរបស់ជនជាតិយូដាមាននៅក្នុងការទទួលស្គាល់ថាព្រះអម្ចាស់ជាព្រះតែមួយនិងជាអ្នកបង្កើតអ្វីៗទាំងអស់។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរជនជាតិយូដាខ្លួនឯងមើលឃើញខ្លួនឯងថាជាមនុស្សដែលបានជ្រើសរើសពិសេសគឺជាកូនចៅរបស់អ័ប្រាហាំដែលពួកគេមានបេសកកម្មពិសេស។ នៅពេលខ្លះនៅក្នុងពេលវេលាដែលភាគច្រើនទំនងជានៅក្នុងយុគសម័យនៃការជាប់ឃុំឃាំងនៅបាប៊ីឡូននិងប្រាសាទទីពីរយូដាបានទទួលយកគំនិតនៃការរស់ឡើងវិញនៃមនុស្សស្លាប់និងការជំនុំជំរះចុងក្រោយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះគំនិតបានលេចចេញអំពីពួកទេវតានិងពួកបិសាច - កងកម្លាំងដែលមានចរិតលក្ខណៈល្អនិងអាក្រក់។ គោលលទ្ធិទាំងពីរនេះមកពីហ្សូរ៉ាស្ការីនិយមហើយទំនងជាតាមរយៈការទាក់ទងជាមួយបាប៊ីឡូនដែលពួកយូដាបានបញ្ចូលការបង្រៀនទាំងនេះទៅក្នុងការគោរពសាសនារបស់ពួកគេ។ === តម្លៃសាសនារបស់សាសនាយូដា === និយាយអំពីភាពខាងវិញ្ញាណរបស់ជនជាតិយូដាវាអាចត្រូវបានអះអាងថាសាសនាជ្វីហ្វគឺជាសាសនាមួយដែលមានលក្ខណៈសង្ខេបជាការគោរពប្រពៃណី។ តាមពិតប្រពៃណីសូម្បីតែជនជាតិភាគតិចភាគច្រើនមានសារៈសំខាន់ណាស់នៅក្នុងសាសនាហើយការដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះការរំលោភបំពានរបស់ពួកគេ។ ប្រពៃណីដ៏សំខាន់បំផុតគឺទំនៀមទម្លាប់នៃការកាត់ស្បែកដែលជនជាតិយូដាមិនអាចចាត់ទុកជាអ្នកតំណាងពេញសិទ្ធិរបស់ប្រជាជនរបស់គាត់បានទេ។ ការកាត់ស្បែកត្រូវបានធ្វើជាសញ្ញានៃសម្ពន្ធមេត្រីរវាងប្រជាជនដែលព្រះអង្គបានជ្រើសរើសនិងព្រះអម្ចាស់។ លក្ខណៈសំខាន់មួយទៀតនៃរបៀបរស់នៅរបស់ជនជាតិយូដាគឺការគោរពថ្ងៃឈប់សម្រាកយ៉ាងតឹងរឹង។ ថ្ងៃសៅរ៍ត្រូវបានផ្តល់ឱ្យនូវភាពបរិសុទ្ធទាំងស្រុង: ការងារណាមួយសូម្បីតែសាមញ្ញបំផុតដូចជាការចម្អិនអាហារត្រូវបានហាមឃាត់។ ដូចគ្នានេះផងដែរនៅថ្ងៃសៅរ៍អ្នកមិនគ្រាន់តែអាចរីករាយ - ថ្ងៃនេះត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់តែការសម្រាកនិងលំហាត់ខាងវិញ្ញាណប៉ុណ្ណោះ។ មនុស្សខ្លះជឿថាសាសនាសាសនាគឺជាសាសនាពិភពលោក។ ប៉ុន្តែតាមពិតនេះមិនមែនដូច្នោះទេ។ ទីមួយដោយសារភាគច្រើននៃការគោរពវប្បធម៌ជាតិផ្លូវដែលមិនទាក់ទងនឹងជ្វីហ្វគឺពិបាកហើយទី ២ ចំនួនអ្នកដើរតាមវាគឺតូចពេកក្នុងការនិយាយអំពីវាជាសាសនាពិភពលោក។ ទោះយ៉ាងណាសាសនាយូដាគឺជាសាសនាមួយដែលមានឥទ្ធិពលទូទាំងពិភពលោក។ សាសនាពិភពលោកពីរបានផុសចេញពីដើមទ្រូងនៃសាសនាយូដា - គ្រីស្ទសាសនានិងអ៊ីស្លាម។ ហើយសហគមន៍ជ្វីហ្វជាច្រើនដែលខ្ចាត់ខ្ចាយពាសពេញពិភពលោកតែងតែមានឥទ្ធិពលមួយឬផ្សេងទៀតទៅលើវប្បធម៌និងជីវិតរស់នៅរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយវាសំខាន់ណាស់ដែលសាសនាយូដាខ្លួនឯងមានលក្ខណៈតំណពូជនៅថ្ងៃនេះហើយដូច្នេះនៅពេលឆ្លើយសំណួរថាតើសាសនាជ្វីហ្វមានប្រភេទបែបណាវាចាំបាច់ត្រូវបញ្ជាក់ពីទិសដៅរបស់វានៅក្នុងករណីជាក់លាក់នីមួយៗ។ មានក្រុមជ្វីហ្វផ្ទៃក្នុងជាច្រើន។ អ្នកសំខាន់ត្រូវបានតំណាងដោយស្លាបអូតូដូដូចលនាហាឌីស៊ីកនិងជ្វីហ្វកំណែទម្រង់។ ក៏មានសាសនាជឿនលឿននិងក្រុមជ្វីហ្វមេនគ្រីមមួយក្រុមតូចផងដែរ។ ទោះយ៉ាងណាសហគមន៍ជ្វីហ្វបណ្តេញអ្នកក្រោយចេញពីសហគមន៍ជ្វីហ្វ។ === សាសនានិងសាសនាអ៊ីស្លាម === និយាយអំពីឥរិយាបថរបស់សាសនាអ៊ីស្លាមចំពោះសាសនាយូដាជាដំបូងចាំបាច់ត្រូវកត់សំគាល់ថាម៉ូស្លីមក៏ចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជាកូនចៅរបស់អ័ប្រាហាំដែរទោះបីមិនមែនមកពីអ៊ីសាកក៏ដោយ។ ទីពីរជនជាតិជ្វីហ្វត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រជាជននៃសៀវភៅនិងអ្នកកាន់វិវរណៈដ៏ទេវភាពទោះបីជាហួសសម័យពីទស្សនៈរបស់ប្រជាជនម៉ូស្លីមក៏ដោយ។ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីជំនឿបែបណាដែលជនជាតិយូដាមាន, អ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមទទួលស្គាល់ការពិតនៃការគោរពបូជាព្រះតែមួយ។ ទីបីទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្រ្តរវាងជ្វីហ្វនិងមូស្លីមតែងតែមានភាពមិនច្បាស់ហើយទាមទារឱ្យមានការវិភាគដាច់ដោយឡែក។ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺថានៅក្នុងវិស័យទ្រឹស្តីមានច្រើនដូចគ្នារវាងពួកគេ។ === សាសនានិងគ្រីស្ទសាសនា === ទំនាក់ទំនងជាមួយគ្រីស្ទបរិស័ទតែងតែមានការលំបាកសម្រាប់ជនជាតិជ្វីហ្វ។ ភាគីទាំងសងខាងមិនចូលចិត្តគ្នាដែលតែងតែនាំឱ្យមានជម្លោះនិងរហូតដល់ការបង្ហូរឈាមគ្នា។ ទោះយ៉ាងណាសព្វថ្ងៃនេះទំនាក់ទំនងរវាងសាសនាអាប្រាហាំទាំងពីរកំពុងមានភាពប្រសើរឡើងជាលំដាប់ទោះបីជាវានៅឆ្ងាយពីឧត្តមគតិក៏ដោយ។ ជនជាតិយូដាមានអនុស្សាវរីយ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រល្អហើយចងចាំគ្រីស្ទបរិស័ទជាអ្នកជិះជាន់និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអស់រយៈពេលមួយកន្លះកន្លះ។ សម្រាប់ផ្នែករបស់ពួកគេគ្រីស្ទសាសនាបន្ទោសជនជាតិយូដាចំពោះការពិតហើយភ្ជាប់រាល់បញ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ពួកគេជាមួយនឹងអំពើបាបនេះ។ === សេចក្តីសន្និដ្ឋាន === នៅក្នុងអត្ថបទខ្លីមួយវាមិនអាចទៅរួចទេក្នុងការពិចារណាឱ្យបានទូលំទូលាយអំពីប្រធានបទនៃអ្វីដែលជាប្រភេទជំនឿដែលជនជាតិយូដាមាននៅក្នុងទ្រឹស្តីការអនុវត្តនិងក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកកាន់សាសនាខន្តីដទៃទៀត។ ដូច្នេះខ្ញុំចង់ជឿថាការពិនិត្យឡើងវិញខ្លីនេះនឹងនាំឱ្យមានការសិក្សាកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីទំនៀមទម្លាប់របស់សាសនាយូដា។ === '''សាសនាយូដា'''សាសនារបស់ប្រជាជនជ្វីហ្វ === ពាក្យ“ សាសនាយូដា” មកពីភាសាក្រិក ioudaismos ដែលត្រូវបានណែនាំដោយជនជាតិយូដាដែលនិយាយភាសាក្រិក។ ១០០ មុនគ។ សដើម្បីបែងចែកសាសនារបស់ពួកគេពីភាសាក្រិក។ វាត្រឡប់ទៅឈ្មោះកូនប្រុសទីបួនរបស់យ៉ាកុប - យូដា (យូហ៊ូដ) ដែលកូនចៅរួមជាមួយកូនចៅបេនយ៉ាមីនបានបង្កើតនគរខាងត្បូង - យូដាស - ជាមួយរាជធានីនៅក្រុងយេរូសាឡិម។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃភាគខាងជើង - អ៊ីស្រាអែល - នគរនិងការបែកខ្ញែកនៃកុលសម្ព័ន្ធដែលរស់នៅក្នុងនោះប្រជាជនយូដា (ក្រោយមកត្រូវបានគេស្គាល់ថា "យូហ៊ូឌីម" "ជ្វីហ្វ" ឬ "ជ្វីហ្វ") បានក្លាយជាអ្នកកាន់សាសនាដ៏សំខាន់នៃវប្បធម៌ជ្វីហ្វហើយបានរក្សាពួកគេសូម្បីតែបន្ទាប់ពីការបំផ្លាញរដ្ឋរបស់ពួកគេ។ សាសនាគឺជាសាសនាមួយដ៏សំខាន់នៃអារ្យធម៌ជ្វីហ្វ។ សូមអរគុណដល់ស្មារតីនៃការជ្រើសរើសខាងសាសនានិងគោលបំណងពិសេសរបស់ប្រជាជនរបស់ខ្លួនជ្វីហ្វអាចរស់បានក្នុងស្ថានភាពនៅពេល វាបានបាត់បង់អត្តសញ្ញាណជាតិនយោបាយម្តងហើយម្តងទៀត។ សាសនាយូដាបង្ហាញជំនឿលើព្រះតែមួយនិងផលប៉ះពាល់ពិតនៃជំនឿនេះទៅលើជីវិត។ ប៉ុន្តែសាសនាមិនត្រឹមតែជាប្រព័ន្ធក្រមសីលធម៌ប៉ុណ្ណោះទេវារួមបញ្ចូលទាំងសាសនាប្រវត្តិសាស្រ្តពិធីសាសនានិងវត្ថុជាតិផងដែរ។ អាកប្បកិរិយាខាងសីលធម៌មិនមានភាពគ្រប់គ្រាន់ដោយខ្លួនឯងទេវាត្រូវតែត្រូវបានផ្សំជាមួយនឹងជំនឿថាគុណធម៌«លើកតម្កើងព្រះតែមួយ»។ សនិទានភាពសំខាន់សម្រាប់ជំនឿនិងការអនុវត្តសំខាន់ៗរបស់សាសនាយូដាគឺជាប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រជាជនជ្វីហ្វ។ សូម្បីតែខ្ចីថ្ងៃឈប់សម្រាកពីបុរាណឬពិធីសាសនាពីវប្បធម៌ដែលមានការរីកចម្រើននៃប្រទេសកាណាននិងបាប៊ីឡូនក៏ដោយសាសនាយូដាបានផ្លាស់ប្តូរអត្ថន័យសំខាន់របស់ពួកគេបន្ថែមហើយបន្ទាប់មកជំនួសការបកស្រាយធម្មជាតិនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ឧទាហរណ៍បុណ្យរំលង (បុណ្យរំលងរបស់សាសន៍យូដា) ដែលដើមឡើយជារដូវប្រមូលផលនិទាឃរដូវបានក្លាយជាការប្រារព្ធនៃការរំដោះពីទាសភាពអេហ្ស៊ីប។ ទំនៀមទម្លាប់បុរាណនៃការកាត់ស្បែកដែលមានដើមកំណើតក្នុងចំណោមប្រជាជាតិដទៃទៀតជាពិធីដែលសម្គាល់ពីភាពពេញវ័យរបស់ក្មេងប្រុសត្រូវបានប្រែក្លាយទៅជាការប្រព្រឹត្ដដែលបានធ្វើនៅពេលកំណើតរបស់ក្មេងប្រុសហើយជានិមិត្តរូបនៃការបញ្ចូលកុមារទៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង (សន្ធិសញ្ញាសហជីព) ដែលព្រះបានធ្វើជាមួយ '''អ័ប្រាហាំ'''. សេចក្តីសន្និដ្ឋានដែលក្នុងសតវត្សទី ១៩ ។ អ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តសាសនា (ភាគច្រើនជាគ្រិស្តសាសនា) ដែលប្រវត្តិសាស្រ្តជ្វីហ្វបានបង្កើតឱ្យមានសាសនាពីរផ្សេងគ្នាគឺសាសនាអ៊ីស្រាអែលមុនពេលអែសរ៉ា (គ។ ស ៤៤៤ មុនគ។ ស។ ) និងបន្ទាប់មកសាសនាជ្វីវដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយមនុស្សជាច្រើនថាមានការភាន់ច្រឡំ។ ការវិវឌ្ឍន៍នៃសាសនាជឿនលឿនកំពុងតែបន្តហើយដូចសាសនាដទៃទៀតដែរសាសនាយូដាបានផ្លាស់ប្តូរនិងអភិវឌ្ឍដោយដោះលែងខ្លួនពីធាតុចាស់ៗជាច្រើននិងយល់ដឹងពីគោលការណ៍និងបទដ្ឋានថ្មីៗស្របតាមលក្ខខណ្ឌផ្លាស់ប្តូរ។ ទោះបីមានតួនាទីកាន់តែច្រើនឡើង ៗ នៃធាតុគតិយុត្តនៅក្នុងសាសនាយូដាបន្ទាប់ពីការជាប់ឃុំឃាំងនៅបាប៊ីឡូនក៏ដោយក៏សាសនានៅតែមានដដែលដូចនៅសម័យមុនការជាប់ឃុំឃាំងហើយគោលលទ្ធិសំខាន់ណាមួយនៃសាសនាយូដាបន្ទាប់ពីការជាប់ជាឈ្លើយទៅនឹងការបង្រៀនមុន ៗ ។ សាសនាបន្ទាប់ពីការជាប់ជាឈ្លើយដោយមិនចាកចេញពីភាពជាសាកលរបស់ពួកហោរាមុន ៗ បានលើកឡើងពីភាពជាសាកលរបស់ពួកគេដល់កម្ពស់ថ្មីមួយនៅក្នុងកិច្ចការនៃសៀវភៅចោទិយកថាគឺសៀវភៅរូថយ៉ូណាសទំនុកតម្កើង។ អក្សរសិល្ប៍នៃប្រាជ្ញានិងចងក្រងដោយពួកផារិស៊ី ''ហាឡូកា''  និង ''Agade''. === '''ប្រវត្តិ''' === នៅក្នុងទំរង់ដំបូងសាសនាជ្វីហ្វមាននៅក្នុងកំឡុងពេលនៃអយ្យកោ (គ។ ស ២០០០-១៦០០ ម។ គ។ ) ក្នុងយុគសម័យមួយដែលត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវកម្លាំងនៃធម្មជាតិជំនឿលើអំណាចរបស់អារក្សនិងវិញ្ញាណខ្ទមដែលសម្គាល់រវាងសត្វស្អាតនិងមិនស្អាតការគោរពនៃមនុស្សស្លាប់។ គំនិតនៃក្រមសីលធម៌សំខាន់ៗមួយចំនួនដែលលោកម៉ូសេនិងព្យាការីបានអភិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់មានរួចហើយនៅសម័យដើម។ យោងទៅតាមព្រះគម្ពីរអាប្រាហាំគឺជាមនុស្សដំបូងដែលទទួលស្គាល់លក្ខណៈខាងវិញ្ញាណរបស់ព្រះតែមួយគត់។ ចំពោះលោកអប្រាហាំព្រះជាម្ចាស់ជាព្រះដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតដែលអ្នកជឿអាចបង្វែរបានព្រះមិនត្រូវការព្រះវិហារនិងបព្វជិតទេគឺជាអ្នកមានវណ្ណៈខ្ពស់និងមានវណ្ណៈខ្ពស់។ អាប្រាហាំបានចាកចេញពីក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ដែលមិនបោះបង់ចោលជំនឿអាសស៊ើរ - បាប៊ីឡូនហើយរហូតដល់មរណភាពរបស់គាត់នៅស្រុកកាណានបានវង្វេងពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយដោយផ្សព្វផ្សាយជំនឿលើព្រះតែមួយ។ នៅក្រោមលោកម៉ូសេ (ប្រហែលជាសតវត្សរ៍ទី ១៥ មុនគ។ ស។ ) ដែលត្រូវបានធំឡើងក្រោមល័ក្ខខ័ណ្ឌនៃវប្បធម៌អេហ្ស៊ីបដែលមានការរីកចម្រើនខ្លាំងនោះសាសនាយូដាបានបង្កើតទម្រង់ស្មុគស្មាញនិងទំនើបជាងនេះ។ លោកម៉ូសេបានផ្តល់ឱ្យសាសនានូវទម្រង់នៃការថ្វាយបង្គំផ្តាច់មុខរបស់ព្រះអម្ចាស់ (ដូចជនជាតិយូដាហៅថាព្រះ) ។ តាមរយៈការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់គាត់គាត់បានពន្យល់ពីគ្រោះមហន្តរាយដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចដែលកើតឡើងនៅអេហ្ស៊ីបនិងនាំឱ្យមានការរំដោះអ៊ីស្រាអែលពីទាសភាពនិងការជិះជាន់ដ៏ច្រើន - អ្នកដែលមានបំណងក្លាយជាប្រជាជនជ្វីហ្វ។ ការគោរពចំពោះព្រះតែមួយគត់ត្រូវបានអមដោយការបង្កើតពិធីសាសនានិងច្បាប់សង្គមដែលគ្រប់គ្រងកូនចៅអ៊ីស្រាអែលក្នុងអំឡុងពេលដើរលេងនៅវាលរហោស្ថាន។ ការគោរពនិងពិធីសាសនាមិនមានសារៈសំខាន់ពិសេសសម្រាប់លោកម៉ូសេទេពួកគេគ្រាន់តែជាមធ្យោបាយបន្ថែមក្នុងការជួយប្រជាជនឱ្យរក្សាភក្ដីភាពចំពោះព្រះ។ ការសង្កត់ធ្ងន់ចំបងគឺការគោរពច្បាប់ខាងវិញ្ញាណនិងខាងសីលធម៌ដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងក្រិត្យទាំង ១០ ដែលបានហាមឃាត់យ៉ាងខ្លាំងដល់ការថ្វាយបង្គំរូបព្រះដែលពិពណ៌នាអំពីព្រះ។ សាសនារបស់លោកម៉ូសេបានអនុញ្ញាតឱ្យសាងសង់ត្រសាលពិសេសត្រសាលនៃសេចក្ដីសញ្ញាដែលជាសញ្ញាបង្ហាញពីវត្តមានរបស់ព្រះក៏ដូចជាហឹបនៃកិច្ចព្រមព្រៀង - ប្រអប់ឈើមាសដែលប្រអប់«សេចក្ដីសញ្ញា»របស់ព្រះអម្ចាស់ត្រូវបានដាក់ជាវត្ថុអាថ៌កំបាំងមួយដែលអាចបញ្ចេញកាំរស្មីដ៏គ្រោះថ្នាក់ (១ សាំ។ ៥) -៦) ។ ដោយបានច្បាំងដណ្តើមទឹកដីកាណានដែលជាកូនចៅអ៊ីស្រាអែលក្រោមឥទិ្ធពលនៃទំនៀមទម្លាប់សាសនាក្នុងតំបន់បានបង្កើត ឲ្យ មានការគោរពដែលរួមបញ្ចូលទាំងការបូជាបុណ្យនិងទីសក្ការៈបូជាក្នុងស្រុកដែលមានបព្វជិតភាពដែលបានរៀបចំឡើង។ នៅស្រុកកាណានជនជាតិអ៊ីស្រាអែលក៏បានរកឃើញការគោរពបូជាអាទិទេពដែលមានលក្ខណៈគួរអោយស្អប់ខ្ពើមបំផុតដែលជាអាទិទេពសំខាន់បំផុតគឺអេស៊ារ៉ាត។ ក្រោយមកទាក់ទងនឹងការតស៊ូប្រឆាំងនឹងការថ្វាយបង្គំរូបព្រះអ្នកប្រកាសទំនាយបានលេចមុខនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែលដែលជាក្រុមមនុស្សតែមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោកពីបុរាណដែលសាសនារបស់ជនជាតិជ្វីហ្វឈានដល់កំរិតខ្ពស់បំផុត។ ទាំងនេះគឺជាមនុស្សដែលមានសាវតាសង្គមខុសៗគ្នាដែលហ៊ានប្រកាសជាសាធារណៈនូវអ្វីដែលត្រូវបានបង្ហាញដល់ពួកគេទោះបីជាការព្យាករណ៍របស់ពួកគេបានប្រកាសពីគ្រោះមហន្តរាយដ៏ធំការស្លាប់របស់ប្រជាជនទាំងមូលឬការបំផ្លាញក៏ដោយ។ '''ប្រាសាទ'''។ ពួកគេបានបង្រៀនពីមនោគមវិជ្ជានិយមនិងសកលលោកការបង្រៀនរបស់ពួកគេត្រូវបានចាក់បញ្ចូលទៅនឹងមាគ៌ានៃយុត្តិធម៌សង្គម។ ពួកហោរាមិនបានប្រឆាំងនឹងការលះបង់ច្រើនទេប៉ុន្តែប្រឆាំងនឹងការផ្តល់តម្លៃឯករាជ្យដល់ពួកគេឬចាត់ទុកពួកគេជាការគោរពដល់សន្ធិសញ្ញាសហភាពអ៊ីស្រាអែលជាមួយព្រះ។ ភាពចម្រូងចម្រាសរបស់ពួកហោរាដែលមាននៅក្នុងបទទំនុកដំកើងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលុបបំបាត់មជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ឯករាជ្យជាច្រើនប៉ុន្តែមិនមែននៅក្នុងការលុបបំបាត់ការលះបង់ទេ។ ជាលទ្ធផលនៃការធ្វើមជ្ឈការនៃការគោរពបូជាក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទយ៉ូសៀសព្រះវិហារយេរូសាឡិមបានផ្គត់ផ្គង់ទីសក្ការៈចាស់ជាមួយនឹងអាទិទេពនិងសាសនាមិនពិត។ វាជាការរិះគន់ដែលព្យាករណ៍ពីការគោរពបូជានិងការដាក់សេចក្តីសុចរិតទៅភាគីធ្វើពិធីសាសនាដែលភាគច្រើននាំឱ្យគេហៅថា ការកែទម្រង់ deuteronomic ដែលអនុវត្តព្រះបាទយ៉ូសៀសគ។ ៦២១ មុនគ។ ស ជាមួយនឹងការដួលរលំនៃនគរយូដាសនិងការបំផ្លាញប្រាសាទនៅឆ្នាំ ៥៨៦ មុនគ។ ស ក្នុងចំណោមជនជាតិយូដាដែលនិរទេសខ្លួនដែលរស់នៅស្រុកបាប៊ីឡូននោះសាសនាយូដាបានធ្វើបែបបទថ្មី។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការនិរទេសខ្លួនជនជាតិយូដាបានតាំងទីលំនៅមិនត្រឹមតែនៅក្នុងប្រទេសបាប៊ីឡូនប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែក៏នៅក្នុងប្រទេសអេហ្ស៊ីបស៊ីរីនិងប្រទេសដទៃទៀតផងដែរ។ ទំនោរទៅនឹងការថ្វាយបង្គំព្រះនិរទេសខ្លួនមិនត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងទេហើយនៅពេលនោះមានតែការធ្វើពិធីទាំងនោះប៉ុណ្ណោះដែលមិនទាក់ទងនឹងការគោរពបូជាព្រះវិហារ។ ការរក្សាថ្ងៃឈប់សម្រាកនិងការកាត់ស្បែកគឺជាសញ្ញាសំខាន់បំផុតនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសហជីពជាមួយព្រះ។ នៅក្នុងក្រុមជំនុំដែលពួកគេបានរំtraditionsកពីប្រពៃណីបកស្រាយបទគម្ពីរអានទំនុកដំកើងនិងស្នាដៃផ្សេងទៀតនៃកំណាព្យសាសនាបានសារភាពនិងថ្វាយបួងសួងជាមួយគ្នាឬរៀងៗខ្លួន។ ការបង្កើតថ្មីនៅក្នុងជីវិតជ្វីហ្វគឺសេវាកម្មអធិស្ឋាន។ មិនចាំបាច់មានអគារវត្ថុនៃការថ្វាយបង្គំទ្រព្យសម្បត្តិរបស់បូជាចារ្យទេ។ មានតែបំណងប្រាថ្នារបស់ក្រុមឬបុគ្គលប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានទាមទារ។ ការប្រជុំមិនបានបែងចែកប្រជាជនដោយការចូលរួមក្នុងសង្គមរបស់ពួកគេទេហើយក្នុងន័យនេះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្រោយមកបានក្លាយជាលក្ខណៈ សាលាប្រជុំ។ នៅពេលជននិរទេសវិលត្រឡប់មកក្រុងយេរូសាឡិមវិញការអធិស្ឋានដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងសាលាប្រជុំបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃសេវាកម្មព្រះវិហារហើយបន្ទាប់ពីការបំផ្លិចបំផ្លាញបន្ទាប់បន្សំនៃប្រាសាទ (៧០ គ។ ស។ ) ការលះបង់ត្រូវបានគេត្រូវការជាថ្មី។ សាលាប្រជុំជំនួសព្រះវិហារ។ សម្រាប់ជនជាតិយូដាដែលរស់នៅក្នុងអន្តេវាសិកដ្ឋានវាបានបម្រើជាផ្ទះគោរពបូជាសាលាសាសនានិងកន្លែងប្រជុំ។ ក្នុងកំឡុងពេលនិងបន្ទាប់ពីការជាប់ឃុំឃាំងនៅបាប៊ីឡូនអត្ថន័យជាសកលនៃគំនិតរបស់សាសនាយូដាត្រូវបានបង្ហាញហើយវាត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរពីសហគមន៍ដោយផ្អែកលើការឃុបឃិតទៅជាសហគមន៍ផ្អែកលើជំនឿដែលអ្នកតំណាងនៃប្រជាជាតិណាមួយអាចក្លាយជាសមាជិក។ មនោគមវិជ្ជាជាតិនៅតែបន្តកើតមានដែលរួមជាមួយគំនិតឯកភាពរបស់មនុស្សជាតិ។ គំនិតនេះត្រូវបានបង្ហាញដោយការថ្វាយយញ្ញបូជាចំនួនចិតសិបសម្រាប់បុណ្យបារាំ (ស៊ូគុក) ដែលជានិមិត្តរូបនៃការចូលរួមរបស់ប្រជាជនទាំងចិតសិបនាក់នៅលើពិភពលោកក្នុងការបម្រើព្រះតែមួយ។ បន្តិចក្រោយមករយឆ្នាំបន្ទាប់ពីការបំផ្លាញប្រាសាទជននិរទេសបានចាប់ផ្តើមវិលត្រឡប់ទៅប៉ាឡេស្ទីនវិញ។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់នេហេមាពួកគេបានសង់កំពែងក្រុងយេរូសាឡិមឡើងវិញហើយបានសង់វិហារឡើងវិញ។ តាមបទបញ្ជារបស់គាត់ជនជាតិយូដាបានលែងលះប្រពន្ធបរទេសដើម្បីថែរក្សាសហគមន៍ជ្វីហ្វដែលត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយការជ្រៀតចូលនៃសាសនានិងទំនៀមទម្លាប់របស់អ្នកមិនជឿដែលបាននាំមកដោយជនចម្លែក។ ប្រសិនបើប្រាសាទនេះបានក្លាយជាកន្លែងបូជាម្តងទៀតបន្ទាប់មកសាលាប្រជុំបានផ្តល់ឱ្យអ្នករាល់គ្នានូវឱកាសដើម្បីសិក្សាតូរ៉ា (ច្បាប់) ។ ក្រិត្យវិន័យលោកម៉ូសេបានដាក់កម្រិតលើវិស័យសកម្មភាពនៃទ្រព្យសម្បត្តិរបស់សង្ឃ (បូជាចារ្យ) ។ ភារកិច្ចនៃការបកប្រែតូរ៉ាត្រូវបានសន្មត់ដោយពួកស្ក្រែបរៀន ("សូហ្វឺរីម") ។ កិត្យានុភាពរបស់ពួកស្ក្រែបបានកើនឡើងជាពិសេសនៅពេលដែលបព្វជិតភាពតំណពូជបានចាប់ផ្ដើមសម្របខ្លួនទៅនឹងទំនៀមទម្លាប់និងទំនៀមទម្លាប់របស់ហេលេនីយ។ ពួកអាចារ្យបានដឹកនាំការតស៊ូដើម្បីថែរក្សាភាពបរិសុទ្ធជាតិនិងសាសនា។ នៅក្នុងការតស៊ូដើម្បីសេរីភាពកូនប្រុសរបស់ Matthew Hasmonaeus ដែលដឹកនាំដោយយូដាស Maccabee បានដឹកនាំជនជាតិយូដាឱ្យទទួលបានជ័យជំនះលើកងទ័ពក្រិកអាន់ទីយ៉ូចអេពីផាស (ជ័យជំនះរបស់ហាន់គូកាត្រូវបានឧទ្ទិសដល់វា) ។ អែសរ៉ា (អែសរ៉ា) និងពួកស្ក្រែបដែលបានមកបន្ទាប់ពីនេហេមា (សតវត្សទី ៥ - ២ មុនគ។ ស។ ) ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាបានបញ្ចប់ការអានព្រះគម្ពីរហេព្រើរ (តង់ណា) ៣ ផ្នែក។ ការងារនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅពេលដែលការសរសេរ apocryphal ជាច្រើនបានលេចឡើង។ ឥឡូវការសិក្សាអំពីច្បាប់ដែលបានសរសេរ (តូរ៉ានាង - ប៊ី - ហាវ) ត្រូវបានបំពេញបន្ថែមដោយការបកស្រាយនៃច្បាប់ផ្ទាល់មាត់ (តូរ៉ានាង - អា - ព) ដែលផ្សំឡើងដោយបទបញ្ញត្តិដែលយោងទៅតាមរឿងព្រេងលោកម៉ូសេបានទទួលនៅស៊ីណៃជាមួយអ្នកនិពន្ធតូរ៉ា។ ជាក់ស្តែងបទប្បញ្ញត្តិជាច្រើនរបស់អ្នកនិពន្ធតូរ៉ាបានផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលា។ ច្បាប់សរសេរនិងពាក្យផ្ទាល់មាត់រួមបញ្ចូលការអនុវត្តពិធីសាសនា សកម្មភាពអាជីវកម្មច្បាប់អនាម័យអនាម័យមរតកសិទ្ធិទ្រព្យសម្បត្តិកសិកម្មសម្លៀកបំពាក់ការហាមឃាត់ម្ហូបអាហារ - ស្ទើរតែគ្រប់វិស័យនៃជីវិតមនុស្ស។ អ្នកនិពន្ធសរសេរនិងផ្ទាល់មាត់បានប្តេជ្ញាចិត្តថាមិនត្រឹមតែជាសាសនាប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែក៏ជាផ្លូវនៃជីវិតផងដែរ។ នៅសតវត្សរ៍ទី ២ មុនគ ក្រុមពីរមានរាងជាសាសនា ពួកសាឌូស៊ីនិងពួកផារីស៊ី។ ពួកសាឌូស៊ីជាកម្មសិទ្ធិរបស់បព្វជិតភាពនិងអភិជន។ ពួកគេបានធ្វើជាសសរស្តម្ភនៃរាជវង្ស Tsadokid ដែលជាបូជាចារ្យហើយប្រហែលជាត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះតាមស្ថាបនិករបស់ខ្លួនគឺ Tsadok ។ ពួកផារីស៊ីដែលតំណាងឱ្យស្រទាប់កណ្តាលនៃសង្គមនិងការប្រព្រឹត្ដស្របតាមប្រពៃណីរបស់ពួកស្ក្រែបបានព្យាយាមកំណត់ឥទ្ធិពលរបស់ពួកសាឌូស៊ីហើយជំទាស់នឹងការសម្រេចចិត្តរបស់ពួកគេ។ ដោយឧត្តមគតិរបស់ពួកគេពួកគេបានប្រកាសបព្វជិតភាពរបស់ប្រជាជនទាំងមូលហើយត្រូវបានគេជឿជាក់ថាជីវិតទាំងមូលរបស់មនុស្សគួរតែត្រូវបានគេពោរពេញដោយការគោរព។ ពួកសាឌូស៊ីបានចេញមកពីលិខិតរបស់ក្រិត្យវិន័យគឺពួកផារីស៊ីពីវិញ្ញាណរបស់វា។ មិនដូចពួកសាឌូស៊ីទេ ពួកផារិស៊ីរួមជាមួយ Pisana Torah បានទទួលស្គាល់អូរ៉ាល់តូរ៉ាដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយពួកស្ក្រែបនិងពួកបុព្វបុរស (ពួកគ្រូខាងច្បាប់គ្រូបង្រៀន) ដោយពិចារណាលើការណែនាំរបស់វាដែលត្រូវបានចងia ។ សូមអរគុណចំពោះការទទួលស្គាល់សិទ្ធិអំណាចទាំងច្បាប់សរសេរនិងច្បាប់ផ្ទាល់មាត់ជីវិតរបស់ប្រជាជនជ្វីហ្វមិនបានបាត់បង់នូវលក្ខណៈប្រពៃណីរបស់ខ្លួនសូម្បីតែក្រោយពេលការដួលរលំនៃរដ្ឋជ្វីហ្វនិងការបំផ្លាញប្រាសាទក៏ដោយ។ ការបង្កើនសិទ្ធិអំណាចនៃច្បាប់បានប្រែក្លាយគ្រូរបស់តូរ៉ាទៅជាមេដឹកនាំដែលគ្មានជម្លោះរបស់ប្រជាជន។ មានភាពខុសគ្នារវាងពួកផារីស៊ីនិងពួកសាឌូស៊ីចំពោះបញ្ហាជាក់លាក់មួយចំនួន។ ដូច្នេះពួកផារិស៊ីបានទទួលស្គាល់គោលលទ្ធិនៃភាពអមតៈនៃព្រលឹងនិងការរស់ពីស្លាប់ឡើងវិញហើយពួកសាឌូស៊ីបានបដិសេធ។ ទំនៀមទំលាប់របស់ពួកផារីស៊ីត្រូវបានបន្តដោយតាណៃ (តានីន - «គ្រូ») អាម៉ោរ៉ា (អារ៉ាម៉ម - អ្នកបកប្រែ) និងសារ៉ារ៉ាយ (savoraim -“ ពន្យល់”) អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលការងាររួមបានឈានដល់ការបង្កើត ''តាម៉ុល''ដែលជាការប្រមូលឯកសារយ៉ាងច្រើនរួមមានច្បាប់ផ្ទាល់មាត់យោបល់ផ្លូវច្បាប់ការពិភាក្សានិងការសម្រេចចិត្តលើបញ្ហាផ្សេងៗវេជ្ជបញ្ជានិងគោលការណ៍ក៏ដូចជាការនិទានកថារឿងព្រេងនិទាននិងប្រពៃណី។ រូបរាងចុងក្រោយរបស់អ្នក ''តាម៉ុល''  បានអនុម័តនៅបាប៊ីឡូនប្រហាក់ប្រហែល។ ៥០០. បានកែប្រែចុងក្រោយ ''តាលូនបាប៊ីឡូន''  សន្មតថារ៉ាវីណាដែលជាប្រធានបណ្ឌិត្យសភានៅស៊ូរ៉ានិងរ៉ាប៊ីយូសដែលដឹកនាំសាលាបណ្ឌិត្យសភានៅបុមបៃត។ ''ក្រុងយេរូសាឡឹម'', ឬ ''Talmud ប៉ាឡេស្ទីន''ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងសាលាប៉ាឡេស្ទីនជាច្រើនជំនាន់ត្រូវបានបញ្ចប់ប្រហាក់ប្រហែល។ ៣៥០ នៅក្រុងយេរូសាឡិម '''.''' ''តាម៉ុល''  មានពីរផ្នែក។ ផ្នែកដំបូងគឺ ''Mishnah''ដែលជាស្នាដៃរបស់ថេណានដែលកែសម្រួលដោយយូដាហា - ណាស៊ី (“ ស្តេចយូដា - ព្រះអង្គម្ចាស់”) ។ ទីពីរ - ''ហ្គេនរ៉ា''  ("ការបញ្ចប់") លទ្ធផលនៃអាម៉ូរ៉ា។ សម្ភារៈនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់តាលុឌុត្រូវបានគេហៅថា ''ហាឡាក់ហា''និងសម្ភារៈសម្តែងសម្មតិកម្មនិងវណ្ណៈអភិជន - ''អាដាដា''  (“ តាង”“ និទានកថា”) ។ គោលលទ្ធិនេះត្រូវបានចាត់តាំងជាអ្នកក្រោមបង្គាប់ចាប់តាំងពីគោលការណ៍គ្រឹះនៃសាសនាជ្វីហ្វដែលត្រូវបានគេស្គាល់និងទទួលស្គាល់មិនចាំបាច់ត្រូវបានចុះបញ្ជីឬការបង្កើតពិសេសណាមួយឡើយ។ ការផ្តោតអារម្មណ៍គឺផ្តោតលើច្បាប់គ្រប់គ្រងឥរិយាបទរបស់ជ្វីហ្វនៅក្នុងវិស័យណាមួយនៃជីវិត។''ហាឡាក់ហា''  - ផ្នែកសំខាន់ ''តាម៉ុល''ចំណែកឯ ''អាដាដា''  កាន់កាប់កន្លែងលេចធ្លោជាងនេះទៅទៀតនៅក្នុងស្នាដៃរបស់សាសនាដទៃទៀត។ ប្រភេទនេះ,'''ពាក់កណ្តាល'''បានផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈសំខាន់សម្រាប់ទេវវិទ្យាជ្វីហ្វ។ យុគសម័យសាវូវមានរហូតដល់ ៦០០ នាក់។ នៅពេលនេះកាឡាក់ស៊ីរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រឈានមុខគេនិងហ្គោលឡិនបានលេចចេញមក (ពី“ ភូមិសាស្ត្រ” របស់ហេប្រឺ -“ ឧត្ដមភាព”“ រុងរឿង”) ។ ហ្គុនបានដឹកនាំសាលាសិក្សានៅស៊ូរ៉ានិងប៉ាល់ដាឌីតដែលជាសាលានាំមុខពីរនៅបាប៊ីឡូនដែលបានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាច្បាប់បន្ទាប់ពីរ៉ូមបានបិទសាលារៀននៅប៉ាឡេស្ទីន (៣០០) ។ នៅពេលនោះប្រមុខសហគមន៍បាប៊ីឡូនគឺ“ Reshut Galuta” (“ មេដឹកនាំនិរទេស”“ ជននិរទេសខ្លួន”) ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយច្បាប់របស់អាជ្ញាធរពែរ្ស។ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលពិតប្រាកដលើជីវិតរបស់ជនជាតិជ្វីហ្វទាំងនៅបាប៊ីឡូននិងនៅប្រទេសដទៃទៀតត្រូវបានបញ្ចេញដោយអ្នកណែនាំហ្គុន។ រយៈពេលហ្គូណាតមានរយៈពេលប្រហែល ៤៥០ ឆ្នាំ (៦០០-១០៥០) ។ ហ្គោហ្គោនខ្លះបានបញ្ចេញមតិនិងបង្រៀនហ្វាហ្វានៅតាមសាលាដែលពួកគេដឹកនាំហើយជាចៅក្រមកំពូលបានណែនាំវាទៅក្នុងសហគមន៍។ ពួកគេបានធ្វើការស្រាវជ្រាវលើសពីនេះទៅទៀត ''តាម៉ុល'', - ប្រវត្តិវេយ្យករណ៍, liturgy ។ Rabbi Sherira Gaon នៃទីក្រុង Pumbedita ក្នុងឆ្នាំ ៩៨៧ បានសរសេរលិខិតវិវត្តដ៏ល្បីល្បាញទៅកាន់ជនជាតិជឺរី ''តាម៉ុល''ដែលនៅតែជាប្រភពដ៏សំខាន់មួយលើប្រធានបទនេះ។ Rabbi Amram Gaon មកពី Surah ក្នុងឆ្នាំ ៨៧០ និង Rabbi Saadiah Gaon (៨៩២-៩៤២) ដែលជាអ្នកជំនាញវេយ្យាករណ៍និងទស្សនវិទូឆ្នើមបានបង្កើតភាពភ្លឺស្វាង។ យានជាច្រើនឆ្លើយតបទៅនឹងសំណូមពររបស់ជនជាតិយូដានៅឌុសប៉ូរ៉ាបានសរសេរចម្លើយវែងឆ្ងាយ (សារដែលគេហៅថាគ្រូបូរាណដែលមានការអនុញ្ញាតជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសំនួរដែលទាក់ទងនឹងធម្មជាតិ។ ការសម្រេចចិត្តដែលបានចែងនៅក្នុងអ្នកឆ្លើយតបគឺជាគំរូនិងមានឥទ្ធិពលនៃច្បាប់) ។ ភាពល្បីល្បាញបំផុតគឺការឆ្លើយតបរបស់រ៉ាប៊ីហៃយ៉ាហ្គុននៃបុមបដាតាដែលមានអាយុកាលប្រហែល ១០០០ នាក់។ ហ្គុនក៏បានកែសម្រួលក្រមនៃច្បាប់តាលុដិកផងដែរ។ និកាយដែលបានកើតឡើងក្នុងយុគសម័យ Gaonath ដែលគេស្គាល់ថាជា '''ខារ៉ាត់'''បដិសេធ ''តាម៉ុល''។ អ្នកទាំងនេះជាអ្នកដើរតាមអាណាន់បិលដាវីឌ (ឃ។ ៨០០) ដែលមិនបានជោគជ័យក្នុងការដាក់ពាក្យសុំតំណែងពី Excilarch ដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយពូរបស់គាត់។ បន្ទាប់ពីក្លាយជាមនុស្សរឹងរូសប្រឆាំងនឹងហ្គុនដែលមិនគាំទ្រការអះអាងរបស់គាត់ចំពោះជំហរនេះអាណានបានទៅប៉ាឡេស្ទីនជាកន្លែងដែលគាត់បានប្រមូលផ្តុំក្រុមខ្លួនអ្នកដើរតាមខ្លួនដែលជឿជាក់ថាវេជ្ជបញ្ជាតាម៉ុលនិចធ្វើឱ្យខូចច្បាប់។ អាណានបានអំពាវនាវឱ្យមានការគោរពយ៉ាងតឹងរឹងនូវលិខិតរបស់ក្រិត្យវិន័យដែលមានចែងនៅក្នុងព្រះគម្ពីរ។ ឆ្លើយតបនឹងអាណាន់ដំបូងគ្រូអាចារ្យបានសង្កត់ធ្ងន់លើសិទ្ធិអំណាចរបស់តាលុដដោយជឿជាក់ថានៅក្នុងបរិបទនៃការរីករាលដាលនៃសាសនាអ៊ីស្លាមវាចាំបាច់ត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការបកស្រាយនៃអក្សរសិល្ប៍សរសេរនិងផ្ទាល់មាត់ដែលបានបន្សុទ្ធដោយប្រពៃណីដែលមានអាយុកាលរាប់សតវត្សរ៍។ ដើម្បីឆ្លើយតបឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ចំពោះបញ្ហាប្រឈមរបស់ខារ៉ាខាសអ្នកត្រកូលឌឺបានចូលរួមសិក្សាព្រះគម្ពីរវេយ្យាករណ៍និងទស្សនវិជ្ជាជ្វីហ្វក៏ដូចជាទ្រឹស្តីនិងក្រមសីលធម៌ជ្វីហ្វ។ នៅចុងបញ្ចប់កំណើននៃចលនាខារ៉ាតបានបញ្ឈប់ហើយសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ''តាម៉ុល''  នៅតែជាការងារដែលមានអំណាចបំផុត។ និយាយជាទូទៅ ''តាម៉ុល''  វាមិនមែនជាលេខកូដដែលត្រូវបានបញ្ជាទិញទេដូចជាការប្រមូលច្បាប់សាមញ្ញ ៗ ។ ផងដែរ ''តាម៉ុល''  បំពេញបន្ថែមជាមួយនឹងការអត្ថាធិប្បាយយ៉ាងទូលំទូលាយរបស់ពួកបុព្វជិតដែលបានបកស្រាយវាស្របតាមការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងស្ថានភាពសង្គមនិងវប្បធម៌។ មិនមានច្បាប់តឹងរឹងនៃការបកស្រាយគ្មានអំណាចសំខាន់ឬអាជ្ញាធរចុងក្រោយ។ ក្នុងករណីភាគច្រើនអ្នកអត្ថាធិប្បាយបានព្យាយាមបង្ហាញពីទស្សនៈរបស់ពួកគេនៅក្នុងព្រះគម្ពីរនិង ''តាម៉ុល''  ឬនៅក្នុងសំណេររបស់គ្រូបុព្វជិត។ អ្នកអត្ថាធិប្បាយនាំមុខ ''តាម៉ុល''  គឺ Rashi (រ៉ាប៊ី Shlomo bin Yitzhak នៃ Troyes, ១០៤០-១១០៥) ។ ពួកគេបាននិយាយថាបើគ្មានការអត្ថាធិប្បាយរបស់គាត់ទេ ''តាម៉ុល''  ឥឡូវនេះវាអាចជាសៀវភៅដែលមានត្រា ៧ ។ ទោះបីជាយោបល់បានធ្វើឱ្យការរៀនសូត្រមានភាពងាយស្រួលជាងមុន ''តាម៉ុល''មានតំរូវការសៀវភៅដៃដែលអាចចូលដំណើរការបានងាយស្រួលសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ជាក់ស្តែង។ តាំងពីដំបូងពួកគេចាប់ផ្តើមបង្កើតច្បាប់នៃច្បាប់ជ្វីហ្វដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីបំពេញនូវភាពខ្វះចន្លោះនេះ។ ក្នុងចំណោមអ្នកដំបូង - ''អនុក្រឹត្យធំ''(''ហាឡាចតហ្គូដូត'') និង ''ហ្គីសអាល់ហ្វាសា,''  ត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការធ្វើវិយោគបន្ថែម។ សំខាន់បំផុតនៃលេខកូដក្រោយៗបានក្លាយជា '''ម័រតុន''' ''ធ្វើច្បាប់ម្តងទៀត''(''Mishneh Torah''), ''បួនជួរ''(''Arbaa Turim'') ការងាររបស់យ៉ាកុបប៊ីនអេស៊ើរ (ឃ។ ១៣៤០) និង ''តារាងដាក់''(''Shulchan Aruch'') យ៉ូសែបខាឡូ (១៤៨៨-១៥៧៥) ។ Maimonides លេខកូដតំណាងឱ្យប្រព័ន្ធនៃសាសនាយូដាទាំងមូលហើយ Maimonides មិនដូចអ្នកសរសេរកូដដទៃទៀតមិនអនុវត្តតាមនីតិវិធីដែលបានអនុម័តនៅក្នុង ''តាម៉ុល''ប៉ុន្តែបានដាក់ជាក្រុមនូវសម្ភារៈតាមរបៀបរបស់ខ្លួនហើយណែនាំផ្នែកថ្មី។ គាត់មិនបានសំដៅទៅលើអាជ្ញាធរដែលគាត់ត្រូវបានគេរិះគន់នោះទេ។ រចនាប័ទ្មរបស់គាត់គឺសង្ខេប។ ''  Shulchan Aruch''  Caro ផ្អែកលើ ''Arbaa Turim'' និងបំពាក់ដោយពន្លឺភ្លឺរលោងរបស់លោកម៉ូសេអ៊ីសឺស (១៥២០-១៥៧២) ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយយុគសម័យគ្រិស្តអូស្សូដក់សម័យទំនើបជាក្រមបទដ្ឋាន។ នៅយុគសម័យកណ្តាលជនជាតិជ្វីហ្វបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍទស្សនវិជ្ជា។ ទស្សនវិទូជ្វីហ្វដ៏លេចធ្លោដំបូងគេគឺសាដាឌីហ្គោន។ ការងារសំខាន់បំផុតរបស់គាត់គឺ ''សៀវភៅជំនឿនិងទស្សនៈ''(''សេហ្វហា - អេមណុតវ៉េតាដឺពី'') ជាកន្លែងដែលភាពសំខាន់ផ្នែកទស្សនវិជ្ជានៃបទប្បញ្ញត្តិខាងគោលលទ្ធិនៃសាសនាយូដាត្រូវបានផ្តល់ឱ្យ។ បាហាយ៉ាណុណាប៉ាដាដា (សតវត្សរ៍ទី ១១) បានក្លាយជាអ្នកនិពន្ធជនជាតិជ្វីហ្វដំបូងគេដែលសរសេរសន្ធិសញ្ញាលើប្រព័ន្ធក្រមសីលធម៌ - ''ទំនួលខុសត្រូវរបស់បេះដូង''។ ទស្សនវិទូខាងសាសនារបស់សាសនាយូដាជំពាក់យ៉ាងច្រើន ''ប្រភពនៃជីវិត''  neoplatonics '''សាឡូម៉ូន ibn Gebirol'''  (១០២១-១០៥៨) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថា Avicebron មកពី Valencia ។ យូដាហាឡវីមកពីតូលដូដូ (ឆ្នាំ ១០៨០ - គ ១១៤០) បានរិះគន់គោលលទ្ធិនៃរឿងនិទានក៏ដូចជាការបង្រៀនរបស់អារីស្តូតអំពីភាពអស់កល្បជានិច្ចនៃរូបធាតុ។ អ្នកប្រាជ្ញនិងទស្សនវិទូជ្វីហ្វដ៏អស្ចារ្យនៃមជ្ឈឹមវ័យត្រូវបានគេលើកឡើងរួចមកហើយគឺលោកម៉ូសេមៃម៉ុនដេត (១១៣៥-១២០៤) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្រោមអក្សរកាត់ថា“ រ៉ាមမ်” ដែលជាអ្នកនិពន្ធនៃកតិកាសញ្ញានេះ។ ''  អ្នកណែនាំស្ទាក់ស្ទើរ'' (''ច្រើនទៀត Nevuhim'') ដែលបានបង្រៀនអំពីភាពសុខដុមនៃហេតុផលនិងសេចក្ដីពិតដែលបានទទួលតាមរយៈវិវរណៈ។ Maimonides គឺជាអារីស្តូតហើយការងាររបស់គាត់មានឥទ្ធិពលដែលមិនអាចប្រកែកបានមិនត្រឹមតែលើជនជាតិជ្វីហ្វប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែថែមទាំងលើទស្សនវិទូដែលមិនមែនជាជនជាតិជ្វីហ្វរួមទាំងថូម៉ាសអាគីណាសផងដែរ។ ទស្សនវិទូជ្វីហ្វដ៏សំខាន់ផ្សេងទៀតនៅសម័យនោះគឺលោកម៉ូសេ ibn Ezra, Levi bin Gershon (១២៨៨-១៣៤៤) និង Hasdai bin Abraham Kreskas (១៣៤០-១៤១០) ដែលព្យាយាមលុបសាសនាយូដាចេញពីអារីស្តូត។ នៅជុំវិញដើមសតវត្សទី ១៧ ។ ទស្សនវិទូដែលមានការសង្ស័យបានលេចមុខក្នុងចំណោមទស្សនវិទូជនជាតិជ្វីហ្វដែលល្បីល្បាញជាងគេ '''យូរីអាសេស្ត្រា'''  មកពី Amsterdam, Leon ពី Modena និង Yosef Delmedigo ប៉ុន្តែចំណុចនៃភាពចម្រូងចម្រាសរបស់ពួកគេត្រូវបានដឹកនាំភាគច្រើននៅជ្រលងភ្នំ Talmudism និង Kabbalah ។ ប្រតិកម្មទៅនឹងសនិទានភាពរបស់ទស្សនវិទូនិងសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតចំពោះការបង្រៀនរបស់ម៉ូម៉ាណែមដែលបានរួមចំណែកដល់ការពង្រឹងចរន្តអាថ៌កំបាំង។ គោលលទ្ធិថ្មីដែលត្រូវបានគេហៅថា "Kabbalah" ("ប្រពៃណី") បានរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សពីអេស្ប៉ាញទៅភាគខាងជើង។ សៀវភៅសំខាន់ដំបូងបង្អស់របស់គូបឡាគឺ ''សៀវភៅការបង្កើត''(''សេរ៉ាសយូស្សារ៉ា'', ៩ គ។ ) អក្សរសិល្ប៍ Kabbalistic បានបន្តអភិវឌ្ឍនៅក្នុងសហគមន៍ជ្វីហ្វនៃប្រទេសបារាំងនិងអាឡឺម៉ង់និងនៅសតវត្សទី ១៥ ។ បានរស់រានមានជីវិតនៅថ្ងៃចុងក្រោយនៅប៉ាឡេស្ទីនដោយសារសាលារៀន Moshe មកពី Cordoba (១៥២២-១៥៧០) និងអ៊ីសាក Luria (១៥៣៤-១៥៧២) ។ ការងាររបស់ Kabbalistic ដែលគួរឱ្យគោរពបំផុតគឺសៀវភៅ ''ហ្សូហា''សន្មតថាបារ៉ាស៊ីស៊ីម៉ុនបារយូឆៃប៉ុន្តែត្រូវបានចងក្រងដោយជនជាតិអេស្បាញអេស្បាញ '''លោកម៉ូសេដឺឡេអូ'''. Kabbalah បានអភិវឌ្ឍជាប្រព័ន្ធនៃការប្រៀបធៀបដោយផ្តោតលើគោលលទ្ធិនៃការបញ្ចោញចេញដ៏ទេវភាពនិងការបើកសម្តែងដែលជាគោលលទ្ធិនៃ "Sefirot" (ដំណាក់កាលនៃការរំដោះនិងជំហានឋានានុក្រមនៃវិញ្ញាណនិងពួកទេវតា) ក៏ដូចជា "gilgul" ("ការផ្លាស់ប្តូរព្រលឹង") ។ នៅគ្រប់ពាក្យសម្តីឬសកម្មភាពមនុស្សម្នាក់ៗត្រូវគិតពីទំនាក់ទំនងថ្មីជាមួយពិភពខាងវិញ្ញាណ។ ឈ្មោះរបស់ព្រះជាម្ចាស់គឺជាអាថ៌កំបាំងដែលគ្របដណ្ដប់លើអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនិងប៉ះពាល់ដល់អ្វីៗទាំងអស់អក្សររបស់វាមានអំណាចអាថ៌កំបាំង។ ទន្ទឹមនឹងទ្រឹស្តីអាថ៌កំបាំងនេះកាបាឡាឡាជាក់ស្តែងក៏បានបង្កើតឡើងដោយសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃធម្មជាតិរបស់មនុស្ស។ នាងបានបង្កើតប្រព័ន្ធនៃការបិសាចនិងមន្តអាគមមួយដែលលើកទឹកចិត្តដល់ការធ្វើត្រាប់តាមគ្រិស្តសាសនាប៉ុន្តែការផ្តោតសំខាន់គឺទៅលើព្រះមេស្ស៊ីនិងការសង្គ្រោះរបស់អ៊ីស្រាអែល។ ចំណង់ចំណូលចិត្តចំពោះកូបឡាឡាបានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការទទួលស្គាល់នៃព្រះមេស្ស៊ីក្លែងក្លាយដូចជាអាប្រាហាំអាប់ឌុលហ្វា (១២៤០ - គ .១៩៩១), ដាវីឌរេរូបេនី (១៤៩០-១៥៣៥), សាឡូម៉ូនម៉ុកហូ (១៥០០-១៥៣២) ។ សាន់តាតាយឯកតា (១៦២៦-១៦៧៦),  ដែលមានអ្នកតាមដានរាប់ពាន់នាក់និងយ៉ាកុបហ្វ្រង់ស័រ (១៧២៦-១៧៩១) ។ Kabbalah បានជះឥទ្ធិពលលើអក្សរសិល្ប៍សីលធម៌ ("musar") ។ ក្នុងចំណោមស្នាដៃរៀបចំធ្វើកិច្ចការជំនួញអាចត្រូវបានគេហៅថាជាសន្ធិសញ្ញាសាំយូអែលហាឌីត (១១១៥-១១៨០) និងកូនប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះយូសាហាឌីត (១១៥០-១២១៧) ''សៀវភៅគួរឱ្យគោរព'' (''សេកហាស៊ីឌីម'') ដែលគោលការណ៍សីលធម៌ខ្ពស់ជាប់ទាក់ទងនឹងអបិយជំនឿជំនឿលើវិញ្ញាណអាក្រក់និងបិសាច។ និន្នាការអាថ៌កំបាំងនេះបានរកឃើញកន្សោមថ្មីនៅក្នុង '''ភាពស្អប់ខ្ពើម'''  សតវត្សទី ១៨ និង ១៩ ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសប៉ូឡូញ។ ក្នុងកម្រិតដ៏ច្រើនចលនានេះគឺជាការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងលទ្ធិសាសនានិយមនិងទស្សនៈនៃការរៀនសូត្រ ''តាម៉ុល''  គឺជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ដើម្បីទទួលបាននូវជីវិតដ៏សុចរិត។ ចលនានេះបានចាប់ផ្តើមជាមួយអ៊ីស្រាអ៊ែនប៊ិនអេលីស៊ើរ (បាឡាំសិមតូត) (គ។ ស ១៧០០-១៧៦០) និងឌូបាវឺពីមេហ្សេច (១៧១០-១៧៧២) ។ហាឌីឌីសគឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីប្រាថ្នាខាងវិញ្ញាណរបស់មហាជនដែលគ្មាន to កាសចូលទៅជិតព្រះតាមរយៈការសិក្សា។ ''តាម៉ុល''មិនដឹងថាត្រូវធ្វើយ៉ាងម៉េចទេ។ មធ្យោបាយសំខាន់ដែលពួកគេអាចមានសាមគ្គីភាពជាមួយព្រះគឺការអធិស្ឋាន។ ប៉ុន្តែការអនុវត្តជាក់ស្តែងដែលផ្ទុយស្រឡះពីគ្នាបានចាប់ផ្តើមចាក់ឫសនៅក្នុងហាឌីស៊ីស។ ''The Talmud''ហើយនេះបាននាំអោយហាឌីឌីមមានជម្លោះជាមួយរ៉ាប៊ីអេលីយ៉ា (អេលយ៉ាហ៊ូ) (១៧២០-១៧៩៧) វីលណាហ្កុនដែលបានថ្កោលទោសពួកគេ។ '''លោកម៉ូសេ Mendelssohn''' (១៧២៩-១៧៨៦) ដែលទស្សនៈរបស់ទស្សនវិទូត្រូវបានគេយល់ខុសដោយជនជាតិយូដាខ្លះថាជាលេសសម្រាប់ការបដិសេធសាសនាយូដាដែលជាឥស្សរជនសំខាន់មួយនៃការបន្តជាថ្មីដែលធ្វើឱ្យមានលទ្ធភាពយល់កាន់តែច្បាស់អំពីតម្លៃរបស់សាសនាយូដា។ ការចូលរួមចំណែកដ៏សំខាន់របស់មេឌែលសូសូក្នុងការសម្របខ្លួនទៅនឹងជីវិតជ្វីហ្វទៅនឹងជីវភាពរស់នៅខាងក្រៅហ្គេតធូគឺជាការបោះពុម្ពផ្សាយការបកប្រែភាសាអាល្លឺម៉ង់របស់មន្ទីរបញ្ចកោណ។ គាត់បានបើកសាលាជ្វីហ្វឥតគិតថ្លៃលើកដំបូងនៅប៊ែរឡាំងដែលជាកន្លែងដែលរួមជាមួយព្រះគម្ពីរនិង ''តាម៉ុល''  វិន័យខាងលោកិយត្រូវបានបង្រៀន។ សាលានេះបានធ្វើជាគំរូសម្រាប់សាលាព្រះសហគមន៍កាតូលិកជ្វីហ្វដែលបានបើកជាបន្តបន្ទាប់នៅគ្រប់ទីកន្លែងហើយបានធ្វើឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការសិក្សាភាសាហេព្រើរ។ ចាប់ពីទីនេះបានចាប់ផ្តើមចលនាហាស់ឡាឡា (ការត្រាស់ដឹងជ្វីហ្វ) នៅអឺរ៉ុបកណ្តាល។ អ្នកដើរតាមរបស់ Mendelssohn រួមមាន Naftali Herz Wessel (១៧២៥-១៨០៥) នៅទីក្រុង Hamburg, Nachman Krohmal (១៧៨៥-១៨៤០) នៅអឺរ៉ុបខាងកើតនិងសាំយូអែល David Luzzatto (១៨០០-១៨៦៥) នៅអ៊ីតាលី។ ការចូលរួមវិភាគទានយ៉ាងសំខាន់ដល់ការសិក្សាសាសនាជ្វីហ្វដោយប្រើវិធីសាស្ត្រវិទ្យាសាស្ត្រអ៊ឺរ៉ុបត្រូវបានធ្វើឡើងដោយឡេអូផូលហ្សូន (១៧៩៤-១៨៦៦) ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ថាបនិកនៃការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្ររបស់សាសនាជ៉ែម (ដែលគេហៅថាវិសឹនសេតឌ័រឌឺមែនសិន) ។ នៅដើមសតវត្សទី ១៩ នៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់មានចលនាមួយដែលគេហៅថាអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់សាសនាយូដា '''ម៉ា'''  វាត្រូវបានជំរុញដោយបំណងប្រាថ្នារបស់ជនជាតិយូដាដែលត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅក្នុងដំណើរការនៃការរំដោះខ្លួននយោបាយនិងវប្បធម៌ដើម្បីសម្របសាសនាយូដាទៅនឹងលក្ខខណ្ឌទំនើប។ ដំបូងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើកំណែទម្រង់មានគោលបំណងជាចម្បងក្នុងការធ្វើឱ្យសេវាកម្មសាលាប្រជុំអាចទទួលយកបានសម្រាប់ពិភពលោកលោកខាងលិច។ សរីរាង្គមួយក្រុមចម្រៀងចំរុះនិងការច្រៀងទំនុកច្រៀងសាសនាអាឡឺម៉ង់ត្រូវបានគេណែនាំអោយគោរពបូជា។ ភាសាអាឡឺម៉ង់ត្រូវបានគេប្រើជាភាសានៃការអធិស្ឋាននិងការអធិប្បាយ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការបម្រើស្ត្រីនិងបុរសបាននៅជាមួយគ្នា។ ក្រោយមករាល់ការលើកឡើងអំពីទីក្រុងស៊ីយ៉ូនដែលបង្ហាញពីសេចក្តីប្រាថ្នាជាតិជ្វីហ្វដើម្បីស្តារស្រុកកំណើតពីបុរាណត្រូវបានដកចេញពីការអធិស្ឋាន។ ចលនាកែលំអនេះត្រូវបានដឹកនាំដោយមនុស្សដែលមិនមានងារជាអ្នកកែសំរួលទោះបីជាពួកអ្នកកែទំរង់កំណែទម្រង់ក៏បានលើកឡើងពីតម្រូវការនៃការផ្លាស់ប្តូរដែលក្នុងនោះ - '''អ័ប្រាហាំ Geiger'''(១៨១០-១៨៧៤) និងសាំយូអែលហ៊ីហេហ៊ីម (១៨០៦-១៨៦០) ។ ហ្គេហ្គីបានមើលសាសនាជ្វីហ្វពីទស្សនវិស័យប្រវត្តិសាស្ត្រដោយសង្កត់ធ្ងន់ថាគំនិតនិងស្ថាប័នសង្គមដូចដែលប្រវត្តិសាស្រ្តជ្វីហ្វបានបង្ហាញអាចក្លាយជាលែងប្រើហើយផ្តល់ផ្លូវដល់អ្នកថ្មី។ ហ៊ីធហ៊ីមជាអ្នកគាំទ្ររ៉ាឌីកាល់នៃសាសនាដែលបដិសេធមិនទទួលស្គាល់។ គាត់បានទៅលើសពីហ្គេហ្គីដោយសារភាពការផ្លាស់ប្តូរដែលហ្គេហ្គីបានចាត់ទុកការផ្តល់សម្បទានដល់គ្រីស្ទសាសនាដូចជាការផ្លាស់ប្តូរថ្ងៃសម្រាកពីថ្ងៃសៅរ៍ដល់ថ្ងៃអាទិត្យ។ ការធ្វើកំណែទម្រង់បានបដិសេធការប្រកាន់ខ្ជាប់របស់អក្សរសាស្រ្តនៃច្បាប់ដែលបានដាក់ចេញជំនួសគោលការណ៍នៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃវិវរដែលបង្ហាញពីតម្រូវការដើម្បីសម្របខ្លួនទៅនឹងលក្ខខណ្ឌបរិស្ថាននិងតម្រូវការនៃយុគសម័យ។ ចលនាអ្នកកែទម្រង់បានជ្រៀតចូលអង់គ្លេសនិងបារាំង។ Haskala ក៏បានឆ្លងកាត់ឥទ្ធិពលរបស់គាត់ដែលស្ទើរតែបានអភិវឌ្ឍក្នុងពេលដំណាលគ្នានៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី។ កន្លះសតវត្សរ៍ក្រោយមកកំណែទម្រង់នៅប្រទេសអាល្លឺម៉ង់បានចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះ។ កំណែទម្រង់សាសនាជ្វីហ្វដែលឥឡូវនេះមានអ្នកប្រកាន់ខ្ជាប់ទូទាំងពិភពលោកបានឆ្លងកាត់ពេលវេលាដ៏រុងរឿងរបស់ខ្លួននៅសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាកន្លែងដែលវាបានវិវឌ្ឍតាំងពីទសវត្សឆ្នាំ ១៨៤០ ។ នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ២០ ។ អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់អាមេរិចគឺលោក Judaism បានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរជំហរប្រឆាំងនឹងអ្នកជាតិនិយមនិងប្រឆាំងនឹងពិធីសាសនាដែលទទួលបានពីកំណែទម្រង់អាល្លឺម៉ង់។ ឥលូវនេះគំនិតនៃស៊ីនស៊ីសកំពុងរីករាលដាលនៅក្នុងសហគមន៍អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ទម្រង់ធ្វើពិធីដើមកំពុងត្រូវបានស្តារឡើងវិញការធ្វើពិធីសាសនាដែលត្រូវបានកែប្រែឬថ្មីត្រូវបានគេណែនាំ។ ភាសាហេព្រើរបានត្រូវប្រើជាទូទៅក្នុងការថ្វាយបង្គំ។ ការឆ្លើយតបរបស់គ្រិស្តអូស្សូដក់គ្រិស្តសាសនាចំពោះការរំដោះខ្លួននិងការគំរាមកំហែងនៃការបាត់បង់សមាជិករបស់ខ្លួនគឺការកើនឡើងនូវភាពធន់ទ្រាំទៅនឹងការប៉ុនប៉ងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរច្បាប់ដែលបានទទួលតាមរយៈវិវរណៈដ៏ទេវភាពនិងការបកស្រាយខាងសាសនា។ នៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់លោកសាំសុនរ៉ាហ្វាអែលហឺស (១៨០៨-១៨៨៨) ជាស្ថាបនិក ចលនាណីតូតូដូសជឿថាគំនិតរបស់សាសនាជ្វីហ្វនិងមនុស្សជាតិសកលលោកមិនផ្ទុយពីគ្នាទេ។ នៅក្នុងសៀវភៅ ''អក្សរជ្វីហ្វចំនួន ១៩'' (''Neunzehn Briefe über Judenthum''ឆ្នាំ ១៨៣៦) គាត់បានអះអាងថាការលំបាកដែលបានជួបប្រទះដោយអ្នកតំណាងជំទាស់នៃមនុស្សជំនាន់ក្រោយដែលព្យាយាមផ្សះផ្សាទិដ្ឋភាពសាសនានិងសាសនានៃជីវិតគឺចាក់ឫសដោយភាពល្ងង់ខ្លៅនៃសាសនាយូដា។ ម៉្យាងទៀតមនុស្សជំនាន់ចាស់មានកំហុសក្នុងការសង្កេតមើលការអនុវត្តសាសនាជ្វីហ្វជាផ្លូវការសុទ្ធសាធ។ លោក Rabbi Hirsch បានយល់ស្របជាមួយក្រុមអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ថាអ៊ីស្រាអែលមានបេសកកម្មប៉ុន្តែបានបញ្ជាក់ថាសម្រាប់ជនជាតិយូដាបំពេញបេសកកម្មរបស់ពួកគេឱ្យបានត្រឹមត្រូវព្រះបានថ្កោលទោសពួកគេចំពោះភាពឯកោខាងសីលធម៌និងខាងវិញ្ញាណ។ លើសពីនេះទៅទៀតលោក Rabbi Hirsch បានប្រកែកថាសាលាឌុយប៉ូគឺជាសាលានៃការសំអាតដែលតាមឆន្ទៈរបស់ព្រះជនជាតិយូដាត្រូវតែឆ្លងកាត់ដើម្បីបំពេញបទបញ្ញត្តិនៅក្នុងការបកស្រាយរបស់សាសនាយូដាដែលជាបុព្វជិតដើម្បីទទួលបានមកវិញនូវទំនាក់ទំនងនេះ។ ការផ្លាស់ប្តូរណាមួយគួរតែរួមបញ្ចូលការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការបណ្តុះបណ្តាលដែលត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីធ្វើឱ្យមានភាពស៊ីជម្រៅជាមួយសាសនាគ្រិស្តអូស្សូដក់និងបង្រៀនពីរបៀបរស់នៅស្របតាមបទដ្ឋានរបស់វា។ ហឺសបានធ្វើជាគំរូមួយដោយបង្កើតសាលាព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់នៅហ្វ្រែងហ្វើត។ តាមគាត់អ៊ីស្រាអែលហ៊ីលឡេសស៊ីមឺរ (១៨២០-១៨៩៩) បានបើកសិក្ខាសាលាថ្នាក់សិក្ខាសាលាមួយនៅប៊ែរឡាំងជាកន្លែងដែលគ្រូបព្វជិតគ្រិស្តអូស្សូដក់ត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលទាំងផ្នែកសាសនាទូទៅនិងជ្វីហ្វ។ ជនជាតិយូដាជាច្រើនមិនបានត្រៀមខ្លួនដើម្បីទទួលយកភាពជ្រុលនិយមទាំងខាងជំនឿអរូបីតូសនិងអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់នោះទេប៉ុន្តែបានស្វែងរកដំណោះស្រាយដែលមិនសូវស៊ីជម្រៅចំពោះបញ្ហានៃការសម្របខ្លួនតាមប្រពៃណីរបស់សាសន៍យូដាទៅនឹងការទាមទារនៃសម័យនោះ។ មេដឹកនាំស្លាបមធ្យមគឺហ្សាចៀរីហ្វ្រែល (១៨០១-១៨៧៥) ដែលជាស្ថាបនិកសាលាទំនើបខាងសាសនាប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យក្រោយហៅថា“ សាសនាអភិរក្សនិយម” '''».'''គាត់ជឿជាក់ថាស្ថាប័នដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងដំណើរនៃការអភិវឌ្ឍន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រគួរតែត្រូវបានគេគោរពថាមិនមានការផ្លាស់ប្តូរហើយការបដិសេធរបស់ពួកគេគឺការបោះបង់ចោលសាសនា។ ការព្រួយបារម្ភចម្បងរបស់គាត់គឺការថែរក្សាទំនៀមទម្លាប់ជ្វីហ្វ។ ហ្វ្រែនឌែលបានចៀសវាងអ្នកនយោបាយអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់និងគ្រិស្តអូស្សូដក់របស់គាត់ប៉ុន្តែបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពច្នៃប្រឌិតក្នុងនាមជាប្រធាននៃសិក្ខាសាលាខាងសាសនានៅប៊ែលឡៅ (ឥឡូវវ៉ូក្លាវប្រទេសប៉ូឡូញ) ។ លោកបានលះបង់រាល់ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោកក្នុងការចិញ្ចឹមបីបាច់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រប្រភេទថ្មីដែលនឹងប្តេជ្ញាទាំងតម្លៃប្រពៃណីនិងវិធីសាស្រ្តរិះគន់ប្រវត្តិសាស្ត្រ។ នៅសហរដ្ឋអាមេរិកសូមអរគុណដល់ព្រះបាទសាឡូម៉ូន Schechter (១៨៤៧-១៩១៥) និងអ្នកដើរតាមគាត់អ្នកកាន់សាសនាអភិរក្សនិយមមានការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់និងទទួលបានអ្នកគាំទ្រថ្មីមួយចំនួនធំ។ ចលនាអ្នកកសាងឡើងវិញដែលដឹកនាំដោយលោក Mordechai M. Kaplan (១៨៨១-១៩៨៣) បានកើតឡើងនៅក្នុងពិភពអភិរក្សសាសនាប៉ុន្តែមានអ្នកតំណាងមកពីគ្រប់ទិសដៅក្នុងចំណោមសមាជិកទាំងអស់។ តាមទស្សនៈនៃការកសាងឡើងវិញសាសនាយូដាគឺជាអរិយធម៌សាសនាដែលកំពុងរីកចម្រើនដែលជាបទដ្ឋាននៃអាកប្បកិរិយាដែលត្រូវបានកំណត់មិនមែនដោយជំនឿសាសនាទេប៉ុន្តែដោយប្រជាជនជ្វីហ្វខ្លួនឯង។ ចលនាសំខាន់បំផុតនៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃសតវត្សរ៍ទី ១៩ ។ បានក្លាយជាស៊ីស៊ីនិយម។ ពាក្យនេះត្រូវបានណែនាំដោយ Nathan Birnbaum ក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៦ ដោយពិពណ៌នាអំពីទស្សនៈនយោបាយថ្មីស្តីពីការស្តាររដ្ឋជ្វីហ្វនៅប៉ាឡេស្ទីននិងការតាំងទីលំនៅរបស់ប្រទេសនេះដោយជនជាតិជ្វីហ្វ។ ចលនានេះបានកើតឡើងជាផ្លូវការនៅឯសន្និបាតពិភពស៊ីននីសលើកទី ១ (១៨៩៧) ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយថេដ័រហឺស (១៨៦០-១៩០៤) នៅបាហ្សល (ស្វីស) ។ ស៊ីយ៉ូននិយមបានបង្កប់នូវក្តីសង្ឃឹមដ៏យូរអង្វែងរបស់ប្រជាជនជ្វីហ្វក្នុងការស្វែងរកផ្ទះរបស់ពួកគេដែលបានបង្ហាញជាលើកដំបូងនៅក្នុងសម័យព្រះគម្ពីរនិងមិនផុតពូជក្នុងរយៈពេលរាប់សតវត្សរ៍នៃការបែកខ្ញែក។ នយោបាយស៊ីយ៉ូននិយមទិសដៅដែលត្រូវបានកំណត់ ហឺហ្សែលបានទទួលស្គាល់ថាសម្រាប់ការសម្រេចបាននូវក្តីសុបិន្តនេះវាចាំបាច់ដើម្បីទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាជននៅលើពិភពលោក។ ដូចប្រជាជាតិដទៃទៀតដែរនៅពេលនោះជនជាតិជ្វីហ្វជឿថាក្តីសង្ឃឹមតែមួយគត់សម្រាប់ការអភិរក្សជ្វីហ្វនិងអរិយធម៌របស់ខ្លួនគឺការអះអាងឯករាជ្យភាពរបស់ជាតិ។ ការរីកចម្រើននៃការប្រឆាំងនឹងពួកអ៊ីស្លាមទាំងបញ្ញវន្ត“ មានមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្ត្រ” និងនិយាយដោយត្រង់ទៅតាមធម្មជាតិដែលនាំឱ្យមានការសម្លាប់ជនជាតិជ្វីហ្វនៅអឺរ៉ុបខាងកើតបានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកជ្វីហ្វថាពួកគេនឹងទទួលបានសន្តិសុខតែនៅក្នុងរដ្ឋជ្វីហ្វឯករាជ្យប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី ១ ចលនាហ្ស៊ីហ្ស៊ីសបានទទួលការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិដែលត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់ជាពិសេសនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសបាឡឺរ (១៩១៧) ហើយបន្ទាប់មកក្នុងអាណត្តិគ្រប់គ្រងប៉ាឡេស្ទីនដែលបានផ្តល់ឱ្យចក្រភពអង់គ្លេស។ នៅថ្ងៃទី ២៩ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ ១៩៤៧ មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចចិត្តស្តីពីការបង្កើតរដ្ឋជ្វីហ្វនៅប៉ាឡេស្ទីនហើយនៅថ្ងៃទី ១៤ ខែឧសភាឆ្នាំ ១៩៤៨ រដ្ឋអ៊ីស្រាអែលត្រូវបានប្រកាស។ === '''ការបង្រៀន''' === គោលលទ្ធិសីលធម៌ទំនៀមទម្លាប់និងទិដ្ឋភាពសង្គមរបស់សាសនាយូដាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅតូរ៉ាដែលក្នុងន័យទូលំទូលាយរួមបញ្ចូលទាំងច្បាប់ផ្ទាល់មាត់និងសំណេរក៏ដូចជាចំនួនសរុបនៃការបង្រៀនរបស់ប្រជាជនជ្វីហ្វ។ ក្នុងន័យតូចចង្អៀតពាក្យថាតូរ៉ាសំដៅទៅលើមន្ទីរបញ្ចកោណរបស់លោកម៉ូសេ។ យោងទៅតាមទស្សនៈរបស់ជនជាតិយូដាតូរ៉ាដែលបានសរសេរនិងនិយាយត្រូវបានផ្តល់ដោយព្រះដោយផ្ទាល់ដល់កូនចៅអ៊ីស្រាអែលនៅលើភ្នំស៊ីណៃឬតាមរយៈលោកម៉ូសេ។ ចំពោះគ្រឿងអលង្ការបុរាណឬគ្រិស្តអូស្សូដក់សិទ្ធិអំណាចនៃវិវរណៈគឺមិនមានការសង្ស័យទេ។ អ្នកកាន់សាសនាសេរីនិយមឬអ្នកកែទម្រង់សាសនាយូដាមិនជឿថាតូរ៉ាត្រូវបានគេទទួលបានជាលទ្ធផលនៃវិវរណៈនោះទេ។ ពួកគេទទួលស្គាល់ថាការពិតគឺមាននៅក្នុងតូរ៉ាហើយតូរ៉ាត្រូវបានបំផុសគំនិតនិងត្រឹមត្រូវតាមកំរិតដែលវាស្របនឹងហេតុផលនិងបទពិសោធន៍។ ចាប់តាំងពីវិវរណៈត្រូវបានផ្តល់ឱ្យបន្តិចម្តង ៗ ហើយមិនត្រូវបានកំណត់ដោយក្របខ័ណ្ឌណាមួយទេការពិតអាចត្រូវបានរកឃើញមិនត្រឹមតែនៅក្នុងប្រភពជ្វីហ្វប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែថែមទាំងនៅក្នុងធម្មជាតិវិទ្យាសាស្ត្រនិងការបង្រៀនរបស់ប្រជាជនទាំងអស់ផងដែរ។ dogma ជ្វីហ្វមិនមាន dogmas, ការអនុម័តដែលនឹងធានាបាននូវការសង្គ្រោះរបស់សាសន៍យូដា។ សាសនាផ្តោតសំខាន់ទៅលើអាកប្បកិរិយាច្រើនជាងសាសនាទៅទៀតហើយក្នុងបញ្ហាសាសនាក៏ផ្តល់នូវសេរីភាពពិតប្រាកដដែរ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយមានគោលការណ៍គ្រឹះមួយចំនួនដែលជនជាតិយូដាទាំងអស់ចែករំលែក។ ជនជាតិយូដាជឿលើភាពពិតរបស់ព្រះក្នុងភាពពិសេសរបស់គាត់ហើយបង្ហាញជំនឿនេះក្នុងការអានសេម៉ាណារាល់ថ្ងៃដែលជាការអានថា៖ ព្រះអម្ចាស់ជាព្រះរបស់យើងព្រះអម្ចាស់ជាព្រះមួយអង្គ។ " ព្រះជាវិញ្ញាណដែលជាបុគ្គលដាច់ខាតដែលហៅខ្លួនឯងថា "ខ្ញុំមាន" ។ ព្រះជាអ្នកបង្កើតអ្វីៗទាំងអស់គ្រប់ពេលវេលាលោកជាមនុស្សមានគំនិតគិតពិចារណានិងជាកម្លាំងដែលសកម្មជានិច្ចលោកជាសកលលោកគ្រប់គ្រងពិភពលោកទាំងមូលមានតែមួយដូចលោក។ ព្រះបានបង្កើតច្បាប់ធម្មជាតិមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងច្បាប់នៃសីលធម៌ទៀតផង។ ព្រះដែលប្រទានជីវិតអស់កល្បជានិច្ចគឺល្អប្រទានពរនិងយុត្តិធម៌។ គាត់គឺជាមេនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ។ គាត់គឺជាទាំងពីរខាងហើយខ្ពស់។ ព្រះជាជំនួយនិងជាមិត្តចំពោះមនុស្សដែលជាឪពុករបស់មនុស្សលោកទាំងអស់។ គាត់ជាអ្នករំដោះប្រជាជននិងប្រជាជាតិ។ គាត់ជាអ្នកសង្គ្រោះជួយមនុស្សឱ្យរួចផុតពីភាពល្ងង់ខ្លៅអំពើបាបនិងអំពើអំនួត - មោទនភាពអាត្មានិយមស្អប់និងតណ្ហា។ ប៉ុន្តែសេចក្ដីសង្រ្គោះមិនត្រឹមតែទទួលបានតាមរយៈសកម្មភាពរបស់ព្រះប៉ុណ្ណោះទេបុរសត្រូវការជំនួយក្នុងរឿងនេះ។ ព្រះមិនទទួលស្គាល់គោលការណ៍អាក្រក់ឬអំណាចនៃអំពើអាក្រក់នៅក្នុងសកលលោកទេ។ ព្រះជាអ្នកបង្កើតពន្លឺនិងភាពងងឹត។ អំពើអាក្រក់គឺជាអាថ៌កំបាំងដែលមិនអាចយល់បានហើយមនុស្សម្នាក់ទទួលយកវាជាបញ្ហាប្រឈមដែលត្រូវតែឆ្លើយតបដោយការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើអាក្រក់គ្រប់ទីកន្លែងដែលវាលេចឡើងនៅក្នុងពិភពលោក។ ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើអាក្រក់របស់សាសន៍យូដាជំនឿរបស់គាត់លើព្រះគាំទ្រគាត់។ សាសនាយូដាអះអាងថាមនុស្សត្រូវបានបង្កើតឡើង«តាមរូបនិងភាពដូចព្រះ»។ គាត់មិនគ្រាន់តែជាឧបករណ៍សំរាប់រស់របស់ព្រះប៉ុណ្ណោះទេ។ គ្មាននរណាម្នាក់អាចឈរនៅចំពោះមុខព្រះជាម្ចាស់និងមនុស្សបានឡើយហើយក៏មិនចាំបាច់មានការសម្រុះសម្រួលឬការអង្វរសុំដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយជនជាតិយូដាបដិសេធគំនិតនៃការប្រោសលោះដោយជឿថាមនុស្សគ្រប់គ្នាទទួលខុសត្រូវដោយផ្ទាល់ចំពោះព្រះ។ ទោះបីជាមនុស្សម្នាក់ត្រូវបានចងភ្ជាប់ដោយច្បាប់មូលហេតុនៃសកលលោកក៏ដូចជាស្ថានភាពសង្គមនិងនយោបាយក៏ដោយក៏គាត់នៅតែមានឆន្ទៈសេរីក្នុងការជ្រើសរើសជម្រើសសីលធម៌។ មនុស្សម្នាក់មិនគួរបម្រើព្រះសម្រាប់រង្វាន់ទេទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយព្រះនឹងប្រទានរង្វាន់សម្រាប់សេចក្ដីសុចរិតក្នុងជីវិតបច្ចុប្បន្នឬអនាគត។ សាសនាយូដាទទួលស្គាល់ភាពអមតៈនៃព្រលឹងមនុស្សប៉ុន្តែមានការខ្វែងគំនិតគ្នាក្នុងចំណោមអ្នកប្រកាន់ខ្ជាប់នូវចលនាផ្សេងៗទាក់ទងនឹងការរស់ឡើងវិញ។ សាសនាគ្រិស្តអូស្សូដក់ជឿថាវានឹងកើតឡើងជាមួយនឹងការមកដល់នៃ '''មេស្ស៊ី'''អ្នកកែទម្រង់បដិសេធគំនិតនេះទាំងស្រុង។ មានការបកស្រាយជាច្រើនអំពីឋានសួគ៌ជាកន្លែងដែលមនុស្សសុចរិតមានសុឆន្ទៈនិងនរក (នរក) ជាកន្លែងដែលមនុស្សមានបាបត្រូវទទួលទណ្ឌកម្ម។ ព្រះគម្ពីរមិននៅស្ងៀមអំពីរឿងនេះទេប៉ុន្តែអក្សរសិល្ប៍ក្រោយមកទៀតមានគំនិតទូលំទូលាយបំផុតអំពីឋានសួគ៌និងឋាននរក។ ជនជាតិយូដាជឿលើការបោះឆ្នោតរបស់អ៊ីស្រាអែល (ប្រជាជនជ្វីហ្វប៉ុន្តែមិនមែនរដ្ឋជ្វីហ្វទេ): ព្រះមកពីគ្រប់ប្រជាជាតិទាំងអស់បានជ្រើសរើសជនជាតិជ្វីហ្វដូច្នេះគាត់បានទទួលវិវរណៈដើរតួសំខាន់នៅក្នុងរឿងនៃសេចក្ដីសង្គ្រោះរបស់មនុស្សជាតិ។ យោងទៅតាមទស្សនៈសម័យទំនើបអ៊ីស្រាអែលមិនគួរត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា“ អ្នកដែលបានជ្រើសរើស” នោះទេប៉ុន្តែ“ ការជ្រើសរើស” ដោយសន្មតថាគាត់បានចូលទៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយព្រះគាត់ត្រូវតែធ្វើការសំរេចចិត្តចុងក្រោយថាតើត្រូវទទួលយកព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះហើយក្លាយជាចង្កៀងសំរាប់ប្រជាជាតិនានា។ ភាពឯកោរបស់ជនជាតិយូដានិងការលះបង់របស់អ៊ីស្រាអែលចំពោះច្បាប់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់រក្សាភាពបរិសុទ្ធនិងកម្លាំងរបស់ប្រជាជនដែលត្រូវបានទាមទារសម្រាប់ការបំពេញបេសកកម្មរបស់ខ្លួន។ ជនជាតិយូដាជឿលើបេសកកម្មរបស់ពួកគេ - ដើម្បីបញ្ជាក់ពីការពិតនៃច្បាប់ដ៏ទេវភាពដើម្បីបង្រៀនមនុស្សជាតិច្បាប់នេះដោយការផ្សព្វផ្សាយនិងឧទាហរណ៍។ នោះហើយជារបៀបដែលសេចក្តីពិតដ៏ទេវភាពនឹងមានជ័យជំនះនៅលើផែនដីហើយមនុស្សជាតិនឹងលេចចេញពីស្ថានភាពដែលឥឡូវនេះ។ សណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោកថ្មីកំពុងរង់ចាំមនុស្សជាតិគឺព្រះរាជាណាចក្រនៃព្រះដែលទីបំផុតនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងនូវច្បាប់របស់ព្រះ។ នៅក្នុងនោះប្រជាជនទាំងអស់នឹងស្វែងរកសន្តិភាពយុត្តិធម៌និងសេចក្តីប្រាថ្នាខ្ពស់បំផុត។ នគររបស់ព្រះនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងយ៉ាងជាក់លាក់នៅលើផែនដីហើយមិនមែននៅពិភពលោកផ្សេងទៀតទេហើយរឿងនេះនឹងត្រូវបានដឹងនៅសម័យមេស្ស៊ី។ មានមតិខុសគ្នាទាក់ទងនឹងធម្មជាតិនៃសម័យព្រះមេស្ស៊ី។ គ្រិស្តអូស្សូដក់ជឿថាព្រះមេស្ស៊ី (អ្នកដែលបានត្រូវរើសតាំង) នឹងមកពីគ្រួសាររបស់ដាវីឌដែលនឹងជួយបង្កើតព្រះរាជាណាចក្ររបស់ព្រះ។ ពួកអ្នកកាន់សាសនាកំណែទម្រង់សាសនាយូដាមិនយល់ស្របនឹងរឿងនេះទេហើយជឿថាពួកហោរាបាននិយាយអំពីយុគសម័យមេស្ស៊ីដែលជាការចាប់ផ្តើមដែលមនុស្សអាចពន្លឿនដោយការប្រព្រឹត្ដដោយយុត្តិធ៌មនិងមេត្តាករុណាស្រឡាញ់អ្នកជិតខាងរស់នៅក្នុងជីវិតដ៏រាបទាបនិងគួរអោយគោរព។ សាសនាយូដាជឿថាមនុស្សទាំងអស់ដោយមិនគិតពីសាសនានិងសញ្ជាតិគឺជាកូនចៅរបស់ព្រះស្មើៗគ្នា។ ពួកគេជាទីស្រឡាញ់ចំពោះព្រះមានសិទ្ធិស្មើគ្នាចំពោះយុត្តិធម៌និងមេត្តាករុណាពីអ្នកដទៃ។ សាសនាយូដាក៏ជឿជាក់ផងដែរថាវត្តមានរបស់ឈាមជ្វីហ្វ (នៅខាងសាច់ឈាម) មិនមានសារៈសំខាន់ក្នុងការកំណត់ទំនាក់ទំនងរវាងជ្វីហ្វ (យោងទៅតាមច្បាប់របស់សាសនាគ្រឹស្តនរណាម្នាក់ដែលបានកើតមកជាម្តាយជ្វីហ្វឬបានទទួលយកសាសនាយូដាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាសាសន៍យូដា) ។ មនុស្សគ្រប់រូបដែលទទួលយកជំនឿជនជាតិយូដាក្លាយជា "កូនចៅរបស់លោកអប្រាហាំ" និងជា "កូនចៅអ៊ីស្រាអែល" ។ សាសនាជ្វីហ្វគឺជាជំនឿពិតសម្រាប់ជនជាតិយូដាម្នាក់ប៉ុន្តែសាសនាដទៃទៀតមិនចាំបាច់ជាសាសនាខុសទេ។ វាត្រូវបានគេជឿជាក់ថាមិនចាំបាច់មានជនជាតិមិនមែនដើម្បីក្លាយជាជនជាតិយូដាដើម្បីទទួលបានសេចក្ដីសង្រ្គោះនោះទេពីព្រោះ "មនុស្សសុចរិតទាំងអស់នឹងទទួលបានជោគវាសនានៅលើពិភពលោកនាពេលអនាគត" ។ ដើម្បីធ្វើដូចនេះជនដែលមិនមែនជាជនជាតិយូដាតម្រូវអោយបំពេញបទបញ្ញត្តិរបស់កូនចៅណូអេពោលគឺៈ '''1)'''បោះបង់ចោលរូបព្រះ 2) បដិសេធពីការញុះញង់និងការផិតក្បត់; 3) កុំកំពប់ឈាម; ៤) កុំប្រកាសព្រះនាមព្រះដោយឥតប្រយោជន៍ ៥) កុំធ្វើអំពើអយុត្តិធម៌និងគ្មានច្បាប់។ ៦) កុំលួច; ៧) កុំកាត់ផ្នែកពីសត្វមានជីវិត។ '''ជនជាតិយូដាសម្រាប់ព្រះយេស៊ូគ្រិស្ដ។ អាកប្បកិរិយាសាសនា'''ទៅព្រះយេស៊ូវនៃណាសារ៉ែតដែលការបកស្រាយអំពីការស្លាប់ដែលស្នើឡើងដោយ St. ប៉ូលបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសាសនាគ្រឹស្តសម្តែងដោយលោកម៉ូសេមៃម៉ុនដេត។ ដោយថ្វាយសួយសារអាករដល់ណាសារ៉ែតលោកមឺម៉ុនដេតបានចាត់ទុកគាត់ថាជាអ្នកដែលបានរៀបចំផ្លូវរបស់ព្រះមហាក្សត្រិយ៍។ ទោះយ៉ាងណាការបដិសេធរបស់សាសនាយូដាមិនទទួលស្គាល់គ្រីស្ទសាសនាត្រូវបានកំណត់ដោយជំនឿថាព្រះយេស៊ូវមិនមែនជាព្រះមេស្ស៊ីទេតែដោយសារអសមត្ថភាពក្នុងការទទួលយកនូវបទប្បញ្ញត្តិមួយចំនួនដែលបានណែនាំនៅក្នុងការបង្រៀនរបស់ព្រះយេស៊ូវ។ ប៉ូល។ ពួកគេត្រូវបានចុះបញ្ជីដោយអិមស្ទីនប៊ឺកក្នុងសៀវភៅមួយ។ ''មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសាសនាយូដា'': បញ្ជាក់ថាសាច់ឈាមគឺមានបាបហើយត្រូវស្លាប់។ គំនិតនៃអំពើបាបដើមនិងបណ្តាសាពីវាកុហកមនុស្សគ្រប់គ្នាមុនពេលចាប់កំណើត។ គំនិតរបស់ព្រះយេស៊ូមិនមែនជាគំនិតរបស់មនុស្សទេតែដូចជាព្រះដែលនៅខាងសាច់ឈាម។ ជំនឿដែលថាមនុស្សអាចត្រូវបានសង្គ្រោះតាមរយៈដង្វាយធួនហើយនោះគឺជាមធ្យោបាយតែមួយគត់នៃការសង្គ្រោះហើយការសុគតរបស់ព្រះយេស៊ូគឺជាការបូជារបស់ព្រះរាជបុត្រាតែមួយគត់របស់ព្រះហើយមានតែសេចក្តីជំនឿលើព្រះអង្គប៉ុណ្ណោះដែលអាចសង្គ្រោះបាន។ ការបដិសេធមិនអនុវត្តតាមបទប្បញ្ញត្តិនៃច្បាប់ ជំនឿដែលថាព្រះយេស៊ូវបានរស់ពីសុគតឡើងវិញកំពុងរង់ចាំនៅឯស្ថានសួគ៌នៅមួយម៉ោងនៃការយាងមកជាលើកទីពីររបស់ទ្រង់នៅលើផែនដីដើម្បីវិនិច្ឆ័យមនុស្សជាតិនិងបង្កើតព្រះរាជាណាចក្ររបស់ព្រះ។ គោលលទ្ធិដែលជឿដោយស្មោះត្រង់ក្នុងរឿងទាំងអស់នេះប្រាកដជាបានសង្រ្គោះហើយការបដិសេធពួកគេគឺត្រូវវិនាសមិនថាគាត់មានគុណធម៌យ៉ាងណាក៏ដោយ។ សាសនាជារបៀបនៃជីវិតត្រូវការធ្វើពិធីសាសនា។ សម្រាប់ជនជាតិយូដាពិធីណាមួយរំusកយើងពីកន្លែងដែលព្រះកាន់កាប់ក្នុងជីវិតរបស់គាត់។ ការប្រតិបត្តិសាសនាត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាវិន័យដែលរួមចំណែកដល់ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវចរិតលក្ខណៈនីមួយៗដែលជាទម្រង់នៃការណែនាំ។ វាផ្តល់ឱ្យជនជាតិយូដានូវឱកាសដើម្បីដកស្រង់បទពិសោធន៍របស់ប្រជាជនរបស់គាត់ហើយដោយហេតុនេះពង្រឹងការលះបង់របស់គាត់។ វាជាផ្លូវនៃការរស់រានរបស់មនុស្សនិងការថែរក្សាជំនឿ។ ''ការអធិស្ឋាន''ជនជាតិយូដាតម្រូវឱ្យអធិស្ឋានជារៀងរាល់ថ្ងៃបីដងក្នុងមួយថ្ងៃ។ វាត្រូវបានគេជឿជាក់ថាការអធិស្ឋានរបស់គាត់គឺមានសីលធម៌ហើយមិនមានផលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍អ្នកដទៃទេ។ ការអធិស្ឋានគួរតែត្រូវបានធ្វើនៅក្នុងការផ្តោតអារម្មណ៍យ៉ាងជ្រាលជ្រៅការស្រូបយកដោយខ្លួនឯង។ ជាការប្រសើរដែលយើងអធិស្ឋាននៅក្នុងសាលាប្រជុំព្រោះការអធិស្ឋានជាសាធារណៈមានប្រសិទ្ធភាពជាង។ ''បំរាមអាហារ''ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាផ្នែកមួយនៃក្រមពិសេសនៃភាពបរិសុទ្ធដែលអាចអនុវត្តបានសម្រាប់តែជនជាតិជ្វីហ្វប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេមិនត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការចង់បានឬចងភ្ជាប់លើមនុស្សជាតិទាំងអស់ទេ។ '''''ថ្ងៃឈប់សម្រាក''''' ''.'' ក្នុងចំណោមថ្ងៃឈប់សម្រាកសំខាន់ៗនិងថ្ងៃដ៏បរិសុទ្ធគឺសាបាបាត (ថ្ងៃសៅរ៍) ជាថ្ងៃសំរាកប្រចាំសប្តាហ៍ក្នុងការចងចាំនៃការបង្កើតពិភពលោកនិងការចាកចេញពីប្រទេសអេហ្ស៊ីប។ រ៉ូសហាសាណា ( ឆ្នាំថ្មី), ខួបនៃការបង្កើតពិភពលោកនិងថ្ងៃនៃការបន្តខាងវិញ្ញាណនិងខាងសីលធម៌; យ៉ុមគីបពួរ (ថ្ងៃជំនុំជំរះ) ជាថ្ងៃនៃការប្រែចិត្តហើយត្រឡប់មករកព្រះជាម្ចាស់វិញតាមរយៈការរំrenewកជាថ្មីខាងវិញ្ញាណនិងការប្រព្រឹត្ដល្អ។ Sukkot (Kushchi) រយៈពេលប្រាំបួនថ្ងៃ (នៅអ៊ីស្រាអែលនិងអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ចំនួនប្រាំបី) បានលះបង់ចំពោះការប្រមូលផលនៃរដូវស្លឹកឈើជ្រុះនិងការរំofកនៃការវង្វេងនៅវាលខ្សាច់ដែលជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃថ្ងៃឈប់សម្រាក - ស៊ីមឆតតូរ៉ា (អំណរនៃថូរ៉ា); បុណ្យរំលង (បុណ្យអ៊ីស្ទើរ) សម្គាល់ការចាប់ផ្តើមនៃនិទាឃរដូវនិងការរំដោះពីទាសភាពអេហ្ស៊ីប; Shavuot (បុណ្យថ្ងៃទីហាសិប) ជាផ្នែកមួយនៃពិធីបុណ្យកសិកម្មប៉ុន្តែការចងចាំជាចម្បងនៅថ្ងៃដែលលោកម៉ូសេបានទទួលថូរ៉ានៅលើភ្នំស៊ីណៃ។ ហុនគូកា (បុណ្យនៃការញែកចេញជាពន្លឺ) បានប្រារព្ធឡើងជាកិត្តិយសនៃជ័យជំនះរបស់ពួកម៉ាកាក់លើកម្លាំងនៃអាន់ទីយ៉ូចអេពីផាដែលជាលទ្ធផលដែលជនជាតិយូដាទទួលបានសេរីភាពក្នុងការអនុវត្តសាសនារបស់ពួកគេ។ ភឺរីម (បុណ្យហ្សេប៊ីវីឬអេសធើរ) ក្នុងការរំofកដល់ការបរាជ័យរបស់ហាម៉ានដែលមានបំណងបំផ្លាញជនជាតិយូដា។ Tisha be-Av (ទីប្រាំបួននៃអាវ៉ា) គឺជាថ្ងៃនៃការកាន់ទុក្ខនៅក្នុងការចងចាំនៃការបំផ្លាញប្រាសាទទីមួយនិងទីពីរ។ ''ពិធីកំណើតនិងពេញវ័យ។''នៅពេលទារកកើតមកស្បែកគ្របក្បាលលិង្គត្រូវបានកាត់ស្បែកដូច្នេះសន្ធិសញ្ញាសហជីពជាមួយព្រះត្រូវបានសម្គាល់ដោយសញ្ញានៅលើដងខ្លួន។ ក្មេងប្រុសទទួលបានឈ្មោះនៅពេលកាត់ស្បែក។ ក្មេងស្រីត្រូវបានដាក់ឈ្មោះតាមសាលាប្រជុំ។ ពិធីលោះតម្លៃរបស់កូនប្រុសច្បងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទីសាមសិបបន្ទាប់ពីកំណើត។ ទាក់ទងនឹងការចាប់ផ្តើមនៃការបណ្តុះបណ្តាលកុមារអនុវត្តពិធីផ្តួចផ្តើម។ នៅពេលឈានដល់អាយុ ១៣ ឆ្នាំក្មេងប្រុស (ហើយនៅក្នុងសហគមន៍អភិរក្សនិយមនិងសហគមន៍អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ខ្លះក៏មានក្មេងស្រីផងដែរ) ចូលរួមក្នុងពិធីបារមីហ្សេវ៉ា (សំរាប់ក្មេងស្រី Bat Mitzvah) ដែលអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចូលក្នុងសហគមន៍អ៊ីស្រាអែលជាសមាជិកពេញលេញដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពរបស់ពួកគេ។ នៅសតវត្សរ៍ទី ១៩ នៅក្នុងសហគមន៍អភិរក្សនិងអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ពិធីបញ្ជាក់មួយត្រូវបានណែនាំសម្រាប់ក្មេងប្រុសនិងក្មេងស្រីដែលត្រូវបានអនុវត្តជាធម្មតានៅថ្ងៃ Shavuot ។ ''ពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។''ដំបូងការចូលរួមយ៉ាងឧឡារិកកើតឡើង (ការចូលរួម) ។ បន្ទាប់មកនៅថ្ងៃសៅរ៍មុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍កូនកំលោះត្រូវបានគេអញ្ជើញឱ្យទៅតូរ៉ានៅក្នុងសាលាប្រជុំ (ជាធម្មតាមិនត្រូវបានអនុវត្តនៅក្នុងសហគមន៍អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់) ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃពិធីមង្គលការកូនក្រមុំនិងកូនកំលោះឈរនៅក្រោមផ្ទាំងក្រណាត់ - ផ្ទាំងក្រណាត់ (នេះមិនតែងតែជាការធ្វើកំណែទម្រង់ទេ) ។ ឈរនៅក្រោមចង្កេះកូនក្រមុំនិងកូនកំលោះផឹកស្រាពីកែវតែមួយ។ កូនកំលោះដាក់ចិញ្ចៀននៅលើម្រាមដៃចង្អុលរបស់កូនក្រមុំហើយប្រកាសរូបមន្តបុរាណដែលប្រកាសថាបុរសយកស្ត្រីម្នាក់ធ្វើជាប្រពន្ធ។ ពរជ័យចំនួនប្រាំពីរត្រូវបានប្រកាសសម្រាប់សិរីល្អនៃព្រះ (អ្នកកែទម្រង់មានម្នាក់) ។ នៅក្នុងការចងចាំអំពីការបំផ្លាញប្រាសាទកូនកំលោះបំបែកកញ្ចក់មួយដែលគាត់និងកូនក្រមុំបានផឹកស្រា (ពួកគេមិនធ្វើបែបនេះនៅក្នុងសហគមន៍អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់) ។ ពរចុងក្រោយត្រូវបានទទួលយកដោយអ្នកកែទម្រង់។ នៅក្នុងសហគមន៍គ្រិស្តអូស្សូដក់កិច្ចសន្យាអាពាហ៍ពិពាហ៍ (ketubba) ក៏ត្រូវបានអាននៅក្នុងពិធីនោះដែរ។ ''ពិធីបុណ្យសព។''មុនពេលស្លាប់បុរសដែលស្លាប់បានសារភាព។ សាច់ញាតិនៃទឹកភ្នែកដែលបានស្លាប់នៅលើសម្លៀកបំពាក់របស់ពួកគេ (ទំនៀមទម្លាប់នេះគឺជារឿងធម្មតាក្នុងចំណោមគ្រិស្តអូស្សូដក់) ។ ទៀនមួយត្រូវបានបំភ្លឺនៅក្នុងការចងចាំរបស់អ្នកស្លាប់។ រាងកាយរបស់អ្នកស្លាប់ត្រូវបានគេពាក់ដោយក្រណាត់ស (នៅក្បែរអ័រតូដូស) ។ ក្នុងអំឡុងពេលបញ្ចុះសពពួកគេអាន«កាដឌីស»ដែលជាការអធិស្ឋានសរសើរតម្កើងព្រះនិងបង្ហាញការត្រៀមខ្លួនដើម្បីទទួលយកឆន្ទៈរបស់គាត់។ ការកាន់ទុក្ខយ៉ាងជ្រាលជ្រៅមានរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ក្នុងអំឡុងពេលដែលអ្នកកាន់ទុក្ខមិនចាកចេញពីផ្ទះ (អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់មានរយៈពេលខ្លីជាងនេះ) ។ អ្នកកាន់ទុក្ខបានអានកាដឌីសនៅក្នុងសាលាប្រជុំអស់រយៈពេល ១១ ខែ។ បន្ទាប់ពីមួយឆ្នាំផ្នូរត្រូវបានដាក់នៅលើផ្នូរ។ ពិធីរំanniversaryកខួបមរណភាព (“ យ៉កសិប”) ត្រូវបានប្រារព្ធដោយការបំភ្លឺទៀនរំandកនិងការអាន“ កាដាស” ។ សម្រាប់ថ្ងៃឈប់សម្រាកយ៉ុមគីបពួរស៊ូខេត បុណ្យរំលងនិង សាវូតធ្វើពិធីរំorialកអនុស្សាវរីយ៍ក្នុងកំឡុងពេលដែលពួកគេអានការអធិស្ឋានរំYករំYកយូហ្សុក។ '''ការសំរេចចិត្តខាងជីវសាស្រ្តនិងសង្គមរបស់យូឌីសា''' សាសនាគឺមានលក្ខណៈខាងសីលធម៌។ នៅក្នុងសាសនាយូដាសីលធម៌មិនចាំបាច់បំពេញបន្ថែមសាសនាទេពីព្រោះវាជាផ្នែកសំខាន់របស់វា។ នៅក្នុងសាសនាយូដាការស្គាល់ព្រះមិនមានន័យថាយល់ពីលក្ខណៈនៃខ្លួនគាត់ទេ។ ចំណេះដឹងអំពីព្រះបង្កប់នូវចំណេះដឹងដែលព្រះគ្រប់គ្រងពិភពលោកមនុស្សត្រូវខិតខំធ្វើតាម ផ្លូវត្រូវព្រះបានបង្ហាញឱ្យមនុស្សដឹង។ សេចក្តីស្រឡាញ់ចំពោះព្រះគឺជាកាតព្វកិច្ចដំបូងរបស់មនុស្សព្រោះប្រសិនបើបុរសម្នាក់ឈ្លក់វង្វេងនឹងវានោះគាត់នឹងខិតខំធ្វើអំពើល្អសូម្បីតែជីវិតរបស់គាត់ក៏ដោយ។ ភារកិច្ចរបស់មនុស្សគឺរក្សាភាពបរិសុទ្ធនៃព្រលឹងព្រោះវាជាអំណោយរបស់ព្រះ។ មនុស្សម្នាក់កើតមកមានភាពច្របូកច្របល់ក្នុងអំពើបាប (“ យ៉ូស្វេសត្រារ៉ា”) ប៉ុន្តែគាត់ក៏មានអារម្មណ៍ល្អផងដែរដែលអនុញ្ញាតឱ្យគាត់យកឈ្នះអំពើបាបជាពិសេសដោយមានជំនួយពីតូរ៉ា។ គាត់ថែមទាំងអាចបង្វែរថាមពលរបស់យ៉កសឺរទៅជាល្អដែលបង្ហាញពីឆន្ទៈសេរីរបស់គាត់។ រ៉ាប៊ីអាគីវ៉ាបានបង្រៀនថា៖ «អ្វីៗទាំងអស់ត្រូវបានកំណត់ទុកជាមុនដោយព្រះប៉ុន្ដែ [មនុស្ស] ត្រូវបានគេផ្ដល់សិទ្ធិ ឲ្យ មានសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស»។ ប្រសិនបើមនុស្សម្នាក់បានធ្វើបាបដោយសកម្មភាពឬអសកម្មនោះផ្លូវទៅរកការអភ័យទោសគឺបើកចំហរតាមរយៈការប្រែចិត្តដែលជាផ្នែកសំខាន់មួយដែលជាសំណងសម្រាប់ការខូចខាតណាមួយដែលបានធ្វើ។ បុរសដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរូបភាពនៃព្រះត្រូវតែការពារនិងការពារសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់គាត់និងអ្នកដទៃ។ មនុស្សទាំងអស់មានសិទ្ធិស្មើគ្នានិងស្មើភាពគ្នាមានសិទ្ធិសេរីភាពនិងយុត្តិធម៌។ បទបញ្ញត្តិ«ត្រូវស្រឡាញ់អ្នកជិតខាងដូចខ្លួនឯង»គឺជាវិធីមួយដើម្បីបង្ហាញថាមនុស្សម្នាក់គួរតែស្រឡាញ់មនុស្សដទៃទៀតព្រោះពួកគេទាំងអស់សុទ្ធតែជាកូនចៅរបស់ព្រះ។ នេះគឺជាគំនិតជ្វីហ្វនៃភាពភាតរភាពរបស់មនុស្សដែលស្ថិតនៅក្រោមអំណាចឪពុករបស់ព្រះតែមួយ។ មនុស្សត្រូវតែស្មោះត្រង់ចំពោះការពិតត្បិត«ត្រានៃព្រះដ៏បរិសុទ្ធបំផុតគឺជាសេចក្តីពិត»។ ពិភពលោកឈរលើសច្ចភាពហើយអ្នកដែលធ្វេសប្រហែសនឹងកាតព្វកិច្ចរបស់គាត់ក្នុងការរស់នៅនិយាយនិងធ្វើសកម្មភាពក្នុងនាមនៃសេចក្តីពិតក្បត់ពិភពលោក។ ពិភពលោកគឺល្អដូច្នេះអំណោយរបស់វារួមទាំងទ្រព្យសម្បត្តិត្រូវបានប្រទានពរប្រសិនបើពួកគេត្រូវបានប្រើយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។ សាសនាគឺប្រឆាំងនឹងលទ្ធិធិបតេយ្យ។ គាត់មានសុទិដ្ឋិនិយមអំពីអនាគតនៃពិភពលោកនេះពិភពលោកមិនមែនជា "ទឹកភ្នែកដ៏អាក្រក់ដែលចាំបាច់ត្រូវភៀសខ្លួនទៅកាន់ពិភពលោកមួយផ្សេងទៀតនោះទេប៉ុន្តែវាជាកន្លែងដែលព្រះបានអញ្ជើញយើងឱ្យបង្កើតនគររបស់គាត់" ។ ក្នុងចំណោមគុណធម៌ដែលប្រពៃណីជ្វីហ្វចាត់ទុកជាកាតព្វកិច្ចរបស់មនុស្សគ្រប់រូបនោះគឺជាសេចក្តីសប្បុរស។ អ្នកដែលត្រូវការជំនួយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាសក្ដិសមនឹងជំនួយនេះពីព្រោះពួកគេក៏ជាកូនចៅរបស់ព្រះដែរ។ នៅក្នុងសាសនាយូដាគេជឿថាសេចក្តីសប្បុរសមិនមែនគ្រាន់តែជាការអាណិតអាសូរប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែក៏ជាទម្រង់នៃយុត្តិធម៌ផងដែរការស្តារឡើងវិញនូវអ្វីដែលមនុស្សត្រូវបានដកហូតដោយសារលទ្ធផលនៃភាពមិនល្អឥតខ្ចោះនៃសង្គមហើយដូច្នេះនៅក្នុងសេចក្តីសប្បុរសរបស់សាសនាត្រូវបានគេហៅថា -“ tzedaka” ("ភាពសុចរិត") ។ មនុស្សម្នាក់មិនអាចបំបែកខ្លួនពីសង្គមបានទេហើយត្រូវតែបំពេញកាតព្វកិច្ចទាំងអស់ដែលទាក់ទងនឹងរដ្ឋ។ រាប់រយឆ្នាំកន្លងមកហើយសាសនាយូដាបានបង្រៀនថា“ ឌីណាឌីម៉ាលុចគឺឌីណា” (“ ច្បាប់របស់រដ្ឋគឺជាច្បាប់របស់យើង”) ។ ក្រុមគ្រួសារនៅសាសនាយូដាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាគ្រឹះនៃជីវិតសង្គម។ ភាពស៊ីវីល័យតែងតែត្រូវបានគេច្រានចោលយ៉ាងម៉ត់ចត់ហើយភារកិច្ចរបស់គ្រួសារត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនត្រឹមតែកំណើតរបស់កុមារប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែថែមទាំងធានាឱ្យមានសាមគ្គីភាពរបស់សមាជិកផងដែរ។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ផ្តល់នូវឱកាសដើម្បីរួមចំណែកដល់សុខុមាលភាពរបស់ពិភពលោក។ អាពាហ៍ពិពាហ៍គឺជាស្ថាប័នដ៏ទេវភាព។ ស្ត្រីដូចជាបុរសម្នាក់ត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរូបភាពនៃព្រះដូច្នេះនាងគឺជាដៃគូស្មើគ្នាក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍និងក្នុងអ្វីៗផ្សេងទៀត។ នៅកូបឡាឡាអាពាហ៍ពិពាហ៍គឺជាការធ្វើត្រាប់តាមសាមគ្គីភាពខាងវិញ្ញាណនៃគោលការណ៍បុរសនិងស្ត្រីដែលមាននៅក្នុងព្រះជាម្ចាស់។ តាំងពីដំបូងបំផុតទម្រង់អាពាហ៍ពិពាហ៍ធម្មតាក្នុងចំណោមជនជាតិយូដាគឺភាពជាអ្នកមានតែមួយ។ Gershom bin Judah នៃ Mainzus ប្រហែល ១០០០ នាក់បានចេញក្រឹត្យមួយដែលកំណត់និយមន័យឯកតោជនីយថាជាបទដ្ឋានតែមួយគត់ហើយក្រឹត្យនេះបានក្លាយជាច្បាប់សម្រាប់ជនជាតិជ្វីហ្វលើកលែងតែអ្នកដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសម៉ូស្លីម។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ចម្រុះត្រូវបានហាមឃាត់ដោយគ្រិស្តអូស្សូដក់ហើយមិនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដោយអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ទេ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការប្រែចិត្តជឿរបស់សាសន៍យូដាមិនមែនជាសាសនាយូដាអាពាហ៍ពិពាហ៍បែបនេះត្រូវបានអនុញ្ញាត។ ការលែងលះគឺអាចទទួលយកបានប៉ុន្តែមិនត្រូវបានអនុម័តទេលើកលែងតែអាពាហ៍ពិពាហ៍មិនបានជោគជ័យ។ យោងទៅតាមច្បាប់ព្រះគម្ពីរស្ត្រីម្នាក់មិនអាចជ្រៀតជ្រែកជាមួយស្វាមីរបស់គាត់បានទេប្រសិនបើគាត់មានបំណងលែងលះគ្នាប៉ុន្តែច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌដំបូងបានការពារជំហររបស់ប្រពន្ធរបស់គាត់ដោយធ្វើឱ្យការលែងលះនីតិវិធីមានតំលៃថ្លៃសម្រាប់ស្វាមីហើយលើសពីនេះបានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យភរិយាទាមទារលែងលះក្នុងករណីរំលោភបំពាន។ ក្រោយមកច្បាប់វិន័យខាងសាសនា ហាមមិនឲ្យ លែងលះគ្នាដោយគ្មានការយល់ព្រមពីប្រពន្ធ។ ការអនុវត្តគ្រិស្តអូស្សូដក់នាពេលបច្ចុប្បន្នគឺនៅជិតនឹងស្ថាប័នសាសនាបុរាណ។ បុព្វបុរសគ្រិស្តអូស្សូដក់នឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យជនជាតិយូដារៀបចំពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ទេប្រសិនបើគាត់ត្រូវបានលែងលះតែដោយអាជ្ញាធរស៊ីវិល។ មុនរៀបការម្តងទៀតពួកគេតម្រូវឱ្យមាន“ ទទួលបាន” (សំបុត្រលែងលះជនជាតិជ្វីហ្វ) ។ កំណែទម្រង់របស់ពួកគ្រូសាសនាទទួលស្គាល់ការលែងលះគ្នាដោយរដ្ឋប្បវេណីគឺជាការត្រឹមត្រូវហើយមិនតម្រូវឱ្យមានការទទួលបានការលះចោលឡើយ។ កាតព្វកិច្ចដើម្បីអប់រំកុមារត្រូវបានកត់ត្រានៅក្នុងព្រះគម្ពីរ។ វាមានន័យថាមិនត្រឹមតែការអប់រំនៅក្នុងន័យទូទៅនៃពាក្យប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែវាក៏ជួយដល់កុមារផងដែរ។ កុមារគួរគោរពនិងគោរពឪពុកម្តាយ។ ព្យាការីម៉ាឡាគីបានបង្រៀនថាព្រះរាជាណាចក្រនៃព្រះនឹងមកដល់នៅពេលដែល«ដួងចិត្តរបស់ឪពុកប្រែទៅជាកូនហើយចិត្តរបស់កូន ៗ ចំពោះឪពុកគេ»។ នៃពិភពលោក។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី ១ មុនគ។ ស .។ ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃជំនឿគឺទាក់ទងដោយផ្ទាល់ជាមួយប្រជាជនជ្វីហ្វនិងប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏សម្បូរបែបរបស់វាក៏ដូចជាការអភិវឌ្ឍជាតិនិងជីវិតរបស់អ្នកតំណាងរបស់ខ្លួននៅក្នុងអន្តេវាសិកដ្ឋាន។ === ខ្លឹមសារ === អ្នកដែលប្រកាសជំនឿនេះហៅខ្លួនឯងថាជាជនជាតិយូដា។ អ្នកដើរតាមខ្លះអះអាងថាសាសនារបស់ពួកគេមានដើមកំណើតតាំងពីសម័យអ័ដាមនិងអេវ៉ានៅប៉ាឡេស្ទីន។ អ្នកខ្លះទៀតជឿជាក់ថាសាសនាយូដាគឺជាជំនឿមួយដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយក្រុមត្រកូលតូចមួយក្រុម។ ក្នុងចំណោមពួកគេគឺអាប្រាហាំដែលបានបញ្ចប់កិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយព្រះដែលបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសាសនា។ អនុលោមតាមឯកសារនេះដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាបទបញ្ញត្តិប្រជាជនសន្យាថានឹងគោរពតាមច្បាប់នៃជីវិតដែលគោរពព្រះ។ ជាថ្នូរពួកគេបានទទួលការការពារពីព្រះដ៏មានមហិទ្ធិឫទ្ធិ។ ប្រភពសំខាន់ៗសម្រាប់ការសិក្សាសាសនាគឺជាគម្ពីរសញ្ញាចាស់និងព្រះគម្ពីរទាំងមូល។ សាសនាទទួលស្គាល់សៀវភៅតែបីប្រភេទប៉ុណ្ណោះគឺព្យាករណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តនិងតូរ៉ា - ការបោះពុម្ពដែលបកស្រាយច្បាប់។ ហើយក៏ជាតាលុឌុសដ៏ពិសិដ្ឋដែលមានសៀវភៅពីរគឺមីស្កានិងម៉ាការ៉ា។ ដោយវិធីនេះគាត់ធ្វើនិយ័តកម្មគ្រប់ផ្នែកនៃជីវិតរួមទាំងសីលធម៌ក្រមសីលធម៌និងសូម្បីតែយុត្តាធិការ: ច្បាប់ស៊ីវិលនិងព្រហ្មទណ្ឌ។ ការអាន Talmud គឺជាបេសកកម្មដ៏ពិសិដ្ឋនិងមានការទទួលខុសត្រូវដែលមានតែជនជាតិយូដាប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើ។ === ភាពខុសគ្នា === លក្ខណៈពិសេសចម្បងនៃសាសនាគឺថាព្រះនៅក្នុងសាសនាយូដាមិនមានរូបរាងទេ។ នៅក្នុងសាសនានៅបូព៌ាបុរាណដទៃទៀតព្រះដ៏ខ្ពស់បំផុតត្រូវបានគេបង្ហាញជាញឹកញាប់ដូចជារូបមនុស្សឬរូបសត្វ។ មនុស្សបានព្យាយាមរកហេតុផលខាងធម្មជាតិនិងខាងវិញ្ញាណដើម្បីធ្វើឱ្យពួកគេអាចយល់បានតាមដែលអាចធ្វើទៅបានសម្រាប់តែមនុស្សប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែជនជាតិយូដាដែលអានព្រះគម្ពីរហៅវាថាការថ្វាយបង្គំរូបព្រះជាសៀវភៅសំខាន់របស់សាសន៍យូដាដែលថ្កោលទោសយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការបំរើរូបតំណាងរូបចម្លាក់ឬរូបភាព។ ចំពោះគ្រីស្ទសាសនាមានភាពខុសគ្នាធំពីរ។ ទីមួយព្រះនៅសាសនាយូដាមិនមានកូនប្រុសទេ។ ព្រះគ្រីស្ទពួកគេជឿថាជាមនុស្សរមែងស្លាប់ធម្មតាជាគ្រូអធិប្បាយខាងសីលធម៌និងពាក្យគួរអោយស្អប់ដែលជាហោរាចុងក្រោយ។ ទីពីរវាជាជាតិ។ នោះគឺពលរដ្ឋនៃប្រទេសមួយក្លាយជាជនជាតិយូដាដោយស្វ័យប្រវត្តិមិនមានសិទ្ធិទទួលយកសាសនាផ្សេងទៀតទេ។ នៅក្នុងពេលវេលារបស់យើង - វត្ថុបុរាណមួយ។ មានតែនៅសម័យបុរាណទេដែលបាតុភូតនេះរីកដុះដាល។ សព្វថ្ងៃនេះវាត្រូវបានគោរពដោយជនជាតិយូដាខណៈពេលដែលរក្សាអត្តសញ្ញាណនិងដើមកំណើតរបស់ប្រជាជន។ === ហោរា === នៅក្នុងសាសនាយូដានេះគឺជាបុរសម្នាក់ដែលធ្វើតាមឆន្ទៈរបស់ព្រះទៅកាន់មហាជន។ ដោយមានជំនួយរបស់វាព្រះដ៏មានព្រះចេស្ដាបង្រៀនប្រជាជននូវបទបញ្ញត្តិ: មនុស្សធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងកែលម្អជីវិតនិងអនាគតអភិវឌ្ឍសីលធម៌និងខាងវិញ្ញាណ។ តើអ្នកណានឹងក្លាយជាហោរាព្រះជាម្ចាស់បានសំរេច - សាសនាយូដាបញ្ជាក់។ សាសនាមិនរាប់បញ្ចូលថាជម្រើសអាចធ្លាក់លើជីវិតរមែងស្លាប់ដែលពិតជាមិនចង់ទទួលយកបេសកកម្មដ៏សំខាន់បែបនេះទេ។ ហើយគាត់លើកឧទាហរណ៍មួយជាមួយយ៉ូណាសដែលថែមទាំងព្យាយាមរត់ភៀសខ្លួនដល់ចុងបំផុតនៃពិភពលោកពីភារកិច្ចពិសិដ្ឋដែលបានប្រគល់ឱ្យគាត់។ ក្រៅពីសីលធម៌និងភាពខាងវិញ្ញាណពួកហោរាក៏ទទួលបានអំណោយជាអ្នកត្រួសត្រាយផងដែរ។ ពួកគេបានព្យាករណ៍ពីអនាគតផ្តល់ដំបូន្មានដ៏មានតម្លៃក្នុងនាមព្រះដ៏មានមហិទ្ធិឫទ្ធិព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗហើយថែមទាំងចូលរួមក្នុងជីវិតនយោបាយរបស់ប្រទេសទៀតផង។ ឧទាហរណ៍អាហ៊ីយ៉ាជាទីប្រឹក្សាផ្ទាល់របស់យេរ៉ូបោមដែលជាស្ថាបនិកនៃព្រះរាជាណាចក្រអ៊ីស្រាអែលអេលីសេបានចូលរួមចំណែកក្នុងការផ្លាស់ប្តូររាជវង្សដានីយ៉ែលដោយខ្លួនគាត់ផ្ទាល់ដឹកនាំរដ្ឋ។ ការបង្រៀនរបស់ពួកហោរាជំនាន់ដើមត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងសៀវភៅតាន់ណាកហើយក្រោយមកត្រូវបានបោះពុម្ពជាច្បាប់ដាច់ដោយឡែក។ វាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ប៉ុន្តែអ្នកអធិប្បាយមិនដូចអ្នកតំណាងនៃសាសនាបុរាណដទៃទៀតបានជឿលើការចាប់ផ្តើមនៃ "យុគសម័យមាស" នៅពេលដែលមនុស្សទាំងអស់នឹងរស់នៅដោយសន្តិភាពនិងវិបុលភាព។ === ចរន្តនៅក្នុងសាសនាជ្វីហ្វ === អស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សនៃអត្ថិភាពរបស់វាសាសនាបានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរនិងការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន។ ជាលទ្ធផលអ្នកតំណាងរបស់វាត្រូវបានបែងចែកជាពីរជំរំ: និងអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់។ អតីតនេះប្រកាន់ខ្ជាប់នឹងប្រពៃណីរបស់ដូនតារបស់ពួកគេហើយមិនណែនាំការច្នៃប្រឌិតទៅក្នុងជំនឿនិងកាណុងរបស់វាទេ។ ទីពីរផ្ទុយទៅវិញស្វាគមន៍និន្នាការសេរី។ អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ទទួលស្គាល់ការរៀបការរវាងជនជាតិយូដានិងសមាជិកនៃសាសនាដទៃទៀតការស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នានិងការងាររបស់ស្ត្រីដែលជាបុព្វជិត។ គ្រិស្តអូស្សូដក់ភាគច្រើនរស់នៅភាគច្រើននៃអ៊ីស្រាអែលសម័យទំនើប។ អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់ - នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអឺរ៉ុប។ ការប៉ុនប៉ងសម្រុះសម្រួលរវាងជំរុំសង្គ្រាមទាំងពីរគឺសាសនាអភិរក្សនិយម។ សាសនាចាក់ចូលក្នុងស្ទ្រីមពីរបានរកឃើញចំណុចកណ្តាលយ៉ាងជាក់លាក់នៅក្នុងការសំយោគនៃការច្នៃប្រឌិតនិងប្រពៃណីនេះ។ អ្នកអភិរក្សបានកំណត់ខ្លួនគេចំពោះការណែនាំអំពីតន្ត្រីសរីរាង្គនិងទេសនាជាភាសានៃប្រទេសដែលរស់នៅ។ ផ្ទុយទៅវិញពួកគេមិនបានប៉ះនឹងពិធីដ៏សំខាន់ដូចជាការកាត់ស្បែកពិធីឈប់សម្រាកថ្ងៃឈប់សម្រាកនិង kash-rut ។ កន្លែងណាដែលសាសនាយូដាអនុវត្តនៅប្រទេសរុស្ស៊ីសហរដ្ឋអាមេរិកឬប្រទេសមហាអំណាចអ៊ឺរ៉ុបជនជាតិជ្វីហ្វទាំងអស់សង្កេតឃើញមានឋានានុក្រមច្បាស់លាស់គោរពតាមព្រឹទ្ធាចារ្យរបស់ពួកគេ។ === បទបញ្ញត្តិ === ពួកគេជាពួកបរិសុទ្ធសម្រាប់ជនជាតិយូដា។ អ្នកតំណាងប្រជាជននេះដឹងច្បាស់ថាក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនិងការសម្លុតធ្វើបាបជាច្រើនប្រទេសជាតិបានរស់រានមានជីវិតនិងរក្សាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួនបានតែតាមរយៈការសម្លាប់រង្គាលនិងវិន័យ។ ហេតុដូច្នេះហើយនៅជំនាន់របស់យើងមនុស្សម្នាក់មិនអាចប្រឆាំងនឹងពួកគេបានទេទោះបីជាជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេមានគ្រោះថ្នាក់ក៏ដោយ។ វាគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ប៉ុន្តែគោលការណ៍ "ច្បាប់នៃប្រទេស - ច្បាប់" ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅសតវត្សទី III មុនគ។ យោងទៅតាមគាត់ច្បាប់របស់រដ្ឋត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់លើប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ដោយគ្មានករណីលើកលែង។ ជនជាតិយូដាក៏មានកាតព្វកិច្ចត្រូវស្មោះត្រង់នឹងថ្នាក់ខ្ពស់បំផុតតាមដែលអាចធ្វើទៅបានការមិនពេញចិត្តត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបង្ហាញតែចំពោះជីវិតសាសនានិងគ្រួសារប៉ុណ្ណោះ។ ការរក្សាបទបញ្ញត្តិទាំងដប់ដែលម៉ូសេបានទទួលនៅលើភ្នំស៊ីណាយគឺជាខ្លឹមសារនៃសាសនាយូដា។ លើសពីនេះទៅទៀតចំណុចសំខាន់ក្នុងចំណោមពួកគេគឺការគោរពថ្ងៃឈប់សម្រាកនៃថ្ងៃឈប់សម្រាក ("សាបាប") ។ ថ្ងៃនេះគឺពិសេសវាត្រូវតែលះបង់ដើម្បីសំរាកនិងបន់ស្រន់។ នៅថ្ងៃសៅរ៍អ្នកមិនអាចធ្វើការនិងធ្វើដំណើរសូម្បីតែការចម្អិនអាហារក៏ត្រូវបានហាមឃាត់ដែរ។ ហើយដើម្បីកុំអោយមនុស្សអង្គុយមិនឃ្លានពួកគេត្រូវបានគេបញ្ជាឱ្យធ្វើដំបូងនិងនៅយប់ថ្ងៃសុក្រ - ពីរបីថ្ងៃមុន។ === អំពីពិភពលោកនិងបុរស === សាសនាគឺជាសាសនាផ្អែកលើរឿងព្រេងនៃការបង្កើតភពផែនដីដោយព្រះអម្ចាស់។ យោងទៅតាមនាងគាត់បានបង្កើតផែនដីពីផ្ទៃរលោងដោយចំណាយពេលប្រាំមួយថ្ងៃសម្រាប់បេសកកម្មដ៏សំខាន់នេះ។ ដូច្នេះពិភពលោកនិងសត្វទាំងអស់ដែលរស់នៅក្នុងវាគឺជាសត្វរបស់ព្រះ។ ចំពោះបុរសវិញនៅក្នុងព្រលឹងរបស់គាត់តែងតែមានគោលការណ៍ពីរយ៉ាងគឺល្អនិងអាក្រក់ដែលតែងតែមានការប្រឆាំងឥតឈប់ឈរ។ បិសាចខ្មៅងងឹតញុះញង់ឱ្យគាត់មានសេចក្តីត្រេកអរនៅលើផែនដីជាបិសាចស្រាលដើម្បីធ្វើអំពើល្អនិងការអភិវឌ្ឍខាងវិញ្ញាណ។ ការតស៊ូបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញខ្លួនវានៅក្នុងទម្រង់នៃឥរិយាបថបុគ្គល។ ដូចដែលបានបញ្ជាក់រួចមកហើយអ្នកដើរតាមសាសនាជ្វីហ្វជឿមិនត្រឹមតែនៅក្នុងការចាប់ផ្តើមនៃអត្ថិភាពនៃពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែថែមទាំងនៅចុងបញ្ចប់ដ៏គួរឱ្យបារម្ភរបស់វាផងដែរគឺ "យុគសម័យមាស" ។ ស្ថាបនិករបស់វានឹងក្លាយជាស្តេចម៉ាសាសៀសដែលជាព្រះមេស្ស៊ីដែលនឹងគ្រប់គ្រងប្រជាជនរហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃពេលវេលាហើយនាំគាត់ឱ្យមានភាពរុងរឿងនិងការរំដោះ។ មានគូប្រជែងដែលមានសក្តានុពលក្នុងគ្រប់ជំនាន់ទាំងអស់ប៉ុន្តែមានតែកូនចៅរបស់ដាវីឌប៉ុណ្ណោះដែលកាន់តាមបញ្ញត្ដិទាំងព្រលឹងនិងដួងចិត្តដ៏ស្មោះត្រង់ដែលត្រូវបានកំណត់ដើម្បីក្លាយជាព្រះមេស្ស៊ីដែលពេញដោយច្បាប់។ === អំពីអាពាហ៍ពិពាហ៍និងគ្រួសារ === ពួកគេត្រូវបានផ្តល់សារៈសំខាន់បំផុត។ មនុស្សម្នាក់មានកាតព្វកិច្ចត្រូវមានគ្រួសារមួយអវត្តមានរបស់នាងត្រូវបានគេចាត់ទុកថាលះបង់និងសូម្បីតែអំពើបាប។ សាសនាគឺជាជំនឿមួយដែលការគ្មានកូនគឺជាការដាក់ទណ្ឌកម្មដ៏អាក្រក់បំផុតសម្រាប់ជីវិតរមែងស្លាប់។ បុរសម្នាក់អាចលែងលះប្រពន្ធរបស់គាត់ប្រសិនបើក្រោយពីរៀបការបាន ១០ ឆ្នាំនាងមិនបានផ្តល់កំណើតដល់កូនដំបូងរបស់គាត់ទេ។ កេរ្តិ៍ដំណែលនៃសាសនាត្រូវបានថែរក្សាយ៉ាងជាក់លាក់នៅក្នុងគ្រួសារសូម្បីតែក្នុងកំឡុងពេលនៃការបៀតបៀនរាល់កោសិកាទាំងអស់នៃសង្គមជ្វីហ្វត្រូវតែសង្កេតមើលពិធីនិងប្រពៃណីរបស់ប្រជាជនរបស់ខ្លួន។ ស្វាមីមានកាតព្វកិច្ចផ្តល់ឱ្យប្រពន្ធនូវអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលចាំបាច់: ផ្ទះសម្បែងសម្លៀកបំពាក់សម្លៀកបំពាក់។ កាតព្វកិច្ចរបស់គាត់គឺដើម្បីលោះនាងក្នុងករណីនៃការជាប់ឃុំឃាំងកប់នាងដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរមើលថែរក្សាអំឡុងពេលមានជំងឺផ្តល់ឱ្យនាងនូវមធ្យោបាយចិញ្ចឹមជីវិតប្រសិនបើស្ត្រីនៅតែជាស្ត្រីមេម៉ាយ។ ដូចគ្នានឹងកុមារទូទៅដែរពួកគេមិនចាំបាច់ត្រូវការអ្វីទាំងអស់។ កូនប្រុស - រហូតដល់មនុស្សពេញវ័យកូនស្រី - រហូតដល់ការចូលរួម។ ផ្ទុយទៅវិញបុរសដែលជាមេគ្រួសារមានសិទ្ធិទទួលបានប្រាក់ចំណូលពាក់កណ្តាលទៀតគឺទ្រព្យសម្បត្តិនិងតម្លៃរបស់នាង។ គាត់អាចទទួលមរតកលក្ខខណ្ឌរបស់ប្រពន្ធគាត់ហើយប្រើលទ្ធផលនៃការងាររបស់គាត់សម្រាប់គោលបំណងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់។ បន្ទាប់ពីគាត់បានស្លាប់ទៅបងប្រុសរបស់ប្តីត្រូវរៀបការជាមួយស្ត្រីមេម៉ាយប៉ុន្តែប្រសិនបើអាពាហ៍ពិពាហ៍គ្មានកូន។ '''<big>សាសនាគ្រឺស្ត</big>''' '''ព្រះគ្រិស្តសាសនា''' គឺជាសាសនារបស់អស់អ្នកដែល ផ្ដោតជំនឿទៅលើជីវិត ការបង្រៀន និងការសុគតរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ។ == ជំនឿ និង ការអនុវត្ត == អ្នកកាន់សាសនាគ្រីស្ទ ផ្ដោតជំនឿទៅលើជីវិត ការបង្រៀន និងការសុគតរបស់ព្រះយេស៊ូគ្រីស្ទ។ គោលការណ៍គ្រឹះនៃការអនុវត្តសេចក្ដីជំនឿរបស់គ្រីស្ទសាសនិកគឺ គោរពព្រះ និងចែកចាយក្ដីស្រឡាញ់ចំពោះមនុស្សទូទៅ។ === [[ព្រះយេស៊ូ]] === គ្រីស្ទបរិស័ទជឿលើព្រះតែមួយអង្គគត់ដែលពួកគេចាត់ទុកជាព្រះបង្កើតផ្ទៃមេឃ ផែនដី និងចក្រវាឡទាំងមូល។ គ្រីស្ទានជឿថា ព្រះយេស៊ូវជា “ព្រះមែស្ស៊ី” ឬជាអ្នកសង្គ្រោះនៃពិភពលោក។ ពួកគេជឿទៀតថា ព្រះអង្គជាបុត្រារបស់ព្រះ មានន័យថា ទ្រង់នៅឋានសួគ៌ជាព្រះវរបិតា ពេលមកចាប់កំណើតនៅផែនដី ទ្រង់ជាព្រះបុត្រាឬព្រះយេស៊ូគ្រីស្ទនោះឯង។ ព្រះយេស៊ូវបានប្រសូតមកនៅក្នុងស្នូកសត្វនៅភូមិបេថ្លេហិម ក្រុងយេរូសាឡឹម ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ជាមួយនាងម៉ារីយ៉ាជាស្ត្រីព្រហ្មចារី។ នៅពេលម៉ារីយ៉ាមានគភ៌ នាងមិនទាន់រៀបការនឹងយ៉ូសែបដែលជាគូដណ្ដឹងទេ។ ក្នុងគម្ពីរប៊ីបសរសេរថា ទេវតាព្រះឈ្មោះ កាព្រីយ៉ែល បានទៅជួបនាងម៉ារីយ៉ាដោយប្រាប់ថា នាងនឹងមានកូនប្រុសមួយ ហើយកូននោះនឹងក្លាយជាព្រះមេស្ស៊ី។ ព្រះយេស៊ូវត្រូវបានគេឆ្កាងនៅលើឈើឆ្កាង។ ការសុគតរបស់ព្រះអង្គ ជាការលុបលាងអំពើបាបរបស់មនុស្សទាំងអស់ ដែលទទួលជឿនិងដើរតាមការបង្រៀនរបស់ទ្រង់។ នៅថ្ងៃទីបីបន្ទាប់ពីការឆ្កាង ព្រះយេស៊ូវបានរស់ពីសុគតឡើងវិញ។ ការរស់ឡើងវិញនេះ ត្រូវបានគ្រីស្ទានប្រារព្ធពិធីថ្ងៃបុណ្យ គឺ បុណ្យព្រះយេស៊ូ​មាន​ព្រះជន្ម​រស់ឡើងវិញ ក្នុងអំឡុងខែមេសា ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកជាថ្ងៃឈប់សម្រាកសំខាន់បំផុតរបស់គ្រីស្ទសាសនា។ គ្រីស្ទបរិស័ទជឿថា ក្រោយការរស់ឡើងវិញរបស់ព្រះយេស៊ូវ ទ្រង់បានយាងទៅឋានសួគ៌ ចំណែកវត្តមានរបស់ព្រះនៅតែមាននៅលើផែនដីគឺក្នុងទម្រង់ជាព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធដើម្បីជាជួយសម្រាលទុក្ខដល់អ្នកដែលជឿតាមទាំងអស់។ តាមការបង្រៀនក្នុងគម្ពីរនិយាយថា មនុស្សគ្រប់គ្នាអាចទទួលការសង្គ្រោះដោយជឿថាព្រះយេស៊ូវត្រូវបានបញ្ជូនមកពីព្រះ ហើយអ្នកទាំងនោះត្រូវសារភាពអំពើបាបរបស់ខ្លួនចំពោះទ្រង់ ព្រមទាំងសច្ចាថាឈប់ប្រព្រឹត្តវាទៀត។ ការបកប្រែព្រះគម្ពីរនិងការប្រតិបត្តិនៃព្រះវិហារនីមួយៗខុសគ្នាតាមនិកាយ ប៉ុន្តែគ្រីស្ទានទាំងអស់ជឿលើព្រះតែមួយគឺព្រះយេស៊ូវ ឬព្រះមេស្ស៊ី។ === ព្រះគម្ពីរ === Main article: [[ព្រះគម្ពីរ]] [[ព្រះគម្ពីរ]] ជាសៀវភៅដែលជាបណ្ដុំនៃអត្ថបទដ៏ពិសិដ្ឋ ឬជាបទគម្ពីរជាច្រើន ដែលពួកយូដា និងគ្រីស្ទានចាត់ទុកថាជាស្នាដៃដែលកើតចេញពីសេចក្ដីបណ្ដាលរបស់ព្រះ និងជាគំណត់ត្រានៃទំនាក់ទំនងរវាងព្រះ និងមនុស្ស។ មានអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗជាច្រើនដែលបានរួមចំណែកដល់ព្រះគម្ពីរ។ == ប្រវត្តិសាសនា == យោងតាមជំនឿរបស់គ្រីស្ទានអះអាងថា ហោរា ឬព្យាការី ជាច្រើនបានទាយពីការយាងមករបស់ព្រះគ្រីស្ទនៅលើផែនដី ហើយពួកគេបានសរសេរទុកនៅក្នុងសៀវភៅជាច្រើននៃគម្ពីរសញ្ញាចាស់ ។ ប្រវត្តិវិទូជាច្រើនជឿថា ព្រះយេស៊ូវត្រូវបានគេឆ្កាងនៅចន្លោះឆ្នាំ ៣០-៣៣ នៃគ្រឹស្តសករាជ។ គ្រីស្ទសាសនិកដំបូងជាជនជាតិយូដាដែលបានជឿថា ព្រះយេស៊ូវ គឺជាព្រះមេស្ស៊ី។ ឆ្នាំ ៣៩២ នៃគ្រឹស្តសករាជ គ្រីស្ទសាសនាក្លាយជាសាសនាផ្លូវការរបស់ចក្រភពរ៉ូម (អតីតប្រទេសអ៊ីតាលី)។ ឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ្រឹស្តសករាជ វិវាទអំពីតួនាទីនិងសិទ្ធិអំណាចរបស់សម្តេចប៉ាបបណ្តាលឱ្យមានការបែកបាក់គ្នានៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនារវាងវិហាររ៉ូម៉ាំងកាតូលិក និងវិហារគ្រីស្ទអ័រតូដុក ខាងកើត។ ឆ្នាំ ១៥១៧ នៃគ្រឹស្តសករាជ លោកម៉ាទីនលូធើរ ជាបព្វជិតជនជាតិអាឡឺម៉ង់បានចាប់ផ្តើមចលនាមួយដែលមានឈ្មោះថា ការកែទម្រង់ ដោយលោកបានរិះគន់លើការអនុវត្តរបស់ព្រះវិហារមួយចំនួន ក៏ដូចជាសម្តេចប៉ាបផងដែរ។ ចាប់ពីពេលនោះ ការបែងចែកនិកាយគ្រីស្ទសាសនាបានកើតឡើងដោយរួមមាន វិហាររ៉ូម៉ាំងកាតូលិក និងប្រូតេស្តង់និយម។ ក្នុងនោះប្រូតេស្តង់និយមមានបែងចែកជានិកាយជាច្រើនទៀត៕ ព្រះគម្ពីរ ព្រះគម្ពីរ ([[អង់គ្លេស]]: Bible) ជាសៀវភៅដែលជាបណ្ដុំនៃអត្ថបទដ៏ពិសិដ្ឋ ឬជាបទគម្ពីរជាច្រើន ដែលគ្រីស្តបរិស័ទចាត់ទុកថាជាស្នាដៃដែលកើតចេញពីសេចក្ដីបណ្ដាលរបស់ព្រះ និងជាគំណត់ត្រានៃទំនាក់ទំនងរវាងព្រះ និងមនុស្ស។ មានអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗជាច្រើនដែលបានរួមចំណែកដល់ព្រះគម្ពីរ។ == ដើមកំណើតពាក្យ[កែប្រែ] == ពាក្យអង់គ្លេស ''Bible'' មកពីភាសាឡាតាំង ''biblia'' ភាសាក្រិក τὰ βιβλία ''ta biblia'' មានន័យថា "សៀវភៅ" (ឯកវច្ចនៈ βιβλίον ''biblion''). ភាសាឡាតាំងមជ្ឈឹមសម័យ ''biblia'' គឺជាទំរង់កាត់របស់ពាក្យ ''biblia sacra'' មានន័យថា "សៀវភៅដ៏វិសុទ្ធ"។ ពាក្យ βιβλίον មានន័យត្រង់គឺ "ក្រដាស" ឬ "ក្រាំង" ហើយត្រឡប់ជាត្រូវបានគេប្រើជាពាក្យធម្មតា មានន័យថា "សៀវភៅ"។ <big>'''[[១.ប្រវត្តិនៃការសរសេរព្រះគម្ពីរ]]'''</big> ព្រះគម្ពីរជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដែលទ្រង់បានបណ្ដាលហោរា៤០នាក់តាក់តែងឡើង។ ជាទូទៅក្នុងការសរសេរសៀវភៅអ្វីមួយបាន គឺទាមទារឲ្យអ្នកដែលសរសេរ មានកម្រិតវប្បធម៌ខ្ពស់ បទពិសោធន៍ច្រើន ទើបអាចសរសេរសៀវភៅមួយបាន។ ប៉ុន្តែព្រះគម្ពីរត្រូវសរសេរឡើង ដោយអ្នកដែលមានចំណេះដឹង និងបទពិសោធន៍ផ្សេងៗគ្នាទាំងអស់ អ្នកខ្លះជាស្តេច អ្នកនយោបាយ អ្នកគង្វាលសត្វ អ្នកនេសាទ គ្រូពេទ្យ អ្នកបំរើ អ្នកយកពន្ធជាដើម។ តែនៅពេលយកកណ្ឌព្រះគម្ពីរទាំងអស់មកផ្ទឹមគ្នាគឺ ត្រូវរ៉ូវគ្នាឥតខ្ចោះ ឆ្លើយឆ្លងគ្នាទៅវិញទៅមក និងមានសាច់រឿងទាក់ទងគ្នាយ៉ាងល្អ។ ''តើអ្នកនិពន្ធទាំងអស់នៅសរសេរព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដោយរបៀបណា?'' ក្រាំងគម្ពីរអេសាយដែលត្រូវគេរកឃើញនៅសមុទ្រមរណៈ ➽នៅក្នុងគម្ពីរនិក្ខមនំបានបង្ហាញពីការដែលព្រះជាម្ចាស់សរសេរដោយផ្ទាល់នៅលើផ្ទាំងថ្ម គឺពេដែលលោក ម៉ូសេឡើងលើភ្នំទៅជួបព្រះ។ ➽ហោរាបានសរសេរតាមដែលព្រះមានបន្ទូលមកកាន់ពួកគេ។ ➽ព្រះជាម្ចាស់ដាក់ព្រះបន្ទូលក្នុងមាត់ពួកហោរា ➽ ព្រះជាម្ចាស់បានឲ្យពួកគេសរសេរដោយដៃផ្ទាល់ដូចជាគម្ពីរ ប្រវត្តិសាស្រ្ត គម្ពីរសញ្ញាថ្មី...។ អ្នកនិពន្ធនីមួយៗមានស្ទីលនៃការសរសេររៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែព្រះជាអ្នកបណ្ដាលឲ្យពួកគេសរសេរមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវគ្មានកំហុស ហើយជាអ្វីដែលព្រះសព្វព្រះហឫទ័យមានបន្ទូលមកកាន់មនុស្ស។ ៚ ''តើយើងអាចដឹងថា ព្រះគម្ពីរជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់ដោយរៀបណា?'' គ្រប់កណ្ឌនៃព្រះគម្ពីរសុទ្ធតែអះអាងថា ជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះជាម្ចាស់។ ប្រសិនបើយើងស្វែងរកពាក្យ “ព្រះយេហូវ៉ា” និងពាក្យ “មានបន្ទូល” ពាក្យនេះមានដល់ទៅ ៣.៩១៧ដង ហើយមានតែក្នុងសញ្ញាចាស់តែប៉ុណ្ណោះ។ ម្យ៉ាងទៀតសោត បើយើងស្វែងរកពាក្យ “ព្រះយេហូវ៉ាទ្រង់មានបន្ទូល” ពាក្យនេះមានដល់ទៅ ៣១៤ដង ហើយពាក្យ “ព្រះបន្ទូលនៃព្រះយេហូវ៉ា” មាន ៣០២ដង។ ដូច្នេះយើងឃើញថា ព្រះគម្ពីរអះអាងខ្លួនឯងថា ជាព្រះបន្ទូលរបស់ព្រះពិតប្រាកដមែន។ ➽អ្នកនិពន្ធមានឋានៈគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសរសេរកណ្ឌគម្ពីរទាំងអស់នេះ ➽នៅក្នុងកណ្ឌគម្ពីរទាំងមូលពេញដោយសេចក្ដីពិត មិនមានកំហុសឆ្គង មិនមានការកុហកបោកបញ្ឆោតឡើយ។ ➽បើយើងមើលក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តព្រះគម្ពីរសញ្ញាចាស់ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់តាំងតែពីដើមរហូតមក គ្មានការប្រែប្រួល។ គម្ពីរទាំង៦៦កណ្ឌមានភាពស៊ីចង្វាក់គ្នាមួយរយភាគរយ ឥតខ្វែងគំនិតគ្នាឡើយ '''[[២.ទីកន្លែងសរសេរព្រះគម្ពីរ]]''' អ្នកនិពន្ធនៅទ្វីបបីផ្សេងគ្នា និងកន្លែងខុសៗគ្នា (អាស៊ីភាគខាងជើង អឺរ៉ុបភាគខាងត្បូង និងអាហ្វ្រិកខាងជើង)។ អ្នកខ្លះនៅក្នុងវាលរហោស្ថាន ក្នុងគុក ក្នុងវាំង ពេលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ ពេលមានសង្គ្រាម។ ពួកគេភាគច្រើនមិនធ្លាប់ស្គាល់គ្នាទាល់តែសោះ។ '''[[៣.ចំនួនកណ្ឌព្រះគម្ពីរ]]''' កណ្ឌគម្ពីរទាំងអស់(មាន៦៦កណ្ឌ ឬសៀវភៅ) មានចំនួន៦៦កណ្ឌគឺច្រើនជាងគម្ពីរកូរ៉ានរបស់សាសនាអ៊ីស្លាម និងគម្ពីរព្រះត្រៃបីដករបស់ពុទ្ធសាសនា។ ទោះបីគម្ពីរមានរហូតដល់៦៦កណ្ឌ តែមិនមែនសរសេរពីរឿងផ្សេងគ្នាទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺមានសាច់រឿងតែមួយ នេះជារឿងអស្ចារ្យណាស់ ព្រោះគម្ពីរសាសនាផ្សេងៗដូចជា សាសនាអ៊ីស្លាម ពុទ្ធសាសនា មានគម្ពីរតែមួយទើបធ្វើឲ្យវាមានលក្ខណៈទាក់ទងសាច់រឿងមួយបាន។ ប៉ុន្តែព្រះគម្ពីរគឺត្រូវបានផ្សំដោយសៀវភៅចំនួន ៦៦ តែមានសាច់រឿងទាក់ទងគ្នា និងផ្ដោតទៅលើសាច់រឿងតែមួយ។ '''[[៤.រយៈពេលនៃការនិពន្ធ]]''' រយៈពេលនៃការសរសេរ តាំងពីគម្ពីរសញ្ញាចាស់រហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មីមានរយៈពេលប្រហែលជាង ១៥០០ឆ្នាំ គឺចាស់ជាងគម្ពីរហិណ្ឌូជាង ៥០០ឆ្នាំ គម្ពីរកូរ៉ាន ជាង២០០០ឆ្នាំ និងគម្ពីរត្រៃបិដកជាង ១៥០០ឆ្នាំ។ '''[[៥. ភាសាសរសេរ]]''' ត្រូវសរសេរឡើងដោយបីភាសាគឺ ហេព្រើ ក្រិក និងអារ៉ាមេក។ ទោះបីជាការសរសេររហូតដល់ទៅបីភាសា ដែលមើលទៅមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញខាងភាសា អក្សរសាស្ត្រ ទេវវិទ្យា ...ក្ដីតែព្រះគម្ពីរមានភាពត្រូវរ៉ូវគ្នាយ៉ាងល្អដដែល។​ នេះបញ្ជាក់ថា ព្រះទ្រង់បានដឹងនាំក្នុងការសរសេររបស់ពួកគេ ទោះក្នុងភាសាផ្សេងៗគ្នាក្ដី។ == បំណែងចែកនៃព្រះគម្ពីរ[កែប្រែ] == ព្រះគម្ពីរ ចែកចេញជាពីរផ្នែកធំៗគឺ ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់ និងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី។ I ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់: ១ កណ្ឌគម្ពីរទាំង៥របស់ម៉ូសេ: លោកុប្បត្តិ និក្ខមនំ លេវីវិន័យ ជនគណនា និង ទុតិយកថា។ ២ គម្ពីរប្រវត្តិសាស្ត្រ: យ៉ូស្វេ ចៅហ្វាយ នាងរស់ សំយ៉ូអែលទី១ សាំយ៉ូអែលទី២ ពង្សាវតាក្សត្រទី១ ពង្សាវតាក្សត្រទី២ របាក្សត្រទី១ របាក្សត្រទី២ អែសរ៉ា នេហេមា និង អេសធើរ។ ៣ គម្ពីរប្រាជ្ញា: យ៉ូប ទំនុកតម្កើង សុភាសិត សាស្ដា និង បទចំរៀងព្រះបាទសាឡូម៉ូន។ ៤ គម្ពីរព្យាការី: អេសាយ យេរេមា បរិទេវ អេសេគាល ដានីយ៉ែល ហូសេ យ៉ូអែល អេម៉ុស អូបាឌា យ៉ូណាស មីកា ណាហ៊ូម ហាបាគូក សេផានា ហាកាយ និង ម៉ាឡាគី។ II ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី: ១ គម្ពីរដំណឹងល្អ: ម៉ាថាយ ម៉កុស លូកា និង យ៉ូហាន។ ២ ប្រវត្តិពួកសាវ័ក: កិច្ចការ។ ៣ សំបុត្រទូទៅ: យ៉ាកុប ពេត្រុសទី១ ពេត្រុសទី២ យ៉ូហានទី១ យ៉ូហានទី២ យ៉ូហានទី៣ និង យូដាស។ ៤ សំបុត្ររបស់ប៉ូល: រ៉ូម កូរិនថូសទី១ កូរិនថូសទី២ កាឡាទី អេភេសូ ភីលីព កូឡូស ថេស្សាឡូនិចទី១ ថេស្សាឡូនិចទី២ ហេព្រើរ ធីម៉ូថេទី១ ធីម៉ូថេទី២ ទីតុស និង ភីលេម៉ូន។ ៥ អវសានពិភពលោក: វិវរណោៈ។    . ==== ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់[កែប្រែ] ==== ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីចាស់តែងតែជាកត្តាសំខាន់ចំពោះជីវិតក្រុមជំនុំគ្រីស្ទាន។ អ្នកប្រាជ្ញខាងព្រះគម្ពីរ លោក [[N.T. Wright]] និយាយថា "ព្រះយេស៊ូអង្គទ្រង់ផ្ទាល់ត្រូវបានធ្វើឲ្យមានរូបរាងឡើងដោយបទគម្ពីរ។" គាត់បន្ថែមថា គ្រីស្ទានសម័យមុនក៏បានខិតខំស្រាវជ្រាវក្នុងបទគម្ពីរហេព្រើរដូចគ្នានោះដែរ ដើម្បីយល់ជីវិតនៅផែនដីរបស់ព្រះយេស៊ូ។ ពួកគេបានចាត់ទុក "សំណេរដ៏វិសុទ្ធ" របស់អ៊ីស្រាអែល ថាមានភាពចាំបាច់ និងជាប្រយោជន៍ក្នុងការបង្ហាត់បង្រៀនដល់គ្រីស្ទាន ដូចដែលយើងបានឃើញពីពាក្យរបស់លោកប៉ូលសរសេរទៅកាន់ធីម៉ូថេ (២ ធីម៉ូថេ ៣:១៥)។ សំណេរដ៏វិសុទ្ធនេះក៏បានចង្អុលបង្ហាញពីព្រះមែស្ស៊ីដែរ ហើយដោយបានឈានដល់ការបំពេញឲ្យសម្រេចក្នុងអង្គព្រះយេស៊ូ ក៏ធ្វើឲ្យមានសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីដែលត្រូវបានព្យាករណ៍ដោយព្យាការីអេសាយ។ === ព្រះគម្ពីសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី[កែប្រែ] === ព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មីគឺជាឈ្មោះដែលត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យផ្នែកទីពីរ និងជាផ្នែកចុងក្រោយ នៃព្រះគម្ពីរគ្រីស្ទាន។ ព្រះយេស៊ូវជាខ្លឹមសារដ៏សំខាន់ក្នុងព្រះគម្ពីរសម្ពន្ធមេត្រីថ្មី។ ពាក្យ "សម្ពន្ធមេត្រីថ្មី" ត្រូវបានប្រើក្នុងសតវត្សទី២ អំឡុងពេលដែលមានភាពចម្រូងចម្រាស់ក្នុងពួកគ្រីស្ទាន ទៅលើបញ្ហាថាតើគួរដាក់បញ្ចូលព្រះគម្ពីរភាសាហេព្រើរជាមួយសំណេរគ្រីស្ទានដែលគេចាត់ទុកថាជាបទគម្ពិរដ៏វិសទ្ធ ឬយ៉ាងណា? ព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មីសន្មត់ជាមុននូវសេចក្ដីបណ្ដាលនៃព្រះគម្ពីរសញ្ញាចាស់។ គ្រីស្ទានជាច្រើនចាត់ទុកព្រះគម្ពីរសញ្ញាថ្មីថាជាប្រភពដែលមិនចេះខុស នៃគោលលទ្ធិ ខណៈដែលអ្នកផ្សេងទៀតអះអាងថាគ្មានកន្លែងខុស ឬត្រឹមត្រូវទាំងស្រុង។ '''<big>សាសនាឥស្លាម</big>''' សាសនា​ឥស្លាម ជា​លទ្ធិ​មួយ​ដែល​កើត​ឡើង​ក្នុង​ប្រទេស​អារ៉ាប់ ដោយ​ស្នាដៃ​ថ្វី​គំនិត​របស់​គ្រូ​ម្នាក់​ឈ្មោះ មហាម៉ាត់ (សៀវភៅ​ដើម​សរសេរ មោហម័ទ)​។ លទ្ធិ​នេះ​ដែល​បាន​ឈ្មោះ​ដូច្នេះ ដោយ​សំគាល់​សេចក្ដី​ថា​៖ «ជំនឿ​ស្រោចស្រង់​សត្វ»​។ == ប្រវត្តិ​មហាម័ត == មហាម័ត ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​របស់​ជនជាតិ​អារ៉ាប់ កើត​នៅ​ស្រុក​ម៉ិកកា រវាង ព.ស. ១១១៣ និង គ.ស. ៥៧០ ជា​ពូជ​វង្សត្រកូល​របស់​ហស្ជេម ដែល​ជា​វង្ស​មាន​ឈ្មោះ​ល្បីល្បាញ​ទូទៅ​ក្នុង​ពួក​កូរេឥច្ចកំព្រា​តាំងពី​តូច ជីតា​យក​ទៅ​ចិញ្ចឹម តតមកទៀតក្រោយ​អត់​អំពី​ជីតា​ទោ លោកបាន​ទៅ​នៅ​អាស្រ័យ​នឹង​ឪពុកមា​ឈ្មោះ​អាប៊ូតាលេប។តាមជំនឿ​របស់​អ្នក​កាន់​សាសនា​អ៊ីស្លាម នៅ​ឆ្នាំ​៦១០ មហាម៉េដ ដែ​លមាន​វ័យ​​ ៤០ឆ្នាំ បាន​ទទួលនូវ​សេចក្តីបង្រៀន​ពីព្រះ​ជា​ម្ចាស់ នៅ​ក្នុង​ល្អាង​ភ្នំមួយ ក្បែរ​ទីក្រុង​ម៉ិកកា។ មហាម័ត បាន​យក​សេចក្តីបង្រៀន​អស់ទាំងនោះ ទៅ​បង្រៀន​បន្ត​ដល់​បណ្តាជន​ផ្សេងទៀតដោយប្រកាសជាសាសនាថ្មីមួយគឺ"អ៊ីស្លាមសាសនា"។ដោយ​មាន​ការ​ប្រឆាំង និង​ការ​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​ខ្លាំង នៅ​ឆ្នាំ​៦២២ មហាម័ត រួមជាមួយ​នឹង​​អ្នក​ស្មោះស្ម័គ្រ​មួយក្រុម​តូច ក៏​បាន​រត់​ភៀសខ្លួន​ចេញ​ពី​ម៉ិកកា ទៅកាន់ក្រុងមួយទៀត ឈ្មោះ​ថា មេឌីណា ដែល​ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​ជា ៣២០គីឡូម៉ែត្រ​ខាងជើង​ម៉ិកកា (ក្នុង​ប្រទេស​អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ដែរ)។៨ឆ្នាំ​ក្រោយ​ពី​បាន​ភៀសខ្លួន​ទៅ​មេឌីណា មហាម័ត បានវិលត្រឡប់​មកកាន់​ទីក្រុង​ម៉ិកកា​វិញ ក៏ប៉ុន្តែ មកជាមួយ​នឹង​កងទ័ព​យ៉ាងច្រើន​សន្ធឹកសន្ធាប់ ហើយ​បាន​វាយលុកចូល​​កាន់កាប់​ក្រុង​ម៉ិកកា ទីកន្លែង​កំណើត​របស់​លោក និង​ជា​ទី​ដែល​លោក​ទទួលមរណភាព ២ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទៀត គឺ​នៅ​ឆ្នាំ​៦៣២។ តាំងពី​ពេល​នោះ​មក មហាម៉ាត់​បាន​ឡើង​នាម​ជា​៖ នប៊ី សម្គាល់​ខ្លួន​ថា «សព្វញ្ញូ» ចាប់ផ្ដើម​ប្រកាស​[[សាសនា]]​ថ្មី ដែល​ខ្លួន​ឱ្យ​ឈ្មោះ​ថា​៖ ឥស្លាម «ជំនឿ​ស្រោចស្រង់​សត្វ»​។ បុគ្គល​ដែល​មាន​ជំនឿ​ពិត​ក្នុង​[[សាសនា]]​នេះ​បាន​នាម​ថា មុស៊ុលម័ន (ឥស្លាម​សាសនិក​ជន ឬ​ឥស្លាមិក​ជន) ពួក​នេះ​ដំបូង​មាន​ចំនួន​តិច​ទេ ត​អំពី​ពេល​នោះ​រវាង​៣ ឆ្នាំ មហាម៉ាត់​ទើប​តែ​នឹង​ញ៉ាំង​ឱ្យ​ភរិយា និង​អាលី​ដែល​ជា​បងប្អូន​ជីដូន​មួយ​ហើយ​និង​ខ្ញុំកំដរ​របស់​ខ្លួន ព្រមទាំង​អ្នកស្រុក​មេកៈ​ខ្លះ​ឱ្យ​ចូល​សាសនា​ថ្មី​បាន​។ ដល់​រវាង ព.ស. ១១៥៧ គ.ស. ៦១៤ មហាម៉ាត់​បាន​ប្រជុំ​គណៈ​បាមោក្ខ​បុគ្គល ដែល​ជា​មេ​ពួក​ក្រុម​របស់​ខ្លួន​ហើយ​សួរ​ថា​៖ «បណ្ដា​អ្នក​ទាំងអស់​គ្នា អ្នកណា​អាច​ធ្វើ​ជា​បងប្អូន​របស់​ខ្ញុំ ជា​មេទ័ព​របស់​ខ្ញុំ ជា​សេនាបតី​របស់​ខ្ញុំ​?»​។ អាលី​ស្ទុះ​ក្រាក​ភ្លែត​ឡើង​ឆ្លើយតប​ថា​៖ «ខ្ញុំ​អាច​ទទួល​រ៉ាប់រង​បាន បើ​មាន​អ្នកណាមួយ​រឹងទទឹង​នឹង​លោក ខ្ញុំ​នឹង​ចាប់​កាច់​ធ្មេញ នឹង​ឆ្កៀល​ភ្នែក នឹង​វះ​ពោះ នឹង​បំបាក់​ជើង​ចោល»​។ លទ្ធិ​ថ្មី​នេះ នាំ​ឱ្យ​ផ្ទុយ​ទាស់​នឹង​អ្នក​ទាំងពួង​ជា​ខ្លាំង បណ្ដាល​ឱ្យ​មាន​គ្រោះថ្នាក់​នឹង​សេចក្ដី​ទោមនស្ស​ដល់​ពួក​កូរេឥច្ឆ​ជាច្រើន​។ ហេតុនោះ ទើប​នាំ​ឱ្យ​មហាម៉ាត់ មាន​ទុក្ខទោស​គួរ​ដល់​សេចក្ដី​ស្លាប់ ក៏​ភៀស​ខ្លួន​រត់ចេញ​ចាក​ស្រុក​មេកៈ ទៅ​នៅ​ស្រុក​អ៊ីអាគ្រេប ដែល​ខ្លួន​ឱ្យ​ឈ្មោះ​ថា ម៉េឌីន (Médine) សំគាល់​សេចក្ដី​ថា​ក្រុង​របស់​មហាម៉ាត់​។ ការ​រត់​ទៅ​នេះ​ជា​កិច្ច​សំខាន់ ក្នុង​ពង្សាវតារ​ឥស្លាមិក​និកាយ​ទាំង​ជា​កាល​ចាប់​រាប់ មហាម៉ាត់​សករាជ តាំងពី​នោះ​មក​ផង (១៦ កក្កដា គ.ស. ៦២២)​។ មហាម៉ាត់​នៅ​ក្នុង​ទីនោះ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន ក៏​តាំង​ប្រជុំ​អស់​ពួក​មេក្រុម​របស់​ខ្លួន​បង្ក​ជា​កូន​ទ័ព​លើក​ចេញ​មក​វាយ​ពួក​កូរេតច្ជ ត្រាតែ​មាន​ជ័យ​ជម្នះ ហើយ​បាន​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​ស្រុក​មេកៈ តមក​យក​បាន​កន្លែង​វិហារ «កាអាបា» ដែល​ជា​ទី​បូជនីយដ្ឋាន​សម្រាប់​គោរព​បូជា​នៃ​ពួក​អារ៉ាប់​ទូទៅ ហើយ​ទាំង​បាន​បំផ្លាញ​រូប​សម្រាប់​គោរព​ក្នុង​ទីនោះ​អស់ ៣០០ រូប ហើយ​និយាយ​ថា​៖ «សេចក្ដីពិត​មកដល់​ហើយ សេចក្ដី​កុហក​ចូរ​សាបសូន្យ​ទៅ»​។ ក្នុង​រវាង​ពីរ​ឆ្នាំ​មុន​ទីបំផុត​អាយុ​របស់​មហាម៉ាត់ៗ បាន​ផ្សាយ​សាសនា​បញ្ចុះបញ្ចូល​ពួក​អារ៉ាប់​បាន​ទាំងអស់​ក្នុង ព.ស. ១១៧៥ គ.ស. ៦៣២ មាន​ពួក​ឥស្លាមិក​បរិស័ទ​រាប់​សែន នាំ​គ្នា​ទៅ​គោរព​បូជា​នៅ​ស្រុក​មេកៈ​។ ក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ សាស្ត្រាចារ្យ​មហាម៉ាត់ ដឹង​ខ្លួន​ថា​ជិតដល់​មរណកាល​ហើយ ទើប​ប្រកាស​ថា «បើ​ខ្ញុំ​បាន​វាយ​បងប្អូន​ខ្ញុំ​ណាមួយ ឱ្យ​គេ​វាយ​ខ្ញុំ​ចុះ បើ​ខ្ញុំ​នៅ​ជំពាក់​បំណុល​ញាតិ​ណាមួយ នេះ​នែ​ប្រាក់​សម្រាប់​សង» ខណៈនោះ​មាន​ដំណាល​ថា​៖ មាន​បុរស​ម្នាក់​មក​ទារ​ប្រាក់​ចំនួន ២-៣ រៀល​។ មហាម់ាត់​សង​ភ្លាម ដោយ​សេចក្ដី​ត្រេកអរ​ថា នឹង​បាន​រួច​បំណុល​ក្នុង​លោក​នេះ​នឹង​លោក​ខាង​មុខ​។ == គម្ពីរ​គួរ​អាន == គម្ពីរ​ កូអាន (The Koran) ឬ​គួរអាន (The Qur'an) គឺ​​ជា​សៀវភៅ​បរិសុទ្ធ​របស់​​ឥស្លាមបរិស័ទ (មូស្លីម) ។ គោលទ្រឹស្តី​និង សាច់រឿង​មួយ​ភាគ​ធំ​នៅ​ក្នុង​គម្ពីរ​​ កូរ៉ាន ដូច​គ្នា​​នឹង​គោល​ទ្រឹស្តី និង សាច់រឿង​នៅ​ក្នុង​​គម្ពីរ​បរិសុទ្ធ (​គម្ពីរ​ប៊ីប, Bible)​ របស់​​ [[គ្រិស្តសាសនា|សាសនាគ្រិស្ដ]] ឬ​គម្ពីរ​តូរ៉ា (Torah) របស់​សាសនា​យូដា (Judaism) ដែរ ។ សាសនា​ទាំង ៣ នេះ​មាន​ឈ្មោះ​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា "សាសនា​អាប្រាហាំ" (Abrahamic religions) ព្រោះ​ពួក​បរិស័ទ​នៃ​សាសានា​ទាំង ៣ នេះ​ជឿ​ថា ពួក​គេ​គឺ​ជា​កូន​ចៅ​របស់​លោក​អាប្រាហាំ (Abraham) ឬ​អ៊ីប្រាហ៊ីម (Ibrahim) ។ ចំណុច​ខុស​គ្នា​សំខាន់ៗ​​រវាង​គម្ពីរ​​កូរ៉ាន​របស់​មូស្លីម និង គម្ពីរ​បរិសុទ្ធ​របស់​គ្រិស្តបរិស័ទ​មាន​ដូច​ជា គម្ពីរ​កូរ៉ាន បញ្ជាក់​ថា​ លោក​ អ៊ីសា (Isa) ឬ​លោក​ យេស៊ូ (Jesus) គ្រាន់​តែ​ជា​ព្យាការី​ (អ្នក​នាំសារ, messenger) របស់​ព្រះ​អល់ឡោះ (Allah) ប៉ុណ្ណោះ ពោល​គឺ​​មិន​មែន​ជា​ព្រះ​អង្គ​សង្គ្រោះ ឬ​ព្រះ​ពិត​ទេ ។ មូស្លីម​ជឿ​ថា​ គ្មាន​ព្រះ​ដទៃ​ទាល់​តែ​សោះ គឺ​មាន​តែ​ព្រះ​អល់ឡោះ​​មួយ​​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ចំណែក​ឯ​គ្រិស្តបរិស័ទ​វិញ ពួក​គេ​ជឿ​យ៉ាង​មុតមាំ​ថា ព្រះ​យេស៊ូ​គឺ​ជា​ព្រះ​អង្គ​សង្គ្រោះ (Messiah) ឬ​ជា​បុត្រា​តែ​មួយ​គត់​របស់​ព្រះ ឬ​ជា​ព្រះ​ពិត ។ ដំណាក់​កាល​ដំបូង​នៃ​ការ​បង្កើត​គម្ពីរ​កូរ៉ាន​គឺ​លោក​ម៉ូហាំម៉ាត់​​សូត្រ​បញ្ញត្តិ​របស់​ព្រះ​អល់ឡោះ​ទៅ​កាន់​មនុស្ស​ដើរ​តាម​លោក​ឲ្យ​កត់ត្រា​ទុក និង ទន្ទេញ​ឲ្យ​ចាំ​មាត់​គ្រប់​គ្នា ។ ហេតុនេះ​ហើយ​ទើប​សៀវភៅ​របស់​សាសនា​ឥស្លាម​មាន​ឈ្មោះ​ថា កូរ៉ាន ដែល​ប្រែថា ការ​សូត្រ (Recitation) ។ == លទ្ធិ​មហាម៉ាត់ == ក្នុង​គម្ពីរ​នេះ មាន​សេចក្ដីពន្យល់ថា ព្រះ​មានតែ​មួយ​គឺ​[[អល់ឡោះ]] មហាម៉ាត់​គ្រាន់តែ​ជា​ទេវទូត របស់​[[អល់ឡោះ]] ព្រលឹង (វិញ្ញាណ) មិន​ចេះ​ស្លាប់ ជាតិ​មុខ​ត្រូវ​ទទួល​យក​ផល​នៃ​សេចក្ដី​ល្អ និង​ទោស​នៃ​សេចក្ដី​អាក្រក់​ពុំខាន​។ គោល​ដែល​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​[[សាសនា]]​នេះ​មាន​ ៣ ​យ៉ាង​គឺ​៖ ការ​សូត្រ​មន្ត ការ​អត់​អាហារ និង​ការ​ឱ្យ​ទាន​។ ឥស្លាមិកជន​យល់​ថា​ការ​សូត្រ​មន្ត ជា​កិច្ច​ឱ្យ​មាន​ដំណើរ​ទៅ​រក​ព្រះជាម្ចាស់​បាន​ពាក់កណ្ដាល​ផ្លូវ ការ​អត់​អាហារ ឈ្មោះ​ថា​ធ្វើ​ដំណើរ​ឱ្យ​បាន​ដល់​ទៅ​មាត់​ទ្វារ​វាំង​សួរគ៍ ការ​ចែក​ទាន ឈ្មោះ​ថា​បាន​ញ៉ាំង​ខ្លួន​ឱ្យ​ចូល​ទៅ​ដល់​ក្នុង​វាំង​សួរគ៍​។ lblmkjxfrg7gero6mx6zccwccu59y37 10 20672 314745 119344 2024-12-18T19:55:53Z Ternera 43051 png --> svg ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) 314745 wikitext text/x-wiki {{ SpecialChars | section = {{{1|}}} | special = អក្សរ[[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | image = {{{image|BlackletterA-01.svg}}} | characters = [[អក្សរអង់គ្លេស]] | fix = Help:Multilingual support (Indic) }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> sha014zvb1oj7udoc8p4wxasrkjskqc 5 23645 314751 299632 2024-12-19T06:30:16Z 175.100.48.68 ខ្ញុំជាអ្នកបង្កើតវាប្រើប្រាស់និងសេវាខ្លាំងប្រើរស្រួលហើយភាគច្រើនគេប្រើរបង្កើរវានៅឆ្នាំ2008ជាទំព័រដើម 314751 wikitext text/x-wiki Seylarin​ [[ពិសេស:ការរួមចំណែក/103.214.150.76|103.214.150.76]] ម៉ោង១៦:០៦ ថ្ងៃពុធ ទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ (UTC) Wikipedia (ពិសេសខ្លាំងកែប្រែវា ម៉ោង;1:20 ថ្ងៃសៅរ៍ ទី22 ខែវិច្ឆិកា 1983 131451s2c9cgsmcjjb88olt7aezoijz 0 38745 314748 303256 2024-12-19T05:41:56Z CommonsDelinker 142 Replacing Ubon_Ratchathani_Province_Flags.svg with [[File:Flag_of_Ubon_Ratchathani_Province.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). 314748 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = បវរកញ្ញាហ្រ្គែនថៃ |image = |image_border = |size = |caption = |map = |msize = |mcaption = |motto = |formation = ២០១៣ |type = ការប្រកួតប្រជែងសម្រស់ |headquarters = [[បាងកក]] |location = {{THA}} |membership = [[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] |language = [[ភាសាថៃ]] |leader_title = |leader_name = |website = [http://www.missgrandthailand.com បវរកញ្ញាហ្រ្គែនថៃ] }} បវរកញ្ញាហ្រ្គែនថៃ (Miss Grand Thailand) is a national beauty pageant in Thailand. == History == បវរកញ្ញាហ្រ្គែនថៃ (Miss Grand Thailand) is a beauty pageant in Thailand where the winner represents her country at the Miss Grand International pageant. The winners become an Stop the War and Violence Ambassador in Thailand and participate in Stop the War and Violence activities. The main purpose of the title is Beauties for caring. == Recent titleholders == {| class="sortable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#787878" colspan=10 align="center" |width="50"|<span style="color:white">'''Year'''</span>|| width="180" |<span style="color:white">'''Miss Grand Thailand'''</span>|| width="150" |<span style="color:white">'''Provinces'''</span>|| width="300" |<span style="color:white">'''Venue'''</span>|| width="250" |<span style="color:white">'''Host Provinces'''</span>|| width="100" |<span style="color:white">'''№ of Delegates'''</span> |- |2020 |Patcharapon Chantarapadit |[[File:Flag Ranong Province.png|23x23px]] Ranong |Show DC Hall, Bangkok |[[File:Chiangrai Flag.png|border|23x23px]] Chiang Rai |77 |- |2019 |Arayha Suparurk | Nakhon Phanom | rowspan="3" |Bangkok International Trade and Exhibition Centre, Bangkok |[[File:Narathiwat Flag.png|border|23x23px]] Narathiwat, [[File:Pattani Flag.png|border|23x23px]] Pattani, [[File:Yala Flag 2.png|border|23x23px]] Yala, [[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla, [[File:Satun Flag.png|border|23x23px]] Satun |77 |- |2018 |Namoey Chanaphan |[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket |[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket |77 |- | 2017 |Pam Premika Pamela Pasinetti |[[File:Krabi Flag.png|border|23x23px]] Krabi |[[File:Flag of Chiang Mai Province.gif|border|23x23px]] Chiang Mai |77 |- | 2016 |Supaporn Malisorn |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla | rowspan="2" |Indoor Stadium Huamark, Bangkok |[[File:Udon Thani Flag.png|border|23x23px]] Udon Thani |77 |- | 2015 |Rattikorn Kunsom |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla |[[File:Chumphon Flag.png|border|23x23px]] Chumphon |50 |- | 2014 |Parapadsorn Disdamrong |[[File:Nakhon Ratchasima Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Ratchasima | rowspan="2" |Centara Grand and Bangkok Convention Centre, Bangkok |[[File:Buri Ram Flag.png|border|23x23px]] Buri Ram |50 |- | 2013 |Yada Theppanom |[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan |[[File:Pattani Flag.png|border|23x23px]] Pattani |37 |- |} === Provinces by winning the title === {| class="sortable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#787878" colspan=10 align="center" | width="200" |<span style="color:white">'''Provinces'''</span> | width="50" |<span style="color:white">'''Titles'''</span> | width="200" |<span style="color:white">'''Year(s)'''</span> |- |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla | style="text-align:center;" |2 |2015, 2016 |- |[[File:Flag Ranong Province.png|23x23px]] Ranong | rowspan="6" style="text-align:center;" |1 |2020 |- | Nakhon Phanom |2019 |- |[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket |2018 |- |[[File:Krabi Flag.png|border|23x23px]] Krabi |2017 |- |[[File:Nakhon Ratchasima Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Ratchasima |2014 |- |[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan |2013 |} ===Runners-up=== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" |- bgcolor="#787878" colspan=10 align="center" | width="50" |<span style="color:white">'''Year'''</span>||width="250"|<span style="color:white">'''1st Runner-up'''</span>|| width="250" |<span style="color:white">'''2nd Runner-up'''</span>|| width="250" |<span style="color:white">'''3rd Runner-up'''</span>|| width="250" |<span style="color:white">'''4th Runner-up'''</span> |- |2020 |Indy Johnson<br>[[File:Pathum Thani Flag.png|23x23px]] Pathum Thani |Patchaploy Rueandaluang<br> Nakhon Si Thammarat |Juthamas Mekseree<br>[[File:Chiangrai Flag.png|border|23x23px]] Chiang Rai |Nutnicha Srithongsuk<br>[[File:Flag Mokdahan Province.png|23x23px]] Mukdahan |- | 2019 | Peerachada Khunrak<br>[[File:Flag of Nan Province.jpg|border|23x23px]] Nan | Naruemon Kampan<br>[[File:Flag of Chiang Mai Province.gif|border|23x23px]] Chiang Mai | Maneerat Daengprasert<br>[[File:Trat Flag.png|border|23x23px]] Trat | Chompoonuch Puengpon<br>[[File:Phangnga Flag.png|border|23x23px]] Phangnga |- | 2018 | Jiratchaya Suk-Inta<br>[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom | Ingchanok Prasart<br>[[File:Sakon Nakhon Flag.png|border|23x23px]] Sakon Nakhon | Nantapak Kraiha<br>[[File:Buri Ram Flag.png|border|23x23px]] Buri Ram | Methawee Theerateekul<br>[[File:Sa Kaeo Flag.png|border|23x23px]] Sa Kaeo |- | 2017 | Chatnalin Chotjirawarachat ''(Dethroned)''<br>[[File:Kamphaeng Phet Flag.png|border|23x23px]] Kamphaeng Phet | Sarucha Nilchan<br>[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan | Thaweeporn Prinkchumrud<br>[[File:Chanthaburi Flag.png|border|23x23px]] Chanthaburi | Kamolrat Thanont<br>[[File:Si Sa Ket Flag.png|border|23x23px]] Sisaket |- |2016 |Chatchadaporn kimakorn<br>[[File:Ratchaburi Flag.png|border|23x23px]] Ratchaburi |Atitaya Khunnalapat<br>[[File:Sing Buri Flag.png|border|23x23px]] Sing Buri |Pinicha Kitkasempongsa<br>[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburi |Anchana Archklom<br>[[File:Phetchaburi Flag.png|border|23x23px]] Phetchaburi |- | 2015 | Tharathip Sukdarunpat<br>[[File:Roi Et Flag.png|border|23x23px]] Roi Et | Boonyanee Sungpirom<br>[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom | Chonticha Imjanya<br>[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburi | Sakonwan Saetiao<br>[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburii |- | 2014 | Sasi Sintawee ''(Dethroned)''<br>[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla | Ananya Mongkolthai ''(Resigned)''<br>[[File:Flag of Bangkok.svg|border|23x23px]] Bangkok | Patraporn Wang<br>[[File:Flag of Bangkok.svg|border|23x23px]] Bangkok | Warangkanang Wutthayakorn<br>[[File:Nakhon Sawan Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Sawan |- | 2013 | Kanika Phoosri<br>[[File:Flag of Bangkok.svg|border|23x23px]] Bangkok | Thanyaporn Srisen<br> Nakhon Si Thammarat | Kiratika Sawangchaeng<br>[[File:Phitsanulok Flag.png|border|23x23px]] Phitsanulok | Sapapan Virunmas<br>[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket |} == Miss Thailand at international beauty pageants == '''Color key''' {{plainlist|* {{Color box|gold|border=darkgray}} Declared as Winner * {{Color box|#FFFF66|border=darkgray}} Ended as runner-up * {{Color box|#FFFACD|border=darkgray}} Ended as one of the top semi-finalists}} ==== Miss Grand International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Thailand.svg|link=https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BE%E1%81%A2%E1%82%86%E1%82%87:Flag_of_Thailand.svg|border|23x23px]] 2021 |Indy Johnson |[[File:Pathum Thani Flag.png|23x23px]] Pathum Thani |TBA |TBA |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Thailand.svg|link=https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BE%E1%81%A2%E1%82%86%E1%82%87:Flag_of_Thailand.svg|border|23x23px]] 2020 |Patcharapon Chantarapadit |[[File:Flag Ranong Province.png|23x23px]] Ranong |'''Top 10''' | * '''Best in National Costume''' * Top 20 – Best in Swimsuit * Top 25 – How to get to know you in 1 minute Challenge |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Venezuela_(state).svg|border|23x23px]] 2019 | Arayha Suparurk | Nakhon Phanom |'''2nd Runner-Up''' | * Top 10 – Best in Swimsuit * Top 10 – Miss Popular Vote * Top 12 – Best in National Costume * Top 20 – for Historic Crowns Fashion Show Gala! |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Myanmar.svg|border|23x23px]] 2018 | Namoey Chanaphan |[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket |'''Top 20''' | * '''Best in Evening Gown''' * Top 10 – Pre-Arrival * Top 12 – Best in National Costume |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Vietnam.svg|border|23x23px]] 2017 | Premika Pamela |[[File:Krabi Flag.png|border|23x23px]] Krabi |'''Top 10''' | * '''Miss Paradise Gave Heart Ace''' * Top 20 '''–''' Best in National Costume |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_the_United_States.svg|border|23x23px]] 2016 | Supaporn Malisorn |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla |'''2nd Runner-Up''' | * Top 10 – Best in National Costume |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Thailand.svg|link=https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BE%E1%81%A2%E1%82%86%E1%82%87:Flag_of_Thailand.svg|border|23x23px]] 2015 | Rattikorn Kunsom |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla |'''4th Runner-up''' | * Top 20 '''–''' Best in National Costume |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Thailand.svg|link=https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BE%E1%81%A2%E1%82%86%E1%82%87:Flag_of_Thailand.svg|border|23x23px]] 2014 | Parapadsorn Disdamrong |[[File:Nakhon Ratchasima Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Ratchasima |'''Top 10''' | * '''Best in Swimsuit''' * Top 20 '''–''' Best in National Costume |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Thailand.svg|link=https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BE%E1%81%A2%E1%82%86%E1%82%87:Flag_of_Thailand.svg|border|23x23px]] 2013 | Yada Theppanom |[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan |'''Top 20''' | * Top 10 '''–''' Best in National Costume |} ==== Miss Intercontinental ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_India.svg|border|25x25px]] 2019 |Naruemon Kampan |[[File:Flag of Chiang Mai Province.gif|border|23x23px]] Chiang Mai |'''2nd Runner-Up''' | * '''Miss Asia & Oceania''' |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_the_Philippines.svg|border|23x23px]] 2018 | Ingchanok Prasart |[[File:Sakon Nakhon Flag.png|border|23x23px]] Sakon Nakhon |'''Top 20''' | * '''1st Runner-Up – Miss Playa Calatagan''' |- |[[File:Flag_of_Egypt.svg|border|23x23px]] 2017 | Sarucha Nilchan |[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan |Unplaced | * '''2nd Runner-Up – Best National Costume''' |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Sri_Lanka.svg|border|23x23px]] 2016 | Atitaya Khunnalapat |[[File:Sing Buri Flag.png|border|23x23px]] Sing Buri |'''Top 15''' | * '''Best National Costume''' |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Germany.svg|border|23x23px]] 2015 | Boonyanee Sungpirom |[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom |'''Top 17''' | * '''Miss Photogenic''' * '''2nd Runner-Up – Best in Evening Gown''' |- style="background-color:gold; : bold" |'''[[File:Flag_of_Germany.svg|border|23x23px]] 2014''' | '''Phataraporn Wang''' |'''[[File:Flag of Bangkok.svg|border|23x23px]] Bangkok''' |'''Miss Intercontinental 2014''' | |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Germany.svg|border|23x23px]] 2013 | Keeratika Sawangjaeng |[[File:Phitsanulok Flag.png|border|23x23px]] Phitsanulok |'''Top 15''' | |} ==== Miss United Continents ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Ecuador.svg|border|23x23px]] 2019 | Maneerat Daengprasert |[[File:Trat Flag.png|border|23x23px]] Trat |'''3rd Runner-Up''' | * '''1st Runner-Up – Best in National Costume''' |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Ecuador.svg|border|23x23px]] 2018 | Nantapak Kraiha |[[File:Buri Ram Flag.png|border|23x23px]] Buri Ram |'''5th Runner-up''' | * '''Miss Photogenic''' |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Ecuador.svg|border|23x23px]] 2017 | Thaweeporn Prinkchumrud |[[File:Chanthaburi Flag.png|border|23x23px]] Chanthaburi |'''3rd Runner-Up''' | * '''Miss Photogenic''' * '''Best National Costume''' |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Ecuador.svg|border|23x23px]] 2016 | Boonyanee Sangpirom |[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom |'''Top 10''' | |- |[[File:Flag_of_Ecuador.svg|border|23x23px]] 2014 | Nuralaila Binmamah |[[File:Narathiwat Flag.png|border|23x23px]] Narathiwat |Unplaced | |} ==== Miss Tourism International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2020 |Patchaploy Rueandaluang | Nakhon Si Thammarat |'''1st Runner-Up'''<br>'''Miss Tourism Queen of the Year International 2020/2021''' | |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2019 |Chompoonuch Puengpon |[[File:Phangnga Flag.png|border|23x23px]] Phangnga |'''5th Runner-up'''<br>'''Miss South East Asia Tourism Ambassadress 2019/2020''' | * '''Miss D'swiss Beauty''' * '''Miss Sogo Trendscenter''' |- |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2018 | Methawee Theerateekul |[[File:Sa Kaeo Flag.png|border|23x23px]] Sa Kaeo |Unplaced | * '''Miss Fitness Concept Best Physique''' |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2017 | Kamolrat Thanont |[[File:Si Sa Ket Flag.png|border|23x23px]] Sisaket |'''5th Runner-up'''</br>'''Miss South East Asia Tourism Ambassadress 2017/2018''' | * '''Best in National Costume''' * '''Miss Secret Charm''' |- |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2016 | Pinicha Kitkasempongsa |[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburi |Unplaced | * '''Best in Evening Wear''' * '''Most Prolific in Social Media''' *Top 10 – Best in Talent |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2014 | Warangkanang Wutthayangkorn |[[File:Nakhon Sawan Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Sawan |'''1st Runner-Up'''</br>'''Miss Tourism Queen of the Year International 2014/2015''' | * '''Miss KLIDC Beautiful Smile''' * '''Miss Focus Point Dazzling''' * '''Best Catwalk''' |} ==== The Miss Globe ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Albania.svg|border|23x23px]] 2019 |Sirirat Na Ubon |[[File:Flag of Ubon Ratchathani Province.svg|border|23x23px]] Ubon Ratchathani |Unplaced | * '''Miss Dream Girl of the World''' * '''Miss Bikini (Grupo 2)''' * '''2nd Runner-Up – Talent Show''' |- |[[File:Flag_of_Albania.svg|border|23x23px]] 2018 | Jiratchaya Suk-Inta |[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom |Unplaced | |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Albania.svg|border|23x23px]] 2017 | Chatchadaporn Kimakorn |[[File:Ratchaburi Flag.png|border|23x23px]] Ratchaburi |'''Top 15''' | |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Albania.svg|border|23x23px]] 2016 | Pinicha Kitkasempongsa |[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburi |'''Top 10''' | * '''Miss Elegance''' * '''Miss Internet''' |} ====Face of Beauty International==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:gold; : bold" |'''[[File:Flag_of_the_Philippines.svg|border|23x23px]] 2019''' | '''Peerachada Khunrak''' | '''[[File:Flag of Nan Province.jpg|border|23x23px]] Nan''' |'''Face of Beauty International 2019''' | * '''Best in Swimsuit''' * '''Miss APC Smile''' * '''People's Choice''' |} ==== Miss Tourism Queen of the Year International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|border|23x23px]] 2017 | Nararin Pimpisarn |[[File:Sa Kaeo Flag.png|border|23x23px]] Sa Kaeo |Unplaced | * '''Best in National Costume''' |- |[[File:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|border|23x23px]] 2016 | Kancharat Tantirittiporn |[[File:Flag Mae Hong Son Province.png|23x23px]] Mae Hong Son |Unplaced | |- |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2015 | Chonthicha Imjunya |[[File:Flag Chon Buri Province.png|23x23px]] Chonburi |Unplaced | * '''Best Social Media''' |} ==== Miss Tourism Metropolitan International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Cambodia.svg|border|25x25px]] 2020 |Nutthida Puengnum |[[File:Flag Ranong Province.png|23x23px]] Ranong |Unplaced | * '''Best in Sport Wear''' * Top 5 – Best in National Costume * Top 13 – Miss Talent |- style="background-color:gold; : bold" |[[File:Flag_of_Cambodia.svg|border|25x25px]] 2016''' | '''Amanda Obdam''' |'''[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket''' |'''Miss Tourism Metropolitan International 2016''' | * '''Miss Photogenic''' *Top 10 – Miss Talent |} ==== Miss South East Asia Tourism Ambassadress ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:gold; : bold" | rowspan="2" |'''[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|23x23px]] 2015''' | '''Yada Theppanom''' |'''[[File:Prachuap Khiri Khan Flag.png|border|23x23px|alt=]] Prachuap Khiri Khan''' |'''Miss South East Asia Tourism Ambassadress 2015''' | |- | Kobkul Bunruang |[[File:Khon Kaen Flag.png|border|23x23px]] Khon Kaen |Unplaced | * Top 7 – Miss Talent |} ==== Miss Chinese World ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|25x25px]] 2020 |Nutnicha Srithongsuk |[[File:Flag Mokdahan Province.png|23x23px]] Mukdahan | | |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Malaysia.svg|border|25x25px]] 2017 | Prapaporn Matip |[[File:Flag of Phayao Province.jpg|border|23x23px]] Phayao |'''Top 5''' | |} == Past Franchises == ==== Miss Supranational ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Poland.svg|border|23x23px]] 2016 | Chatchadaporn kimakorn |[[File:Ratchaburi Flag.png|border|23x23px]] Ratchaburi |Unplaced (Posisi 28) | * Top 10 (6th place) '''–''' Miss Mobstar |- |[[File:Flag_of_Poland.svg|border|23x23px]] 2015 | Tharathip Sukdharunpatr |[[File:Roi Et Flag.png|border|23x23px]] Roi Et |Unplaced | |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Poland.svg|border|23x23px]] 2014 | Parapadsorn Disdamrong |[[File:Nakhon Ratchasima Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Ratchasima |'''1st Runner-Up''' | |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Belarus.svg|border|23x23px]] 2013 | Thanyaporn Srisen | Nakhon Si Thammarat |'''Top 20''' | |} ==== Miss Earth ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_the_Philippines.svg|border|23x23px]] 2014 | Sasi Sintawee |[[File:Songkhla Flag.png|border|23x23px]] Songkhla |'''Top 16''' | *[[File:Gold_medal_icon.svg|alt=|border|15x15px]] '''Eco-Beauty Video''' *[[File:Gold_medal_icon.svg|alt=|border|15x15px]] '''Cocktail Wear Competition''' *[[File:Gold_medal_icon.svg|alt=|border|15x15px]] '''Swimsuit Competition''' *[[File:Silver_medal_icon.svg|alt=|border|15x15px]] '''Resort Wear Competition''' |} ==== Miss Eco International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Egypt.svg|border|23x23px]] 2021 |Juthamas Meksere |[[File:Chiangrai Flag.png|border|23x23px]] Chiang Rai |'''Top 10''' | * '''Miss Eco Top Model''' * '''Runner-Up 1 –''' '''Best in''' '''Resort Wear''' * '''Runner-Up 2 – Best in National Costume''' |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Egypt.svg|border|23x23px]] 2017 | Chanita Juntanetr |[[File:Flag of Ubon Ratchathani Province.svg|border|23x23px]] Ubon Ratchathani |'''Top 20''' | *'''Best Smile''' * '''1st Runner-Up – Best Eco Dress''' |} ==== Miss Landscapes International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|border|23x23px]] 2019 |Chinthita Wilailak |[[File:Flag of Nan Province.jpg|border|23x23px]] Nan |Unplaced | |} ==== Top Model of the World ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- style="background-color:#FFFACD; : bold" |[[File:Flag_of_Egypt.svg|border|23x23px]] 2017 | Boonyanee Sungpirom |[[File:Nakhon Pathom Flag.png|border|23x23px]] Nakhon Pathom |'''Top 10''' | |- style="background-color:#FFFF66; : bold" |[[File:Flag_of_Germany.svg|border|23x23px]] 2016 | Anchana Archklom |[[File:Phetchaburi Flag.png|border|23x23px]] Phetchaburi |'''2nd Runner-Up''' | |} ==== Miss Globe International ==== {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%; text-align:center" !width="60" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Year !width="200" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Representative's Name ! width="150" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;" |Province !width="250" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Placement !width="340" style="background-color:#787878;color:#FFFFFF;"|Special awards |- |[[File:Flag_of_Turkey.svg|border|23x23px]] 2013 |Sapapan Virunmas |[[File:Phuket Flag.png|border|23x23px]] Phuket | colspan="2" style="background-color:#d3d3d3;text-align:center;"|''cancelled*'' |} == See also == * [[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] ==References== {{Reflist|colwidth=30em}} ==External links== *[http://www.missgrandthailand.com បវរកញ្ញាហ្រ្គែនថៃ] bubjw7h7dw1e4x04jyi4h46rx7ooofc 0 38795 314735 314732 2024-12-18T12:17:43Z 203.144.81.33 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314735 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាលឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena "Ximena" Navarrete Rosete|Jimena "Ximena" Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} & {{PAN}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]]&[[:en: Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]]&[[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {{Main|កញ្ញាឯកកម្ពុជា}} {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == ldghlojonim889t53ca5p9i30mne80c 314736 314735 2024-12-18T12:22:41Z 203.144.81.33 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314736 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena "Ximena" Navarrete Rosete|Jimena "Ximena" Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} & {{PAN}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]]&[[:en: Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]]&[[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {{Main|កញ្ញាឯកកម្ពុជា}} {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == 9m6gi1x2dupep1y5tyyzqplp6ewlyjp 314737 314736 2024-12-18T12:25:32Z 203.144.81.33 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314737 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} & {{PAN}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]]&[[:en: Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]]&[[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {{Main|កញ្ញាឯកកម្ពុជា}} {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == lvrrdyxggtvy6b9wkb66mwyjehyvthl 314738 314737 2024-12-18T12:31:46Z 203.144.81.33 314738 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} & {{PAN}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]]&[[:en: Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]]&[[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == ogxwgqo635fq2j79vosifm4owtwpw03 314755 314738 2024-12-19T08:44:38Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314755 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} & {{PAN}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]]&[[:en: Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]]&[[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == syi0e03moln48bevodh7mgsrb9pyceb 314756 314755 2024-12-19T08:54:06Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314756 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oxsana Gennadyevna Borodina|Oxsana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == e642tg09f1oqto1e2iynd5iphjd2bef 314757 314756 2024-12-19T08:55:42Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314757 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Fedorova|Oksana Gennadyevna Fedorova]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == e5d2yiuc1whb7u3s7vpao0fj3p68clt 314758 314757 2024-12-19T09:00:38Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314758 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == cwxsw2ch8gl04etx4om73qxnrkghl9y 314759 314758 2024-12-19T09:20:52Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314759 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == scex61nkbowjx2qmsq04e4n51pohygg 314760 314759 2024-12-19T09:25:03Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314760 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == o71lduz1093u4igknjxs8tpou123zfu 314761 314760 2024-12-19T09:35:08Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314761 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៩៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{Flagicon|New Zealand}} [[នូវែលសេឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss New Zealand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនូវែលសេឡង់ ១៩៨៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == s0a106oxv5zlh0og9x7tau6x8tkeyvo 314762 314761 2024-12-19T10:17:39Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314762 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៩៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{}} | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៨៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{Flagicon|Chile}} [[ឈីលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Chile|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឈីលី ១៩៨៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៨៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{Flagicon|Sweden}} [[ស៊ុយអែត]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៨៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{Flagicon|New Zealand}} [[នូវែលសេឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss New Zealand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនូវែលសេឡង់ ១៩៨៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{Flagicon|Canada}} [[កាណាដា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ១៩៨២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៨១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៨០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៧៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{Flagicon|South Africa}} [[អាហ្វ្រិកខាងត្បូង]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss South Africa|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ១៩៧៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៧៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{Flagicon|Israel}} [[អ៊ីស្រាអែល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Israel|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអ៊ីស្រាអែល ១៩៧៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{Flagicon|Finland}} [[ហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៧៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{Flagicon|Spain}} [[អេស្ប៉ាញ]] | [[:en: Miss Spain|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអេស្ប៉ាញ ១៩៧៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៧៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{Flagicon|Australia}} [[អូស្ត្រាលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ១៩៧២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{Flagicon|Lebanon}} [[លីបង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Lebanon|បវរកញ្ញាចក្រវាឡលីបង់ ១៩៧១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៧០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៦៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេស៊ីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡ ១៩៦៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៦៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៦៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{Flagicon|Greece}} [[ក្រិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Greece|បវរកញ្ញាចក្រវាឡក្រិក ១៩៦៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == f6bgueyvm7729mq8iy6zi2td80jbff2 314763 314762 2024-12-19T10:47:06Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314763 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៩៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{Flagicon|India}} [[ឥណ្ឌា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ១៩៩៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៩៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{Flagicon|Namibia}} [[ណាមីប៊ី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Namibia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡណាមីប៊ី ១៩៩២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{MEX}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Mexico|បវរកញ្ញាចក្រវាមុិកសុីកូ ១៩៩១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{Flagicon|Norway}} [[ន័រវែស]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Norway|បវរកញ្ញាចក្រវាឡន័រវែស ១៩៩០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{Flagicon|Netherlands}} [[ហូឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Netherlands|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហូឡង់ ១៩៨៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៨៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{Flagicon|Chile}} [[ឈីលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឈីលី ១៩៨៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្សុយអេឡា ១៩៨៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៨៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{Flagicon|Sweden}} [[ស៊ុយអែត]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៨៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{Flagicon|New Zealand}} [[នូវែលសេឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss New Zealand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនូវែលសេឡង់ ១៩៨៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{Flagicon|Canada}} [[កាណាដា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ១៩៨២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៨១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៨០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៧៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{Flagicon|South Africa}} [[អាហ្វ្រិកខាងត្បូង]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss South Africa|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ១៩៧៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៧៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{Flagicon|Israel}} [[អ៊ីស្រាអែល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Israel|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអ៊ីស្រាអែល ១៩៧៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{Flagicon|Finland}} [[ហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៧៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{Flagicon|Spain}} [[អេស្ប៉ាញ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Spain|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអេស្ប៉ាញ ១៩៧៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៧៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{Flagicon|Australia}} [[អូស្ត្រាលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ១៩៧២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{Flagicon|Lebanon}} [[លីបង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Lebanon|បវរកញ្ញាចក្រវាឡលីបង់ ១៩៧១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៧០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៦៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេស៊ីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡ ១៩៦៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៦៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៦៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{Flagicon|Greece}} [[ក្រិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Greece|បវរកញ្ញាចក្រវាឡក្រិក ១៩៦៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == e7gql4bgqgy9uitoqm2oqqebdkdx6hx 314764 314763 2024-12-19T11:52:47Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314764 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:Mpule Keneilwe Kwelagobe|Mpule Keneilwe Kwelagobe]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{VEN}} | [[:en:Yoseph Alicia Machado Fajardo|Yoseph Alicia Machado Fajardo]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៩៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{USA}} | [[:en:Chelsi Mariam Pearl Smith|Chelsi Mariam Pearl Smith]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{Flagicon|India}} [[ឥណ្ឌា]] | [[:en:Sushmita Sen|Sushmita Sen]] | [[:en: Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ១៩៩៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៩៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{Flagicon|Namibia}} [[ណាមីប៊ី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Namibia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡណាមីប៊ី ១៩៩២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{MEX}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Mexico|បវរកញ្ញាចក្រវាមុិកសុីកូ ១៩៩១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{Flagicon|Norway}} [[ន័រវែស]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Norway|បវរកញ្ញាចក្រវាឡន័រវែស ១៩៩០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{Flagicon|Netherlands}} [[ហូឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Netherlands|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហូឡង់ ១៩៨៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៨៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{Flagicon|Chile}} [[ឈីលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឈីលី ១៩៨៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្សុយអេឡា ១៩៨៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៨៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{Flagicon|Sweden}} [[ស៊ុយអែត]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៨៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{Flagicon|New Zealand}} [[នូវែលសេឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss New Zealand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនូវែលសេឡង់ ១៩៨៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{Flagicon|Canada}} [[កាណាដា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ១៩៨២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៨១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៨០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៧៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{Flagicon|South Africa}} [[អាហ្វ្រិកខាងត្បូង]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss South Africa|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ១៩៧៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៧៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{Flagicon|Israel}} [[អ៊ីស្រាអែល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Israel|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអ៊ីស្រាអែល ១៩៧៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{Flagicon|Finland}} [[ហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៧៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{Flagicon|Spain}} [[អេស្ប៉ាញ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Spain|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអេស្ប៉ាញ ១៩៧៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៧៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{Flagicon|Australia}} [[អូស្ត្រាលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ១៩៧២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{Flagicon|Lebanon}} [[លីបង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Lebanon|បវរកញ្ញាចក្រវាឡលីបង់ ១៩៧១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៧០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៦៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេស៊ីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡ ១៩៦៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៦៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៦៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{Flagicon|Greece}} [[ក្រិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Greece|បវរកញ្ញាចក្រវាឡក្រិក ១៩៦៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == bv7p0928if3vfz1rla8k4r2fe638rnc 314765 314764 2024-12-19T11:57:46Z 27.109.113.231 /* ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ */ 314765 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant |name = បវរកញ្ញាចក្រវាល |logo = Miss Universe Logotype.svg |type=ការប្រកួតសម្រស់នារីអន្តរជាតិ|organization=* JKN Legacy Inc.<br>ក្រុមហ៊ុន JKN Global Group (50%)<br>ក្រុមហ៊ុន Legacy Holding Group USA Inc. (50%)|headquarters=[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ]], ប្រទេសសៀម<br> [[:en:Mexico city|ទីក្រុងម៉ិកស៊ិក]], ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ<br>[[ទីក្រុងញូវយ៉ក]], ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក|first=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 1952|1952]]|recent=[[បវរកញ្ញាចក្រវាល 2024|2024]]|current_titleholder=[[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]]<br>{{DK}}|leader_title=ម្ចាស់|leader_name=* [[:en:Jakkaphong Jakrajutatip|ចក្រាផុង ចក្រាចូទិព្វ]]<br> * រ៉ាអ៊ូល រ៉ូឆា កាន់ទូ|leader_title1=អនុប្រធាន|leader_name1=* អូលីវីយ៉ា គីដូ<br> * ម៉ារីអូ ប៊ូការ៉ូ|language=អង់គ្លេស|website={{URL|www.missuniverse.com}}}} '''បវរកញ្ញាចក្រវាល''' ({{Lang-en|Miss Universe}}) គឺជាកម្មវិធី[[:en: Beauty Pageant|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិ]]ប្រចាំឆ្នាំដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នបវរកញ្ញាចក្រវាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[ប្រទេសសៀម]]។<ref>Natalie Tadena (July 2, 2015).[https://www.wsj.com/articles/BL-269B-3913 "Donald Trump's Miss USA Pageant Lands on Reelz Cable Channel"] Archived July 27, 2020, at the Wayback Machine. The Wall Street Journal.</ref> រួមជាមួយនឹង[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] [[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] និង[[បវរកញ្ញាផែនដី]] បវរកញ្ញាចក្រវាឡ គឺជាកម្មវិធីប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិមួយក្នុងចំណោមកម្មវិធី[[:en:Big Four international beauty pageants|ប្រកួតសម្រស់អន្តរជាតិដ៏ធំទាំងបួន]]<ref>Enriquez, Amee (February 2, 2014). [https://www.bbc.com/news/world-asia-25550425 "Beauty Pageant Basics"]. BBC News. Archived from the original on March 8, 2021. Retrieved May 4, 2018.</ref> បវរកញ្ញាចក្រវាឡនិងអង្គការរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និង[[:en:Miss Teen USA|បវរកញ្ញាយុវវ័យសហរដ្ឋអាមេរិក]] បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ [[:en:JKN Global Group|JKN Global Group]]។[3] [[:en:Telemundo|Telemundo]] មានសិទ្ធិផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណក្នុងការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីប្រកួតរហូតដល់ឆ្នាំ 2023។[4] ការតស៊ូមតិរបស់បេក្ខនារីគឺ "បញ្ហាមនុស្សធម៌និងជាសំឡេងដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងពិភពលោក"។ បវរកញ្ញាចក្រវាឡបច្ចុប្បន្នគឺ [[:en:Victoria Kjær Theilvig|Victoria Kjær Theilvig]] នៃប្រទេស [[:en: Denmark|ដាណឺម៉ាក]] ដែលបានគ្រងម្កុដកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ នៅ [[:en:San Mexico City|ទីក្រុងមុិកសុិក]] ប្រទេស [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]]។ == ប្រវត្តិ == [[File:Miss Universe Sash.jpg|right|upright=1.5|thumb|ឈៀងបវរកញ្ញាចក្រវាលពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០២១]] '''បវរកញ្ញាចក្រវាឡ''' ត្រូវបានប្រើជាលើកដំបូងដោយ[[:en:International Pageant of Pulchritude|ការប្រកួតអន្តរជាតិនៃ Pulchritude]] ក្នុងឆ្នាំ 1926 ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ 1935 នៅពេលដែល[[:en:Great Depression|វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ]] និងព្រឹត្តិការណ៍ផ្សេងទៀតមុន[[:en:World War II|សង្គ្រាមលោកលើកទី 2]] បាននាំឱ្យមានការស្លាប់ ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាលបច្ចុប្បន្នត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1952 ដោយ Pacific Knitting Mills ដែលជាក្រុមហ៊ុនសម្លៀកបំពាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងជាក្រុមហ៊ុនផលិត[[:en:Catalina Swimwear|សំលៀកបំពាក់ហែលទឹក Catalina]] ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រុមហ៊ុនគឺជាអ្នកឧបត្ថម្ភកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss America|បវរកញ្ញាអាមេរិក]]រហូតដល់ឆ្នាំ 1951 នៅពេលដែលអ្នកឈ្នះគឺ Yolande Betbeze បានបដិសេធមិនថតរូបជាសាធារណៈដោយស្លៀកឈុតហែលទឹករបស់ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ 1952 ក្រុមហ៊ុន Pacific Knitting Mills បានរៀបចំកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss USA|បវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក]] និងបវរកញ្ញាចក្រវាល ដោយសហការឧបត្ថម្ភពួកគេអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ [[File:Armi-Kuusela-1952.jpg|thumb|[[:en:Armi Kuusela|Armi Kuusela]], ម្ចាស់មកុដលើកដំបូង ជួបជុំនៅ [[:en:Helsinki|ទីក្រុង Helsinki ប្រទេសហ្វាំងឡង់]].]] ការប្រលងបវរកញ្ញាចក្រវាឡលើកដំបូងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅ[[:en:Long Beach|ទីក្រុងឡុងប៊ិច]] [[:en: California|រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា]] ក្នុងឆ្នាំ 1952។ វាត្រូវបានឈ្នះដោយ Armi Kuusela មកពីប្រទេសហ្វាំងឡង់ ដែលបានបោះបង់តំណែងរបស់នាង ទោះបីជាមិនមែនជាផ្លូវការក៏ដោយ ដើម្បីរៀបការមិនយូរប៉ុន្មានមុនពេលឆ្នាំរបស់នាងបានបញ្ចប់។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ 1958 ចំណងជើងបវរកញ្ញាចក្រវាឡដូចជាបវរកញ្ញាអាមេរិកត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទនៅឆ្នាំបន្ទាប់ការប្រលង ដូច្នេះនៅពេលនោះ ចំណងជើងរបស់លោកស្រី Kuusela គឺបវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ 1953។ ចាប់តាំងពីការបង្កើតដោយ Pacific Mills មក ការប្រកួតត្រូវបានរៀបចំ និងធ្វើឡើង។ ដោយអង្គការ Miss Universe។ នៅទីបំផុត Pacific Mills និងក្រុមហ៊ុនបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់វាត្រូវបានទិញដោយសាជីវកម្ម Kayser-Roth ដែលត្រូវបានទិញដោយ Gulf និង Western Industries ។ ការប្រលងនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1955 ។ CBS បានចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយការប្រលងបវរកញ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបវរកញ្ញាចក្រវាលរួមបញ្ចូលគ្នាក្នុងឆ្នាំ 1960 និងជាការប្រកួតដាច់ដោយឡែកនៅឆ្នាំ 1965 ក្នុងឆ្នាំ 1996 លោក[[:en:Donald Trump|ដូណាស់ ត្រាំ]]បានទិញកម្មវិធីប្រកួតពី [[:en:ITT Corp|ITT Crop]] ជាមួយនឹងការរៀបចំការផ្សាយជាមួយ CBS រហូតដល់ឆ្នាំ 2002។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ក្នុងឆ្នាំ 1998 Miss Universe, Inc. បានប្តូរឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅជា Miss Universe Organization ហើយបានផ្លាស់ប្តូរទីស្នាក់ការរបស់ខ្លួនពី Los Angeles ទៅ New York City។ នៅចុងឆ្នាំ 2002 លោក Trump បានចូលទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នាជាមួយ [[:en:NBC|NBC]] ដែលក្នុងឆ្នាំ 2003 លើសពីទីផ្សារផ្សេងទៀតសម្រាប់សិទ្ធិទូរទស្សន៍។ ពីឆ្នាំ 2003 ដល់ឆ្នាំ 2014 ការប្រកួតនេះត្រូវបានចាក់ផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមទូរទស្សន៍ NBC ==ម្ចាស់ម្កុដថ្មីៗ== {{For|full list and details|បញ្ជីឈ្មោះម្ចាស់ពានបវរកញ្ញាចក្រវាល}} {| class="wikitable sortable" font-size: 84%;" !width=|ឆ្នាំប្រកួត !width=|ប្រទេស !width=|ម្ចាស់ម្កុដ !width=|ម្ចាស់ម្កុដក្នុងស្រុក !width=|ឈុតតំណាងជាតិល្អដាច់គេ !width=|ទីកន្លែងនៃការប្រកួត !width=|ចំនួនប្រទេសចូលរួមប្រកួត |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០២៤|២០២៤]] | {{DK}} | [[:en:Maria Victoria Kjær Theilvig|Maria Victoria Kjær Theilvig]] | [[:en: Miss Denmark|បវរកញ្ញាចក្រវាឡដាណឺម៉ាក ២០២៤]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] |[[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] |១២៥ |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២៣|២០២៣]] | {{NIC}} | [[:en:Sheynnis Alondra Palacios Cornejo|Sheynnis Alondra Palacios Cornejo]] | [[:en:Miss Nicaragua|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនីការ៉ាហ្គា ២០២៣]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: El Salvador|ប្រទេសអែលសាល់វ៉ាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២២|២០២២]] | {{USA}} | [[:en:R'Bonney Nola Gabriel|R'Bonney Nola Gabriel]] | [[:en:Miss USA 2022|បវរកញ្ញាក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០២៣]] | [[:en: Ukraine|ប្រទេសអ៊ុយក្រែន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២១|២០២១]] | {{IND}} | [[:en:Harnaaz Kaur Sandhu|Harnaaz Kaur Sandhu]] | [[:en:Miss India 2021|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០២១]] | [[:en: Nigeria|ប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា]] | [[:en: Israel|ប្រទេសអុីស្រាអែល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០២០|២០២០]] | {{MEX}} | [[:en:Alma Andrea Meza Carmona|Alma Andrea Meza Carmona]] | [[:en:Mexicana Universal 2020|បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ ២០២០]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាលឆ្នាំ ២០១៩|២០១៩]] | {{ZAF}} | [[:en:Zozibini Tunzi|Zozibini Tunzi]] | [[:en:Miss South Africa 2019|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៩]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៨|២០១៨]] | {{PHL}} | [[:en:Catriona Elisa Magnayon Gray|Catriona Elisa Magnayon Gray]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៨]] | [[:en: Laos |ប្រទេសលាវ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៧|២០១៧]] | {{ZAF}} | [[:en:Demi-Leigh Tebow|Demi-Leigh Tebow]] | [[:en: Miss South Africa |បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ២០១៧]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៦|២០១៦]] | {{FR}} | [[:en:Iris Mittenaere|Iris Mittenaere]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ២០១៦]] | [[:en: Myanmar|ប្រទេសភូមា]] | [[:en: Philippines|ប្រទេសហ្វីលីពីន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៥|២០១៥]] | {{PHL}} | [[:en:Pia Alonzo Wurtzbach|Pia Alonzo Wurtzbach]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ២០១៦]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៤|២០១៤]] | {{COL}} | [[:en:Paulina Vega Dieppa|Paulina Vega Dieppa]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ២០១៤]] | [[:en: Indonesia|ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១៣|២០១៣]] | {{VEN}} | [[:en:María Gabriela de Jesús Isler Morales|María Gabriela de Jesús Isler Morales]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០១៣]] | [[:en: Nicaragua|ប្រទេសនីការ៉ាហ្គា]] | [[:en: Russia|ប្រទេសរុស្ស៊ី]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១២|២០១២]] | {{USA}} | [[:en:Olivia Frances Culpo|Olivia Frances Culpo]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ២០១២]] | [[:en: China|ប្រទេសចិន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១១|២០១១]] | {{flagicon|Angola}} [[អង់ហ្គោឡា]] | [[:en:Leila Lopes|Leila Lopes]] | [[:en: Miss Angola|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអង់ហ្គោឡា ២០១១]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Brazil|ប្រទេសប្រេស៊ីល]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ ២០១០|២០១០]] | {{MEX}} | [[:en:Jimena Navarrete Rosete|Jimena Navarrete Rosete]] | [[:en: Miss Mexico |បវរកញ្ញាចក្រវាឡម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៩|២០០៩]] | {{VEN}} | [[:en:Stefanía Fernández Krupij|Stefanía Fernández Krupij]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៩]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Bahamas|ប្រទេសប៉ាហាម៉ាស]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៨|២០០៨]] | {{VEN}} | [[:en:Dayana Sabrina Mendoza Moncada|Dayana Sabrina Mendoza Moncada]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ២០០៨]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Vietnam|ប្រទេសយួន]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៧|២០០៧]] | {{JAP}} | [[:en:Riyo Mori|Riyo Mori]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ២០០៧]] | [[:en:No Winner|មិនមានអ្នកឈ្នះ]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៦|២០០៦]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza|Zuleyka Jerrís Rivera Mendoza]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០៦]] | [[:en: Japan|ប្រទេសជប៉ុន]] | [[:en: United States of America|ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៥|២០០៥]] | {{CAN}} | [[:en:Natalie Glebova|Natalie Glebova]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ២០០៥]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | [[:en: Thailand|ប្រទេសសៀម]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៤|២០០៤]] | {{AUS}} | [[:en:Jennifer Hawkins|Jennifer Hawkins]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ២០០៤]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | [[:en: Ecuador|ប្រទេសអេក្វាឌ័រ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០៣|២០០៣]] | {{DOM}} | [[:en:Amelia Vega Polanco|Amelia Vega Polanco]] | [[:en: Miss Dominican Republic|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសាធារណរដ្ឋដូមីនិក ២០០៣]] | [[:en: Dominican Republic|សាធារណរដ្ឋដូមីនិក]] | [[:en: Panama|ប្រទេសប៉ាណាម៉ា]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{PAN}} | [[:en:Yostin Lissette Pasek Patiño|Yostin Lissette Pasek Patiño]] (ជំនួសតំណែង) | [[:en: Miss Panama|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉ាណាម៉ា ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០២|២០០២]] | {{RUS}} | [[:en:Oksana Gennadyevna Borodina|Oksana Gennadyevna Borodina]] (លាលែងចេញពីតំណែង) | [[:en: Miss Russia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡរុស្ស៊ី ២០០២]] | [[:en: Colombia|ប្រទេសកូឡុំប៊ី]] | [[:en: Puerto Rico|ព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០១|២០០១]] | {{flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Denise Marie Quiñones August|Denise Marie Quiñones August]] | [[:en:Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ២០០១]] | [[:en: Korea|ប្រទេសកូរ៉េ]] | [[:en: Puerto Rico| ប្រទេសព័រតូរីកូ]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ២០០០|២០០០]] | {{IND}} | [[:en:Lara Dutta Bhupathi|Lara Dutta Bhupathi]] | [[:e:Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ២០០០]] | [[:en: Mexico|ប្រទេសម៉ិកស៊ីកូ]] | [[:en: Cyprus|ប្រទេសស៊ីប]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៩|១៩៩៩]] | {{Flagicon|Botswana}} [[បូតស្វាណា]] | [[:en:Mpule Keneilwe Kwelagobe|Mpule Keneilwe Kwelagobe]] | [[:en: Miss Botswana|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបូតស្វាណា ១៩៩៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៨|១៩៩៨]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:Wendy Marcelle Fitzwilliam|Wendy Marcelle Fitzwilliam]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៩៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៧|១៩៩៧]] | {{USA}} | [[:en:Brook Antoinette Mahealani Lee|Brook Antoinette Mahealani Lee]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៦|១៩៩៦]] | {{VEN}} | [[:en:Yoseph Alicia Machado Fajardo|Yoseph Alicia Machado Fajardo]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៩៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៥|១៩៩៥]] | {{USA}} | [[:en:Chelsi Mariam Pearl Smith|Chelsi Mariam Pearl Smith]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៩៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៤|១៩៩៤]] | {{Flagicon|India}} [[ឥណ្ឌា]] | [[:en:Sushmita Sen|Sushmita Sen]] | [[:en: Miss India|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឥណ្ឌា ១៩៩៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩៣|១៩៩៣]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:Dayanara Torres Delgado|Dayanara Torres Delgado]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៩៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩២|១៩៩២]] | {{Flagicon|Namibia}} [[ណាមីប៊ី]] | [[:en:Michelle McLean|Michelle McLean]] | [[:en: Miss Namibia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡណាមីប៊ី ១៩៩២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩១|១៩៩១]] | {{MEX}} | [[:en:María de Guadalupe Jones Garay|María de Guadalupe Jones Garay]] | [[:en: Miss Mexico|បវរកញ្ញាចក្រវាមុិកសុីកូ ១៩៩១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៩០|១៩៩០]] | {{Flagicon|Norway}} [[ន័រវែស]] | [[:en:Mona Grudt|Mona Grudt]] | [[:en: Miss Norway|បវរកញ្ញាចក្រវាឡន័រវែស ១៩៩០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៩|១៩៨៩]] | {{Flagicon|Netherlands}} [[ហូឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Netherlands|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហូឡង់ ១៩៨៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៨|១៩៨៨]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៨៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៧|១៩៨៧]] | {{Flagicon|Chile}} [[ឈីលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡឈីលី ១៩៨៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៦|១៩៨៦]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្សុយអេឡា ១៩៨៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៥|១៩៨៥]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៨៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៤|១៩៨៤]] | {{Flagicon|Sweden}} [[ស៊ុយអែត]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៨៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨៣|១៩៨៣]] | {{Flagicon|New Zealand}} [[នូវែលសេឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss New Zealand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡនូវែលសេឡង់ ១៩៨៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨២|១៩៨២]] | {{Flagicon|Canada}} [[កាណាដា]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Canada|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកាណាដា ១៩៨២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨១|១៩៨១]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៨១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៨០|១៩៨០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៨០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៩|១៩៧៩]] | {{VEN}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Venezuela|បវរកញ្ញាចក្រវាឡវេណេហ្ស៊ុយអេឡា ១៩៧៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៨|១៩៧៨]] | {{Flagicon|South Africa}} [[អាហ្វ្រិកខាងត្បូង]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss South Africa|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្វ្រិកខាងត្បូង ១៩៧៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៧|១៩៧៧]] | {{Flagicon|Trinidad and Tobago}} [[ទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Trinidad and Tobago|បវរកញ្ញាចក្រវាឡទ្រីនីដាដ និង តូបាហ្គោ ១៩៧៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៦|១៩៧៦]] | {{Flagicon|Israel}} [[អ៊ីស្រាអែល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Israel|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអ៊ីស្រាអែល ១៩៧៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៥|១៩៧៥]] | {{Flagicon|Finland}} [[ហ្វាំងឡង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៧៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៤|១៩៧៤]] | {{Flagicon|Spain}} [[អេស្ប៉ាញ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Spain|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអេស្ប៉ាញ ១៩៧៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧៣|១៩៧៣]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៧៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧២|១៩៧២]] | {{Flagicon|Australia}} [[អូស្ត្រាលី]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Australia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអូស្ត្រាលី ១៩៧២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧១|១៩៧១]] | {{Flagicon|Lebanon}} [[លីបង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Lebanon|បវរកញ្ញាចក្រវាឡលីបង់ ១៩៧១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៧០|១៩៧០]] | {{Flagicon|Puerto Rico}} [[ព័រតូរីកូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Puerto Rico|បវរកញ្ញាចក្រវាឡព័រតូរីកូ ១៩៧០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៩|១៩៦៩]] | {{Flagicon|Philippines}} [[ហ្វីលីពីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Philippines|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វីលីពីន ១៩៦៩]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៨|១៩៦៨]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេស៊ីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៧|១៩៦៧]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡ ១៩៦៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៦|១៩៦៦]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៦៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៥|១៩៦៥]] | {{Flagicon|Thailand}} [[សៀម]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Thailand|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសៀម ១៩៦៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៤|១៩៦៤]] | {{Flagicon|Greece}} [[ក្រិក]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Greece|បវរកញ្ញាចក្រវាឡក្រិក ១៩៦៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦៣|១៩៦៣]] | {{Flagicon|Brazil}} [[ប្រេសុីល]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Brazil|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប្រេស៊ីល ១៩៦៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦២|១៩៦២]] | {{Flagicon|Argentina}} [[អាហ្សង់ទីន]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Argentina|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាហ្សង់ទីន ១៩៦២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦១|១៩៦១]] | {{Flagicon|Germany}} [[អាល្លឺម៉ង់]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|បវរកញ្ញាចក្រវាឡអាល្លឺម៉ង់ ១៩៦១]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៦០|១៩៦០]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៦០]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៩|១៩៥៩]] | {{JAP}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Japan|បវរកញ្ញាចក្រវាឡជប៉ុន ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៨|១៩៥៨]] | {{COL}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Colombia|បវរកញ្ញាចក្រវាឡកូឡុំប៊ី ១៩៥៨]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៧|១៩៥៧]] | {{Flagicon|Peru}} [[បេរ៉ូ]] | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Peru|បវរកញ្ញាចក្រវាឡប៉េរូ ១៩៥៧]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៦|១៩៥៦]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en:Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៦]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៥|១៩៥៥]] | {{SE}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Sweden|បវរកញ្ញាចក្រវាឡស៊ុយអែត ១៩៥៥]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៤|១៩៥៤]] | {{USA}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss United States of America|បវរកញ្ញាចក្រវាឡសហរដ្ឋអាមេរិក ១៩៥៤]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥៣|១៩៥៣]] | {{FR}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss France|បវរកញ្ញាចក្រវាឡបារាំង ១៩៥៣]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |- | [[បវរកញ្ញាចក្រវាឡឆ្នាំ១៩៥២|១៩៥២]] | {{FI}} | [[:en:|en:]] | [[:en: Miss Finland|បវរកញ្ញាចក្រវាឡហ្វាំងឡង់ ១៩៥២]] | [[:en:|en:]] | [[:en:|en:]] | |- |} == តំណាងប្រទេសកម្ពុជា == {| class="wikitable" border="5" cellpadding="3" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #FFFFFF; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 92%; text-align:center" !ឆ្នាំ !បេក្ខភាព !ខេត្ត !តំណែង !រង្វាន់ពិសេស |- |២០២៤ | ប្រាសាទ ដាវីន | [[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Top30 | Top 2 Voice for Change |- | ២០២៣ | ចន សុទិម៉ា |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០២២ | ហង្ស ម៉ានីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២១ | ងិន ម៉ារ៉ាឌី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០២០ | រ៉េត សារីតា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៩ | សំណាង អាលីណា |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |- | ២០១៨ | រឿន សុីណាត |[[ខេត្តកំពង់ចាម]] | Unplaced | |- | ២០១៧ | ប៊ី សុធារី |[[រាជធានីភ្នំពេញ]] | Unplaced | |} == សូមមើលផងដែរ == *[[បវរកញ្ញាពិភពលោក]] *[[បវរកញ្ញាអន្តរជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាផែនដី]] *[[បវរកញ្ញាស៊ូប៉ាជាតិ]] *[[បវរកញ្ញាហ្រ្គែនអន្តរជាតិ]] *[[Miss Planet International]] == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == ទំព័រភ្ជាប់ផ្សេងៗ == lxcnh61ck87ta65mmd2szbd77uh1gs7 0 43532 314749 313097 2024-12-19T05:42:06Z CommonsDelinker 142 Replacing Ubon_Ratchathani_Province_Flags.svg with [[File:Flag_of_Ubon_Ratchathani_Province.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). 314749 wikitext text/x-wiki {{នយោបាយថៃ}} '''ចង្វាតនៃថៃ''' គឺ​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​នៃ​ប្រទេស​[[ថៃ]]​ដែល​ត្រូវ​បាន​បែង​ចែក​ជា 76 ចង្វាត ({{Lang-th|จังหวัด}}, អានថា: ចាំងវ៉ាត់, ប្រែថា: ខេត្ត) ត្រឹមត្រូវនិងតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយ ({{Lang-th|เขตปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ}}, តំបន់រដ្ឋបាលផ្នែកក្នុងស្រុកទម្រង់ពិសេស) តំណាងឱ្យរាជធានី[[បាងកក]]<ref name="DOPA-20170421">{{cite web|date=21 April 2017|title=Administrative information|url=https://multi.dopa.go.th/pab/news/cate9/view46|access-date=22 August 2019|website=Department of Provincial Affairs (DOPA)|publisher=Provincial Affairs Bureau|archivedate=10 សីហា 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180810111025/https://multi.dopa.go.th/pab/news/cate9/view46|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=ประกาศสำนักทะเบียนกลาง เรื่อง จำนวนราษฎรทั่วราชอาณาจักร ตามหลักฐานการทะเบียนราษฎร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2558|trans-title=Announcement of the Central Registry. The number of people throughout the Kingdom. The evidence of registration as of 31 December 2015|url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/y_stat58.htm|access-date=28 May 2018|website=Department of Provincial Administration (DOPA)}}</ref><ref>{{cite web|title=The World Factbook: Thailand|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/|access-date=13 June 2018|website=U.S. Central Intelligence Agency}}</ref> ពួកគេគឺជាអង្គភាពរដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋាននិងត្រូវបានបែងចែកទៅជា[[អាំភើ]] ({{Lang-th|อำเภอ}}, ស្រុក) និងដើរតួជានីតិបុគ្គលផងដែរ​ ចង្វាតនីមួយៗដឹកនាំដោយអភិបាលចង្វាត​ (ผู้ว่าราชการจังหวัด, អ្នកអភិបាលចង្វាត/ខេត្ត) ដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរដ្ឋាភិបាលកណ្តាល។ == ចង្វាតនិងតំបន់រដ្ឋបាល == {{-}} {{ផែនទីរូបភាពរបស់ចង្វាត់នៅប្រទេសថៃ}} === ភាគខាងជើង === {| class="wikitable sortable" !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត ! width="15%" |ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ ! width="16%" |ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI2">http://somchaiblessings.blogspot.com/2012/05/human-development-in-thailand.html ดัชนีการพัฒนามนุษย์ในประเทศไทย</ref> |- |[[ឯកសារ:Chiangrai Flag.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Chiang Rai.svg|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តឈៀងរ៉ាយ|ឈៀងរ៉ាយ]] (ជៀងរាយ) |Chiang Rai |เชียงราย (ឈៀងរ៉ាយ) | align="right" |1,287,615 | align="right" |11,678.4 | align="right" |110.3 | align="center" |0.716 |- |[[ឯកសារ:Flag Chiang Mai Province.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Chiang Mai.png|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តឈៀងម៉ៃ|ឈៀងម៉ៃ]] (ជៀងហ្មៃ) |Chiang Mai |เชียงใหม่ (ឈៀងម៉ៃ) | align="right" |1,640,479 | align="right" |20,107.0 | align="right" |81.6 | align="center" |0.904 |- |[[ឯកសារ:Flag of Nan Province.jpg|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal of Nan Province (color version, Thai Fine Art Department).svg|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តណាន|ណាន]] (នាន) |Nan |น่าน (ណាន) | align="right" |476,363 | align="right" |11,472.1 | align="right" |41.5 | align="center" |0.705 |- |[[ឯកសារ:Phayao flag.svg|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Phayao.png|51x51ភីកសែល]] |[[ខេត្តព្យៅ|ព្យៅ]] |Phayao |พะเยา (ផៈយ៉ៅ) | align="right" |486,304 | align="right" |6,335.1 | align="right" |76.8 | align="center" |0.722 |- |[[ឯកសារ:Phrae flag.svg|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal of Phrae Province (colour version, as the provincial administration used).svg|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តព្រែ|ព្រែ]] |Phrae |แพร่ (ភ្រែ) | align="right" |447,564 | align="right" |6,538.6 | align="right" |70.5 | align="center" |0.702 |- |[[ឯកសារ:Flag Mae Hong Son Province.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Mae Hong Son.svg|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តម៉ែហងសន|ម៉ែហងសន]] |Mae Hong Son |แม่ฮ่องสอน (ម៉ែហងសន) | align="right" |242,742 | align="right" |12,681.3 | align="right" |19.1 | align="center" |0.704 |- | |[[ឯកសារ:Seal Lampang.png|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តលំប៉ាង|លំប៉ាង]]​ (លាំបាង) |Lampang |ลำปาง (ឡាំប៉ាង) | align="right" |761,949 | align="right" |12,534.0 | align="right" |60.8 | align="center" |0.748 |- | |[[ឯកសារ:Seal Lamphun.svg|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តលំពូន|លំពូន]] (លាំពូន) |Lamphun |ลำพูน (ឡាំភូន) | align="right" |404,560 | align="right" |4,505.9 | align="right" |90.0 | align="center" |0.729 |- |[[ឯកសារ:Uttaradit provincial flag.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Uttaradit Seal.png|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តឧត្តរឌិត្ថ|ឧត្តរឌិត្ថ]] (ឧតរតិត្ថ៍) |Uttaradit |อุตรดิตถ์ (អ៊ុតតៈរ៉ៈឌីត) | align="right" |462,618 | align="right" |7,838.6 | align="right" |59.0 | align="center" |0.711 |} === ភាគឦសាន === {| class="wikitable sortable" |- !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត !width="15%"|ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ !width="16%"|ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI" /> |- |[[ឯកសារ:Flag Karasin Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Kalasin.png|50x50px]] |[[ខេត្តកាលសិន្ធុ|កាលសិន្ធុ]] (កាឡសិន្ធុ៍) | Kalasin |กาฬสินธุ์ (កាឡៈស៊ីន) | align="right"|982,578 | align="right"|6,946.7 | align="right"|141.4 | align="center" |0.718 |- |[[ឯកសារ:Khon Kaen Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Khon Kaen.png|50x50px]] |[[ខេត្តខនកែន|ខនកែន]] | Khon Kaen |ขอนแก่น (ខនគែន) | align="right"|1,767,601 | align="right"|10,886.0 | align="right"|162.4 | align="center" |0.850 |- |[[ឯកសារ:Chaiyaphum Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Chaiyaphum.png|50x50px]] |[[ខេត្តជ័យភូមិ|ជ័យភូមិ]]​ | Chaiyaphum |ชัยภูมิ (ឆៃយ៉ៈភូម) | align="right"|1,127,423 | align="right"|12,778.3 | align="right"|88.2 | align="center" |0.748 |- |[[ឯកសារ:Flag of Nakhon Phanom Province.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal of Nakhon Phanom Province (color version).svg|50x50px]] |[[ខេត្តនគរភ្នំ|នគរភ្នំ]] (នគរព្នម) | Nakhon Phanom |นครพนม (ណៈខនផៈណុំ) | align="right"|703,392 | align="right"|5,512.7 | align="right"|127.6 | align="center" |0.778 |- |[[ឯកសារ:Nakhon Ratchasima Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nakhon Ratchasima.png|50x50px]] |[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជសីមា]] | Nakhon Ratchasima |นครราชสีมา (ណៈខនរ៉ាតឆៈស៊ីម៉ា) | align="right"|2,628,818 | align="right"|20,494.0 | align="right"|128.27 | align="center" |0.815 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Bueng_Kan_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Bueng Kan.png|50x50px]] |[[ខេត្តបឹងកាល|បឹងកាល]]​ (បឹងកាឡ) | Bueng Kan |บึงกาฬ (ប៊ឹងកាន) | align="right"|385,053 | align="right"|4,305 | align="right"|89.4 | align="center"|--- |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Buriram_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Buriram.png|50x50px]] |[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] | Buri Ram |บุรีรัมย์ (ប៊ុរីរ៉ាម) | align="right"|1,553,765 | align="right"|10,322.9 | align="right"|150.5 | align="center" |0.729 |- |[[ឯកសារ:Mahasarakham PV Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Maha Sarakham.png|50x50px]] |[[ខេត្តមហាសារគាម|មហាសារគាម]] | Maha Sarakham |มหาสารคาม (ម៉ៈហាសារ៉ៈខាម) | align="right"|940,911 | align="right"|5,291.7 | align="right"|177.8 | align="center" |0.729 |- |[[ឯកសារ:Mukdahan Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal of Mukdahan Province.png|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តមុក្តាហារ|មុក្តាហារ]] | Mukdahan |มุกดาหาร (មុកដាហាន) | align="right"|339,575 | align="right"|4,339.8 | align="right"|78.2 | align="center" |0.728 |- |[[ឯកសារ:Yasothon Flag.png|border|70x70px]] | |[[ខេត្តយសោធរ|យសោធរ]] | Yasothon |ยโสธร (យ៉ៈសូថន) | align="right"|539,542 | align="right"|4,161.7 | align="right"|129.6 | align="center" |0.782 |- |[[ឯកសារ:Flag Roi-Et Province.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Roi Et.png|50x50px]] |[[ខេត្តរយឯត|រយឯត]] | Roi Et |ร้อยเอ็ด (រ៉យអេត, រ៉យអិត) | align="right"|1,309,708 | align="right"|8,299.4 | align="right"|157.8 | align="center" |0.732 |- | |[[ឯកសារ:Seal Loei.png|50x50px]] |[[ខេត្តលើយ|លើយ]] | Loei |เลย (លើយ) | align="right"|624,066 | align="right"|11,424.6 | align="right"|54.6 | align="center" |0.731 |- |[[ឯកសារ:Sisaket_drapeau.gif|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Sisaket.png|50x50px]] |[[ខេត្តសិរីសាកេត|សិរីសាកេត]]​ (ស្រីសកេស) | Si Sa Ket |ศรีสะเกษ (ស៊ីសាកេត) | align="right"|1,452,471 | align="right"|8,840.0 | align="right"|164.3 | align="center" |0.734 |- |[[ឯកសារ:Sakon Nakhon Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Sakon Nakhon.png|50x50px]] |​[[ខេត្តសកលនគរ|សកលនគរ]] | Sakon Nakhon |สกลนคร (សៈកុនណៈខន) | align="right"|1,122,905 | align="right"|9,605.8 | align="right"|116.9 | align="center" |0.705 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Surin_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Surin.png|50x50px]] |[[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] | Surin |สุรินทร์ (ស៊ូរីន) | align="right"|1,381,761 | align="right"|8,124.1 | align="right"|170.1 | align="center" |0.751 |- |[[ឯកសារ:Flag Nong Khai Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nong Khai.png|50x50px]] |[[ខេត្តហ្នងគាយ|ហ្នងគាយ]] | Nong Khai |หนองคาย (ណងខាយ) | align="right"|509,395 | align="right"|3,027.0 | align="right"|168.3 | align="center" |0.755 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Nong_Bua_Lamphu_Province.jpeg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nong Bua Lamphu.png|50x50px]] |[[ខេត្តហ្នងបួលំភូ|ហ្នងបួលំភូ]] | Nong Bua Lam Phu |หนองบัวลำภู (ណងបួឡាំភូ) | align="right"|502,868 | align="right"|3,859.0 | align="right"|130.3 | align="center" |0.714 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Udon_Thani_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Udon Thani.png|50x50px]] |[[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]] | Udon Thani |อุดรธานี (អ៊ុដនថានី) | align="right" |1,544,786 | align="right" |11,730.3 | align="right" |131.7 | align="center" |0.907 |- |[[ឯកសារ:Flag of Ubon Ratchathani Province.svg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Ubon Ratchathani.png|50x50px]] |[[ខេត្តឧប្បលរាជធានី|ឧប្បលរាជធានី]] | Ubon Ratchathani |อุบลราชธานี (អ៊ុបុនរ៉ាតឆៈថានី) | align="right" |1,813,088 | align="right" |15,744.8 | align="right" |115.2 | align="center" |0.800 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Amnat_Charoen_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Amnatcharoen.png|50x50px]] |[[ខេត្តអំណាចច្រើន|អំណាចច្រើន]] (អាំនាចច្រើញ) | Amnat Charoen |อำนาจเจริญ​ (អាំណាតចៈរើន) | align="right" |372,137 | align="right" |3,161.2 | align="right" |117.7 | align="center" |0.712 |} === ភាគកណ្តាល === {| class="wikitable sortable" |- !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត !width="15%"|ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ !width="16%"|ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI" /> |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Bangkok.svg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Bangkok Metropolitan Admin (green).svg|50x50px]] |[[បាងកក]] (ក្រុងទេពមហានគរ) |Bangkok |กรุงเ​ทพมหานคร​ (គ្រុងធេបម៉ៈហាណៈខន) | align="right" |5,682,415 | align="right" |1,568.7 | align="right" |1,400 | align="center" |0.933 |- | |[[ឯកសារ:Seal Kamphaeng Phet.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] | Kamphaeng Phet |กำแพงเพชร​ (កាំភែងភេត) | align="right" |729,133<ref>http://stat.dopa.go.th/stat/statnew/upstat_age_disp.php</ref> | align="right" |8,607.5 | align="right" |84.5 | align="center" |0.725 |- |[[ឯកសារ:Chai Nat Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Chainat.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តជ័យនាថ|ជ័យនាថ]] | Chai Nat |ชัยนาท​ (ឆៃណាត) | align="right" |329,722 | align="right" |2,469.7 | align="right" |135.6 | align="center" |0.756 |- |[[ឯកសារ:Flag Nakhon Nayok Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nakhon Nayok.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តនគរនាយក|នគរនាយក]] | Nakhon Nayok |นครนายก​ (ណៈខនណាយ៉ុក) | align="right" |259,342 | align="right" |2,122.0 | align="right" |119.1 | align="center" |0.758 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Nakhon_Pathom_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nakhon Pathom.svg|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តនគរបឋម|នគរបឋម]] | Nakhon Pathom |นครปฐม​ (ណៈខនប៉ៈថុំ) | align="right" |911,492 | align="right" |2,168.3 | align="right" |396.7 | align="center" |0.682 |- |[[ឯកសារ:Nakhon Sawan Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Nakhon Sawan.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តនគរសួគ៌|នគរសួគ៌]] | Nakhon Sawan |นครสวรรค์​ (ណៈខនសៈវ៉ាន់) | align="right" |1,065,334 | align="right" |9,597.7 | align="right" |111.8 | align="center" |0.752 |- |[[ឯកសារ:ธงจังหวัดนนทบุรี.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal of Nonthaburi.svg|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តនន្ទបុរី|នន្ទបុរី]] | Nonthaburi |นนทบุรี​ (ណុនថៈប៊ុរី) | align="right" |1,229,735 | align="right" |622.3 | align="right" |1,770.4 | align="center" |0.743 |- |[[ឯកសារ:Pathum Thani Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Pathum Thani.png|51x51px]]&nbsp; |[[ខេត្តបទុមធានី|បទុមធានី]] | Pathum Thani |ปทุมธานี​ (ប៉ៈធុំថានី) | align="right" |1,129,115 | align="right" |1,525.9 | align="right" |739.9 | align="center" |0.805 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Phra_Nakhon_Si_Ayutthaya_Province.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal of Phra Nakhon Si Ayutthaya Province (color version, Thai Fine Art Department).svg|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធយា|ព្រះនគរស្រីអយុធយា]] | Phra Nakhon Si Ayutthaya |พระนครศรีอยุธยา (ផ្រៈណៈខនស៊ីអៈយុតថៈយ៉ា) | align="right" |808,360 | align="right" |2,556.6 | align="right" |305.9 | align="center" |0.729 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Phichit_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Phichit.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តពិចិត្រ|ពិចិត្រ]]​ (វិចិត្រ) | Phichit |พิจิตร (ភិជីត) | align="right" |541,868 | align="right" |4,531.0 | align="right" |122.0 | align="center" |0.693 |- |[[ឯកសារ:Pitsanulok flag.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal_of_Phitsanulok_Province_(without_the_name_of_province).svg|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តពិស្ណុលោក|ពិស្ណុលោក]] (វិស្ណុលោក) | Phitsanulok |พิษณุโลก (ភីតសៈនុឡូក) | align="right" |813,852 | align="right" |10,815.8 | align="right" |78.6 | align="center" |0.724 |- |[[ឯកសារ:Phetchabun provincial flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Phetchabun.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តពេជ្របូរណ៍|ពេជ្របូរណ៍]] | Phetchabun |เพชรบูรณ์ (ភេតឆៈប៊ូន) | align="right" |996,031 | align="right" |12,668.4 | align="right" |78.6 | align="center" |0.745 |- |[[ឯកសារ:Flag Lop Buri Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Lopburi.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តលពបុរី|លព្វបុរី]] | Lop Buri |ลพบุรี (ឡុបប៊ុរី) | align="right" |755,854 | align="right" |6,199.8 | align="right" |121.9 | align="center" |0.742 |- |[[ឯកសារ:Flag Samut Prakan Province.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Samut Prakan.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសមុទ្រប្រាការ|សមុទ្រប្រាការ]] | Samut Prakan |สมุทรปราการ (សៈមុតប៉្រាកាន) | align="right" |1,310,766 | align="right" |1,004.1 | align="right" |1,180.3 | align="center" |0.825 |- |[[ឯកសារ:Flag Samut Songkhram Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Samut Songkhram.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសមុទ្រសង្គ្រាម|សមុទ្រសង្គ្រាម]] | Samut Songkhram |สมุทรสงคราม (សៈមុតសុងខ្រាម) | align="right" |194,057 | align="right" |416.7 | align="right" |465.7 | align="center" |0.762 |- |[[ឯកសារ:Flag Samut Sakhon Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Samut Sakhon.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសមុទ្រសាគរ|សមុទ្រសាគរ]] | Samut Sakhon |สมุทรสาคร (សៈមុតសាខន) | align="right" |491,887 | align="right" |872.3 | align="right" |563.9 | align="center" |0.758 |- |[[ឯកសារ:Provincial Flag of Saraburi.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Saraburi.png|51x51px]]&nbsp; |[[ខេត្តស្រៈបុរី|ស្រៈបុរី]] | Saraburi |สระบุรี (សៈរ៉ៈប៊ុរី) | align="right" |617,384 | align="right" |3,576.5 | align="right" |172.6 | align="center" |0.798 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Sing_Buri_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Sing Buri.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសិង្ហបុរី|សិង្ហបុរី]] | Sing Buri |สิงห์บุรี (ស៊ីងប៊ុរី) | align="right" |214,661 | align="right" |822.5 | align="right" |261.0 | align="center" |0.739 |- |[[ឯកសារ:Flag of Sukhothai Province.svg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal of Sukhothai Province (color version).svg|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសុខោទ័យ|សុខោទ័យ]] | Sukhothai |สุโขทัย (ស៊ុខូថៃ) | align="right" |601,778 | align="right" |6,596.1 | align="right" |91.2 | align="center" |0.738 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Suphan_Buri_(province).gif|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Suphanburi.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តសុពណ៌បុរី|សុពណ៌បុរី]]​ (សុវណ្ណបុរី) | Suphan Buri |สุพรรณบุรี (ស៊ុផាន់ប៊ុរី) | align="right" |845,950 | align="right" |5,358.0 | align="right" |157.9 | align="center" |0.744 |- |[[ឯកសារ:Ang Thong Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Ang Thong.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តអាងថង|អាងថង]] | Ang Thong |อ่างทอง (អាងថង) | align="right" |284,970 | align="right" |968.4 | align="right" |294.3 | align="center" |0.720 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Uthai_Thani_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Uthaithani.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តឧទ័យធានី|ឧទ័យធានី]] | Uthai Thani |อุทัยธานี (អ៊ុថៃថានី) | align="right" |327,959 | align="right" |6,730.3 | align="right" |48.7 | align="center" |0.704 |} === ភាគខាងកើត === {| class="wikitable sortable" |- !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត !width="15%"|ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ !width="16%"|ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI" /> |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Chanthaburi_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Chanthaburi.png|50x50px]] |[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] | Chanthaburi |จันทบุรี (ចាន់ថៈប៊ុរី) | align="right"|514,616 | align="right"|6,338.0 | align="right"|81.2 | align="center" |0.754 |- |[[ឯកសារ:Flag of Chachoengsao Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Chachoengsao.png|50x50px]] |[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ|ស្ទឹងជ្រៅ]] (ឆ្ជើងទ្រៅ) | Chachoengsao |ฉะเชิงเทรา (ឆៈឈើងសៅ) | align="right"|673,933 | align="right"|5,351.0 | align="right"|125.9 | align="center" |0.708 |- |[[ឯកសារ:Flag of Chonburi.jpg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Chonburi.png|50x50px]] |[[ខេត្តជលបុរី|ជលបុរី]] | Chon Buri |ชลบุรี (ឆុនប៊ុរី) | align="right"|1,509,125 | align="right"|4,363.0 | align="right"|345.8 | align="center" |0.889 |- |[[ឯកសារ:Flag of Trat Province.jpg|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Trat.png|50x50px]] |[[ខេត្តត្រាច|ត្រាច]] | Trat |ตราด (ត្រាត) | align="right"|220,921 | align="right"|2,819.0 | align="right"|78.4 | align="center" |0.675 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Prachin_Buri_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Prachinburi.png|50x50px]] |[[ខេត្តប្រាចិនបុរី|ប្រាចិនបុរី]] | Prachin Buri |ปราจีนบุรี (ប៉្រាជីនប៊ុរី) | align="right"|466,572 | align="right"|4,762.4 | align="right"|98.0 | align="center" |0.755 |- |[[ឯកសារ:Rayong Flag.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Rayong.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] | Rayong |ระยอง (រ៉ាក់យ៉ង) | align="right"|626,402 | align="right"|3,552.0 | align="right"|176.4 | align="center" |0.802 |- |[[ឯកសារ:Sa Kaeo Flag.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Old picture Seal Sakaeo.png|border|50x50ភីកសែល]] |[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] | Sa Kaeo |สระแก้ว (ស្រៈកែវ) | align="right"|485,632 | align="right"|7,195.1 | align="right"|75.6 | align="center" |0.688 |} === ភាគខាងលិច === {| class="wikitable sortable" |- !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត !width="15%"|ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ !width="16%"|ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI" /> |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Kanchanaburi_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Kanchanaburi.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តកញ្ចនបុរី|កញ្ចនបុរី]] (កាញ្ចនៈបុរី) | Kanchanaburi |กาญจนบุรี (កាន់ចៈណៈប៊ុរី) | align="right"|839,776 | align="right"|19,483.2 | align="right"|43.1 | align="center" |0.733 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Tak_Province.png|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Tak.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តតាក|តាក]] | Tak |ตาก (តាក) | align="right"|525,684 | align="right"|16,406.6 | align="right"|32.0 | align="center" |0.735 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Prachuap_Khiri_Khan_Province.jpg|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Prachuap Khiri Khan.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តប្រចួបគីរីខ័ន្ធ|ប្រចួបគីរីខ័ន្ធ]] | Prachuap Khiri Khan |ประจวบคีรีขันธ์ (ប៉្រៈជួបឃីរីខាន់) | align="right"|509,134 | align="right"|6,367.6 | align="right"|80.0 | align="center" |0.868 |- |[[ឯកសារ:Flag Petchaburi Province.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Phetchaburi.png|50x50px]]&nbsp; |[[ខេត្តពេជ្របុរី|ពេជ្របុរី]] | Phetchaburi |เพชรบุรี (ភេតឆៈប៊ុរី) | align="right"|464,033 | align="right"|6,225.1 | align="right"|74.5 | align="center" |0.798 |- |[[ឯកសារ:Ratchaburi Flag.png|border|70x70px]] |[[ឯកសារ:Seal Ratchaburi.png|50x50px]]&nbsp; |[[​ខេត្ត​រាជបុរី​|រាជបុរី]] | Ratchaburi |ราชบุรี​ (រ៉ាតឆៈប៊ុរី) | align="right"|839,075 | align="right"|5,196.5 | align="right"|161.5 | align="center" |0.726 |} === ភាគខាងត្បូង === {| class="wikitable sortable" !ទង់ចង្វាត !ត្រាចង្វាត ! width="15%" |ឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ ! width="16%" |ឈ្មោះជាតួរ៉ូម៉ាំង !ឈ្មោះជាភាសាថៃនិងពាក្យអាន ! width="9%" |ចំនួនប្រជាជន (នាក់) ! width="9%" |តំបន់ (គ.ម.២) ! width="11%" |ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជន (នាក់/គ.ម.២) ! width="8%" |សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស<ref name="HDI">http://somchaiblessings.blogspot.com/2012/05/human-development-in-thailand.html ดัชนีการพัฒนามนุษย์ในประเทศไทย</ref> |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Krabi_Province.jpg|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Krabi.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តក្របី|ក្របី]] |Krabi |กระบี่​ (ក្រៈប៊ី) | align="right" |469,769 | align="right" |4,708.5 | align="right" |99.8 | align="center" |0.805 |- |[[ឯកសារ:Chumphon_Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Chumphon.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តជុម្ពរ|ជុម្ពរ]] |Chumphon |ชุมพร​ (ឈុំផន) | align="right" |509,650 | align="right" |6,010.8 | align="right" |84.8 | align="center" |0.710 |- |[[ឯកសារ:Trang_Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Trang.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តត្រាំង|ត្រាំង]] |Trang |ตรัง (ត្រាំង) | align="right" |643,072 | align="right" |4,917.5 | align="right" |130.8 | align="center" |0.692 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Nakhon_Si_Thammarat_Province.jpg|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Nakhon_Si_Thammarat.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ|នគរស្រីធម្មរាជ]] |Nakhon Si Thammarat |นครศรีธรรมราช (ណៈខនស៊ីថាំម៉ៈរ៉ាត) | align="right" |1,557,482 | align="right" |9,942.5 | align="right" |156.6 | align="center" |0.769 |- |[[ឯកសារ:Flag Naratiwat Province.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal of Narathiwat Province (2004 version, as appeared in the Royal Thai Government Gazette).png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តនរាធិវាស|នរាធិវាស]] |Narathiwat |นราธิวาส (ណៈរ៉ាធិវ៉ាត) | align="right" |796,239 | align="right" |4,475.4 | align="right" |177.9 | align="center" |0.636 |- |[[ឯកសារ:Pattani_Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Pattani.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តប៉ាត់តានី|ប៉ាត់តានី]] (ប៉័ត្តានី) |Pattani |ปัตตานี (ប៉ាត់តានី) | align="right" |709,796 | align="right" |1,940.4 | align="right" |365.8 | align="center" |0.698 |- |[[ឯកសារ:Phangnga_Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Phang Nga.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តផាំងង៉ា|ផាំងង៉ា]]​ (ព័ង្ងា) |Phangnga |พังงา (ផាំងង៉ា) | align="right" |267,491 | align="right" |4,170.9 | align="right" |64.1 | align="center" |0.758 |- |[[ឯកសារ:Phatthalung Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Provincial Seal of Phatthalung.svg|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តព័ទ្ទលុង|ព័ទ្ទលុង]] (ព័ទ្លុង) |Phatthalung |พัทลุง (ផាត់ថៈលុង) | align="right" |524,857 | align="right" |3,424.5 | align="right" |153.3 | align="center" |0.713 |- |[[ឯកសារ:Phuket_Flag.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Phuket.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តភូកេត|ភូកេត]] |Phuket |ภูเก็ต (ភូកេត) | align="right" |402,017 | align="right" |543.0 | align="right" |740.3 | align="center" |0.921 |- |[[ឯកសារ:Yala Flag 2.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal Yala.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តយលា|យលា]] |Yala |ยะลา (យ៉ៈឡា) | align="right" |527,295 | align="right" |4,521.1 | align="right" |116.6 | align="center" |0.687 |- |[[ឯកសារ:Flag_Ranong_Province.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Ranong.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តរនង|រនង]] |Ranong |ระนอง (រ៉ៈណង) | align="right" |190,399 | align="right" |3,298.0 | align="right" |57.7 | align="center" |0.678 |- |[[ឯកសារ:Flag_of_Satun_Province.jpg|70x70ភីកសែល|70x70px{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}]] |[[ឯកសារ:Seal_Satun.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តស្តូល|ស្តូល]] |Satun |สตูล (សៈទូន) | align="right" |319,700 | align="right" |2,479.0 | align="right" |129.0 | align="center" |0.655 |- |[[ឯកសារ:Flag_Songkhla_Province.png|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Songkhla.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តសង្ខលា|សង្ខលា]] |Songkhla |สงขลา (សុងខ្លា) | align="right" |1,424,230 | align="right" |7,393.9 | align="right" |192.6 | align="center" |0.681 |- |[[ឯកសារ:Flag_Surat_Thani_Province.png|border|70x70ភីកសែល]] |[[ឯកសារ:Seal_Surat_Thani.png|50x50ភីកសែល]]&nbsp; |[[ខេត្តសុរាស្ត្រធានី|សុរាស្ត្រធានី]] |Surat Thani |สุราษฎร์ธานี (ស៊ុរ៉ាតថានី) | align="right" |1,057,581 | align="right" |12,891.5 | align="right" |82.0 | align="center" |0.849 |} == សូម​មើល​ផង​ដែរ == *[[Seals of The Provinces of Thailand]] *[[Districts of Thailand]] == កំណត់ចំណាំ == {{Reflist}} == ឯកសារយោង == * {{cite book|author=[[Tej Bunnag]]|title=The provincial administration of Siam, 1892-1915: the Ministry of the Interior under Prince Damrong Rajanubhab|isbn=0-19-580343-4|location=Kuala Lumpur; New York|publisher=Oxford University Press|year=1977}} * [https://web.archive.org/web/20040103145859/http://www.dopa.go.th/English Department of Provincial Administration] * {{statoids|id=uth|title=Provinces of Thailand}} ==External links== {{Commons category|Provinces of Thailand}} * [http://www.forvo.com/tag/provinces_in_thailand/ Pronunciation of provinces in Thailand at www.forvo.com] * [http://www.referencethai.com/ Reference Thailand ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130619221606/http://referencethai.com/ |date=2013-06-19 }} <!-- ==See also (now this section is redundant)== *[[Subdivisions of Thailand]]--> {{Provinces of Thailand}} {{Articles on first-level administrative divisions of Asian countries}} {{DEFAULTSORT:List Of Provinces Of Thailand (With Census Data)}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] l8wdqmq9bnz0ue7sqnea5d5vqhhu8h0 0 44235 314742 308082 2024-12-18T16:06:52Z CommonsDelinker 142 Removing [[:c:File:Hang_Meas_Cine_UHDTV_Logo_2022.png|Hang_Meas_Cine_UHDTV_Logo_2022.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Yann|Yann]] because: Copyright violation, see [[:c:Commons:Licensing|]]. 314742 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ក្រុមហ៊ុន | name = ផលិតកម្ម រស្មីហង្សមាស <br/> Rasmey Hang Meas Film Production | logo = | industry = ការលក់នូវ​ <br/> ការកំសាន្ត | founded = {{Start date|១៩៩៤}} | founder = លោកឧកញ៉ា អុឹង ឆាយងួន | hq_location = សង្កាត់ព្រែកឯង, ក្រុង[[ភ្នំពេញ]] | area_served = {{CAM}} | key_people = អុឹង សុខលាភ (អ្នកចាត់ការទូទៅ (CEO)) | revenue = $16.9 លានដុល្លារ | revenue_year = ២០២១ | net_income = $119.04 លានដុល្លារ | net_income_year = ២០២១ }}'''ផលិតកម្ម រស្មីហង្សមាស​''' ([[អង់គ្លេស]]: Rasmey Hang Meas Production) គឺជាភ្នាក់ងារកំសាន្តរបស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ដោយលោក អុឹង ឆាយងួន ក្រុមហ៊ុននេះដំណើរការជាស្លាកសញ្ញាផលិតកម្ម ជាភ្នាក់ងារទេពកោសល្យ ក្រុមហ៊ុនផលិតតន្ត្រី ការគ្រប់គ្រងព្រឹត្តិការណ៍ និងក្រុមហ៊ុនផលិតការប្រគុំតន្ត្រី និងជាស្នាក់ការផ្សព្វផ្សាយតន្ត្រីផងដែរ ។<ref>Media Ownership Moniter Cambodia (2017) [https://cambodia.mom-rsf.org/en/owner/companies/detail/company/company/show/hang-meas-video-company-co-ltd/ Hang Meas Video Company Co., LTD] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211208031644/https://cambodia.mom-rsf.org/en/owner/companies/detail/company/company/show/hang-meas-video-company-co-ltd/ |date=2021-12-08 }}, Website: cambodia.mom-rsf.org</ref> សិល្បករបច្ចុប្បន្នរួមមាន​៖ [[ឱក សុគន្ធកញ្ញា]], [[ណុប ប៉ាយ៉ារិទ្ធ]], [[ពេជ្រ សោភា]], ​[[ឆន សុវណ្ណរាជ]], [[សុគន្ធ នីសា]], [[សុខ សុីឡាលីន]], [[ផន ស្រីខួច]], [[សួន ពិសិដ្ឋ​]], [[Step]], [[នីកូ]], [[រ៉េត ស៊ូហ្សាណា]], [[ឈីន រតនៈ]], [[នី រតនា]], [[វី ឌីណែត]],....។​ == ប្រវត្តិ​ក្រុមហ៊ុន == ក្រុមហ៊ុនហង្សមាសវីដេអូ ត្រូវបានបង្កើតនៅឆ្នាំ១៩៩៤ ជា ក្រុមហ៊ុនផលិតកម្មចម្រៀង និងវីដេអូ មួយ។ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៩ ក្រុមហ៊ុននេះបានសម្ពោធ ស្ថានីយវិទ្យុហង្សមាស FM (១០៤.៥ មេកាហឺត) ដែលធ្វើការផ្សាយចម្រៀងដែលផលិតផ្តាច់មុខ ដោយក្រុមហ៊ុនដើមរបស់ខ្លួន ។ បន្ទាប់មកទៀត ក៏មានការសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ស្ថានីយវិទ្យុរស្មីហង្សមាស FM (៩៥.៧ មេកាហឺត)។ នៅឆ្នាំ២០១២ ក្រុមហ៊ុននេះក៏បានសម្ពោធ [ស្ថានីយទូរទស្សន៍ហង្សមាស HDTV ដែលផ្តោតការផ្សាយចម្បងទៅលើការកម្សាន្ត។ ក៏ប៉ុន្តែ កម្មវិធីព័ត៌មានពេលព្រឹករបស់ទូរទស្សន៍នេះ គឺមានប្រជាប្រិយបំផុត ក្នុងចំណោមអ្នកទស្សនាប៉ុស្តិ៍ទូរទស្សន៍នេះ។ បន្ទាប់មក ក្រុមហ៊ុននេះបានពង្រីកបន្ថែមទៀត ដោយបង្កើតប៉ុស្តិ៍ទូរទស្សន៍រស្មីហង្សមាស HDTV ដែលមាតិកាផ្សាយរបស់ប៉ុស្តិ៍នេះ គឺស្រដៀងទៅនឹងប៉ុស្តិ៍ហង្សមាស HDTV ដែរ។ បន្ថែមពីលើស្ថានីយទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុ ក្រុមហ៊ុននេះក៏បានសម្ពោធគេហទំព័រព័ត៌មានមួយ ដែលព័ត៌មានថ្មីៗត្រូវបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពយ៉ាងទៀតទាត់ ហើយទាំងកម្មវិធីវិទ្យុ ទាំងទូរទស្សន៍ គឺមានដាក់នៅលើគេហទំព័រនោះ ។<ref>Media Ownership Moniter Cambodia (2017) [https://cambodia.mom-rsf.org/km/owner/companies/detail/company/company/show/hang-meas-video-company-co-ltd/ ក្រុមហ៊ុន​ហង្ស​មាសវីដេអូ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211214080419/https://cambodia.mom-rsf.org/km/owner/companies/detail/company/company/show/hang-meas-video-company-co-ltd/ |date=2021-12-14 }}, Website: cambodia.mom-rsf.org</ref> == សិល្បៈ​ករ == សិល្បករតន្ត្រីករ និងតារាសម្ដែងទាំងអស់នៅក្រោម [[ផលិតកម្ម រស្មីហង្សមាស]] ត្រូវបានគេស្គាល់ជាសមូហភាពរៀងៗខ្លួនថាជា គ្រួសារហង្សមាស និង ជាដំណាក់កាល ហង្ស​មាស ។ == ឯកសារយោង == <references /> [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្រុមហ៊ុនកម្ពុជា]] qds82p9ufwxzck3jg0n4cwlmihwpa1e 0 48211 314741 289323 2024-12-18T13:36:52Z អាន ឧត្ដម 45021 314741 wikitext text/x-wiki {{POV|date=May 2020}}{{Update|date=December 2020}}{{Infobox bilateral relations|China-Cambodian|Cambodia|China|filetype=svg}} ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាង [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] និង [[ចិន|សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន]] បានពង្រឹងយ៉ាងខ្លាំងបន្ទាប់ពីបញ្ចប់[[សង្គ្រាមកម្ពុជា-វៀតណាម]]ក្នុងអំឡុងពេលដែលប្រទេសចិនបានគាំទ្រ[[ខ្មែរក្រហម]] ប្រឆាំងនឹង[[វៀតណាម]] ។ <ref name="CO">{{Cite journal|last=Storey|first=Ian|date=April 2006|title=China's tightening relationship with Cambodia|url=http://www.jamestown.org/publications_details.php?volume_id=415&issue_id=3704&article_id=2371023|journal=China Brief|volume=6|issue=9|archive-url=https://web.archive.org/web/20070616041520/http://www.jamestown.org/publications_details.php?volume_id=415&issue_id=3704&article_id=2371023|archive-date=June 16, 2007|accessdate=2008-06-17}}</ref> <ref name="B">{{Cite web |date=2006-10-06 |title=China's growing influence in Cambodia |url=http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/HJ06Ae01.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081202114210/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/HJ06Ae01.html |archive-date=2008-12-02 |access-date=2008-06-17 |publisher=[[Asia Times]] |archivedate=2008-12-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081202114210/http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/HJ06Ae01.html }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == [[ឯកសារ:Present_from_Cambodia_to_Qing_Court_(9834761546).jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល| បង្ហាបង្ហាញពីកម្ពុជាទៅរាជវាំង[[រាជវង្សឈីង]]]] [[ឯកសារ:Mao_Sihanouk.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល| សម្ដេច[[នរោត្ដម សីហនុ|នរោត្តម សីហនុ]]ជាមួយលោក [[ម៉ៅ សេទុង]] (ឆ្វេង) នៅទីក្រុងប៉េកាំង ឆ្នាំ១៩៦៥។]] ទោះបីជាប្រទេសនេះមិនមានព្រំដែនរួមក៏ដោយ ក៏ប្រទេសចិនមានទំនាក់ទំនងវប្បធម៌និងពាណិជ្ជកម្មជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាមួយកម្ពុជា។ [[ជនជាតិចិនក្រៅប្រទេស|ជនជាតិចិនចំនួន៩៥០ ០០០នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា]] មាន ៣-៥% នៃចំនួនប្រជាជនកម្ពុជា ហើយទោះបីជាពួកគេត្រូវបានរើសអើងដោយខ្មែរក្រហម និងជនជាតិវៀតណាមក៏ដោយ ពួកគេបានលេចចេញជាសហគមន៍ពាណិជ្ជកម្មដ៏លេចធ្លោមួយឡើងវិញ។ <ref name="C">{{Cite web |last=Thomas Lum |title=Cambodia: Background and U.S. relations |url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL32986.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605213353/http://www.fas.org/sgp/crs/row/RL32986.pdf |archive-date=2008-06-05 |access-date=2008-06-17 |pages=14–16}}</ref> ទំនាក់ទំនងដំបូងរវាងប្រទេសចិន និង [[អាណាចក្រខ្មែរ]]នៃប្រទេសកម្ពុជាបានកើតឡើងនៅក្នុងសម័យ[[រាជវង្សថាង|រាជវង្សថាំង]] ហើយអស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សមកហើយ ប្រទេសទាំងពីរបានចែករំលែកទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏រឹងមាំ។ [[រាជវង្សចោឡា]] - [[រាជវង្សសុង]] - អ័ក្សពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្មែរបានគ្រប់គ្រងពាណិជ្ជកម្មនៅភាគខាងកើតអស់រយៈពេលជាច្រើននៃសតវត្សទី ១១ និង ១២។ គណនេយ្យ[[រាជវង្សយួន]]របស់ចិននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវសារៈសំខាន់ ក្នុងការលាតត្រដាងប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងតំបន់។ ប្រទេសកម្ពុជាបានរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយមីងចិននៅដើមឆ្នាំ ១៤២១ នៃគ.ស ក្នុងកំឡុងឆ្នាំចុងក្រោយនៃអាណាចក្រខ្មែរ នៅពេលដែល[[ស្រីសុរិយោពណ៌ទី២|ពញាយ៉ាត]] បានបញ្ជូនរដ្ឋមន្ត្រីមួយរូបមកបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតជាផ្លូវការ។ <ref>{{Cite web |last=Chun |first=Chanboth |date=29 July 2014 |title=ប្រវត្តិព្រះបាទព្ញាយ៉ាតរំដោះក្រុងអង្គរពីសៀម |url=https://www.rfa.org/khmer/news/history/king-phnhea-yat-07292014053512.html |access-date=3 June 2020 |website=Radio Free Asia}}</ref> ចិន​បាន​ប្រើ​កម្ពុជា​ជា​ថ្នូរ​នឹង​ឥទ្ធិពល​របស់​វៀតណាម។ នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សទី២០ [[ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន (1949-1976)|ចិនកុម្មុយនិស្ត]]បានគាំទ្រ[[ខ្មែរក្រហម]] [[ម៉ៅនិយម]]ប្រឆាំងនឹងរបបរបស់ [[លន់ នល់]] ដែល [[ប្រវត្តិនៃការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលនៃកោះតៃវ៉ាន់|ចិនជាតិនិយម]]មានទំនាក់ទំនងជាមួយក្នុងកំឡុង[[សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា|សង្គ្រាមស៊ីវិលកម្ពុជា]] និងបន្ទាប់មកបានចូលកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៥ ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះលោក[[ម៉ៅ សេទុង]] បានពង្រឹងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយ[[ព្រះអង្គម្ចាស់|សម្ដេច]] [[នរោត្ដម សីហនុ|នរោត្តមសីហនុ]] ដែលបានប្រយុទ្ធជាមួយ លន់ នល់ និងគាំទ្រខ្មែរក្រហមផងដែរ។ នៅពេលដែល [[យោធាវៀតណាម]] បានឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ប្រទេសចិនបានផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកនយោបាយ និងយោធាយ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់ខ្មែរក្រហម។ [https://docs.google.com/View?id=df638223_1cn9mc7] <ref name="CO"/> នៅឆ្នាំ១៩៧៩ [[កងទ័ពរំដោះប្រជាជន]] ចិនបានធ្វើសង្គ្រាម[[សង្គ្រាម​ចិន-វៀតណាម|តាមព្រំដែនរយៈពេលខ្លី]] ប្រឆាំងនឹងប្រទេសវៀតណាម ដែលមួយផ្នែកដើម្បីគំរាមកំហែងវាឱ្យដកខ្លួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។ <ref name="LOC">{{Cite web |title=Vietnam - China |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+vn0111) |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20041029154428/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+vn0111%29 |archive-date=2004-10-29 |access-date=2008-06-03 |publisher=U.S. [[Library of Congress]]}}</ref> សន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសស្តីពីកម្ពុជា ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៨៩ ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ បានដោះស្រាយទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ហើយបានរួមចំណែកក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មប្រទេសចិនឡើងវិញ ទៅក្នុងកិច្ចចរចាពហុភាគីមហាអំណាច។ បន្ទាប់​ពី​វៀតណាម​ដក​ខ្លួន​ចេញ​ពី​កម្ពុជា ហើយ​បន្ទាប់​មក​ការ​បោះឆ្នោត​ដែល​ឧបត្ថម្ភ​ដោយ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]ឆ្នាំ១៩៩៣ បាន​ទទួល​ស្គាល់ និង​គាំទ្រ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី។ [[ឯកសារ:Treasure_Boat_Shipyard_-_story_relief_-_P1080085.JPG|រូបភាពតូច| រូបភាពសម័យទំនើបនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់កងនាវា [[លោក Zheng He|សេង ហេ]] មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា។ ការធូរស្បើយនៅក្នុងឧទ្យាននាវាទូកកំណប់របស់ណានជីង]] ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧មក ប្រទេសចិនបានចាប់ផ្តើមបង្កើតទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយរបប [[នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា]] [[ហ៊ុន សែន]] ដែលធ្លាប់ជាមេដឹកនាំគាំទ្រវៀតណាម និងជា[[អ្នករត់ចោលស្រុក]]ពីខ្មែរក្រហមក្នុងអំឡុងពេលដែលវៀតណាមកាន់កាប់កម្ពុជា។ <ref name="CO"/> ថ្វីបើដំបូងឡើយ គាំទ្រដល់គូប្រជែងនយោបាយរបស់សម្ដេច ហ៊ុន សែន ព្រះអង្គម្ចាស់ [[នរោត្តម រណឫទ្ធិ]] និង [[គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច|គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច]] របស់ព្រះអង្គ ចិនមិនពេញចិត្តនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ រណឫទ្ធិ ក្នុងការកសាងទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយ [[តៃវ៉ាន់]] ដែលទាមទារដោយចិន។ <ref name="CO" /> ប្រឈមមុខនឹងភាពឯកោអន្តរជាតិបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលនាំគាត់ឡើងកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន បានបណ្តុះទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសចិន ដែលប្រឆាំងនឹងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចក្នុង[[ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច|ការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច]]មកលើកម្ពុជា។ <ref name="CO" /> ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរបស់ចិនជាមួយកម្ពុជាក៏បានបម្រើដើម្បីទទួលបានឥទ្ធិពលប្រឆាំងនឹងឥទ្ធិពលវៀតណាមនៅក្នុងតំបន់។ <ref name="BBC">{{Cite web |date=2006-04-08 |title=China gives Cambodia $600m in aid |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4890400.stm |access-date=2008-06-17 |website=[[BBC News]]}}</ref> ក្នុង​ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០២០ កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​៥៣​ប្រទេស​ដែល​គាំទ្រច្បាប់សន្តិសុខជាតិហុងកុងនៅអង្គការ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ|សហប្រជាជាតិ]] ។ <ref name="">{{Cite web |last=Lawler |first=Dave |date=2 July 2020 |title=The 53 countries supporting China's crackdown on Hong Kong |url=https://www.axios.com/countries-supporting-china-hong-kong-law-0ec9bc6c-3aeb-4af0-8031-aa0f01a46a7c.html |access-date=3 July 2020 |website=[[Axios (website)|Axios]] |language=en}}</ref> == ជំនួយរបស់ចិន == ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សន​កិច្ច​របស់[[នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន|នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន]][[វេន ជាប៉ាវ|លោក វេន ជៀប៉ាវ]] ចន្លោះ​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៧ ដល់​ថ្ងៃ​ទី​៨ ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០០៦ ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ទ្វេភាគី​មួយ​ចំនួន និង​សន្ធិសញ្ញា​នៃ "ភាព​ជា​ដៃគូ​គ្រប់​ជ្រុងជ្រោយ​នៃ​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ"។ <ref name="CO"/> ប្រទេសចិនបានធ្វើពិពិធកម្មជំនួយ និងការវិនិយោគរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានសន្យាផ្តល់ប្រាក់កម្ចី និងជំនួយចំនួន ៦០០លានដុល្លារអាមេរិក។ <ref name="CO" /> <ref name="BBC"/> ប្រទេស​ចិន​បាន​លុប​ចោល​បំណុល​ជាច្រើន​របស់​កម្ពុជា និង​បាន​ផ្តល់​កម្ចី​ថ្មី​ចំនួន ១២,៤ លាន​ដុល្លារ​សម្រាប់​ការ​សាងសង់​អគារ​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​របស់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា និង​ការ​ជួសជុល​ប្រាសាទ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត|អង្គរវត្ត]]និង​រមណីយដ្ឋាន​បេតិកភណ្ឌ។ <ref name="B"/> <ref name="BBC" /> ថវិកាប្រមាណ ២០០លានដុល្លារ ត្រូវបានផ្តល់ជាកម្ចីការប្រាក់ទាប សម្រាប់ការសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ [[ទន្លេមេគង្គ]] និង [[បឹងទន្លេសាប|ទន្លេសាប]] ។ ចិន​បាន​បង្កើត​ទំនាក់ទំនង​រឹងមាំ​ជាមួយ​កម្ពុជា ដោយ​ទទួលបាន​ច្រក​សមុទ្រ​របស់ខ្លួន​ដែល​អាច​អនុញ្ញាតឱ្យ​ចិន​ទាញយក​ទុនបម្រុង​ប្រេង​នៅ[[ឈូងសមុទ្រតុងកឹង]] ។ <ref name="BBC" /> ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​នេះ លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​ពណ៌នា​ប្រទេស​ចិន​ថា​ជា «​មិត្ត​ជាទី​ទុកចិត្ត​បំផុត​របស់​កម្ពុជា​»​។ <ref name="CO" /> <ref name="BBC" /> ប្រទេសចិនក៏បានបណ្តុះទំនាក់ទំនងយោធាផងដែរ។ នៅក្រោយរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រទេសចិនបានផ្តល់ជំនួយយោធាចំនួន ២.៨លានដុល្លារ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកបានផ្គត់ផ្គង់ឧបករណ៍យោធាជាច្រើន <ref>[http://www.nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp?a=114948&z=5 Hoa Kỳ ngưng viện trợ, Trung Quốc tặng ngay Phnom Penh 257 quân xa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100627120241/http://www.nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp?a=114948&z=5|date=2010-06-27}} {{In lang|vi}}</ref> ការបណ្តុះបណ្តាលកម្មាភិបាលយោធា និងប៉ូលីស និងនាវាកងទ័ពជើងទឹក ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹង[[ការជួញដូរគ្រឿងញៀន]]និង[[ការលួចចម្លង]] ។ <ref name="CO"/> ប្រទេសចិនក៏បានផ្តល់មូលនិធិដល់សាលា [[ភាសាចិន]] នៅកម្ពុជាផងដែរ។ <ref name="B"/> អន្តោប្រវេសន៍​របស់​ពលករ​ចិន​មក​កម្ពុជា​ក៏​បាន​កើនឡើង​ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ហើយ​ត្រូវ​បាន​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ថា​មាន​ចន្លោះ​ពី ៥០.០០០ ទៅ ៣០០.០០០ នាក់។ <ref name="B" /> [[ឯកសារ:Cambodian_Embassy_in_Beijing.JPG|រូបភាពតូច| ស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំប្រទេសចិន]] [[ឯកសារ:Xi_Jinping_and_Norodom_Sihamoni_portrait_Phnom_Penh.jpg|រូបភាពតូច| រូប​ថត​របស់​អគ្គ​លេខា​ធិការ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា[[ស៊ី ជីនពីង|លោក ស៊ី ជីនពីង]] និង​ព្រះ​មហាក្សត្រ[[នរោត្តម សីហមុនី]]ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​បង្ហាញ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ទស្សនកិច្ច​ផ្លូវ​រដ្ឋ​របស់​លោកស៊ី ជីនពីង មក​កម្ពុជា កាល​ពី​ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០១៦។]] == ឯកសារយោង == 5t90qypj68rtfa4ua658j2lk433jp3n 0 50245 314747 314706 2024-12-19T03:39:24Z RandomPoopedBoi 27248 314747 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = សាធារណរដ្ឋបូលីវ៉ានៃវេណេស៊ុយអេឡា | native_name = {{nobold|República Bolivariana de Venezuela ([[ភាសាអេស្ប៉ាញ]])}} | common_name = វេណេស៊ុយអេឡា | image_flag = Flag of Venezuela.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិវេណេស៊ុយអេឡា|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Venezuela.svg | symbol_type = [[រវលញ្ឆករវេណេស៊ុយអេឡា|វរលញ្ឆករ]] | national_motto = ''[[ព្រះ និងសហព័ន្ធ|Dios y Federación]]''<br />("ព្រះ និងសហព័ន្ធ") | national_anthem = [[វន្ទនាការព្រះស៊ុលតង់|Gloria al Bravo Pueblo]] (អេស្ប៉ាញ)<br/>("ភាពរុងរឿងដល់ប្រជាជនដ៏អង់អាចក្លាហាន")<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:United_States_Navy_Band_-_Gloria_al_Bravo_Pueblo.ogg]]}}</div> | image_map = Venezuela on the globe (all claims hatched) (Venezuela centered).svg | map_caption = ទីតាំងប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡា (ក្រហម) នៅលើភូគោល, ទឹកដីទាមទាររបស់វេណេស៊ុយអេឡាគឺសម្គាល់ដោយឆ្នូតក្រហម | capital_type = រដ្ឋធានី | capital = [[ការ៉ាកាស]] | coordinates = {{Coord|10|28|50|N|66|54|13|W|type:city(3,200,000)_region:VE-A|display=inline}} | largest_city = capital | official_languages = [[ភាសាអេស្ប៉ាញ|អេស្ប៉ាញ]]<ref>{{cite web |title=Basic Statute of the State promulgated by Royal Decree 101/96 |url=https://mola.gov.om/eng/legislation/laws/details.aspx?id=1 |website=MINISTRY OF JUSTICE AND LEGAL AFFAIRS |access-date=31 August 2020 |archive-date=7 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200707234954/http://mola.gov.om/eng/legislation/laws/details.aspx?id=1 |url-status=dead }}</ref> | ethnic_groups = {{unbulleted list | ៥១.៦% [[ជនជាតិម៉ូរេណូវេណេស៊ុយអេឡា|ពហុជាតិសាសន៍]] | ៤៣.៦% [[ជនេជាតិវេណេស៊ុយអេឡាដើមកំណើតអឺរ៉ុប|ស្បែកស]] | ៣.៦% [[ជនជាតិអាហ្វ្រិកវេណេស៊ុយអេឡា|ស្បែកខ្មៅ]] | ១.២% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត }} | ethnic_groups_year = ២០១១ | ethnic_groups_ref = <ref name="Census-ethnics">{{cite web |url=http://www.ine.gob.ve/documentos/Demografia/CensodePoblacionyVivienda/pdf/nacional.pdf |title=Resultado Básico del XIV Censo Nacional de Población y Vivienda 2011 (Mayo 2014) |page=29 |publisher= | website= ine.gov.ve |access-date=8 September 2014 |archive-date=5 August 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190805193838/http://www.ine.gob.ve/documentos/Demografia/CensodePoblacionyVivienda/pdf/nacional.pdf |url-status=dead}}</ref> | religion = {{unbulleted list |{{Tree list}} *៩២.៦% គ្រិស្តសាសនា **៨០.៥% [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅវេណេស៊ុយអេឡា|រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក]] **១១.២% [[ប្រូតេស្តង់]] **០.៩% និកាយគ្រិស្តសាសនាផ្សេងៗទៀត {{Tree list/end}} |៥.៥% គ្មានជំនឿសាសនា |១.១% [[វិញ្ញាណនិយមកាដិក|វិញ្ញាណនិយម]] |០.៨% សាសនាផ្សេងៗទៀត}} | religion_year = ២០២០ | religion_ref = <ref>{{cite web |url=https://www.thearda.com/world-religion/national-profiles?u=238c |title=National Profiles | access-date=13 October 2022 |archive-date=13 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221013134940/https://www.thearda.com/world-religion/national-profiles?u=238c |url-status=live}}</ref> | government_type = [[សាធារណរដ្ឋ]][[សហព័ន្ធនិយម|សហព័ន្ធ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]]ក្រោមអំណាចផ្ដាច់ការ{{refn|group=ស|Name=Authoritarian|វេណេស៊ុយអេឡាត្រូវបានប្រភពជាច្រើនចាត់ទុកជារដ្ឋផ្ដាច់ការ៖ <ref name="Isidoro LosadaBitar Deeb2022" /><ref name="Corrales 2020 pp. 39–53">{{cite journal | last=Corrales | first=Javier |title=Authoritarian Survival: Why Maduro Hasn't Fallen | journal=Journal of Democracy | publisher=Project Muse | volume=31 | issue=3 | year=2020 | issn=1086-3214 | doi=10.1353/jod.2020.0044 | pages=39–53| s2cid=226738491}}</ref><ref name="The Path Toward Authoritarianism in Venezuela 2019 p.">{{citation | chapter=The Path Toward Authoritarianism in Venezuela | publisher=Oxford University Press |date=30 October 2019 | doi=10.1093/obo/9780199756223-0286 | page=|title=Political Science | isbn=978-0-19-975622-3 | doi-access=free}}</ref><ref name="Corrales 2022 p.">{{cite book | last=Corrales | first=J. |title=Autocracy Rising: How Venezuela Transitioned to Authoritarianism | publisher=Brookings Institution Press | series=G - Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series | year=2022 | isbn=978-0-8157-3807-7 | page=intro}}</ref><ref name="David Rockefeller Center for Latin American Studies 2022">{{cite web |title=Battling Authoritarian Regimes in Venezuela and Beyond: A Conversation with Venezuelan Opposition Leader Leopoldo López | website=David Rockefeller Center for Latin American Studies |date=25 April 2022 |url=https://drclas.harvard.edu/event/battling-authoritarian-regimes-venezuela-and-beyond-conversation-venezuelan-opposition | access-date=13 January 2023 |archive-date=13 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230113141715/https://drclas.harvard.edu/event/battling-authoritarian-regimes-venezuela-and-beyond-conversation-venezuelan-opposition |url-status=live}}</ref>}} | leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីវេណេស៊ុយអេឡា|ប្រធានាធិបតី]] | leader_name1 = [[នីកូឡាស់ ម៉ាឌូរ៉ូ]] | leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីវេណេស៊ុយអេឡា|អនុប្រធានាធិបតី]] | leader_name2 = [[ឌែលស៊ី រ៉ូឌ្រីហ្គែស]] | legislature = [[រដ្ឋសភា (វេណេស៊ុយអេឡា)|រដ្ឋសភា]] | sovereignty_type = [[សង្គ្រាមឯករាជ្យភាពវេណេស៊ុយអេឡា|ទទួលឯករាជ្យ]]ពី[[អេស្ប៉ាញ]] | established_event2 = ប្រកាស[[សេចក្ដីប្រកាសឯករាជ្យភាពវេណេស៊ុយអេឡា|ឯករាជ្យភាព]] | established_date2 = ៥​ កក្កដា​ ១៨១១ | established_event3 = ទទួលឯករាជ្យពី[[ក្រង់កូឡុំប៊ី]] | established_date3 = ១៣ មករា ១៨៣០ | established_event4 = ទទួលស្គាល់ | established_date4 = ២៩ មីនា ១៨៤៥ | established_event5 =[[រដ្ឋធម្មនុញ្ញវេណេស៊ុយអេឡា|រដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្ន]] | established_date5 = ២០ ធ្នូ ១៩៩៩<ref>{{cite web|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Venezuela_2009.pdf?lang=en|title=Venezuela (Bolivarian Republic of)'s Constitution of 1999 with Amendments through 2009|website=constituteproject.org|access-date=21 October 2020|archive-date=7 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211007022912/https://www.constituteproject.org/constitution/Venezuela_2009.pdf?lang=en|url-status=live}}</ref> | area_km2 = ៩១៦,៤៤៥ | area_size = 1 E7 | area_footnote = <ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19649648|title=Venezuela country profile|date=4 December 2023 |publisher=BBC News |access-date=4 December 2023|archive-date=4 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231204071944/https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19649648|url-status=live}}</ref> | area_rank = ទី៣២ | percent_water = ៣.២% | population_estimate = ៣០,៥១៨,២៦០<ref name="ciawfb"/> | population_estimate_year = ២០២៣ | population_estimate_rank = ទី៥៣ | population_density_km2 = ​​៣៣.៧៤ | population_density_rank = ទី១៤៤ | GDP_PPP = {{increase}} ២១១.៩២៦ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEO.VE">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=299,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Venezuela) |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |date=10 October 2023 |access-date=14 October 2023 |archive-date=8 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231108005627/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=299,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |url-status=live}}</ref> | GDP_PPP_rank = ទី៨១ | GDP_PPP_year = ២០២៣ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៧,៩៨៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEO.VE" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី១៥៩ | GDP_nominal = {{increase}} ៩២.២១០ ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEO.VE" /> | GDP_nominal_rank = ទី៩៤ | GDP_nominal_year = ២០២៣ | GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} ៣,៤៧៤ ដុល្លារ<ref name="IMFWEO.VE" /> | GDP_nominal_per_capita_rank =​ ទី១៤៥ | Gini_year = ២០១៣ | Gini_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | Gini = ៤៤.៨ | Gini_ref = <ref>{{cite web |title=Income Gini coefficient |url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient |website= undp.org|publisher= [[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]] |access-date=21 September 2015 |archive-date=10 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100610232357/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead}}</ref> | Gini_rank = | HDI_year = ២០២២ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI = ០.៦៩៩ | HDI_ref = <ref>{{Cite web |date=13 March 2024 |title=Human Development Report 2023/2024 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf|url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313164319/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |archive-date=13 March 2024 |access-date=13 March 2024 |publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]] }}</ref> | HDI_rank = ទី១១៩ | currency = [[បូលីវ៉ាវេណេស៊ុយអេឡា]]​ ( ផ្លូវការ)<br />[[ដុល្លារ​អាមេរិក]] (ក្រៅផ្លូវការ) | currency_code = | country_code = | time_zone = [[ម៉ោងនៅវេណេស៊ុយអេឡា|VET]] | utc_offset = −៤ | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | date_format = | drives_on = ស្ដាំ | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅវេណេស៊ុយអេឡា|+៥៨]] | iso3166code = VE | cctld = [[.ve]] | today = | wikidata = Q717 }} '''ប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡា'''​ ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''សាធារណរដ្ឋបូលីវ៉ានៃវេណេស៊ុយអេឡា''' ([[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]៖ ''República Bolivariana de Venezuela'') គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅឆ្នេរប៉ែកខាងជើងនៃទ្វីប[[អាមេរិកខាងត្បូង]] ដែលរួមមានទឹកដីនៅក្នុងទ្វីបផ្ទាល់ និងបណ្ដុំកោះតូចៗជាច្រើននៅ[[សមុទ្រការ៉ាអ៊ីប]]។ ប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡាមានក្រឡាផ្ទៃសរុប ៩១៦,៤៤៥ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយមានប្រជាជនសរុបចំនួន ២៩ លាននាក់បើគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២២។ រដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសមានឈ្មោះថា [[ការ៉ាកាស]]។ វេណេស៊ុយអេឡាមានព្រំដែនខាងជើងជាប់[[សមុទ្រការ៉ាអ៊ីប]] និង[[មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក]] ខាងលិចជាប់ប្រទេស[[កូឡុំប៊ី]] ឯខាងត្បូងជាបើប្រទេស[[ប្រេស៊ីល]] រីឯភាគឦសានជាប់នឹងប្រទេស[[ទ្រីនីតេ និងតូបាគោ]] និងប៉ែកខាងកើតជាប់នឹងប្រទេស[[គុយយ៉ាន]]។ វេណេស៊ុយអេឡាគឺជា[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]]ដោយមាន[[រដ្ឋនៃវេណេស៊ុយអេឡា|រដ្ឋក្នុងប្រទេស]]ចំនួន ២៣​ ខណៈ[[មណ្ឌលរដ្ឋធានី (វេណេស៊ុយអេឡា)|មណ្ឌលរដ្ឋធានី]] និង[[ទឹកដីអនិស្សរភាពសហព័ន្ធនៃវេណេស៊ុយអេឡា|ទឹកដីអនិស្សរភាព]]ជាច្រើនលាតសន្ធឹងតាមតំបន់ឆ្នេរ និងនៅលើសមុទ្រ។ សព្វថ្ងៃ វេណេស៊ុយអេឡាគឺជាប្រទេសដែលមានទីប្រជុំជនច្រើនបំផុតប្រចាំអាមេរិកឡាទីន។ ប្រជាជនវេណេស៊ុយអេឡាភាគច្រើនរស់នៅក្នុងទីប្រជុំជនប៉ែកខាងជើង និងក្នុងរដ្ឋធានីការ៉ាកាស។<ref name="encartaSA">{{cite encyclopedia |url= http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070421194631/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761574914_3/South_America.html |archive-date=21 April 2007 |title=South America |access-date=13 March 2007 |encyclopedia= Encarta}}</ref><ref name="UNpopstats">{{cite web |url=https://www.un.org/esa/population/publications/wup1999/WUP99ANNEXTABLES.pdf |title=Annex tables |access-date=13 March 2007 |publisher=United Nations |website=World Urbanization Prospects: The 1999 Revision |archive-date=28 August 2003 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030828135807/https://www.un.org/esa/population/publications/wup1999/WUP99ANNEXTABLES.pdf |url-status=live}}</ref> ទឹកដីនៃប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡាបច្ចុប្បន្នត្រូវបានអេស្ប៉ាញចូលមកដាក់អាណានិគមនៅក្នុងឆ្នាំ១៥២២ ទោះបីជាមានការប្រឆាំងពីសំណាក់ជនជាតិដើមក្នុងស្រុកក្ដី។ មកដល់ត្រឹមឆ្នាំ១៨១១ វេណេស៊ុយអេឡាបានក្លាយជាទឹកដីអេស្ប៉ាញ-អាមេរិកដំបូងគេមួយដែលបានប្រកាស[[សាធារណរដ្ឋវេណេស៊ុយអេឡាទីមួយ|ឯករាជ្យ]]ពីប្រទេសអេស្ប៉ាញ រួចបានចូលរួមក្នុងសាធារណរដ្ឋសហព័ន្ធនៃប្រទេសកូឡុំប៊ី (ដែលគេនិយមហៅថា [[ក្រង់កូឡុំប៊ី]])។ វេណេស៊ុយអេឡាបានបំបែកចេញពីសហព័ន្ធនោះដោយក្លាយខ្លួនជាប្រទេសដែលមានអធិបតេយ្យភាពពេញលេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៨៣០។ នៅក្នុងកំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៩ វេណេស៊ុយអេឡាត្រូវជួបនឹងវិបត្តិនយោបាយ និងរបបផ្តាច់ការជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈប្រទេសជាតិទាំងមូលត្រូវបានបែងចែកជាតំបន់ផ្សេងៗគ្នាដោយតំបន់នីមួយៗត្រូវស្ថិតក្រោមអំណាចយោធាផ្ដាច់ការផ្សេងៗគ្នារហូតដល់ពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៥៨ វេណេស៊ុយអេឡាទីបំផុតក៏មានរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យ លើកលែងតែតំបន់មួយចំនួនក្នុងប្រទេសដែលនៅតែបន្តគ្រប់គ្រងដោយរបបផ្តាច់ការយោធា។ ទោះជាស្ថានការណ៍នយោបាយមិនសូវផ្លាស់ប្ដូរច្រើនក្ដី សេដ្ឋកិច្ចវេណេស៊ុយអេឡាបានស្ទុះងើបក្បាលយ៉ាងលឿនរហ័សនៅក្នុងសម័យកាលនោះ។ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចក្នុង[[អតិរេកភាពប្រេងកាតទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០|ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០]] និងឆ្នាំ១៩៩០ បាននាំឱ្យកើតមានវិបត្តិនយោបាយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ គួបផ្សំជាមួយបញ្ហាសង្គមដែលបន្តរីករាលដាលរហូតដល់ផ្ទុះកុប្បកម្ម[[ការ៉ាកាសូ]]ឡើងដែលបានសម្លាប់មនុស្សជាច្រើននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋប្រហារប៉ុនប៉ងចំនួនពីរនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩២ និងការបោះឆ្នោតទម្លាក់ប្រធានាធិបតីប្រទេសជុំវិញបទកេងបន្លំថវិកាសាធារណៈនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ បានអូសទាញប្រទេសវេណស៊ុយអេឡាឱ្យធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិនយោបាយកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ ការបាត់បង់ទំនុកចិត្តក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយក្នុងប្រទេសបាននាំឱ្យលោក[[ហ៊ូហ្គោ ឆាវែស]]ជាប់[[ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីវេណេស៊ុយអេឡាឆ្នាំ១៩៩៨|ឆ្នោតក្លាយជាប្រធានាធិបតី]]នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៨ ដែលជាកាតាលីករនាំឱ្យកើត[[បដិវត្តន៍បូលីវ៉ា]]បន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ==កំណត់សម្គាល់== {{Reflist|group=ស}} ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:វេណេស៊ុយអេឡា| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សហគមន៍អង់ឌីន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អតីតអាណានិគមអេស្ប៉ាញ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សាធារណរដ្ឋ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអន្តរទ្វីប]] 40617f4ispk3coexalr4fn9v9i3p67j 0 51736 314743 2024-12-18T18:03:16Z 175.100.79.67 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ 10 314743 wikitext text/x-wiki 10 krts3twot3ehfxyk1iegfol431z56n9 0 51737 314746 2024-12-19T03:17:51Z Phan Pan 43379 បង្កើតដោយការបកប្រែទំព័រ "[[:en:Special:Redirect/revision/1262994424|Sea of Galilee]]" 314746 wikitext text/x-wiki   '''សមុទ្រកាលីឡេ''' ( ហេព្រើ: יָם כִּנֶּרֶת ;; Judeo-Aramaic : יַמּא דטבריא, גִּנֵּיסַר ; ភាសាអារ៉ាប់: بحيرة طبريا ) ដែលត្រូវបានគេហៅថា '''បឹងទីបេរៀស''' '''បឹងគេនេសារេថ''' ឬ '''កិនេរេត''' គឺជា [[បឹង​|បឹង]] ទឹកសាប នៅ [[អ៊ីស្រាអែល]] ។ វាជាបឹងទឹកសាបទាបបំផុតនៅលើផែនដី និងជាបឹងដែលទាបបំផុតទីពីរក្នុងពិភពលោក (បន្ទាប់ពី [[សមុទ្រដេដស៊ី|សមុទ្រស្លាប់]] ដែលជា បឹងអំបិល ) ជាមួយនឹងកម្ពស់របស់វាប្រែប្រួលចន្លោះពី {{Convert|215 and 209|m|ft}} ក្រោមនីវ៉ូទឹកសមុទ្រ (អាស្រ័យលើទឹកភ្លៀង) ។ <ref>{{Cite web |title=Kinneret – General |url=http://kinneret.ocean.org.il/dc_lake_general.aspx |publisher=Israel Oceanographic & Limnological Research Ltd |language=he}}</ref> វាគឺប្រហែល {{Convert|53|km|mi}} នៅក្នុងរង្វង់ប្រហែល {{Convert|21|km|mi}} វែង និង {{Convert|13|km|mi}} ធំទូលាយ។ តំបន់របស់វាគឺ {{Convert|166.7|km2|sqmi}} នៅពេញបំផុតរបស់វា ហើយជម្រៅអតិបរមារបស់វាគឺប្រហែល {{Convert|43|m|ft}} <ref name="ilec">[http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=ASI-09 Data Summary: Lake Kinneret (Sea of Galilee)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140203051354/http://wldb.ilec.or.jp/Lake.asp?LakeID=ASI-09|date=3 February 2014}}</ref> បឹងនេះត្រូវបានផ្តល់ចំណីដោយផ្នែកដោយប្រភពទឹកក្រោមដី ប៉ុន្តែប្រភពសំខាន់របស់វាគឺ ទន្លេយ័រដាន់ ដែលហូរកាត់វាពីខាងជើងទៅខាងត្បូងជាមួយនឹងលំហូរចេញដែលគ្រប់គ្រងដោយ ទំនប់ ដេកានៀ ។ == ភូមិសាស្ត្រ == [[ឯកសារ:JordanRiver_en.svg|រូបភាពតូច|316x316ភីកសែល| សមុទ្រកាលីឡេទាក់ទងនឹងសមុទ្រស្លាប់]] សមុទ្រកាលីឡេ ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ [[អ៊ីស្រាអែល|ប្រទេសអ៊ីស្រាអែល]] ចន្លោះភ្នំ ហ្គោឡាន Heights និងតំបន់ កាលីឡេ ក្នុង ជ្រលង យ័រដាន់ Rift, <ref>{{Cite web |date=2023-11-21 |title=Sea of Galilee {{!}} Israel, Fishing, Map, & History {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/place/Sea-of-Galilee |access-date=2023-11-29 |website=www.britannica.com |language=en}}</ref> បង្កើតឡើងដោយការបែងចែកនៃបន្ទះ អាហ្វ្រិក និង អារ៉ាប់ ។ អាស្រ័យហេតុនេះ តំបន់នេះទទួលរង ការរញ្ជួយដី ហើយកាលពីអតីតកាល សកម្មភាព [[ភ្នំភ្លើង]] ។ <ref>{{Cite journal|last=Horowitz|first=Aharon|last2=הורוביץ|first2=א'|date=1977|title=הסטראטיגראפיה של הפלייסטוקן בעמק-הירדן / the Pleistocene Stratigraphy of the Jordan Valley|url=https://www.jstor.org/stable/23618737|journal=Eretz-Israel: Archaeological, Historical and Geographical Studies / ארץ-ישראל: מחקרים בידיעת הארץ ועתיקותיה|volume=יג|pages=14*–22*|issn=0071-108X|jstor=23618737}}</ref> នេះ​គឺ​ជា​ភស្តុតាង​ដែល​បាន​មក​ពី basalt ច្រើន​ក្រៃលែង និង​ថ្ម ​ភ្លើង ​ផ្សេង​ទៀត ដែល​កំណត់ ​ភូមិសាស្ត្រ​នៃ​ស្រុក​កាលីឡេ ។ <ref>{{Cite journal|last=Harash|first=A.|last2=Bar|first2=Y.|date=1988-02-01|title=Faults, landslides and seismic hazards along the Jordan River gorge, Northern Israel|url=https://dx.doi.org/10.1016/0013-7952%2888%2990015-4|journal=Engineering Geology|volume=25|issue=1|pages=1–15|bibcode=1988EngGe..25....1H|doi=10.1016/0013-7952(88)90015-4|issn=0013-7952}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Yin|last2=Wetzler|first2=Nadav|last3=Waldmann|first3=Nicolas|last4=Agnon|first4=Amotz|last5=Biasi|first5=Glenn P.|last6=Marco|first6=Shmuel|date=2020-11-27|title=A 220,000-year-long continuous large earthquake record on a slow-slipping plate boundary|journal=Science Advances|volume=6|issue=48|pages=eaba4170|bibcode=2020SciA....6.4170L|doi=10.1126/sciadv.aba4170|issn=2375-2548|pmc=7695470|pmid=33246948}}</ref> == ឈ្មោះ == បឹងនេះត្រូវបានគេហៅតាមឈ្មោះផ្សេងៗគ្នាក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់វា ដែលជាធម្មតាអាស្រ័យលើការតាំងទីលំនៅលេចធ្លោនៅលើច្រាំងរបស់វា។ ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរជោគវាសនានៃទីប្រជុំជន ឈ្មោះបឹងក៏បានផ្លាស់ប្តូរផងដែរ។ ឈ្មោះភាសាហេព្រើរទំនើប ''កិនេរេត'' មកពី ព្រះគម្ពីរភាសាហេព្រើរ ដែលជាកន្លែងដែលវាលេចឡើងជា "សមុទ្រនៃ កិនេរេន" នៅក្នុង {{Bibleverse|Numbers|34:11|HE}} និង {{Bibleverse|Joshua|13:27|HE}} ហើយសរសេរថា វិហារ "កិនេរូត" ជាភាសា [[ភាសាហេប្រឺ|ហេព្រើរ]] នៅក្នុង {{Bibleverse|Joshua|11:2|HE}} ។ ឈ្មោះនេះត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរនៅក្នុងស្គ្រីបរបស់ Ugarit នៅក្នុង Aqhat Epic ។ ជា​ឈ្មោះ​នៃ ​ទីក្រុង​មួយ <nowiki><i id="mwXA">កិនេរេត</i></nowiki> ត្រូវ​បាន​ចុះ​ក្នុង​បញ្ជី​ក្នុង​ចំណោម "ទីក្រុង​ដែល​មាន​របង" នៅ​ក្នុង {{Bibleverse|Joshua|19:35|9}} . និរុត្តិសាស្ត្រដ៏ពេញនិយមមួយ ទោះជាទំនងជាខុសក៏ដោយ ក៏សន្មតថាឈ្មោះ ''កិននេរេន'' អាចមកពីពាក្យហេព្រើរ ''កិននោរ'' ("ពិណ" ឬ "lyre") ដោយសារតែរូបរាងរបស់បឹង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយការយល់ស្របរបស់អ្នកប្រាជ្ញគឺថាប្រភពដើមនៃឈ្មោះនេះគឺមកពីទី ក្រុងសំរិទ្ធ និង យុគដែក ដ៏សំខាន់នៃ កិនេរេត ដែលជីកនៅ Tell el-'Oreimeh ។ <ref name="Negev">{{Cite encyclopedia|title=Kinneret|year=2001|location=New York and London|isbn=978-0-8264-1316-1|url=https://books.google.com/books?id=l3JtAAAAMAAJ}}</ref> ទីក្រុង កិនេរេត អាច​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះ​តាម​ដង​ទឹក ជា​ជាង​ផ្ទុយ​មក​វិញ ហើយ​ក៏​គ្មាន​ភស្តុតាង​បញ្ជាក់​ពី​ប្រភព​ដើម​នៃ​ឈ្មោះ​ក្រុង​នេះ​ដែរ។ <ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/34111634|title=Dictionary of the Bible|date=1995|isbn=978-0-684-81913-6|location=New York|pages=130}}</ref> អ្នកនិពន្ធ គម្ពីរសញ្ញាចាស់ និង គម្ពីរសញ្ញាថ្មី ទាំងអស់ប្រើពាក្យ "សមុទ្រ" (ភាសាហេព្រើរ יָם ''yam'' ក្រិក θάλασσα) លើកលែងតែ លូកា ដែលហៅវាថា "បឹង គេនេសារ៉ែត" ( {{Bibleverse|Luke|5:1|9;TR1550}} ) មកពីភាសាក្រិក λίμνη Γεννησαρέτ ( ''limn Gennēsaret'' ), "ទម្រង់ Grecized របស់ Chinnereth" ។ The Babylonian Talmud ក៏ដូចជា Flavius Josephus និយាយអំពីសមុទ្រដោយដាក់ឈ្មោះថា "សមុទ្រគិនិសារ" បន្ទាប់ពី វាលទំនាបតូចមួយនៃ គិនោសារ ដែលស្ថិតនៅខាងលិចរបស់វា។ <ref>{{Cite web |last=Israel and You |date=28 February 2019 |title=Sea of Galilee – Aerial View * |url=http://www.israelandyou.com/sea-of-galilee/ |access-date=1 January 2020 |website=Israel and You |language=en-US}}</ref> គិនោសារ គឺជាឈ្មោះមួយផ្សេងទៀតដែលបានមកពី "កិនេរេត" ។ <ref name="Negev">{{Cite encyclopedia|title=Kinneret|year=2001|location=New York and London|isbn=978-0-8264-1316-1|url=https://books.google.com/books?id=l3JtAAAAMAAJ}}<cite class="citation encyclopaedia cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNegevGibson2001">[[Avraham Negev|Negev, Avraham]]; [[Shimon Gibson|Gibson, Shimon]], eds. </cite></ref> == បុរាណវិទ្យា == [[ឯកសារ:PikiWiki_Israel_41392_Settlements_in_Israel.JPG|ធ្វេង|រូបភាពតូច| ទូកកាលីឡេបុរាណនៅ Kibbutz Ginosar]] នៅឆ្នាំ 1986 ទូកកាលីឡេបុរាណ ដែលគេស្គាល់ថាជាទូកព្រះយេស៊ូវ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅច្រាំងភាគពាយ័ព្យអំឡុងពេលគ្រោះរាំងស្ងួត នៅពេលដែលកម្រិតទឹកបានស្រកចុះ។ វាជាទូកនេសាទបុរាណតាំងពីសតវត្សរ៍ទី 1 នៃគ.ស ហើយទោះបីជាមិនមានភស្តុតាងណាមួយដែលភ្ជាប់ទូកនោះដោយផ្ទាល់ទៅនឹងព្រះយេស៊ូវ និងពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ក៏ដោយ ក៏វាជាឧទាហរណ៍នៃប្រភេទទូកដែលព្រះយេស៊ូវ និងពួកសិស្សរបស់ទ្រង់ ដែលខ្លះជាអ្នកនេសាទ។ ប្រហែលជាបានប្រើ។ ក្នុងអំឡុងពេលការស្កែនសូណាជាទម្លាប់ក្នុងឆ្នាំ 2003 (រកឃើញបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ 2013) អ្នកបុរាណវត្ថុវិទូ <ref>{{Cite journal|last=Paz|first=Yitzhak|last2=Moshe, Reshef|last3=Ben-Avraham, Zvie|author-link3=Zvi Ben-Avraham|last4=Shmuel, Marco|last5=Tibor, Gideon|last6=Nadel, Dani|date=2013|title=A Submerged Monumental Structure in the Sea of Galilee, Israel|journal=International Journal of Nautical Archaeology|volume=42|issue=1|pages=189–193|bibcode=2013IJNAr..42..189P|doi=10.1111/1095-9270.12005|issn=1057-2414}}</ref> បានរកឃើញរចនាសម្ព័ន្ធថ្មរាងសាជីដ៏ធំសម្បើមមួយ។ រចនាសម្ព័ន្ធដែលមានអង្កត់ផ្ចិតប្រហែល {{Convert|230|ft}} ធ្វើពីថ្ម និងថ្ម។ ប្រាសាទ​បុរាណ​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ប៉ាន់​ស្មាន​ថា​មាន​អាយុ​ចន្លោះ​ពី ២០០០ ទៅ ១២០០០ ឆ្នាំ និង​មាន​ប្រវែង​ប្រហែល {{Convert|10|m}} នៅក្រោមទឹក។ <ref>{{Cite web |date=19 April 2013 |title=Mysterious structure found at bottom of ancient lake |url=http://www.cnn.com/2013/04/19/world/meast/israel-ancient-structure-mystery/index.html?iref=allsearch |access-date=23 May 2013 |publisher=CNN.com}}</ref> ទំងន់ប៉ាន់ស្មាននៃវិមានគឺជាង 60,000 តោន។ អ្នកស្រាវជ្រាវពន្យល់ថា ទីតាំងនេះប្រហាក់ប្រហែលនឹងកន្លែងបញ្ចុះសពដំបូងនៅអឺរ៉ុប ហើយទំនងជាត្រូវបានសាងសង់នៅដើម យុគសំរិទ្ធ ។ នៅក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 2018 អ្នកបុរាណវិទូបានរកឃើញរូបចម្លាក់ចំនួនប្រាំពីរដែលនៅដដែលជាមួយនឹងសិលាចារឹក ក្រិក ។ សិលាចារឹកមួយនៅចម្ងាយប្រាំម៉ែត្រមួយដែលវែងបំផុតដែលបានរកឃើញនៅភាគខាងលិចកាលីឡេ ផ្តល់ឈ្មោះម្ចាស់ជំនួយ និងឈ្មោះ និងមុខតំណែងរបស់មន្ត្រីព្រះវិហារ រួមទាំង Irenaeus ប៊ីស្សព ក្រុងទីរ៉ុស ក្នុងឆ្នាំ 445 ។ រូប​ចម្លាក់​មួយ​ទៀត​លើក​ឡើង​អំពី​ស្ត្រី​ម្នាក់​ជា​ម្ចាស់​ជំនួយ​ដល់​ការ​សាង​សង់​ព្រះវិហារ។ សិលាចារឹកនេះគឺជាលើកដំបូងនៅក្នុងតំបន់ដែលនិយាយអំពីម្ចាស់ជំនួយជាស្ត្រី។ <ref>{{Cite web |last=LOBELL |first=JARRETT A. |title=Gods of the Galilee – Archaeology Magazine |url=https://www.archaeology.org/issues/291-1803/trenches/6359-trenches-galilee-byzantine-mosaics |website=www.archaeology.org}}</ref> 8ei8kopbhye0uq520lbjxbtt77itfu8