وِکیٖپیٖڈیا
kswiki
https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8E%DB%81%D9%8E%D9%85_%D8%B5%D9%8E%D9%81%DB%81%D9%95
MediaWiki 1.44.0-wmf.1
first-letter
میڈیا
خاص
کَتھ
رُکُن
رُکُن کَتھ
وِکیٖپیٖڈیا
وِکیٖپیٖڈیا کَتھ
فَیِل
فَیِل کَتھ
میٖڈیاوِکی
میٖڈیاوِکی کَتھ
فرما
فرما کَتھ
مَدَتھ
مَدَتھ کَتھ
زٲژ
زٲژ کَتھ
TimedText
TimedText talk
ماڈیوٗل
ماڈیوٗل کَتھ
وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)
4
7479
97593
97440
2024-11-01T20:19:17Z
Cewbot
8613
[[فرما:Auto-archive|Archiving operation]]: [[وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)]] → [[وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)/مَحفوٗظ خانہٕ 1]]: Remove 1 topic: [[#Tech News: 2024-38]]
97593
wikitext
text/x-wiki
<noinclude>{{short description|Central discussion page of Wikipedia for general topics not covered by the specific topic pages}}{{pp-move-indef|small=yes}}{{Village pump page header|Miscellaneous|alpha=yes|یَتھ صَفَس مَنٛز چھِ باقی بَحَث کَرنہٕ یِوان. بیٚیہِ چھِ یَتھ مَنٛز کیٚنٛہہ خَبرٕ تہٕ آسَن.
* پرٛٲنؠ بَحَث چھِ کیٚنٛہہ وَقٕت پَتہٕ مَحفوٗظ خانَس مَنٛز مَحفوٗظ کَرنہٕ یِوان.
|وپ:ابق}}
<!--
-->__NEWSECTIONLINK__
{{Auto-archive|archive_after_last_comment=45d|archive_to_subpage=مَحفوٗظ خانہٕ %1}}
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-39</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W39"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translations]] are available.
'''Weekly highlight'''
* All wikis will be [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|read-only]] for a few minutes on Wednesday September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. Reading the wikis will not be interrupted, but editing will be paused. These twice-yearly processes allow WMF's site reliability engineering teams to remain prepared to keep the wikis functioning even in the event of a major interruption to one of our data centers.
'''Updates for editors'''
[[File:Add alt text from a halfsheet, with the article behind.png|thumb|A screenshot of the interface for the Alt Text suggested-edit feature]]
* Editors who use the iOS Wikipedia app in Spanish, Portuguese, French, or Chinese, may see the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|Alt Text suggested-edit experiment]] after editing an article, or completing a suggested edit using "[[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project#Hypothesis 2 Add an Image Suggested Edit|Add an image]]". Alt-text helps people with visual impairments to read Wikipedia articles. The team aims to learn if adding alt-text to images is a task that editors can be successful with. Please share any feedback on [[mw:Talk:Wikimedia Apps/iOS Suggested edits project/Alt Text Experiment|the discussion page]].
* The Codex color palette has been updated with new and revised colors for the MediaWiki user interfaces. The [[mw:Special:MyLanguage/Design System Team/Color/Design documentation#Updates|most noticeable changes]] for editors include updates for: dark mode colors for Links and for quiet Buttons (progressive and destructive), visited Link colors for both light and dark modes, and background colors for system-messages in both light and dark modes.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] It is now possible to include clickable wikilinks and external links inside code blocks. This includes links that are used within <code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code> tags and on code pages (JavaScript, CSS, Scribunto and Sanitized CSS). Uses of template syntax <code><nowiki>{{…}}</nowiki></code> are also linked to the template page. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T368166]
* Two bugs were fixed in the [[m:Special:MyLanguage/Account vanishing|GlobalVanishRequest]] system by improving the logging and by removing an incorrect placeholder message. [https://phabricator.wikimedia.org/T370595][https://phabricator.wikimedia.org/T372223]
* View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] From [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]]:
** The API now enables 5,000 on-demand API requests per month and twice-monthly HTML snapshots freely (gratis and libre). More information on the updates and also improvements to the software development kits (SDK) are explained on [https://enterprise.wikimedia.com/blog/enhanced-free-api/ the project's blog post]. While Wikimedia Enterprise APIs are designed for high-volume commercial reusers, this change enables many more community use-cases to be built on the service too.
** The Snapshot API (html dumps) have added beta Structured Contents endpoints ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/ blog post on that]) as well as released two beta datasets (English and French Wikipedia) from that endpoint to Hugging Face for public use and feedback ([https://enterprise.wikimedia.com/blog/hugging-face-dataset/ blog post on that]). These pre-parsed data sets enable new options for researchers, developers, and data scientists to use and study the content.
'''In depth'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The Wikidata Query Service (WDQS) is used to get answers to questions using the Wikidata data set. As Wikidata grows, we had to make a major architectural change so that WDQS could remain performant. As part of the [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split project]], we have new SPARQL endpoints available for serving the "[https://query-scholarly.wikidata.org scholarly]" and "[https://query-main.wikidata.org main]" subgraphs of Wikidata. The [http://query.wikidata.org query.wikidata.org endpoint] will continue to serve the full Wikidata graph until March 2025. After this date, it will only serve the main graph. For more information, please see [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|the announcement on Wikidata]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W39"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:36, 23 سَتَمبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27493779 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-40</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W40"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translations]] are available.
'''Updates for editors'''
* Readers of [[phab:T375401|42 more wikis]] can now use Dark Mode. If the option is not yet available for logged-out users of your wiki, this is likely because many templates do not yet display well in Dark Mode. Please use the [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ night-mode-checker tool] if you are interested in helping to reduce the number of issues. The [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations page]] provides guidance on this. Dark Mode is enabled on additional wikis once per month.
* Editors using the 2010 wikitext editor as their default can access features from the 2017 wikitext editor by adding <code dir=ltr>?veaction=editsource</code> to the URL. If you would like to enable the 2017 wikitext editor as your default, it can be set in [[Special:Preferences#mw-input-wpvisualeditor-newwikitext|your preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T239796]
* For logged-out readers using the Vector 2022 skin, the "donate" link has been moved from a collapsible menu next to the content area into a more prominent top menu, next to "Create an account". This restores the link to the level of prominence it had in the Vector 2010 skin. [[mw:Readers/2024 Reader and Donor Experiences#Donor Experiences (Key Result WE 3.2 and the related hypotheses)|Learn more]] about the changes related to donor experiences. [https://phabricator.wikimedia.org/T373585]
* The CampaignEvents extension provides tools for organizers to more easily manage events, communicate with participants, and promote their events on the wikis. The extension has been [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|enabled]] on Arabic Wikipedia, Igbo Wikipedia, Swahili Wikipedia, and Meta-Wiki. [[w:zh:Wikipedia:互助客栈/其他#引進CampaignEvents擴充功能|Chinese Wikipedia has decided]] to enable the extension, and discussions on the extension are in progress [[w:es:Wikipedia:Votaciones/2024/Sobre la política de Organizadores de Eventos|on Spanish Wikipedia]] and [[d:Wikidata:Project chat#Enabling the CampaignEvents Extention on Wikidata|on Wikidata]]. To learn how to enable the extension on your wiki, you can visit [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|the CampaignEvents page on Meta-Wiki]].
* View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
'''Updates for technical contributors'''
* Developers with an account on Wikitech-wiki should [[wikitech:Wikitech/SUL-migration|check if any action is required]] for their accounts. The wiki is being changed to use the single-user-login (SUL) system, and other configuration changes. This change will help reduce the overall complexity for the weekly software updates across all our wikis.
'''In depth'''
* The [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|server switch]] was completed successfully last week with a read-only time of [[wikitech:Switch Datacenter#Past Switches|only 2 minutes 46 seconds]]. This periodic process makes sure that engineers can switch data centers and keep all of the wikis available for readers, even if there are major technical issues. It also gives engineers a chance to do maintenance and upgrades on systems that normally run 24 hours a day, and often helps to reveal weaknesses in the infrastructure. The process involves dozens of software services and hundreds of hardware servers, and requires multiple teams working together. Work over the past few years has reduced the time from 17 minutes down to 2–3 minutes. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/66ZW7B2MG63AESQVTXDIFQBDBS766JGW/]
'''Meetings and events'''
* October 4–6: [[m:Special:MyLanguage/WikiIndaba conference 2024|WikiIndaba Conference's Hackathon]] in Johannesburg, South Africa
* November 4–6: [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024|MediaWiki Users and Developers Conference Fall 2024]] in Vienna, Austria
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W40"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:19, 30 سَتَمبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27530062 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-41</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W41"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translations]] are available.
'''Weekly highlight'''
* Communities can now request installation of [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator|Automoderator]] on their wiki. Automoderator is an automated anti-vandalism tool that reverts bad edits based on scores from the new "Revert Risk" machine learning model. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AutoModerator/Deploying|read details about the necessary steps]] for installation and configuration. [https://phabricator.wikimedia.org/T336934]
'''Updates for editors'''
* Translators in wikis where [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|the mobile experience of Content Translation is available]], can now customize their articles suggestion list from 41 filtering options when using the tool. This topic-based article suggestion feature makes it easy for translators to self-discover relevant articles based on their area of interest and translate them. You can [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&active-list=suggestions try it with your mobile device]. [https://phabricator.wikimedia.org/T368422]
* View all {{formatnum:12}} community-submitted {{PLURAL:12|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
'''Updates for technical contributors'''
* It is now possible for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><syntaxhighlight></nowiki></code></bdi> code blocks to offer readers a "Copy" button if the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>copy=1</nowiki></code></bdi> attribute is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight#copy|set on the tag]]. Thanks to SD0001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T40932]
* Customized copyright footer messages on all wikis will be updated. The new versions will use wikitext markup instead of requiring editing raw HTML. [https://phabricator.wikimedia.org/T375789]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Later this month, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] will be rolled out on several pilot wikis. The final list of the wikis will be published in the second half of the month. If you maintain any tools, bots, or gadgets on [[phab:T376499|these 11 wikis]], and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]].
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Rate limiting has been enabled for the code review tools [[Wikitech:Gerrit|Gerrit]] and [[Wikitech:GitLab|GitLab]] to address ongoing issues caused by malicious traffic and scraping. Clients that open too many concurrent connections will be restricted for a few minutes. This rate limiting is managed through [[Wikitech:nftables|nftables]] firewall rules. For more details, see Wikitech's pages on [[Wikitech:Firewall#Throttling with nftables|Firewall]], [[Wikitech:GitLab/Abuse and rate limiting|GitLab limits]] and [[Wikitech:Gerrit/Operations#Throttling IPs|Gerrit operations]].
* Five new wikis have been created:
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q49224|Komering]] ([[w:kge:|<code>w:kge:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374813]
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q36096|Mooré]] ([[m:mos:|<code>m:mos:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374641]
** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q36213|Madurese]] ([[wikt:mad:|<code>wikt:mad:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T374968]
** a {{int:project-localized-name-group-wikiquote}} in [[d:Q2501174|Gorontalo]] ([[q:gor:|<code>q:gor:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375088]
** a {{int:project-localized-name-group-wikinews}} in [[d:Q56482|Shan]] ([[n:shn:|<code>n:shn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T375430]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W41"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:42, 7 اَکتوٗبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27557422 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-42</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W42"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translations]] are available.
'''Updates for editors'''
* The Structured Discussion extension (also known as Flow) is starting to be removed. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|A first set of wikis]] are being contacted. These wikis are invited to stop using Flow, and to move all Flow boards to sub-pages, as archives. At these wikis, a script will move all Flow pages that aren't a sub-page to a sub-page automatically, starting on 22 October 2024. On 28 October 2024, all Flow boards at these wikis will be set in read-only mode. [https://www.mediawiki.org/wiki/Structured_Discussions/Deprecation][https://phabricator.wikimedia.org/T370722]
* WMF's Search Platform team is working on making it easier for readers to perform text searches in their language. A [[phab:T332342|change last week]] on over 30 languages makes it easier to find words with accents and other diacritics. This applies to both full-text search and to types of advanced search such as the <bdi lang="en" dir="ltr">''hastemplate''</bdi> and <bdi lang="en" dir="ltr">''incategory''</bdi> keywords. More technical details (including a few other minor search upgrades) are available. [https://www.mediawiki.org/wiki/User:TJones_%28WMF%29/Notes/Language_Analyzer_Harmonization_Notes#ASCII-folding/ICU-folding_%28T332342%29]
* View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check|EditCheck]] was installed at Russian Wikipedia, and fixes were made for some missing user interface styles.
'''Updates for technical contributors'''
* Editors who use the Toolforge tool [[toolforge:copyvios|Earwig's Copyright Violation Detector]] will now be required to log in with their Wikimedia account before running checks using the "search engine" option. This change is needed to help prevent external bots from misusing the system. Thanks to Chlod for these improvements. [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia_talk:New_pages_patrol/Reviewers#Authentication_is_now_required_for_search_engine_checks_on_Earwig's_Copyvio_Tool]
* [[m:Special:MyLanguage/Phabricator|Phabricator]] users can create tickets and add comments on existing tickets via Email again. [[mw:Special:MyLanguage/Phabricator/Help#Using email|Sending email to Phabricator]] has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356077]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Some HTML elements in the interface are now wrapped with a <code><nowiki><bdi></nowiki></code> element, to make our HTML output more aligned with Web standards. More changes like this will be coming in future weeks. This change might break some tools that rely on the previous HTML structure of the interface. Note that relying on the HTML structure of the interface is [[mw:Special:MyLanguage/Stable interface policy/Frontend#What is not stable?|not recommended]] and might break at any time. [https://phabricator.wikimedia.org/T375975]
'''In depth'''
* The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/September 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes: updates on Wikimedia's authentication system, research to simplify feature development in the MediaWiki platform, updates on Parser Unification and MathML rollout, and more.
* The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/October|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition include: research about improving topic suggestions related to countries, improvements to PHPUnit tests, and more.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W42"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:20, 14 اَکتوٗبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27597254 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-43</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W43"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translations]] are available.
'''Weekly highlight'''
* The Mobile Apps team has released an [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh#Phase 1: Creating a user Profile Menu (T373714)|update]] to the iOS app's navigation, and it is now available in the latest App store version. The team added a new Profile menu that allows for easy access to editor features like Notifications and Watchlist from the Article view, and brings the "Donate" button into a more accessible place for users who are reading an article. This is the first phase of a larger planned [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Navigation Refresh|navigation refresh]] to help the iOS app transition from a primarily reader-focused app, to an app that fully supports reading and editing. The Wikimedia Foundation has added more editing features and support for on-wiki communication based on volunteer requests in recent years.
[[File:IOS App Navigation refresh first phase 05.png|thumb|iOS Wikipedia App's profile menu and contents]]
'''Updates for editors'''
* Wikipedia readers can now download a browser extension to experiment with some early ideas on potential features that recommend articles for further reading, automatically summarize articles, and improve search functionality. For more details and to stay updated, check out the Web team's [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments|Content Discovery Experiments page]] and [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Web team's projects|subscribe to their newsletter]].
* Later this month, logged-out editors of [[phab:T376499|these 12 wikis]] will start to have [[mw:Special:Mylanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] created. The list may slightly change - some wikis may be removed but none will be added. Temporary account is a new [[mw:Special:MyLanguage/User account types|type of user account]]. It enhances the logged-out editors' privacy and makes it easier for community members to communicate with them. If you maintain any tools, bots, or gadgets on these 12 wikis, and your software is using data about IP addresses or is available for logged-out users, please check if it needs to be updated to work with temporary accounts. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|Guidance on how to update the code is available]]. Read more about the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|deployment plan across all wikis]].
* View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[w:nr:Main Page|South Ndebele]], [[w:rsk:Главни бок|Pannonian Rusyn]], [[w:ann:Uwu|Obolo]], [[w:iba:Lambar Keterubah|Iban]] and [[w:tdd:ᥞᥨᥝᥴ ᥘᥣᥲ ᥖᥥᥰ|Tai Nüa]] Wikipedia languages were created last week. [https://www.wikidata.org/wiki/Q36785][https://www.wikidata.org/wiki/Q35660][https://www.wikidata.org/wiki/Q36614][https://www.wikidata.org/wiki/Q33424][https://www.wikidata.org/wiki/Q36556]
* It is now possible to create functions on Wikifunctions using Wikidata lexemes, through the new [[f:Z6005|Wikidata lexeme type]] launched last week. When you go to one of these functions, the user interface provides a lexeme selector that helps you pick a lexeme from Wikidata that matches the word you type. After hitting run, your selected lexeme is retrieved from Wikidata, transformed into a Wikidata lexeme type, and passed into the selected function. Read more about this in [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status updates/2024-10-17#Function of the Week: select representation from lexeme|the latest Wikifunctions newsletter]].
'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Users of the Wikimedia sites can now format dates more easily in different languages with the new <code dir="ltr">{{[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef|#timef]]:…}}</code> parser function. For example, <code dir="ltr"><nowiki>{{#timef:now|date|en}}</nowiki></code> will show as "<bdi lang="en" dir="ltr">{{#timef:now|date|en}}</bdi>". Previously, <code dir="ltr"><nowiki>{{#time:…}}</nowiki></code> could be used to format dates, but this required knowledge of the order of the time and date components and their intervening punctuation. <code dir="ltr">#timef</code> (or <code dir="ltr">#timefl</code> for local time) provides access to the standard date formats that MediaWiki uses in its user interface. This may help to simplify some templates on multi-lingual wikis like Commons and Meta. [https://phabricator.wikimedia.org/T223772][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##timef]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Commons and Meta users can now efficiently [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#Localization|retrieve the user's language]] using <code dir="ltr"><nowiki>{{USERLANGUAGE}}</nowiki></code> instead of using <code dir="ltr"><nowiki>{{int:lang}}</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T4085]
* The [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council|Product and Tech Advisory Council]] (PTAC) now has its pilot members with representation across Africa, Asia, Europe, North America and South America. They will work to address the [[Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives/Technology Council|Movement Strategy's Technology Council]] initiative of having a co-defined and more resilient technological platform. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Strategy/Initiatives/Technology_Council]
'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/32|Growth newsletter]] is available. It includes: an upcoming Newcomer Homepage Community Updates module, new Community Configuration options, and details on new projects.
* The Wikimedia Foundation is [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Security Team#CNA Partnership|now an official partner of the CVE program]], which is an international effort to catalog publicly disclosed cybersecurity vulnerabilities. This partnership will allow the Security Team to instantly publish [[w:en:Common Vulnerabilities and Exposures|common vulnerabilities and exposures]] (CVE) records that are affecting MediaWiki core, extensions, and skins, along with any other code the Foundation is a steward of.
* The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]] is now [[m:Community Wishlist/Updates#October 16, 2024: Conversations Made Easier: Machine-Translated Wishes Are Here!|testing machine translations]] for Wishlist content. Volunteers can now read machine-translated versions of wishes and dive into discussions even before translators arrive to translate content.
'''Meetings and events'''
* 24 October - Wiki Education Speaker Series Webinar - [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/N4XTB4G55BUY3M3PNGUAKQWJ7A4UOPAK/ Open Source Tech: Building the Wiki Education Dashboard], featuring Wikimedia interns and a Web developer in the panel.
* 20–22 December 2024 - [[m:Special:MyLanguage/Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024|Indic Wikimedia Hackathon Bhubaneswar 2024]] in Odisha, India. A hackathon for community members, including developers, designers and content editors, to build technical solutions that improve contributors' experiences.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W43"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:52, 21 اَکتوٗبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27634672 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-44</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W44"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translations]] are available.
'''Updates for editors'''
* Later in November, the Charts extension will be deployed to the test wikis in order to help identify and fix any issue. A security review is underway to then enable deployment to pilot wikis for broader testing. You can read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates#October 2024: Working towards production deployment|the October project update]] and see the [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Charts latest documentation and examples on Beta Wikipedia].
* View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[w:en:PediaPress|Pediapress.com]], an external service that creates books from Wikipedia, can now use [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Maps|Wikimedia Maps]] to include existing pre-rendered infobox map images in their printed books on Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T375761]
'''Updates for technical contributors'''
* Wikis can use [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|the Guided Tour extension]] to help newcomers understand how to edit. The Guided Tours extension now works with [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Dark mode|dark mode]]. Guided Tour maintainers can check their tours to see that nothing looks odd. They can also set <code>emitTransitionOnStep</code> to <code>true</code> to fix an old bug. They can use the new flag <code>allowAutomaticBack</code> to avoid back-buttons they don't want. [https://phabricator.wikimedia.org/T73927#10241528]
* Administrators in the Wikimedia projects who use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Nuke|Nuke Extension]] will notice that mass deletions done with this tool have the "Nuke" tag. This change will make reviewing and analyzing deletions performed with the tool easier. [https://phabricator.wikimedia.org/T366068]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W44"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:55, 28 اَکتوٗبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27668811 -->
nzfi0oit1gczfwvkk1qi79xeur8l4y4
وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)/مَحفوٗظ خانہٕ 1
4
8798
97592
97265
2024-11-01T20:19:12Z
Cewbot
8613
[[فرما:Auto-archive|Archiving operation]]: [[وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)]] → [[وِکیٖپیٖڈیا:اؠسَمبَلی (باقٕے)/مَحفوٗظ خانہٕ 1]]: Append 1 topic: [[#Tech News: 2024-38]]
97592
wikitext
text/x-wiki
{{Aan}}
==Discord==
{{atop
| status =
| result =
}}
<div dir = "ltr">
I have created a discord server for Kashmiri Wikimedians. Shall I share the link here so everyone can join? There we can have general,unrelated or protracted discussions. This is as our wiki community is slowly expanding. Pinging {{ping|Iflaq|Imranqazi90|Sinonquoi|Hulged|Humzah Rouf Phumboo}}
[[رُکُن:Rishabhbhat|Rishabhbhat]] ([[رُکُن بَحَژ:Rishabhbhat|talk]]) ١٧:٣٨, ٢٧ اَگست ٢٠٢١ (UTC)
<br>EDIT: Also as discord is safer than WhatsApp (doesn't expose phone no.) [[رُکُن:Rishabhbhat|Rishabhbhat]] ([[رُکُن بَحَژ:Rishabhbhat|talk]]) ٠٣:٢١, ٢٨ اَگست ٢٠٢١ (UTC)
:{{U|Rishabhbhat}}, I would like to join as I am already active on discord in miraheze related servers. You can use my talk page to send me the invitation link, if you don't prefer to share here. Thanks [[User:Hulged|کامل علی]] ([[User talk:Hulged|گفتگو]]) ١٧:٥٩, ٢٧ اَگست ٢٠٢١ (UTC)
:: {{ping|Hulged}} I'll share it here so that everyone can join: [https://discord.gg/7FkPsNag https://discord.gg/7FkPsNag] [[رُکُن:Rishabhbhat|Rishabhbhat]] ([[رُکُن بَحَژ:Rishabhbhat|talk]]) ٠٣:٢١, ٢٨ اَگست ٢٠٢١ (UTC)
</div>
{{Abot}}
== Admin Resignation. ==
I herby want to resign as the administrator of this Wikipedia, due to some personal issues. Thankyou all of you for supporting me and Helping this wiki grow. I hope i would be back when the time will be favourable. Till then, I want to leave Adminship. Kindly accept my resignation. Thankyou [[رُکُن:Iflaq|افلٲق]] ([[رُکُن بَحَژ:Iflaq|بَِحَژ صَفہٕ]]) ١٣:١٩, ٢٢ سیٚپٹَمبَر ٢٠٢١ (UTC)
[[زٲژ:وِکیٖپیٖڈیا اؠسَمبَلی صَفہٕ]]
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-35</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W35"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:WikiEditor/Realtime_Preview|Realtime Preview]] is available as a Beta Feature on wikis in [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists%2Fgroup2.dblist Group 2]. This feature was built in order to fulfill [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2021/Real_Time_Preview_for_Wikitext|one of the Community Wishlist Survey proposals]]. Please note that when this Beta feature is enabled, it may cause conflicts with some wiki-specific Gadgets.
'''Problems'''
* In recent months, there have been inaccurate numbers shown for various [[{{#special:statistics}}]] at Commons, Wikidata, and English Wikipedia. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T315693]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-08-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-08-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-08-30|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-01|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]).
'''Future changes'''
* The Wikimedia Foundation wants to improve how Wikimedia communities report harmful incidents by building the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System|Private Incident Reporting System (PIRS)]] to make it easy and safe for users to make reports. You can leave comments on the talk page, by answering the [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System#Phase 1|questions provided]]. If you have ever faced a harmful situation that you wanted to report/reported, join a PIRS interview to share your experience. To sign up [[m:Special:EmailUser/MAna_(WMF)|please email]] <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:MAna (WMF)|Madalina Ana]]</span>.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W35"/>
</div>
23:04, 29 اَگَست 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23725814 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-36</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W36"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-09-06|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-09-08|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]).
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] On Special pages that only have one tab, the tab-bar's row will be hidden in the Vector-2022 skin to save space. The row will still show if Gadgets use it. Gadgets that currently append directly to the CSS id of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-namespaces</code></bdi> should be updated to use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortletLink|mw.util.addPortletLink]]</code></bdi> function instead. Gadgets that style this id should consider also targeting <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#p-associated-pages</code></bdi>, the new id for this row. [[phab:T316908|Examples are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316908][https://phabricator.wikimedia.org/T313409]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W36"/>
</div>
23:21, 5 سَتَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23757743 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-37</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W37"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The search servers have been upgraded to a new major version. If you notice any issues with searching, please report them on [[phab:project/view/1849/|Phabricator]]. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/XPCTYYTN67FVFKN6XOHULJVGUO44J662]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|Syntax highlighting]] is now tracked as an [[mw:Special:MyLanguage/Manual:$wgExpensiveParserFunctionLimit|expensive parser function]]. Only 500 expensive function calls can be used on a single page. Pages that exceed the limit are added to a [[:Category:{{MediaWiki:expensive-parserfunction-category}}|tracking category]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316858]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W37"/>
</div>
01:49, 13 سَتَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23787318 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-38</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W38"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Two database fields in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>templatelinks</nowiki></code></bdi> table are now being dropped: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_namespace</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_title</nowiki></code></bdi>. Any queries that rely on these fields need to be changed to use the new normalization field called <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>tl_target_id</nowiki></code></bdi>. See <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[phab:T299417|T299417]]</span> for more information. This is part of [[w:Database normalization|normalization]] of links tables. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/U2U6TXIBABU3KDCVUOITIGI5OJ4COBSW/][https://www.mediawiki.org/wiki/User:ASarabadani_(WMF)/Database_for_devs_toolkit/Concepts/Normalization]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* In [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps, you can use icons on markers for common points of interest. On Tuesday, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Icons|previous icon set]] will be updated to [https://de.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Hilfe:Extension:Kartographer/Icons version maki 7.2]. That means, around 100 new icons will be available. Additionally, all existing icons were updated for clarity and to make them work better in international contexts. [https://phabricator.wikimedia.org/T302861][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Update_maki_icons]
'''Future changes'''
* In a [[m:Content_Partnerships_Hub/Software/Volunteer_developers_discussion_at_Wikimania_2022|group discussion at Wikimania]], more than 30 people talked about how to make content partnership software in the Wikimedia movement more sustainable. What kind of support is acceptable for volunteer developers? Read the summary and [[m:Talk:Content Partnerships Hub/Software/Volunteer developers discussion at Wikimania 2022|leave your feedback]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W38"/>
</div>
<span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</span> 22:15, 19 سَتَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23826293 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-39</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W39"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid clients should be updated to allow for space-separated multi-values in the <bdi lang="en" dir="ltr"><code>rel</code></bdi> attribute of links. Further details are in <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T315209|T315209]]</bdi>.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-09-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-09-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-09-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|Visual diffs]] will become available to all users, except at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588]
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile]
* In the [[mw:Lua/Scripting|{{ns:828}}]] namespace, pages ending with <bdi lang="en" dir="ltr"><code>.json</code></bdi> will be treated as JSON, just like they already are in the {{ns:2}} and {{ns:8}} namespaces. [https://phabricator.wikimedia.org/T144475]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W39"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:29, 27 سَتَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23860085 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-40</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W40"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now show geopoints from Wikidata, via QID or SPARQL query. Previously, this was only possible for geoshapes and geolines. [https://phabricator.wikimedia.org/T307695] [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Geopoints_via_QID]
* The [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award 2022]] is looking for nominations. You can recommend tools until 12 October.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|Talk pages on the mobile site]] will change at the Arabic, Bangla, Chinese, French, Haitian Creole, Hebrew, Korean, and Vietnamese Wikipedias. They should be easier to use and provide more information. (Last week's release was delayed) [https://phabricator.wikimedia.org/T318302] [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Mobile]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>scribunto-console</code></bdi> API module will require a [[mw:Special:MyLanguage/API:Tokens|CSRF token]]. This module is documented as internal and use of it is not supported. [[phab:T212071|[5]]]
* The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikimedia projects. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#Deployment_plan_and_timeline|Learn more]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W40"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:22, 4 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23885489 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-41</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W41"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* On some wikis, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps in full size view will be able to display nearby articles. After a feedback period, more wikis will follow. [https://phabricator.wikimedia.org/T316782][https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W41"/>
</div>
14:07, 10 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23912412 -->
== اِنٹرنؠٹ مَدَتھ ==
سَلام، مےٚ چھِ اِنٹرنؠٹ پیک خٲطرٕ سی ایس اے مَدَتھ صَفَس پؠٹھ دَرخاستھ دِژمٔژ. تُہؠ ہیٚکِو یہِ دَرخاستھ وُچھِتھ تہٕ اَتھ سَہارٕ دِتھ. تُہؠ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق سَوال تہٕ دَرٕج کٔرِتھ. بہٕ چھُس یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس پؠٹھ اِنتِظٲمؠ رُکُن اَمہِ کِن ہیٚکہِ یہِ مَدَتھ یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس برٛونٛہہ پَکناونہٕ خٲطرٕ اَکھ وَتھ بٕنِتھ. <small><sub><span style="color:grey;"> </span></sub></small>[[User:511KeV|<span style="font-family:sans-serif; color:#FF1100; text-shadow:.2em .2em .4em #AfAfB1;">'''511KeV'''</span>]] [[User_talk:511KeV|<sup> '' (کتھ باتھ)''</sup>]] 17:38, 17 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-42</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W42"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The recently implemented feature of [[phab:T306883|article thumbnails in Special:Search]] will be limited to Wikipedia projects only. Further details are in [[phab:T320510|T320510]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Structured_Data_Across_Wikimedia/Search_Improvements]
* A bug that caused problems in loading article thumbnails in Special:Search has been fixed. Further details are in [[phab:T320406|T320406]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.loadJsonData|mw.loadJsonData()]]</code></bdi> to load data from JSON pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T217500]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Lua module authors can enable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Strict_library|require( "strict" )]]</code></bdi> to add errors for some possible code problems. This replaces "[[wikidata:Q16748603|Module:No globals]]" on most wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T209310]
'''Future changes'''
* The [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated at most wikis. The "{{int:discussiontools-replylink}}" button will look different after this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T320683]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W42"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:45, 17 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23943992 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-43</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W43"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* There have been some minor visual fixes in Special:Search, regarding audio player alignment and image placeholder height. Further details are in [[phab:T319230|T319230]].
* On Wikipedias, a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|preference]] has been added to hide article thumbnails in Special:Search. Full details are in [[phab:T320337|T320337]].
'''Problems'''
* Last week, three wikis ({{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruwiki/en}}) had read-only access for 25 minutes. This was caused by a hardware problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T320990]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-10-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-10-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-10-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-10-25|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-10-27|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-aswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-banwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-barwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bat smgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bclwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-be x oldwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-biwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bjnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bpywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-brwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bxrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304549]
* Starting on Wednesday October 26, 2022, the list of mentors will be upgraded [[d:Q14339834 | at wikis where Growth mentorship is available]]. The mentorship system will continue to work as it does now. The signup process [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#add|will be replaced]], and a new management option will be provided. Also, this change simplifies [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list#create|the creation of mentorship systems at Wikipedias]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314858][https://phabricator.wikimedia.org/T310905][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Growth/Structured_mentor_list]
* Pages with titles that start with a lower-case letter according to Unicode 11 will be renamed or deleted. There is a list of affected pages at <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:Unicode 11 case map migration]]</bdi>. More information can be found at [[phab:T292552|T292552]].
* The Vector 2022 skin will become the default across the smallest Wikipedias. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#smallest-1|Learn more]].
'''Future changes'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply tool]] and [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|New Topic tool]] will soon get a [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special characters|special characters menu]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T249072]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W43"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:21, 24 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23975411 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-44</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W44"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* When using keyboard navigation on a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map, the focus will become more visible. [https://phabricator.wikimedia.org/T315997]
* In {{#special:RecentChanges}}, you can now hide the log entries for new user creations with the filter for "{{int:rcfilters-filter-newuserlogactions-label}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T321155]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|maps dialog]] in VisualEditor now has some help texts. [https://phabricator.wikimedia.org/T318818]
* It is now possible to select the language of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor via a dropdown menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T318817]
* It is now possible to add a caption to a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318815]
* It is now possible to hide the frame of a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] map in VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T318813]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W44"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:14, 31 اَکتوٗبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23977539 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-45</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W45"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* An updated version of the [[m:Special:MyLanguage/EventCenter/Registration|Event Registration]] tool is now available for testing at [[testwiki:|testwiki]] and [[test2wiki:| test2wiki]]. The tool provides features for event organizers and participants. Your feedback is welcome at our [[m:Talk:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|project talkpage]]. More information about [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Registration|the project]] is available. [https://phabricator.wikimedia.org/T318592]
'''Problems'''
* Twice last week, for about 45 minutes, some files and thumbnails failed to load and uploads failed, mostly for logged-in users. The cause is being investigated and an incident report will be available soon.
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W45"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:31, 8 نَوَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24001035 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-46</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W46"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* At Wikidata, an interwiki link can now point to a redirect page if certain conditions are met. This new feature is called [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata:Sitelinks_to_redirects|sitelinks to redirects]]. It is needed when one wiki uses one page to cover multiple concepts but another wiki uses more pages to cover the same concepts. Your [[wikidata:Special:MyLanguage/Wikidata talk:Sitelinks to redirects|feedback on the talkpage]] of the new proposed guideline is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T278962]
* The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikinews.org/ www.wikinews.org]</span>, <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikiversity.org/ www.wikiversity.org]</span>, and <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikivoyage.org/ www.wikivoyage.org]</span> portal pages now use an automated update system. [https://phabricator.wikimedia.org/T273179]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-11-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* There will be a new link to directly "Edit template data" on Template pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T316759]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis where mobile [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] are enabled ([[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Deployment Status|these ones]]) will soon use full CSS styling to display any templates that are placed at the top of talk pages. To adapt these “talk page boxes” for narrow mobile devices you can use media queries, such as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Module:Message_box/tmbox.css&oldid=1097618699#L-69 this example]. [https://phabricator.wikimedia.org/T312309]
* Starting in January 2023, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] will be [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2023 Changes Update|running the Community Wishlist Survey (CWS) every two years]]. This means that in 2024, there will be no new proposals or voting.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W46"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:54, 14 نَوَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-47</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W47"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The display of non-free media in the search bar and for article thumbnails in Special:Search has been deactivated. Further details are in [[phab:T320661|T320661]].
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-22|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-11-24|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W47"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:20, 21 نَوَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24071290 -->
== مومینٹ سِٹریٹِجی گرٛانٹ ==
مومینٹ سِٹریٹِجی چھُ اَکھ مَنصوبہٕ تَخلیٖق کۆرمُت، یَتھ مَنٛز مومینٹ چارٹَر سَفیٖر چھِ کٔنِٹی سٲتی کَتھ باتھ کَران مومینٹ چارٹَر تَخلیٖق کَرنہٕ خٲطرٕ. اَتھ مَنٛز چھُ کٲشِرؠ زَبان تہِ حِصہٕ نِنؠ یَژھان. بہٕ چھُس یہِ مَنصوبہٕ اَنجام دیُن یَژھان. اَتھ مُتلِق چھُ گرٛانٹ صَفہٕ [[:meta:Grants:Project/MSIG/511KeV/Ambassadors_Program_for_Kashmiri_community|یَتھ جاے]]. تُہؠ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق پَننی راے . <small><sub><span style="color:grey;"> </span></sub></small>[[User:511KeV|<span style="font-family:sans-serif; color:#FF1100; text-shadow:.2em .2em .4em #AfAfB1;">'''511KeV'''</span>]] [[User_talk:511KeV|<sup> '' (کتھ باتھ)''</sup>]] 07:24, 23 نَوَمبَر 2022 (UTC)
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-48</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W48"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* A new preference, “Enable limited width mode”, has been added to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|Vector 2022 skin]]. The preference is also available as a toggle on every page if your monitor is 1600 pixels or wider. It allows for increasing the width of the page for logged-out and logged-in users. [https://phabricator.wikimedia.org/T319449]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-11-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-11-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-11-29|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-12-01|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s1.dblist targeted wikis]).
* Mathematical formulas shown in SVG image format will no longer have PNG fall-backs for browsers that don't support them. This is part of work to modernise the generation system. Showing only PNG versions was the default option until in February 2018. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/3BGOKWJIZGL4TC4HJ22ICRU2SEPWGCR4/][https://phabricator.wikimedia.org/T311620][https://phabricator.wikimedia.org/T186327]
* On [[phab:P40224|some wikis]] that use flagged revisions, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs#Special:Contributions|a new checkbox will be added]] to Special:Contributions that enables you to see only the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]] by a user. [https://phabricator.wikimedia.org/T321445]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change early next week at [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train#Wednesday group1 wikis] (but not Wikimedia Commons or Meta-Wiki). This change improves the accessibility of content, and makes it easier to write related CSS. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W48"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:02, 28 نَوَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24114342 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-49</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W49"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Wikisources use a tool called ProofreadPage. ProofreadPage uses OpenSeadragon which is an open source tool. The OpenSeadragon JavaScript API has been significantly re-written to support dynamically loading images. The functionality provided by the older version of the API should still work but it is no longer supported. User scripts and gadgets should migrate over to the newer version of the API. The functionality provided by the newer version of the API is [[mw:Extension:Proofread_Page/Page_viewer#JS_API|documented on MediaWiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098][https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Proofread_Page/Edit-in-Sequence]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W49"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:40, 6 دَسَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24151590 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-50</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W50"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* An [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Mobile|A/B test has begun]] at 15 Wikipedias for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools on mobile]]. Half of the editors on the [[mw:Reading/Web/Mobile|mobile web site]] will have access to the {{int:discussiontools-replybutton}} tool and other features. [https://phabricator.wikimedia.org/T321961]
* The character <code>=</code> cannot be used in new usernames, to make usernames work better with templates. Existing usernames are not affected. [https://phabricator.wikimedia.org/T254045]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-12-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-12-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-12-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] to [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Phase_1:_Topic_containers|show discussion metadata below section headings]] will be inserted after these headings, not inside of them. This change improves the accessibility of discussion pages for screen reader software. [https://phabricator.wikimedia.org/T314714]
'''Events'''
* The fourth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest_Tool_Award|Coolest Tool Award]] will happen online on [https://zonestamp.toolforge.org/1671210002 Friday 16 December 2022 at 17:00 UTC]! The event will be live-streamed on YouTube in the [https://www.youtube.com/user/watchmediawiki MediaWiki channel] and added to Commons afterwards.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W50"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:33, 12 دَسَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24216570 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-51</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2022-W51"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translations]] are available.
'''Tech News'''
* Because of the [[w:en:Christmas and holiday season|holidays]] the next issue of Tech News will be sent out on 9 January 2023.
'''Recent changes'''
* On a user's contributions page, you can filter it for edits with a tag like 'reverted'. Now, you can also filter for all edits that are not tagged like that. This was part of a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T119072]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new function has been used for gadget developers to add content underneath the title on article pages. This is considered a stable API that should work across all skins. [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core_modules#addSubtitle|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T316830]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[test2wiki:|One of our test wikis]] is now being served from a new infrastructure powered by [[w:Kubernetes|Kubernetes]] ([[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more]]). More Wikis will switch to this new infrastructure in early 2023. Please test and let us know of any issues. [https://phabricator.wikimedia.org/T290536]
'''Problems'''
* Last week, all wikis had no edit access for 9 minutes. This was caused by a database problem. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2022-12-13_sessionstore]
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week or next week.
* The word "{{int:discussiontools-replybutton}}" is very short in some languages, such as Arabic ("<bdi lang="ar">ردّ</bdi>"). This makes the {{int:discussiontools-preference-label}} button on talk pages difficult to use. An arrow icon will be added to those languages. This will only be visible to editors who have the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] turned on. [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/Usability#Status] [https://phabricator.wikimedia.org/T323537]
'''Future changes'''
* Edits can be automatically "tagged" by the system software or the {{int:Abusefilter}} system. Those tags link to a help page about the tags. Soon they will also link to Recent Changes to let you see other edits tagged this way. This was a Community Wishlist 2022 request. [https://phabricator.wikimedia.org/T301063]
* The Trust & Safety tools team [[m:Special:MyLanguage/Private Incident Reporting System/Timeline and Updates|have shared new plans]] for building the Private Incident Reporting System. The system will make it easier for editors to ask for help if they are harassed or abused.
* [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|Realtime Preview for Wikitext]] is coming out of beta as an enabled feature for every user of the 2010 Wikitext [[mw:Special:MyLanguage/Editor|editor]] in the week of January 9, 2023. It will be available to use via the toolbar in the 2010 Wikitext editor. The feature was the 4th most popular wish of the Community Wishlist Survey 2021.
'''Events'''
* You can now [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2023/Participate|register for the Wikimedia Hackathon 2023]], taking place on May 19–21 in Athens, Greece. You can also apply for a scholarship until January 14th.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2022-W51"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:59, 19 دَسَمبَر 2022 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24258101 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-02</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W02"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* You can use tags to filter edits in the recent changes feed or on your watchlist. You can now use tags to filter out edits you don't want to see. Previously you could only use tags to focus on the edits with those tags. [https://phabricator.wikimedia.org/T174349]
* [[Special:WhatLinksHere|Special:WhatLinksHere]] shows all pages that link to a specific page. There is now a [https://wlh.toolforge.org prototype] for how to sort those pages alphabetically. You can see the discussion in the [[phab:T4306|Phabricator ticket]].
* You can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thanks]] function on your watchlist and the user contribution page. [https://phabricator.wikimedia.org/T51541]
* A wiki page can be moved to give it a new name. You can now get a dropdown menu with common reasons when you move a page. This is so you don't have to write the explanation every time. [https://phabricator.wikimedia.org/T325257]
* [[m:Special:MyLanguage/Matrix.org|Matrix]] is a chat tool. You can now use <code>matrix:</code> to create Matrix links on wiki pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T326021]
* You can filter out translations when you look at the recent changes on multilingual wikis. This didn't hide translation pages. You can now also hide subpages which are translation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T233493]
'''Changes later this week'''
* [[m:Special:MyLanguage/Real Time Preview for Wikitext|Realtime preview for wikitext]] is a tool which lets editors preview the page when they edit wikitext. It will be enabled for all users of the 2010 wikitext editor. You will find it in the editor toolbar.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2023-01-10|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2023-01-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]).
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W02"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:06, 10 جَنؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24342971 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-03</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W03"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translations]] are available.
'''Problems'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The URLs in "{{int:last}}" links on page history now contain <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=prev&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi> in place of <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>diff=[revision ID]&oldid=[revision ID]</nowiki></code></bdi>. This is to fix a problem with links pointing to incorrect diffs when history was filtered by a tag. Some user scripts may break as a result of this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T243569]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* Some [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|changes to the appearance of talk pages]] have only been available on <code>{{ns:1}}:</code> and <code>{{ns:3}}:</code> namespaces. These will be extended to other talk namespaces, such as <code>{{ns:5}}:</code>. They will continue to be unavailable in non-talk namespaces, including <code>{{ns:4}}:</code> pages (e.g., at the Village Pump). You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|change your preferences]] ([[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T325417]
*On Wikisources, when an image is zoomed or panned in the Page: namespace, the same zoom and pan settings will be remembered for all Page: namespace pages that are linked to a particular Index: namespace page. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/ProofreadPage/+/868841]
* The Vector 2022 skin will become the default for the English Wikipedia desktop users. The change will take place on January 18 at 15:00 UTC. [[:en:w:Wikipedia:Vector 2022|Learn more]].
'''Future changes'''
* The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]], which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts next week on 23 January 2023 at 18:00 UTC. You can start drafting your proposals in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W03"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:09, 17 جَنؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24381020 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-04</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W04"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Last week, for ~15 minutes, all wikis were unreachable for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a timing issue. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-17_MediaWiki]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-01-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-01-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* If you have the Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|DiscussionTools]] enabled, the appearance of talk pages will add more information about discussion activity. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Usability#Status][https://phabricator.wikimedia.org/T317907]
* The 2023 edition of the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey]] (CWS), which invites contributors to make technical proposals and vote for tools and improvements, starts on Monday 23 January 2023 at [https://zonestamp.toolforge.org/1674496814 18:00 UTC].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W04"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:45, 23 جَنؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24418874 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-05</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W05"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Last week, for ~15 minutes, some users were unable to log in or edit pages. This was caused by a problem with session storage. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-01-24_sessionstore_quorum_issues]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-01-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Wikis that use localized numbering schemes for references need to add new CSS. This will help to show citation numbers the same way in all reading and editing modes. If your wiki would prefer to do it yourselves, please see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|details and example CSS to copy from]], and also add your wiki to the list. Otherwise, the developers will directly help out starting the week of February 5.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W05"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:04, 31 جَنؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24455949 -->
{{Clear}}
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-06</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W06"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], logged-out users using the full-width toggle will be able to see the setting of their choice even after refreshing pages or opening new ones. This only applies to wikis where Vector 2022 is the default. [https://phabricator.wikimedia.org/T321498]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* Previously, we announced when some wikis would be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. These switches will not be announced any more, as the read-only time has become non-significant. Switches will continue to happen at 7AM UTC on Tuesdays and Thursdays. [https://phabricator.wikimedia.org/T292543#8568433]
* Across all the wikis, in the Vector 2022 skin, logged-in users will see the page-related links such as "What links here" in a [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Features/Page_tools|new side menu]]. It will be displayed on the other side of the screen. This change had previously been made on Czech, English, and Vietnamese Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T328692]
*[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] will stop receiving new proposals on [https://zonestamp.toolforge.org/1675706431 Monday, 6 February 2023, at 18:00 UTC]. Proposers should complete any edits by then, to give time for [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey/Help_us|translations]] and review. Voting will begin on Friday, 10 February.
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets and user scripts will be changing to load on desktop and mobile sites. Previously they would only load on the desktop site. It is recommended that wiki administrators audit the [[MediaWiki:Gadgets-definition|gadget definitions]] prior to this change, and add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins=…</code></bdi> for any gadgets which should not load on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610 More details are available].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W06"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 10:20, 6 فَرؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24491749 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-07</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W07"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translations]] are available.
'''Problems'''
* On wikis where patrolled edits are enabled, changes made to the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Communities/How to configure the mentors' list|mentor list]] by autopatrolled mentors are not correctly marked as patrolled. It will be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T328444]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* The Reply tool and other parts of [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Mobile|DiscussionTools]] will be deployed for all editors using the mobile site. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk_pages_project/Mobile#Status_Updates|read more about this decision]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T298060]
'''Future changes'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W07"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:48, 14 فَرؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24540832 -->
== اِنٹرنؠٹ مَدَتھ ==
سَلام، تۄہہِ آسہِ پَتا زِ مےٚ اوس CIS-A2K دٔسؠ اِنٹرنیٹ مَدَتھ میلومُت. سُہ چھُ وَنہٕ اِختِتامَس ووتمُت. اَمیچ رَپوٹھ چھ [[رُکُن:511KeV/CIS-A2K Feb Report|یَتھ جاے]] دٕستِیاب. تۄہہِ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق کَتھ باتھ کٔرِتھ.
وَنہٕ چھِغض مےٚ چھِ اِنٹرنؠٹ پیک خٲطرٕ سی ایس اے مَدَتھ صَفَس پؠٹھ بیٛاکھ دَرخاستھ دِژمٔژ. تُہؠ ہیٚکِو یہِ دَرخاستھ وُچھِتھ تہٕ اَتھ سَہارٕ دِتھ. تُہؠ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق سَوال تہٕ دَرٕج کٔرِتھ. بہٕ چھُس یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس پؠٹھ اِنتِظٲمؠ رُکُن اَمہِ کِن ہیٚکہِ یہِ مَدَتھ یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس برٛونٛہہ پَکناونہٕ خٲطرٕ اَکھ وَتھ بٕنِتھ. <small><sub><span style="color:grey;"> </span></sub></small>[[User:511KeV|<span style="font-family:sans-serif; color:#FF1100; text-shadow:.2em .2em .4em #AfAfB1;">'''511KeV'''</span>]] [[User_talk:511KeV|<sup> '' (کتھ باتھ)''</sup>]] 11:08, 19 فَرؤری 2023 (UTC)
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-08</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W08"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Last week, during planned maintenance of Cloud Services, unforeseen complications forced the team to turn off all tools for 2–3 hours to prevent data corruption. Work is ongoing to prevent similar problems in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T329535]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-02-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-02-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
*The voting phase for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023|Community Wishlist Survey 2023]] ends on [https://zonestamp.toolforge.org/1677261621 24 February at 18:00 UTC]. The results of the survey will be announced on 28 February.
'''Future changes'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T328287][https://phabricator.wikimedia.org/T327920][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W08"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:56, 21 فَرؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24570514 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-09</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W09"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Last week, in some areas of the world, there were problems with loading pages for 20 minutes and saving edits for 55 minutes. These issues were caused by a problem with our caching servers due to unforseen events during a routine maintenance task. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_wiki_outage][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-02-22_read_only]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-02-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 1. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1677679222 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W09"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:46, 27 فَرؤری 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24634242 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-10</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W10"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The Community Wishlist Survey 2023 edition has been concluded. Community Tech has [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Results|published the results]] of the survey and will provide an update on what is next in April 2023.
* On wikis which use [[mw:Special:MyLanguage/Writing_systems|LanguageConverter]] to handle multiple writing systems, articles which used custom conversion rules in the wikitext (primarily on Chinese Wikipedia) would have these rules applied inconsistently in the table of contents, especially in the Vector 2022 skin. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T306862]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* A search system has been added to the [[Special:Preferences|Preferences screen]]. This will let you find different options more easily. Making it work on mobile devices will happen soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T313804]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W10"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:49, 6 مارٕچ 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24676916 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-11</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W11"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.40/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-cbk_zamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cdowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cebwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-chywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ckbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-csbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542][https://phabricator.wikimedia.org/T304550]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W11"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:19, 13 مارٕچ 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24700189 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-12</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W12"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Last week, some users experienced issues loading image thumbnails. This was due to incorrectly cached images. [https://phabricator.wikimedia.org/T331820]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A link to the user's [[{{#special:CentralAuth}}]] page will appear on [[{{#special:Contributions}}]] — some user scripts which previously added this link may cause conflicts. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Admins and patrollers/Add link to CentralAuth on Special:Contributions|voted #17 in the 2023 Community Wishlist Survey]].
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[{{#special:AbuseFilter}}]] edit window will be resizable and larger by default. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Make the AbuseFilter edit window resizable and larger by default|voted #80 in the 2023 Community Wishlist Survey]].
* There will be a new option for Administrators when they are unblocking a user, to add the unblocked user’s user page to their watchlist. This will work both via [[{{#special:Unblock}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T257662]
'''Meetings'''
* You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1679677204 24 March at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Office Hours|details and how to join]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W12"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:25, 21 مارٕچ 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24732558 -->
== انٹرنیٹ مَدَتھ (مارچ) ==
تۄہہِ آسہِ پَتا زِ مےٚ اوس سی ای ایس اے ۲ کے دٔسؠ اِنٹرنیٹ مَدَتھ میلومُت تاکہِ بہ کر یتھ وِکی پیٹھ کام. سُہ چھُ وَنہٕ اِختِتامَس ووتمُت. تۄہؠ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق کَتھ باتھ کٔرِتھ. وَنہٕ چھِ مےٚ چھِ اِنٹرنؠٹ پیک خٲطرٕ سی ای ایس اے ۲ کے مَدَتھ صَفَس پؠٹھ بیٛاکھ دَرخاستھ دِنی. تُہؠ ہیٚکِو یہِ دَرخاستھ وُچھِتھ تہٕ اَتھ سَہارٕ دِتھ. تُہؠ ہیٚکِو اَتھ مُتلِق سَوال تہٕ دَرٕج تہِ کٔرِتھ. بہٕ چھُس یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس پؠٹھ اِنتِظٲمؠ رُکُن اَمہِ کِن ہیٚکہِ یہِ مَدَتھ یَتھ وِکیٖپیٖڈیاہَس برٛونٛہہ پَکناونہٕ خٲطرٕ اَکھ وَتھ بٕنِتھ۔ <small><sub><span style="color:grey;"> </span></sub></small>[[User:511KeV|<span style="font-family:sans-serif; color:#FF1100; text-shadow:.2em .2em .4em #AfAfB1;">'''511KeV'''</span>]] [[User_talk:511KeV|<sup> '' (کتھ باتھ)''</sup>]] 16:42, 24 مارٕچ 2023 (UTC)
*{{س}} [[رُکُن:Koshur|Koshur]] ([[رُکُن کَتھ:Koshur|کَتھ صَفہٕ]]) 16:42, 1 اَپریل 2023 (UTC) صارف [[User:511KeV]] چہُ اکھ واریاہ مہنتی صارف. امس اگر یہِ سپوٹ میلہِ تہِ ہیکہ یہ پنن کامٕ جاری تھاویتھ.
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-13</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W13"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] condition limit was increased from 1000 to 2000. [https://phabricator.wikimedia.org/T309609]
* [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter#Locally disabled actions|Some Global AbuseFilter]] actions will no longer apply to local projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T332521]
* Desktop users are now able to subscribe to talk pages by clicking on the {{int:discussiontools-newtopicssubscription-button-subscribe-label}} link in the {{int:toolbox}} menu. If you subscribe to a talk page, you receive [[mw:Special:MyLanguage/Notifications|notifications]] when new topics are started on that talk page. This is separate from putting the page on your watchlist or subscribing to a single discussion. [https://phabricator.wikimedia.org/T263821]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-03-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-03-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-03-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.40/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* You will be able to choose [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diffs]] on all [[m:Special:MyLanguage/Help:Page history|history pages]] at the Wiktionaries and Wikipedias. [https://phabricator.wikimedia.org/T314588]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The legacy [[mw:Mobile Content Service|Mobile Content Service]] is going away in July 2023. Developers are encouraged to switch to Parsoid or another API before then to ensure service continuity. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/4MVQQTONJT7FJAXNVOFV3WWVVMCHRINE/]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W13"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:12, 28 مارٕچ 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24780854 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-14</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W14"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The system for automatically creating categories for the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Babel|Babel]] extension has had several important changes and fixes. One of them allows you to insert templates for automatic category descriptions on creation, allowing you to categorize the new categories. [https://phabricator.wikimedia.org/T211665][https://phabricator.wikimedia.org/T64714][https://phabricator.wikimedia.org/T170654][https://phabricator.wikimedia.org/T184941][https://phabricator.wikimedia.org/T33074]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Some older [[w:en:Web browser|Web browsers]] will stop being able to use [[w:en:JavaScript|JavaScript]] on Wikimedia wikis from this week. This mainly affects users of Internet Explorer 11. If you have an old web browser on your computer you can try to upgrade to a newer version. [https://phabricator.wikimedia.org/T178356]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The deprecated <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.hoverIntent</code></bdi> module has been removed. This module could be used by gadgets and user scripts, to create an artificial delay in how JavaScript responds to a hover event. Gadgets and user scripts should now use jQuery <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>hover()</code></bdi> or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>on()</code></bdi> instead. Examples can be found in the [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Migration_guide_(users)#jquery.hoverIntent|migration guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T311194]
* Some of the links in [[{{#special:SpecialPages}}]] will be re-arranged. There will be a clearer separation between links that relate to all users, and links related to your own user account. [https://phabricator.wikimedia.org/T333242]
* You will be able to hide the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Replying|Reply button]] in archived discussion pages with a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__ARCHIVEDTALK__</nowiki></code></bdi> magic word. There will also be a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mw-archivedtalk</code></bdi> CSS class for hiding the Reply button in individual sections on a page. [https://phabricator.wikimedia.org/T249293][https://phabricator.wikimedia.org/T295553][https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/DiscussionTools/+/738221]
'''Future changes'''
* The Vega software that creates data visualizations in pages, such as graphs, will be upgraded to the newest version in the future. Graphs that still use the very old version 1.5 syntax may stop working properly. Most existing uses have been found and updated, but you can help to check, and to update any local documentation. [[phab:T260542|Examples of how to find and fix these graphs are available]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W14"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:38, 3 اَپریل 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24820268 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-15</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W15"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] In the visual editor, it is now possible to edit captions of images in galleries without opening the gallery dialog. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Editing/Editable gallery captions in Visual Editor|voted #61 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T190224]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] You can now receive notifications when another user edits your user page. See the "{{int:Echo-category-title-edit-user-page}}" option in [[Special:Preferences#mw-prefsection-echo|your Preferences]]. This feature request was [[:m:Community Wishlist Survey 2023/Anti-harassment/Notifications for user page edits|voted #3 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T3876]
'''Problems'''
* There was a problem with all types of CentralNotice banners still being shown to logged-in users even if they had [[Special:Preferences#mw-prefsection-centralnotice-banners|turned off]] specific banner types. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T331671]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-arywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dinwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-elwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-emlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-eowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-etwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-euwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-extwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tumwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ffwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiu_vrowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-furwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gcrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-glkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gotwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-guwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304551][https://phabricator.wikimedia.org/T308133]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W15"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:04, 10 اَپریل 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24851886 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-16</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W16"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* You can now see [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer#Show_nearby_articles|nearby articles on a Kartographer map]] with the button for the new feature "{{int:Kartographer-sidebar-nearbybutton}}". Six wikis have been testing this feature since October. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation/Nearby_articles#Implementation][https://phabricator.wikimedia.org/T334079]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The [[m:Special:GlobalWatchlist|Special:GlobalWatchlist]] page now has links for "{{int:globalwatchlist-markpageseen}}" for each entry. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Button to mark a single change as read in the global watch list|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334246]
'''Problems'''
* At Wikimedia Commons, some thumbnails have not been getting replaced correctly after a new version of the image is uploaded. This should be fixed later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T331138][https://phabricator.wikimedia.org/T333042]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] For the last few weeks, some external tools had inconsistent problems with logging-in with OAuth. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T332650]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W16"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:53, 18 اَپریل 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24881071 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-17</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W17"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The date-selection menu on pages such as [[{{#special:Contributions}}]] will now show year-ranges that are in the current and past decade, instead of the current and future decade. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Change year range shown in date selection popup|voted #145 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334316]
'''Problems'''
* Due to security issues with the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]], graphs have been disabled in all Wikimedia projects. Wikimedia Foundation teams are working to respond to these vulnerabilities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940]
* For a few days, it was not possible to save some kinds of edits on the mobile version of a wiki. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T334797][https://phabricator.wikimedia.org/T334799][https://phabricator.wikimedia.org/T334794]
'''Changes later this week'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on April 26. This is planned for [https://zonestamp.toolforge.org/1682517653 14:00 UTC]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-04-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-04-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-04-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* The Editing team plans an A/B test for [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|a usability analysis of the Talk page project]]. The [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|planned measurements are available]]. Your wiki [[phab:T332946|may be invited to participate]]. Please suggest improvements to the measurement plan at [[mw:Talk:Talk pages project/Usability|the discussion page]].
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024|The Wikimedia Foundation annual plan 2023-2024 draft is open for comment and input]] until May 19. The final plan will be published in July 2023 on Meta-wiki.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W17"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:02, 24 اَپریل 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24933592 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-18</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W18"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the French and Italian Wikipedias. More languages will be added in the near future. This is part of the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T243711][https://phabricator.wikimedia.org/T270490][https://phabricator.wikimedia.org/T334891]
* The [[:commons:Special:MyLanguage/Commons:Video2commons|Video2commons]] tool has been updated. This fixed several bugs related to YouTube uploads. [https://github.com/toolforge/video2commons/pull/162/commits]
* The [[{{#special:Preferences}}]] page has been redesigned on mobile web. The new design makes it easier to browse the different categories and settings at low screen widths. You can also now access the page via a link in the Settings menu in the mobile web sidebar. [https://www.mediawiki.org/wiki/Moderator_Tools/Content_moderation_on_mobile_web/Preferences]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W18"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:44, 2 مٔیی 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24966974 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-19</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W19"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] When you close an image that is displayed via MediaViewer, it will now return to the wiki page instead of going back in your browser history. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Return to the article when closing the MediaViewer|voted #65 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T236591]
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SyntaxHighlight|SyntaxHighlight]] extension now supports <bdi lang="en" dir="ltr"><code>wikitext</code></bdi> as a selected language. Old alternatives that were used to highlight wikitext, such as <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html5</code></bdi>, <bdi lang="en" dir="ltr"><code>moin</code></bdi>, and <bdi lang="en" dir="ltr"><code>html+handlebars</code></bdi>, can now be replaced. [https://phabricator.wikimedia.org/T29828]
* [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Creating pages with preloaded text|Preloading text to new pages/sections]] now supports preloading from localized MediaWiki interface messages. [https://cs.wikipedia.org/wiki/User_talk:Martin_Urbanec_(WMF)?action=edit§ion=new&preload=MediaWiki:July Here is an example] at the {{int:project-localized-name-cswiki/en}} that uses <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>preload=MediaWiki:July</nowiki></code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T330337]
'''Problems'''
* Graph Extension update: Foundation developers have completed upgrading the visualization software to Vega5. Existing community graphs based on Vega2 are no longer compatible. Communities need to update local graphs and templates, and shared lua modules like <bdi lang="de" dir="ltr">[[:de:Modul:Graph]]</bdi>. The [https://vega.github.io/vega/docs/porting-guide/ Vega Porting guide] provides the most comprehensive detail on migration from Vega2 and [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Template:Graph:PageViews&action=history here is an example migration]. Vega5 has currently just been enabled on mediawiki.org to provide a test environment for communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T334940#8813922]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Until now, all new OAuth apps went through manual review. Starting this week, apps using identification-only or basic authorizations will not require review. [https://phabricator.wikimedia.org/T67750]
'''Future changes'''
* During the next year, MediaWiki will stop using IP addresses to identify logged-out users, and will start automatically assigning unique temporary usernames. Read more at [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates|IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates]]. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#What should it look like?|join the discussion]] about the [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Updates#What will temporary usernames look like?|format of the temporary usernames]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T332805]
* There will be an [[:w:en:A/B testing|A/B test]] on 10 Wikipedias where the Vector 2022 skin is the default skin. Half of logged-in desktop users will see an interface where the different parts of the page are more clearly separated. You can [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2023-05 Zebra9 A/B test|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333180][https://phabricator.wikimedia.org/T335972]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] <code>jquery.tipsy</code> will be removed from the MediaWiki core. This will affect some user scripts. Many lines with <code>.tipsy(</code> can be commented out. <code>OO.ui.PopupWidget</code> can be used to keep things working like they are now. You can [[phab:T336019|read more]] and [[:mw:Help:Locating broken scripts|read about how to find broken scripts]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336019]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W19"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:35, 9 مٔیی 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=24998636 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-20</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W20"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Citations that are automatically generated based on [[d:Q33057|ISBN]] are currently broken. This affects citations made with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]], and the use of the citoid API in gadgets and user scripts. Work is ongoing to restore this feature. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-gorwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hakwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hifwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hsbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-htwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-igwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ilowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-inhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jvwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308134]
'''Future changes'''
* There is a recently formed team at the Wikimedia Foundation which will be focusing on experimenting with new tools. Currently they are building [[m:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI|a prototype ChatGPT plugin that allows information generated by ChatGPT to be properly attributed]] to the Wikimedia projects.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and userscript developers should replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi>. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> library will be removed in ~1 month, and staff developers will run a script to replace any remaining uses at that time. [https://phabricator.wikimedia.org/T336018]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W20"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:44, 15 مٔیی 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25011501 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-21</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W21"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The "recent edits" time period for page watchers is now 30 days. It used to be 180 days. This was a [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Change information about the number of watchers on a page|Community Wishlist Survey proposal]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T336250]
'''Changes later this week'''
* An [[mw:special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Impact|improved impact module]] will be available at Wikipedias. The impact module is a feature available to newcomers [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer homepage|at their personal homepage]]. It will show their number of edits, how many readers their edited pages have, how many thanks they have received and similar things. It is also accessible by accessing Special:Impact. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-05-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W21"/>
</div>
16:54, 22 مٔیی 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25028325 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-22</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W22"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Citations can once again be added automatically from ISBNs, thanks to Zotero's ISBN searches. The current data sources are the Library of Congress (United States), the Bibliothèque nationale de France (French National Library), and K10plus ISBN (German repository). Additional data source searches can be [[mw:Citoid/Creating Zotero translators|proposed to Zotero]]. The ISBN labels in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide/Citations-Full#Automatic|VisualEditor Automatic tab]] will reappear later this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T336298#8859917]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The page [[{{#special:EditWatchlist}}]] now has "{{int:watchlistedit-normal-check-all}}" options to select all the pages within a namespace. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Notifications, Watchlists and Talk Pages/Watchlist edit - "check all" checkbox|voted #161 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334252]
'''Problems'''
* For a few days earlier this month, the "Add interlanguage link" item in the Tools menu did not work properly. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337081]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-05-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-05-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* VisualEditor will be switched to a new backend on [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/small.dblist small] and [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/medium.dblist medium] wikis this week. Large wikis will follow in the coming weeks. This is part of the effort to move Parsoid into MediaWiki core. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W22"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:01, 29 مٔیی 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25079963 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-23</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W23"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe|RealMe]] extension allows you to mark URLs on your user page as verified for Mastodon and similar software.
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] Citation and footnote editing can now be started from the reference list when using the visual editor. This feature request was [[m:Community Wishlist Survey 2023/Citations/Allow citations to be edited in the references section with VisualEditor|voted #2 in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T54750]
* Previously, clicking on someone else's link to Recent Changes with filters applied within the URL could unintentionally change your preference for "{{int:Rcfilters-group-results-by-page}}". This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T202916#8874081]
'''Problems'''
* For a few days last week, some tools and bots returned outdated information due to database replication problems, and may have been down entirely while it was being fixed. These issues have now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T337446]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Bots will no longer be prevented from making edits because of URLs that match the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist|spam blacklist]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T313107]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W23"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:51, 5 جوٗن 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25114640 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-24</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W24"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] The content attribution tools [[mw:Special:MyLanguage/Who Wrote That?|Who Wrote That?]], [[xtools:authorship|XTools Authorship]], and [[xtools:blame|XTools Blame]] now support the Dutch, German, Hungarian, Indonesian, Japanese, Polish and Portuguese Wikipedias. This was the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Reading/Extend "Who Wrote That?" tool to more wikis|#7 wish in the 2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T334891]
* The [[mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Search Improvements#Search Preview panel|Search Preview panel]] has been deployed on four Wikipedias (Catalan, Dutch, Hungarian and Norwegian). The panel will show an image related to the article (if existing), the top sections of the article, related images (coming from MediaSearch on Commons), and eventually the sister projects associated with the article. [https://phabricator.wikimedia.org/T306341]
* The [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:RealMe#Verifying_a_link_on_non-user_pages|RealMe]] extension now allows administrators to verify URLs for any page, for Mastodon and similar software. [https://phabricator.wikimedia.org/T324937]
* The default project license [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimediaannounce-l@lists.wikimedia.org/thread/7G6XPWZPQFLZ2JANN3ZX6RT4DVUI3HZQ/ has been officially upgraded] to CC BY-SA 4.0. The software interface messages have been updated. Communities should feel free to start updating any mentions of the old CC BY-SA 3.0 licensing within policies and related documentation pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T319064]
'''Problems'''
* For three days last month, some Wikipedia pages edited with VisualEditor or DiscussionTools had an unintended <code><nowiki>__TOC__</nowiki></code> (or its localized form) added during an edit. There is [[mw:Parsoid/Deployments/T336101_followup|a listing of affected pages sorted by wiki]], that may still need to be fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T336101]
* Currently, the "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is broken. Existing <code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code> keywords incorrectly appear as missing templates in VisualEditor. Developers are exploring how to fix this. In the meantime, those wishing to edit the default sortkey of a page are advised to switch to source editing. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Last week, an update to the delete form may have broken some gadgets or user scripts. If you need to manipulate (empty) the reason field, replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>#wpReason</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr" style="white-space: nowrap;"><code>#wpReason > input</code></bdi>. See [https://cs.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3AGadget-CleanDeleteReasons.js&diff=22859956&oldid=12794189 an example fix]. [https://phabricator.wikimedia.org/T337809]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* VisualEditor will be switched to a new backend on English Wikipedia on Monday, and all other [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki-config/browse/master/dblists/large.dblist large] wikis on Thursday. The change should have no noticeable effect on users, but if you experience any slow loading or other strangeness when using VisualEditor, please report it on the phabricator ticket linked here. [https://phabricator.wikimedia.org/T320529]
'''Future changes'''
* From 5 June to 17 July, the Foundation's [[:mw:Wikimedia Security Team|Security team]] is holding a consultation with contributors regarding a draft policy to govern the use of third-party resources in volunteer-developed gadgets and scripts. Feedback and suggestions are warmly welcome at [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] on meta-wiki.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W24"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14:50, 12 جوٗن 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25133779 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-25</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W25"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Flame graphs are now available in WikimediaDebug. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/JXNQD3EHG5V5QW5UXFDPSHQG4MJ3FWJQ/][https://techblog.wikimedia.org/2023/06/08/flame-graphs-arrive-in-wikimediadebug/]
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week.
* There is now a toolbar search popup in the visual editor. You can trigger it by typing <code>\</code> or pressing <code>ctrl + shift + p</code>. It can help you quickly access most tools in the editor. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Visual_editor_toolbar_search_feature.png][https://phabricator.wikimedia.org/T66905]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W25"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:08, 19 جوٗن 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25159510 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-26</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W26"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Action API modules and Special:LinkSearch will now add a trailing <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>/</code></bdi> to all <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prop=extlinks</code></bdi> responses for bare domains. This is part of the work to remove duplication in the <code>externallinks</code> database table. [https://phabricator.wikimedia.org/T337994]
'''Problems'''
* Last week, search was broken on Commons and Wikidata for 23 hours. [https://phabricator.wikimedia.org/T339810][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2023-06-18_search_broken_on_wikidata_and_commons]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-06-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-06-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-06-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Minerva skin now applies more predefined styles to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.mbox-text</code></bdi> CSS class. This enables support for mbox templates that use divs instead of tables. Please make sure that the new styles won't affect other templates in your wiki. [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/skins/MinervaNeue/+/930901/][https://phabricator.wikimedia.org/T339040]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadgets will now load on both desktop and mobile by default. Previously, gadgets loaded only on desktop by default. Changing this default using the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|targets=</code></bdi> parameter is also deprecated and should not be used. You should make gadgets work on mobile or disable them based on the skin (with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>|skins=</code></bdi> parameter in <bdi lang="en" dir="ltr">MediaWiki:Gadgets-definition</bdi>) rather than whether the user uses the mobile or the desktop website. Popular gadgets that create errors on mobile will be disabled by developers on the Minerva skin as a temporary solution. [https://phabricator.wikimedia.org/T127268]
* All namespace tabs now have the same browser [[m:Special:MyLanguage/Help:Keyboard_shortcuts|access key]] by default. Previously, custom and extension-defined namespaces would have to have their access keys set manually on-wiki, but that is no longer necessary. [https://phabricator.wikimedia.org/T22126]
* The review form of the Flagged Revisions extension now uses the standardized [[mw:Special:MyLanguage/Codex|user interface components]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] How media is structured in the parser's HTML output will change in the coming weeks at [[:wikitech:Deployments/Train#Thursday|group2 wikis]]. This change improves the accessibility of content. You may need to update your site-CSS, or userscripts and gadgets. There are [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser_Unification/Media_structure/FAQ|details on what code to check, how to update the code, and where to report any related problems]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T314318]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W26"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:18, 26 جوٗن 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25202311 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-27</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W27"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the rolling out of the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|audio links that play on click]] wishlist proposal, [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/small.dblist small wikis] will now be able to use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline audio player mode|inline audio player]] that is implemented by the [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] extension. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] From this week all gadgets automatically load on mobile and desktop sites. If you see any problems with gadgets on your wikis, please adjust the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|gadget options]] in your gadget definitions file. [https://phabricator.wikimedia.org/T328610]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W27"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:50, 3 جُلَے 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25231546 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-28</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W28"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[:mw:Special:MyLanguage/Structured Data Across Wikimedia/Section-level Image Suggestions|Section-level Image Suggestions feature]] has been deployed on seven Wikipedias (Portuguese, Russian, Indonesian, Catalan, Hungarian, Finnish and Norwegian Bokmål). The feature recommends images for articles on contributors' watchlists that are a good match for individual sections of those articles.
* [[:m:Special:MyLanguage/Global AbuseFilter|Global abuse filters]] have been enabled on all Wikimedia projects, except English and Japanese Wikipedias (who opted out). This change was made following a [[:m:Requests for comment/Make global abuse filters opt-out|global request for comments]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T341159]
* [[{{#special:BlockedExternalDomains}}]] is a new tool for administrators to help fight spam. It provides a clearer interface for blocking plain domains (and their subdomains), is more easily searchable, and is faster for the software to process for each edit on the wiki. It does not support regex (for complex cases), nor URL path-matching, nor the [[MediaWiki:Spam-whitelist|MediaWiki:Spam-whitelist]], but otherwise it replaces most of the functionalities of the existing [[MediaWiki:Spam-blacklist|MediaWiki:Spam-blacklist]]. There is a Python script to help migrate all simple domains into this tool, and more feature details, within [[mw:Special:MyLanguage/Manual:BlockedExternalDomains|the tool's documentation]]. It is available at all wikis except for Meta-wiki, Commons, and Wikidata. [https://phabricator.wikimedia.org/T337431]
* The WikiEditor extension was updated. It includes some of the most frequently used features of wikitext editing. In the past, many of its messages could only be translated by administrators, but now all regular translators on translatewiki can translate them. Please check [https://translatewiki.net/wiki/Special:MessageGroupStats?group=ext-wikieditor&messages=&x=D#sortable:0=asc the state of WikiEditor localization into your language], and if the "Completion" for your language shows anything less than 100%, please complete the translation. See [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-ambassadors@lists.wikimedia.org/thread/D4YELU2DXMZ75PGELUOKXXMFF3FH45XA/ a more detailed explanation].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* The default protocol of [[{{#special:LinkSearch}}]] and API counterparts has changed from http to both http and https. [https://phabricator.wikimedia.org/T14810]
* [[{{#special:LinkSearch}}]] and its API counterparts will now search for all of the URL provided in the query. It used to be only the first 60 characters. This feature was requested fifteen years ago. [https://phabricator.wikimedia.org/T17218]
'''Future changes'''
* There is an experiment with a [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin. This is to show users where the information is coming from when they read information from Wikipedia. It has been tested by Wikimedia Foundation staff and other Wikimedians. Soon all ChatGPT plugin users can use the Wikipedia plugin. This is the same plugin which was mentioned in [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/20|Tech News 2023/20]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI]
* There is an ongoing discussion on a [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|proposed Third-party resources policy]]. The proposal will impact the use of third-party resources in gadgets and userscripts. Based on the ideas received so far, policy includes some of the risks related to user scripts and gadgets loading third-party resources, some best practices and exemption requirements such as code transparency and inspectability. Your feedback and suggestions are warmly welcome until July 17, 2023 on [[m:Talk:Third-party resources policy|on the policy talk page]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W28"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:53, 10 جُلَے 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25278797 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-29</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W29"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] We are now serving 1% of all global user traffic from [[:en:Kubernetes|Kubernetes]] (you can [[wikitech:MediaWiki On Kubernetes|read more technical details]]). We are planning to increment this percentage regularly. You can [[phab:T290536|follow the progress of this work]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message|system messages]] will now look for available local fallbacks, instead of always using the default fallback defined by software. This means wikis no longer need to override each language on the [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Language#Fallback_languages|fallback chain]] separately. For example, English Wikipedia doesn't have to create <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-ca</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>en-gb</code></bdi> subpages with a transclusion of the base pages anymore. This makes it easier to maintain local overrides. [https://phabricator.wikimedia.org/T229992]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthsetmentorstatus</code></bdi> API will be deprecated with the new MediaWiki version. Bots or scripts calling that API should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>action=growthmanagementorlist</code></bdi> API now. [https://phabricator.wikimedia.org/T321503]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W29"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:07, 17 جُلَے 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25289122 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-30</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W30"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] On July 18, the Wikimedia Foundation launched a survey about the [[:mw:Technical_decision_making|technical decision making process]] for people who do technical work that relies on software that is maintained by the Foundation or affiliates. If this applies to you, [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/885471 please take part in the survey]. The survey will be open for three weeks, until August 7. You can find more information in [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/Q7DUCFA75DXG3G2KHTO7CEWMLCYTSDB2/|the announcement e-mail on wikitech-l]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-07-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-07-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-07-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W30"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:19, 25 جُلَے 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25332248 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-31</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W31"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Synchronizer|Synchronizer]] tool is now available to keep Lua modules synced across Wikimedia wikis, along with [[mw:Multilingual Templates and Modules|updated documentation]] to develop global Lua modules and templates.
* The tag filter on [[{{#special:NewPages}}]] and revision history pages can now be inverted. For example, you can hide edits that were made using an automated tool. [https://phabricator.wikimedia.org/T334337][https://phabricator.wikimedia.org/T334338]
* The Wikipedia [[:w:en:ChatGPT|ChatGPT]] plugin experiment can now be used by ChatGPT users who can use plugins. You can participate in a [[:m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2023-2024/Draft/Future Audiences#Announcing monthly Future Audiences open "office hours"|video call]] if you want to talk about this experiment or similar work. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2023-2024/Draft/Future_Audiences#FA2.2_Conversational_AI]
'''Problems'''
* It was not possible to generate a PDF for pages with non-Latin characters in the title, for the last two weeks. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T342442]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Tuesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-kawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kaawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kbpwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-knwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kshwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kuwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kwwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308135]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W31"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:53, 31 جُلَے 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25362228 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-32</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W32"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Mobile Web editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced_mobile_contributions#August_1,_2023_-_Full-page_editing_added_on_mobile|edit a whole page at once]]. To use this feature, turn on "{{int:Mobile-frontend-mobile-option-amc}}" in your settings and use the "{{int:Minerva-page-actions-editfull}}" button in the "{{int:Minerva-page-actions-overflow}}" menu. [https://phabricator.wikimedia.org/T203151]
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W32"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:20, 7 اَگَست 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25420038 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-33</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W33"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The Content translation system is no longer using Youdao's [[mw:Special:MyLanguage/Help:Content_translation/Translating/Initial_machine_translation|machine translation service]]. The service was in place for several years, but due to no usage, and availability of alternatives, it was deprecated to reduce maintenance overheads. Other services which cover the same languages are still available. [https://phabricator.wikimedia.org/T329137]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ladwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lbewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lezwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lfnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-liwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lijwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lmowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ltgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-maiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-map_bmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mdfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kywiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308136] <!-- TODO replace wiki codes -->
'''Future changes'''
* A few gadgets/user scripts which add icons to the Minerva skin need to have their CSS updated. There are more details available including a [[phab:T344067|search for all existing instances and how to update them]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W33"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 05:58, 15 اَگَست 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25428668 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-34</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W34"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [https://gdrive-to-commons.toolforge.org/ GDrive to Commons Uploader] tool is now available. It enables [[m:Special:MyLanguage/GDrive to Commons Uploader|securely selecting and uploading files]] from your Google Drive directly to Wikimedia Commons. [https://phabricator.wikimedia.org/T267868]
* From now on, we will announce new Wikimedia wikis in Tech News, so you can update any tools or pages.
** Since the last edition, two new wikis have been created:
*** a Wiktionary in [[d:Q7121294|Pa'O]] ([[wikt:blk:|<code>wikt:blk:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343540]
*** a Wikisource in [[d:Q34002|Sundanese]] ([[s:su:|<code>s:su:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T343539]
** To catch up, the next most recent six wikis are:
*** Wikifunctions ([[f:|<code>f:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T275945]
*** a Wiktionary in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[wikt:btm:|<code>wikt:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335216]
*** a Wikipedia in [[d:Q5555465|Ghanaian Pidgin]] ([[w:gpe:|<code>w:gpe:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335969]
*** a Wikinews in [[d:Q3111668|Gungbe]] ([[n:guw:|<code>n:guw:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T334394]
*** a Wiktionary in [[d:Q33522|Kabardian]] ([[wikt:kbd:|<code>wikt:kbd:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T333266]
*** a Wikipedia in [[d:Q35570|Fante]] ([[w:fat:|<code>w:fat:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T335016]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There is an existing [[mw:Stable interface policy|stable interface policy]] for MediaWiki backend code. There is a [[mw:User:Jdlrobson/Stable interface policy/frontend|proposed stable interface policy for frontend code]]. This is relevant for anyone who works on gadgets or Wikimedia frontend code. You can read it, discuss it, and let the proposer know if there are any problems. [https://phabricator.wikimedia.org/T344079]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W34"/>
</div>
15:24, 21 اَگَست 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25497111 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-35</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W35"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|better diff handling of paragraph splits]], improved detection of splits is being rolled out. Over the last two weeks, we deployed this support to [[wikitech:Deployments/Train#Groups|group0]] and group1 wikis. This week it will be deployed to group2 wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341754]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] All [[{{#special:Contributions}}]] pages now show the user's local edit count and the account's creation date. [https://phabricator.wikimedia.org/T324166]
* Wikisource users can now use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpbengalicurrency</code></bdi> label to denote Bengali currency characters as page numbers inside the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><pagelist></nowiki></code></bdi> tag. [https://phabricator.wikimedia.org/T268932]
* Two preferences have been relocated. The preference "{{int:visualeditor-preference-visualeditor}}" is now shown on the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"{{int:prefs-editing}}" tab]] at all wikis. Previously it was shown on the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab at some wikis. The preference "{{int:visualeditor-preference-newwikitexteditor-enable}}" is now also shown on the "{{int:prefs-editing}}" tab at all wikis, instead of the "{{int:prefs-betafeatures}}" tab. [https://phabricator.wikimedia.org/T335056][https://phabricator.wikimedia.org/T344158]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-08-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-08-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-08-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] New signups for a Wikimedia developer account will start being pushed towards <bdi lang="en" dir="ltr">[https://idm.wikimedia.org/ idm.wikimedia.org]</bdi>, rather than going via Wikitech. [[wikitech:IDM|Further information about the new system is available]].
* All right-to-left language wikis, plus Korean, Armenian, Ukrainian, Russian, and Bulgarian Wikipedias, will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. This feature will come to more wikis in future weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921]
'''Future changes'''
* The removal of the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:DoubleWiki|DoubleWiki extension]] is being discussed. This extension currently allows Wikisource users to view articles from multiple language versions side by side when the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><=></code></bdi> symbol next to a specific language edition is selected. Comments on this are welcomed at [[phab:T344544|the phabricator task]].
* A proposal has been made to merge the second hidden-categories list (which appears below the wikitext editing form) with the main list of categories (which is further down the page). [[phab:T340606|More information is available on Phabricator]]; feedback is welcome!
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W35"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 13:59, 28 اَگَست 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25510866 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-36</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W36"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[m:Wikisource_EditInSequence|EditInSequence]], a feature that allows users to edit pages faster on Wikisource has been moved to a Beta Feature based on community feedback. To enable it, you can navigate to the [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features tab in Preferences]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308098]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Generate Audio for IPA|Generate Audio for IPA]] and [[m:Community Wishlist Survey 2022/Multimedia and Commons/Audio links that play on click|Audio links that play on click]] wishlist proposals, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Phonos#Inline_audio_player_mode|inline audio player mode]] of [[mw:Extension:Phonos|Phonos]] has been deployed to all projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T336763]
* There is a new option for Administrators when they are changing the usergroups for a user, to add the user’s user page to their watchlist. This works both via [[{{#special:UserRights}}]] and via the API. [https://phabricator.wikimedia.org/T272294]
* One new wiki has been created:
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34318|Talysh]] ([[w:tly:|<code>w:tly:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T345166]
'''Problems'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:LoginNotify|LoginNotify extension]] was not sending notifications since January. It has now been fixed, so going forward, you may see notifications for failed login attempts, and successful login attempts from a new device. [https://phabricator.wikimedia.org/T344785]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-mhrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-miwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-minwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mtwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mwlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-myvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mznwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-napwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ndswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nds_nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-novwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nqowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nrmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nsowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ocwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-olowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-omwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-orwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-oswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pagwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pamwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-papwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pcdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pdcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pflwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pihwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pmswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pnbwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pntwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pswiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308137][https://phabricator.wikimedia.org/T308138]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W36"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:32, 4 سَتَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25566983 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-37</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W37"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[mw:Special:MyLanguage/ORES|ORES]], the revision evaluation service, is now using a new open-source infrastructure on all wikis except for English Wikipedia and Wikidata. These two will follow this week. If you notice any unusual results from the Recent Changes filters that are related to ORES (for example, "{{int:ores-rcfilters-damaging-title}}" and "{{int:ores-rcfilters-goodfaith-title}}"), please [[mw:Talk:Machine Learning|report them]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T342115]
* When you are logged in on one Wikimedia wiki and visit a different Wikimedia wiki, the system tries to log you in there automatically. This has been unreliable for a long time. You can now visit the login page to make the system try extra hard. If you feel that made logging in better or worse than it used to be, your feedback is appreciated. [https://phabricator.wikimedia.org/T326281]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Technical decision making|Technical Decision-Making Forum Retrospective]] team invites anyone involved in the technical field of Wikimedia projects to signup to and join [[mw:Technical decision making/Listening Sessions|one of their listening sessions]] on 13 September. Another date will be scheduled later. The goal is to improve the technical decision-making processes.
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] As part of the changes for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Better diff handling of paragraph splits|Better diff handling of paragraph splits]] wishlist proposal, the inline switch widget in diff pages is being rolled out this week to all wikis. The inline switch will allow viewers to toggle between a unified inline or two-column diff wikitext format. [https://phabricator.wikimedia.org/T336716]
'''Future changes'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on 20 September. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T345263]
* The Enterprise API is launching a new feature called "[http://breakingnews-beta.enterprise.wikimedia.com/ breaking news]". Currently in BETA, this attempts to identify likely "newsworthy" topics as they are currently being written about in any Wikipedia. Your help is requested to improve the accuracy of its detection model, especially on smaller language editions, by recommending templates or identifiable editing patterns. See more information at [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/Breaking news|the documentation page]] on MediaWiki or [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#What is Breaking News|the FAQ]] on Meta.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W37"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:07, 11 سَتَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25589064 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-38</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W38"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki now has a [[mw:Stable interface policy/frontend|stable interface policy for frontend code]] that more clearly defines how we deprecate MediaWiki code and wiki-based code (e.g. gadgets and user scripts). Thank you to everyone who contributed to the content and discussions. [https://phabricator.wikimedia.org/T346467][https://phabricator.wikimedia.org/T344079]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.27|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* All wikis will be read-only for a few minutes on September 20. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This is planned at 14:00 UTC.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345263]
* All wikis will have a link in the sidebar that provides a short URL of that page, using the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|Wikimedia URL Shortener]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T267921]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The team investigating the Graph Extension posted [[mw:Extension:Graph/Plans#Proposal|a proposal for reenabling it]] and they need your input.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W38"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:19, 18 سَتَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25623533 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-39</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W39"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The Vector 2022 skin will now remember the pinned/unpinned status for the Table of Contents for all logged-out users. [https://phabricator.wikimedia.org/T316060]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.28|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-09-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-09-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-09-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The ResourceLoader <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mediawiki.ui</nowiki></code></bdi> modules are now deprecated as part of the move to Vue.js and Codex. There is a [[mw:Codex/Migrating_from_MediaWiki_UI|guide for migrating from MediaWiki UI to Codex]] for any tools that use it. More [[phab:T346468|details are available in the task]] and your questions are welcome there.
* Gadget definitions will have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "namespaces" option]]. The option takes a list of namespace IDs. Gadgets that use this option will only load on pages in the given namespaces.
'''Future changes'''
* New variables will be added to [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]]: <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_groups</bdi></code> and <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">global_account_editcount</bdi></code>. They are available only when an account is being created. You can use them to prevent blocking automatic creation of accounts when users with many edits elsewhere visit your wiki for the first time. [https://phabricator.wikimedia.org/T345632][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Rules_format]
'''Meetings'''
* You can join the next meeting with the Wikipedia mobile apps teams. During the meeting, we will discuss the current features and future roadmap. The meeting will be on [https://zonestamp.toolforge.org/1698426015 27 October at 17:00 (UTC)]. See [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Office_Hours#October_2023|details and how to join]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/39|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W39"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:51, 26 سَتَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25655264 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-40</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W40"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* There is a new [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering-advancedrendering|user preference]] for "{{int:tog-forcesafemode}}". This setting will make pages load without including any on-wiki JavaScript or on-wiki stylesheet pages. It can be useful for debugging broken JavaScript gadgets. [https://phabricator.wikimedia.org/T342347]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget definitions now have a [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets#Options|new "<var>contentModels</var>" option]]. The option takes a list of page content models, like <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">wikitext</bdi></code> or <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">css</bdi></code>. Gadgets that use this option will only load on pages with the given content models.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.29|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Vector 2022 skin will no longer use the custom styles and scripts of Vector legacy (2010). The change will be made later this year or in early 2024. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|how to adjust the CSS and JS pages on your wiki]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T331679]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/40|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W40"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:26, 3 اَکتوٗبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25686930 -->
{{Clear}}
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-41</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W41"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33291|Fon]] ([[w:fon:|<code>w:fon:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T347935]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.41/wmf.30|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-10|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-11|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-12|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-warwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-wowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xalwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xhwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-xmfwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-yowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zeawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zh_min_nanwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zuwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308139]
* At some wikis, newcomers are suggested images from Commons to add to articles without any images. Starting on Tuesday, newcomers at these wikis will be able to add images to unillustrated article sections. The specific wikis are listed under "Images recommendations" [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Deployment table|at the Growth team deployment table]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add an image|learn more about this feature.]] [https://phabricator.wikimedia.org/T345940]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In the mobile web skin (Minerva) the CSS ID <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#page-actions</nowiki></code></bdi> will be replaced with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-views</nowiki></code></bdi>. This change is to make it consistent with other skins and to improve support for gadgets and extensions in the mobile skin. A few gadgets may need to be updated; there are [https://phabricator.wikimedia.org/T348267 details and search-links in the task].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/41|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W41"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 14:39, 9 اَکتوٗبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25712895 -->
{{Clear}}
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-42</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W42"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[m:Special:MyLanguage/Help:Unified login|Unified login]] system's edge login should now be fixed for some browsers (Chrome, Edge, Opera). This means that if you visit a new sister project wiki, you should be logged in automatically without the need to click "Log in" or reload the page. Feedback on whether it's working for you is welcome. [https://phabricator.wikimedia.org/T347889]
* [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/Edit_notice|Edit notices]] are now available within the MobileFrontend/Minerva skin. This feature was inspired by [[w:en:Wikipedia:EditNoticesOnMobile|the gadget on English Wikipedia]]. See more details in [[phab:T316178|T316178]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.41/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* In 3 weeks, in the Vector 2022 skin, code related to <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>addPortletLink</nowiki></code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>#p-namespaces</nowiki></code></bdi> that was deprecated one year ago will be removed. If you notice tools that should appear next to the "Discussion" tab are then missing, please tell the gadget's maintainers to see [[phab:T347907|instructions in the Phabricator task]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/42|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W42"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:46, 16 اَکتوٗبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25745824 -->
{{Clear}}
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-43</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W43"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* There is a new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language engineering/Newsletter/2023/October|Language and internationalization newsletter]], written quarterly. It contains updates on new feature development, improvements in various language-related technical projects, and related support work.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Source map support has been enabled on all wikis. When you open the debugger in your browser's developer tools, you should be able to see the unminified JavaScript source code. [https://phabricator.wikimedia.org/T47514]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-10-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-10-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]).
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/43|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W43"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:16, 23 اَکتوٗبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25782286 -->
{{Clear}}
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-44</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W44"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The Structured Content team, as part of its project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]], made some UX improvements to the upload step of choosing own vs not own work ([[phab:T347590|T347590]]), as well as to the licensing step for own work ([[phab:T347756|T347756]]).
* The Design Systems team has released version 1.0.0 of [[wmdoc:codex/latest/|Codex]], the new design system for Wikimedia. See the [[mw:Special:MyLanguage/Design_Systems_Team/Announcing_Codex_1.0|full announcement about the release of Codex 1.0.0]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-10-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]).
* Listings on category pages are sorted on each wiki for that language using a [[:w:en:International Components for Unicode|library]]. For a brief period on 2 November, changes to categories will not be sorted correctly for many languages. This is because the developers are upgrading to a new version of the library. They will then use a script to fix the existing categories. This will take a few hours or a few days depending on how big the wiki is. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Technical Operations/ICU announcement|read more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T345561][https://phabricator.wikimedia.org/T267145]
* Starting November 1, the impact module (Special:Impact) will be upgraded by the Growth team. The new impact module shows newcomers more data regarding their impact on the wiki. It was tested by a few wikis during the last few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T336203]
'''Future changes'''
* There is [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans#Roadmap|a proposed plan]] for re-enabling the Graph Extension. You can help by reviewing this proposal and [[mw:Extension_talk:Graph/Plans#c-PPelberg_(WMF)-20231020221600-Update:_20_October|sharing what you think about it]].
* The WMF is working on making it possible for administrators to [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration_2.0|edit MediaWiki configuration directly]]. This is similar to previous work on Special:EditGrowthConfig. [[phab:T349757|A technical RfC is running until November 08, where you can provide feedback.]]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/44|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W44"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:21, 30 اَکتوٗبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25801989 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-45</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W45"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* In the Vector 2022 skin, the default font-size of a number of navigational elements (tagline, tools menu, navigational links, and more) has been increased slightly to match the font size used in page content. [https://phabricator.wikimedia.org/T346062]
'''Problems'''
* Last week, there was a problem displaying some recent edits on [https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist a few wikis], for 1-6 hours. The edits were saved but not immediately shown. This was due to a database problem. [https://phabricator.wikimedia.org/T350443]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]).
* The Growth team will reassign newcomers from former mentors to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Structured mentor list|the currently active mentors]]. They have also changed the notification language to be more user-friendly. [https://phabricator.wikimedia.org/T330071][https://phabricator.wikimedia.org/T327493]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/45|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W45"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:05, 6 نَوَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25838105 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-46</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W46"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Four new wikis have been created:
** a Wikipedia in [[d:Q7598268|Moroccan Amazigh]] ([[w:zgh:|<code>w:zgh:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350216]
** a Wikipedia in [[d:Q35159|Dagaare]] ([[w:dga:|<code>w:dga:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350218]
** a Wikipedia in [[d:Q33017|Toba Batak]] ([[w:bbc:|<code>w:bbc:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350320]
** a Wikiquote in [[d:Q33151|Banjar]] ([[q:bjn:|<code>q:bjn:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T350217]
'''Problems'''
* Last week, users who previously visited Meta-Wiki or Wikimedia Commons and then became logged out on those wikis could not log in again. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350695]
* Last week, some pop-up dialogs and menus were shown with the wrong font size. The problem is now resolved. [https://phabricator.wikimedia.org/T350544]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]).
'''Future changes'''
* Reference Previews are coming to many wikis as a default feature. They are popups for references, similar to the [[mw:Special:MyLanguage/Page Previews|PagePreviews feature]]. [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Opt-out feature|You can opt out]] of seeing them. If you are [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|using the gadgets]] Reference Tooltips or Navigation Popups, you won’t see Reference Previews. [[phab:T282999|Deployment]] is planned for November 22, 2023.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Canary (also known as heartbeat) events will be produced into [https://stream.wikimedia.org/?doc#/streams Wikimedia event streams] from December 11. Streams users are advised to filter out these events, by discarding all events where <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>meta.domain == "canary"</nowiki></code></bdi>. Updates to [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] or [https://github.com/ChlodAlejandro/wikimedia-streams wikimedia-streams] will discard these events by default. [https://phabricator.wikimedia.org/T266798]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/46|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W46"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:52, 13 نَوَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25859263 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-47</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W47"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-quwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rmywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_rupwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-roa_tarawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ruewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rwwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sahwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-satwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-scowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sdwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-shwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-siwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-skwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-slwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-smwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-srnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-stqwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-suwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-szlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tcywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tetwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tgwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-towiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tpiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ttwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-twwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tyvwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-udmwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ugwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-uzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vecwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vepwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vlswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-vowiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308141][https://phabricator.wikimedia.org/T308142][https://phabricator.wikimedia.org/T308143]
* The Vector 2022 skin will have some minor visual changes to drop-down menus, column widths, and more. These changes were added to four Wikipedias last week. If no issues are found, these changes will proceed to all wikis this week. These changes will make it possible to add new menus for readability and dark mode. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements/Updates#November_2023:_Visual_changes,_more_deployments,_and_shifting_focus|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T347711]
'''Future changes'''
* There is [[mw:Extension talk:Graph/Plans#Update: 15 November|an update on re-enabling the Graph Extension]]. To speed up the process, Vega 2 will not be supported and only [https://phabricator.wikimedia.org/T335325 some protocols] will be available at launch. You can help by sharing what you think about the plan.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W47"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:55, 21 نَوَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25884616 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-48</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W48"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-11-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-11-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-11-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] MediaWiki's JavaScript system will now allow <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax in gadgets and user scripts. Gadget authors should remember that users' browsers may not support it, so it should be used appropriately. [https://phabricator.wikimedia.org/T343499]
* The deployment of "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add_a_link|Add a link]]" announced [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/47|last week]] was postponed. It will resume this week.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/48|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W48"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:08, 27 نَوَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25906379 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-49</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W49"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The spacing between paragraphs on Vector 2022 has been changed from 7px to 14px to match the size of the text. This will make it easier to distinguish paragraphs from sentences. [https://phabricator.wikimedia.org/T351754]
* The "{{int:Visualeditor-dialog-meta-categories-defaultsort-label}}" feature in VisualEditor is working again. You no longer need to switch to source editing to edit <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{DEFAULTSORT:...}}</nowiki></code></bdi> keywords. [https://phabricator.wikimedia.org/T337398]
'''Changes later this week'''
* There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* On 6 December, people who have the enabled the preference for "{{int:Discussiontools-preference-visualenhancements}}" will notice the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability|talk page usability improvements]] appear on pages that include the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>__NEWSECTIONLINK__</nowiki></code></bdi> magic word. If you notice any issues, please [[phab:T352232|share them with the team on Phabricator]].
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge [[wikitech:News/Toolforge Grid Engine deprecation|Grid Engine shutdown process]] will start on December 14. Maintainers of [[toolforge:grid-deprecation|tools that still use this old system]] should plan to migrate to Kubernetes, or tell the team your plans on Phabricator in the task about your tool, before that date. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/VIWWQKMSQO2ED3TVUR7KPPWRTOBYBVOA/]
* Communities using [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions|Structured Discussions]] are being contacted regarding [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|the upcoming deprecation of Structured Discussions]]. You can read more about this project, and share your comments, [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|on the project's page]].
'''Events'''
* Registration & Scholarship applications are now open for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2024|Wikimedia Hackathon 2024]] that will take place from 3–5 May in Tallinn, Estonia. Scholarship applications are open until 5 January 2024.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/49|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W49"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:49, 4 دَسَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25914435 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-50</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W50"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* On Wikimedia Commons, there are some minor user-interface improvements for the "choosing own vs not own work" step in the UploadWizard. This is part of the Structured Content team's project of [[:commons:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements|improving UploadWizard on Commons]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T352707][https://phabricator.wikimedia.org/T352709]
'''Problems'''
* There was a problem showing the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Newcomer homepage|Newcomer homepage]] feature with the "impact module" and their page-view graphs, for a few days in early December. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T352352][https://phabricator.wikimedia.org/T352349]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=]] The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/796964 2023 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 5 January 2024, and has an associated [[foundation:Legal:December_2023_Developer_Satisfaction_Survey|privacy statement]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/50|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W50"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 02:12, 12 دَسَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25945501 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2023-51</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2023-W51"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translations]] are available.
'''Tech News'''
* The next issue of Tech News will be sent out on 8 January 2024 because of [[w:en:Christmas and holiday season|the holidays]].
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2023-12-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2023-12-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2023-12-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). There is no new MediaWiki version next week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Starting December 18, it won't be possible to activate Structured Discussions on a user's own talk page using the Beta feature. The Beta feature option remains available for users who want to deactivate Structured Discussions. This is part of [[mw:Structured Discussions/Deprecation|Structured Discussions' deprecation work]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T248309]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] There will be full support for redirects in the Module namespace. The "Move Page" feature will leave an appropriate redirect behind, and such redirects will be appropriately recognized by the software (e.g. hidden from [[{{#special:UnconnectedPages}}]]). There will also be support for [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Renaming or moving modules|manual redirects]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T120794]
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The MediaWiki JavaScript documentation is moving to a new format. During the move, you can read the old docs using [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/REL1_41/js/ version 1.41]. Feedback about [https://doc.wikimedia.org/mediawiki-core/master/js/ the new site] is welcome on the [[mw:Talk:JSDoc_WMF_theme|project talk page]].
* The Wishathon is a new initiative that encourages collaboration across the Wikimedia community to develop solutions for wishes collected through the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]. The first community Wishathon will take place from 15–17 March. If you are interested in a project proposal as a user, developer, designer, or product lead, you can [[m:Special:MyLanguage/Event:WishathonMarch2024|register for the event and read more]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2023/51|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2023-W51"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:17, 18 دَسَمبَر 2023 (UTC)
<!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=25959059 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-02</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W02"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [https://mediawiki2latex.wmflabs.org/ mediawiki2latex] is a tool that converts wiki content into the formats of LaTeX, PDF, ODT, and EPUB. The code now runs many times faster due to recent improvements. There is also an optional Docker container you can [[b:de:Benutzer:Dirk_Hünniger/wb2pdf/install#Using_Docker|install]] on your local machine.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The way that Random pages are selected has been updated. This will slowly reduce the problem of some pages having a lower chance of appearing. [https://phabricator.wikimedia.org/T309477]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/02|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W02"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:19, 9 جَنؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26026251 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-03</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W03"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Pages that use the JSON [[mw:Special:MyLanguage/Manual:ContentHandler|contentmodel]] will now use tabs instead of spaces for auto-indentation. This will significantly reduce the page size. [https://phabricator.wikimedia.org/T326065]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] and personal user scripts may now use JavaScript syntax introduced in ES6 (also known as "ES2015") and ES7 ("ES2016"). MediaWiki validates the source code to protect other site functionality from syntax errors, and to ensure scripts are valid in all [[mw:Special:MyLanguage/Compatibility#Browsers|supported browsers]]. Previously, Gadgets could use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>requiresES6</nowiki></code></bdi> option. This option is no longer needed and will be removed in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T75714]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|Bot passwords]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|owner-only OAuth consumers]] can now be restricted to allow editing only specific pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T349957]
* You can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Thanks|thank]] edits made by bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T341388]
* An update on the status of the Community Wishlist Survey for 2024 [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Future Of The Wishlist/January 4, 2024 Update|has been published]]. Please read and give your feedback.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Starting on January 17, it will not be possible to login to Wikimedia wikis from some specific old versions of the Chrome browser (versions 51–66, released between 2016 and 2018). Additionally, users of iOS 12, or Safari on Mac OS 10.14, may need to login to each wiki separately. [https://phabricator.wikimedia.org/T344791]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>jquery.cookie</code></bdi> module was deprecated and replaced with the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mediawiki.cookie</code></bdi> module last year. A script has now been run to replace any remaining uses, and this week the temporary alias will be removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354966]
'''Future changes'''
* Wikimedia Deutschland is working to [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|make reusing references easier]]. They are looking for people who are interested in participating in [https://wikimedia.sslsurvey.de/User-research-into-Reusing-References-Sign-up-Form-2024/en/ individual video calls for user research in January and February].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/03|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W03"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:12, 16 جَنؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26074460 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-04</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W04"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translations]] are available.
'''Problems'''
* A bug in UploadWizard prevented linking to the userpage of the uploader when uploading. It has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T354529]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-01-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/04|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W04"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:03, 23 جَنؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26096197 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-05</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W05"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Starting Monday January 29, all talk pages messages' timestamps will become a link. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they are looking for, even if this comment was moved elsewhere. This will affect all wikis except for the English Wikipedia. You can read more about this change [https://diff.wikimedia.org/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/ on Diff] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk_pages_permalinking|on Mediawiki.org]].<!-- The Diff post will be published on Monday morning UTC--> [https://phabricator.wikimedia.org/T302011]
* There are some improvements to the CAPTCHA to make it harder for spam bots and scripts to bypass it. If you have feedback on this change, please comment on [[phab:T141490|the task]]. Staff are monitoring metrics related to the CAPTCHA, as well as secondary metrics such as account creations and edit counts.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-01-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-01-31|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-01|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] On February 1, a link will be added to the "Tools" menu to download a [[w:en:QR code|QR code]] that links to the page you are viewing. There will also be a new [[{{#special:QrCode}}]] page to create QR codes for any Wikimedia URL. This addresses the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Mobile and apps/Add ability to share QR code for a page in any Wikimedia project|#19 most-voted wish]] from the [[m:Community Wishlist Survey 2023/Results|2023 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T329973]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] which only work in some skins have sometimes used the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>targets</code></bdi> option to limit where you can use them. This will stop working this week. You should use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>skins</code></bdi> option instead. [https://phabricator.wikimedia.org/T328497]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/05|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W05"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:31, 29 جَنؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26137870 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-06</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W06"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
*The mobile site history pages now use the same HTML as the desktop history pages. If you hear of any problems relating to mobile history usage please point them to [[phab:T353388|the phabricator task]].
*On most wikis, admins can now block users from making specific actions. These actions are: uploading files, creating new pages, moving (renaming) pages, and sending thanks. The goal of this feature is to allow admins to apply blocks that are adequate to the blocked users' activity. [[m:Special:MyLanguage/Community health initiative/Partial blocks#action-blocks|Learn more about "action blocks"]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T242541][https://phabricator.wikimedia.org/T280531]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-06|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-07|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-08|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Talk pages permalinks that included diacritics and non-Latin script were malfunctioning. This issue is fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T356199]
'''Future changes'''
* [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#24WPs|24 Wikipedias]] with [[mw:Special:MyLanguage/Reference_Tooltips|Reference Tooltips]] as a default gadget are encouraged to remove that default flag. This would make [[mw:Special:MyLanguage/Help:Reference_Previews|Reference Previews]] the new default for reference popups, leading to a more consistent experience across wikis. For [[m:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#46WPs|46 Wikipedias]] with less than 4 interface admins, the change is already scheduled for mid-February, [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/ReferencePreviews#Reference Previews to become the default for previewing references on more wikis.|unless there are concerns]]. The older Reference Tooltips gadget will still remain usable and will override this feature, if it is available on your wiki and you have enabled it in your settings. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews#Reference_Previews_to_become_the_default_for_previewing_references_on_more_wikis][https://phabricator.wikimedia.org/T355312]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/06|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W06"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:22, 5 فَرؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26180971 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-07</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W07"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|WDQS Graph Split experiment]] is working and loaded onto 3 test servers. The team in charge is testing the split's impact and requires feedback from WDQS users through the UI or programmatically in different channels. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata_talk:SPARQL_query_service/WDQS_graph_split][https://phabricator.wikimedia.org/T356773][https://www.wikidata.org/wiki/User:Sannita_(WMF)] Users' feedback will validate the impact of various use cases and workflows around the Wikidata Query service. [https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:SPARQL_query_service/WDQS_backend_update/October_2023_scaling_update][https://www.mediawiki.org/wiki/Wikidata_Query_Service/User_Manual#Federation]
'''Problems'''
*There was a bug that affected the appearance of visited links when using mobile device to access wiki sites. It made the links appear black; [[phab:T356928|this issue]] is fixed.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-13|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-14|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-15|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] As work continues on the grid engine deprecation,[https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation] tools on the grid engine will be stopped starting on February 14th, 2024. If you have tools actively migrating you can ask for an extension so they are not stopped. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/07|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W07"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 05:48, 13 فَرؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26223994 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-08</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W08"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* If you have the "{{int:Tog-enotifwatchlistpages}}" option enabled, edits by bot accounts no longer trigger notification emails. Previously, only minor edits would not trigger the notification emails. [https://phabricator.wikimedia.org/T356984]
* There are changes to how user and site scripts load for [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022| Vector 2022]] on specific wikis. The changes impacted the following Wikis: all projects with [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector|Vector legacy]] as the default skin, Wikivoyage, and Wikibooks. Other wikis will be affected over the course of the next three months. Gadgets are not impacted. If you have been affected or want to minimize the impact on your project, see [[Phab:T357580| this ticket]]. Please coordinate and take action proactively.
*Newly auto-created accounts (the accounts you get when you visit a new wiki) now have the same local notification preferences as users who freshly register on that wiki. It is effected in four notification types listed in the [[phab:T353225|task's description]].
*The maximum file size when using [[c:Special:MyLanguage/Commons:Upload_Wizard|Upload Wizard]] is now 5 GiB. [https://phabricator.wikimedia.org/T191804]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-20|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-21|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-22|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Selected tools on the grid engine have been [[wikitech:News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation|stopped]] as we prepare to shut down the grid on March 14th, 2024. The tool's code and data have not been deleted. If you are a maintainer and you want your tool re-enabled reach out to the [[wikitech:Portal:Toolforge/About_Toolforge#Communication_and_support|team]]. Only tools that have asked for extension are still running on the grid.
* The CSS <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/filter filter]</code></bdi> property can now be used in HTML <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>style</code></bdi> attributes in wikitext. [https://phabricator.wikimedia.org/T308160]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/08|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W08"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 15:36, 19 فَرؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26254282 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-09</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W09"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile|mobile visual editor]] is now the default editor for users who never edited before, at a small group of wikis. [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor_on_mobile/VE_mobile_default#A/B_test_results| Research ]] shows that users using this editor are slightly more successful publishing the edits they started, and slightly less successful publishing non-reverted edits. Users who defined the wikitext editor as their default on desktop will get the wikitext editor on mobile for their first edit on mobile as well. [https://phabricator.wikimedia.org/T352127]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/ResourceLoader/Core modules#mw.config|mw.config]] value <code>wgGlobalGroups</code> now only contains groups that are active in the wiki. Scripts no longer have to check whether the group is active on the wiki via an API request. A code example of the above is: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>if (/globalgroupname/.test(mw.config.get("wgGlobalGroups")))</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T356008]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.20|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-02-27|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-02-28|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-02-29|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* The right to change [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Tags|edit tags]] (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>changetags</code></bdi>) will be removed from users in Wikimedia sites, keeping it by default for admins and bots only. Your community can ask to retain the old configuration on your wiki before this change happens. Please indicate in [[phab:T355639|this ticket]] to keep it for your community before the end of March 2024.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/09|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W09"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:23, 26 فَرؤری 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26294125 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-10</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W10"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Special:Book</code></bdi> page (as well as the associated "Create a book" functionality) provided by the old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Collection|Collection extension]] has been removed from all Wikisource wikis, as it was broken. This does not affect the ability to download normal books, which is provided by the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Wikisource|Wikisource extension]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358437]
* [[m:Wikitech|Wikitech]] now uses the next-generation [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] wikitext parser by default to generate all pages in the Talk namespace. Report any problems on the [[mw:Talk:Parsoid/Parser_Unification/Known_Issues|Known Issues discussion page]]. You can use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:ParserMigration|ParserMigration]] extension to control the use of Parsoid; see the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration|ParserMigration help documentation]] for more details.
* Maintenance on [https://etherpad.wikimedia.org etherpad] is completed. If you encounter any issues, please indicate in [[phab:T316421|this ticket]].
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=| Advanced item]] [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Gadgets|Gadgets]] allow interface admins to create custom features with CSS and JavaScript. The <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>Gadget_definition</code></bdi> namespaces and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>gadgets-definition-edit</code></bdi> user right were reserved for an experiment in 2015, but were never used. These were visible on Special:Search and Special:ListGroupRights. The unused namespaces and user rights are now removed. No pages are moved, and no changes need to be made. [https://phabricator.wikimedia.org/T31272]
* A usability improvement to the "Add a citation" in Wikipedia workflow has been made, the insert button was moved to the popup header. [https://phabricator.wikimedia.org/T354847]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.21|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233]
* The HTML markup of headings and section edit links will be changed later this year to improve accessibility. See [[mw:Special:MyLanguage/Heading_HTML_changes|Heading HTML changes]] for details. The new markup will be the same as in the new Parsoid wikitext parser. You can test your gadget or stylesheet with the new markup if you add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>?useparsoid=1</code></bdi> to your URL ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Selecting_a_parser_using_a_URL_query_string|more info]]) or turn on Parsoid read views in your user options ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserMigration#Enabling_via_user_preference|more info]]).
*
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/10|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W10"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 19:46, 4 مارٕچ 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26329807 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-11</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W11"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translations]] are available.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* After consulting with various communities, the line height of the text on the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] will be increased to its previous value of 1.65. Different options for typography can also be set using the options in the menu, as needed. [https://phabricator.wikimedia.org/T358498]
*The active link color in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva]] will be changed to provide more consistency with our other platforms and best practices. [https://phabricator.wikimedia.org/T358516]
* [[c:Special:MyLanguage/Commons:Structured data|Structured data on Commons]] will no longer ask whether you want to leave the page without saving. This will prevent the “information you’ve entered may not be saved” popups from appearing when no information have been entered. It will also make file pages on Commons load faster in certain cases. However, the popups will be hidden even if information has indeed been entered. If you accidentally close the page before saving the structured data you entered, that data will be lost. [https://phabricator.wikimedia.org/T312315]
'''Future changes'''
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at 14:00 UTC. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/11|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W11"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:04, 11 مارٕچ 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26374013 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-12</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W12"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The notice "Language links are at the top of the page" that appears in the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]] main menu has been removed now that users have learned the new location of the Language switcher. [https://phabricator.wikimedia.org/T353619]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/IP_Editing:_Privacy_Enhancement_and_Abuse_Mitigation/IP_Info_feature|IP info feature]] displays data from Spur, an IP addresses database. Previously, the only data source for this feature was MaxMind. Now, IP info is more useful for patrollers. [https://phabricator.wikimedia.org/T341395]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The Toolforge Grid Engine services have been shut down after the final migration process from Grid Engine to Kubernetes. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Obsolete:Toolforge/Grid][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/Toolforge_Grid_Engine_deprecation][https://techblog.wikimedia.org/2022/03/14/toolforge-and-grid-engine/]
* Communities can now customize the default reasons for undeleting a page by creating [[MediaWiki:Undelete-comment-dropdown]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T326746]
'''Problems'''
* [[m:Special:MyLanguage/WMDE_Technical_Wishes/RevisionSlider|RevisionSlider]] is an interface to interactively browse a page's history. Users in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider/Developing_a_RTL-accessible_feature_in_MediaWiki_-_what_we%27ve_learned_while_creating_the_RevisionSlider|right-to-left]] languages reported RevisionSlider reacting wrong to mouse clicks. This should be fixed now. [https://phabricator.wikimedia.org/T352169]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 20. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1710943200 14:00 UTC]. [https://phabricator.wikimedia.org/T358233][https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Tech/Server_switch]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/12|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W12"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 17:39, 18 مارٕچ 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26410165 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-13</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W13"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] An update was made on March 18th 2024 to how various projects load site, user JavaScript and CSS in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Vector/2022|Vector 2022 skin]]. A [[phab:T360384|checklist]] is provided for site admins to follow.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-03-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-03-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-03-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/13|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W13"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:56, 25 مارٕچ 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26446209 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-14</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W14"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Users of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|reading accessibility]] beta feature will notice that the default line height for the standard and large text options has changed. [https://phabricator.wikimedia.org/T359030]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-02|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-03|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-04|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* The Wikimedia Foundation has an annual plan. The annual plan decides what the Wikimedia Foundation will work on. You can now read [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs#Draft Key Results|the draft key results]] for the Product and Technology department. They are suggestions for what results the Foundation wants from big technical changes from July 2024 to June 2025. You can [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2024-2025/Product & Technology OKRs|comment on the talk page]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/14|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W14"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:35, 2 اَپریل 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26462933 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-15</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W15"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Web browsers can use tools called [[:w:en:Browser extension|extensions]]. There is now a Chrome extension called [[m:Future Audiences/Experiment:Citation Needed|Citation Needed]] which you can use to see if an online statement is supported by a Wikipedia article. This is a small experiment to see if Wikipedia can be used this way. Because it is a small experiment, it can only be used in Chrome in English.
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|alt=|Wishlist item]] A new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit Recovery|Edit Recovery]] feature has been added to all wikis, available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user preference]]. Once you enable it, your in-progress edits will be stored in your web browser, and if you accidentally close an editing window or your browser or computer crashes, you will be prompted to recover the unpublished text. Please leave any feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey 2023/Edit-recovery feature|project talk page]]. This was the #8 wish in the 2023 Community Wishlist Survey.
* Initial results of [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] experiments [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#4_April_2024|have been published]]. Edit Check is now deployed as a default feature at [[phab:T342930#9538364|the wikis that tested it]]. [[mw:Talk:Edit check|Let us know]] if you want your wiki to be part of the next deployment of Edit check. [https://phabricator.wikimedia.org/T342930][https://phabricator.wikimedia.org/T361727]
* Readers using the [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva Neue|Minerva skin]] on mobile will notice there has been an improvement in the line height across all typography settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T359029]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.42/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-09|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-10|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-11|en}} ([[mw:MediaWiki 1.42/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* New accounts and logged-out users will get the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|visual editor]] as their default editor on mobile. This deployment is made at all wikis except for the English Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T361134]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/15|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W15"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:37, 8 اَپریل 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-16</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W16"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translations]] are available.
'''Problems'''
* Between 2 April and 8 April, on wikis using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|Flagged Revisions]], the "{{Int:tag-mw-reverted}}" tag was not applied to undone edits. In addition, page moves, protections and imports were not autoreviewed. This problem is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T361918][https://phabricator.wikimedia.org/T361940]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.1|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-16|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-17|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-18|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#DEFAULTSORT|Default category sort keys]] will now affect categories added by templates placed in [[mw:Special:MyLanguage/Help:Cite|footnotes]]. Previously footnotes used the page title as the default sort key even if a different default sort key was specified (category-specific sort keys already worked). [https://phabricator.wikimedia.org/T40435]
* A new variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>page_last_edit_age</code></bdi> will be added to [[Special:AbuseFilter|abuse filters]]. It tells how many seconds ago the last edit to a page was made. [https://phabricator.wikimedia.org/T269769]
'''Future changes'''
* Volunteer developers are kindly asked to update the code of their tools and features to handle [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]]. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]].
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Four database fields will be removed from database replicas (including [[quarry:|Quarry]]). This affects only the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>abuse_filter_history</code></bdi> tables. Some queries might need to be updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T361996]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/16|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W16"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:28, 15 اَپریل 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26564838 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-17</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W17"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Starting this week, newcomers editing Wikipedia [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Positive reinforcement#Leveling up 3|will be encouraged]] to try structured tasks. [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature summary#Newcomer tasks|Structured tasks]] have been shown to [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Personalized first day/Structured tasks/Add a link/Experiment analysis, December 2021|improve newcomer activation and retention]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348086]
* You can [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|nominate your favorite tools]] for the fifth edition of the Coolest Tool Award. Nominations will be open until May 10.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.2|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-23|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-04-24|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-04-25|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* This is the last warning that by the end of May 2024 the Vector 2022 skin will no longer share site and user scripts/styles with old Vector. For user-scripts that you want to keep using on Vector 2022, copy the contents of [[{{#special:MyPage}}/vector.js]] to [[{{#special:MyPage}}/vector-2022.js]]. There are [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Loading Vector 2010 scripts|more technical details]] available. Interface administrators who foresee this leading to lots of technical support questions may wish to send a mass message to your community, as was done on French Wikipedia. [https://phabricator.wikimedia.org/T362701]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/17|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W17"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:27, 22 اَپریل 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26647188 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-18</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W18"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
[[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]]
* The appearance of talk pages changed for the following wikis: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-dewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-idwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-rowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-thwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-viwiki/en}}. These wikis participated to a test, where 50% of users got the new design, for one year. As this test [[Mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Analysis|gave positive results]], the new design is deployed on these wikis as the default design. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at all wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T341491]
* Seven new wikis have been created:
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q33014|Betawi]] ([[w:bew:|<code>w:bew:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T357866]
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35708|Kusaal]] ([[w:kus:|<code>w:kus:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T359757]
** a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q35513|Igala]] ([[w:igl:|<code>w:igl:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361644]
** a {{int:project-localized-name-group-wiktionary}} in [[d:Q33541|Karakalpak]] ([[wikt:kaa:|<code>wikt:kaa:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T362135]
** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9228|Burmese]] ([[s:my:|<code>s:my:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T361085]
** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q9237|Malay]] ([[s:ms:|<code>s:ms:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363039]
** a {{int:project-localized-name-group-wikisource}} in [[d:Q8108|Georgian]] ([[s:ka:|<code>s:ka:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T363085]
* You can now [https://translatewiki.net/wiki/Support#Early_access:_Watch_Message_Groups_on_Translatewiki.net watch message groups/projects] on [[m:Special:MyLanguage/translatewiki.net|Translatewiki.net]]. Initially, this feature will notify you of added or deleted messages in these groups. [https://phabricator.wikimedia.org/T348501]
* Dark mode is now available on all wikis, on mobile web for logged-in users who opt into the [[Special:MobileOptions|advanced mode]]. This is the early release of the feature. Technical editors are invited to [https://night-mode-checker.wmcloud.org/ check for accessibility issues on wikis]. See [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-04|more detailed guidelines]].
'''Problems'''
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can use an alternative visual style without labels, by using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>mapstyle="osm"</nowiki></code></bdi>. This wasn't working in previews, creating the wrong impression that it wasn't supported. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T362531]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.3|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-04-30|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W18"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 03:33, 30 اَپریل 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26689057 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-19</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W19"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
[[File:Talk_pages_default_look_(April_2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]]
* The appearance of talk pages changed for all wikis, except for Commons, Wikidata and most Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/18|a few]] have already received this design change). You can read the detail of the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt-out these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). The deployment will happen at remaining wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T352087][https://phabricator.wikimedia.org/T319146]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Interface admins now have greater control over the styling of article components on mobile with the introduction of the <code>SiteAdminHelper</code>. More information on how styles can be disabled can be found [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikimediaMessages#Site_admin_helper|at the extension's page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T363932]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] has added article body sections in JSON format and a curated short description field to the existing parsed Infobox. This expansion to the API is also available via Wikimedia Cloud Services. [https://enterprise.wikimedia.com/blog/article-sections-and-description/]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.4|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* When you look at the Special:Log page, the first view is labelled "All public logs", but it only shows some logs. This label will now say "Main public logs". [https://phabricator.wikimedia.org/T237729]
'''Future changes'''
* A new service will be built to replace [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Extension:Graph]]. Details can be found in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph/Plans|the latest update]] regarding this extension.
* Starting May 21, English Wikipedia and German Wikipedia will get the possibility to activate "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]". This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to all Wikipedias]]. These communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|activate and configure the feature locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308144]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W19"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 16:44, 6 مٔیی 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26729363 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-20</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W20"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* On Wikisource there is a special page listing pages of works without corresponding scan images. Now you can use the new magic word <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>__EXPECTWITHOUTSCANS__</code></bdi> to exclude certain pages (list of editions or translations of works) from that list. [https://phabricator.wikimedia.org/T344214]
* If you use the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|user-preference]] "{{int:tog-uselivepreview}}", then the template-page feature "{{int:Templatesandbox-editform-legend}}" will now also work without reloading the page. [https://phabricator.wikimedia.org/T136907]
* [[mw:Special:Mylanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps can now specify an alternative text via the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute. This is identical in usage to the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>alt=</nowiki></code></bdi> attribute in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Syntax|image and gallery syntax]]. An exception for this feature is wikis like Wikivoyage where the miniature maps are interactive. [https://phabricator.wikimedia.org/T328137]
* The old [[mw:Special:MyLanguage/Extension:GuidedTour|Guided Tour]] for the "[[mw:Special:MyLanguage/Edit Review Improvements/New filters for edit review|New Filters for Edit Review]]" feature has been removed. It was created in 2017 to show people with older accounts how the interface had changed, and has now been seen by most of the intended people. [https://phabricator.wikimedia.org/T217451]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The [[{{#special:search}}]] results page will now use CSS flex attributes, for better accessibility, instead of a table. If you have a gadget or script that adjusts search results, you should update your script to the new HTML structure. [https://phabricator.wikimedia.org/T320295]
'''Future changes'''
* In the Vector 2022 skin, main pages will be displayed at full width (like special pages). The goal is to keep the number of characters per line large enough. This is related to the coming changes to typography in Vector 2022. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T357706]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Two columns of the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:pagelinks table|pagelinks]]</code></bdi> database table (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_title</code></bdi>) are being dropped soon. Users must use two columns of the new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:special:MyLanguage/Manual:linktarget table|linktarget]]</code></bdi> table instead (<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_namespace</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_title</code></bdi>). In your existing SQL queries:
*# Replace <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN linktarget</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>pl_</code></bdi> with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>lt_</code></bdi> in the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>ON</code></bdi> statement
*# Below that add <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>JOIN pagelinks ON lt_id = pl_target_id</code></bdi>
** See <bdi lang="en" dir="ltr">[[phab:T222224]]</bdi> for technical reasoning. [https://phabricator.wikimedia.org/T222224][https://phabricator.wikimedia.org/T299947]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/20|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W20"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:58, 13 مٔیی 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26762074 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-21</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W21"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, will now correctly delete pages which were moved to another title. [https://phabricator.wikimedia.org/T43351]
* New changes have been made to the UploadWizard in Wikimedia Commons: the overall layout has been improved, by following new styling and spacing for the form and its fields; the headers and helper text for each of the fields was changed; the Caption field is now a required field, and there is an option for users to copy their caption into the media description. [https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:WMF_support_for_Commons/Upload_Wizard_Improvements#Changes_to_%22Describe%22_workflow][https://phabricator.wikimedia.org/T361049]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading_HTML_changes|is being changed to improve accessibility]]. It will change on 22 May in some skins (Timeless, Modern, CologneBlue, Nostalgia, and Monobook). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in all other skins. The developers are also considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W21"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:04, 20 مٔیی 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26786311 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-22</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W22"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Several bugs related to the latest updates to the UploadWizard on Wikimedia Commons have been fixed. For more information, see [[:phab:T365107|T365107]] and [[:phab:T365119|T365119]].
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] In March 2024 a new [[mw:ResourceLoader/Core_modules#addPortlet|addPortlet]] API was added to allow gadgets to create new portlets (menus) in the skin. In certain skins this can be used to create dropdowns. Gadget developers are invited to try it and [[phab:T361661|give feedback]].
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Some CSS in the Minerva skin has been removed to enable easier community configuration. Interface editors should check the rendering on mobile devices for aspects related to the classes: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.collapsible</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.multicol</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.reflist</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.coordinates</code></bdi>{{int:comma-separator/en}}<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>.topicon</code></bdi>. [[phab:T361659|Further details are available on replacement CSS]] if it is needed.
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-05-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-05-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-05-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* When you visit a wiki where you don't yet have a local account, local rules such as edit filters can sometimes prevent your account from being created. Starting this week, MediaWiki takes your global rights into account when evaluating whether you can override such local rules. [https://phabricator.wikimedia.org/T316303]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/22|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W22"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:15, 28 مٔیی 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26832205 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-23</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W23"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* It is now possible for local administrators to add new links to the bottom of the site Tools menu without JavaScript. [[mw:Manual:Interface/Sidebar#Add or remove toolbox sections|Documentation is available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T6086]
* The message name for the definition of the tracking category of WikiHiero has changed from "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikhiero-usage-tracking-category</code></bdi>" to "<bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MediaWiki:Wikihiero-usage-tracking-category</code></bdi>". [https://gerrit.wikimedia.org/r/c/mediawiki/extensions/wikihiero/+/1035855]
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q5317225|Kadazandusun]] ([[w:dtp:|<code>w:dtp:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T365220]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-04|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-05|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-06|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
'''Future changes'''
* Next week, on wikis with the Vector 2022 skin as the default, logged-out desktop users will be able to choose between different font sizes. The default font size will also be increased for them. This is to make Wikimedia projects easier to read. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-06 deployments|Learn more]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/23|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W23"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:34, 3 جوٗن 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26844397 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-24</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W24"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* The software used to render SVG files has been updated to a new version, fixing many longstanding bugs in SVG rendering. [https://phabricator.wikimedia.org/T265549]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML used to render all headings [[mw:Heading HTML changes|is being changed to improve accessibility]]. It was changed last week in some skins (Vector legacy and Minerva). Please test gadgets on your wiki on these skins and [[phab:T13555|report any related problems]] so that they can be resolved before this change is made in Vector-2022. The developers are still considering the introduction of a [[phab:T337286|Gadget API for adding buttons to section titles]] if that would be helpful to tool creators, and would appreciate any input you have on that.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The HTML markup used for citations by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] changed last week. In places where Parsoid previously added the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-reference-text</code></bdi> class, Parsoid now also adds the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>reference-text</code></bdi> class for better compatibility with the legacy parser. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1036705]
'''Problems'''
* There was a bug with the Content Translation interface that caused the tools menus to appear in the wrong location. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T366374]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-11|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-12|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-13|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] The new version of MediaWiki includes another change to the HTML markup used for citations: [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]] will now generate a <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><span class="mw-cite-backlink"></nowiki></code></bdi> wrapper for both named and unnamed references for better compatibility with the legacy parser. Interface administrators should verify that gadgets that interact with citations are compatible with the new markup. [[mw:Specs/HTML/2.8.0/Extensions/Cite/Announcement|More details are available]]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/1035809]
* On multilingual wikis that use the <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki><translate></nowiki></code></bdi> system, there is a feature that shows potentially-outdated translations with a pink background until they are updated or confirmed. From this week, confirming translations will be logged, and there is a new user-right that can be required for confirming translations if the community [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requests it]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T49177]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/24|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W24"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:20, 10 جوٗن 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26893898 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-25</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W25"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* People who attempt to add an external link in the visual editor will now receive immediate feedback if they attempt to link to a domain that a project has decided to block. Please see [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#11_June_2024|Edit check]] for more details. [https://phabricator.wikimedia.org/T366751]
* The new [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CommunityConfiguration|Community Configuration extension]] is available [[testwiki:Special:CommunityConfiguration|on Test Wikipedia]]. This extension allows communities to customize specific features to meet their local needs. Currently only Growth features are configurable, but the extension will support other [[mw:Special:MyLanguage/Community_configuration#Use_cases|Community Configuration use cases]] in the future. [https://phabricator.wikimedia.org/T323811][https://phabricator.wikimedia.org/T360954]
* The dark mode [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] is now available on category and help pages, as well as more special pages. There may be contrast issues. Please report bugs on the [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility_for_reading|project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366370]
'''Problems'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|alt=|Advanced item]] Cloud Services tools were not available for 25 minutes last week. This was caused by a faulty hardware cable in the data center. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incidents/2024-06-11_WMCS_Ceph]
* Last week, styling updates were made to the Vector 2022 skin. This caused unforeseen issues with templates, hatnotes, and images. Changes to templates and hatnotes were reverted. Most issues with images were fixed. If you still see any, [[phab:T367463|report them here]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T367480]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-18|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-19|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-20|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Starting June 18, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Edit Check]] will be deployed to [[phab:T361843|a new set of Wikipedias]]. This feature is intended to help newcomers and to assist edit-patrollers by inviting people who are adding new content to a Wikipedia article to add a citation when they do not do so themselves. During [[mw:Special:MyLanguage/Edit_check#Reference_Check_A/B_Test|a test at 11 wikis]], the number of citations added [https://diff.wikimedia.org/?p=127553 more than doubled] when Reference Check was shown to people. Reference Check is [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Configuration|community configurable]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361843]<!-- NOTE: THE DIFF BLOG WILL BE PUBLISHED ON MONDAY -->
* [[m:Special:MyLanguage/Mailing_lists|Mailing lists]] will be unavailable for roughly two hours on Tuesday 10:00–12:00 UTC. This is to enable migration to a new server and upgrade its software. [https://phabricator.wikimedia.org/T367521]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/25|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W25"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:48, 17 جوٗن 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26911987 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-26</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W26"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Editors will notice that there have been some changes to the background color of text in the diff view, and the color of the byte-change numbers, last week. These changes are intended to make text more readable in both light mode and dark mode, and are part of a larger effort to increase accessibility. You can share your comments or questions [[mw:Talk:Reading/Web/Accessibility for reading|on the project talkpage]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T361717]
* The text colors that are used for visited-links, hovered-links, and active-links, were also slightly changed last week to improve their accessibility in both light mode and dark mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T366515]
'''Problems'''
* You can [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|copy permanent links to talk page comments]] by clicking on a comment's timestamp. [[mw:Talk pages project/Permalinks|This feature]] did not always work when the topic title was very long and the link was used as a wikitext link. This has been fixed. Thanks to Lofhi for submitting the bug. [https://phabricator.wikimedia.org/T356196]
'''Changes later this week'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.43/wmf.11|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2024-06-25|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2024-06-26|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2024-06-27|en}} ([[mw:MediaWiki 1.43/Roadmap|calendar]]). [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Train][https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]
* Starting 26 June, all talk pages messages' timestamps will become a link at English Wikipedia, making this feature available for you to use at all wikis. This link is a permanent link to the comment. It allows users to find the comment they were linked to, even if this comment has since been moved elsewhere. You can read more about this feature [[DiffBlog:/2024/01/29/talk-page-permalinks-dont-lose-your-threads/|on Diff]] or [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#Talk pages permalinking|on Mediawiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365974]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/26|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W26"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 22:32, 24 جوٗن 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=26989424 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-27</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W27"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* Over the next three weeks, dark mode will become available for all users, both logged-in and logged-out, starting with the mobile web version. This fulfils one of the [[m:Special:MyLanguage/Community_Wishlist_Survey_2023/Reading/Dark_mode|top-requested community wishes]], and improves low-contrast reading and usage in low-light settings. As part of these changes, dark mode will also work on User-pages and Portals. There is more information in [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading/Updates#June_2024:_Typography_and_dark_mode_deployments,_new_global_preferences|the latest Web team update]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T366364]
* Logged-in users can now set [[m:Special:GlobalPreferences#mw-prefsection-rendering-skin-skin-prefs|global preferences for the text-size and dark-mode]], thanks to a combined effort across Foundation teams. This allows Wikimedians using multiple wikis to set up a consistent reading experience easily, for example by switching between light and dark mode only once for all wikis. [https://phabricator.wikimedia.org/T341278]
* If you use a very old web browser some features might not work on the Wikimedia wikis. This affects Internet Explorer 11 and versions of Chrome, Firefox and Safari older than 2016. This change makes it possible to use new [[d:Q46441|CSS]] features and to send less code to all readers. [https://phabricator.wikimedia.org/T288287][https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Manual:How_to_make_a_MediaWiki_skin#Using_CSS_variables_for_supporting_different_themes_e.g._dark_mode]
* Wikipedia Admins can customize local wiki configuration options easily using [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]]. Community Configuration was created to allow communities to customize how some features work, because each language wiki has unique needs. At the moment, admins can configure [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] on their home wikis, in order to better recruit and retain new editors. More options will be provided in the coming months. [https://phabricator.wikimedia.org/T366458]
* Editors interested in language issues that are related to [[w:en:Unicode|Unicode standards]], can now discuss those topics at [[mw:Talk:WMF membership with Unicode Consortium|a new conversation space in MediaWiki.org]]. The Wikimedia Foundation is now a [[mw:Special:MyLanguage/WMF membership with Unicode Consortium|member of the Unicode Consortium]], and the coordination group can collaboratively review the issues discussed and, where appropriate, bring them to the attention of the Unicode Consortium.
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2891049|Mandailing]] ([[w:btm:|<code>w:btm:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T368038]
'''Problems'''
* Editors can once again click on links within the visual editor's citation-preview, thanks to a bug fix by the Editing Team. [https://phabricator.wikimedia.org/T368119]
'''Future changes'''
* Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 2 weeks. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/27|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W27"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:59, 1 جُلَے 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27038456 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-28</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W28"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translations]] are available.
'''Recent changes'''
* At the Wikimedia Foundation a new task force was formed to replace the disabled Graph with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project|more secure, easy to use, and extensible Chart]]. You can [[mw:Special:MyLanguage/Newsletter:Chart Project|subscribe to the newsletter]] to get notified about new project updates and other news about Chart.
* The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents]] extension is now available on Meta-wiki, Igbo Wikipedia, and Swahili Wikipedia, and can be requested on your wiki. This extension helps in managing and making events more visible, giving Event organizers the ability to use tools like the Event registration tool. To learn more about the deployment status and how to request this extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment_status|CampaignEvents page on Meta-wiki]].
* Editors using the iOS Wikipedia app who have more than 50 edits can now use the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/iOS Suggested edits#Add an image|Add an Image]] feature. This feature presents opportunities for small but useful contributions to Wikipedia.
* Thank you to [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth/Celebration|all of the authors]] who have contributed to MediaWiki Core. As a result of these contributions, the [[mw:MediaWiki Product Insights/Contributor retention and growth|percentage of authors contributing more than 5 patches has increased by 25% since last year]], which helps ensure the sustainability of the platform for the Wikimedia projects.
'''Problems'''
* A problem with the color of the talkpage tabs always showing as blue, even for non-existent pages which should have been red, affecting the Vector 2022 skin, [[phab:T367982|has been fixed]].
'''Future changes'''
* The Trust and Safety Product team wants to introduce [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] with as little disruption to tools and workflows as possible. Volunteer developers, including gadget and user-script maintainers, are kindly asked to update the code of their tools and features to handle temporary accounts. The team has [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|created documentation]] explaining how to do the update. [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/2024-04 CTA|Learn more]].
'''Tech News survey'''
* Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 1 more week. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/28|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W28"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 21:31, 8 جُلَے 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27080357 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-29</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W29"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translations]] are available.
'''Tech News survey'''
* Please [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/758713?lang=en help us to improve Tech News by taking this short survey]. The goal is to better meet the needs of the various types of people who read Tech News. The survey will be open for 3 more days. The survey is covered by [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Tech_News_Survey_2024_Privacy_Statement this privacy statement]. Some translations are available.
'''Recent changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia developers can now officially continue to use both [[mw:Special:MyLanguage/Gerrit|Gerrit]] and [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]], due to a June 24 decision by the Wikimedia Foundation to support software development on both platforms. Gerrit and GitLab are both code repositories used by developers to write, review, and deploy the software code that supports the MediaWiki software that the wiki projects are built on, as well as the tools used by editors to create and improve content. This decision will safeguard the productivity of our developers and prevent problems in code review from affecting our users. More details are available in the [[mw:GitLab/Migration status|Migration status]] page.
* The Wikimedia Foundation seeks applicants for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product and Technology Advisory Council]] (PTAC). This group will bring technical contributors and Wikimedia Foundation together to co-define a more resilient, future-proof technological platform. Council members will evaluate and consult on the movement's product and technical activities, so that we develop multi-generational projects. We are looking for a range of technical contributors across the globe, from a variety of Wikimedia projects. [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal#Joining the PTAC as a technical volunteer|Please apply here by August 10]].
* Editors with rollback user-rights who use the Wikipedia App for Android can use the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Anti Vandalism|Edit Patrol]] features. These features include a new feed of Recent Changes, related links such as Undo and Rollback, and the ability to create and save a personal library of user talk messages to use while patrolling. If your wiki wants to make these features available to users who do not have rollback rights but have reached a certain edit threshold, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android#Contact us|you can contact the team]]. You can [[diffblog:2024/07/10/ِaddressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/|read more about this project on Diff blog]].
* Editors who have access to [[m:Special:MyLanguage/The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library]] can once again use non-open access content in SpringerLinks, after the Foundation [[phab:T368865|contacted]] them to restore access. You can read more about [[m:Tech/News/Recently_resolved_community_tasks|this and 21 other community-submitted tasks that were completed last week]].
'''Changes later this week'''
* This week, [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility for reading/Updates/2024-07 deployments|dark mode will be available on a number of Wikipedias]], both desktop and mobile, for logged-in and logged-out users. Interface admins and user script maintainers are encouraged to check gadgets and user scripts in the dark mode, to find any hard-coded colors and fix them. There are some [[mw:Special:MyLanguage/Recommendations for night mode compatibility on Wikimedia wikis|recommendations for dark mode compatibility]] to help.
'''Future changes'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Next week, functionaries, volunteers maintaining tools, and software development teams are invited to test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on testwiki. Temporary accounts is a feature that will help improve privacy on the wikis. No further temporary account deployments are scheduled yet. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T348895]
* Editors who upload files cross-wiki, or teach other people how to do so, may wish to join a Wikimedia Commons discussion. The Commons community is discussing limiting who can upload files through the cross-wiki upload/Upload dialog feature to users auto-confirmed on Wikimedia Commons. This is due to the large amount of copyright violations uploaded this way. There is a short summary at [[c:Special:MyLanguage/Commons:Cross-wiki upload|Commons:Cross-wiki upload]] and [[c:Commons:Village pump/Proposals#Deactivate cross-wiki uploads for new users|discussion at Commons:Village Pump]].
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/29|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]].
</div><section end="technews-2024-W29"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:30, 16 جُلَے 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27124561 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-30</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W30"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translations]] are available.
'''Feature News'''
* Stewards can now [[:m:Special:MyLanguage/Global_blocks|globally block]] accounts. Before [[phab:T17294|the change]] only IP addresses and IP ranges could be blocked globally. Global account blocks are useful when the blocked user should not be logged out. [[:m:Special:MyLanguage/Global_locks|Global locks]] (a similar tool logging the user out of their account) are unaffected by this change. The new global account block feature is related to the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] project, which is a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors that are no longer made public.
* Later this week, Wikimedia site users will notice that the Interface of [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") is improved and consistent with the rest of the MediaWiki interface and [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Wikimedia's design system]]. The FlaggedRevs interface experience on mobile and [[mw:Special:MyLanguage/Skin:MinervaNeue|Minerva skin]] was inconsistent before it was fixed and ported to [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]] by the WMF Growth team and some volunteers. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156]
* Wikimedia site users can now submit account vanishing requests via [[m:Special:GlobalVanishRequest|GlobalVanishRequest]]. This feature is used when a contributor wishes to stop editing forever. It helps you hide your past association and edit to protect your privacy. Once processed, the account will be locked and renamed. [https://phabricator.wikimedia.org/T367329]
* Have you tried monitoring and addressing vandalism in Wikipedia using your phone? [https://diff.wikimedia.org/2024/07/10/%d9%90addressing-vandalism-with-a-tap-the-journey-of-introducing-the-patrolling-feature-in-the-mobile-app/ A Diff blog post on Patrolling features in the Mobile App] highlights some of the new capabilities of the feature, including swiping through a feed of recent changes and a personal library of user talk messages for use when patrolling from your phone.
* Wikimedia contributors and GLAM (galleries, libraries, archives, and museums) organisations can now learn and measure the impact Wikimedia Commons is having towards creating quality encyclopedic content using the [https://doc.wikimedia.org/generated-data-platform/aqs/analytics-api/reference/commons.html Commons Impact Metrics] analytics dashboard. The dashboard offers organizations analytics on things like monthly edits in a category, the most viewed files, and which Wikimedia articles are using Commons images. As a result of these new data dumps, GLAM organisation can more reliably measure their return on investment for programs bringing content into the digital Commons. [https://diff.wikimedia.org/2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/]
'''Project Updates'''
* Come share your ideas for improving the wikis on the newly reopened [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|Community Wishlist]]. The Community Wishlist is Wikimedia’s forum for volunteers to share ideas (called wishes) to improve how the wikis work. The new version of the wishlist is always open, works with both wikitext and Visual Editor, and allows wishes in any language.
'''Learn more'''
* Have you ever wondered how Wikimedia software works across over 300 languages? This is 253 languages more than the Google Chrome interface, and it's no accident. The Language and Product Localization Team at the Wikimedia Foundation supports your work by adapting all the tools and interfaces in the MediaWiki software so that contributors in our movement who translate pages and strings can translate them and have the sites in all languages. Read more about the team and their upcoming work on [https://diff.wikimedia.org/2024/07/17/building-towards-a-robust-multilingual-knowledge-ecosystem-for-the-wikimedia-movement/ Diff].
* How can Wikimedia build innovative and experimental products while maintaining such heavily used websites? A recent [https://diff.wikimedia.org/2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/ blog post] by WMF staff Johan Jönsson highlights the work of the [[m:Future Audiences#Objectives and Key Results|WMF Future Audience initiative]], where the goal is not to build polished products but test out new ideas, such as a [[m:Future_Audiences/Experiments: conversational/generative AI|ChatGPT plugin]] and [[m:Future_Audiences/Experiment:Add a Fact|Add a Fact]], to help take Wikimedia into the future.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/30|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' You can also get other news from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin|Wikimedia Foundation Bulletin]].
</div><section end="technews-2024-W30"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:04, 23 جُلَے 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27142915 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-31</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W31"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* Editors using the Visual Editor in languages that use non-Latin characters for numbers, such as Hindi, Manipuri and Eastern Arabic, may notice some changes in the formatting of reference numbers. This is a side effect of preparing a new sub-referencing feature, and will also allow fixing some general numbering issues in Visual Editor. If you notice any related problems on your wiki, please share details at the [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|project talkpage]].
'''Bugs status'''
* Some logged-in editors were briefly unable to edit or load pages last week. [[phab:T370304|These errors]] were mainly due to the addition of new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|linter]] rules which led to caching problems. Fixes have been applied and investigations are continuing.
* Editors can use the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/IP Info|IP Information tool]] to get information about IP addresses. This tool is available as a Beta Feature in your preferences. The tool was not available for a few days last week, but is now working again. Thank you to Shizhao for filing the bug report. You can read about that, and [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks#2024-07-25|28 other community-submitted tasks]] that were resolved last week.
'''Project updates'''
* There are new features and improvements to Phabricator from the Release Engineering and Collaboration Services teams, and some volunteers, including: the search systems, the new task creation system, the login systems, the translation setup which has resulted in support for more languages (thanks to Pppery), and fixes for many edge-case errors. You can [[phab:phame/post/view/316/iterative_improvements/|read details about these and other improvements in this summary]].
* There is an [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|update on the Charts project]]. The team has decided which visualization library to use, which chart types to start focusing on, and where to store chart definitions.
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9056|Czech]] ([[voy:cs:|<code>voy:cs:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T370905]
'''Learn more'''
* There is a [[diffblog:2024/07/26/the-journey-to-open-our-first-data-center-in-south-america/|new Wikimedia Foundation data center]] in São Paulo, Brazil which helps to reduce load times.
* There is new [[diffblog:2024/07/22/the-perplexing-process-of-uploading-images-to-wikipedia/|user research]] on problems with the process of uploading images.
* Commons Impact Metrics are [[diffblog:2024/07/19/commons-impact-metrics-now-available-via-data-dumps-and-api/|now available]] via data dumps and API.
* The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2024/July|Technical Community Newsletter]] is now available.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/31|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W31"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:10, 29 جُلَے 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27164109 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-32</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W32"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Two new parser functions will be available this week: <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#dir|#dir]]<nowiki>}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{</nowiki>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words#bcp47|#bcp47]]<nowiki>}}</nowiki></code>. These will reduce the need for <code>Template:Dir</code> and <code>Template:BCP47</code> on Commons and allow us to [[phab:T343131|drop 100 million rows]] from the "what links here" database. Editors at any wiki that use these templates, can help by replacing the templates with these new functions. The templates at Commons will be updated during the Hackathon at Wikimania. [https://phabricator.wikimedia.org/T359761][https://phabricator.wikimedia.org/T366623]
* Communities can request the activation of the visual editor on entire namespaces where discussions sometimes happen (for instance ''Wikipedia:'' or ''Wikisource:'' namespaces) if they understand the [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/FAQ#WPNS|known limitations]]. For discussions, users can already use [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] in these namespaces.
* The tracking category "Pages using Timeline" has been renamed to "Pages using the EasyTimeline extension" [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3ATimeline-tracking-category&namespace=8 in TranslateWiki]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match.
'''Project updates'''
* Editors who help to organize WikiProjects and similar on-wiki collaborations, are invited to share ideas and examples of successful collaborations with the Campaigns and Programs teams. You can fill out [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/WikiProjects|a brief survey]] or share your thoughts [[m:Talk:Campaigns/WikiProjects|on the talkpage]]. The teams are particularly looking for details about successful collaborations on non-English wikis.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The new parser is being rolled out on {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} wikis over the next few months. The {{int:project-localized-name-enwikivoyage}} and {{int:project-localized-name-hewikivoyage}} were [[phab:T365367|switched]] to Parsoid last week. For more information, see [[mw:Parsoid/Parser_Unification|Parsoid/Parser Unification]].
'''Learn more'''
* There will be more than 200 sessions at Wikimania this week. Here is a summary of some of the [[diffblog:2024/08/05/interested-in-product-and-tech-here-are-some-wikimania-sessions-you-dont-want-to-miss/|key sessions related to the product and technology area]].
* The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/07-02|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available.
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2024/July|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: New design previews for Translatable pages; Updates about MinT for Wiki Readers; the release of Translation dumps; and more.
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/31|Growth newsletter]] is available.
* The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/July 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/32|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W32"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:43, 5 اَگَست 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27233905 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2024-33</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="technews-2024-W33"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] editors and maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter/Actions#Show a CAPTCHA|make a CAPTCHA show if a filter matches an edit]]. This allows communities to quickly respond to spamming by automated bots. [https://phabricator.wikimedia.org/T20110]
* [[m:Special:MyLanguage/Stewards|Stewards]] can now specify if global blocks should prevent account creation. Before [[phab:T17273|this change]] by the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product]] Team, all global blocks would prevent account creation. This will allow stewards to reduce the unintended side-effects of global blocks on IP addresses.
'''Project updates'''
* [[wikitech:Help talk:Toolforge/Toolforge standards committee#August_2024_committee_nominations|Nominations are open on Wikitech]] for new members to refresh the [[wikitech:Help:Toolforge/Toolforge standards committee|Toolforge standards committee]]. The committee oversees the Toolforge [[wikitech:Help:Toolforge/Right to fork policy|Right to fork policy]] and [[wikitech:Help:Toolforge/Abandoned tool policy|Abandoned tool policy]] among other duties. Nominations will remain open until at least 2024-08-26.
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q2880037|West Coast Bajau]] ([[w:bdr:|<code>w:bdr:</code>]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T371757]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/33|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W33"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 23:21, 12 اَگَست 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27253654 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-34</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W34"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* Editors who want to re-use references but with different details such as page numbers, will be able to do so by the end of 2024, using a new [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Sub-referencing in a nutshell|sub-referencing]] feature. You can read more [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|about the project]] and [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|how to test the prototype]].
* Editors using tracking categories to identify which pages use specific extensions may notice that six of the categories have been renamed to make them more easily understood and consistent. These categories are automatically added to pages that use specialized MediaWiki extensions. The affected names are for: [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aintersection-category&namespace=8 DynamicPageList], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Akartographer-tracking-category&namespace=8 Kartographer], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Aphonos-tracking-category&namespace=8 Phonos], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Arss-tracking-category&namespace=8 RSS], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Ascore-use-category&namespace=8 Score], [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translations?message=MediaWiki%3Awikihiero-usage-tracking-category&namespace=8 WikiHiero]. Wikis that have created the category locally should rename their local creation to match. Thanks to Pppery for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T347324]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Technical volunteers who edit modules and want to get a list of the categories used on a page, can now do so using the <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">categories</bdi></code> property of <code><bdi lang="zxx" dir="ltr">[[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#Title objects|mw.title objects]]</bdi></code>. This enables wikis to configure workflows such as category-specific edit notices. Thanks to SD001 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T50175][https://phabricator.wikimedia.org/T85372]
'''Bugs status'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Your help is needed to check if any pages need to be moved or deleted. A maintenance script was run to clean up unreachable pages (due to Unicode issues or introduction of new namespaces/namespace aliases). The script tried to find appropriate names for the pages (e.g. by following the Unicode changes or by moving pages whose titles on Wikipedia start with <code>Talk:WP:</code> so that their titles start with <code>Wikipedia talk:</code>), but it may have failed for some pages, and moved them to <bdi lang="zxx" dir="ltr">[[Special:PrefixIndex/T195546/]]</bdi> instead. Your community should check if any pages are listed there, and move them to the correct titles, or delete them if they are no longer needed. A full log (including pages for which appropriate names could be found) is available in [[phab:P67388]].
* Editors who volunteer as [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Mentorship|mentors]] to newcomers on their wiki are once again able to access lists of potential mentees who they can connect with to offer help and guidance. This functionality was restored thanks to [[phab:T372164|a bug fix]]. Thank you to Mbch331 for filing the bug report. You can read about that, and 18 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
'''Project updates'''
* The application deadline for the [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/Proposal|Product & Technology Advisory Council]] (PTAC) has been extended to September 16. Members will help by providing advice to Foundation Product and Technology leadership on short and long term plans, on complex strategic problems, and help to get feedback from more contributors and technical communities. Selected members should expect to spend roughly 5 hours per month for the Council, during the one year pilot. Please consider applying, and spread the word to volunteers you think would make a positive contribution to the committee.
'''Learn more'''
* The [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award#2024 Winners|2024 Coolest Tool Awards]] were awarded at Wikimania, in seven categories. For example, one award went to the ISA Tool, used for adding structured data to files on Commons, which was recently improved during the [[m:Event:Wiki Mentor Africa ISA Hackathon 2024|Wiki Mentor Africa Hackathon]]. You can see video demonstrations of each tool at the awards page. Congratulations to this year's recipients, and thank you to all tool creators and maintainers.
* The latest [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Bulletin/2024/08-01|Wikimedia Foundation Bulletin]] is available, and includes some highlights from Wikimania, an upcoming Language community meeting, and other news from the movement.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/34|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W34"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:53, 20 اَگَست 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27307284 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-35</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W35"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Administrators can now test the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] feature on test2wiki. This was done to allow cross-wiki testing of temporary accounts, for when temporary accounts switch between projects. The feature was enabled on testwiki a few weeks ago. No further temporary account deployments are scheduled yet. Temporary Accounts is a project to create a new type of user account that replaces IP addresses of unregistered editors which are no longer made public. Please [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|share your opinions and questions on the project talk page]].
* Later this week, editors at wikis that use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs]] (also known as "Pending Changes") may notice that the indicators at the top of articles have changed. This change makes the system more consistent with the rest of the MediaWiki interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T191156]
'''Bugs status'''
* Editors who use the 2010 wikitext editor, and use the Character Insert buttons, will [[phab:T361465|no longer]] experience problems with the buttons adding content into the edit-summary instead of the edit-window. You can read more about that, and 26 other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
'''Project updates'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Please review and vote on [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas|Focus Areas]], which are groups of wishes that share a problem. Focus Areas were created for the newly reopened Community Wishlist, which is now open year-round for submissions. The first batch of focus areas are specific to moderator workflows, around welcoming newcomers, minimizing repetitive tasks, and prioritizing tasks. Once volunteers have reviewed and voted on focus areas, the Foundation will then review and select focus areas for prioritization.
* Do you have a project and are willing to provide a three (3) month mentorship for an intern? [[mw:Special:MyLanguage/Outreachy|Outreachy]] is a twice a year program for people to participate in a paid internship that will start in December 2024 and end in early March 2025, and they need mentors and projects to work on. Projects can be focused on coding or non-coding (design, documentation, translation, research). See the Outreachy page for more details, and a list of past projects since 2013.
'''Learn more'''
* If you're curious about the product and technology improvements made by the Wikimedia Foundation last year, read [[diffblog:2024/08/21/wikimedia-foundation-product-technology-improving-the-user-experience/|this recent highlights summary on Diff]].
* To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out:
** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together.webm|Community Configuration - Shaping On-Wiki Functionality Together]] (55 mins) - about the [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] project.
** [[c:File:Wikimania 2024 - Belgrade - Day 1 - Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views.webm|Future of MediaWiki. A sustainable platform to support a collaborative user base and billions of page views]] (30 mins) - an overview for both technical and non technical audiences, covering some of the challenges and open questions, related to the [[mw:MediaWiki Product Insights|platform evolution, stewardship and developer experiences]] research.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/35|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W35"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 20:32, 26 اَگَست 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27341211 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-36</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W36"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translations]] are available.
'''Weekly highlight'''
* Editors and volunteer developers interested in data visualisation can now test the new software for charts. Its early version is available on beta Commons and beta Wikipedia. This is an important milestone before making charts available on regular wikis. You can [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|read more about this project update]] and help to test the charts.
'''Feature news'''
* Editors who use the [[{{#special:Unusedtemplates}}]] page can now filter out pages which are expected to be there permanently, such as sandboxes, test-cases, and templates that are always substituted. Editors can add the new magic word [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#EXPECTUNUSEDTEMPLATE|<code dir="ltr"><nowiki>__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__</nowiki></code>]] to a template page to hide it from the listing. Thanks to Sophivorus and DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T184633]
* Editors who use the New Topic tool on discussion pages, will [[phab:T334163|now be reminded]] to add a section header, which should help reduce the quantity of newcomers who add sections without a header. You can read more about that, and {{formatnum:28}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
* Last week, some Toolforge tools had occasional connection problems. The cause is still being investigated, but the problems have been resolved for now. [https://phabricator.wikimedia.org/T373243]
* Translation administrators at multilingual wikis, when editing multiple translation units, can now easily mark which changes require updates to the translation. This is possible with the [[phab:T298852#10087288|new dropdown menu]].
'''Project updates'''
* A new draft text of a policy discussing the use of Wikimedia's APIs [[m:Special:MyLanguage/API Policy Update 2024|has been published on Meta-Wiki]]. The draft text does not reflect a change in policy around the APIs; instead, it is an attempt to codify existing API rules. Comments, questions, and suggestions are welcome on [[m:Talk:API Policy Update 2024|the proposed update’s talk page]] until September 13 or until those discussions have concluded.
'''Learn more'''
* To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out:
** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 2 - Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization.webm|Charts, the successor of Graphs - A secure and extensible tool for data visualization]] (25 mins) – about the above-mentioned Charts project.
** [[c:File:Wikimania 2024 - Ohrid - Day 3 - State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia.webm|State of Language Technology and Onboarding at Wikimedia]] (90 mins) – about some of the language tools that support Wikimedia sites, such as [[mw:Special:MyLanguage/Content translation|Content]]/[[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation|Section Translation]], [[mw:Special:MyLanguage/MinT|MinT]], and LanguageConverter; also the current state and future of languages onboarding. [https://phabricator.wikimedia.org/T368772]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/36|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W36"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 01:06, 3 سَتَمبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27390268 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-37</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W37"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translations]] are available.
'''Feature news'''
* Starting this week, the standard [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will receive new colors that make them compatible in dark mode. This is the first of many changes to come as part of a major upgrade to syntax highlighting. You can learn more about what's to come on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T365311][https://phabricator.wikimedia.org/T259059]
* Editors of wikis using Wikidata will now be notified of only relevant Wikidata changes in their watchlist. This is because the Lua functions <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>entity:getSitelink()</code></bdi> and <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw.wikibase.getSitelink(qid)</code></bdi> will have their logic unified for tracking different aspects of sitelinks to reduce junk notifications from [[m:Wikidata For Wikimedia Projects/Projects/Watchlist Wikidata Sitelinks Tracking|inconsistent sitelinks tracking]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T295356]
'''Project updates'''
* Users of all Wikis will have access to Wikimedia sites as read-only for a few minutes on September 25, starting at 15:00 UTC. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962]
* Contributors of [[phab:T363538#10123348|11 Wikipedias]], including English will have a new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS</code></bdi> namespace added to their Wikipedias. This improvement ensures that links beginning with <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>MOS:</code></bdi> (usually shortcuts to the [[w:en:Wikipedia:Manual of Style|Manual of Style]]) are not broken by [[w:en:Mooré|Mooré]] Wikipedia (language code <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mos</code></bdi>). [https://phabricator.wikimedia.org/T363538]
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/37|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W37"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 18:52, 9 سَتَمبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27424457 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2024-38</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="technews-2024-W38"/><div class="plainlinks">
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translations]] are available.
'''Improvements and Maintenance'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Editors interested in templates can help by reading the latest Wishlist focus area, [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|Template recall and discovery]], and share your feedback on the talkpage. This input helps the Community Tech team to decide the right technical approach to build. Everyone is also encouraged to continue adding [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist|new wishes]].
* The new automated [[{{#special:NamespaceInfo}}]] page helps editors understand which [[mw:Special:MyLanguage/Help:Namespaces|namespaces]] exist on each wiki, and some details about how they are configured. Thanks to DannyS712 for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T263513]
* [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|References Check]] is a feature that encourages editors to add a citation when they add a new paragraph to a Wikipedia article. For a short time, the corresponding tag "Edit Check (references) activated" was erroneously being applied to some edits outside of the main namespace. This has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T373692]
* It is now possible for a wiki community to change the order in which a page’s categories are displayed on their wiki. By default, categories are displayed in the order they appear in the wikitext. Now, wikis with a consensus to do so can [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|request]] a configuration change to display them in alphabetical order. [https://phabricator.wikimedia.org/T373480]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool authors can now access ToolsDB's [[wikitech:Portal:Data Services#ToolsDB|public databases]] from both [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry|Quarry]] and [[wikitech:Superset|Superset]]. Those databases have always been accessible to every [[wikitech:Portal:Toolforge|Toolforge]] user, but they are now more broadly accessible, as Quarry can be accessed by anyone with a Wikimedia account. In addition, Quarry's internal database can now be [[m:Special:MyLanguage/Research:Quarry#Querying Quarry's own database|queried from Quarry itself]]. This database contains information about all queries that are being run and starred by users in Quarry. This information was already public through the web interface, but you can now query it using SQL. You can read more about that, and {{formatnum:20}} other community-submitted tasks that were [[m:Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].
* Any pages or tools that still use the very old CSS classes <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw-message-box</code></bdi> need to be updated. These old classes will be removed next week or soon afterwards. Editors can use a [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-message-box®ex=1&namespaces=&title= global-search] to determine what needs to be changed. It is possible to use the newer <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>cdx-message</code></bdi> group of classes as a replacement (see [https://doc.wikimedia.org/codex/latest/components/demos/message.html#css-only-version the relevant Codex documentation], and [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Header&diff=prev&oldid=27449042 an example update]), but using locally defined onwiki classes would be best. [https://phabricator.wikimedia.org/T374499]
'''Technical project updates'''
* Next week, all Wikimedia wikis will be read-only for a few minutes. This will start on September 25 at [https://zonestamp.toolforge.org/1727276400 15:00 UTC]. This is a planned datacenter switchover for maintenance purposes. [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|This maintenance process also targets other services.]] The previous switchover took 3 minutes, and the Site Reliability Engineering teams use many tools to make sure that this essential maintenance work happens as quickly as possible. [https://phabricator.wikimedia.org/T370962]
'''Tech in depth'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The latest monthly [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Product Insights/Reports/August 2024|MediaWiki Product Insights newsletter]] is available. This edition includes details about: research about [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Hooks|hook]] handlers to help simplify development, research about performance improvements, work to improve the REST API for end-users, and more.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] To learn more about the technology behind the Wikimedia projects, you can now watch sessions from the technology track at Wikimania 2024 on Commons. This week, check out:
** [[c:File:Wikimania 2024 - Auditorium Kyiv - Day 4 - Hackathon Showcase.webm|Hackathon Showcase]] (45 mins) - 19 short presentations by some of the Hackathon participants, describing some of the projects they worked on, such as automated testing of maintenance scripts, a video-cutting command line tool, and interface improvements for various tools. There are [[phab:T369234|more details and links available]] in the Phabricator task.
** [[c:File:Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem.webm|Co-Creating a Sustainable Future for the Toolforge Ecosystem]] (40 mins) - a roundtable discussion for tool-maintainers, users, and supporters of Toolforge about how to make the platform sustainable and how to evaluate the tools available there.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/38|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
</div><section end="technews-2024-W38"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 00:02, 17 سَتَمبَر 2024 (UTC)
<!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=27460876 -->
59bnvlceqo19255yuk8dxoob8fy638c
وِکیٖپیٖڈیا:یَتھ تٲریٖخَس پؠٹھ/نَوَمبَر
4
10613
97602
97535
2024-11-02T03:47:35Z
511KeV
8268
/* 2 */اض
97602
wikitext
text/x-wiki
{{یَتھ تٲریٖخَس پؠٹھ سرنامہ}}
===1===
'''[[نَوَمبَر 1]]:''' کرناٹک، ہندوستانس منٛز راجیوتسو (تشکیل دۄہ) (1956)
{{main page image/OTD|Ansel Adams and camera.jpg|اینسل ایڈمز}}
*2000 – [[چھتیس گڑھ]] چھُ سرکٲرِ طور ہندوستانٕچ 26 ہِم ریاست بنان، یوٚس مشرقی [[مدھیہ پردیش]] کٮ۪و شُراہ ضِلعن پؠٹھ بناونہٕ آیہِ۔
*1214 - بازنطینی – سلجوق جنگہٕ: سلجوق ترکن کور اہم بندرگاہ شہر سائنوپس پیٹھ قبضہٕ۔
*1921 - فرانسس کائل آیہٕ آئرلینڈ کس بارس منٛز بُلاونہٕ، تہٕ بنییہٕ آئرلینڈ یا برطانیہس منٛز گۄڑنچ زنانہ بیرسٹر۔
*1941 - امریکی فوٹوگرافر اینسل ایڈمز (تصویر مَنٛز) کٔر مونرائز، ہرنانڈیز، نیو میکسیکو شوٹ، یُس تہند سارِوٕے کھوتہٕ مشہور فوٹوو منٛز اکھ چُھ۔
*1944 - [[دوٚیِم عٔظیٖم جَنٛگ]]: اکھ امریکی ایف-13 سپر فورٹریسن کٔر اپریل 1942 منٛز ڈولٹل ریڈ پتہٕ ٹوکیوس پیٹھ اتحادی ہوٲئی جہازک ذریعہٕ گوڑنچ پرواز۔
*1963 - جنوبی ویتنام اسپیشل فورسزک وفادار سربراہ لی کوانگ ٹنگ، مذہبی بدامنی ہنٛد عرصہٕ پتہٕ صدر نگو این ایچ ڈیومس خلاف امریکی حمایت یافتہ بغاوت منٛز پھانسی دنہٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=1}}
===2===
'''[[نَوَمبَر 2]]'''
{{main page image/OTD|File:Deceased emu during Emu War.jpg|اکھ مورمت ایمو جانور}}
*619 - تانگ کِس شہنشاہ گاوزوہن دِیُت مشرقی ترک حریفن ہنٛد ذریعہٕ مغربی ترک خاگانیٹ کس اکس خاگن کس قتلُک اجازت، یُس مغربی ترکن خلاف تانگ مہمات ہنٛد ابتدٲئی واقعاتن منٛز اکھ اوس۔
*1932 - آسٹریلوی فوجن کوٛر "ایمسس خٕلاف جنگ" (مورمُت ایمو جانور تصویر منٛز)، پرواز ورٲے مقٲمی جاناوار مغربی آسٹریلیاہس منٛز فصلن بڑس پیمانس پیٹھ نقصانک الزام لگاوان۔
*1943 - دوٚیم جنگ عظیم: امریکی بحریہ ہنٛد ٹاسک فورسن کوٚر ملکہ آگسٹا بے کس جنگس منٛز امپیریل جاپانی بحریہ ہنٛز تشکیل دور تہٕ یتھ پٲنٹھ کٔر کیپ ٹوروکیناہس منٛز لینڈنگن ہنٛز حفاظت۔
*1960 - ٹرائلس آر وی پینگوئن بکس لمیٹڈس منٛز، ناشر پینگوئن بکس آو ڈی ایچ لارنس سنٛد ذریعہٕ لیڈی چیٹرلیز لوور کہ اشاعت خاطرٕ فحاشی سۭتۍ بری کرنہٕ۔
*2007 - ٹبلیسی، جارجیاہس منٛز، کوٚر ساسہٕ بٔدؠ لوکو صدر میخیل ساکاشوی سنٛز مبینہ طور پٲنٹھ بدعنوان حکومتس خلاف مظاہرٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=2}}
===3===
'''[[نَوَمبَر 3]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=3}}
===4===
'''[[نَوَمبَر 4]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=4}}
===5===
'''[[نَوَمبَر 5]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=5}}
===6===
'''[[نَوَمبَر 6]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=6}}
===7===
'''[[نَوَمبَر 7]]'''
* 1954 - تٲمِل اَداکار تہٕ گُلوکار [[کَمَل حَسَن]] زاو.
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=7}}
===8===
'''[[نَوَمبَر 8]]'''
* [[بَین الاقوٲمی ریڈیالجی دۄہ]]
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=8}}
===9===
'''[[نَوَمبَر 9]]'''
*1967 - [[رولنگ سٹون|رولنگ سٹونُک]] گۄڈنیُک شمارٕ، اکھ امریکی میگزین یُس [[مۄسیٖقی]]، [[سیاست]] تہٕ مقبول ثقافتس پؠٹھ توجہ مرکوز کران چُھ، آو شایع کرنہٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=9}}
===10===
'''[[نَوَمبَر 10]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=10}}
===11===
'''[[نَوَمبَر 11]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=11}}
===12===
'''[[نَوَمبَر 12]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=12}}
===13===
'''[[نَوَمبَر 13]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=13}}
===14===
'''[[نَوَمبَر 14]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=14}}
===15===
'''[[نَوَمبَر 15]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=15}}
===16===
'''[[نَوَمبَر 16]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=16}}
===17===
'''[[نَوَمبَر 17]]'''
* بیَن الاقوٲمی طالبِہ ععلمَن ہُنٛد دۄہ
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=17}}
===18===
'''[[نَوَمبَر 18]]'''
* [[عُمَان|عُمَانُک]] قومی دۄہ
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=18}}
===19===
'''[[نَوَمبَر 19]]'''
* بیَن الاقوٲمی [[مَرٕد|مَردَن]] ہُنٛد دۄہ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=19}}
===20===
===21===
===22===
'''[[نَوَمبَر 22]]'''
* 1999 - [[عُمران مٕلِک]] ہِندوستٲنؠ کِرٛکَٹ کھِلٲڈؠ زاو.
===23===
'''[[نَوَمبَر 23]]'''
* 1990 - مَشہوٗر اَنٛگریز أدیٖب [[رولڈ ڈاہل]] موٗد۔
* 1991- [[احمد شہزاد]]، پٲکِستٲنؠ کِرٛکَٹ کھِلٲڈؠ زاو۔
* 2011 - [[عَرَب بَہار اِنقلاب]]َن پَتہٕ دِتؠ [[یَمَن|یَمنُک]] صَدٕر [[عَلی عَبدُالله صالِح]]َن نٲیِب صَدرِس اِنتِظٲمؠ طاقَتھ۔
===24===
'''[[نَوَمبَر 24]]'''
*1928- [[کَمال اَتاتُرک]]َن کۆر تُرکی زَبانَس باپَتھ نٔوؠن اَچھرَن ہُنٛد وَرتاو شۆروٗ؛ وۄستاد دۄہ ([[تُرکی]])۔
*1976- [[تُرکی]] مَنٛز آو [[بٕنیُل]] یَتھ مَنٛز 4000 پؠٹھ 5000 لوٗکھ مۄیہ۔
*1989- [[سَچِن ٹینٛڈُلکَر]]َن بَنٲوؠ 16 ؤری 214 دۄہَن ہٕنٛزٕ عُمرٕ [[کِرٛکَٹ|ٹؠسٹ]] کھیلَس مَنٛز [[پاکِستان]]َس خٕلاف 59 رَن۔
===25===
'''[[نَوَمبَر 25]]'''
* وۄستادَن ہُنٛد دۄہ ([[اِنٛڈونیشِیا]])
* 1562 – [[لوٗپھ ڈی ویگا]]، ہِسپٲنوی [[شٲیِر]] زاو
===26===
'''[[نَوَمبَر 26]]'''
*[[ہِندوستان|ہِندوستٲنؠ]] ٲیٖن دۄہ
===27===
'''[[نَوَمبَر 27]]'''
* وۄستادَن ہُنٛد دۄہ ([[ہِسپٲنِیا]])
===28===
'''[[نَوَمبَر 28]]'''
===29===
'''[[نَوَمبَر 29]]'''
===30===
'''[[نَوَمبَر 30]]'''
* 1888 – [[اِنگلِستان|اِنگلِستانُک]] [[کِرٛکَٹ]] کھِلٲڈؠ [[ہیری اَلتھَم]] زاو۔
m72u1an8cktfm9syd6r167d8tuf8zsa
97603
97602
2024-11-02T03:49:52Z
511KeV
8268
/* 2 */اض
97603
wikitext
text/x-wiki
{{یَتھ تٲریٖخَس پؠٹھ سرنامہ}}
===1===
'''[[نَوَمبَر 1]]:''' کرناٹک، ہندوستانس منٛز راجیوتسو (تشکیل دۄہ) (1956)
{{main page image/OTD|Ansel Adams and camera.jpg|اینسل ایڈمز}}
*2000 – [[چھتیس گڑھ]] چھُ سرکٲرِ طور ہندوستانٕچ 26 ہِم ریاست بنان، یوٚس مشرقی [[مدھیہ پردیش]] کٮ۪و شُراہ ضِلعن پؠٹھ بناونہٕ آیہِ۔
*1214 - بازنطینی – سلجوق جنگہٕ: سلجوق ترکن کور اہم بندرگاہ شہر سائنوپس پیٹھ قبضہٕ۔
*1921 - فرانسس کائل آیہٕ آئرلینڈ کس بارس منٛز بُلاونہٕ، تہٕ بنییہٕ آئرلینڈ یا برطانیہس منٛز گۄڑنچ زنانہ بیرسٹر۔
*1941 - امریکی فوٹوگرافر اینسل ایڈمز (تصویر مَنٛز) کٔر مونرائز، ہرنانڈیز، نیو میکسیکو شوٹ، یُس تہند سارِوٕے کھوتہٕ مشہور فوٹوو منٛز اکھ چُھ۔
*1944 - [[دوٚیِم عٔظیٖم جَنٛگ]]: اکھ امریکی ایف-13 سپر فورٹریسن کٔر اپریل 1942 منٛز ڈولٹل ریڈ پتہٕ ٹوکیوس پیٹھ اتحادی ہوٲئی جہازک ذریعہٕ گوڑنچ پرواز۔
*1963 - جنوبی ویتنام اسپیشل فورسزک وفادار سربراہ لی کوانگ ٹنگ، مذہبی بدامنی ہنٛد عرصہٕ پتہٕ صدر نگو این ایچ ڈیومس خلاف امریکی حمایت یافتہ بغاوت منٛز پھانسی دنہٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=1}}
===2===
'''[[نَوَمبَر 2]]'''
{{main page image/OTD|File:Deceased emu during Emu War.jpg|اکھ مورمت ایمو جانور}}
*619 - تانگ کِس شہنشاہ گاوزوہن دِیُت مشرقی ترک حریفن ہنٛد ذریعہٕ مغربی ترک خاگانیٹ کس اکس خاگن کس قتلُک اجازت، یُس مغربی ترکن خلاف تانگ مہمات ہنٛد ابتدٲئی واقعاتن منٛز اکھ اوس۔
*1932 - آسٹریلوی فوجن کوٛر "ایمسس خٕلاف جنگ" (مورمُت ایمو جانور تصویر منٛز)، پرواز ورٲے مقٲمی جاناوار مغربی آسٹریلیاہس منٛز فصلن بڑس پیمانس پیٹھ نقصانک الزام لگاوان۔
*1943 - [[دوٚیِم عٔظیٖم جَنٛگ]]: امریکی بحریہ ہنٛد ٹاسک فورسن کوٚر ملکہ آگسٹا بے کس جنگس منٛز امپیریل جاپانی بحریہ ہنٛز تشکیل دور تہٕ یتھ پٲنٹھ کٔر کیپ ٹوروکیناہس منٛز لینڈنگن ہنٛز حفاظت۔
*1960 - ٹرائلس آر وی پینگوئن بکس لمیٹڈس منٛز، ناشر پینگوئن بکس آو ڈی ایچ لارنس سنٛد ذریعہٕ لیڈی چیٹرلیز لوور کہ اشاعت خاطرٕ فحاشی سٟتؠ بری کرنہٕ۔
*2007 - ٹبلیسی، جارجیاہس منٛز، کوٚر ساسہٕ بٔدؠ لوکو صدر میخیل ساکاشوی سنٛز مبینہ طور پٲنٹھ بدعنوان حکومتس خلاف مظاہرٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=2}}
===3===
'''[[نَوَمبَر 3]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=3}}
===4===
'''[[نَوَمبَر 4]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=4}}
===5===
'''[[نَوَمبَر 5]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=5}}
===6===
'''[[نَوَمبَر 6]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=6}}
===7===
'''[[نَوَمبَر 7]]'''
* 1954 - تٲمِل اَداکار تہٕ گُلوکار [[کَمَل حَسَن]] زاو.
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=7}}
===8===
'''[[نَوَمبَر 8]]'''
* [[بَین الاقوٲمی ریڈیالجی دۄہ]]
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=8}}
===9===
'''[[نَوَمبَر 9]]'''
*1967 - [[رولنگ سٹون|رولنگ سٹونُک]] گۄڈنیُک شمارٕ، اکھ امریکی میگزین یُس [[مۄسیٖقی]]، [[سیاست]] تہٕ مقبول ثقافتس پؠٹھ توجہ مرکوز کران چُھ، آو شایع کرنہٕ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=9}}
===10===
'''[[نَوَمبَر 10]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=10}}
===11===
'''[[نَوَمبَر 11]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=11}}
===12===
'''[[نَوَمبَر 12]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=12}}
===13===
'''[[نَوَمبَر 13]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=13}}
===14===
'''[[نَوَمبَر 14]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=14}}
===15===
'''[[نَوَمبَر 15]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=15}}
===16===
'''[[نَوَمبَر 16]]'''
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=16}}
===17===
'''[[نَوَمبَر 17]]'''
* بیَن الاقوٲمی طالبِہ ععلمَن ہُنٛد دۄہ
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=17}}
===18===
'''[[نَوَمبَر 18]]'''
* [[عُمَان|عُمَانُک]] قومی دۄہ
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=18}}
===19===
'''[[نَوَمبَر 19]]'''
* بیَن الاقوٲمی [[مَرٕد|مَردَن]] ہُنٛد دۄہ۔
{{SelAnnivFooter|Month=November|Day=19}}
===20===
===21===
===22===
'''[[نَوَمبَر 22]]'''
* 1999 - [[عُمران مٕلِک]] ہِندوستٲنؠ کِرٛکَٹ کھِلٲڈؠ زاو.
===23===
'''[[نَوَمبَر 23]]'''
* 1990 - مَشہوٗر اَنٛگریز أدیٖب [[رولڈ ڈاہل]] موٗد۔
* 1991- [[احمد شہزاد]]، پٲکِستٲنؠ کِرٛکَٹ کھِلٲڈؠ زاو۔
* 2011 - [[عَرَب بَہار اِنقلاب]]َن پَتہٕ دِتؠ [[یَمَن|یَمنُک]] صَدٕر [[عَلی عَبدُالله صالِح]]َن نٲیِب صَدرِس اِنتِظٲمؠ طاقَتھ۔
===24===
'''[[نَوَمبَر 24]]'''
*1928- [[کَمال اَتاتُرک]]َن کۆر تُرکی زَبانَس باپَتھ نٔوؠن اَچھرَن ہُنٛد وَرتاو شۆروٗ؛ وۄستاد دۄہ ([[تُرکی]])۔
*1976- [[تُرکی]] مَنٛز آو [[بٕنیُل]] یَتھ مَنٛز 4000 پؠٹھ 5000 لوٗکھ مۄیہ۔
*1989- [[سَچِن ٹینٛڈُلکَر]]َن بَنٲوؠ 16 ؤری 214 دۄہَن ہٕنٛزٕ عُمرٕ [[کِرٛکَٹ|ٹؠسٹ]] کھیلَس مَنٛز [[پاکِستان]]َس خٕلاف 59 رَن۔
===25===
'''[[نَوَمبَر 25]]'''
* وۄستادَن ہُنٛد دۄہ ([[اِنٛڈونیشِیا]])
* 1562 – [[لوٗپھ ڈی ویگا]]، ہِسپٲنوی [[شٲیِر]] زاو
===26===
'''[[نَوَمبَر 26]]'''
*[[ہِندوستان|ہِندوستٲنؠ]] ٲیٖن دۄہ
===27===
'''[[نَوَمبَر 27]]'''
* وۄستادَن ہُنٛد دۄہ ([[ہِسپٲنِیا]])
===28===
'''[[نَوَمبَر 28]]'''
===29===
'''[[نَوَمبَر 29]]'''
===30===
'''[[نَوَمبَر 30]]'''
* 1888 – [[اِنگلِستان|اِنگلِستانُک]] [[کِرٛکَٹ]] کھِلٲڈؠ [[ہیری اَلتھَم]] زاو۔
9gx58dzu60n7r2qjgm1eznvafa8awk0
چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوٲمی ہَوٲیی اَڈٕ
0
14388
97606
66464
2024-11-02T04:04:55Z
511KeV
8268
[[چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوامی ہوایی اڈ]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوٲمی ہَوٲیی اَڈٕ]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف 511KeV : اصل ناو
66464
wikitext
text/x-wiki
{{Orphan|date=دَسَمبَر 2022}}
{{مولوٗماتھ}}
چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوامی ہوایی اڈ چھہ اَکھ ہوائی اڈ چَنٛڈی گَڑھ شَہَر مَنٛز۔ یہِ ہوایی اڈ چھہ وار یا بوڈ
[[زٲژ:ہَوٲیی اَڈٕ]]
[[زٲژ:چَنٛڈی گَڑھ]]
{{stub}}
erfa0l4dw6weovesvd8a0j29rxvr1d7
وِکیٖپیٖڈیا:رُکُن فِہرِست اؠڈِٹ تَعداد مُطٲبِق
4
14505
97589
97500
2024-11-01T18:01:04Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
Updated List of Wikipedians
97589
wikitext
text/x-wiki
== List of Wikipedians by number of edits ==
<div style="direction:ltr">
{| class="wikitable"
|- style="white-space:nowrap;"
! No.
! User
! Edit count
|-
| 1
| <small><sub><span style="color:grey;"> </span></sub></small>[[User:511KeV|<span style="font-family:sans-serif; color:#FF1100; text-shadow:.2em .2em .4em #AfAfB1;">'''511KeV'''</span>]] [[User_talk:511KeV|<sup> '' (کتھ باتھ)''</sup>]]
| [[Special:Contributions/511KeV|20912]]
|-
| 2
| [[User: Uhaas bot | Uhaas bot]]
| [[Special:Contributions/Uhaas bot|9447]]
|-
| 3
| [[User:Nadeemulhaqmir-bot|<span style="font-weight: 700; font-family: cursive;color: #41bf14;text-shadow: -1px 1px 0px #030318;">Mir-Bot</span>🍁]][[User_talk:Nadeemulhaqmir-bot|<sup>Talk</sup>]]
| [[Special:Contributions/Nadeemulhaqmir-bot|5546]]
|-
| 4
| [[User: آیات محراج | آیات محراج]]
| [[Special:Contributions/آیات محراج|2599]]
|-
| 5
| [[User: SieBot | SieBot]]
| [[Special:Contributions/SieBot|2432]]
|-
| 6
| [[User: Xqbot | Xqbot]]
| [[Special:Contributions/Xqbot|2367]]
|-
| 7
| [[User: Humzah Rouf Phumboo | Humzah Rouf Phumboo]]
| [[Special:Contributions/Humzah Rouf Phumboo|2242]]
|-
| 8
| [[User: SakuraBot | SakuraBot]]
| [[Special:Contributions/SakuraBot|2230]]
|-
| 9
| [[User:Rishabhbhat|Rishabhbhat]] ([[User talk:Rishabhbhat|कथ]])
| [[Special:Contributions/Rishabhbhat|1669]]
|-
| 10
| [[User: TXiKiBoT | TXiKiBoT]]
| [[Special:Contributions/TXiKiBoT|1563]]
|-
|}
</div>
g4wavrz9oty0vgjg3y5awrhtvs6b14o
بٔرلِن
0
18844
97558
84999
2024-11-01T16:20:16Z
آیات محراج
11062
Inside article of Germany linked
97558
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
'''بٔرلِن''' (/bːrˈlɪn /، بر-LIN) {{IPA-de|bɛʁˈliːn|lang|de-Berlin.ogg}}{{IPA-de|bɛʁˈliːn|lang|de-Berlin.ogg}}<ref>{{Cite news|last=Milbradt|first=Friederike|date=6 February 2019|title=Deutschland: Die größten Städte|url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte|publisher=Die Zeit (Magazin)|language=de|accessdate=9 December 2023}}</ref>: [bəːːːn] i′ <ref name="Kleiner-2015">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Kleiner|first=Stefan|title=Das Aussprachewörterbuch|last2=Knöbl|first2=Ralf|last3=Mangold|first3=Max|publisher=Duden|year=2015|isbn=9783411040674|edition=7th|page=229}}</ref> چھ رۄقبہٕ تہٕ آبٲدی دۄشوٕنی لحاظٕ [[جَرمَنی]] دارالحکومت تہٕ ساروے کھوتہٕ بوٚڑ شَہَر۔ برلن چھ رِیاسَتھ برینڈن برگ سٟتؠ گیرتھ تہٕ برانڈن برگک دارالحکومت پوٹسڈیم چھ نزدیک۔ <ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Einwohnerzahlen deutscher Metropolregionen 2022|url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1176016/umfrage/einwohnerzahlen-der-deutschen-metropolregionen/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230819130906/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1176016/umfrage/einwohnerzahlen-der-deutschen-metropolregionen/|archive-date=19 August 2023|access-date=2023-08-19|website=Statista|language=de}}</ref> شہری علاقہٕ چھ تقریبن 45 ملین آبادی تہٕ امہٕ وجہ سٟتؠ چھ جرمنی ہنٛد ساری کھوتہٕ زیٛادٕ آبادی وألن شہرن مَنٛز اَکھ۔
برلن اوس سپری۔ دریاو کس بٔٹھس أندؠ پٕکؠ بناونہٕ آمت، یس سپنڈاو کس مغربی بورس مَنٛز ہیولس مَنٛز وسان چھ۔ شہرس مَنٛز چھ مغربی تہٕ جۆنوٗب مشرقی بورو مَنٛز سَر شٲمل، یمن مَنٛز ساروٕے کھۄتہٕ بوٚڑ چھ مگلسی۔
==حوالہٕ==
cq9ivd2wnfdrdfa4sd3lflcb8qmos2b
97585
97558
2024-11-01T18:00:35Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
باٹ چھُ غَلطی ٹھیٖکھ کَران [[وِکیٖپیٖڈیا:AutoWikiBrowser/Typos|غَلطی فِہرِست مُطٲبِق]]
97585
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
'''بٔرلِن''' (/bːrˈlɪn /، بر-LIN) {{IPA-de|bɛʁˈliːn|lang|de-Berlin.ogg}}{{IPA-de|bɛʁˈliːn|lang|de-Berlin.ogg}}<ref>{{Cite news|last=Milbradt|first=Friederike|date=6 February 2019|title=Deutschland: Die größten Städte|url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte|publisher=Die Zeit (Magazin)|language=de|accessdate=9 December 2023}}</ref>: [bəːːːn] i′ <ref name="Kleiner-2015">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Kleiner|first=Stefan|title=Das Aussprachewörterbuch|last2=Knöbl|first2=Ralf|last3=Mangold|first3=Max|publisher=Duden|year=2015|isbn=9783411040674|edition=7th|page=229}}</ref> چھ رۄقبہٕ تہٕ آبٲدی دۄشوٕنی لحاظٕ [[جَرمَنی]] دارالحکومت تہٕ ساروے کھوتہٕ بوٚڑ شَہَر۔ برلن چھ رِیاسَتھ برینڈن برگ سٟتؠ گیرتھ تہٕ برانڈن برگک دارالحکومت پوٹسڈیم چھ نزدیک۔ <ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Einwohnerzahlen deutscher Metropolregionen 2022|url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1176016/umfrage/einwohnerzahlen-der-deutschen-metropolregionen/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230819130906/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1176016/umfrage/einwohnerzahlen-der-deutschen-metropolregionen/|archive-date=19 August 2023|access-date=2023-08-19|website=Statista|language=de}}</ref> شہری علاقہٕ چھ تقریبن 45 ملین آبادی تہٕ امہٕ وجہ سٟتؠ چھ جرمنی ہنٛد ساری کھوتہٕ زیٛادٕ آبادی وألن شہرن مَنٛز اَکھ۔
برلن اوس سپری۔ دریاو کس بٔٹھس أندؠ پٕکؠ بناونہٕ آمت، یس سپنڈاو کس مغربی بورس مَنٛز ہیولس مَنٛز وسان چھ۔ شہرس مَنٛز چھ مغربی تہٕ جۆنوٗب مشرقی بورو مَنٛز سَر شٲمل، یمن مَنٛز ساروٕے کھۄتہٕ بوٚڑ چھ مگلسی۔
== حَوالہٕ ==
dhlwqihov04vdu2wrazdzf2z8be9m0m
رُکُن:Uhaas bot/last7
2
18970
97548
97547
2024-11-01T12:30:34Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97548
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(212, 42, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(170, 85, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
0t2qywr8xbsv1xcoaep76wjfadvq6yl
97549
97548
2024-11-01T13:30:37Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97549
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(212, 42, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(170, 85, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
0cm18x7e7y7idshu7t6wxh89uc83ss6
97550
97549
2024-11-01T14:30:16Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97550
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(212, 42, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(170, 85, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
44crfv5tojr19n8fw8zsvnkwv8abrjg
97551
97550
2024-11-01T15:30:31Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97551
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(212, 42, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(170, 85, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
9nj8vg6zorisinqa2d2hi25xbxq2i3f
97564
97551
2024-11-01T16:30:31Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97564
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(212, 42, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(170, 85, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(127, 127, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
hya2ycguv0zofks8qrwo1ep6nwsb01g
97583
97564
2024-11-01T17:30:24Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97583
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 22 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(69, 185, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(57, 197, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(46, 208, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(34, 220, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
tuzsr5gfwkh05v134u8wow3zuuhbfd5
97590
97583
2024-11-01T18:30:35Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97590
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
tf8odo0sjmfjwjt7fvrtckuxzxm5p7p
97591
97590
2024-11-01T19:30:32Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97591
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
3yvb34cj85mjpq5ukitb8fxzo9pao3k
97594
97591
2024-11-01T20:30:31Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97594
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
ffhrbdongfjwp4awt3ek7zabu33k1yp
97595
97594
2024-11-01T21:30:32Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97595
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
tf8odo0sjmfjwjt7fvrtckuxzxm5p7p
97596
97595
2024-11-01T22:30:26Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97596
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
cygw42k1melmeadks99swyj4fc569zn
97597
97596
2024-11-01T23:30:32Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97597
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 01 November 2024 پؠٹھ۔</small>
tf8odo0sjmfjwjt7fvrtckuxzxm5p7p
97598
97597
2024-11-02T00:30:13Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97598
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
36avtv06o5wigni46my1wfjo73b36md
97599
97598
2024-11-02T01:30:30Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97599
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
kfc5lz272dkjcoq0aou7rsaa63emjip
97600
97599
2024-11-02T02:30:20Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97600
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
e7rq950ble8xtvrriyxh1l9zprtsst9
97601
97600
2024-11-02T03:30:27Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97601
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 23 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(66, 188, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(55, 199, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(44, 210, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(33, 221, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
36avtv06o5wigni46my1wfjo73b36md
97609
97601
2024-11-02T04:30:15Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97609
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(61, 193, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
q9tb00fq11mzzsidasxro6xdxwf7f10
97610
97609
2024-11-02T05:30:21Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97610
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(61, 193, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
lcdvw1anebx6umzyrtp2l49m08g2pfz
97611
97610
2024-11-02T06:30:22Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97611
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(61, 193, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 6 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[لالٹیٖن]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
q9tb00fq11mzzsidasxro6xdxwf7f10
97620
97611
2024-11-02T07:30:35Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97620
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاق دۄہ (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
cm66e36iog0ry2lr1r1ds2hnfalw5uf
97635
97620
2024-11-02T08:30:36Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97635
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[الحاقُک دَستاویٖز (جۆم تہٕ کٔشیٖر)]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
pzmnio6i854umwxlia6pa24q70ci3tb
97638
97635
2024-11-02T09:30:28Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97638
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
69bfwds1kjghlyjiuv47lnpajkneo8i
97640
97638
2024-11-02T10:30:35Z
Uhaas bot
8335
Updating recent articles
97640
wikitext
text/x-wiki
{|
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(255, 0, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 25 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[تِرانا]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(51, 204, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 5 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[کَرَن سِنٛگھ گرٛووَر]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(40, 214, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 4 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عُثمان بِن عَفان]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[رِگ وید]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[أدرک]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[ؤرسیلزُک معاہدٕ]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[عجیٖب چیٖز]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گَلی گَلی سِم سِم]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[دَشہار]]
|-
| style="text-align:center; font-size:130%; color:white; background:rgb(30, 224, 0); padding:0.2em; vertical-align:middle;" | 3 <span style="font-size:60%">اؠڈِٹ</span>
| style="padding: 0.4em;" | [[گۄپھکرٛال]]
|}
<small>ٲخری اَپڈیٹ [[User:Uhaas_bot|Uhaas_bot]] دٔسؠ 02 November 2024 پؠٹھ۔</small>
0az05rmznevmtizag54ae9z8xvdvrts
ٹوم تہٕ جیری
0
19087
97639
87089
2024-11-02T09:42:17Z
CommonsDelinker
131
Removing [[:c:File:Tom_and_Jerry_wall_painting.jpg|Tom_and_Jerry_wall_painting.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:IronGargoyle|IronGargoyle]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tom and Jerry wall painting.jpg|]].
97639
wikitext
text/x-wiki
{{حَوالہٕ وَرٲے}}
{{مولوٗماتھ}}
'''''ٹوم اینڈ جیری''''' چھِ اَکھ امریکی اینیمیٹڈ میڈیا فرنچائز تہٕ کامیڈی شارٹ فلمن ہنٛز سیریز یۄس 1940 مَنٛز ولیم حنا تہٕ جوزف باربیراہن تخلیق کٔر۔ میٹرو گولڈ وین مائر سٕنٛز 161 تھیٹریکل شارٹ فلمن خاطرٕ مشہوٗر، یہٕ جیری۔ چھ ٹوم ناوک بیٚور ہنٛد ٹائٹلر کردارن تہٕ جیری ناوک گگُر درمیان دشمنی پؠٹھ مرکوز۔ واریاہن شارٹس مَنٛز چھ واریاہ بار بار ینہٕ وٲلؠ کردار تہٕ شٲمل۔
== پلاٹ ==
اَتھ سیریزس مَنٛز چھ دشمنن ہنٛد اَکھ مشہوٗر مجموعس درمیان مزاحیہ لڑایہٕ شٲمل، اَکھ گھریلو بیٚور (ٹام) تہٕ اَکھ گھریلو گگُر (جیری) ۔ واریہن شارٹس ہنٛد پلاٹ چھِ اکثر گھرٕ کِس پس منظرس مَنٛز ترتیب دنہٕ یوان، یمچ مرکز ٹامس پؠٹھ آسان چھ (یس اکثر جیری رٹنچ کوشش مَنٛز اَکھ انسان درج کران چھ، تہٕ اَمہِ پتہٕ گژھن وٲل افراتفری تہٕ تباہی۔
myozvkldgef70irct04o7lumyjanmpn
دیویندر سنگھ رانا
0
20497
97587
97531
2024-11-01T18:00:45Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
باٹ چھُ غَلطی ٹھیٖکھ کَران [[وِکیٖپیٖڈیا:AutoWikiBrowser/Typos|غَلطی فِہرِست مُطٲبِق]]
97587
wikitext
text/x-wiki
{{دَفتَردار معلوٗمات ڈَبہٕ|image=|office=[[Jammu and Kashmir Legislative Assembly|Member of Jammu & Kashmir Legislative Assembly]]|termstart=8 October 2024|termend=31 October 2024|predecessor=''Himself''|constituency=[[Nagrota, Jammu and Kashmir Assembly constituency|Nagrota]]|party=[[Bharatiya Janata Party]] <br /> {{small|(since 2021)}}}}
'''دیویندر سنگھ رانا''' (1965-31 اکتوبر 2024) اوس [[جۆم تہٕ کٔشیٖر (رِیاسَتھ)|جموں و کشمیر]] اَکھ ہِندوستٲنؠ سیاست دان۔ سُہ اوس ناگروٹا، جموں و کشمیر اسمبلی حلقہ [[جۆم ضِلہٕ|جموں ضلع]] پؠٹھ ایم ایل اے۔ سُہ اوس گۄڈٕ نیشنل کانفرنسک پروونکل صَدٕر جموں۔أمہ اوس 2014 ہک جموں و کشمیر قانون ساز اسمبلی الیکشن [[جۆم تہٕ کٔشیٖر قومی کانفرٛنٕس|جموں و کشمیر نیشنل کانفرنس]] نمٲیندگی کران زینومُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Devender Singh Rana wins from Nagrota|url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/news/devender-singh-rana-wins-from-nagrota/videoshow/45614839.cms|access-date=16 September 2024|website=The Times of India|language=en}}</ref> سُہ اوس [[بھارتی جَنتا پارٹی|بی جے پی]] یس سٟتؠ تہٕ آو ناگروٹا پؠٹھٕ 2024 ہک اسمبلی الیکشن لڑنہٕ خٲطرٕ نامزد کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=India (PTI)|first=Press Trust of|date=12 September 2024|title=JK Polls: BJP's Devender Rana Files Nomination from Nagrota Seat|url=https://kashmirlife.net/jk-polls-bjps-devender-rana-files-nomination-from-nagrota-seat-366231/|access-date=16 September 2024|website=Kashmir Life|language=en-GB}}</ref><ref name="Jammu and Kashmir Election: BJP's Devender Rana wins with highest margin, PDP's Rafiq Ahmad Naik with lowest">{{Cite news|last=The Economic Times|date=8 October 2024|title=Jammu and Kashmir Election: BJP's Devender Rana wins with highest margin, PDP's Rafiq Ahmad Naik with lowest|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/elections/assembly-elections/jammu-kashmir/jammu-and-kashmir-election-bjps-devender-rana-wins-with-highest-margin-pdps-rafiq-ahmad-naik-with-lowest/articleshow/114050781.cms?from=mdr|accessdate=13 October 2024}}</ref>
== ابتدٲیی زندگی تہٕ تٲلیٖم ==
رانا اوس بنیٲدی طور پٲٹھؠ وادی چینابک (أمہ سنٛد مقٲمی گام چھ ضِلہٕ ڈوڈاہس مَنٛز ملہوری نزدیٖک تہٕ اوس گاندھی نگر، جموں ضلعہٕ، جموں و کشمیرس مَنٛز آباد۔ أمہ سنٛد حلقہٕ اوس ناگروٹا، جموں۔ سُہ اوس راجندر سنگھ رانا سنٛد نیٚچو، تہٕ بی جے پی کس سینئر لیڈر تہٕ ایم پی جتیندر سنگھ سنٛد بوے۔ أمؠ کٔر پنٛنہ B۔ Sc۔ مکمل تہٕ 1986 مَنٛز کٔرؠ این آی ٹی، کروکشیترس مَنٛز سول انجینئرنگٕچ کٲم۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Devender Singh Rana(JKNC):Constituency- NAGROTA(JAMMU) - Affidavit Information of Candidate|url=https://myneta.info/jk2014/candidate.php?candidate_id=797|access-date=16 September 2024|website=myneta.info}}</ref>
== پیشورانہٕ زندگی ==
راناہن زیون ناگروٹا اسمبلی حلقہٕ پؠٹھ 2014 کس جموں و کشمیر قانون ساز اسمبلی انتخابس مَنٛز جموں و کشمیر نیشنل کانٛفرنسٕچ نمٲئندگی کران۔ أمہ کٔر 23,678 ووٹ حٲصل تہٕ ہارنوو پنن سارِوٕے کھوتہٕ نزدیٖک حریف [[بھارتی جَنتا پارٹی|بھارتیہ جنتا پارٹی]] ہنٛد نند کشور 4,048 ووٹن ہنٛد مارجن سٟتؠ۔<ref>{{Cite news|date=23 December 2014|title=National Conference's Davinder Singh Rana wins Nagrota Assembly seat|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/national-conferences-davinder-singh-rana-wins-nagrota-assembly-seat/articleshow/45616710.cms?from=mdr|accessdate=16 September 2024|journal=The Economic Times|issn=0013-0389}}</ref>
== حَوالہٕ ==
{{حَوالہٕ}}
[[زٲژ:2024 وَفات]]
cbpt233qpgohlxurwsbzeuawgn7yh0c
عُثمان بِن عَفان
0
20498
97586
97543
2024-11-01T18:00:40Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
باٹ چھُ غَلطی ٹھیٖکھ کَران [[وِکیٖپیٖڈیا:AutoWikiBrowser/Typos|غَلطی فِہرِست مُطٲبِق]]
97586
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
'''عُثمان بِن عَفان''' (عربی: عُثْمَان بْن عَفَّان: {{circa|573 or 576}} -17 جوٗن 656) اوس ترٛیمِس خلافتس پؠٹھ حکومت کران، 644 پیٹھہٕ 656 مَنٛز پننہٕ شہادتس تام ٲسؠ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Uthman ibn Affan {{!}} Biography, Achievements, & Assassination {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/Uthman-ibn-Affan|access-date=2024-11-01|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {{Snd}} عُثمان، اَکھ دویم کزن cousin ، زامتُر، تہٕ پیغمبر اِسلام [[مُحَمَّد|محمد بن]] قٲبل ذکر [[صُحابی|سٲتھی]] کۆر اِبتدٲئی اِسلأمی تٲریخس مَنٛز اہم کردار ادا۔ بطور خلیفہ پننِس دور حکوٗمتس مَنٛز اوس سہ [[قُرآن|قرآن پاک]] کس معیٲری ترجمہٕ کس سرکٲرؠ تالیپک حکم دنہٕ خٲطرٕ زاننہٕ یوان یس از تہٕ اِستعمال گژھان چھُ۔
==حالاتِ زِندگی==
سُہ اوس تَقریٖبَن 576 ؤرؠ یَس مَنٛز زامُت تہٕ اوس 12 ؤرؠ یَن حُکُمران۔ بطورِ حکمران پننِس وقتس دوران کوٚر تٔمؠ خراسان تہٕ جزیرہ نما عرب کِس مغربٕکؠ علاقہٕ فتح۔ تٔمؠ کٔر مسلمانن قرآن کِس أکِس یکساں ورجنَس پؠٹھ تہِ متحد۔ سُہ اوس [[مُحَمَّد|محمدﷻ]] سٕنٛزن دۄن کورِن، رُقیہ تہٕ اُمہِ قُلثُمس سٟتؠ مُختٔلِف وقتن پیٚٹھ [[خاندَر|خانٛدر]] کرنہٕ خٲطرٕ مشہوٗر۔ اَمہِ خٲطرٕ گوٚو سُہ ''دھو النوراین'' ناوٕ سٟتؠ زاننہٕ یِوان، یُس "'''دۄن گاشن ہُنٛد مألک'''" چھُ۔ تٔمؠ کٔر دۄشوٕنی امیگریشن مَنٛز حصہٕ، گۄڈٕ ایتھوپیا تہٕ پتہٕ [[مدیٖن|مدینہ]].
== شہادَت (موت) ==
تٔمِس پؠٹھ آو تٔمؠ سٕنٛدِس گَھرس مَنٛز حملہٕ کرنہٕ، حالانٛکہِ تٔمؠ کوٚر نہٕ مزید پریشٲنی ہٕنٛدِ خوفہٕ سٟتؠ پنُن بچاو۔ سُہ آو جُمعہ دۄہ 17 جون 656 سوڈان ابن حمران سٕنٛدِ دٔسؠ قرآن پرنہٕ وِزِ مارنہٕ۔ سُہ گُزریٛوو 79-80 ؤری وٲنٛسہِ مَنٛز۔ <ref name="tadhkirah" />
== حَوالہٕ ==
6s2g38gr0oyjjyk6jusfca38nw3ah23
رُکُن:511KeV/تیرانا
2
20499
97552
2024-11-01T15:51:20Z
511KeV
8268
"[[:en:Special:Redirect/revision/1254121351|Tirana]]" کِس تَرجَمَس پؠٹھ مُشتَمِل نٔو صَفہٕ آو تَخلیٖق کَرنہٕ
97552
wikitext
text/x-wiki
Localized exception with key rest-html-backend-error
<nowiki>
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]</nowiki>
4mybishdtw86s8lvocq7hjuqeqg8jrb
تِرانا
0
20500
97553
2024-11-01T15:52:25Z
511KeV
8268
"[[:en:Special:Redirect/revision/1254121351|Tirana]]" کِس تَرجَمَس پؠٹھ مُشتَمِل نٔو صَفہٕ آو تَخلیٖق کَرنہٕ
97553
wikitext
text/x-wiki
Localized exception with key rest-html-backend-error
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
h2hd6d7ppvc35z1qrkgy6u8imqsu1g4
97554
97553
2024-11-01T16:11:00Z
آیات محراج
11062
Recreated as the article had issues
97554
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ البانیہ ہُک رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
labgpasv7o4m34araew51j4fy2q77k4
97555
97554
2024-11-01T16:12:10Z
آیات محراج
11062
حوالہٕ اؠڈٕڈ
97555
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
l7f1e6nmhijuj33aedt84d8vbcq8mls
97556
97555
2024-11-01T16:13:06Z
آیات محراج
11062
[[تیرانا]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[تِرانا]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف آیات محراج : Correct spelling
97555
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
l7f1e6nmhijuj33aedt84d8vbcq8mls
97562
97556
2024-11-01T16:28:26Z
511KeV
8268
97562
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
thx8a9uapfhyi78wntyskjh281q48xm
97563
97562
2024-11-01T16:29:15Z
511KeV
8268
copying already created article but failed to publish
97563
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
b48frswqpfjjnhe9x6lt23silfle42i
97565
97563
2024-11-01T16:32:04Z
511KeV
8268
add
97565
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|right|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔[[:فَیِل:Bazar Tirana (ca. 1900)2.jpg|[[فَیِل:Bazar_Tirana_(ca._1900)2.jpg|link=|class=mw-file-element|220x220px]]]]
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|right|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
78xzlrantg8lnmwot3twi23j1hxdh09
97566
97565
2024-11-01T16:33:45Z
511KeV
8268
97566
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|right|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|right|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
puj0sc0mpevvqx3g4l0wgqmoyitwhne
97567
97566
2024-11-01T16:34:47Z
511KeV
8268
/* تَوٲریٖخ */
97567
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
==حوالہٕ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
8qjveqlezok6jmoep5rr85023dnl76u
97568
97567
2024-11-01T16:38:43Z
511KeV
8268
/* ابتدائی ترقی */
97568
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
0y4srrtphdai21ql90f9nb1jlit9wvi
97569
97568
2024-11-01T16:40:52Z
511KeV
8268
/* ابتدائی ترقی */ Add
97569
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
mtwbl4yi8zytfbkgnps7vb6fr8cpwp7
97570
97569
2024-11-01T16:47:01Z
511KeV
8268
add
97570
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
at2qkdeen1xuhu6apc9d6v4h4rug25n
97571
97570
2024-11-01T16:50:22Z
511KeV
8268
add
97571
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
qaqdubpq5c5v1yrj3824equqgvg6otr
97572
97571
2024-11-01T16:54:00Z
511KeV
8268
add
97572
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
ga1dro9o9olej2hlq3vbwakooz5o0p5
97573
97572
2024-11-01T17:06:23Z
511KeV
8268
97573
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
=== تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" /> ===
=== موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref> ===
====== صحت ======
====== ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔ ======
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
i6asuf6pztfy4fnpa0rsuxkn9guic21
97574
97573
2024-11-01T17:10:36Z
511KeV
8268
97574
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
1yrjtuhng5cett68w5fu6163cp2m73e
97575
97574
2024-11-01T17:11:01Z
511KeV
8268
/* تعلیم */
97575
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
l7a5jo2j3j7cp0aumphfnspwfjkfo4z
97576
97575
2024-11-01T17:13:07Z
511KeV
8268
/* صحت */
97576
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری منٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس منٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مشترکہ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز آبٲدی منٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھۍ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس منٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سۭتۍ سۭتۍ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکۍ حالاتن ہٕنٛز تلاش منٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی منٛز سالانہٕ تقریباً 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی منٛز، شہرس منٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جنوبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چِھ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref>
البانیاہس منٛز، اکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس منٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اتھ منٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس منٛز پھہلتھ چھ۔ امہ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس منٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری منٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پیٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری منٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس منٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یتھ منٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس منٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔<gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[Namazgah Mosque]]
</gallery>
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
nxvwjkx7bx2atud67clrqwlpuoddfuq
97577
97576
2024-11-01T17:22:44Z
511KeV
8268
/* ڈیموگرافک */
97577
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری منٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس منٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مشترکہ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز آبٲدی منٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھۍ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس منٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سۭتۍ سۭتۍ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکۍ حالاتن ہٕنٛز تلاش منٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی منٛز سالانہٕ تقریباً 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی منٛز، شہرس منٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جنوبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چِھ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس منٛز، اکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس منٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اتھ منٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس منٛز پھہلتھ چھ۔ امہ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس منٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری منٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پیٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری منٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس منٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یتھ منٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس منٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موسیقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یتھ منٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیاکھ اکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارچ گژھان، یتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن منٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اکھ ملین کھۄتہٕ زیادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس منٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ محفوظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس منز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن منز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٕتؠ سٕتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن منٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس منٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چِھ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی منٛز مسولینی دورک مشہور معمار چِھ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 منٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی منٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چُھ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس منٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ استعمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی منٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس منٛز تبدیل، یَتھ منٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس منٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شروع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضلعس منٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس منز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ وزٹ کرن والین علاقن منز اکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ منٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس منٛز بناونہٕ آمت۔ امہ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس منٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس منٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس منٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس منٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ منٛز اہم نشان تہٕ اتھ منٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس منٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ منٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن منٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چُھ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چُھ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس منٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چُھ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ غالب خصوصیت یتھ منٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چِھ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چُھ پورٕ تٲریخس منٛز حملہٕ تہٕ قبضس خلاف لڑان۔
1948 منٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس منٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چُھ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اکھ جٲیزٕ پیش چُھ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ منٛز خٕطس منٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس منٛز واقع، اتھ منٛز چِھ تقریباً 4.500 فن کٲم یتھ منٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چُھ۔
بنک آرٹ میوزیم چُھ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس منٛز واقع، بنکر چِھ اکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری منٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یتھ منٛز دیمہٕ جنگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چِھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 منٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چُھ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی منٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یتھ ہاؤس آف لیوز ونان چِھ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس منٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس منٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن منٛز چِھ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یتھ منٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس منٛز شاخہٕ چِھ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 ستمبر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس منٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس منٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چِھ تیراناہس منٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چِھ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس منٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن منٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس منٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس منٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس منٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چِھ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس منٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو منٛز اکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس منٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چُھ حالٕے منٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شہر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس منٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن منٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس منٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن منٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو منٛز چُھ اکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن منٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس منٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس منٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ منٛز آسہِ اکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ استعمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چُھ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس منٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ منٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چُھ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مقبول، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس منٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس منٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو منٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو منٛز ٪79۔ البانیہَس منٛز چھُ بیٛاکھ اکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس منٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس منٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چُھ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن منٛز تقسیم چُھ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ منٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس منٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس منٛز اکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چُھ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس منٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس منٛز شایع گژھَان، یِمَن منٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس منٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس منٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس منٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
b32jfhgqqy2nz1cd2y714cazlx0d3al
97578
97577
2024-11-01T17:24:23Z
511KeV
8268
[[تِرانا]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[تیرانا]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف 511KeV : Misspelled title
97577
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری منٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس منٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مشترکہ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز آبٲدی منٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھۍ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس منٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سۭتۍ سۭتۍ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکۍ حالاتن ہٕنٛز تلاش منٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی منٛز سالانہٕ تقریباً 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی منٛز، شہرس منٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جنوبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چِھ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس منٛز، اکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس منٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اتھ منٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس منٛز پھہلتھ چھ۔ امہ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس منٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری منٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پیٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری منٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس منٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یتھ منٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس منٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موسیقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یتھ منٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیاکھ اکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارچ گژھان، یتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن منٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اکھ ملین کھۄتہٕ زیادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس منٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ محفوظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس منز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن منز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٕتؠ سٕتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن منٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس منٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چِھ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی منٛز مسولینی دورک مشہور معمار چِھ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 منٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی منٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چُھ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس منٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ استعمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی منٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس منٛز تبدیل، یَتھ منٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس منٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شروع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضلعس منٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس منز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ وزٹ کرن والین علاقن منز اکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ منٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس منٛز بناونہٕ آمت۔ امہ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس منٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس منٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس منٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس منٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ منٛز اہم نشان تہٕ اتھ منٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس منٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ منٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن منٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چُھ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چُھ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس منٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چُھ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ غالب خصوصیت یتھ منٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چِھ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چُھ پورٕ تٲریخس منٛز حملہٕ تہٕ قبضس خلاف لڑان۔
1948 منٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس منٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چُھ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اکھ جٲیزٕ پیش چُھ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ منٛز خٕطس منٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس منٛز واقع، اتھ منٛز چِھ تقریباً 4.500 فن کٲم یتھ منٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چُھ۔
بنک آرٹ میوزیم چُھ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس منٛز واقع، بنکر چِھ اکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری منٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یتھ منٛز دیمہٕ جنگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چِھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 منٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چُھ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی منٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یتھ ہاؤس آف لیوز ونان چِھ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس منٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس منٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن منٛز چِھ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یتھ منٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس منٛز شاخہٕ چِھ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 ستمبر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس منٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس منٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چِھ تیراناہس منٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چِھ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس منٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن منٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس منٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس منٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس منٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چِھ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس منٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو منٛز اکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس منٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چُھ حالٕے منٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شہر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس منٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن منٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس منٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن منٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو منٛز چُھ اکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن منٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس منٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس منٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ منٛز آسہِ اکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ استعمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چُھ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس منٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ منٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چُھ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مقبول، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس منٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس منٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو منٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو منٛز ٪79۔ البانیہَس منٛز چھُ بیٛاکھ اکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس منٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس منٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چُھ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن منٛز تقسیم چُھ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ منٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس منٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس منٛز اکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چُھ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس منٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس منٛز شایع گژھَان، یِمَن منٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس منٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس منٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس منٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
b32jfhgqqy2nz1cd2y714cazlx0d3al
97580
97578
2024-11-01T17:25:29Z
511KeV
8268
511KeV moved page [[تیرانا]] to [[تِرانا]] over redirect: Misspelled title
97577
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری منٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس منٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مشترکہ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز آبٲدی منٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھۍ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس منٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سۭتۍ سۭتۍ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکۍ حالاتن ہٕنٛز تلاش منٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی منٛز سالانہٕ تقریباً 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی منٛز، شہرس منٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جنوبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چِھ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس منٛز، اکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس منٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اتھ منٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس منٛز پھہلتھ چھ۔ امہ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس منٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری منٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پیٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری منٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس منٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یتھ منٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس منٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موسیقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یتھ منٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیاکھ اکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارچ گژھان، یتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن منٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اکھ ملین کھۄتہٕ زیادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس منٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ محفوظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس منز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن منز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٕتؠ سٕتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن منٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس منٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چِھ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی منٛز مسولینی دورک مشہور معمار چِھ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 منٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی منٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چُھ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس منٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ استعمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی منٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس منٛز تبدیل، یَتھ منٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس منٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شروع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضلعس منٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس منز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ وزٹ کرن والین علاقن منز اکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ منٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس منٛز بناونہٕ آمت۔ امہ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس منٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس منٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس منٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس منٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ منٛز اہم نشان تہٕ اتھ منٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس منٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ منٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن منٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چُھ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چُھ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس منٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چُھ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ غالب خصوصیت یتھ منٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چِھ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چُھ پورٕ تٲریخس منٛز حملہٕ تہٕ قبضس خلاف لڑان۔
1948 منٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس منٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چُھ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اکھ جٲیزٕ پیش چُھ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ منٛز خٕطس منٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس منٛز واقع، اتھ منٛز چِھ تقریباً 4.500 فن کٲم یتھ منٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چُھ۔
بنک آرٹ میوزیم چُھ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس منٛز واقع، بنکر چِھ اکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری منٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یتھ منٛز دیمہٕ جنگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چِھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 منٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چُھ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی منٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یتھ ہاؤس آف لیوز ونان چِھ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس منٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس منٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن منٛز چِھ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یتھ منٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس منٛز شاخہٕ چِھ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 ستمبر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس منٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس منٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چِھ تیراناہس منٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چِھ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس منٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن منٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس منٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس منٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس منٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چِھ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس منٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو منٛز اکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس منٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چُھ حالٕے منٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شہر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس منٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن منٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس منٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن منٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو منٛز چُھ اکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن منٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس منٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس منٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ منٛز آسہِ اکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ استعمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چُھ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس منٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ منٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چُھ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مقبول، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس منٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس منٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو منٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو منٛز ٪79۔ البانیہَس منٛز چھُ بیٛاکھ اکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس منٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس منٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چُھ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن منٛز تقسیم چُھ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ منٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس منٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس منٛز اکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چُھ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس منٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس منٛز شایع گژھَان، یِمَن منٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس منٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس منٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس منٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
b32jfhgqqy2nz1cd2y714cazlx0d3al
97582
97580
2024-11-01T17:27:52Z
511KeV
8268
/* ڈیموگرافک */
97582
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چُھ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چُھ مُلکہٕ کِس مرکزَس منٛز واقعہٕ، یَتھ منٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یتھ منٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اکھ ہلکہٕ وادی یَتھ منٛز دوٗرِ پٮ۪ٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چُھ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چُھ ۔
شہر کِس ناوُک اصل بُنیاد چُھ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس منٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چِھ آئرن ایج پیٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پیٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس منٛز اوس ایپیڈمنس کس اندرونی علاقس منٛز مرکوز۔ الیرین جنگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی منٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس منٛز، یتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس منٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چُھ۔ یہٕ شہر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 منٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شہر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس منٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پیٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شہر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یتھ منٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس منٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس امہ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس منٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اندرونی علاقن منٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شہر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس منٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس منٛز تبدیل گو۔ اکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٕتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی منز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... منٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن منٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 منٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گوڑنک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس منٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یتھ منٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 منٛز، اکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) منٛز چُھ اتھ علاقس اکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چُھ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہ آو پتہٕ 1572 منٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شروع گٲمٕتؠ تہٕ اتھ منز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس منٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 منٛز، ووت گوڑنک نٔوؠ لوک بستی منٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٕتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 منٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس منٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس منٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن منٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 منٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نومبر 1912 ہَس منٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس منٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن منٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جنگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس منٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس منٛز حصہٕ۔ اگست 1916 منٛز، اوس گوڑنک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن منٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] منٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد منٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس منٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فروری 1920 منٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 منٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہ درجہٕ مستقل طور 31 دسمبر 1925 حٲصل۔ 1923 منٛز، گوڑنک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی منٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مشہور معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شہر کہ مرکزس منٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اتھ منصوبس منٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہ اوس یتیٚتھ، ستمبر 1928 منٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس منٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس منٛز رازدٲنہِ شہرس منٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس منٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس منٛز اکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نومبر 1941 منٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پیٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فروری 1944 منٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس منٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نومبر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پیٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس منٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس منٛز زیادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس منٛز اکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یتھ کٔنۍ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس منٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس منٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس منز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شروع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پیٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس منٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس منٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گوڑنک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مشہور کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس منز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یتھ منز زَن البانیہس منز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 ستمبر 1998 منز ناکام بغاوت۔
1999 تھس منٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ منٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شروع تاکہ یہ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس منٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ منٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن منز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اندرونی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 منٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 منٛز آو دارلحکومتس منٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جنوری 2011 ہس منز آو تراناہس منز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شروع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٕتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> ستمبر 2014 منٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وقت بنۄکھ 1992 منٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> امہ پتہٕ گٔیہ البانیاہس منٛز علاقٲیی اصلاح، یتھ منٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن منٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن منٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن منٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن منٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس منٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن منٛز اعلیٰ تعلیم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پٮ۪ٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس منٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> ستمبر 2019 منٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نومبر 2019 منٛز، 6.4 شدتک بیاکھ اکھ زبردست زلزلہ آو اتھ علاقس منٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس منٛز تراناہس منٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یتھ منٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 ستمبر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار ریاست بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس منٛز آرڈرُک اکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چُھ البانیہ کِس مرکزس منز تیرانا کِس میدانس منز مشرقس منز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس منز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس منز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تقریباً 110 میٹر (360 فٹ)، یتھ منٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس منٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٹر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شہر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش محفوظ زمینک تزئین۔ ونٛدس منٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اکھ مشہوٗر جاۓ، یتھ منٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٕتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اندرونی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٕتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتۍ چُھ اتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پٮ۪ٹھ وٲتِتھ یتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چُھ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چُھ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن منٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مقامی حکومتی اصلاحاتس منٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شہر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چُھ تیراناہس منٛز اکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چُھ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس منٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تقریباً 1,266 ملی میٹر (49.8 انچ)۔ شہرس منٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز زیادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نومبر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن منٛز چھُ جون پؠٹھ ستمبر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چُھ یہِ شہر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن منٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرۍ یَس منٛز جنؤریَس منٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس منٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چُھ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
ستمبر 2015 ہس منٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس منٛز شٲمل گژھتھ پنن گوڑنک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ امہ اقدامٕ کس نٔتیٖجس منٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی منٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شہر چھ زیادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین منٛز، چھ ہواچ آلودگی اکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس منٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس منٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس منٛز استعمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] منٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس منٛز زیادٕ مقدارس منٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جنوری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیاکھ اکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس منز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس منز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چُھ شہرس تہٕ مضافاتس منٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس منٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چُھ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیادٕ کُلؠ چِھ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس منٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شُروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس منٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس منٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس منٛز تراناہ کس کاؤنٹی منٛز شأمل تہٕ اتھ منٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین منٛز تقسیم کٔرمت، یمن منٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار استعمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شہر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تعلیم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 منٛز، مدر ٹریسا سکوائرس منٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 منٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس منٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس منٛز اکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس منز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس منز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس منٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس منٛز واقع اہم قومی ادارن منٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس منٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس منٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہ شہر چھ البانیاہس منٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس منٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اتھ علاقس منٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٕتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن منٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس منز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ استعمال گژھان۔ لیبر فورسس منٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شہر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس منٛز ترقی کرن شروع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اکھ بازار اوس قائم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی منز پھہلاو شہر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس منٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شہر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٕتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس منز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس منٛز مرکوز تہٕ زیادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اتھ شعبس منٛز بیاکھ اکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٕتؠ سٕتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٕتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس منٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس منٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھے حالٕکین ورین منز معیشتک اکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس منز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شہر کہ مرکزس منز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت منز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس منٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن منٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وقت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس منز ناو تھاونہٕ۔ یہ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن منٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس منٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس منٛز شہر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شہر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قائم کرمت، یتھ پٲنٹھ چھ شہر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چُھ تیراناہس شمالس منٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چُھ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اکھ ضروری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چُھ مغربس منٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چُھ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چُھ آٹوسٹراڈا 3 (A3) منٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چُھ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چُھ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شہر چُھ جنوبس منٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چُھ شمال مغربس منٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چُھ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس منز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی منز پیدٕ گو یتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس منٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جنوبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 منٛز شروع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس منٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس منز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شہر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شروع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس منٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اکھ رپورٹ شائع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر منٛز اکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس منٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شہر کِس مرکزَس منٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن منٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اتھ نظامس منز چِھ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چِھ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چِھ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس منٛز فَسَن۔ 2020 ہَس منٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس منٛز ٲسۍ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پٮ۪ٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس منٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس منٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس منٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس منٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسۍ تقریباً 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پٮ۪ٹھ 150 میٹر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس منٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس منٛز روزَن واجیٚنۍ آبٲدی ہُنٛد تقریباً 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چُھ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چُھ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس منٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع منٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس منٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس منٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس منٛز 4000 سایکل تعینات کرتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین منٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد محفوظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس منٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تعلیم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس منٛز چُھ البانیہس منٛز ترتیری تعلیم کین ادارن ہنٛد ساروی کھوتہٕ زیادٕ ارتکاز، یتھ منٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چِھ۔ یِمَو منٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ منٛز شہرَس أنٛدۍ پٔکھۍ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سۭتۍ تعلق تھوَن وٲلۍ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اکھ بیاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس منٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس منٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوۍ سکوٗل بناونہٕ سۭتۍ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تعلیم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس منٛز اکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس منٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن منٛز اکھ۔باقٕے طِبی اِدارن منٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری منٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس منٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مشترکہ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرۍ یَن منٛز آبٲدی منٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھۍ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس منٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سۭتۍ سۭتۍ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکۍ حالاتن ہٕنٛز تلاش منٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی منٛز سالانہٕ تقریباً 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی منٛز، شہرس منٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جنوبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چِھ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[نماز گاہ مسجد|Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس منٛز، اکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس منٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اتھ منٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس منٛز پھہلتھ چھ۔ امہ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس منٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری منٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پیٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری منٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس منٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یتھ منٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس منٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موسیقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یتھ منٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیاکھ اکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارچ گژھان، یتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن منٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اکھ ملین کھۄتہٕ زیادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس منٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ محفوظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس منز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن منز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٕتؠ سٕتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن منٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس منٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چِھ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی منٛز مسولینی دورک مشہور معمار چِھ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 منٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی منٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چُھ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس منٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ استعمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی منٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس منٛز تبدیل، یَتھ منٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس منٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شروع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضلعس منٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس منز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ وزٹ کرن والین علاقن منز اکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ منٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس منٛز بناونہٕ آمت۔ امہ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس منٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس منٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس منٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس منٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ منٛز اہم نشان تہٕ اتھ منٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس منٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ منٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن منٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چُھ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چُھ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس منٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چُھ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیادٕ غالب خصوصیت یتھ منٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چِھ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چُھ پورٕ تٲریخس منٛز حملہٕ تہٕ قبضس خلاف لڑان۔
1948 منٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس منٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چُھ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اکھ جٲیزٕ پیش چُھ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ منٛز خٕطس منٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس منٛز واقع، اتھ منٛز چِھ تقریباً 4.500 فن کٲم یتھ منٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چُھ۔
بنک آرٹ میوزیم چُھ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس منٛز واقع، بنکر چِھ اکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری منٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یتھ منٛز دیمہٕ جنگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چِھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 منٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چُھ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی منٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یتھ ہاؤس آف لیوز ونان چِھ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس منٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس منٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن منٛز چِھ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یتھ منٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس منٛز شاخہٕ چِھ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 ستمبر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس منٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس منٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چِھ تیراناہس منٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چِھ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس منٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن منٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس منٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس منٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس منٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چِھ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس منٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو منٛز اکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس منٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چُھ حالٕے منٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شہر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس منٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن منٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس منٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن منٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو منٛز چُھ اکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن منٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس منٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس منٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ منٛز آسہِ اکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ استعمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چُھ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس منٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ منٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چُھ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مقبول، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس منٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس منٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو منٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو منٛز ٪79۔ البانیہَس منٛز چھُ بیٛاکھ اکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس منٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس منٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چُھ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن منٛز تقسیم چُھ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ منٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس منٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس منٛز اکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چُھ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس منٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس منٛز شایع گژھَان، یِمَن منٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس منٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس منٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس منٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
94yis4aj71omoyf02m5ujdj71wf1rol
97584
97582
2024-11-01T18:00:31Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
باٹ چھُ غَلطی ٹھیٖکھ کَران [[وِکیٖپیٖڈیا:AutoWikiBrowser/Typos|غَلطی فِہرِست مُطٲبِق]]
97584
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چھُ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چھُ مُلکہٕ کِس مرکزَس مَنٛز واقعہٕ، یَتھ مَنٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یَتھ مَنٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اَکھ ہلکہٕ وادی یَتھ مَنٛز دوٗرِ پؠٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چھُ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چھُ ۔
شَہَر کِس ناوُک اصل بُنیاد چھُ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس مَنٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چھِ آئرن ایج پؠٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پؠٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس مَنٛز اوس ایپیڈمنس کس اۆنٛدروٗنی علاقس مَنٛز مرکوز۔ الیرین جَنٛگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اَکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی مَنٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیٛادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس مَنٛز، یَتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس مَنٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چھُ۔ یہٕ شَہَر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 مَنٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شَہَر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس مَنٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پؠٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شَہَر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یَتھ مَنٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس مَنٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس اَمہِ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس مَنٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اۆنٛدروٗنی علاقن مَنٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شَہَر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس مَنٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اَکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس مَنٛز تبدیل گو۔ اَکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یَتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٟتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی مَنٛز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... مَنٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن مَنٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 مَنٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گۄڈنُیٛک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس مَنٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یَتھ مَنٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 مَنٛز، اَکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) مَنٛز چھُ اَتھ علاقس اَکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چھُ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہِ آو پتہٕ 1572 مَنٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہِ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شۆروٗع گٲمٕتؠ تہٕ اَتھ مَنٛز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اَکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اَکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اَکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس مَنٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 مَنٛز، ووت گۄڈنُیٛک نٔوؠ لوک بستی مَنٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٟتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 مَنٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس مَنٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس مَنٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن مَنٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 مَنٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نَوَمبَر 1912 ہَس مَنٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس مَنٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن مَنٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جَنٛگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس مَنٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس مَنٛز حصہٕ۔ اَگَست 1916 مَنٛز، اوس گۄڈنُیٛک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن مَنٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] مَنٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد مَنٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس مَنٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اَکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فَرؤری 1920 مَنٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 مَنٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہِ درجہٕ مستقل طور 31 دَسَمبَر 1925 حٲصل۔ 1923 مَنٛز، گۄڈنُیٛک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی مَنٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مَشہوٗر معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شَہَر کہ مرکزس مَنٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اَتھ منصوبس مَنٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہِ اوس یتیٚتھ، سَتَمبَر 1928 مَنٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس مَنٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس مَنٛز رازدٲنہِ شہرس مَنٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اَکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اَتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس مَنٛز اَکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نَوَمبَر 1941 مَنٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پؠٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خَلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فَرؤری 1944 مَنٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس مَنٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نَوَمبَر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پؠٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس مَنٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس مَنٛز زیٛادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس مَنٛز اَکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس مَنٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس مَنٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس مَنٛز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شۆروٗع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پؠٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس مَنٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گۄڈنُیٛک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مَشہوٗر کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس مَنٛز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یَتھ مَنٛز زَن البانیہس مَنٛز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 سَتَمبَر 1998 مَنٛز ناکام بغاوت۔
1999 تھس مَنٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اَکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ مَنٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شۆروٗع تاکہ یہِ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس مَنٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ مَنٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یَتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیٛادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن مَنٛز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اۆنٛدروٗنی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیٛادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 مَنٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 مَنٛز آو دارلحکومتس مَنٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جَنؤری 2011 ہس مَنٛز آو تراناہس مَنٛز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شۆروٗع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خَلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٟتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> سَتَمبَر 2014 مَنٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وَقٕت بنۄکھ 1992 مَنٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> اَمہِ پتہٕ گٔیہ البانیاہس مَنٛز علاقٲیی اصلاح، یَتھ مَنٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن مَنٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن مَنٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن مَنٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن مَنٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس مَنٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن مَنٛز اعلیٰ تٲلیٖم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پؠٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس مَنٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اَکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> سَتَمبَر 2019 مَنٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نَوَمبَر 2019 مَنٛز، 6.4 شدتک بیٛاکھ اَکھ زبردست زلزلہ آو اَتھ علاقس مَنٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس مَنٛز تراناہس مَنٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یَتھ مَنٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 سَتَمبَر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار رِیاسَتھ بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس مَنٛز آرڈرُک اَکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چھُ البانیہ کِس مرکزس مَنٛز تیرانا کِس میدانس مَنٛز مشرقس مَنٛز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس مَنٛز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس مَنٛز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اَکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تَقریٖبَن 110 میٖٹَر (360 فٹ)، یَتھ مَنٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس مَنٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٖٹَر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شَہَر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش مۄحفوٗظ زمینک تزئین۔ ونٛدس مَنٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اَکھ مشہوٗر جاۓ، یَتھ مَنٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٟتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اۆنٛدروٗنی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٟتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتؠ چھُ اَتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پؠٹھ وٲتِتھ یَتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چھُ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چھُ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن مَنٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مُقٲمی حکومتی اصلاحاتس مَنٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شَہَر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چھُ تیراناہس مَنٛز اَکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چھُ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس مَنٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تَقریٖبَن 1,266 ملی میٖٹَر (49.8 انچ)۔ شہرس مَنٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز زیٛادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نَوَمبَر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز چھُ جون پؠٹھ سَتَمبَر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چھُ یہِ شَہَر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن مَنٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرؠ یَس مَنٛز جنؤریَس مَنٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس مَنٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چھُ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
سَتَمبَر 2015 ہس مَنٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خَلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس مَنٛز شٲمل گژھتھ پنن گۄڈنُیٛک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ اَمہِ اقدامٕ کس نٔتیٖجس مَنٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی مَنٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شَہَر چھ زیٛادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یَتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین مَنٛز، چھ ہواچ آلودگی اَکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس مَنٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیٛادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس مَنٛز اِستِمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] مَنٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس مَنٛز زیٛادٕ مقدارس مَنٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جَنؤری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیٛاکھ اَکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس مَنٛز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس مَنٛز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چھُ شہرس تہٕ مضافاتس مَنٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیٛادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس مَنٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چھُ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیٛادٕ کُلؠ چھِ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس مَنٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شۆروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس مَنٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس مَنٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس مَنٛز تراناہ کس کاؤنٹی مَنٛز شأمل تہٕ اَتھ مَنٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین مَنٛز تقسیم کٔرمت، یمن مَنٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار اِستِمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شَہَر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اَکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تٲلیٖم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 مَنٛز، مدر ٹریسا سکوائرس مَنٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 مَنٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس مَنٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اَتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس مَنٛز اَکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس مَنٛز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس مَنٛز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس مَنٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس مَنٛز واقع اہم قومی ادارن مَنٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس مَنٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یَتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس مَنٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہِ شَہَر چھ البانیاہس مَنٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس مَنٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اَکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اَتھ علاقس مَنٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٟتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن مَنٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیٛادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ اِستِمال گژھان۔ لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شَہَر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس مَنٛز ترقی کرن شۆروٗع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اَکھ بازار اوس قٲیِم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی مَنٛز پھہلاو شَہَر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس مَنٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شَہَر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اَکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٟتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس مَنٛز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس مَنٛز مرکوز تہٕ زیٛادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اَتھ شعبس مَنٛز بیٛاکھ اَکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٟتؠ سٟتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٟتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس مَنٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یَتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس مَنٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھےٚ حالٕکین ورین مَنٛز معیشتک اَکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس مَنٛز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شَہَر کہ مرکزس مَنٛز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت مَنٛز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس مَنٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن مَنٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وَقٕت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس مَنٛز ناو تھاونہٕ۔ یہِ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن مَنٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس مَنٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہِ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس مَنٛز شَہَر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شَہَر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اَکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قٲیِم کرمت، یَتھ پٲنٹھ چھ شَہَر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چھُ تیراناہس شمالس مَنٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چھُ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اَکھ ضۆروٗری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چھُ مغربس مَنٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چھُ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چھُ آٹوسٹراڈا 3 (A3) مَنٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چھُ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چھُ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اَکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شَہَر چھُ جنوبس مَنٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چھُ شمال مغربس مَنٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چھُ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس مَنٛز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اَکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی مَنٛز پیدٕ گو یَتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس مَنٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جۆنوٗبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 مَنٛز شۆروٗع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس مَنٛز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شَہَر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اَکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شۆروٗع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس مَنٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اَکھ رپورٹ شایَع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اَکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میٖل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر مَنٛز اَکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس مَنٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شَہَر کِس مرکزَس مَنٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن مَنٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اَتھ نظامس مَنٛز چھِ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چھِ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چھِ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس مَنٛز فَسَن۔ 2020 ہَس مَنٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میٖل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس مَنٛز ٲسؠ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پؠٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میٖل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس مَنٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس مَنٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس مَنٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس مَنٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسؠ تَقریٖبَن 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پؠٹھ 150 میٖٹَر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس مَنٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس مَنٛز روزَن واجیٚنؠ آبٲدی ہُنٛد تَقریٖبَن 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چھُ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرِتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چھُ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس مَنٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع مَنٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس مَنٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس مَنٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اَکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس مَنٛز 4000 سایکل تعینات کٔرِتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین مَنٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد مۄحفوٗظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یَتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس مَنٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میٖل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تٲلیٖم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس مَنٛز چھُ البانیہس مَنٛز ترتیری تٲلیٖم کین ادارن ہنٛد سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ ارتکاز، یَتھ مَنٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چھِ۔ یِمَو مَنٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ مَنٛز شہرَس أنٛدؠ پٔکھؠ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سٟتؠ تعلق تھوَن وٲلؠ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اَکھ بیٛاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس مَنٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس مَنٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوؠ سکوٗل بناونہٕ سٟتؠ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تٲلیٖم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس مَنٛز اَکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس مَنٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن مَنٛز اَکھ۔باقٕے طِبی اِدارن مَنٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری مَنٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مُشتَرکہٕ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اَکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز آبٲدی مَنٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھؠ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس مَنٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سٟتؠ سٟتؠ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکؠ حالاتن ہٕنٛز تلاش مَنٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی مَنٛز سالانہٕ تَقریٖبَن 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی مَنٛز، شہرس مَنٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جۆنوٗبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چھِ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[نماز گاہ مسجد|Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس مَنٛز، اَکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یَتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس مَنٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اَتھ مَنٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس مَنٛز پھہلتھ چھ۔ اَمہِ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس مَنٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری مَنٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پؠٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری مَنٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس مَنٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یَتھ مَنٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس مَنٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موٗسیٖقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یَتھ مَنٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیٛاکھ اَکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارٕچ گژھان، یَتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن مَنٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اَکھ ملین کھۄتہٕ زیٛادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس مَنٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ مۄحفوٗظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس مَنٛز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن مَنٛز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٟتؠ سٟتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن مَنٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس مَنٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چھِ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی مَنٛز مسولینی دورک مَشہوٗر معمار چھِ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 مَنٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اَتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی مَنٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چھُ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس مَنٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ اِستِمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی مَنٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس مَنٛز تبدیل، یَتھ مَنٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شۆروٗع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اَکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضِلس مَنٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہِ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ وزٹ کرن والین علاقن مَنٛز اَکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ مَنٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس مَنٛز بناونہٕ آمت۔ اَمہِ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس مَنٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس مَنٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس مَنٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس مَنٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ مَنٛز اہم نشان تہٕ اَتھ مَنٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس مَنٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ مَنٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن مَنٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہِ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیٛادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چھُ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چھُ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس مَنٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چھُ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ غالب خصوصیت یَتھ مَنٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چھِ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چھُ پورٕ تٲریخس مَنٛز حملہٕ تہٕ قبضس خَلاف لڑان۔
1948 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس مَنٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اَکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چھُ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اَکھ جٲیزٕ پیش چھُ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ مَنٛز خٕطس مَنٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس مَنٛز واقع، اَتھ مَنٛز چھِ تَقریٖبَن 4.500 فن کٲم یَتھ مَنٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چھُ۔
بنک آرٹ میوزیم چھُ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس مَنٛز واقع، بنکر چھِ اَکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری مَنٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یَتھ مَنٛز دیمہٕ جَنٛگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چھُ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی مَنٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یَتھ ہاؤس آف لیوز ونان چھِ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس مَنٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس مَنٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن مَنٛز چھِ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یَتھ مَنٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس مَنٛز شاخہٕ چھِ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 سَتَمبَر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس مَنٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس مَنٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چھِ تیراناہس مَنٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چھِ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس مَنٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن مَنٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس مَنٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلُک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس مَنٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس مَنٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چھِ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس مَنٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو مَنٛز اَکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس مَنٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چھُ حالٕے مَنٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شَہَر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس مَنٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن مَنٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس مَنٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن مَنٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو مَنٛز چھُ اَکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیٛادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن مَنٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس مَنٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس مَنٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ مَنٛز آسہِ اَکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ اِستِمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چھُ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس مَنٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ مَنٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چھُ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مَقبوٗل، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس مَنٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس مَنٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو مَنٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو مَنٛز ٪79۔ البانیہَس مَنٛز چھُ بیٛاکھ اَکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس مَنٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس مَنٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چھُ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن مَنٛز تقسیم چھُ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیٛادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ مَنٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس مَنٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس مَنٛز اَکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چھُ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس مَنٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس مَنٛز شایع گژھَان، یِمَن مَنٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس مَنٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اَکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس مَنٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس مَنٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اَکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حَوالہٕ ==
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
o5kmo4rh6q17of2fjnlopjyukv1adfp
97604
97584
2024-11-02T04:00:18Z
511KeV
8268
/* حَوالہٕ */ح
97604
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چھُ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چھُ مُلکہٕ کِس مرکزَس مَنٛز واقعہٕ، یَتھ مَنٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یَتھ مَنٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اَکھ ہلکہٕ وادی یَتھ مَنٛز دوٗرِ پؠٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چھُ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چھُ ۔
شَہَر کِس ناوُک اصل بُنیاد چھُ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس مَنٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چھِ آئرن ایج پؠٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پؠٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس مَنٛز اوس ایپیڈمنس کس اۆنٛدروٗنی علاقس مَنٛز مرکوز۔ الیرین جَنٛگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اَکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی مَنٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیٛادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس مَنٛز، یَتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس مَنٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چھُ۔ یہٕ شَہَر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 مَنٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شَہَر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس مَنٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پؠٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شَہَر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یَتھ مَنٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس مَنٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس اَمہِ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس مَنٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اۆنٛدروٗنی علاقن مَنٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شَہَر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس مَنٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اَکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس مَنٛز تبدیل گو۔ اَکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یَتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٟتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی مَنٛز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... مَنٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن مَنٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 مَنٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گۄڈنُیٛک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس مَنٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یَتھ مَنٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 مَنٛز، اَکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) مَنٛز چھُ اَتھ علاقس اَکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چھُ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہِ آو پتہٕ 1572 مَنٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہِ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شۆروٗع گٲمٕتؠ تہٕ اَتھ مَنٛز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اَکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اَکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اَکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس مَنٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 مَنٛز، ووت گۄڈنُیٛک نٔوؠ لوک بستی مَنٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٟتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 مَنٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس مَنٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس مَنٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن مَنٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 مَنٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نَوَمبَر 1912 ہَس مَنٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس مَنٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن مَنٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جَنٛگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس مَنٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس مَنٛز حصہٕ۔ اَگَست 1916 مَنٛز، اوس گۄڈنُیٛک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن مَنٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] مَنٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد مَنٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس مَنٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اَکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فَرؤری 1920 مَنٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 مَنٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہِ درجہٕ مستقل طور 31 دَسَمبَر 1925 حٲصل۔ 1923 مَنٛز، گۄڈنُیٛک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی مَنٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مَشہوٗر معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شَہَر کہ مرکزس مَنٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اَتھ منصوبس مَنٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہِ اوس یتیٚتھ، سَتَمبَر 1928 مَنٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس مَنٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس مَنٛز رازدٲنہِ شہرس مَنٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اَکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اَتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس مَنٛز اَکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نَوَمبَر 1941 مَنٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پؠٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خَلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فَرؤری 1944 مَنٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس مَنٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نَوَمبَر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پؠٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس مَنٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس مَنٛز زیٛادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس مَنٛز اَکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس مَنٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس مَنٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس مَنٛز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شۆروٗع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پؠٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس مَنٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گۄڈنُیٛک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مَشہوٗر کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس مَنٛز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یَتھ مَنٛز زَن البانیہس مَنٛز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 سَتَمبَر 1998 مَنٛز ناکام بغاوت۔
1999 تھس مَنٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اَکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ مَنٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شۆروٗع تاکہ یہِ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس مَنٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ مَنٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یَتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیٛادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن مَنٛز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اۆنٛدروٗنی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیٛادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 مَنٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 مَنٛز آو دارلحکومتس مَنٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جَنؤری 2011 ہس مَنٛز آو تراناہس مَنٛز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شۆروٗع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خَلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٟتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> سَتَمبَر 2014 مَنٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وَقٕت بنۄکھ 1992 مَنٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> اَمہِ پتہٕ گٔیہ البانیاہس مَنٛز علاقٲیی اصلاح، یَتھ مَنٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن مَنٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن مَنٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن مَنٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن مَنٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس مَنٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن مَنٛز اعلیٰ تٲلیٖم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پؠٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس مَنٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اَکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> سَتَمبَر 2019 مَنٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نَوَمبَر 2019 مَنٛز، 6.4 شدتک بیٛاکھ اَکھ زبردست زلزلہ آو اَتھ علاقس مَنٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس مَنٛز تراناہس مَنٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یَتھ مَنٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 سَتَمبَر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار رِیاسَتھ بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس مَنٛز آرڈرُک اَکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چھُ البانیہ کِس مرکزس مَنٛز تیرانا کِس میدانس مَنٛز مشرقس مَنٛز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس مَنٛز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس مَنٛز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اَکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تَقریٖبَن 110 میٖٹَر (360 فٹ)، یَتھ مَنٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس مَنٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٖٹَر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شَہَر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش مۄحفوٗظ زمینک تزئین۔ ونٛدس مَنٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اَکھ مشہوٗر جاۓ، یَتھ مَنٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٟتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اۆنٛدروٗنی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٟتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتؠ چھُ اَتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پؠٹھ وٲتِتھ یَتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چھُ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چھُ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن مَنٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مُقٲمی حکومتی اصلاحاتس مَنٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شَہَر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چھُ تیراناہس مَنٛز اَکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چھُ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس مَنٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تَقریٖبَن 1,266 ملی میٖٹَر (49.8 انچ)۔ شہرس مَنٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز زیٛادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نَوَمبَر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز چھُ جون پؠٹھ سَتَمبَر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چھُ یہِ شَہَر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن مَنٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرؠ یَس مَنٛز جنؤریَس مَنٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس مَنٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چھُ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
سَتَمبَر 2015 ہس مَنٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خَلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس مَنٛز شٲمل گژھتھ پنن گۄڈنُیٛک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ اَمہِ اقدامٕ کس نٔتیٖجس مَنٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی مَنٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شَہَر چھ زیٛادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یَتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین مَنٛز، چھ ہواچ آلودگی اَکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس مَنٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیٛادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس مَنٛز اِستِمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] مَنٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس مَنٛز زیٛادٕ مقدارس مَنٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جَنؤری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیٛاکھ اَکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس مَنٛز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس مَنٛز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چھُ شہرس تہٕ مضافاتس مَنٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیٛادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس مَنٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چھُ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیٛادٕ کُلؠ چھِ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس مَنٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شۆروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس مَنٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس مَنٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس مَنٛز تراناہ کس کاؤنٹی مَنٛز شأمل تہٕ اَتھ مَنٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین مَنٛز تقسیم کٔرمت، یمن مَنٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار اِستِمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شَہَر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اَکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تٲلیٖم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 مَنٛز، مدر ٹریسا سکوائرس مَنٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 مَنٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس مَنٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اَتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس مَنٛز اَکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس مَنٛز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس مَنٛز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس مَنٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس مَنٛز واقع اہم قومی ادارن مَنٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس مَنٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یَتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس مَنٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہِ شَہَر چھ البانیاہس مَنٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس مَنٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اَکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اَتھ علاقس مَنٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٟتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن مَنٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیٛادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ اِستِمال گژھان۔ لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شَہَر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس مَنٛز ترقی کرن شۆروٗع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اَکھ بازار اوس قٲیِم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی مَنٛز پھہلاو شَہَر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس مَنٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شَہَر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اَکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٟتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس مَنٛز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس مَنٛز مرکوز تہٕ زیٛادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اَتھ شعبس مَنٛز بیٛاکھ اَکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٟتؠ سٟتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٟتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس مَنٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یَتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس مَنٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھےٚ حالٕکین ورین مَنٛز معیشتک اَکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس مَنٛز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شَہَر کہ مرکزس مَنٛز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت مَنٛز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس مَنٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن مَنٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بنیادی ڈھانچہ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وَقٕت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس مَنٛز ناو تھاونہٕ۔ یہِ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن مَنٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس مَنٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہِ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس مَنٛز شَہَر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شَہَر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اَکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قٲیِم کرمت، یَتھ پٲنٹھ چھ شَہَر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چھُ تیراناہس شمالس مَنٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چھُ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اَکھ ضۆروٗری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چھُ مغربس مَنٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چھُ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چھُ آٹوسٹراڈا 3 (A3) مَنٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چھُ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چھُ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اَکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شَہَر چھُ جنوبس مَنٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چھُ شمال مغربس مَنٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چھُ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس مَنٛز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اَکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی مَنٛز پیدٕ گو یَتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس مَنٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جۆنوٗبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 مَنٛز شۆروٗع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس مَنٛز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شَہَر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اَکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شۆروٗع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس مَنٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اَکھ رپورٹ شایَع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اَکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میٖل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر مَنٛز اَکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس مَنٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شَہَر کِس مرکزَس مَنٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن مَنٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اَتھ نظامس مَنٛز چھِ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چھِ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چھِ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس مَنٛز فَسَن۔ 2020 ہَس مَنٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میٖل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس مَنٛز ٲسؠ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پؠٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میٖل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس مَنٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس مَنٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس مَنٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس مَنٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسؠ تَقریٖبَن 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پؠٹھ 150 میٖٹَر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس مَنٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس مَنٛز روزَن واجیٚنؠ آبٲدی ہُنٛد تَقریٖبَن 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چھُ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرِتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چھُ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس مَنٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع مَنٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس مَنٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس مَنٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اَکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس مَنٛز 4000 سایکل تعینات کٔرِتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین مَنٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد مۄحفوٗظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یَتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس مَنٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میٖل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تٲلیٖم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس مَنٛز چھُ البانیہس مَنٛز ترتیری تٲلیٖم کین ادارن ہنٛد سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ ارتکاز، یَتھ مَنٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چھِ۔ یِمَو مَنٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ مَنٛز شہرَس أنٛدؠ پٔکھؠ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سٟتؠ تعلق تھوَن وٲلؠ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اَکھ بیٛاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس مَنٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس مَنٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوؠ سکوٗل بناونہٕ سٟتؠ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تٲلیٖم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس مَنٛز اَکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس مَنٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن مَنٛز اَکھ۔باقٕے طِبی اِدارن مَنٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری مَنٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مُشتَرکہٕ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اَکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز آبٲدی مَنٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھؠ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس مَنٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سٟتؠ سٟتؠ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکؠ حالاتن ہٕنٛز تلاش مَنٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی مَنٛز سالانہٕ تَقریٖبَن 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی مَنٛز، شہرس مَنٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جۆنوٗبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چھِ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[نماز گاہ مسجد|Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس مَنٛز، اَکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یَتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس مَنٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اَتھ مَنٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس مَنٛز پھہلتھ چھ۔ اَمہِ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس مَنٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری مَنٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پؠٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری مَنٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس مَنٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یَتھ مَنٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس مَنٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موٗسیٖقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یَتھ مَنٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیٛاکھ اَکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارٕچ گژھان، یَتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن مَنٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اَکھ ملین کھۄتہٕ زیٛادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس مَنٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ مۄحفوٗظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس مَنٛز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن مَنٛز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٟتؠ سٟتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن مَنٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس مَنٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چھِ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی مَنٛز مسولینی دورک مَشہوٗر معمار چھِ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 مَنٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اَتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی مَنٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چھُ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس مَنٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ اِستِمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی مَنٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس مَنٛز تبدیل، یَتھ مَنٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شۆروٗع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اَکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضِلس مَنٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہِ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ وزٹ کرن والین علاقن مَنٛز اَکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ مَنٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس مَنٛز بناونہٕ آمت۔ اَمہِ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس مَنٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس مَنٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس مَنٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس مَنٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ مَنٛز اہم نشان تہٕ اَتھ مَنٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس مَنٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ مَنٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن مَنٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہِ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیٛادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چھُ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چھُ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس مَنٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چھُ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ غالب خصوصیت یَتھ مَنٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چھِ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چھُ پورٕ تٲریخس مَنٛز حملہٕ تہٕ قبضس خَلاف لڑان۔
1948 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس مَنٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اَکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چھُ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اَکھ جٲیزٕ پیش چھُ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ مَنٛز خٕطس مَنٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس مَنٛز واقع، اَتھ مَنٛز چھِ تَقریٖبَن 4.500 فن کٲم یَتھ مَنٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چھُ۔
بنک آرٹ میوزیم چھُ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس مَنٛز واقع، بنکر چھِ اَکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری مَنٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یَتھ مَنٛز دیمہٕ جَنٛگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چھُ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی مَنٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یَتھ ہاؤس آف لیوز ونان چھِ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس مَنٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس مَنٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن مَنٛز چھِ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یَتھ مَنٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس مَنٛز شاخہٕ چھِ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 سَتَمبَر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس مَنٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس مَنٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چھِ تیراناہس مَنٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چھِ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس مَنٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن مَنٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس مَنٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلُک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس مَنٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس مَنٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چھِ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس مَنٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو مَنٛز اَکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس مَنٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چھُ حالٕے مَنٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شَہَر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس مَنٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن مَنٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس مَنٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن مَنٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو مَنٛز چھُ اَکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیٛادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن مَنٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس مَنٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس مَنٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ مَنٛز آسہِ اَکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ اِستِمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چھُ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس مَنٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ مَنٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چھُ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مَقبوٗل، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس مَنٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس مَنٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو مَنٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو مَنٛز ٪79۔ البانیہَس مَنٛز چھُ بیٛاکھ اَکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس مَنٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس مَنٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چھُ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن مَنٛز تقسیم چھُ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیٛادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ مَنٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس مَنٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس مَنٛز اَکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چھُ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس مَنٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس مَنٛز شایع گژھَان، یِمَن مَنٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس مَنٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اَکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس مَنٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس مَنٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اَکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حَوالہٕ ==
{{حَوالہٕ}}
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
774ivzeqd8xwsb7yikvti4n9hx9g0mu
97605
97604
2024-11-02T04:01:42Z
511KeV
8268
/* بُنیٲدی ڈانٛچہٕ */اض
97605
wikitext
text/x-wiki
{{مولوٗماتھ}}
تِرانا (البانیہ:Tirana) چھُ [[البانیہَ|البانیہ ہُک]] رازدٲنہِ تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ شَہر۔ یہِ چھُ مُلکہٕ کِس مرکزَس مَنٛز واقعہٕ، یَتھ مَنٛز پہاڑو تہٕ پہاڑو سۭتہِ ؤلِتھ چھِ یَتھ مَنٛز دجتی مشرِقس کُن بڑان چھِ تہٕ شُمال مغرِبس کُن اَکھ ہلکہٕ وادی یَتھ مَنٛز دوٗرِ پؠٹھ ایڈریاٹک سمندر وُچھان چھِ۔ یہِ چھُ یوٗرپ کیٚو سارِوٕے کھۄتہٕ اوٚدُر تہٕ سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ سرد شَہرَو منٛزٕ اَکھ ، ییٚتہِ پرٛٮ۪تھ ؤرِیہِ 2,544 گٲنٛٹہٕ آفتاب چھُ ۔
شَہَر کِس ناوُک اصل بُنیاد چھُ نامعلوٗم۔ أکِس ورجنَس مُطٲبِق چھُ امیُک ناو ٹائرکانوس کیسل پٮ۪ٹھٕ آمُت، یُس تِرانا کِس موٗجوٗدٕ مقامَس نزدیٖک اوس۔<ref>[https://tirana.al/en/page/tirana-short-story Bashkia Tiranë - Tirana – Short Story]</ref>
تیراناہٕچ بنیاد ٲس 1614 ہَس مَنٛز عثمانی البانی ہٕنٛدؠ جَنرل سیلیجمن پاشا برگجنی یَن ترٲومٕژ، یُس پرٲنؠ مسجد تہٕ ٹربَس پؠٹھ مرکوز اوس۔ موجودٕ تیرانہ ہنٛز جاۓ چھِ آئرن ایج پؠٹھ مسلسل آباد تہٕ ممکنہ طورس پؠٹھ ٲس تولانٹی ہنٛز الیرین سلطنتک مرکز، یُس کلاسیکی قدیم زمانس مَنٛز اوس ایپیڈمنس کس اۆنٛدروٗنی علاقس مَنٛز مرکوز۔ الیرین جَنٛگو پتہٕ، یہٕ آو رومن الحاق تہٕ بنیو رومی سلطنتُک اَکھ لازمی حصہٕ۔ اَمہِ دورُک ورثہٕ چھُ تیرانا کٮ۪و موزیک سٟتؠ ظٲہِر گژھان۔ ژورمہٕ صدی مَنٛز مغربی رومی سلطنتک خاتمہٕ سٟتؠ، البانیہک زیٛادٕ تر حصہٕ آو مشرقی بازنطینی سلطنت کس کنٹرولس مَنٛز، یَتھ کٔنؠ زن جسٹینین I کس دورس مَنٛز بناونہٕ آمت پیٹریلی قلعہٕ سٟتؠ واضح چھُ۔ یہٕ شَہَر اوس 20 مہٕ صدی تام کٲفی غیر اہم، ییلہٕ کانگریسن 1912 مَنٛز البانی اعلامیہٕ آزادی پتہٕ یہٕ البانیہک دارالحکومت قرار دیُت۔
گاما-عالمی شَہَر کس طورس پؠٹھ درجہٕ بندی کرنہٕ آمت، ترانا چھ ملک کس مرکزس مَنٛز امک اہم مقام تہٕ امک جدید ہوا، سمندری، ریل تہٕ سڑکہ ہنٛد نقل و حمل کہ وجہ سٟتؠ البانیاہک سارِوٕے کھوتہٕ اہم معاشی، مالی، سیاسی تہٕ تجارتی مرکز[[Air transport|۔]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=GaWC - The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/microsites/geography/gawc/world2020t.html|access-date=2024-08-03|website=www.lboro.ac.uk}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The World According to GaWC 2020|url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Globalization and World Cities Research Network]] (GaWC)}}</ref> البانیہ چہ حکومت کہ اقتدار کہ نشستہٕ کس طورس پؠٹھ، چھ یہٕ البانیہ کہ صدر تہٕ وزیر اعظم تہٕ البانیہ ہنز پارلیمنٹک سرکٲری رہائش گاہن ہنز میزبٲنی کران۔ شَہَر آو 2022 باپتھ یورپی نوجوانن ہٕنٛز رازدٲنی بناونہٕ۔
== تَوٲریٖخ ==
=== ابتدائی ترقی ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_2017-04_Tirana_Mosaic_02.jpg|thumb|تریٛیمہٕ صٔدی عیسوی پؠٹھ [[Tirana Mosaic|قدیم رومن]] گھرچ موزیک۔]]
تراناہک علاقہٕ چھُ پرے ہسٹورک زمانہٕ پؠٹھ انسان آباد گومت یَتھ مَنٛز قدیٖم ترین تسلیم شدٕ حوالہ پیلمباس کس غارس مَنٛز ملیو یس پیلیوتھک دورس سٟتؠ تعلق تھاوان چھ۔ [[Illyrians|الیریئنز]] ٲس اَمہِ علاقٕچ گۄڑنچ آبٲدی تہٕ ٲس غالبا تاولنتی ہنٛز الیریائی سلطنتک مرکز، یس قدیم زمانَس مَنٛز [[Durrës|ایپیڈامنس]] کس اۆنٛدروٗنی علاقن مَنٛز مرکوز اوس۔<ref name="Hammond">{{Cite journal|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|year=1966|title=The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.|journal=The Annual of the British School at Athens|publisher=[[British School at Athens]]|volume=61|page=247|doi=10.1017/S0068245400019043|jstor=30103175}}</ref> ییلہٕ رومی الیرین جنگہٕ زیننہٕ پتہٕ الیریا ووت تہٕ تمو کوٛر یہٕ علاقہٕ روم شَہَر کہ سیاسی کنٹرولس تحت پننہٕ سلطنتس مَنٛز آباد تہٕ ضم۔ امہٕ دورچ سارِوٕے کھوتہٕ قدیم زندٕ بچیمت دریافت چھ اَکھ رومن گھر یس 3rd صٔدی ہیند چھ، یس موزیک فرشس سٟتؠ اکس گلیر لیس چرچس مَنٛز تبدیل گو۔ اَکھ [[Fortress of Justinian|قلعہ]] یَتھ ممکنہ طور تی ''ترکن'' کہ ناوٕ سٟتؠ چھ زاننہٕ یوان، اوس بازنطینی شہنشاہ جسٹنین اولن 4th تہٕ 6th صٔدی کہ درمیان تعٲمیر کورمت تہٕ پتہٕ 18th صٔدی مَنٛز کوٚر احمد پاشا ٹوپٹانی ہن یہٕ بحال۔<ref name="Heppner1994">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=133, 135|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref>
[[فَیِل:Castillo_de_Petrela,_Petrela,_Albania,_2014-04-17,_DD_02.JPG|thumb|کیسل آف پیٹرلی ہٕنٛز بنیاد ٲس 6 مہٕ صٔدی منٛز [[Justinian I|جسٹنین I]] ہن تھومٕژ۔]]
تراناہک ذکر چھُ 1350 کِس دہائی سٟتؠ سٟتؠ 1418:... مَنٛز [[Republic of Venice|وینیشین]] دستاویزن مَنٛز آمت کرنہٕ "... رہٲئشی پیجیٹر، دیرٕ ڈومینیک سنٛد نیچو ترانا گامہٕ سٟتؠ۔"<ref name="Heppner2">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Heppner|first=Harald|url=https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|title=Hauptstädte in Südosteuropa: Geschichte, Funktion, nationale Symbolkraft|publisher=Wien u.a. Böhlau|year=1994|isbn=978-3-205-98255-5|pages=137|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=EzVfQTE-dD8C&q=Theranda%20name&pg=PA135|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 1431-32 مَنٛز [[عُثمانیہ سلطنَت|عثمان]] تحت زمینک گۄڈنُیٛک رجسٹریشنک ریکارڈ چھ ظٲہر کران ز تراناہس مَنٛز چھ 60 آباد علاقہٕ، یَتھ مَنٛز تَقریٖنَن 2,028 مکانات تہٕ 7,300 باشندٕ ٲس۔ 1510 مَنٛز، اَکھ البانی کیتھولک پادری تہٕ اسکالر مارین بارلیٹی، البانی قومی ہیرو سکندربیگ، ہسٹوریا ڈی ویٹا ایٹ گیسٹس سکندربیگی ایپیروٹرم پرنسپس (ایپیروٹس کس شہزادٕ سکندربیگ سنٛز زندگی تہٕ اعمالن ہنٛز دلیل) مَنٛز چھُ اَتھ علاقس اَکھ لۄکُٹ گام ونان، یُس "لٹل تیرانا" تہٕ "عظیم تیرانا" درمیان فرق چھُ کران۔<ref name="Heppner2" /> یہِ آو پتہٕ 1572 مَنٛز ''بورگو دی ترانا'' ناوٕ سٟتؠ ذکر کرنہٕ۔<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451|page=451|title=Islamic Desk Reference|author=E. J. Van Donzel|quote="il borgo di Tirana" is already mentioned as early as 1572|publisher=E.J. Brill|year=1994|isbn=9780585305561|oclc=45731063|access-date=5 January 2016|archive-date=21 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063852/https://books.google.com/books?id=zHxsWspxGIIC&pg=PA451#v=onepage&q&f=false|url-status=live}}</ref>
ہان سٕند مطٲبق ٲس یہِ بستی گوڈٕ پیٹھہٕ ایکس [[Bazaar|بازار]] کہ طورس پؠٹھ تیار گژھن شۆروٗع گٲمٕتؠ تہٕ اَتھ مَنٛز ٲس کیانٛہہ واٹر ملز شٲمل، 1614 برونٹھ تہٕ، ییلہٕ اَکھ مقٲمی حکمران [[Sulejman Bargjini|سلیمان برگجنی]] ین ٲس [[Sylejman Pasha Mosque|پرانہ مسجد]] اَکھ لۄکٹ تجارتی مرکز تہٕ اَکھ ہمم (ترکی باتھ روم) تعمیر کرمژ۔<ref name="Miho">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Koco Miho|title=Trajta të profilit urbanistik të qytetit të Tiranës : prej fillimeve deri më 1944|publisher=[[8 Nëntori Publishing House|8 Nëntori]]|year=1987|editor-last=J.Tocka|location=Tirana|page=57|oclc=20994870}}</ref> امٕچ تصٔدیق چھ زبٲنی ذٔریعہٕ گژھان، یم ونان چھ ز پرانہ مسجد پؠٹھ ٲس أزچ [[Ali Demi Street|علی ڈیمی سٹریٹ]] کن زٕ قدیم مسجد۔ ریچچ مسجد تہٕ موجوچ مسجد ٲس دریائے لانا کس دٔچھنس طرفہٕ واقعہٕ تہٕ ٲس پرانہ مسجد کھوتہٕ پرانہ۔<ref name="Miho" /> پتہٕ آیہٕ ایٹریم بی مسجد، یۄسہٕ پیٹریلا ہٕچ مولا بی ین بنٲومٕژ ٲس، آیہٕ تعٲمیر کرنہٕ۔ أمؠ کٔر مُلکٕکؠ بہتٔریٖن کٲرؠ گر مُلٲزِم تہٕ 1821 ہَس مَنٛز کٔر مولا سٕنٛدؠ نیٚچِوؠ ایٹہیمَن مُکمل، یُس سلیجمن برگجنی سُنٛد جدٕ بابتھٕر تہِ اوس۔
1800 مَنٛز، ووت گۄڈنُیٛک نٔوؠ لوک بستی مَنٛز، نام نہاد اورٹوڈوکسیٹ۔ تِم ٲسؠ کورسی تہٕ پوگریڈک نزدیٖک گامَن ہٕنٛدؠ ارومنی، یِم مصنوعی جھیلَس پؠٹھ جدید دورٕچ تیرانا پارکہِ أنٛدؠ پٔکھؠ آباد ٲسؠ۔ تیم گٲی لیسیفاک کہِ ناوٕ سٟتؠ زاننہٕ تہٕ ٲس قصبہٕ کہِ تخلیق پتہٕ ینہٕ وٲل گوڈنِکہِ عیسٲئی۔ 1807 مَنٛز بنیو تیرانا کروجی-تیرانا کِس ذیلی پریفیکچرُک مرکز۔ 1816 پتہٕ گوٚو تیرانا کروجی کِس ٹوپٹانی خاندان کِس اِختِیارَس مَنٛز۔ پتہٕ بنیو تیرانا شکودر کِس نٔوِس بناونہٕ آمتِس ولایت تہٕ دُرس کِس سنجکُک ذیلی پریفیکچر۔ 1889 تھس مَنٛز گٔیہِ البانیٲیی زبان تِرانا کٮ۪ن سکوٗلَن مَنٛز پرناونہٕ یِنہِ شروٗع، تہٕ محب وطن کلب باشکیمی ہٕنٛز بُنیاد آیہِ 1908 مَنٛز تراونہٕ۔
=== جٔدیٖد ترقی ===
28 نَوَمبَر 1912 ہَس مَنٛز اوس صدر اسماعیل قیمالی یَن ولوریَس مَنٛز قومی جھنڈٕ تُلمُت، ییٚمہِ سٟتؠ البانیہٕچ علامتی پیدٲئش أکِس خۄدمۄختار مُلکٕک پٲٹھؠ گٔیہِ۔ وۄنٛہِ گوٚو، یِنہٕ وٲلؠ ؤرؠ یَن مَنٛز آیہِ ہنگامہٕ آرٲئی ہُنٛد نشانہٕ۔ بلقان جَنٛگن دوران اوس تیراناہس پؠٹھ عارضی طور سربیا کِس فوجن قبضہٕ کوٚرمُت تہٕ أمؠ کٔر ہکشی قملی سٕنٛدِس قیادتس مَنٛز گامَن ہٕنٛز بغاوتس مَنٛز حصہٕ۔ اَگَست 1916 مَنٛز، اوس گۄڈنُیٛک شہرک نقشہٕ آسٹریا ہنگری کس فوجک ماہرینو مرتب کوٚرمُت۔۔<ref>{{Cite journal|year=2007|title=Klan magazine|url=https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|url-status=live|journal=Klan|issue=527–534|pages=265|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063928/https://books.google.com/books?id=z7Q8AQAAIAAJ&q=Madje,+planimetria+e+par%C3%AB+e+qytetit+n%C3%AB+shkall%C3%ABn+1:5.000+%C3%ABsht%C3%AB+hartuar+n%C3%AB+gusht+1916,+nga+specialist%C3%ABt+e+ushtris%C3%AB+austro-hungareze|archive-date=21 January 2024|access-date=2018-10-10}}</ref> [[Kingdom of Serbia|سربیاس]] کہ طرفہٕ [[Debar|ڈیبار]] قصبس پؠٹھ قبضہٕ کرنہٕ پتہٕ، امکہ واریاہ البانوی باشندٕ ژلان ترکی، باقی گیٔے ترانا۔<ref name="Clayer306307">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Clayer|first=Nathalie|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415341646|editor-last=Özdalga|editor-first=Elisabeth|pages=306–307|chapter=The Albanian students of the Mekteb-i Mülkiye: Social networks and trends of thought|access-date=3 October 2020|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063813/https://books.google.com/books?id=5FMoWJFs73gC&q=The+Expulsion+of+the+Albanians+appendix&pg=PA307#v=onepage&q=The%20Expulsion%20of%20the%20Albanians%20appendix&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تمن مَنٛز یم [[Istanbul|استنبول۔]] مَنٛز گیٔے، یمن ہنٛزٕ تعداد مَنٛز کنہہ ہجرت کر البانیا، بنیٲدی طور پٲنٹھ تراناہس مَنٛز ییتہٕ ڈبران کمیونٹی (ڈبر کاؤنٹیک لوک) 1920 پیٹھہٕ تہٕ امہٕ پتہٕ کیہن ورین تام شہرچ آبادی ہیند اَکھ اہم حصہٕ بنیٛو۔<ref name="Clayer306307" /> 8 فَرؤری 1920 مَنٛز، لوشنجچ کانگریسن کوٚر تراناہس البانیاک عارضی دارالحکومت قرار، یم 1912 مَنٛز آزادی حٲصل ٲس کٔرمٕژ۔<ref name="Pearson">{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|title=Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939|publisher=IB Taurus|year=2006|isbn=1-84511-013-7|page=140|quote=It was decided that the Congress of Lushnje was not to be dissolved until elections had been held and the new government had taken power into its hands and begun to exercise its functions in Tirana, in opposition to the Provisional Government in Italian occupied Durrës|access-date=3 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063929/https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC&q=Congress+of+Lushnj%C3%AB+capital+tirana+Albania+and+King+Zog:&pg=PA140|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> شہرس کوٚر یہِ درجہٕ مستقل طور 31 دَسَمبَر 1925 حٲصل۔ 1923 مَنٛز، گۄڈنُیٛک ریگولیٹری سٹی پلان آسٹریا کیٛن معمارون مرتب۔<ref>Kera, Gentiana.</ref> تراناہک مرکز اوس فلوریسٹانو دی فوسٹو تہٕ ارمانڈو برازیلین ہنٛد منصوبہٕ، یس اٹلی مَنٛز [[Benito Mussolini|مسولینی]] دورک مَشہوٗر معمار چھ۔برازیلی حکومتن کٔر شَہَر کہ مرکزس مَنٛز وزارتی عمارتن ہنٛد جدید دورک انتظامچ بنیاد رکھی۔اَتھ منصوبس مَنٛز آو البانوی معمار ایشریف فریشری، اطالوی معمار کاسٹیلانی تہٕ آسٹریا کس معمار ویس تہٕ کوہلرن ترمیم کرمژ۔ جدید البانوی پارلیمنٹک عمارت ٲس افسرن ہنٛد کلبک پٲنٹھ کٲم کران۔ یہِ اوس یتیٚتھ، سَتَمبَر 1928 مَنٛز، البانیا کس زوگس آو البانیاہن ہنٛد بادشاہ، بادشاہ زوگ I سنٛد تاج لگواونہٕ۔
تیرانا اوس فاشسٹ اٹلی تہٕ البانیہس درمیان تیرانا کِس معاہدس پؠٹھ دستخط کرنُک مقام۔ بادشاہ زوگ سٕنٛدِس دورِ حُکوٗمتَس مَنٛز گٔیہِ واریٛاہ مُحَشر تِرانہ کُن ہجرت، ییٚمہِ کہِ وجہہ سۭتہِ 20 ہِمہِ صٔدی ہِنٛدِس شُروٗعاتس مَنٛز رازدٲنہِ شہرس مَنٛز آبٲدی بَڑان گٔیہِ۔<ref>Stefanović, Djordje (2005).</ref>
1939 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا فاشسٹ فوجن قبضہٕ، ییٚمؠ اَکھ کَٹھ پُتلی حکومت مُقرر کٔر۔ اَتھ دوران آو اطالوی معمار گیرارڈو بوسیوس وننہٕ زِ سُہ کرِ پٔتِمٮ۪ن منصوبن ہٕنٛز وضاحت تہٕ موٗجوٗدٕ مدر ٹریسا سکوائر کِس علاقس مَنٛز اَکھ نوٚو پروجیکٹ متعارف کرُن۔ اٹلی کِس وکٹر ایمانوئل III یَس پؠٹھ کٔر أکؠ مقٲمی مزاحمتی کارکنَن تِرانا کِس دورَس دوران قتلٕچ ناکام کوٗشش۔ نَوَمبَر 1941 مَنٛز، کمیونسٹ پارٹی آف یوگوسلاویہ (KPJ) ہنٛد زٕ سفیر، میلادین پوپوویچ تہٕ دوشان موگوشاہن کوٚر ترٛیٚن البانی کمیونسٹ گروپن ہنٛد اجلاس بُلاونہٕ تہٕ البانیہچ کمیونسٹ پارٹی ہنٛز بنیاد تھٲو، تہٕ انور ہوکشا ابھرے جلدی امک رہنما کس طورس پؠٹھ۔
یہٕ قصبہٕ بنیو جلدی البانی کمیونسٹن ہنٛد مرکز، یمو نظریاتی پروپیگنڈا پھیلاوان اطالوی فاشسٹن تہٕ پتہٕ نازی جرمنن خَلاف مقٲمی لوکن جمع کٔر۔ 4 فَرؤری 1944 مَنٛز، گیسٹاپوہن کٔر زیفر دیوا سنٛد فوجن ہنٛد حمایتہٕ سٟتؠ تیراناہس مَنٛز 86 فاشسٹن پھانسی دینہٕ۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Pearson|first=Owen|url=https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|title=Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940-1945|publisher=I.B.Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-104-5|page=326|access-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121063844/https://books.google.com/books?id=P3knunC7z_oC&pg=PA272|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> 17 نَوَمبَر 1944 آو یہِ قصبہٕ کمیونسٹَن تہٕ جرمن فوجس درمِیان شٔدیٖد لڑایہِ پتہٕ آزاد کرنہٕ۔ نازی گٔیہِ ٲخٕر کار پتھ تہٕ کمیونسٹو کوٚر اقتدارس پؠٹھ قبضہٕ۔
1944 پیٹھہٕ 1991 تام آیہٕ بٔڑس پیمانس پؠٹھ سوشلسٹ طرزک اپارٹمنٹ کمپلیکس تہٕ فیکٹریہٕ بناونہٕ، ییلہٕ زن اسکینڈربیگ سکوائر آو دوبارٕ ڈیزائن کرنہٕ، متعدد عمارتہٕ گیہٕ مسمار۔ مثال کہ طورس پؠٹھ، سوویت طرزک محل ثقافتچ تعمیر خاطرٕ آیہٕ تراناہک سابقہ اولڈ بازار تہٕ [[Eastern Orthodox Church|آرتھوڈوکس]] کیتھیڈرل زمینس پؠٹھ مسمار کرنہٕ۔ مرکزی [[Zogu I Boulevard|بلیوارڈ]] کس شمٲلی حصس آو [[جوسف سٕٹالن|سٹالن]] بلیوارڈ ناو دینہٕ تہٕ امہٕ سنٛد مجسمہٕ آو سٹی سکوائرس مَنٛز کھڑا کرنہٕ۔ تِکیٛازِ ذٲتی گاڑیٚن ہِنٛز مِلکِیت پؠٹھ ٲس پابٔنٛدی لگاونہٕ آمٕژ، بٔڑِس پیمانَس پؠٹھ ٲس نقل و حملَس مَنٛز زیٛادٕ تر ہوکشا سٕنٛدِ مرنہٕ پتہٕ آو حکوٗمتَن أمؠ سٕنٛدِس یادس مَنٛز اَکھ اہرام میوزیم تعمیٖر کوٚرمُت۔
البانیہ ہٕنٛز پانہٕ مسلط کرنہٕ آمٕژ تنہائی ہنٛز پالیسی ہنٛد اعلان برٛونٛہہ تہٕ پتہٕ، واریاہ اعلیٰ سطحی شخصیاتن کوٚر شہرک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سوویت رہنما نکیتا خروشیف، چینی وزیر اعظم چو این لائی تہٕ مشرقی جرمن وزیر خارجہ اوسکر فشر۔ 1985 تھس مَنٛز آو انور ہوکشا سُنٛد جنازہٕ تِراناہس مَنٛز کرنہٕ۔<ref>{{Cite news|agency=Reuters|date=1985-04-12|title=ENVER HOXHA DIES; ALBANIAN LEADER|language=en-US|journal=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html|accessdate=2022-01-18|issn=0362-4331|archivedate=18 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118201912/https://www.nytimes.com/1985/04/12/world/enver-hoxha-dies-albanian-leader.html}}</ref> کینٛہہ ؤری پتہٕ، [[Mother Teresa|مدر ٹیریسا]] بنییہ البانیا کس طویل [[Anti-religious|مذہبی مخالف]] [[State atheism|ملحد۔]] موقف کس اختتامس پتہٕ ملکک دورٕ کرن واجیٚنہ گۄڑنچ مذہبی شخصیت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=24 February 2020|title=Mother Teresa|url=https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200502065743/https://www.biography.com/religious-figure/mother-teresa|archive-date=2 May 2020|access-date=10 May 2020|website=Biography}}</ref> تمہ کٕر مُقٲمی قبرستانَس مَنٛز آرام کران پننہ ماجہ تہٕ بینہٕ سند احترام۔
کیمپس پؠٹھ شۆروٗع گژھتھ تہٕ اینور ہوکسا سند مجسمہٕ گراونہٕ سٟتؠ سٕکینڈربیگ سکوائرس پؠٹھ ختم گژھنس پؠٹھ، شہرس ۄچھ یونیورسٹی آف ترانا کین طلباءو طرفہٕ 1990 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز سیٲسی آزٲدی ہند مطالبہٕ کران [[Fall of communism in Albania|اہم مظاہرٕ]] سیٲسی پہلوس پؠٹھ، شہرس مَنٛز آیہ واریاہ واقعہٕ۔ شخصیات کر دارالحکومتک دورٕ، یَتھ کٔنؠ ز سابق امریکی سکریٹری آف اسٹیٹ [[James Baker|جیمز بیکر]] تہٕ پوپ جان پال II۔گۄڈنُیٛک دورٕ آو کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ تٲریخی ترتیبس درمیان، ییلہٕ ہتھ ساسہٕ بٔد ٲس اسکینڈربیگ سکوائر بیکر سنٛز مَشہوٗر کہاوت "آزادی ہنٛد کٲم کران چھ!"<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Kempster|first=Norman|date=23 June 1991|title=Albanians Mob Baker, Cheer U.S. : Europe: 'Freedom works,' he exhorts a rally of 200,000. The country hopes for aid to rebuild an economy shattered by lengthy Stalinist isolation.|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-06-23-mn-2067-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016162653/http://articles.latimes.com/1991-06-23/news/mn-2067_1_albanian-economy|archive-date=16 October 2015|access-date=8 December 2018|website=Los Angeles Times}}</ref>پپوپ جان پال II بَنیٛوو تِراناہُک دورٕ کرن وول گۄڈنیُک بوٚڑ مذہبی رہنما، حالانٛکہِ مدر ٹریسایہ ٲس کینٛہہ ؤری برٛونٛہہ دورٕ کٔرمٕژ۔
1990 کہِ دہائی کہِ وسطس مَنٛز بلقان کہِ ہنگامہٕ آرٲئی دوران، کوٚر شہرن ڈرامائی واقعاتن ہند تجربہٕ یَتھ مَنٛز زَن البانیہس مَنٛز 1997 کہِ بدامنی ہند ظہور تہٕ 14 سَتَمبَر 1998 مَنٛز ناکام بغاوت۔
1999 تھس مَنٛز، کوسوو جنگہٕ پتہٕ، بنیو تیرانا ہوائی اڈٕ اَکھ نیٹو ایئر بیس، یُس سٲبقہٕ یوگوسلاویہ مَنٛز پنُن مشن انجام دِوان اوس۔
=== معاصر ===
[[فَیِل:Streets_of_Tirana_2016.jpg|thumb|ترانہ کس پرامڈس نزدیٖک چھ مصطفی ماتوہیتی سٹریٹ۔ [[Fall of communism in Albania|البانیاہس منز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ]] واریاہ علاقن منز آی نئی ترقی ۄچھنہٕ۔]]
2000 پیٹھہٕ 2011 ہس تام پننس دورس دوران، تراناہک سابق میئر ایڈی راماہن کٔر تراناہس سٟتؠ سٟتؠ لین دریا کس بٔٹھس سٟتؠ غٲر قونوٗنی تعٲمیر شدٕ عمارتہٕ مسمار کرنٕچ مہم شۆروٗع تاکہ یہِ علاقہٕ 1990 برونٛچ ریاستس مَنٛز اننہٕ۔ سڑکہٕ ؤڑنٕچ کوٗششہ مَنٛز دیت راما ہن ذٲتی املاکن بلڈوز کرنٕچ اجازت تاکہ تم ہؠکن ہموار گژھتھ، یَتھ کٔنؠ سڑکہٕ وڑتھ۔ زیٛادٕ تر اہم سڑکن کٔر تعمیر نو، بشمول اونازا، روگا ای کاواجس تہٕ مرکزی بلیوارڈ۔ راما ہن کٕر ترانہ چہ عمارتن ہند اگواڑے روشن رنگن مَنٛز پینٹ کرنٕچہ پہلٕچ قیادت، حالانکہ تہند اۆنٛدروٗنی حصہٕ اوس مسلسل خراب گژھان۔ راما سٕنٛدیٚو ناقدین کوٚر دعوی ز تٔمؠ کٔر پینےٕک آب تہٕ بجلی ہٕنٛز قلت ہویٚن بٔڑن مسلن حل کرنہٕ بغٲر کٲفی زیٛادٕ توجہ کاسمیٹک تبدیلین پیٚٹھ مرکوز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=A bright and colourful new style of urban design emerges in Albania|url=http://www.rudi.net/pages/16989|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080807174853/http://www.rudi.net/pages/16989|archive-date=7 August 2008|access-date=16 August 2008|publisher=Resource for Urban Design Information}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Pusca|first=Anca|year=2008|title=The aesthetics of change: Exploring post-Communist spaces|url=https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|url-status=live|journal=Global Society|volume=22|issue=3|pages=369–386|doi=10.1080/13600820802090512|archive-url=https://web.archive.org/web/20200923194420/https://research.gold.ac.uk/3446/1/GlobalSocietyAsPublished.pdf|archive-date=23 September 2020|access-date=3 June 2020}}</ref>
جون 2007 مَنٛز، [[George W. Bush|جارج ڈبلیو بش]] کوٚر سرکاری ریاستی دورٕ پؠٹھ تراناہک سفر، تہٕ بنے سابقہٕ کمیونسٹ ملکک دورٕ کرن وٲل گوڈنک [[U.S. President|امریکہ صدر]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=10 June 2007|title=Bush makes landmark visit to Albania|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101412/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1554129/Bush-makes-landmark-visit-to-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[The Daily Telegraph]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Stolberg|first=Sheryl Gay|date=11 June 2007|title=Thousands Hails Bush in Visit to Albania|url=https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007101556/https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/europe/11prexy.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> 2008 مَنٛز آو دارلحکومتس مَنٛز [[2008 Gërdec explosions|گرڈک دھماکہ]] محسوس کرنہٕ تکیاز دارٕ گیؠ پھٹتھ تہٕ شہری گیؠ ہلتھ۔ جَنؤری 2011 ہس مَنٛز آو تراناہس مَنٛز حکومتی عمارتن برونٹھ البانوی حزب اختلافک مظاہرٕ شۆروٗع کرنہٕ یم سیٲسی بدعنوانی تہٕ ریاستی قبضس خَلاف احتجاج اوس کران، خاص طورس پؠٹھ سابق وزیر اعظم [[Sali Berisha|سسلی بیریشا]] سٕنز حکومتس سٟتؠ وابستہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 January 2011|title=Albania: 20,000 Protesters March Against Government; 3 Killed|url=https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007095346/https://www.nytimes.com/2011/01/22/world/europe/22briefs-Albania.html|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> سَتَمبَر 2014 مَنٛز، [[Pope Francis|پوپ فرانسس]] کوٚر تیراناہک سرکٲری ریاستی دورٕ بیک وَقٕت بنۄکھ 1992 مَنٛز پوپ جان پال II پتہٕ البانیاک دورٕ کرن وول دیم پوپ۔<ref name="Pope Francis">{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis arrives in Albania on a flying visit|url=https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007092630/https://www.dw.com/en/pope-francis-arrives-in-albania-on-a-flying-visit/a-17937580|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2014|title=Pope Francis praises human rights and religious freedom during Albania visit|url=https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007093046/https://www.theguardian.com/world/2014/sep/21/pope-francis-human-rights-religious-freedom-albania-tiranaorana|archive-date=7 October 2020|access-date=7 October 2020|website=[[The Guardian]]}}</ref>
2015 کیٚن بلدِیٲتی اِنتِخابات پتہٕ آو اِقتِدار ڈیموکریٹک پارٹی ہِنٛدِ نُمٲیِنٛدٕ لُلزِم باشا پیٚٹھٕ سوشلسٹ پارٹی ہِنٛدِس وۄمیدوار ایریون ویلیاجس منتقل کرنہٕ۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Erion Veliaj takes office as Mayor of Tirana|url=http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150801055037/http://english.albeu.com/news/news/erion-veliaj-takes-office-as-mayor-of-tirana/207965/|archive-date=1 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> اَمہِ پتہٕ گٔیہ البانیاہس مَنٛز علاقٲیی اصلاح، یَتھ مَنٛز ناکارٕ کمیون میونسپلٹیزن مَنٛز ضم کرنہٕ آیہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Reforma Territoriale – Harta – 61 bashki|url=http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150828144648/http://www.reformaterritoriale.al/kryesore/harta-me-61-bashki|archive-date=28 August 2015|access-date=2015-08-31|website=reformaterritoriale.al}}</ref> تراناہک ترہ سابقہ کمیون آیہٕ انتظامی اکائین ہنٛدس طورس پؠٹھ ضم کرنہٕ یم موجودٕ گیہن مَنٛز شٲمل گیہٕ۔<ref name=":0">{{ویب حَوالہٕ|title=Veliaj suspends construction permits|url=http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150816161528/http://english.albeu.com/news/news/veliaj-suspends-construction-permits/208263/|archive-date=16 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref>اَمہِ پتہٕ چھِ تِرانا بُنیٲدی ڈھانچہٕ، قونوٗن نٲفِظ کرن والٮ۪ن تہٕ نَین منصوٗبَن مَنٛز اَہَم تبدیلیہِ سۭتہِ سۭتہِ ویلیاج سٕنٛدِ پیشرو سٕنٛدِ طرفہٕ شروٗع کرنہٕ آمٕتہِ تِم جٲری تھونہٕ آمٕتہِ ۔ تِہنٛدیٚن گۄڈنِکیٚن کیٚنٛہن مجلِسن مَنٛز آیہِ 242 سمٲجی گھرٕ ضروٗرت منٛد خاندانن خٲطرٕ مُقرر کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana City Council approves the allocation of social housing for 242 families|url=http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150820175539/http://english.albeu.com/news/news/tirana-city-council-approves-the-allocation-of-social-housing-for-242-/209471/|archive-date=20 August 2015|access-date=2015-08-31}}</ref> تعٲمیراتی اجازت نامہٕ آیہٕ تتھ وقتس تام معطل کرنہٕ یوٚتام نہٕ دارالحکومت کس ترقیاتی منصوبس مَنٛز ترمیم تہٕ ترکیب ییہٕ کرنہٕ۔<ref name=":0" />
دَسَمبَر 2018 تہٕ فرؤری 2019 ہَس درمیان گوٚو تِرانا تہٕ مُلکہٕ کٮ۪ن باقی شہرن مَنٛز اعلیٰ تٲلیٖم، تدریس ہُنٛد ناقص معیار، ٹیوشن ریٹ تہٕ بدعنوانی پؠٹھ متنازعہ قانون کِس جوابس مَنٛز مُظٲہرَن ہُنٛد اَکھ سِلسِلہٕ شروٗع۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 December 2018|title=University students protest tariff hikes, low education standards in Albania|url=https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181441/https://www.tiranatimes.com/?p=139540|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Tirana Times]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Pomeroy|first=Robin|date=11 December 2018|title=Albanian students block Tirana highway in protest at higher fees|url=https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006181710/https://www.reuters.com/article/us-albania-protest-idUSKBN1OA24S|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Reuters]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Ehl|first=David|date=18 December 2018|title=France, Hungary, Serbia: Is half of Europe protesting?|url=https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182039/https://www.dw.com/en/france-hungary-serbia-is-half-of-europe-protesting/a-46792738|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref> سَتَمبَر 2019 مَنٛز، ترانا آو 5.6 [[Moment magnitude scale|شدت]] زلزلہ سٟتؠ تباہ کرنہٕ یمیک مرکز اوس ڈورسس قریب واقع۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania jolted by strong earthquake, dozens reported injured|url=https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185228/https://www.dw.com/en/albania-jolted-by-strong-earthquake-dozens-reported-injured/a-50531661|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Deutsche Welle]] (DW)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Andone|first=Dakin|last2=Gashi|first2=Aldona|date=21 September 2019|title=Albania struck by 5.6-magnitude earthquake, injuring at least 37|url=https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006185522/https://edition.cnn.com/2019/09/21/europe/earthquake-albania/index.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Cable News Network]] (CNN)}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 September 2019|title=Albania earthquake: Magnitude 5.6 tremor felt in capital Tirana|url=https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006193101/https://www.euronews.com/2019/09/21/earthquake-of-magnitude-5-6-strikes-off-coast-of-albania|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Euronews]]}}</ref> زٕ رؠتہٕ پتہٕ، نَوَمبَر 2019 مَنٛز، 6.4 شدتک بیٛاکھ اَکھ زبردست زلزلہ آو اَتھ علاقس مَنٛز دوبارٕ ووتمت یمہٕ کس نتیجس مَنٛز تراناہس مَنٛز نسبتا کم نقصان گوٚمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Peltier|first=Elian|last2=Magra|first2=Iliana|last3=Victor|first3=Daniel|date=25 November 2019|title=Albania Earthquake Kills at Least 23|url=https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006191853/https://www.nytimes.com/2019/11/25/world/europe/albania-earthquake-tirana.html|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|website=[[The New York Times]]}}</ref> امی رؠتہٕ آو تراناہس 2022 خٲطرٕ یورپی نوجوانن ہنٛز دارالحکومت قرار دنہٕ یَتھ مَنٛز ثقافتی تہٕ سمٲجی اہمیتک تقریبات شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2019|title=Congratulations, Tirana! Winner of the European Youth Capital for 2022|url=https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006200427/https://www.youthforum.org/congratulations-tirana-winner-european-youth-capital-2022|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[European Youth Capital]] (EYC)}}</ref>
21 سَتَمبَر 2024 آو یہِ اطلاع دِنہٕ زِ البانیہُک وزیر اعظم ایڈی راما اوس بیکتاشی آرڈرٕچ خۄدمۄختار رِیاسَتھ بناونُک منصوبہٕ بناوان، یُس تِراناہس مَنٛز آرڈرُک اَکھ خۄدمۄختار مائیکرو سٹیٹ چھُ۔<ref name="nyt_article">{{Cite news|last=Higgens|first=Andrew|date=21 September 2024|title=Albania Is Planning a New Muslim State Inside Its Capital|url=https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html|accessdate=21 September 2024|journal=[[The New York Times]]|archivedate=21 September 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240921090757/https://www.nytimes.com/2024/09/21/world/europe/albania-tirana-muslim-state-bektashi.html}}</ref>
== جغرافیہ ==
[[فَیِل:View_of_Tirana_from_the_Lapidar.jpg|left|thumb|ترانا میٹروپولیٹن علاقہ جات]]
تیرانا چھُ البانیہ کِس مرکزس مَنٛز تیرانا کِس میدانس مَنٛز مشرقس مَنٛز دجتی کہِ پہاڑس ، جنوبس مَنٛز کیررابی، ساؤک تہٕ وقار کہِ پہاڑن تہٕ شمالس مَنٛز ایڈریاٹک سمندر کہِ طرفہٕ اَکھ وادی کہِ درمیان پھہلِتھ۔ اوسط تھزر چھُ سطح سمندر پؠٹھٕ تَقریٖبَن 110 میٖٹَر (360 فٹ)، یَتھ مَنٛز شینمیری کِس مالی می گروپا کِس ماجا منسیکوٹَس مَنٛز زِیٛادٕ کھۄتہٕ زِیٛادٕ 1,828 میٖٹَر (5,997 فٹ) چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=22 April 2013|title=Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017|trans-title=Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017|url=http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722002839/http://www.qarkutirane.gov.al/sites/default/files/Koncepti%20i%20Zhvillimit%20Rajonal%20per%20Qarkun%20e%20Tiranes_0_0.pdf|archive-date=22 July 2020|access-date=9 August 2020|language=sq}}</ref>
شَہَر چھ دۄن اہم [[Protected areas of Albania|محفوظ علاقہٕ]] سٟتؠ گھیرتھ: [[Dajti National Park|داجتی نیشنل پارک]] تہٕ مالی می گروپا-بز-مارٹنیش مۄحفوٗظ زمینک تزئین۔ ونٛدس مَنٛز چھ پہاڑ اکثر شینہٕ سٟتؠ پردٕ آسان تہٕ چھ ترانا چہ آبٲدی خٲطرٕ اَکھ مشہوٗر جاۓ، یَتھ مَنٛز شاذ و نادر ہی شینہٕ چھ یوان۔ [[Biodiversity|حیاتیٲتی تنوع]] کہ لحاظٕ سٟتؠ چھ جنگل بنیٲدی طورس پؠٹھ [[Pine|پائن]] [[Oak|اوک]] تہٕ [[Beech|بیچ]] پؠٹھ مشتمل، ییلہ زن کہ ایمٕچ اۆنٛدروٗنی راحت چھ [[Canyon|کینن]] آبشارن، غارو، جھیلو تہٕ دیگر زمینی شکلو سٟتؠ ڈھیر۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Dajti National Park A Recreational Area for Citizens of Tirana, Albania|url=http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170810232417/http://mmv.boku.ac.at/refbase/files/mecaj_nasip_muharr-2002-dajti_national_park.pdf|archive-date=10 August 2017|access-date=11 September 2017|website=boku.ac.at|page=2}}</ref> امکہِ قدرتی ورثہٕ کہِ وجہ سٕتؠ چھُ اَتھ "تیراناہٕچ قدرتی بالکونی" سمجِنہٕ یوان۔ پہاڑس تام ہیکو اکہِ تنگ اسفالٹ پہٲڑی سڑکہِ ہٕنٛدِ ذٔریعہٕ أکِس علاقس پؠٹھ وٲتِتھ یَتھ فوشا دجتیت ونان چھِ۔ اَمہِ لۄکٹہِ علاقہٕ پٮ۪ٹھٕ چھُ تِرانا تہٕ اَمہِ کِس مٲدٲنی علاقُک نظارٕ
تِرانی دٔریاو چھُ شَہرٕ کِنہِ وَسان، یِتھ کٔنہِ زن لانے دٔریاو تہِ چھُ کَران۔ تِرانا چھُ واریٛاہ نَقلی جیٖلن ہُنٛد گَھرٕ یِمَن مَنٛز تیرانا، فرکا، توفینا تہٕ کشار شٲمِل چھِ۔ موجودٕ میونسپلٹی ٲس 2015 کس مُقٲمی حکومتی اصلاحاتس مَنٛز بلدوشک، بیرزیتی، دجت، فرکی، کشار، کررابی، نڈروک، پیٹریلی، پیزی، شینگجرگج، تیرانا، وقار، زال بستر تہٕ زال ہیر کہ سابقہ بلدیات کہ انضمام سٟتؠ بناونہٕ آمژ، یم میونسپل یونٹ بنے۔ میونسپلٹی ہٕنٛز نشست چھِ تِرانا شَہَر۔<ref name="Law 2014">{{ویب حَوالہٕ|title=Law nr. 115/2014|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220225080313/https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|archive-date=25 February 2022|access-date=25 February 2022|pages=6375|language=sq}}</ref>
=== آب و ہوا ===
کوپین آب و ہوا ہنٛز درجہٕ بندی مطٲبق چھُ تیراناہس مَنٛز اَکھ مرطوب ذیلی اشنکٹبندیی آب و ہوا (Cfa) تہٕ بحیرہ رومک آب و ہوا (Csa) درجہٕ بندی نش بچنہٕ خٲطرٕ چھُ ریتہٕ کٲلِس دوران کٲفی بارش حٲصل کران۔
تیراناہس مَنٛز چھُ اوسط روٗد پرٛؠتھ ؤرؠ یہِ تَقریٖبَن 1,266 ملی میٖٹَر (49.8 انچ)۔ شہرس مَنٛز چھُ ونٛدٕ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز زیٛادٕ تر روٗد پٮ۪وان، یُس نَوَمبَر پؠٹھ مارچس تام چھُ گژھان، تہٕ رٮ۪تہٕ کالہِ کٮ۪ن رٮ۪تن مَنٛز چھُ جون پؠٹھ سَتَمبَر تام کم روزان۔ روٗد، روٗد تہٕ شیٖن دۄشوٕنی لحاظہٕ چھُ یہِ شَہَر یوٗرپ کیٚن سارِوٕے کھۄتہٕ أدٕر شَہرن مَنٛز درجہٕ دِنہٕ آمُت۔<ref name="currentresults.com">{{ویب حَوالہٕ|title=European Cities With the Wettest, Rainiest Weather|url=https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171208122325/https://www.currentresults.com/Weather-Extremes/Europe/wettest-rainiest-cities.php|archive-date=8 December 2017|access-date=7 December 2017|website=currentresults.com|page=1}}</ref>
درجہ حرارت چھُ پوٗرٕ ؤرؠ یَس مَنٛز جنؤریَس مَنٛز اوسط 6.7 °C (44.1 °F) پٮ۪ٹھٕ جولائیَس مَنٛز 24 °C (75 °F) تام مختلف آسان۔ بہار تہٕ رؠتہٕ چھ واریاہ گرم پیٚٹھٕ گرم آسان اکثر مئی پیٚٹھٕ ستمبرس تام {{Convert|20|°C|°F}} °C (68 °F) کھۄتہٕ زیٛادٕ تام واتان۔ایمپریچر ڈراپ تہٕ چھُ نہٕ 6.7 °C (44.1 °F) کھوتہٕ کم آسان۔ شہرس چھ تَقریٖنَن 2500 گھنٹہٕ آفتاب ملان۔<ref>{{Cite news|last=Telegraph Media Group|title=Mapped: the sunniest (and dullest) cities in Europe|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/mapped-the-sunniest-and-dullest-cities-in-europe/|archivedate=11 January 2022|journal=The Telegraph|date=21 November 2016}}</ref>
=== شہری آبادی ===
[[فَیِل:Grand_Park_of_Tirana_(2020).jpg|left|thumb|تراناہک مصنوعی جیٖل چھ 1955 منٛز مقٲمی آبہٕ سٟتؠ بناونہٕ آمت۔]]
سَتَمبَر 2015 ہس مَنٛز کوٚر تراناہن شہری ہوٲئی آلودگی ہندس موجودٕ مسلس خَلاف لڑنہٕ خٲطرٕ دنیا کین متعدد شہرن سٟتؠ فوجس مَنٛز شٲمل گژھتھ پنن گۄڈنُیٛک گاڑٕ ورٲیہ دوہ منعقد۔ اَمہِ اقدامٕ کس نٔتیٖجس مَنٛز گٔیہ ہوا تہٕ شورٕچ آلودگی دۄشوٕنی مَنٛز کٲفی کٔمی، ییٚمہ سٟتؠ بلدیہٕچ حوصلہٕ افزٲیی گٔیہ ز سہ کر پرٛؠتھ رؠتہٕ گاڑٕ ورٲیہ دۄہ منعقد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-25|title=Albania Announces Car-Free Days for First Sunday of Each Month|url=https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081207/https://exit.al/en/2022/03/25/albania-announces-car-free-days-for-first-sunday-of-each-month/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Exit - Explaining Albania|language=en-US}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2022-03-22|title=Car-free day in Tirana, these are the roads where driving isn't permitted|url=https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018081209/https://euronews.al/en/albania/2022/03/22/car-free-day-in-tirana-these-are-the-roads-where-driving-isnt-permitted/|archive-date=18 October 2022|access-date=2022-10-18|website=Euronews Albania|language=en-US}}</ref>
شَہَر چھ زیٛادٕ آبٲدی سٟتؠ متعلق مسائلن سٟتؠ دوچار، یَتھ کٔنؠ ز [[Waste management|فضلہ ہیند انتظام]] ہواچ آلودگی ہنٛز اعلی سطح تہٕ شورچ نمایاں آلودگی۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=State of the Environment in Albania 1997-1998|url=http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220064542/http://enrin.grida.no/htmls/albania/soe1998/eng/drivers/soc_pres/urbanpop.htm|archive-date=20 December 2016|access-date=18 February 2018}}</ref>پٔتمین دہائین مَنٛز، چھ ہواچ آلودگی اَکھ اہم تشویش بنیمٕژ تکیاز گاڑن ہنٛز تعٲدادس مَنٛز چھ اضافہٕ گومت۔ یم چھ زیٛادٕ تر 1990 تہٕ 2000 کس دہائی کس اوائلس مَنٛز [[Diesel engine|ڈیزل]] گاڑٕ، ییلہٕ زن یہٕ وسیع پیمانس پؠٹھ خیال چھ یوان کرنہٕ ز البانیاہس مَنٛز اِستِمال گژھن وأل [[Fuel|ایندھن]] مَنٛز چھ [[European Union|یورپی یونین]] کس مقابلس مَنٛز زیٛادٕ مقدارس مَنٛز [[Sulfur|سلفر]] تہٕ لیڈ آسان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=VizionPlusAlbania|date=7 November 2013|title=Stoku i makinave të përdorura – News, Lajme – Vizion Plus|url=https://www.youtube.com/watch?v=sK6ZChjF-L8|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211030/sK6ZChjF-L8|archive-date=2021-10-30|via=YouTube}}</ref> 1 جَنؤری 2019 پؠٹھ اثر ترٲوتھ چھ حکوٗمتن آلودگی رکاونہٕ، تصٔدیق شدٕ گھریلو ڈیلرشپ پؠٹھ نو گاڑؠ ہینٕچ حوصلہٕ افزٲیی کرنہٕ تہٕ سڑکہ ہنٛز مجموعی حفاظت بہتر بناونہٕ خٲطرٕ 2005 برٛونٛہہ بناونہٕ آمٕتہ گاڑؠن ہنٛد درآمدس پؠٹھ پابندی لاگو کٔرمٕژ۔ آلودگی ہند بیٛاکھ اَکھ ذریعہٕ چھ PM10 تہٕ ۔ NO<sub>2</sub> گیسز یم کہ نتیجس مَنٛز چھ نٲئ عمارتن ہنز تعمیر تہٕ سڑکہ ہند بنیادی ڈھانچس مَنٛز تیزی سان ترقی گژھان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Environmental Center for Administration & Technology Tirana. 2008. ''Tirana Air Quality Report.'' Tirana: EU/LIFE Program; German Federal Ministry of the Environment, Nature Protection and Nuclear Safety.|url=http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120310212638/http://www.ecat-tirana.org/project4/imazhe/Tirana%20Air%20Quality%20Report.pdf|archive-date=10 March 2012|access-date=20 May 2020}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Dako, Alba; Lika, Mirela and Hysen Mankolli. 2008. Monitoring aspects of air quality in urban areas of Tirana and Tirana and Durrës, Albania|url=http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|url-status=dead|journal=Natura Montenegrina|volume=7|issue=2|pages=549–557|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325152255/http://www.pmcg.co.me/NM7/Dako.pdf|archive-date=25 March 2012|access-date=2013-01-21}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cameron|first=Rob|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm|title=Tirana: Where the streets have no name|journal=BBC News|date=3 December 2004|accessdate=3 December 2004|archivedate=30 May 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060530002351/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4062429.stm}}</ref>
علاج نہٕ کرنہٕ آمُت ٹھوس فضلہٕ چھُ شہرس تہٕ مضافاتس مَنٛز موجود۔ اَمہِ علاوٕ چھِ واریاہ زیٛادٕ شور آلودگی ہِنٛزٕ شِکایتہٕ آمٕژ۔ مسائلن باوجود، مصنوعی جھیلس مَنٛز گرینڈ پارکہٕ ہنٛد CO2 اخراج جذب کرنس پؠٹھ چھُ کنہہ اثر پیوان، ییلہٕ زن فٹ پاتھن أندؠ پٔکہٕ 2.000 کھوتہٕ زیٛادٕ کُلؠ چھِ لگاونہٕ آمت۔
2015 کِس رٮ۪تہٕ کٲلِس مَنٛز چھِ ژۄن نَین بٔڑٮ۪ن پارکَن ہٕنٛز کٲم شۆروٗع گٔمٕژ یِم کشار، فرقی، وقار تہٕ دجتَس مَنٛز واقعہٕ چھِ۔ یِم پارکہٕ چھِ نَیہِ شہری منصوبُک حصہٕ یُس دارالحکومتس مَنٛز سبز جاین ہُنٛد ارتکاز بڑاونٕچ کوٗشش کران چھُ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Oranews.tv – Veliaj: Në Farkë do ndërtohet terminali i autobusave për juglindjen|url=http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150822190111/http://www.oranews.tv/vendi/veliaj-ne-farke-do-ndertohet-terminali-i-autobusave-per-juglindjen/|archive-date=22 August 2015|access-date=2015-08-31|website=Oranews}}</ref> حکومتن چھ تراناہس انٛدپٔکہٕ نامزد سبز علاقہٕ تران گرین بیلٹ کس حصہٕ کس طورس پؠٹھ شأمل کرمت یتہٕ تعٲمیرچ اجازت چھ نہٕ یا محدود۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=HOME|url=http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323053747/http://www.planifikimi.gov.al/?q=sq/content/njoftim-shtyp-lidhur-me-dy-vendimet-e-kkt-se-lidhur-me-kuroren-e-gjelber-te-tiranes-dhe|archive-date=23 March 2017|access-date=10 July 2017|website=planifikimi.gov.al}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Baza Ligjore - APR Tirana|url=http://aprtirana.al/baza-ligjore/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170820045348/http://aprtirana.al/baza-ligjore/|archive-date=20 August 2017|access-date=10 July 2017|website=aprtirana.al}}</ref>
== سیاست ==
=== انتظامیہ ===
[[فَیِل:Bashkia_Tirane.jpg|thumb|ترانہ سٹی ہال]]
تراناہچ بلدیہ چھ البانیا کس وسطی علاقس مَنٛز تراناہ کس کاؤنٹی مَنٛز شأمل تہٕ اَتھ مَنٛز چھ [[Baldushk|بالڈشک]] بیرزہیٹے، داجٹ، فرک، [[Vaqarr|واکر۔]] [[Krrabë|کرابے]] نڈروک، [[Petrelë|پیٹریل]] [[Bërzhitë|پیشگی]] شینجرج، وقار، زال باسٹر، زال ہیر تہٕ تراناہٕکؠ دیہی انتظامی اکٲیی شٲمل۔<ref name="Administration">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=23 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|page=22|language=sq}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Dorina Pojani|date=6 March 2010|title=Tirana City Profile|journal=Cities|volume=27|pages=483–495|doi=10.1016/j.cities.2010.02.002}}</ref> تراناہک انتظامی اکٲئی چھ مزید گیہن شہری انتظامی اکائین مَنٛز تقسیم کٔرمت، یمن مَنٛز [[Tirana 11|تران 11]] ترانا 2، ترانا 3، ترانا 4، ترانا 5، ترانا 6، ترانا 7، ترانا 8، ترانا 9، ترانا 10 تہٕ ترانا 11 چھ۔<ref name="Administration" />
تیرانا ہُک میئر چھُ تِرانا کِس کابینہِ سٟتؠ مِلِتھ انتظٲمی اختیار اِستِمال کران۔ تِراناہٕچ اسمبلی چھِ شہری پارلیمنٹٕک پٲٹھؠ کٲم کران تہٕ چھِ 55 ارکانَن پؠٹھ مشتمل، یِم ژورَن ؤرؠ یَن ہٕنٛدؠ مُدت چھِ انجام دِوان۔ یہِ چھُ بنیٲدی طور پٲٹھؠ بجٹ، عالمی واقفیت تہٕ شَہَر تہٕ البانیہ حکومتس درمیان تعلقاتن سٟتؠ وابستہٕ۔ اَتھ چھِ 14 کمیٹیہِ تہٕ امیُک چیئرمین چھُ سوشلسٹ پارٹی ہُنٛد الڈرن دلیپی۔ پرٛؠتھ رُکنَس چھُ اَکھ خاص پورٹ فولیو یِتھ کٔنؠ معیشت، مالیات، قانونی، تٲلیٖم، صحتٕچ دیکھ بھال، تہٕ واریاہ پیشہٕ ورانہٕ خدمات، ایجنسیہٕ تہٕ ادارٕ۔
2000 مَنٛز، مدر ٹریسا سکوائرس مَنٛز یونیورسٹی آف ترانا کس مرکزی کیمپس پیٹھہٕ سکنڈربیگ سکوائرس تام ترانا کس مرکزس ثقافتی اسمبلی ہنٛز جاۓ قرار آو دینہٕ، تہٕ ریاستی تحفظ آو دینہٕ۔ رازدٲنی ہنٛد تٲریٖخی مرکز چھ صرف پیدل پکن والؠن مرات ٹوپٹانی سٹریٹ أنٛدؠ پٔکؠ واقع، ییٚلہ زن سارِوٕے کھۄتہٕ نمایاں شہری ضلعہٕ [[Blloku|بیلوکو]] چھ۔ 2010 مَنٛز، بلدیہن کٔر سڑکن ہنٛد ناوچ علامتہٕ تہٕ داخلی نمبر لگاونک آغاز ییلہٕ زن ہر اپارٹمنٹس مَنٛز ٲس داخلی دروازس پؠٹھ جسمانی طور پٲنٹھ مہر لگاونہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bashkia – Lajmet e Ditarit|url=http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927060042/http://www.tirana.gov.al/?cid=1,154,2320|archive-date=27 September 2011|access-date=2011-09-15|publisher=Tirana.gov.al}}</ref>
=== قومی دارالحکومت ===
[[فَیِل:Tirana,_consiglio_dei_ministri,_01.JPG|thumb|ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ منٛز [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] چھ البانیہ کہ وزیر اعظم سنٛد سرکٲری دفتر۔]]
ترانا چھ [[البانیہَ|جمہوریہ البانیہ]] [[راز دٲنؠ|دارالحکومت شہر]] اَتھ پٲٹھؠ چھ ملکچ سیاسی تہٕ معاشی زندگی تشکیل دینس مَنٛز اَکھ اہم کردار ادا کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=8 June 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=3|quote=The capital city of the Republic of Albania is Tirana}}</ref> یہٕ چھ حکومتی افعال تہٕ ادارن ہنٛد گرٕ یمن خاطرٕ البانیہچ حکومت ذمہ دار چھ، مثلن البانیہ ہنٛز [[Executive (government)|ایگزیکٹو]] [[Judiciary|قانونی۔]] تہٕ [[Legislative|قانون سازی]] شاخہٕ۔
البانیا ہک صدر تہٕ وزیر اعظم چھ باضابطہ طورس پؠٹھ تراناہس مَنٛز روزان تہٕ چھ کٲم کران خاص طورس پؠٹھ [[Presidential Office Building, Tirana|پریسیڈنکا]] تہٕ [[Prime Minister's Office (Albania)|کرایمیٚنسٹریا]] ہس مَنٛز، بالترتیب، توتہٕ چھ البانیا کہ پارلیمنٹک صدر دفتر ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Presidency|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105349/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/presidency|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=The Prime Minister Offices|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105452/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/the-prime-minister|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania's Assembly Hall|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-url=https://web.archive.org/web/20200719105802/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/attractions-and-sights/albanias-assembly-hall|archive-date=19 July 2020|access-date=19 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> تراناہس مَنٛز چھ قومی [[Constitutional Court of Albania|ٲیینٲتی عدالت]] تہٕ [[Supreme Court of Albania|سپریم کورٹ]] تہ۔ تراناہس مَنٛز واقع اہم قومی ادارن مَنٛز چھ [[Appeals courts of Albania|اپیل کورٹ]] تہٕ [[Administrative Courts in Albania|انتظامی عدالت]] شٲمل۔
[[Bank of Albania|بنک آف البانیہ]] چھ سکنڈربیگ سکوائرس مَنٛز واقع ییلہٕ زن باقی ادارٕ یَتھ پٲنٹھ وزارت [[Ministry of Culture (Albania)|ثقافت]] [[Ministry of Defence (Albania)|دفاع]] [[Ministry of Education, Sports and Youth (Albania)|تعلیم۔]] مالیات، [[Ministry for Europe and Foreign Affairs (Albania)|خارجہ امور]] [[Ministry of Health and Social Protection|صحت]] انفراسٹرکچر، [[Ministry of Internal Affairs (Albania)|اندرونی امور]] [[Ministry of Justice (Albania)|انصاف۔]] تہٕ [[Ministry of Tourism and Environment (Albania)|سیاحت]] تراناہس مَنٛز پھیلیہٕ چھ۔ یہِ شَہَر چھ البانیاہس مَنٛز تمام قونصلیٹن تہٕ سفارت خانن ہنٛد گرٕ تہ، یمہٕ پٲٹھؠ یہٕ چھ ملکس مَنٛز بین الاقوٲمی سفارت کٲری ہنٛد اَکھ اہم مرکز بنان۔
=== بین الاقوامی تعلقات ===
ترانا چھ اَتھ علاقس مَنٛز البانوی میونسپلٹی یونینک بانی رکن۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=21 November 2016|title=Zyrtarizohet UBSHR, mbledh Konferencën e parë|url=https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211002190614/https://ubshr.tirana.al/mbahet-konferenca-e-pare-e-unionit-te-bashkive-dhe-komunave-shqiptare-ne-rajon/|archive-date=2 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=Unioni i Bashkive Shqiptare (UBSHR)|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Politikat Lokale – Bashk olitikat Lokale – Bashkëpunimi Ndërkomunal në K ëpunimi Ndërkomunal në Kosovë|url=https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812094056/https://knowledgecenter.ubt-uni.net/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=etd|archive-date=12 August 2021|access-date=2 October 2021|publisher=[[University for Business and Technology]] (UBT)|page=42|language=sq}}</ref> ترانا چھ [[انکارا|انقرہ]] [[بیٖجنٛگ|بیجنگ]] [[Bursa|بورسا]] [[Doha|دوحا]] [[Florence|فلورنس]] کھارکیو، [[Sarajevo|سرائیوو]] سٟتؠ جڑواں تہٕ یمو چھ [[Verona|ویرونا]] تہٕ [[Zagreb|زیگریب]] سٟتؠ شراکت داری ہنٛد معاہدٕ کرمت۔ایم کٕر [[Zaragoza|زرگوزا]] ہس سٟتؠ خصوصی دویو طرفو معاہدٕہ تہٕ دستخط۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018|url=https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201022171011/https://www.zagreb.hr/UserDocsImages/arhiva/statistika/SYCZ_2018%2023%2004%202019%20links.pdf|archive-date=22 October 2020|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zagreb|City of Zagreb]]|page=34}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=5 September 2019|title=Grandi Eventi - Gemellaggi e Patti d'Amicizia|url=https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006213000/https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485&tt=verona_agid|archive-date=6 October 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Verona|Verona Comune]]|language=it}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Hermanamientos con Zaragoza|url=http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210906193658/http://www.zaragoza.es/ciudad/zaragozainternacional/hermanamientos.htm|archive-date=6 September 2021|access-date=6 October 2021|publisher=[[Zaragoza]]|language=es}}</ref>
== معیشیت ==
ترانا چھ البانیاہک معیشتک مرکز تہٕ البانیاک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ [[Industrialised|صنعتی۔]] تہٕ معاشی طور پٲنٹھ تیزی سان ترقی کرن وول خطہٕ۔ اہم شعبن مَنٛز، [[Tertiary sector|ترتیری شعبہٕ]] چھ تراناہک معیشت خاطرٕ ساری کھوتہٕ اہم تہٕ تراناہک 68% کھوتہٕ زیٛادٕ ورک فورسس چھ ملازمت دیوان۔<ref name="sectors2">{{ویب حَوالہٕ|date=26 May 2017|title=50,7% of Albanian Employees Work in Agriculture|url=http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625090430/http://agroweb.org/?id=10&l=2640&ln=en&url=507-of-albanian-employees-work-in-agriculture|archive-date=25 June 2017|access-date=22 June 2017|website=agroweb.org}}</ref> لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف تیم کارکن شٲمل آسان یم فعال طورس پؠٹھ نوکرین ہندس طورس پؠٹھ چھ اِستِمال گژھان۔ لیبر فورسس مَنٛز چھ صرف 26 فیصد ثانوی شعبہٕ تہٕ صرف 5 فیصد بنیادی شعبہٕ چھ۔
شَہَر گو 16 مہٕ صٔدی کس آغازس مَنٛز ترقی کرن شۆروٗع تیکیاز یہٕ اوس عثمانی سلطنتک حصہٕ، ییلہٕ اَکھ بازار اوس قٲیِم آمت کرنہٕ، تہٕ امکہٕ کاریگر ٲس ریشم تہٕ سوتی کپڑے، چمڑ، سیرامکس تہٕ شٔرنہٕ، چاندی تہٕ سونک نوادرات تیار کران۔<ref>{{Cite journal|last=Hysa|first=Armanda|title=The History, Form and Function of the Old Bazaar in Tirana|url=https://www.academia.edu/4406992|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207064446/https://www.academia.edu/4406992|archive-date=7 February 2023|access-date=12 December 2017}}</ref> 20 مہ صٔدی مَنٛز پھہلاو شَہَر تہٕ ایمکہ ارد گردٕک علاقہٕ تیزی سان تہٕ بنیو ملکک سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ صنعتی علاقہٕ۔
[[فَیِل:Plaza,_Tirane_Albania.jpg|thumb|ماریتم پلازہ ترانا چھ ترانا کس مرکزس منٛز۔]]
سارِوٕے کھوتہٕ اہم تعاون چھ ترتیبی شعبہٕ کران یم البانیاہس مَنٛز کمیونزم کہ زوالہٕ پتہٕ کٲفی ترقی کٔر۔ ملکک مٲلی مرکز بناون، مٲلی صنعت چھ شَہَر کہ ترتیری شعبہٕ ہک اَکھ اہم جز تہٕ نجکٲری تہٕ قابل تعریف [[Monetary policy|مالیٲتی پالیسی]] ہند وجہ سٟتؠ چھ مجموعی طورس پؠٹھ اصل حالتس مَنٛز روزان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Analysis of the Albanian Banking System in the Transition Years|url=https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|url-status=dead|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.ijbcnet.com/2-4/IJBC-12-2406.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=ijbcnet.com|language=en}}</ref> تمام سارِوٕے کھوتہٕ اہم مالیاتی ادارٕ، یتھکن بینک آف البانیہ تہٕ [[Albanian Stock Exchange|البانوی اسٹاک ایکسچینج]] چھ تراناہس مَنٛز مرکوز تہٕ زیٛادٕ تر بینکنگ کمپنیہٕ یتھکن بینک کومبٹیئر ٹریگیٹر، رائفیسن بینک، [[Credins Bank|کریڈن بینک]] [[Intesa Sanpaolo Bank (Albania)|انٹیسا سانپاولو بینک]] تہٕ ترانا بینک۔
[[Telecommunication industry|ٹیلی کمیونیکیشن]] انڈسٹری چھ اَتھ شعبس مَنٛز بیٛاکھ اَکھ بڑ تہٕ بڑون شراکت دارن ہنٛز نمائندگی کران۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Muharremi|first=Oltiana|last2=Madani|first2=Filloreta|last3=Pelari|first3=Erald|title=The Development of the Service Sector in Albania and Its Future|url=https://www.researchgate.net/publication/271105196|website=researchgate.net|pages=2–9|language=en}}</ref> کمیونزم کہ اختتامس سٟتؠ سٟتؠ گٲی تیزی سان ترقی تہٕ دہٲئی ہند تنہائی پسندی بنیٲدی طورس پؠٹھ اصلاحات تہٕ کھلنہٕ کہ نیہ قومی پالیسی ہند وجہ سٟتؠ گوو صنعتٕچ ترقی تیز۔ [[Vodafone Albania|ووڈا فون]] [[Telekom Albania|ٹیلی کام البانیہ]] تہٕ ایگل چھ تراناہس مَنٛز اہم ٹیلی کمیونیکیشن فراہم کرن وٲلؠ، یَتھ کٔنؠ پوٗرٕ ملکس مَنٛز چھ۔
شہرٕچ سیاحتٕچ صنعت چھےٚ حالٕکین ورین مَنٛز معیشتک اَکھ اہم جز بننہٕ خٲطرٕہ پھہلتھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=TOURISM AND EMPLOYMENT IN ALBANIA – IS THERE A STRONG CORRELATION?|url=http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.asecu.gr/files/13th_conf_files/Tourism-and-Employment-in-Albania-Is-There-A-Strong-Correlation.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=12 January 2019|website=asecu.gr|pages=1–9|language=en}}</ref> تراناہس چھ مقٲمی حکامو سرکٲر طور 'عقیدس نیبر مقام' ناو دیتمت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Mayor Veliaj in Singapore: Tirana, a place beyond belief|url=http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181219182332/http://rti.rtsh.al/2018/07/11/mayor-veliaj-in-singapore-tirana-a-place-beyond-belief/|archive-date=19 December 2018|access-date=11 March 2019|website=Radio Tirana International}}</ref> [[Tirana International Airport|ترانہ انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] تہٕ [[Port of Durrës|پورٹ آف ڈورس]] پؠٹھ پورٕ یورپ، آسٹریلیا تہٕ ایشیا پؠٹھ بین الاقوامی آمدن ہند تعداد چھ تیزی سان بڑھان شہرس مَنٛز غٲر ملکی سیاحن ہند تعداد۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=11 August 2018|title=Turizmi në Tiranë, fluks nga Evropa, Azia e Australia|url=http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112195503/http://www.oranews.tv/article/turizmi-ne-tirane-fluks-nga-evropa-azia-e-australia|archive-date=12 January 2019|access-date=12 January 2019|website=forum-al.com|location=Tirana|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=7 June 2018|title=Veliaj: Ambicia jonë është që Tirana të kapë 1 milion turistë këtë vit|url=http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20230207065948/http://ata.gov.al/2018/06/07/veliaj-ambicia-jone-eshte-qe-tirana-te-kape-1-milion-turiste-kete-vit/|archive-date=7 February 2023|access-date=12 January 2019|website=ata.gov.al|location=Tirana|language=sq}}</ref>
شہرٕک سارِوٕے کھوتہٕ بھڑ ہوٹل چھ [[Tirana International Hotel|ترانہ انٹرنیشنل ہوٹل]] میریٹم پلازا ترانا یم دۄنوے چھ شَہَر کہ مرکزس مَنٛز اسکینڈربیگ سکوائرس قریب واقع، تہٕ حیات کہ ملکیت مَنٛز لگژری میک ہوٹل ترانا یوس [[Arena Kombëtare|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] قریب واقع چھ، یتہ میریٹ ترانا ہوٹل تہٕ کھولنک چھ منصوبہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=US giant Hyatt takes over former Sheraton Tirana management|url=http://www.tiranatimes.com/?p=139585|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200805043221/https://www.tiranatimes.com/?p=139585|archive-date=5 August 2020|access-date=18 December 2019|website=Tirana Times}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Jonuzaj|first=Klaudjo|title=Marriott to open hotel in Albania's Tirana - govt|url=https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191103211041/https://seenews.com/news/marriott-to-open-hotel-in-albanias-tirana-govt-634773|archive-date=3 November 2019|access-date=18 December 2019|website=SEE News}}</ref> وسطی تراناہس مَنٛز موجود باقی بٔڑ ہوٹلن مَنٛز چھ روگنر ہوٹل، ہلٹن گارڈن ان ترانا، ژیکو امپیریل ہوٹل، بیسٹ ویسٹرن پریمیئر آرک ہوٹل، تہٕ مونڈیل ہوٹل شٲمل۔
== بُنیٲدی ڈانٛچہٕ ==
=== نقل و حمل ===
[[فَیِل:Terminal_jashte.jpg|thumb|[[Tirana International Airport Nënë Tereza|Nne Tereza انٹرنیشنل ایئرپورٹ]] کی خصوصیات]]
==== ہوا ====
تراناہس چھ نیے تیریزا بین الاقوٲمی ہوائی اڈہ خدمت فراہم کران، یس بیک وَقٕت ملکک اہم ہوائی گیٹ وے چھ۔ ہوائی اڈس آو سرکٲر طور البانوی رومن کیتھولک نن تہٕ مشنری مدر ٹریسایہ ہندس اعزازس مَنٛز ناو تھاونہٕ۔ یہِ چھ تراناہس یورپ، افریقہ تہٕ ایشیا کین مختلف ملکن مَنٛز واریہن مقاماتن سٟتؠ جوڑان۔ 2019 ہس مَنٛز اوس ہوائی اڈس پؠٹھ 33 لاکھ کھۄتہٕ زیٛادٕ مسافر آمتؠ تہٕ یہِ چھ ملکٕچ [[Flag carrier|پرچم بردار]] [[Air Albania|ایئر البانیہ]] خٲطرٕ اہم مرکز تہ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=27 January 2019|title=Statistikat e transportit|url=http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|url-status=live|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.instat.gov.al/media/6649/statistikat-e-transportit_dhjetor_2019.pdf|archive-date=9 October 2022|access-date=13 June 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|page=2|language=sq}}</ref>
==== روڈ ====
[[فَیِل:Autobahn-Alb.jpg|thumb|Rruga Shtetérore 2 (SH2) جو تراناہس Durrés سٟتؠ جوڑان چھ۔[[Durrës|ٔیہٕ ٔیؠ]]]]
البانیہ کس مرکزس مَنٛز شَہَر کہ جغرافیائی محل وقوع چھ واریہ کالہٕ پؠٹھ شَہَر قومی سڑکہ ہنٛز نقل و حمل خاطرٕ اَکھ لازمی ٹرمینس پٲنٹھ قٲیِم کرمت، یَتھ پٲنٹھ چھ شَہَر البانیہ تہ ہمسایہ ممالک کیٛن تمام حصن سٟتؠ جڑان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjija e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018-2022|url=https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613221311/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=18, 23|language=sq}}</ref> روگا شٹیٹیرور 1 (SH1) چھُ تیراناہس شمالس مَنٛز شکودر تہٕ مونٹینیگروس سٟتؠ جوڑان، تہٕ یہٕ چھُ مجوزہ ایڈریٹک – آئونین موٹر وے ہنٛد اَکھ ضۆروٗری حصہٕ تشکیل دیوان۔ روگا شٹیٹیرور 2 (SH2) چھُ مغربس مَنٛز جٲری تہٕ بحیرہ ایڈریاٹک پؠٹھ چھُ ڈورسس براہ راست تعلق فراہم کران۔ روگا شٹیٹرور 3 (SH3) چھُ آٹوسٹراڈا 3 (A3) مَنٛز تبدیل یوان کرنہٕ تہٕ چھُ قدیم ویا ایگناٹیاہچ پیروی کران۔ یہٕ چھُ نمایاں طورس پؠٹھ پین یورپی کوریڈور VIII ہک اَکھ بوڑ حصہٕ تشکیل دیوان تہٕ یہٕ شَہَر چھُ جنوبس مَنٛز ایلباسان، کورسی تہٕ یونانس سٟتؠ جوڑان۔ تیرانا چھُ شمال مغربس مَنٛز میلوٹ انٹرچینج کہِ ذریعہِ مزید جُڑِتھ، کوسوو چھُ آٹوسٹراڈا 1 (A1) کہِ حصہٕ کِس طورس پؠٹھ پیروی کران۔
البانیاہس مَنٛز کمیونسٹ حکومتس دوران، تراناہس ارد گرد [[Ring road|رنگ روڈ]] تعمیرک اَکھ منصوبہٕ 1989 کس دہائی مَنٛز پیدٕ گو یَتھ پؠٹھ 2010 کس دہائی تام کنٛہہ عمل آیہٕ نہٕ کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=6 March 2019|title=Albania economy briefing: Tirana's Outer Ring Road and the controversial case of 2.1 km segment|url=https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230127/https://china-cee.eu/2019/03/06/albania-economy-briefing-tiranas-outer-ring-road-and-the-controversial-case-of-2-1-km-segment/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[Cooperation between China and Central and Eastern European Countries]] (China-CEE)}}</ref> یہٕ چھ خاص پٲنٹھ تراناہچ میٹروپولیٹن علاقن ہنٛز ڈیموگرافک ترقی سٟتؠ سٟتؠ معیشتچ اہمیت کس بارس مَنٛز اہم۔ حالانٛکہ، از کل مکمل گژھن وٲل رنگ روڈک جۆنوٗبی حصچ تعمیر گیہٕ 2011 مَنٛز شۆروٗع، تاہم، شمٲلی تہٕ مشرقی حصہٕ چھ ونہٕ تہٕ منصوبہٕ بندی ہنٛد عملس مَنٛز۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 August 2017|title=Unaza e Madhe e Tiranës hapet në shtator|url=https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230126/https://tvklan.al/unaza-e-madhe-e-tiranes-hapet-ne-shtator/|archive-date=13 June 2020|access-date=13 June 2020|publisher=[[TV Klan]]|language=sq}}</ref>
==== ریل ====
ہیکورودھا شکپترچ ریل لائنہٕ (ایچ ایس ایچ) ٲس تراناہس البانیا کین تمام بڑن شہرن سٟتؠ جوڑان، بشمول درز، شکوڈر تہٕ ولور۔ 2013 ہس مَنٛز آو ترانہ ریلوے سٹیشن بند کرنہٕ تہٕ شَہَر کہ حکومت کہ طرفہٕ نیو بولیوارڈ (Albanian: Buelvardi i Ri′ Project) خٲطرٕہ جاے بناونہٕ خٲطرٕہ یہٕ کاشر منتقل کرنہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=1 September 2013|title=Lamtumira e trenit në kryeqytet, stacioni tashmë zhvendoset në Vorë|url=https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614155956/https://www.gazeta-shqip.com/2013/09/01/lamtumira-e-trenit-ne-kryeqytet-stacioni-tashme-zhvendoset-ne-vore/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Gazeta Shqip]]|language=sq}}</ref> نو ترانا سٹیشن تعمیر کر [[Laprakë|لپرک]] یس ریل، ٹرام تہٕ بس ٹرانسپورٹیشن خٲطرٕ اَکھ ملٹی فنکشنل ٹرمینل آسنک امکان چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=New Public Transport Terminal of Tirana|url=http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208131650/http://www.italferr.it/content/italferr/en/Expertise/attivita/design-e-architettura/stazioni/nuovo-terminal-del-trasporto-pubblico-di-tirana.html|archive-date=8 December 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Italferr]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2 May 2018|title=Tirana me stacion modern multimodal|url=https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614140007/https://www.koha.net/arberi/90808/tirana-me-stacion-modern-multimodal/|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Koha Ditore|Koha]]|language=sq}}</ref> شہرٕکؠ اہلکارو چھ پرٛیٚتھ ریل سٹیشن کہ مقامس تام لایٹہ ریل چہ توسیع متعلق تہ کتھ کٔرمٕژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore">{{ویب حَوالہٕ|last=Arlinda Gjonaj|title=Veliaj: Linja e re hekurudhore Tiranë-Rinas-Durrës përfundon në vitin 2024|url=https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230512232827/https://ata.gov.al/2023/04/27/veliaj-linja-e-re-hekurudhore-tirane-rinas-durres-perfundon-ne-vitin-2024/|archive-date=12 May 2023|access-date=2023-09-16|website=Albanian Telegraph Agency|language=sq}}</ref>ترانا پؠٹھ نیہ ٹیریزا انٹرنیشنل ایئرپورٹ پیٹھہٕ درسس تام نیو ریل لائنچ تعمیر چھ شۆروٗع گمژ۔<ref name="Linja e re hekurudhore" />
2012 ہَس مَنٛز کٔر تیرانا میونسپلٹی اَکھ رپورٹ شایَع ییٚمہِ مُطٲبِق دۄن ٹرام لائنَن ہٕنٛدِس تعمیٖرَس پؠٹھ اَکھ منصوبہٕ تشخیص اوس جٲری۔ ٹرام لائنن ہنٛز کل زیچھر آسہٕ 16.7 کلومیٹر (10.4 میٖل)۔ یہٕ منصوبہٕ آو نہٕ زانٛہہ لاگو کرنہٕ۔ منصوبس تحت، زٕ ٹرام لائنہٕ آسہا سکندربیگ سکوائر مَنٛز اَکھ اکس سٟتؠ ژٹتھ۔ تیراناہس مَنٛز چھُ عوٲمی ٹرانسپورٹ، فی الحال صرف شَہَر کِس مرکزَس مَنٛز مرکوز، تاکہ مضافاتی علاقن مَنٛز روزَن وٲلؠ لوٗکَن نِش چھِ کم یا کانٛہہ تہِ عوٲمی ٹرانسپورٹُک کنکشن۔
==== بس ====
تِرانہ ہُک بس نیٹ ورک چھُ امیُک عوٲمی ٹرانسپورٹُک بُنیٲدی تہٕ وٲحِد نِظام۔ اَتھ نظامس مَنٛز چھِ 16 لائنہٕ یم شہری کورس خدمت کران چھِ، بییہٕ 14 مضافاتی لائنہٕ چھِ ایمکہِ بیرونی علاقن ہنز خدمت کران۔ شہری نیٹ ورک چھُ 8 ریڈیل لائنَن، 5 ڈایگنل لائنَن، تہٕ 3 سرکلر یا نیم سرکلر لائنَن ہُنٛد بَنیومُت۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> بسہٕ چھِ اَکثَر ٹریفکَس مَنٛز فَسَن۔ 2020 ہَس مَنٛز ٲس صرف 7 کلومیٹر (4.3 میٖل) وقف بس لائنہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan2">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
2020 ہَس مَنٛز ٲسؠ پوٗرٕ شہری نیٹ ورکس پؠٹھ 451 بس سٹاپ یِم 170 کلومیٹر (110 میٖل) کھۄتہٕ زِیٛادٕ تام پھٔلِتھ چھِ۔ خٔدمات چھِ پرٛٮ۪تھ دۄہ چُھٹین تہٕ ہفتہٕ کیٚن دۄہن 06:00 پیٚٹھٕ 24:00 تام کٲم کران۔ پوٗرٕ نیٹ ورکَس ٲس 2018 ہَس مَنٛز تہٕ 2019 کِس گۄڈٕنِکِس نصفَس مَنٛز دۄہ دۄہ 9 منٹَن ہٕنٛز اوسط پیش قدمی کٔرمٕژ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan3">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref> 2019 ہَس مَنٛز تِرانا کِس اسٹریٹجک ٹرانسپورٹ مطالعس مَنٛز سروے کرنہٕ وِزِ ٲسؠ تَقریٖبَن 257,000 بسکیٖن در بس سٹاپ پؠٹھ 150 میٖٹَر (490 فٹ) پیدل پکنہٕ کِس علاقس مَنٛز روزان۔ یہِ اوس تِرانا کِس میونسپل یونٹَس مَنٛز روزَن واجیٚنؠ آبٲدی ہُنٛد تَقریٖبَن 35%۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan5">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
ااَکہِ سَوارِ ہِنٛدِ ٹِکٹہِ ہُنٛد قۭمَت چھُ 40 لیک، تہٕ کانٛہہ تہِ گٲنٛٹہٕ یا دۄہ دۄہ چُھنہٕ کانٛہہ تہِ معذور لوک تہٕ سابق فوجی ہیکن مُفت سواری کٔرِتھ۔ الیکٹرانِک ٹِکٹِنٛگ سِسٹم چھُ لاگوٗ کرنہٕ یِوان۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan4">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
==== سایکل چلاون ====
[[فَیِل:Tirana_Bikes.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] قریب ایکوولس سٹیشن]]
میئر ایریون ویلیاج کس انتظامیہس دوران، ترانا حکومتن چھ شہرس مَنٛز سائیکلنگ انفراسٹرکچرچ تشکیل تہٕ توسیع مَنٛز نمایاں اضافہ کرمت تاکہ ٹریفکچ بھیڑ کم کرنہٕ سٟتؠ سٟتؠ [[Sustainable transport|پائیدار نقل و حمل]] بہتر بناون۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Pas rikonfirmimit për mandatin e dytë, Veliaj ftohet nga BERZH për vijimin e investimeve në Tiranë|url=https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151350/https://administrata.al/Pages/News/Local%20Institution/Pas-rikonfirmimit-p%C3%ABr-mandatin-e-dyt%C3%AB,-Veliaj-ftohet-nga-BERZH-p%C3%ABr-vijimin-e-investimeve-n%C3%AB-Tiran%C3%AB.aspx|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Administrata.al|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Burgen|first=Stephen|date=29 October 2018|title=Build it and they will come: Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|archive-date=20 November 2020|access-date=14 June 2020|website=[[The Guardian]]|location=Tirana}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=14 July 2018|title=Tirana është kthyer në qytetin me më shumë korsi biçikletash në Shqipëri|url=https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151348/https://www.trt.net.tr/shqip/jeta-dhe-shendeti/2018/07/14/tirana-eshte-kthyer-ne-qytetin-me-me-shume-korsi-bicikletash-ne-shqiperi-1012234|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[TRT Türk|TRT]]|language=sq}}</ref> ایکوولسک آغاز آو 2011 ہس مَنٛز کرنہٕ یس مختلف مرکزس مَنٛز واقعہٕ سٹیشنن پؠٹھ اَکھ لۄکٹس فیسس پؠٹھ [[زلہٕ گُر|سایکل۔]] خٲطرٕ کرایہچ خدمت پیش کران چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Ecovolis|url=http://www.ecovolis.com/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106175934/http://ecovolis.com/|archive-date=6 January 2012|access-date=21 January 2013|publisher=[[Ecovolis]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Christiaens|first=Jan|date=1 August 2014|title=Public bike service opens in Tirana (Albania)|url=https://www.eltis.org/de/node/37397|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200614151353/https://www.eltis.org/de/node/37397|archive-date=14 June 2020|access-date=14 June 2020|publisher=Eltis}}</ref> بین الاقوٲمی [[Bicycle sharing system|سائیکل شیئرنگ سسٹم]] [[Mobike|موبیک]] کوٚر 8 جون 2018 شہرس مَنٛز 4000 سایکل تعینات کٔرِتھ پنن کاروٲیی شروٗع۔<ref name="Mobike">{{ویب حَوالہٕ|last=Global|first=Mobike|date=8 June 2018|title=Mobike Launches in Tirana, Albania|url=https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200922181300/https://mobike.com/global/blog/post/albania_launch|archive-date=22 September 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Mobike]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=17 January 2019|title=Mobike ngushton hartën e përdorimit në Tiranë|url=https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117194856/https://www.rtsh.al/lajme/mobike-ngushton-harten-e-perdorimit-ne-tirane/|archive-date=17 January 2019|access-date=14 June 2020|publisher=[[Radio Televizioni Shqiptar]] (RTSH)|language=sq}}</ref> دۄشوٕے خدمت چھےٚ نہٕ ؤنؠ دٔستیاب۔
حالیہ ورین مَنٛز بہتری باوجود چھ سائیکلنگ ہنٛد مۄحفوٗظ وتہٕ وٕنہ تہ نسبتا کم۔ وتھ چھ اکثر پارک کرنہٕ آمٕتؠ گاڑٕ یا تعمیر سٟتؠ بنٛد کرنہٕ یوان۔ باقی رکاوٹہٕ یم سواری ہنٛد معیار کم چھ کران، یَتھ کٔنؠ ڈرین ہول تہ چھ عام۔ 2020 ہس مَنٛز آسہٕ صرف تَقریٖنَن 30 کلومیٹر (19 میٖل) سائیکلنگ ہنٛد وتہٕ۔<ref name="Sustainable Urban Mobility Plan6">{{ویب حَوالہٕ|title=Sustainable Urban Mobility Plan for the City of TIRANA|url=https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029130144/https://tirana.al/en/uploads/2020/12/20201210161510_sump_tirana-volume-i_status_analysis_200724.pdf|archive-date=29 October 2023|access-date=2023-09-16|website=Bashkia Tiranë|ref=none}}</ref>
=== تٲلیٖم ===
[[فَیِل:AkademiaArteve.jpg|thumb|[[Mother Teresa Square (Tirana)|مدر ٹیریسا سکوائر]] مدر ٹریسا اسکوائر، امریکہ]]
تتیراناہس مَنٛز چھُ البانیہس مَنٛز ترتیری تٲلیٖم کین ادارن ہنٛد سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ ارتکاز، یَتھ مَنٛز متعدد اکیڈمیہٕ، کالج تہٕ یونیورسٹیہٕ چھِ۔ یِمَو مَنٛز چھِ ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ نمایاں تِرانا یونیورسٹی یَتھ مَنٛز شہرَس أنٛدؠ پٔکھؠ کیمپس چھِ تہٕ تمام پس منظرَس سٟتؠ تعلق تھوَن وٲلؠ 28,000 کھۄتہٕ زِیٛادٕ طالبہِ علِم۔<ref name="Education">{{ویب حَوالہٕ|title=Strategjia e Zhvillimit të Qendrueshëm të Bashkisë Tiranë 2018–2022|url=https://www.tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200613230128/https://tirana.al/uploads/2019/3/20190304142936_szhqbt-2018-2022-30-e-miratuar-per-web-finale.pdf|archive-date=13 June 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|pages=75–77|language=sq}}</ref> تراناہٕچ پولی ٹیکنک یونیورسٹی چھےٚ اَکھ بیٛاکھ ممتاز ادارٕ تہٕ ملکس مَنٛز ساروٕے کھۄتہٕ مشہوٗر انجینئرنگ تہٕ تکنیکی یونیورسٹی تہ۔ تراناہس مَنٛز چھ ژور باقی عوٲمی ادارٕ یونیورسٹی آف آرٹس، یونیورسٹی آف ایگریکلچر، یونیورسٹی آف میڈیسن تہٕ یونیورسٹی آف اسپورٹس۔<ref name="Education" />
موٗجوٗدٕ سکوٗل سٔہوٗلِیاتن ہِنٛز تزئین و آرائش تہٕ نٔوؠ سکوٗل بناونہٕ سٟتؠ چھُ تِرانہ ہُک تٲلیمی نظام پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز کٲفی حدس تام پھٔہلیمُت۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Programi Buxhetor Afatmesëm 2018–2020|url=https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926125931/https://www.tirana.al/uploads/documents/page/45/20180528121020_23-programi-buxhetor-afatmesem-2018-2020.pdf|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Përurohet shkolla 9-vjeçare "1 Maji"|url=https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926130331/https://www.tirana.al/artikull/perurohet-shkolla-9-vjecare-1-maji|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=Bashkia Tiranë|language=sq}}</ref> [[Primary education|بنیٲدی]] تہٕ ثانوی تٲلیٖم خٲطرٕ چھ مختٔلف سکول دٔستیاب، یمن عوٲمی، ذٲتی تہٕ بین الاقوٲمی لیبل چھ۔ کینٛہہ بین الاقوٲمی سکول چھ [[Tirana International School|ترانہ انٹرنیشنل سکول]] البانوی انٹرنیشنل سکول، برٹش سکول، مونٹیسوری سکول، میموریل سکول تہٕ ورلڈ اکیڈمی۔ پبلک پرائمری تہٕ سیکنڈری سرویٹ ماچی سکوٗلن زیوٗن 2020 کہ انٹرنیشنل آرکیٹیکچر ایوارڈس مَنٛز اَکھ ایوارڈ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Harrouk|first=Christele|date=11 September 2020|title=2020 International Architecture Awards Winners Announced|url=https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-url=https://web.archive.org/web/20200926134112/https://www.archdaily.com/947499/2020-international-architecture-awards-winners-announced|archive-date=26 September 2020|access-date=26 September 2020|publisher=[[ArchDaily]]}}</ref>
=== صحت ===
ترانہ کس علاقس مَنٛز چھ واریاہ سرکٲرؠ تہٕ ذٲتی [[ہَسپَتال|ہسپتال]] تہٕ لۄکٹؠن عوٲمی تہٕ ذٲتی صحت چہ سہولیات۔ [[University Medical Centre of Tirana "Mother Teresa"|مدر ٹریسا یونیورسٹی ہسپتال]] چھ مٗلکہٕ کین بٔڑن طبی ترتیری ادارن مَنٛز اَکھ۔باقٕے طِبی اِدارن مَنٛز چھِ شیفکیٹ نڈروکی یونیورسٹی ہسپتال، کوکو گلیوزی ہسپتال، ایمبریشا جیرالڈین ہسپتال تہٕ ملٹری ہسپتال شٲمِل۔
== ڈیموگرافک ==
انسٹی ٹیوٹ آف سٹیٹسٹکس (INSTAT) کوٚر 2023 چہِ مردم شمٲری مَنٛز تیرانا میونسپلٹی ہٕنٛز آبٲدی ہُنٛد تخمینہٕ 598,176۔{{sfn|2023 Albanian census|2024|p=67}} 502 افراد فی مربع کلومیٹر کہ آبٲدی ہنٛز کثافت سٟتؠ، ترانا چھ ملکس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ گنیر آبادی وألن میونسپلٹی۔ ڈورس تہٕ ترانا کیٛن علاقن پؠٹھ مشتمل [[Metropolitan area|میٹروپولیٹن علاقہ]] یہنٛز مُشتَرکہٕ آبادی چھ تَقریٖنَن 1 ملین، یس ملکچ کل آبادی ہنٛد تَقریٖنَن اَکھ تہٲئی چھ۔<ref name="census15">{{ویب حَوالہٕ|title=Population – INSTAT|url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20130316054551/http://www.instat.gov.al/en/themes/population.aspx|archive-date=16 March 2013|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref>
تَوٲریٖخی طور چھُ تیراناہن پٔتمٮ۪ن ؤرؠ یَن مَنٛز آبٲدی مَنٛز لگاتار اضافُک تجربہٕ کوٚرمُت، خاص طور پٲٹھؠ وُہمہِ صدی کِس ٲخرس مَنٛز کمیونزم کہِ زوالہٕ سٟتؠ سٟتؠ اکوہمہِ صدی کِس آغازس پتہٕ۔ قٲبلہِ ذِکِر ترقی ٲس واریٛاہ حدَس تام پوٗرٕ مُلکہٕ پٮ۪ٹھٕ یِنہٕ والیٚن ہِجرت کرن والیٚن ہِنٛدِ ذٔریعہٕ اکثر روزگار تہٕ بہتر روزنٕکؠ حالاتن ہٕنٛز تلاش مَنٛز ایندھن دِنہٕ آمٕژ۔ 1820 تہٕ 1955 ہَس درمیان گٔیہٕ تیراناہٕچ آبٲدی دَہ گنہٕ ییٚلہِ زن 1989 پٮ۪ٹھٕ 2011 ہَس تام کِس عرصَس دوران شہرٕچ آبٲدی مَنٛز سالانہٕ تَقریٖبَن 2.7 فیصد اضافہٕ گوٚو۔ 19 مہٕ تہٕ 20 مہٕ صدی مَنٛز، شہرس مَنٛز ٲس 1970 کس دہائی تام سالانہ 1 فیصد کھوتہٕ کم ترقی ہنٛز شرح، پتہٕ 20 مہٕ صدی کس وسطس تام فی وریہٕ 8 فیصد کھوتہٕ کم ۔
تیرانا ہٕنٛز آبٲدی چھےٚ جۆنوٗبی یورپٕک مختلف ثقافتی تہٕ نسلی گروپن ہٕنٛدس مرکب سٟتؠ بنیمٕژ۔ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ نمٲئندگی کرن وٲل نسلہٕ چھِ البانین (84.10٪)، یونٲنی (0.35٪)، ارومنین (0.11٪)، مقدونیائی (0.07٪) تہٕ اطالوی (0.03٪)۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=2013|title=Censusi i popullsisë dhe banesave / Population and Housing Census – Tiranë 2011|url=http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170823071731/http://www.instat.gov.al/media/195838/11__tirane.pdf|archive-date=23 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)|location=Tirana|pages=38–39|language=sq}}</ref><gallery mode="packed" caption="Religious buildings in Tirana">
فَیِل:Ethem_Bey_Mosque,_Tirana,_Albania.jpg|[[Et'hem Bey Mosque]]
فَیِل:Tirana_church_2016.jpg|[[Sacred Heart Church (Tirana)|Sacred Heart Church]]
فَیِل:St_Paul_Tirana.jpg|[[St. Paul's Cathedral, Tirana|St. Paul's Cathedral]]
فَیِل:Albanisch-Orthodoxe_Auferstehungskathedrale_in_Tirana_Katedralja_Orthodhokse_Ngjallja_e_Krishtit_Foto_2014_Wolfgang_Pehlemann_DSC005851.jpg|[[Resurrection Cathedral, Tirana|Resurrection Cathedral]]
فَیِل:Qendra_Botërore_Bektashiane.jpg|Bektashi World Center
فَیِل:Great-Mosque-of-Tirana-2018.jpg|[[نماز گاہ مسجد|Namazgah Mosque]]
</gallery>
البانیاہس مَنٛز، اَکھ [[Secular state|سیکولر ریاست]] یَتھ کنہہ [[State religion|ریاستی]] [[Freedom of religion|مذہب۔]] چھ نہٕ، البانیا کس آئینس مَنٛز چھ [[Freedom of belief|عقیدٕ۔]] [[Freedom of conscience|ضمیر]] تہٕ مذہبچ آزادی ہنٛز واضح طور پأنٹھ ضمانت دینہٕ آمژ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Constitution of the Republic of Albania|url=https://www.osce.org/albania/41888?download=true|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221004191634/http://www.osce.org/albania/41888?download=true|archive-date=4 October 2022|access-date=20 July 2020|publisher=[[Organization for Security and Co-operation in Europe]] (OSCE)|page=2}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albania 2016 International Religious Freedom Report|url=https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20170815171107/https://www.state.gov/documents/organization/269026.pdf|archive-date=15 August 2017|access-date=20 July 2020|publisher=[[United States Department of State]]|pages=1–7}}</ref> ترانہ چھ مذہبی طور متنوع تہٕ اَتھ مَنٛز چھ واریہ عبادت گاہیں یم پننہٕ مذہبی آبادی ہنٛز تکمیل کران چھ یم [[اِسلام|اسلام]] [[عیٖسٲیِیَتھ|عیسائیت]] تہٕ [[یہوٗدیت|یہودیت]] سٟتؠ سٟتؠ [[Atheism|الحاد۔]] تہٕ [[Agnosticism|اگناسٹزم]] پیروکار تہٕ چھ۔ تم چھ سٲری پنن البانوی ہیڈکوارٹر برقرار تھوان یس ترانا کس علاقس مَنٛز پھہلتھ چھ۔ اَمہِ باووٚجوٗد، کوٚر [[Bektashi Order|بیکٹاشی آرڈر]] قیادتن شہرس مَنٛز پنن عالمی مرکز تہ قٲیم۔
2011 کہ مردم شمأری مَنٛز، ترانا بلدیہٕچ آبادی ہیوند 55.7% [[مُسلمان|مسلمان]] 3.4% [[Bektashis|بیکٹاشیز]] تہٕ 11.8% عیسائی کس طورس پؠٹھ شمار کرنہٕ آو، بشمول 5.4% رومن کیتھولک تہٕ 6.4% [[Eastern Orthodox|مشرقی آرتھوڈوکس]]<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Instat Gis|url=http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190122001814/http://www.instatgis.gov.al/#!/l/prefectures/population/prefpop1|archive-date=22 January 2019|access-date=24 July 2018|publisher=[[Institute of Statistics (Albania)|Instituti i Statistikës]] (INSTAT)}}</ref> بقیہ 29.1% آبٲدی دژ نہٕ کہہ مذہب آسنٕچ اطلاع یا دیت نہٕ کٲفی جواب۔ 2011 چہ مردم شماری مَنٛز اوس نہٕ باقٕی مذہبی گروپن خٲطرٕ میونسپلٹی سطحک مخصوص ڈیٹا شٲمل۔ [[Christianity in Albania|رومن کیتھولک چرچ]] نمائندگی چھ تراناہس مَنٛز آرکڈیوسیس آف تران تہٕ ڈورس کران، یَتھ مَنٛز [[St Paul's Cathedral (Tirana)|سینٹ پال کیتھیڈرل]] پریلیسی ہنٛز نشست چھ۔ البانوی آرتھوڈوکس کمیونٹی چھ ریزورکشن کیتھیڈرلس مَنٛز [[Archbishop of Albania|آرچ بشپ آف ترانا]] کہٕ ذریعہٕ خدمت کران۔
== ثقافت ==
ترانہ چھ مختٔلف فنن، کھؠن، تفریح، موٗسیٖقی تہٕ راتچہ زندگی سٟتؠ رؠوٲیتی تہٕ جدید طرز زندگی ہنٛد امتزاج پیش کران۔ امچہ آبٲدی چھ بٔڑس پیمانس پؠٹھ مذہبی تہٕ باقٕیہ تہوار مناوان یَتھ مَنٛز [[کٕرسمَس|کرسمس]] عید، ہنوکا تہٕ [[نوروز|نورز]] شٲمل چھ۔ بیٛاکھ اَکھ تہوار چھ ڈیٹا ای ویرس یس پریتھ وأری چھ 14 مارٕچ گژھان، یَتھ دوران البانیہ ونٛدک اختتام تہٕ بہارک آمدک جشن مناوان چھ۔
مقٲمی ادارن مَنٛز چھ [[National Library of Albania|نیشنل لائبریری]] یوٚسہٕ اَکھ ملین کھۄتہٕ زیٛادٕ کتابہٕ، رسالے، نقشہٕ، اٹلس، مائیکرو فلمہٕ تہٕ دیگر کتب خانہٕ مواد چھ تھاوان۔ شہرس مَنٛز چھ پانژ اصل پٲٹھؠ مۄحفوٗظ روایتی مکانات (میوزیم-ہاؤسز) 56 ثقافتی [[Monuments|یادگارو]] ٲٹھ عوٲمی [[لایِبریری|لائبریریہٕ]]<ref>{{in lang|sq}} [http://www.tirana.gov.al/common/images/Viti%202007.pdf Statistikat 2007] {{Webarchive}} PDF Municipality of Tirana.</ref>
تراناہس مَنٛز چھ واریاہ گھریلو تہٕ غٲر ملکی ثقافتی ادارٕ، یمن مَنٛز برٹش کونسل، کینیڈین انسٹی ٹیوٹ آف ٹیکنالوجی سٟتؠ سٟتؠ جرمن گوئٹے انسٹی ٹیوٹ تہٕ [[Friedrich Ebert Foundation|فریڈرک ایبرٹ فاؤنڈیشن]] شٲمل چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.britishcouncil.al/about|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144828/https://www.britishcouncil.al/about|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[British Council]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006145338/https://cit.edu.al/sq/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Canadian Institute of Technology]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://www.goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200722024243/http://goethe.al/?go=rrethnesh&cl=sq|archive-date=22 July 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Goethe-Institut]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Për në–FES Tiranë|url=https://www.fes-tirana.org/about-us/fes-tirana/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006144552/https://www.fes-tirana.org/al/per-ne/fes-tirane/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Friedrich Ebert Foundation]]|language=sq}}</ref> باقی ثقافتی ادارن مَنٛز چھ چینی کنفیوشس انسٹی ٹیوٹ، یونانی ہیلینک فاؤنڈیشن فار کلچر، اطالوی انسٹیٹوٹو اطالوی ڈی کلچر تہٕ فرانسیسی [[Alliance Française|اتحاد فرانس]] شٲمل۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150043/https://ciut.edu.al/rreth-nesh/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Confucius Institute]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tiranas Centre of Hellenic Foundation of Culture|url=https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150407/https://www.annalindhfoundation.org/members/tiranas-centre-hellenic-foundation-culture|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=Anna Lindh Foundation}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Rreth nesh|url=https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006150702/https://iictirana.esteri.it/iic_tirana/sq/istituto/chi_siamo/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Istituto Italiano di Cultura]]|language=sq}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Historiku|url=https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006151132/https://aftirana.org/kreu/magazine-like/historiku/|archive-date=6 October 2020|access-date=6 October 2020|publisher=[[Alliance Française]]}}</ref>
=== آرکیٹیکچر ===
[[فَیِل:Tirana,_Toptani_House_2015_01.jpg|left|thumb|18 مہ صدی کہ شروادس منز اوس Toptani house]]
تیرانا چھُ تعمیٖرٲتی طرزن ہُنٛد مِلاپ یُس امہِ کِس تٲریٖخس مَنٛز بااثر دورن ہُنٛد عکٲسی کران چھُ۔ امچ موجودٕ ظاہری شکل ٲس دوٛن مطلق العنان حکومتو سٟتؠ کٲفی حد تام تشکیل دژمژ، اکہٕ لٹہٕ دیمہٕ جنگہٕ عظیمس دوران بینیٹو مسولینی ہنٛز فاشسٹ حکومت تہٕ امہٕ پتہٕ انور ہوکشا سنٛز حکومتن کٔر۔ پیلس آف بریگیڈز، وزارتہٕ عمارتہٕ، حکومتی عمارت تہٕ میونسپلٹی ہال چھِ فلورسٹینو ڈی فاسٹو تہٕ ارمانڈو براسینین ڈیزائن کٔرمٕتؠ، یم دۄنوے اٹلی مَنٛز مسولینی دورک مَشہوٗر معمار چھِ۔ دیشمورت ای کومبٹ بولیوارڈ اوس 1930 مَنٛز بناونہٕ آمُت تہٕ اَتھ آو کنگ زوگ I بولیوارڈ ناو دنہٕ۔
[[فَیِل:Tirana_panorama_2016.jpg|right|thumb|فلوریسٹانو ڈی فاسٹو تہٕ [[Armando Brasini|آرمانڈو برازیل]] کوٚر تراناہس خٲطرٕ نو [[Neo-Renaissance architecture|نو-نشاۃ ثانیہ]] کہ اندازس منز واضح کونیی حلن تہٕ دیو آرڈر فاشیاسن سٕتؠ سٹی پلان ڈیزائن۔]]
20 مہٕ صٔدی مَنٛز، سکندربیگ سکوائر پیٹھہٕ ٹرین سٹیشنس تام حصس آو سٹالن بولیوارڈ ناو دنہٕ۔ رائل پیلس یا پیلس آف بریگیڈ اوس امہِ برٛونٛہہ بادشاہ زوگ اول سٕنٛز سرکٲری رہائش گاہ پٲٹھؠ کٲم کران۔ یہِ چھُ مُختٔلِف البانیٲیی حُکوٗمتو مُختٔلِف مقصدن خٲطرٕ اِستعمال کَران۔ دوٚیمہِ جنگہِ عظیمٕک آغاز تہٕ 1939 ہَس مَنٛز البانیہَس پؠٹھ اطالوی حملہٕ کہِ وجہ سٟتؠ ژوٚل زوگ I البانیہ تہٕ مِلیوٚو نہٕ زانٛہہ تہِ محل پوٗرٕ پٲٹھؠ تعمیٖر گژھنُک موقعہٕ۔ اطالویَو کوٚر یہِ مُکمل تہٕ کوٚرُکھ یہِ آرمی ہیڈ کوارٹر پٲٹھؠ اِستِمال۔ محلَن روٚٹ پنُن عرفی ناو پیلس آف بریگیڈز تِکیٛازِ یہِ اوس عوامٕک فوجی بریگیڈَن اطالوی نِش نِمُت۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Municipality of Tirana, partner in a transnational project on totalitarian architecture|url=http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025235841/http://www.atrium-see.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=154:municipality-of-tirana-partner-in-a-transnational-project-on-totalitarian-architecture|archive-date=25 October 2016|access-date=25 October 2016|website=atrium-see.eu}}</ref>
21 ہِمہِ صٔدی مَنٛز گوٚو تِرانا أکِس مُنٲسِب جدیدیت پسند شہرس مَنٛز تبدیل، یَتھ مَنٛز فلیٹن ہٕنٛدؠ بٔڑؠ بلاک، جدید نٔوؠ عمارتہٕ، نٔوؠ شاپنگ سینٹر تہٕ واریاہ سبز جایہٕ ٲسؠ۔ جون 2016 ہَس مَنٛز کوٚر تیرانا ایریون ویلیاجٕکؠ میئر تہٕ اطالوی معمار سٹیفانو بوئری یَن ماسٹر پلان تیرانا 2030 کِس ریڈیکشنٕچ کٲم شۆروٗع کرنُک اعلان۔<ref>{{Cite news|last=Burgen|first=Stephen|date=2018-10-29|title='Build it and they will come': Tirana's plan for a 'kaleidoscope metropolis'|language=en-GB|journal=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj|accessdate=2023-06-12|issn=0261-3077|archivedate=20 November 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201120113513/https://www.theguardian.com/cities/2018/oct/29/tirana-2030-albania-capital-plan-erion-veliaj}}</ref>
[[فَیِل:The_Grand_Park_of_Tirana_2016.jpg|left|thumb|[[Grand Park of Tirana|گرینڈ پارک، تران]]]]
ترانہ چھ اَکھ گنہ تعمیر شدٕ علاقہٕ تہٕ چھ وٕنہ تہ پننس پورٕ ضِلس مَنٛز واریاہ عوٲمی پارکہٕ پیش کران، یمن سبز باغات چھ۔ گرینڈ پارک چھ تراناہس مَنٛز سارِوٕے کھوتہٕ اہم سبز جاے۔ یہِ چھ مقٲمی شہری سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ وزٹ کرن والین علاقن مَنٛز اَکھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=23 February 2017|title=Mayor of Tirana inaugurates second workout area at Artificial Lake Park|url=https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517204926/https://www.ata.gov.al/en/mayor-of-tirana-inaugurates-second-workout-area-at-artificial-lake-park/|archive-date=17 May 2017|access-date=25 March 2017}}</ref> پارکہ مَنٛز چھ بچن ہنٛد کھیلک میدان، کھیلن ہنٛز سہولیات تہٕ سینٹ [[Saint Procopius Church of Tirana|پروکوپیس چرچ]] [[Presidential Palace of Tirana|صدارتی محل]] [[Botanical Gardens of Tirana|بوٹینکل گارڈن]] [[Tirana Zoo|ترانہ چڑیا گھر]] ایمفی تھیٹر، فریشری برادرزن ہنٛز یادگار تہٕ باقی واریاہ نشانات شٲمل۔
[[Rinia Park|رینی پارک]] اوس کمیونسٹ دورس مَنٛز بناونہٕ آمت۔ اَمہِ کس سرحدس پؠٹھ چھ مشرقس مَنٛز ڈیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈ، جنوبس مَنٛز جیجرگی فشٹا بولیوارڈ تہٕ [[Bajram Curri Boulevard|بجرم کری بولیوارڈ]], مغربس مَنٛز روگا ابراہیم روگووا تہٕ شمالس مَنٛز روگا میسلیم شیری۔ [[Taivani|تاوانی]] سینٹر چھ پارکہ مَنٛز اہم نشان تہٕ اَتھ مَنٛز چھ کیفے، ریسٹورینٹ، فوارٕ تہٕ تہہ خانس مَنٛز بالنگ لین۔ سمر فیسٹیول چھ پرٛؠتھ ؤریہ پارکہ مَنٛز یوان مناونہٕ، ونٛدک ٲخٕرس تہٕ فطرتک دوبارٕ جنم تہٕ البانیہن مَنٛز روحک احیاک جشن مناونہٕ خٲطرٕ۔
2020 ہس تام اوس یہِ اعلان آمت کرنہٕ ز تراناہٕچ میونسپلٹی کر زیٛادٕ سبز جاۓ تعمیر تہٕ کر مزید کلؠ کٔٹؠ لگاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Second paid parking space inaugurated in Tirana|url=https://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200201110427/http://top-channel.tv/english/second-paid-parking-space-inaugurated-in-tirana/|archive-date=1 February 2020|access-date=10 May 2020|website=top-channel.tv}}</ref>
=== میوزیم ===
[[فَیِل:Tirana,_Albania_–_National_Museum_of_History_2019_15.jpg|right|thumb|[[National Museum of History (Albania)|نیشنل میوزیم آف ہسٹری]] Skanderbeg[[Skanderbeg Square|Skanderbeg چوک]]]]
تِرانا چھُ واریاہن عجٲیِب گَرَن ہُنٛد گَھرٕ یُس فَنن ہِنٛدِس أکِس ؤسیع صفس خٲطرٕ وقف چھُ۔ نیشنل میوزیم آف ہسٹری چھُ سکندربیگ سکوائر تہٕ تیرانا کِس ساروِی کھۄتہٕ نمایندٕ میوزیمَس مَنٛز واقعہٕ۔<ref>{{cite web|title=National Historical Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143127/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-historical-museum|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دٲخلی دروازس پؠٹھ موزیک چھُ عجائب گھرچ سارِوٕے کھوتہٕ زیٛادٕ غالب خصوصیت یَتھ مَنٛز یہٕ دٔلیٖل ہاونہٕ چھِ یوان زِ البانیہ کین لوکو کِتھ کٔنؠ چھُ پورٕ تٲریخس مَنٛز حملہٕ تہٕ قبضس خَلاف لڑان۔
1948 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمُت، مدر ٹریسا سکوایرس مَنٛز نیشنل میوزیم آف آرکیالوجی چھُ البانیہس أنٛدؠ پٔکؠ آثار قدیمہ کین مقاماتن سٟتؠ تعلق تھاون وٲلؠ تحقیق تہٕ دریافتن ہنٛد اَکھ وسیع مجموعہٕ ظٲہر کران۔<ref>{{cite web|title=National Archaeological Museum|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718143128/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/national-archaeological-museum-8052|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> یہٕ چھُ قبل از تاریخہٕ پیٹھہٕ قدیم زمانہٕ تہٕ قرون وسطی پیٹھہٕ وُہمہِ صٔدی تام پھیلتھ ظٲہر کران، یُس ملکٕک تٲریخی تنوعُک اَکھ جٲیزٕ پیش چھُ کران۔
[[فَیِل:Reja,_Tirane_Albania.jpg|left|thumb|نیشنل آرٹ گیلری نیبر ''کلاؤڈ پویلین'' یم جاپانی فنکار [[Sou Fujimoto|سو فوزیموٹو]] سنٛد ذریعہٕ نصب چھ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title="The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens|url=http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180817225455/http://tiranasmart.city/wp-content/uploads/2016/01/L19-%E2%80%9CThe-Cloud%E2%80%9D-Art-Pavilion-at-National-Gallery-Gardens-.pdf|archive-date=17 August 2018|access-date=18 February 2018}}</ref>]]
نیشنل آرٹ گیلری چھِ البانیہٕچ ساروِی کھۄتہٕ اَہَم گیلری مانٛنہٕ یِوان یَتھ مَنٛز خٕطس مَنٛز مُصَوِری ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ بوٚڑ مجموعہٕ چھُ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=National Gallery of Arts|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718161502/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/galleries/national-gallery-of-arts-8056|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref> دیشموریٹ ای کومبٹ بولیوارڈس مَنٛز واقع، اَتھ مَنٛز چھِ تَقریٖبَن 4.500 فن کٲم یَتھ مَنٛز کُنوُہمہٕ تہٕ وُہمہٕ صٔدی ہنٛد البانی فنک سارِوٕے کھوتہٕ اہم مجموعہ شٲمل چھُ۔
بنک آرٹ میوزیم چھُ کمیونسٹ دورس دوران ہوکشا کس حکمس تہٕ ہدایتس تحت بناونہٕ آمت زٕ زیر زمین بنکرن پؠٹھ مشتمل۔ بالترتیب فادل ڈیلیو سٹریٹ تہٕ عبدی ٹوپتانی سٹریٹس مَنٛز واقع، بنکر چھِ اَکھ ہسٹری میوزیم تہٕ عصری آرٹ گیلری مَنٛز تبدیل کرنہٕ آمٕتؠ یَتھ مَنٛز دیمہٕ جَنٛگ عظیم تہٕ سرد جنگچ نمائشٕ چھِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 1|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155355/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-1|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Bunk'Art 2|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718155614/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/bunk-art-2|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>
میوزیم آف سیکریٹ سرویلنس ٲس 2017 مَنٛز قٲئم کرنہٕ آمٕژ تہٕ یہٕ چھُ وُہمہٕ صٔدی ہنٛدس حویلی مَنٛز تھونہٕ آمُت، یہٕ عمارت یَتھ ہاؤس آف لیوز ونان چھِ، دیشمورٹ ای کومبٹ بولیوارڈس نزدیک۔<ref>{{cite web|title=The Museum of Secret Surveillance|url=https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-url=https://web.archive.org/web/20200718145226/https://www.tirana.al/en/points-of-interest/museums/the-museum-of-secret-surveillance:--house-of-leaves|archive-date=18 July 2020|access-date=18 July 2020|publisher=Bashkia Tiranë}}</ref>یہِ چھُ البانیہَس مَنٛز کمیونسٹ دورَس دوران کمیونسٹ دہشت گردی تہٕ تشددَس مَنٛز یِنہٕ والٮ۪ن مُتٲثِریٖنَن ہٕنٛز یاد مناوان تہٕ یزتھ افضٲیی کران۔ باقی عجائب گھرن مَنٛز چھِ نیچرل سائنسز میوزیم شٲمل، یَتھ مَنٛز حیوانیات، نباتیات تہٕ ارضیاتس مَنٛز شاخہٕ چھِ، سابقہ انور ہوکشا میوزیم تہٕ بنک آرٹ میوزیم۔
بیکتاشی میوزیم آو 7 سَتَمبَر 2015 بیکتاشی کِس ورلڈ ہیڈ کوارٹرَس مَنٛز کھولنہٕ۔ عجائب گھرس مَنٛز چھِ بیکتاشی تٲریخ تہٕ قیادتس سٟتؠ وابستہٕ نُمٲئشہٕ شٲمِل۔<ref>[https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-library/ The Bektashi Library] {{Webarchive}}.</ref>
=== کھؠن چھؠن ===
البانیہ کیٛن باقی حصن ہنٛد پأنٹھ، زرعی روایات چھِ تیراناہس مَنٛز البانین خاطرٕ واریاہ اہمیت، یمن پنیر، زیتون تہٕ شراب ہیو کھین ہنٛز پیداوار خاطرٕ کأفی حدس تام تعریف چھِ یوان کرنہٕ۔ 2016 ہَس مَنٛز، البانیہَن کٔر فی 100,000 بسکیٖن دَرن مَنٛز 654 کافی ہاؤسَن سٟتؠ دُنیاہَس مَنٛز فی کس ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ کافی ہاؤسز وول مُلُک بنِتھ سپینَس پتھ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|date=19 February 2018|title=Albania ranked first in the World for the number of Bars and Restaurants per inhabitant|url=https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20221128150844/https://www.ocnal.com/2018/02/albania-ranked-first-in-world-for.html|archive-date=28 November 2022|access-date=22 September 2019|website=Oculus News}}</ref> یاَمیُوک وجہ چھُ اِقتصٲدی بحران کہِ وجہ سٟتؠ سپینَس مَنٛز کافی ہاؤسز بنٛد گژھَن، تہٕ یہِ حقیقت زِ یوٗتاہ کیفے چھِ البانیہَس مَنٛز بنٛد گژھَان۔ امہٕ علاوٕ، حقیقت چھِ یہٕ زِ یہٕ اوس البانیہس مَنٛز کمیونزم کہ زوال پتہٕ زندگی گزارنک سارِوٕے کھوتہٕ آسان طریقو مَنٛز اَکھ، ملکچ عثمانی وراثتس سٟتؠ ملتھ البانیہس مَنٛز امک مضبوط غلبہٕ مزید مضبوط۔
تِرانا سُنٛد رٮ۪سٹرٛورَنٛٹ منظر چھُ حالٕے مَنٛز تیار گوٚمُت ییٚمِچ خصوٗصیت سجیلا أنٛدروٗنی تہٕ مقٲمی طور پٲٹھؠ وۄپداونہٕ یِنہٕ وول مزیدار تیرانا علاقہٕ چھُ فرجیسا رٮ۪وٲیتی سِیوٚن خٲطرٕ زاننہٕ یِوان یُس یا تہِ مَرٕژ یا جگر سٟتؠ بناونہٕ چھُ یِوان، تہٕ یہِ چھُ شَہَر کٮ۪ن واریٛاہَن رٮ۪وٲیتی رٮ۪سٹرٛورَنٛٹَن تہٕ تِرانا کِس مضافاتَس مَنٛز زرعی سیاحت کٮ۪ن مقامَن مَنٛز لبنہٕ یِوان۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Albanian Fergese - Fergesë e Tiranës me piperka|url=https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181209124612/https://www.myalbanianfood.com/recipe/albanian-fergese-e-tiranes-me-piperka/|archive-date=9 December 2018|access-date=8 December 2018|website=My Albanian Food}}</ref>
=== کھیل ===
[[فَیِل:Muzeu_Arkeologjike_Tirane.jpg|right|thumb|[[National Arena Stadium|ایئر البانیہ اسٹیڈیم]] زیر تعمیر]]
رازدٲنہِ آسنہٕ کہِ وجہہ سٟتؠ چھُ تِرانا البانیہَس مَنٛز کھیلَن ہُنٛد مرکز، ییٚتہِ شوقیہ تہٕ پیشہٕ ورانہٕ سطحَن پؠٹھ سرگرمی ہُنٛد اہتمام چھُ یِوان کرنہٕ۔ یہِ چھُ کھیلَن ہٕنٛز واریٛاہ بٔڑ سٔہوٗلِیاتَن ہُنٛد گَرٕ 2007 پؠٹھٕ چھِ تِرانا میونسپلٹی تِرانا کٮ۪ن زِیٛادٕ تر محلن مَنٛز 80 تام کھیلن ہٕنٛدؠ باغ بنٲوِمٕتہِ ۔ تازٕ ترین منصوبو مَنٛز چھُ اَکھ موجودٕ اولمپک پارکہٕ ہنٛز تعمیر، یُس زیٛادٕ تر انٹرامورل کھیلن خاطرٕ بنیادی ڈھانچہٕ فراہم کرِ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Me sportistët elitar, prezantohet Parku Olimpik i Tiranës|url=http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173918/http://www.arsimi.gov.al/al/newsroom/lajme/me-sportistet-elitar-prezantohet-parku-olimpik-i-tiranes|archive-date=23 September 2015|access-date=2015-08-31|website=arsimi.gov.al}}</ref>
تیراناہَن کٔر پٔتِمٮ۪ن ترٛٮ۪ن بٔڑٮ۪ن ایونٹَن مَنٛز میزبٲنی، 2006 یوٗرپی پروموشن کپ فار مین، 2011 ورلڈ ماؤنٹین رننگ چیمپئن شپ تہٕ 2013 ہٕچ یورپی ویٹ لفٹنگ چیمپئن شپ۔
اتہِ چھِ زٕ بٔڑ سٹیڈیم، سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم تہٕ سیلمان سٹیماسی سٹیڈیم۔ سٲبقہٕ آو 2016 ہَس مَنٛز نٔوِس قومی سٹیڈیمٕچ وتھ بناونہٕ خٲطرٕ مسمار کرنہٕ ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Shembet "Qemal Stafa"|date=25 June 2016|title=Shemben 4 tribuna, lamtumirë stadiumi "Qemal Stafa" (FOTO)|url=http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160625135018/http://www.panorama.com.al/shemben-4-tribuna-lamtumire-stadiumi-qemal-stafa-foto/|archive-date=25 June 2016|access-date=21 January 2024|website=Panorama|language=sq}}</ref> نوٚو سٹیڈیم یَتھ ایئر البانیہ سٹیڈیم ونان چھِ، اوس سٲبقہٕ قیمل سٹافا سٹیڈیم کِس أتھؠ جایہِ پؠٹھ بناونہٕ آمُت تہٕ یہِ چھُ 2019 کِس ٲخرَس مَنٛز کھولنُک منصوٗبہٕ بناونہٕ آمُت۔ اَتھ مَنٛز آسہِ اَکھ زیر زمین پارکنگ، میریٹ تیرانا ہوٹل، دُکان تہٕ بار تہٕ یِیہِ تفریحی تقریبن خٲطرٕ اِستِمال کرنہٕ۔ میونسپلٹی تہٕ حکوٗمتٕچ سرمایہِ کٲری ہٕنٛدِ وجہہ سٟتؠ چھُ تیراناہُک کھیلَن ہُنٛد بُنیٲدی ڈھانچہٕ تیزی سان ترقی کران۔
فُٹ بال چھُ تِراناہس سٟتؠ سٟتؠ مُلکَس مَنٛز سارِوٕے کھۄتہٕ زیٛادٕ ماننہٕ یِنہٕ وول کھیل، یَتھ مَنٛز کے ایف تِرانا، پارٹیزانی تِرانا، تہٕ دِنامو تِرانا ہیٚتھ واریاہ کٕلَب ٹیٖمہٕ چھِ ۔ یہٕ چھُ معاشرٕ کس ہر سطحس پؠٹھ مَقبوٗل، بچن پؠٹھ دولت مند پیشہٕ ورن تام۔ فٹ بالَس مَنٛز، اپریل 2012 ہَس تام چھِ تیراناہَس مَنٛز قٲیِم ٹیمو ایف ایس ایچ ایف کہِ ذٔریعہٕ منعقد گژھَن وٲلؠ 72 چیمپئن شپَو مَنٛز مُشترکہٕ 57 چیمپئن شپ زیٖنمٕژ، یعنی یِمَو مَنٛز ٪79۔ البانیہَس مَنٛز چھُ بیٛاکھ اَکھ مشہوٗر کھیل باسکٹ بال، ییٚمٕچ نمٲیندگی خاص طور پٲٹھؠ کے بی تیرانا، بی سی پارٹیزانی، بی سی ڈینامو، اردھمیریا تہٕ زنانَن ہٕنٛز پی بی سی تیرانا ٹیمہٕ کران چھِ۔
حالٕے آیہ زٕ رگبی ٹیٚمپ بناونہٕ: [[Tirana Rugby Club|ترانہ رگبی کلب]] یس 2013 ہس مَنٛز قٲیم کرنہٕ آو تہٕ الیریٹ رگبی کلبٕچ بنیاد آیہ 2016 ہس مَنٛز تھاونہٕ۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|title=Tirana Regbi Klub kthen sportin e munguar në kryeqytet|url=http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310004338/http://sportekspres.com/tirana-regbi-klub-kthen-sportin-e-munguar-ne-kryeqytet/|archive-date=10 March 2016|access-date=15 May 2017|website=sportekspres.com}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|title=OSCE Presence in Albania launches sports-based youth development programme - OSCE|url=http://www.osce.org/albania/239266|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208042247/http://www.osce.org/albania/239266|archive-date=8 December 2016|access-date=15 May 2017|website=[[osce.org]]}}</ref>
=== میڈیا ===
[[فَیِل:Villa_of_the_former_Radio_Tirana_(03).jpg|left|thumb|[[Radio Tirana|ریڈیو ترانہ]] کس ہیڈکوارٹرس ہنٛد سابقہ مٲدان۔ ریڈیو ٹیلی ویژن شپٹر (آر ٹی ایس ایچ) اوس گۄڈنچہ لٹہ 1938 منٛز ریڈیو ترانا کس طورس پیٚٹھ قٲیم کرنہٕ آمت۔]]
دارالحکومت آسنہٕ کِس طورس پؠٹھ چھُ تیرانا البانی میڈیا انڈسٹری خٲطرٕ سارِوٕے کھوتہٕ اہم مقام یمیوک مواد البانیہ، کوسوو تہٕ باقی البانی بولن والین علاقن مَنٛز تقسیم چھُ یوان کرنہٕ۔ تِرانا چھُ زیٛادٕ تر قومی تہٕ بین الاقوٲمی ٹیلی ویژن سٹیشنَن ہُنٛد گَھرٕ، یَتھ مَنٛز قومی براڈکاسٹر، ریڈیو ٹیلیویزیونی شکیپت (آر ٹی ایس ایچ) تہٕ پننٮ۪ن تمام ٹیلی ویژن تہٕ ریڈیو نیٹ ورکَن سٟتؠ شٲمِل چھِ۔ ترٛےٚ بٔڑؠ البانیٲیی تجارتی نشریات، یِتھ کٔنؠ زَن ٹیلیویزیونی کلان، ٹاپ چینل تہٕ وجیون پلس، تہِ چھِ شہرس مَنٛز پنُن ہیڈ کوارٹر برقرار تھاوان۔ یوٗرپی براڈکاسٹر، یورو نیوز، چھُ شہرَس سٟتؠ سٟتؠ امریکی براڈکاسٹر سی این این یَس مَنٛز اَکھ فرنچائز چلاوان۔۔<ref>{{ویب حَوالہٕ|last=Euronews|first=Michael|date=23 November 2019|title=Michael Peters welcomes Euronews Albania to the Euronews family|url=https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001114851/https://euronews.al/en/albania/2019/11/23/michael-peters-welcomes-euronews-albania-to-the-euronews-family|archive-date=1 October 2020|access-date=14 June 2020|publisher=[[Euronews|Euronews Albania]]}}</ref><ref>{{ویب حَوالہٕ|date=25 April 2018|title=Televizioni A2, partneri ekskluziv i CNN në Shqipëri, nis rekrutimin e stafit|url=https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210310093548/https://telegrafi.com/televizioni-a2-partneri-ekskluziv-cnn-ne-shqiperi-nis-rekrutimin-e-stafit/|archive-date=10 March 2021|access-date=14 June 2020|publisher=Telegrafi|language=sq}}</ref>
تِرانا چھُ البانِیٲیی سارِوٕے کھۄتہٕ بٔڑیٚن اخبارن، رِسالن تہٕ اشاعتن ہُنٛد اَکھ اَہَم مُقام تہِ۔ البانیہَس مَنٛز ساروِی کھۄتہٕ زِیٛادٕ گردش کرن وٲلؠ اخبار چھِ تِراناہَس مَنٛز شایع گژھَان، یِمَن مَنٛز گیزیٹا شکیپ، گیزیٹا ٹیما، کوہا جونے تہٕ پینورما شٲمِل چھِ۔ البانیہ ہَس مَنٛز البانیہ زبانہِ ہُنٛد سارِوٕے کھۄتہٕ پرٛانٮ۪و اخبارو منٛزٕ اَکھ، گیزیٹا شکیپٹیرے چھُ کٲم کران تہٕ امیُک صدٕر دفتَر چھُ شہرَس مَنٛز۔<ref>{{کِتاب حَوالہٕ|last=Stegherr|first=Marc|url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163|title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme im Transformationsprozess|last2=Liesem|first2=Kerstin|date=3 August 2010|publisher=Springer-Verlag|isbn=9783531924878|pages=159–166|language=de|access-date=14 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20240121064343/https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&q=gazeta+shqiptare&pg=PA163#v=snippet&q=gazeta%20shqiptare&f=false|archive-date=21 January 2024|url-status=live}}</ref> تتیراناہَس مَنٛز چھُ انگریزی زبانہِ ہُنٛد اَکھ اصل پٲٹھؠ قٲئم شُدٕ اخبار تہِ، خاص پٲٹھؠ تِرانا ٹائمزُک روزنامہٕ۔
== حَوالہٕ ==
{{حَوالہٕ}}
[[زٲژ:Coordinates on Wikidata]]
[[زٲژ:گَشتہٕ کَرنہٕ وَرٲے تَرجَمہٕ صَفہٕ]]
0c0jubhw3jxb99c61b0011rfxbdi2tx
اَنگیٖزؠ
0
20502
97559
2024-11-01T16:23:42Z
آیات محراج
11062
[[انٛگریٖزی زَبان]] پؠٹھ رجوٗع مُکَرر
97559
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[انٛگریٖزی زَبان]]
q5d4yaq34ywa13dl3qtvmq6mk01390c
97561
97559
2024-11-01T16:24:57Z
آیات محراج
11062
Changed redirect target from [[انٛگریٖزی زَبان]] to [[اَنٛگریٖزی زَبان]]
97561
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[اَنٛگریٖزی زَبان]]
ezr1delimv8jgodbqgsdednqtdim1bu
تیرانا
0
20504
97581
2024-11-01T17:25:29Z
511KeV
8268
511KeV moved page [[تیرانا]] to [[تِرانا]] over redirect: Misspelled title
97581
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[تِرانا]]
5ogqlyede5stlw628lfbnq1gr4dpzon
رُکُن:Nadeemulhaqmir-bot/log/2024/11
2
20505
97588
2024-11-01T18:00:59Z
Nadeemulhaqmir-bot
9480
باٹ چھُ اَز دۄہُک لاگ مَحفوٗظ کَران.
97588
wikitext
text/x-wiki
==1-11-2024==
==== [[تِرانا]] - ([[Special:Diff/97584|فَرَق]]) ====
# <nowiki> اتھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَتھ</nowiki>
# <nowiki> اکھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَکھ</nowiki>
# <nowiki> امہ </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَمہِ</nowiki>
# <nowiki> اگست </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَگَست</nowiki>
# <nowiki> اندرونی </nowiki><b> -> </b><nowiki>اۆنٛدروٗنی</nowiki>
# <nowiki> استعمال </nowiki><b> -> </b><nowiki>اِستِمال</nowiki>
# <nowiki> بیاکھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>بیٛاکھ</nowiki>
# <nowiki> پٮ۪ٹھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>پؠٹھ</nowiki>
# <nowiki> پیٹھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>پؠٹھ</nowiki>
# <nowiki> تعلیم </nowiki><b> -> </b><nowiki>تٲلیٖم</nowiki>
# <nowiki> تقریباً </nowiki><b> -> </b><nowiki>تَقریٖبَن</nowiki>
# <nowiki> جنوری </nowiki><b> -> </b><nowiki>جَنؤری</nowiki>
# <nowiki> جنوبی </nowiki><b> -> </b><nowiki>جۆنوٗبی</nowiki>
# <nowiki> جنگو </nowiki><b> -> </b><nowiki>جَنٛگو</nowiki>
# <nowiki> چھے </nowiki><b> -> </b><nowiki>چھےٚ</nowiki>
# <nowiki> چِھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>چھِ</nowiki>
# <nowiki> چُھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>چھُ</nowiki>
# <nowiki> == حوالہٕ == </nowiki><b> -> </b><nowiki>== حَوالہٕ ==</nowiki>
# <nowiki> خلاف </nowiki><b> -> </b><nowiki>خَلاف</nowiki>
# <nowiki> دسمبر </nowiki><b> -> </b><nowiki>دَسَمبَر</nowiki>
# <nowiki> ریاست </nowiki><b> -> </b><nowiki>رِیاسَتھ</nowiki>
# <nowiki> زیادٕ </nowiki><b> -> </b><nowiki>زیٛادٕ</nowiki>
# <nowiki> سٕتؠ </nowiki><b> -> </b><nowiki>سٟتؠ</nowiki>
# <nowiki> سۭتۍ </nowiki><b> -> </b><nowiki>سٟتؠ</nowiki>
# <nowiki> ستمبر </nowiki><b> -> </b><nowiki>سَتَمبَر</nowiki>
# <nowiki> ساروی </nowiki><b> -> </b><nowiki>سارِوٕے</nowiki>
# <nowiki> شہر </nowiki><b> -> </b><nowiki>شَہَر</nowiki>
# <nowiki> شُروٗع </nowiki><b> -> </b><nowiki>شۆروٗع</nowiki>
# <nowiki> شروع </nowiki><b> -> </b><nowiki>شۆروٗع</nowiki>
# <nowiki> شائع </nowiki><b> -> </b><nowiki>شایَع</nowiki>
# <nowiki> ضلعس </nowiki><b> -> </b><nowiki>ضِلس</nowiki>
# <nowiki> ضروری </nowiki><b> -> </b><nowiki>ضۆروٗری</nowiki>
# <nowiki> فروری </nowiki><b> -> </b><nowiki>فَرؤری</nowiki>
# <nowiki> قائم </nowiki><b> -> </b><nowiki>قٲیِم</nowiki>
# <nowiki> کٔرتھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>کٔرِتھ</nowiki>
# <nowiki> کرتھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>کٔرِتھ</nowiki>
# <nowiki> گوڑنک </nowiki><b> -> </b><nowiki>گۄڈنُیٛک</nowiki>
# <nowiki> مُلک </nowiki><b> -> </b><nowiki>مُلُک</nowiki>
# <nowiki> منز </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَنٛز</nowiki>
# <nowiki> منٛز </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَنٛز</nowiki>
# <nowiki> میٹر </nowiki><b> -> </b><nowiki>میٖٹَر</nowiki>
# <nowiki> مشہور </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَشہوٗر</nowiki>
# <nowiki> مشترکہ </nowiki><b> -> </b><nowiki>مُشتَرکہٕ</nowiki>
# <nowiki> محفوظ </nowiki><b> -> </b><nowiki>مۄحفوٗظ</nowiki>
# <nowiki> میل </nowiki><b> -> </b><nowiki>میٖل</nowiki>
# <nowiki> مارچ </nowiki><b> -> </b><nowiki>مارٕچ</nowiki>
# <nowiki> مقبول </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَقبوٗل</nowiki>
# <nowiki> موسیقی </nowiki><b> -> </b><nowiki>موٗسیٖقی</nowiki>
# <nowiki> مقامی </nowiki><b> -> </b><nowiki>مُقٲمی</nowiki>
# <nowiki> نومبر </nowiki><b> -> </b><nowiki>نَوَمبَر</nowiki>
# <nowiki> وقت </nowiki><b> -> </b><nowiki>وَقٕت</nowiki>
# <nowiki> یہ </nowiki><b> -> </b><nowiki>یہِ</nowiki>
# <nowiki> یتھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>یَتھ</nowiki>
# <nowiki> ۍ </nowiki><b> -> </b><nowiki>ؠ</nowiki>
==== [[بٔرلِن]] - ([[Special:Diff/97585|فَرَق]]) ====
# <nowiki> ==حوالہٕ== </nowiki><b> -> </b><nowiki>== حَوالہٕ ==</nowiki>
==== [[عُثمان بِن عَفان]] - ([[Special:Diff/97586|فَرَق]]) ====
# <nowiki> اکھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَکھ</nowiki>
# <nowiki> اسلام </nowiki><b> -> </b><nowiki>اِسلام</nowiki>
# <nowiki> پٮ۪ٹھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>پؠٹھ</nowiki>
# <nowiki> پیٹھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>پؠٹھ</nowiki>
# <nowiki> تقریباً </nowiki><b> -> </b><nowiki>تَقریٖبَن</nowiki>
# <nowiki> چُھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>چھُ</nowiki>
# <nowiki> ==حوالہٕ== </nowiki><b> -> </b><nowiki>== حَوالہٕ ==</nowiki>
# <nowiki> سۭتۍ </nowiki><b> -> </b><nowiki>سٟتؠ</nowiki>
# <nowiki> منٛز </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَنٛز</nowiki>
# <nowiki> ۍ </nowiki><b> -> </b><nowiki>ؠ</nowiki>
==== [[دیویندر سنگھ رانا]] - ([[Special:Diff/97587|فَرَق]]) ====
# <nowiki> اکھ </nowiki><b> -> </b><nowiki>اَکھ</nowiki>
# <nowiki> تعلیم </nowiki><b> -> </b><nowiki>تٲلیٖم</nowiki>
# <nowiki> ضلع </nowiki><b> -> </b><nowiki>ضِلہٕ</nowiki>
# <nowiki> منٛز </nowiki><b> -> </b><nowiki>مَنٛز</nowiki>
# <nowiki> ہندوستٲنی </nowiki><b> -> </b><nowiki>ہِندوستٲنؠ</nowiki>
# <nowiki> . </nowiki><b> -> </b><nowiki>. </nowiki>
kudstniuikhcr9qqqmnpsoy03532sia
چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوامی ہوایی اڈ
0
20506
97607
2024-11-02T04:04:55Z
511KeV
8268
[[چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوامی ہوایی اڈ]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوٲمی ہَوٲیی اَڈٕ]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف 511KeV : اصل ناو
97607
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[چَنٛڈی گَڑھ بین الاقوٲمی ہَوٲیی اَڈٕ]]
e9l29qcceidztl1j5f1ho4m2x1xzoiz
بین الاقوامی ہوایی اڈ
0
20507
97608
2024-11-02T04:15:43Z
511KeV
8268
Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1254207817|International airport]]"
97608
wikitext
text/x-wiki
Localized exception with key rest-parsoid-error
rmkltcbtnuxm2ljgm0khqbwbcg1kmev
33 (گرَٛنٛد)
0
20508
97612
2024-11-02T07:04:34Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 33 }} 33 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 32 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 34 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97612
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 33
}}
33 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 32 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 34 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
34j500jgtpt6gp4mnq0wjbsd0jq2tx9
34 (گرَٛنٛد)
0
20509
97613
2024-11-02T07:05:32Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 34 }} 34 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 33 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 35 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97613
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 34
}}
34 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 33 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 35 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
g0ksrujwkunqpzumbhlp9hx5fvwa6vg
35 (گرَٛنٛد)
0
20510
97614
2024-11-02T07:06:35Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 35 }} 35 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 34 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 36 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97614
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 35
}}
35 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 34 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 36 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
a7sp26lw6b6hykpn90ymhanlva6tjl9
36 (گرَٛنٛد)
0
20511
97615
2024-11-02T07:07:58Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 36 }} 36 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 35 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 37 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97615
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 36
}}
36 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 35 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 37 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
cliht5mbm82gdtirftl78modpch9lj2
37 (گرَٛنٛد)
0
20512
97616
2024-11-02T07:08:56Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 37 }} 37 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 36 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 38 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97616
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 37
}}
37 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 36 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 38 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
klug4s51w7yuwbm2zp3rc0nf5ta4yxl
38 (گرَٛنٛد)
0
20513
97617
2024-11-02T07:09:47Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 38 }} 38 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 37 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 39 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97617
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 38
}}
38 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 37 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 39 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
bxxavw3hkmcilkujde4lj2ol4ck7a0d
39 (گرَٛنٛد)
0
20514
97618
2024-11-02T07:10:34Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 39 }} 39 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 38 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 40 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97618
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 39
}}
39 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 38 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 40 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
42079ju6fb9dza8j3q6ejtbaf1asprg
40 (گرَٛنٛد)
0
20515
97619
2024-11-02T07:11:55Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 40 }} 40 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 39 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 41 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97619
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 40
}}
40 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 39 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 41 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
rsn1smeogmw85e0eyuujzeulbv1aw76
97621
97619
2024-11-02T07:32:20Z
آیات محراج
11062
[[40 (number)]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[40 (گرَٛنٛد)]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف آیات محراج
97619
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 40
}}
40 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 39 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 41 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
rsn1smeogmw85e0eyuujzeulbv1aw76
40 (number)
0
20516
97622
2024-11-02T07:32:20Z
آیات محراج
11062
[[40 (number)]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[40 (گرَٛنٛد)]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف آیات محراج
97622
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[40 (گرَٛنٛد)]]
n4hzpt3pkdq9dy5ypxfj8rhiio2p85q
41 (گرَٛنٛد)
0
20517
97623
2024-11-02T07:35:17Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 41 }} 41 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 40 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 42 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97623
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 41
}}
41 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 40 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 42 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
hqh2wn2niiy976unw2ipah6d7x22ytn
42 (گرَٛنٛد)
0
20518
97624
2024-11-02T07:36:39Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 42 }} 42 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 41 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 43 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97624
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 42
}}
42 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 41 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 43 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
id77vp6fob1auibeiwug8qmm09o84wx
43 (گرَٛنٛد)
0
20519
97625
2024-11-02T07:38:59Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 43 }} 43 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 42 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 44 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97625
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 43
}}
43 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 42 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 44 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
cafbsxncdltbc5qx5bwj7soc6k3x7cv
44 (گرَٛنٛد)
0
20520
97626
2024-11-02T07:39:57Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 44 }} 44 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 43 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 45 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97626
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 44
}}
44 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 43 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 45 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
sn1j43kqjql4u96788t4g0hizpq7mjw
45 (گرَٛنٛد)
0
20521
97627
2024-11-02T07:41:11Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 45 }} 45 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 44 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 46 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97627
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 45
}}
45 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 44 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 46 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
ivnlx1bcha60dt3azssn6dimclnpel8
46 (گرَٛنٛد)
0
20522
97628
2024-11-02T07:42:19Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 46 }} 46 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 45 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 47 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97628
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 46
}}
46 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 45 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 47 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
alu9a0mdjvy8s294rgmst7x8f22zx5d
47 (گرَٛنٛد)
0
20523
97629
2024-11-02T07:43:02Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 47 }} 47 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 46 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 48 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97629
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 47
}}
47 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 46 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 48 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
plnhc4ix42x83w47zk3m26492stsq1u
48 (گرَٛنٛد)
0
20524
97630
2024-11-02T07:43:59Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 48 }} 48 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 47 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 49 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97630
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 48
}}
48 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 47 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 49 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
gtwakxipfluo7t2wcuox1ofva4yjmnx
49 (گرَٛنٛد)
0
20525
97631
2024-11-02T07:44:51Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 49 }} 49 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 48 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 50 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97631
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 49
}}
49 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 48 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 50 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
ffu72iumppnd69wkdnaiy0ltfmjdw01
50 (گرَٛنٛد)
0
20526
97632
2024-11-02T07:46:28Z
آیات محراج
11062
Created page with "{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ | number = 50 }} 50 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 49 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 51 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ."
97632
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 50
}}
50 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 49 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 51 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
g1mcciojo9jkckzwtja9aojv52b97at
97633
97632
2024-11-02T07:47:17Z
آیات محراج
11062
[[50 (number)]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[50 (گرَٛنٛد)]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف آیات محراج
97632
wikitext
text/x-wiki
{{گرَٛنٛد مَعلوٗمات ڈَبہٕ
| number = 50
}}
50 (گرَٛنٛد) چھُ اَکھ نَمبَر یُس 49 کھوتہٕ بۆڈ چھُ تہٕ 51 کھوتہٕ لوکُٹ چھُ.
g1mcciojo9jkckzwtja9aojv52b97at
50 (number)
0
20527
97634
2024-11-02T07:47:18Z
آیات محراج
11062
[[50 (number)]] صَفہٕ آو پَکناونہٕ [[50 (گرَٛنٛد)]] جاے، پَکناوَن وول صٲرف آیات محراج
97634
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[50 (گرَٛنٛد)]]
3czna2d6251xze9o48zoqwyz6kuu1lb
صِفَر
0
20528
97636
2024-11-02T09:23:54Z
511KeV
8268
رَجوٗع مُکَرر تَخلیٖق کَران
97636
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[0_(گرَٛنٛد)]]
frjyeua2sexioc71g2n3454ukfxws4p
اَکھ
0
20529
97637
2024-11-02T09:24:13Z
511KeV
8268
رَجوٗع مُکَرر تَخلیٖق کَران
97637
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[1_(گرَٛنٛد)]]
dcp5vxx1ab11ge7c6f2wrpp9ktu2rtp