Wikipedia mgwiki https://mg.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Fandraisana MediaWiki 1.44.0-wmf.5 first-letter Rakitra Manokana Dinika Mpikambana Dinika amin'ny mpikambana Wikipedia Dinika amin'ny Wikipedia Sary Dinika amin'ny sary MediaWiki Dinika amin'ny MediaWiki Endrika Dinika amin'ny endrika Fanoroana Dinika amin'ny fanoroana Sokajy Dinika amin'ny sokajy TimedText TimedText talk Module Discussion module 0 1877 1092241 1053582 2024-11-29T10:34:20Z Thelezifor 15140 nanova ny anaran'i [[Ntaolo]] ho [[Ntaolo malagasy]] i Thelezifor 1053582 wikitext text/x-wiki Ny '''Ntaolo''' dia ireo razam-be tany aloha. Mitory fanajana sy fankatoavana ny fahendreny ihany koa ny fampiasana ny teny hoe ''Ntaolo''. Araka izany dia manana ny hajany teo amin' ny fiaraha-monina [[Madagasikara|malagasy]] tokoa izany hoe Ntaolo izany. Ny fototeny dia ny hoe ''aolo'' izay midika hoe "aloha", nandrafetana ihany koa ny teny hoe ''anoloana''. Ny hoe ''ntaolo'' dia entina ilazana ireo nialoha lalana (razambe). Raha ara-bakiteny, ny mifanohitra aminy dia ny hoe ''(n)tafara'' izay entina milaza ireo avy sy ho avy aoriantsika (taranaka, fara sy dimby). Ny [[Antandroy|Tandroy]] no tena mahay manonona azy amin' ny fomba mampivoitra ilay [[fototeny]]. Ny Malagasy niaina talohan’ ny vanim-potoana nisian' ny soratra no antsoina hoe ''Ntaolo''. [[Lovantsofina]] no fomba niampitampitan’ ny [[tantara]] tamin’ ny taranaka mifandimby tamin’ izany vanim-potoana izany. == Jereo koa: == * [[Kolontsaina malagasy]] nz9nuuccx4g0yp2yo2awffxm8n82tlp 1092243 1092241 2024-11-29T10:50:44Z Thelezifor 15140 Nandamina 1092243 wikitext text/x-wiki Ny '''Ntaolo malagasy''' dia ireo razamben' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]] tany aloha, izay niaina talohan’ ny vanim-potoana nisian' ny [[soratra]]. [[Lovantsofina]] no fomba niampitampitana ny [[tantara]] tamin’ ny taranaka mifandimby tamin’ izany vanim-potoana izany. Mitory fanajana sy fankatoavana ny fahendreny ny fampiasana ny teny hoe ''Ntaolo''. Araka izany dia manana ny hajany teo amin' ny fiarahamonina malagasy tokoa izany hoe Ntaolo izany. Ny [[Fototeny|fototeni]]<nowiki/>n' io teny io dia ny hoe ''aolo'', izay midika hoe "aloha", sady nandrafetana ihany koa ny teny hoe ''anoloana''. Ny hoe ''ntaolo'' dia entina ilazana ireo nialoha lalana (razambe). Raha ara-bakiteny, ny mifanohitra amin' ny teny hoe ''ntaolo'' dia ny hoe ''(n)tafara'' izay entina milaza ireo avy sy ho avy aoriantsika (taranaka, fara sy dimby). Ny [[Antandroy|Tandroy]] no tena mahay manonona azy amin' ny fomba mampivoitra ilay [[fototeny]]. == Jereo koa == * [[Kolontsaina malagasy]] * [[Tantaran' i Madagasikara]] kl64rn78h7l9qa3op6yg2ubv94pioim 0 2142 1092238 1088489 2024-11-29T10:04:35Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092238 wikitext text/x-wiki Ny '''isa''' dia hevitra anomezana [[anarana]] na [[marika]] ny habetsahan' ny zavatra isaina, hevitra [[matematika]] ahafahana manombana sy mampitaha ny habetsahana na ny tahan-kabe, sy andaharana singa amin' ny fanondroana ny laharany. Matetika ny isa dia soratana amin' ny alalan' ny [[tarehimarika]] iray na maromaro, ka mifandray amin' ny alalan' ny asamarika izay fintinina amin' ny fitsipiky ny kajy. Ny toetran' ireo fifandraisana misy eo amin' ny isa ireo dia raisina voalohany ao anatin' ny rafitry ny [[aritmetika]]<nowiki/>n' ny [[isa tsimivaky]], avy eo mivelatra kokoa ao anatin' ny sampana isan-karazan' ny [[rijan-kevitra]] momba ny isa. Satria tsy misy ny famaritana ankapobeny mahafa-po momba io hevitra io, dia nampidirina ny karazana isa samihafa, manomboka amin' ny [[isa nanahary]] ka hatramin' ny [[isa voatsapa]], na mihoatra noho izany aza, anisan' izany ny [[isa haro]], ny isa ampahan-tsiefa, sns. Ahafahana maneho ny fandrefesana fizika, mamaha [[fimirana]], mamehy an-dalàna ny fampahalalana, na mahatakatra ny [[tsiefa]] mihitsy aza, ireo hevitra ireo. Ao amin' ny [[fizika]] dia habe tsy misy ventin-drefy ny isa sasany, toy ny isan' i Reynolds ao amin' ny mekanikan' ny hanaka na ny isa kantika. Ankoatra ny fampiasany azy ara-tsiansa dia nahazo heviny an' ohatra matanjaka ao amin' ny kolontsaina samihafa koa ny isa sasany. Ohatra amin' izany ny isa telo ao amin' ny [[kristianina]] na ny isa folo ho an' ny [[Sekoly pitagôrisiana|Pitagôrisiana]]. == Anaran' ny isa amin' ny teny malagasy == {| class="wikitable" |+ Fanisana amin'ny teny malagasy ! Sangan'ny folo ! Soratra mahazatra ! Anarana |- | 10⁰ | 1 | [[iray]], [[isa]] |- | 10¹ | 10 | [[folo]] |- | 10² | 100 | [[zato]] |- | 10³ | 1.000 | [[arivo]] |- | 10⁴ | 10.000 | [[alina]] |- | 10⁵ | 100.000 | iray [[hetsy]] |- | 10⁶ | 1.000.000 | iray [[tapitrisa]], folo hetsy |- | 10⁷ | 10.000.000 | folo tapitrisa, zato hetsy, iray [[safatsiroa]] |- | 10⁸ | 100.000.000 | zato taptitrisa, iray [[tsitamboisa]] |- | 10⁹ | 1.000.000.000 | iray [[lavitrisa]], iray [[miliara]] |- | 10¹⁰ | 10.000.000.000 | folo lavitrisa, folo miliara, iray [[alinkisa]] |- | 10¹¹ | 100.000.000.000 | zato lavitrisa, zato miliara, iray [[tsipesimpesenina]] |- | 10¹² | 1.000.000.000.000 | arivo lavitrisa, arivo miliara, iray [[tsitokotsiforohana]] |- | 10¹³ | 10.000.000.000.000 | iray alina miliara, iray [[tsihitanoanoa]] |- | 10¹⁴ | 100.000.000.000.000 | iray hetsy miliara, iray [[safatsiroafaharoa]], iray [[safatsiroafaha-2]] |- | 10¹⁵ | 1.000.000.000.000.000 | iray [[tsitamboisafaharoa]], iray [[tsitamboisafaha-2]] |- | 10¹⁶ | 10¹⁶ | iray [[lavitrisafaharoa]], iray [[lavitrisafaha-2]] |- | 10¹⁷ | 10¹⁷ | iray [[alinkisafaharoa]], iray [[alinkisafaha-2]] |- | 10¹⁸ | 10¹⁸ | iray [[tsipesimpeseninafaharoa]], iray [[tsipesimpeseninafaha-2]] |- | 10¹⁹ | 10¹⁹ | iray [[tsitokotsiforohanafaharoa]], iray [[tsitokotsiforohanafaha-2]] |- | 10²⁰ | 10²⁰ | iray [[tsihitanoanoafaharoa]], iray [[tsihitanoanoafaha-2]] |- | 10²¹ | 10²¹ | iray [[safatsiroafahatelo]], iray [[safatsiroafaha-3]] |- | ... | ... | ... |- | 10¹⁰⁰ | 10¹⁰⁰ | iray [[gogola]], iray [[lavitrisafahefatrambinifolo]], iray [[lavitrisafaha-14]] |} Mandra-pahatonga any amin' ny isa tsiefa dia miherina ny anarana ary mitombo ny laharana. Ireo anarana miverimberina dia [[safatsiroa]]faha-x (10^7+7(x-1)), [[tsitamboisa]]faha-x (10^8+7(x-1)), [[lavitrisa]]faha-x (10^9+7(x-1)), [[alinkisa]]faha-x (10^10+7(x-1)), [[tsipesimpesenina]]faha-x (10^11+7(x-1)), [[tsitokotsiforohana]]faha-x (10^12+7(x-1)), [[tsihitanoanoa]]faha-x (10^13+7(x-1)) == Jereo koa == * [[Fanisana amin' ny teny malagasy]] [[Sokajy:Fanisana]] 5cpoics1lqzhxo33tghs2ymo3eqaddv 1092239 1092238 2024-11-29T10:09:27Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092239 wikitext text/x-wiki Ny '''isa''' dia hevitra anomezana [[anarana]] na [[marika]] ny habetsahan' ny zavatra isaina, hevitra [[matematika]] ahafahana manombana sy mampitaha ny habetsahana na ny tahan-kabe, sy andaharana singa amin' ny fanondroana ny laharany. Matetika ny isa dia soratana amin' ny alalan' ny [[tarehimarika]] iray na maromaro, ka mifandray amin' ny alalan' ny asamarika izay fintinina amin' ny fitsipiky ny kajy. Ny toetran' ireo fifandraisana misy eo amin' ny isa ireo dia raisina voalohany ao anatin' ny rafitry ny [[aritmetika]]<nowiki/>n' ny [[isa tsimivaky]], avy eo mivelatra kokoa ao anatin' ny sampana isan-karazan' ny [[rijan-kevitra]] momba ny isa. Manana ny fomba fanomezany anarana ny isa azy manokana ny [[fiteny malagasy]], anisan' izany ny anarana nifandovana hatramin' ny andron' ny [[Ntaolo malagasy|Ntaolo malagasy,]] sy ny hafa izay niforona noho ny filana eo amin' ny fikirakirana isa lehibe dia lehibe, indrindra eo amin' ny [[siansa]]. Satria tsy misy ny famaritana ankapobeny mahafa-po momba io hevitra io, dia nampidirina ny karazana isa samihafa, manomboka amin' ny [[isa nanahary]] ka hatramin' ny [[isa voatsapa]], na mihoatra noho izany aza, anisan' izany ny [[isa haro]], ny isa ampahan-tsiefa, sns. Ahafahana maneho ny fandrefesana fizika, mamaha [[fimirana]], mamehy an-dalàna ny fampahalalana, na mahatakatra ny [[tsiefa]] mihitsy aza, ireo hevitra ireo. Ao amin' ny [[fizika]] dia habe tsy misy ventin-drefy ny isa sasany, toy ny isan' i Reynolds ao amin' ny mekanikan' ny hanaka na ny isa kantika. Ankoatra ny fampiasany azy ara-tsiansa dia nahazo heviny an' ohatra matanjaka ao amin' ny kolontsaina samihafa koa ny isa sasany. Ohatra amin' izany ny isa telo ao amin' ny [[kristianina]] na ny isa folo ho an' ny [[Sekoly pitagôrisiana|Pitagôrisiana]]. == Anaran' ny isa amin' ny teny malagasy == {| class="wikitable" |+ Fanisana amin'ny teny malagasy ! Sangan'ny folo ! Soratra mahazatra ! Anarana |- | 10⁰ | 1 | [[iray]], [[isa]] |- | 10¹ | 10 | [[folo]] |- | 10² | 100 | [[zato]] |- | 10³ | 1.000 | [[arivo]] |- | 10⁴ | 10.000 | [[alina]] |- | 10⁵ | 100.000 | iray [[hetsy]] |- | 10⁶ | 1.000.000 | iray [[tapitrisa]], folo hetsy |- | 10⁷ | 10.000.000 | folo tapitrisa, zato hetsy, iray [[safatsiroa]] |- | 10⁸ | 100.000.000 | zato taptitrisa, iray [[tsitamboisa]] |- | 10⁹ | 1.000.000.000 | iray [[lavitrisa]], iray [[miliara]] |- | 10¹⁰ | 10.000.000.000 | folo lavitrisa, folo miliara, iray [[alinkisa]] |- | 10¹¹ | 100.000.000.000 | zato lavitrisa, zato miliara, iray [[tsipesimpesenina]] |- | 10¹² | 1.000.000.000.000 | arivo lavitrisa, arivo miliara, iray [[tsitokotsiforohana]] |- | 10¹³ | 10.000.000.000.000 | iray alina miliara, iray [[tsihitanoanoa]] |- | 10¹⁴ | 100.000.000.000.000 | iray hetsy miliara, iray [[safatsiroafaharoa]], iray [[safatsiroafaha-2]] |- | 10¹⁵ | 1.000.000.000.000.000 | iray [[tsitamboisafaharoa]], iray [[tsitamboisafaha-2]] |- | 10¹⁶ | 10¹⁶ | iray [[lavitrisafaharoa]], iray [[lavitrisafaha-2]] |- | 10¹⁷ | 10¹⁷ | iray [[alinkisafaharoa]], iray [[alinkisafaha-2]] |- | 10¹⁸ | 10¹⁸ | iray [[tsipesimpeseninafaharoa]], iray [[tsipesimpeseninafaha-2]] |- | 10¹⁹ | 10¹⁹ | iray [[tsitokotsiforohanafaharoa]], iray [[tsitokotsiforohanafaha-2]] |- | 10²⁰ | 10²⁰ | iray [[tsihitanoanoafaharoa]], iray [[tsihitanoanoafaha-2]] |- | 10²¹ | 10²¹ | iray [[safatsiroafahatelo]], iray [[safatsiroafaha-3]] |- | ... | ... | ... |- | 10¹⁰⁰ | 10¹⁰⁰ | iray [[gogola]], iray [[lavitrisafahefatrambinifolo]], iray [[lavitrisafaha-14]] |} Mandra-pahatonga any amin' ny isa tsiefa dia miherina ny anarana ary mitombo ny laharana. Ireo anarana miverimberina dia [[safatsiroa]]faha-x (10^7+7(x-1)), [[tsitamboisa]]faha-x (10^8+7(x-1)), [[lavitrisa]]faha-x (10^9+7(x-1)), [[alinkisa]]faha-x (10^10+7(x-1)), [[tsipesimpesenina]]faha-x (10^11+7(x-1)), [[tsitokotsiforohana]]faha-x (10^12+7(x-1)), [[tsihitanoanoa]]faha-x (10^13+7(x-1)) == Jereo koa == * [[Fanisana amin' ny teny malagasy]] [[Sokajy:Fanisana]] pyhwhy119mwo304s1381sfurp0t4r4z 1092240 1092239 2024-11-29T10:11:29Z Thelezifor 15140 Nanisy sary 1092240 wikitext text/x-wiki [[Sary:NumberSetinR2.svg|vignette|284x284px|Fanehoana an-tsary ny vondrona samihafa misy ny karazan' isa]] Ny '''isa''' dia hevitra anomezana [[anarana]] ny habetsahan' ny zavatra isaina, hevitra [[matematika]] ahafahana manombana sy mampitaha ny habetsahana na ny tahan-kabe, sy andaharana singa amin' ny fanondroana ny laharany. Matetika ny isa dia soratana amin' ny alalan' ny [[tarehimarika]] iray na maromaro, ka mifandray amin' ny alalan' ny asamarika izay fintinina amin' ny fitsipiky ny kajy. Ny toetran' ireo fifandraisana misy eo amin' ny isa ireo dia raisina voalohany ao anatin' ny rafitry ny [[aritmetika]]<nowiki/>n' ny [[isa tsimivaky]], avy eo mivelatra kokoa ao anatin' ny sampana isan-karazan' ny [[rijan-kevitra]] momba ny isa. Manana ny fomba fanomezany anarana ny isa azy manokana ny [[fiteny malagasy]], anisan' izany ny anarana nifandovana hatramin' ny andron' ny [[Ntaolo malagasy|Ntaolo malagasy,]] sy ny hafa izay niforona noho ny filana eo amin' ny fikirakirana isa lehibe dia lehibe, indrindra eo amin' ny [[siansa]]. Satria tsy misy ny famaritana ankapobeny mahafa-po momba io hevitra io, dia nampidirina ny karazana isa samihafa, manomboka amin' ny [[isa nanahary]] ka hatramin' ny [[isa voatsapa]], na mihoatra noho izany aza, anisan' izany ny [[isa haro]], ny isa ampahan-tsiefa, sns. Ahafahana maneho ny fandrefesana fizika, mamaha [[fimirana]], mamehy an-dalàna ny fampahalalana, na mahatakatra ny [[tsiefa]] mihitsy aza, ireo hevitra ireo. Ao amin' ny [[fizika]] dia habe tsy misy ventin-drefy ny isa sasany, toy ny isan' i Reynolds ao amin' ny mekanikan' ny hanaka na ny isa kantika. Ankoatra ny fampiasany azy ara-tsiansa dia nahazo heviny an' ohatra matanjaka ao amin' ny kolontsaina samihafa koa ny isa sasany. Ohatra amin' izany ny isa telo ao amin' ny [[kristianina]] na ny isa folo ho an' ny [[Sekoly pitagôrisiana|Pitagôrisiana]]. == Anaran' ny isa amin' ny teny malagasy == {| class="wikitable" |+ Fanisana amin'ny teny malagasy ! Sangan'ny folo ! Soratra mahazatra ! Anarana |- | 10⁰ | 1 | [[iray]], [[isa]] |- | 10¹ | 10 | [[folo]] |- | 10² | 100 | [[zato]] |- | 10³ | 1.000 | [[arivo]] |- | 10⁴ | 10.000 | [[alina]] |- | 10⁵ | 100.000 | iray [[hetsy]] |- | 10⁶ | 1.000.000 | iray [[tapitrisa]], folo hetsy |- | 10⁷ | 10.000.000 | folo tapitrisa, zato hetsy, iray [[safatsiroa]] |- | 10⁸ | 100.000.000 | zato taptitrisa, iray [[tsitamboisa]] |- | 10⁹ | 1.000.000.000 | iray [[lavitrisa]], iray [[miliara]] |- | 10¹⁰ | 10.000.000.000 | folo lavitrisa, folo miliara, iray [[alinkisa]] |- | 10¹¹ | 100.000.000.000 | zato lavitrisa, zato miliara, iray [[tsipesimpesenina]] |- | 10¹² | 1.000.000.000.000 | arivo lavitrisa, arivo miliara, iray [[tsitokotsiforohana]] |- | 10¹³ | 10.000.000.000.000 | iray alina miliara, iray [[tsihitanoanoa]] |- | 10¹⁴ | 100.000.000.000.000 | iray hetsy miliara, iray [[safatsiroafaharoa]], iray [[safatsiroafaha-2]] |- | 10¹⁵ | 1.000.000.000.000.000 | iray [[tsitamboisafaharoa]], iray [[tsitamboisafaha-2]] |- | 10¹⁶ | 10¹⁶ | iray [[lavitrisafaharoa]], iray [[lavitrisafaha-2]] |- | 10¹⁷ | 10¹⁷ | iray [[alinkisafaharoa]], iray [[alinkisafaha-2]] |- | 10¹⁸ | 10¹⁸ | iray [[tsipesimpeseninafaharoa]], iray [[tsipesimpeseninafaha-2]] |- | 10¹⁹ | 10¹⁹ | iray [[tsitokotsiforohanafaharoa]], iray [[tsitokotsiforohanafaha-2]] |- | 10²⁰ | 10²⁰ | iray [[tsihitanoanoafaharoa]], iray [[tsihitanoanoafaha-2]] |- | 10²¹ | 10²¹ | iray [[safatsiroafahatelo]], iray [[safatsiroafaha-3]] |- | ... | ... | ... |- | 10¹⁰⁰ | 10¹⁰⁰ | iray [[gogola]], iray [[lavitrisafahefatrambinifolo]], iray [[lavitrisafaha-14]] |} Mandra-pahatonga any amin' ny isa tsiefa dia miherina ny anarana ary mitombo ny laharana. Ireo anarana miverimberina dia [[safatsiroa]]faha-x (10^7+7(x-1)), [[tsitamboisa]]faha-x (10^8+7(x-1)), [[lavitrisa]]faha-x (10^9+7(x-1)), [[alinkisa]]faha-x (10^10+7(x-1)), [[tsipesimpesenina]]faha-x (10^11+7(x-1)), [[tsitokotsiforohana]]faha-x (10^12+7(x-1)), [[tsihitanoanoa]]faha-x (10^13+7(x-1)) == Jereo koa == * [[Fanisana amin' ny teny malagasy]] [[Sokajy:Fanisana]] 49qc82emmku13mj8oszhhc6j112vqo1 0 164103 1092208 1091066 2024-11-29T06:42:38Z 41.213.235.225 1092208 wikitext text/x-wiki [[Sary:Bandeira de Mato Grosso.svg|150px|Sain'i Mato Grosso|thumb|right]] [[Sary:Mato Grosso in Brazil.svg|200px|right|thumb|Saritanin'i Mato Grosso]] I '''Mato Grosso''' dia faritany mizaka-tena ao [[Brazila]]. Ny renivohiny dia [[Cuiabá]]. Ny velarantanin'ilay faritany dia {{formatnum:903357.908}} kilometatra toradroa ary ny isam-poniny dia {{formatnum:3033991}}. Ny tendrombohitra avo indrindra ao amin'ny fanjakana dia ny [[Serra Manto Cristo]] amin'ny 1118 m. Ny renirano lehibe indrindra dia [[Rio Paraguay]], [[Rio Juruena]], [[Rio Teles Pires]], [[Rio Xingu]], [[Rio Araguaia]], [[Rio Piqueri]], [[Rio Cuiabá]] ary [[Rio São Lourenço das Mortes]]. Any atsimoandrefan'i Mato Grosso no misy ny tany mando [[Pantanal (Mato Grosso)]]. ==Toekarena== Mato Grosso dia fanjakana federaly momba ny [[fambolena]]. Ny fambolena [[soja]] sy ny fiompiana [[omby]] no anjakan’ny toekarena. ==Tanàna lehibe == Ny tanàna lehibe indrindra dia: * [[Cuiabá]] – 612.547 mponina * [[Várzea Grande|Várzea Grande]] – 284.971 * [[Rondonópolis]] – 232.491 * [[Sinop|Sinop]] – 142.996 * [[Tangará da Serra]] – 103.750 * [[Cáceres (Mato Grosso)|Cáceres]] – 94.376 * [[Sorriso]] – 90.313 * [[Primavera do Leste]] – 62.019 * [[Barra do Garças]] – 61.012 * [[Alta Floresta]] – 51.782 * [[Pontes e Lacerda]] – 45.436 * [[Juína]] – 40.997 * [[Guaranta do Norte]] – 35.816 * [[Juara]] – 34.974 * [[Barra do Bugres]] – 34.966 * [[Poconé]] – 32.843 ==Jereo Koa== *[[Lisitry ny faritany ao Brazile]] [[Sokajy:Mato Grosso]] [[sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] [[sokajy:Brazila]] b9dpbibwwmn7g9dwwsh56utzq2d46yg 0 166932 1092244 1014825 2024-11-29T11:18:09Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092244 wikitext text/x-wiki Ny '''Akademia Malagasy''' dia fikambanan' ny manam-pahaizana eto [[Madagasikara]] miandraikitra ny fandalinana ny [[kolontsaina]] sy ny fomba amam-panao eto amin' ny firenena, anisan' izany ny fandalinana ny [[Fiteny malagasy|fiteny]] ([[haitsikerafiteny]]), ny fandalinana ny [[Foko eto Madagasikara|foko]] ([[etnôlôjia]]) ary ny fandalinana ny [[fiarahamonina]] ([[sôsiôlôjia]]) eto Madagasikara, ao koa ny [[Haisoratra|literatiora]], ny [[zavakanto]], ny [[tantara]] ary ny [[siansa]] momba an' i [[Madagasikara]]<ref name=":0"><small>V., R. (27 January 2012). "[https://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194%3Aacademie-malgache-110-ans-deja&catid=42%3Asociete&Itemid=57 Académie Malgache: 110 ans déjà...]". ''La Gazette de la Grande Ile''. [https://web.archive.org/web/20220125111613/http://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194:academie-malgache-110-ans-deja&catid=42:societe&Itemid=57 Arsiva] tamin' ny 25 Janoary 2022.</small></ref><ref name=":1"><small>Turcotte, D. (1981). ''[[iarchive:lapolitiquelingu0000turc|La politique linguistique en Afrique francophone: une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar]]''. Presses Université Laval. <nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>.</small></ref>. Io no akademia tranainy indrindra aty [[Afrika]]<ref name=":0" />, naorin' i [[Joseph Simon Gallieni|Joseph Gallieni]], governora jeneraly voalohany<ref name=":0" /><ref name=":1" />, teto Madagasikara tamin' ny 23 Janoary 1902. Mizara ny fikarohana ao amin' ny boky roa ity akademia ity: ny ''[[Bulletin de l'Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l'Académie Malgache]]''<ref name=":1" />. Teo anelanelan' ny niantombohany sy ny taona 2012 dia manodidina ny 1&nbsp;100 ny mpikambana efa tao ity akademia ity, ary tamin' ny taona 2012 dia 280 ny isan' ny ny mpikambana tao, anisan' izany ny mpikambana iraisam-pirenena. Izy io dia mampiantrano fihaonambe momna ny literatiora sy ny siansa, ary manolotra fifaninanana momba ny sora-tononina sy momba ny siansa ihany koa<ref name=":0" />. {{vangovango}} == Rohy ivelany: == http://www.tenymalagasy.gov.mg/ {{Wayback|url=http://www.tenymalagasy.gov.mg/ |date=20180918161758 }} [[sokajy:Akademia Malagasy|*]] 5o39jjinb15625e76la3hleo886vqwg 1092245 1092244 2024-11-29T11:56:24Z Thelezifor 15140 Tantara tamin' ny fanjanahantany 1092245 wikitext text/x-wiki Ny '''Akademia Malagasy''' dia fikambanan' ny manam-pahaizana eto [[Madagasikara]] miandraikitra ny fandalinana ny [[kolontsaina]] sy ny fomba amam-panao eto amin' ny firenena, anisan' izany ny fandalinana ny [[Fiteny malagasy|fiteny]] ([[haitsikerafiteny]]), ny fandalinana ny [[Foko eto Madagasikara|foko]] ([[etnôlôjia]]) ary ny fandalinana ny [[fiarahamonina]] ([[sôsiôlôjia]]) eto Madagasikara, ao koa ny [[Haisoratra|literatiora]], ny [[zavakanto]], ny [[tantara]] ary ny [[siansa]] momba an' i [[Madagasikara]]<ref name=":0"><small>V., R. (27 January 2012). "[https://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194%3Aacademie-malgache-110-ans-deja&catid=42%3Asociete&Itemid=57 Académie Malgache: 110 ans déjà...]". ''La Gazette de la Grande Ile''. [https://web.archive.org/web/20220125111613/http://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194:academie-malgache-110-ans-deja&catid=42:societe&Itemid=57 Arsiva] tamin' ny 25 Janoary 2022.</small></ref><ref name=":1"><small>Turcotte, D. (1981). ''[[iarchive:lapolitiquelingu0000turc|La politique linguistique en Afrique francophone: une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar]]''. Presses Université Laval. <nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>.</small></ref>. Io no akademia tranainy indrindra aty [[Afrika]]<ref name=":0" />, naorin' i [[Joseph Simon Gallieni|Joseph Gallieni]], governora jeneraly voalohany<ref name=":0" /><ref name=":1" />, teto Madagasikara tamin' ny 23 Janoary 1902. Mizara ny fikarohana ao amin' ny boky roa ity akademia ity: ny ''[[Bulletin de l'Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l'Académie Malgache]]''<ref name=":1" />. Teo anelanelan' ny niantombohany sy ny taona 2012 dia manodidina ny 1&nbsp;100 ny mpikambana efa tao ity akademia ity, ary tamin' ny taona 2012 dia 280 ny isan' ny ny mpikambana tao, anisan' izany ny mpikambana iraisam-pirenena. Izy io dia mampiantrano fihaonambe momna ny literatiora sy ny siansa, ary manolotra fifaninanana momba ny sora-tononina sy momba ny siansa ihany koa<ref name=":0" />. == Tantara == === Tamin' ny fanjanahantany === Tamin' ny 23 Janoary 1902 no naorin' ny jeneraly [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]], governora jeneraly voalohany eto Madagasikara, tamin' ny alalan' ny didim-panjakana tamin' ny 23 Janoary 1902 ny Akademia Malagasy. Ny ''[[Bulletin de l’Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l’Académie Malgache]]'' no famoaham-bokiny. Nofaritan' i Galliéni ho toy izao ny tanjon' ilay akademia: "fanadihadiana lalina, maharaka fomba fiasa ary mitombina momba ny [[Haitsikerafiteny|haifiteny]], ny [[etnôlôjia]] ary ny [[sôsiôlôjia]] malagasy"<ref>"l'étude approfondie, méthodique et raisonnée de la linguistique, de l'ethnologie et de la sociologie malgache "</ref>. Nanendry mpikambana 12 ny [[didim-pitondrana]] nanorenana azy, izay nahitana Malagasy roa, dia Rahesihanaka sy Rasanjy (sekretera jeneralin' ny governemanta malagasy tamin' ny fakan' ny Frantsay an i Madagasikara, izay lasa tompon' andraikitra tamin' ny asa fanompoan' ny taretany nampanaovin' ny governementa jeneraly), nahitana Anglisy iray, dia ny pasitera Baron (avy ao amin' ny ''[[London Missionary Society]]''), ny pasitera Jakobsen (ao amin' ny Misiôna Nôrveziana). Frantsay ny mpikambana fito hafa: i [[R.P. Callet]] sy i [[Malzac]], ny pasitera [[Vernier]], ny dokotera [[Villette]], i [[Jullianges|Jully]] mpanao [[maritrano]], ary i [[Berthier]] sy i [[Julien]] izay samy mpitantan-draharaham-panjakana. Tao amin' ny Tranovola, trano fonenan-d[[Radama Voalohany|Radama I]] teo amin’ ny [[Rova Manjakamiadana|Rova]], teo amin’ ny havoana manerinerina ao [[Antananarivo]] no nanaovana ny fivoriana, nandritra ny fotoam-pivoriana fahatelo. Nanendry ny Akademia hanatanteraka iraka ho fitahirizana ny tahitin-kevitra sy zavatra mahaliana arkeôlôjika ny [[didim-pitondrana]] tamin' ny 23 Jona 1902. Didim-pitondrana hafa, tamin’ ny 15 Marsa 1902 dia nanitatra ny sehatra iasan' ny ny Akademia Malagasy amin’ ny raharaha ara-tantara, ara-diteratiora ary ara-tsiansa rehetra momba ny an' i Madagasikara. Tamin' ny taona 1907 dia maty ny mpahay maritrano Jully, izay filoha voalohany tao amin' ny Akademia. Ny dokotera Fontoynont no nandray an’ io andraikitra io nanomboka tamin’ ny taona 1907 ka hatramin’ ny 1948. Nisolo azy tamin’ ny taona 1948 ka hatramin’ ny 1958 ny profesora Millot. == Rohy ivelany == http://www.tenymalagasy.gov.mg/ {{Wayback|url=http://www.tenymalagasy.gov.mg/ |date=20180918161758 }} == Loharano sy fanamarihana == [[sokajy:Akademia Malagasy|*]] 2gcspnvb3ofyi8fyhrvdfdyjlxdemof 0 229956 1092189 1078982 2024-11-28T17:00:04Z Thelezifor 15140 Teto Madagasikara 1092189 wikitext text/x-wiki {{Vangovango}} [[File:Pedroopeka.JPG|250px|thumb|Pedro Opeka (2009)]] '''I Pedro Pablo Opeka''' na i '''Mômpera Pedro''' dia dia [[pretra]] [[katôlika]] [[lazarista]] [[Arjentina|arzantina]]-[[Slôvenia|slôveniana]], teraka tamin' ny 29 Jona 1948 tany [[Arjentina]], manao asa misiônera eto Madagasikara. Izy no namorona ny [[Akamasoa]] izay toerana fanampiana ny olona mahantra ao Antananarivo, Madagasikara. Noho ny asa fikarakarany ny mahantra dia notoloran' ny praiminisitra slôveniaa teo aloha Janez Janša sy ny filoha frantsay [[Emmanuel Macron]] ny ''Ordre national de la Légion d'honneur'' izy. == Teto Madagasikara == === Tao Vangaindrano === Tamin' ny taona 1975 dia niverina teto [[Madagasikara]] ho [[pretra]] tao amin' ny [[paroasy]] [[Vangaindrano]] i Mômpera Pedro. Nandritra ny efatra ambin' ny folo taona no nanatanterahany izany fanompoany izany. Lasa ady nataony isan' andro ny ady amin’ ny fahantrana. Tao Vangaindran dia niezaka nandresy lahatra ny Malagasy namany i Mômpera Pedro fa azo atao ny mamokatra [[vary]] indroa isan-taona fa tsy indray mandeha fotsiny araka ny fomban-drazana. Tamin' ny Marsa 1989 dia voatendry ho talen' ny sekolin' ny Lazarista tao an-drenivohitra malagasy izy, mba hampiofanana ny frera tanora tao amin' io kôngregasiôna io. === Famoronana Akamasoa === Manaitra azy ny setroka fotsy miakatra eo amin' ny faritra avo amin' Antananarivo. Tamine' ny volana Mey 1989 dia nandeha niaraka tamin' ny tanora [[seminarista]] nankeny an-kavoana izy. Tao no nahitany vehivavy sy lehilahy ary ankizy nirenireny sy nikaroka zavatra tamin' ny tanana teny amin' ny fanariam-pakon' Andralanitra, tokony ho 10 km atsinanan' ny renivohitra, niaraka amin' ny [[alika]] sy ny [[kisoa]], niandry ny hahatongavan' ny fiara mpanary fako. Enim-bolana ny fifampidinihana izay nandresen-dahatra ireto fianakaviana miaina anaty fako ireto mba hitolona ho an' ny hoavin' ny zanany. Fianakaviana 70 no resilahatra ny handao ilay fanariam-pako ka hamorona tanàna vaovao eo amin' ny tany be vato 7 km miala ny an' Antananarivo, natolotry ny manam-pahefana azy hampiasainy. Tamin' ny Desambra 1989, talohan' ny [[Noely]] dia nanangana fikambanana miaraka amin' ny namany malagasy i Mômpera Pedro, izay nomeny anarana amin' ny teny malagasy hoe ''Akamasoa'', izany hoe "namana azo itokisana sy tso-po". Ny didim-panjakana tamin' ny Febroary 2004 no nankatoavan' fanjakana malagasy ny maha zavatrailain' ny besinimaro ny fanomezan-danja ny asa fanasoavana ny vahoaka ao Akamasoa. Ny tanjony dia ny famerenana ny hasina maha olombelona ho an' ny vahoaka mahantra faraidiny avy eny an-dalambe, amin' ny alalan' ny fananganana trano fonenana mendrika, sy ny tsy maintsy hidiran' ny ankizy an-tsekoly, ary ny fampanana asa ahazoana karama hatramin' ny nananganana an' ilay fikambanana. === Akamasoa tamin' ny taona 2018 === Hatramin' ny nananganana azy dia maherin' ny 500&nbsp;000 ny olona sahirana efa nahazo tombontsoa tamin' ny fanampian' ilay fikambanana. Nankalaza ny faha-30 taona nijoroany ny fikambanana Akamasoa tamin' ny 29 Septambra 2019. Tamin' ny taona 2017 dia 17&nbsp;839 ny mpahazo tombontsoa maharitra, izany hoe fianakaviana 3&nbsp;343 tamin' ny tanàna kely miisa 18 naoriny ary nandray fianakaviana vaovao miisa 77. Ankoatra izay dia fianakaviana 479 avy ivelany ihany koa no misitraka ny fanampiany. Io fikambanana io koa dia manome fanampiana vonjy taitra: fanampiana ara-tsakafo, fikarakarana ara-pahasalamana, zavatra momba ny fidiovana, fitafiana ary lamba firakotra ho an' ny mahantra tonga eny amin' ny foibe fandraisana. Trano sy efitrano fonenana miisa 3&nbsp;038 no voaorin' ny Akamasoa hatramin' izao, efitrano fianarana miisa 324 ho an' ny sekoly vaovao manodidina ny telopolo, toeram-pitsaboana telo, biraon' ny mpitsabo nify iray, trano famakiam-boky maromaro, kianja filalaovana baolina kitra na basikety amin' ny tanàna naorina rehetra, ao akoa ny fasana sy ny trano fidiovana. Ankizy 13&nbsp;987 no niditra an-tsekoly tamin' ny taona 2017-2018, manomboka amin' ny akanin-jaza ka hatramin' ny kilasy famaranana, ao amin' ny sekoly ambaratonga fototra 6 sy sekoly ambaratonga faharoa 4 ary lisea 2, izay misy mpampianatra miisa 464, nampian' ny mpiasehatra amin' ny fanampiana ana-tsôsialy miisa 70. Ary isan-taona dia mamboly hazo eo anelanelan' ny 20&nbsp;000 sy 30&nbsp;000 manodidina ny tanàna ny mpikambana ao amin' ny Akamasoa, indrindra fa ny ankizy, ka mandray anjara amin' ny famerenana ny ala simba noho doro tanety izay natao an-tsitrapo ny ankamaroany, araka ny fomba nentim-paharazana momba ny fiompiana. Manome karama ho an' ny olona maherin' ny 3&nbsp;070 ihany koa ny fikambanana Akamasoa (toeram-pitrandrahana [[Vatorano|granita]], fanamboarana biriky, fanamboarana rarivato, arabe anaty tanàna sy lalana, fanamboarana trano, fandrafetana fanaka, fandrafetana trano, fanaganana mampiasa metaly, mekanika, sakafo sy trano fisakafoanana, fikarakarana voninkazo, fanadiovana, zavakanto asa tanana, mpiasa amin' ny fahasalamana, mpampianatra, sefom-pokontany, mpitantam-pananana, famokarana spirolinnia, sns) any amin' ny toerana samihafa eto Madagasikara. Nandritra ny taona maro dia niara-niasa tamn' ny tamin’ ny ekipan' ny manam-pahaizana malagasy miisa 460 i Mômpera Pedro, izy ireo dia miasa ho an' ny fampandrosoana an' ilay fikambanana. Isaky ny Alahady maraina dia eo amin' ny 7&nbsp;000 ka hatramin' ny 9&nbsp;000 eo ho eo no mandray anjara amin' ny [[Sorona masina|lamesa]] karakarain' i Mompera Pedro, ao amin' ny tanànan' i Akamasoa eo amin' ny kianja Manantenasoa (8 km atsinanan' Antananarivo). == Jereo koa == * [[4Mi (Madagasikara)|4 Mi]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] [[Sokajy:Kristianisma]] qyu9qdedvy4baoz5x5bgk0kax9aasqn 1092190 1092189 2024-11-28T17:19:32Z Thelezifor 15140 Boky nosoratany 1092190 wikitext text/x-wiki {{Vangovango}} [[File:Pedroopeka.JPG|250px|thumb|Pedro Opeka (2009)]] '''I Pedro Pablo Opeka''' na i '''Mômpera Pedro''' dia dia [[pretra]] [[katôlika]] [[lazarista]] [[Arjentina|arzantina]]-[[Slôvenia|slôveniana]], teraka tamin' ny 29 Jona 1948 tany [[Arjentina]], manao asa misiônera eto Madagasikara. Izy no namorona ny [[Akamasoa]] izay toerana fanampiana ny olona mahantra ao Antananarivo, Madagasikara. Noho ny asa fikarakarany ny mahantra dia notoloran' ny praiminisitra slôveniaa teo aloha Janez Janša sy ny filoha frantsay [[Emmanuel Macron]] ny ''Ordre national de la Légion d'honneur'' izy. == Teto Madagasikara == === Tao Vangaindrano === Tamin' ny taona 1975 dia niverina teto [[Madagasikara]] ho [[pretra]] tao amin' ny [[paroasy]] [[Vangaindrano]] i Mômpera Pedro. Nandritra ny efatra ambin' ny folo taona no nanatanterahany izany fanompoany izany. Lasa ady nataony isan' andro ny ady amin’ ny fahantrana. Tao Vangaindran dia niezaka nandresy lahatra ny Malagasy namany i Mômpera Pedro fa azo atao ny mamokatra [[vary]] indroa isan-taona fa tsy indray mandeha fotsiny araka ny fomban-drazana. Tamin' ny Marsa 1989 dia voatendry ho talen' ny sekolin' ny Lazarista tao an-drenivohitra malagasy izy, mba hampiofanana ny frera tanora tao amin' io kôngregasiôna io. === Famoronana an' i Akamasoa === [[Sary:Père Pedro au secours des plus pauvres.jpg|vignette|260x260px|Mômpera Pedro nandritra ny [[Sorona masina|lamesa]] fankalazana ny faha-25 taonan' i Akamasoa (19 Ôktôbra 2014).]] Nanaitra an' i Mômpera Pedro ny setroka fotsy miakatra eo amin' ny faritra avo amin' Antananarivo. Tamine' ny volana Mey 1989 dia nandeha niaraka tamin' ny tanora [[seminarista]] nankeny an-kavoana izy. Tao no nahitany vehivavy sy lehilahy ary ankizy nirenireny sy nikaroka zavatra tamin' ny tanana teny amin' ny fanariam-pakon' Andralanitra, tokony ho 10 km atsinanan' ny renivohitra, niaraka amin' ny [[alika]] sy ny [[kisoa]], niandry ny hahatongavan' ny fiara mpanary fako. Enim-bolana ny fifampidinihana izay nandresen-dahatra ireto fianakaviana miaina anaty fako ireto mba hitolona ho an' ny hoavin' ny zanany. Fianakaviana 70 no resilahatra ny handao ilay fanariam-pako ka hamorona tanàna vaovao eo amin' ny tany be vato 7 km miala ny an' Antananarivo, natolotry ny manam-pahefana azy hampiasainy. Tamin' ny Desambra 1989, talohan' ny [[Noely]] dia nanangana fikambanana miaraka amin' ny namany malagasy i Mômpera Pedro, izay nomeny anarana amin' ny teny malagasy hoe ''Akamasoa'', izany hoe "namana azo itokisana sy tso-po". Ny didim-panjakana tamin' ny Febroary 2004 no nankatoavan' fanjakana malagasy ny maha zavatrailain' ny besinimaro ny fanomezan-danja ny asa fanasoavana ny vahoaka ao Akamasoa. Ny tanjony dia ny famerenana ny hasina maha olombelona ho an' ny vahoaka mahantra faraidiny avy eny an-dalambe, amin' ny alalan' ny fananganana trano fonenana mendrika, sy ny tsy maintsy hidiran' ny ankizy an-tsekoly, ary ny fampanana asa ahazoana karama hatramin' ny nananganana an' ilay fikambanana. === Akamasoa tamin' ny taona 2018 === [[Sary:AkamasoaJLV 3900.jpg|vignette|257x257px|Iray amin' ny tanànan' i Akamasoa naorina ho an' ny mahantra indrindra.]] Hatramin' ny nananganana azy dia maherin' ny 500&nbsp;000 ny olona sahirana efa nahazo tombontsoa tamin' ny fanampian' ilay fikambanana. Nankalaza ny faha-30 taona nijoroany ny fikambanana Akamasoa tamin' ny 29 Septambra 2019. Tamin' ny taona 2017 dia 17&nbsp;839 ny mpahazo tombontsoa maharitra, izany hoe fianakaviana 3&nbsp;343 tamin' ny tanàna kely miisa 18 naoriny ary nandray fianakaviana vaovao miisa 77. Ankoatra izay dia fianakaviana 479 avy ivelany ihany koa no misitraka ny fanampiany. Io fikambanana io koa dia manome fanampiana vonjy taitra: fanampiana ara-tsakafo, fikarakarana ara-pahasalamana, zavatra momba ny fidiovana, fitafiana ary lamba firakotra ho an' ny mahantra tonga eny amin' ny foibe fandraisana. Trano sy efitrano fonenana miisa 3&nbsp;038 no voaorin' ny Akamasoa hatramin' izao, efitrano fianarana miisa 324 ho an' ny sekoly vaovao manodidina ny telopolo, toeram-pitsaboana telo, biraon' ny mpitsabo nify iray, trano famakiam-boky maromaro, kianja filalaovana baolina kitra na basikety amin' ny tanàna naorina rehetra, ao akoa ny fasana sy ny trano fidiovana. Ankizy 13&nbsp;987 no niditra an-tsekoly tamin' ny taona 2017-2018, manomboka amin' ny akanin-jaza ka hatramin' ny kilasy famaranana, ao amin' ny sekoly ambaratonga fototra 6 sy sekoly ambaratonga faharoa 4 ary lisea 2, izay misy mpampianatra miisa 464, nampian' ny mpiasehatra amin' ny fanampiana ana-tsôsialy miisa 70. Ary isan-taona dia mamboly hazo eo anelanelan' ny 20&nbsp;000 sy 30&nbsp;000 manodidina ny tanàna ny mpikambana ao amin' ny Akamasoa, indrindra fa ny ankizy, ka mandray anjara amin' ny famerenana ny ala simba noho doro tanety izay natao an-tsitrapo ny ankamaroany, araka ny fomba nentim-paharazana momba ny fiompiana. Manome karama ho an' ny olona maherin' ny 3&nbsp;070 ihany koa ny fikambanana Akamasoa (toeram-pitrandrahana [[Vatorano|granita]], fanamboarana biriky, fanamboarana rarivato, arabe anaty tanàna sy lalana, fanamboarana trano, fandrafetana fanaka, fandrafetana trano, fanaganana mampiasa metaly, mekanika, sakafo sy trano fisakafoanana, fikarakarana voninkazo, fanadiovana, zavakanto asa tanana, mpiasa amin' ny fahasalamana, mpampianatra, sefom-pokontany, mpitantam-pananana, famokarana spirolinnia, sns) any amin' ny toerana samihafa eto Madagasikara. [[Sary:Les maisons du père Pédro, Ilafy, Madagascar (25454384123).jpg|vignette|Ireo tranon' i Mômpera Pedro, eny Ilafy, [[Antananarivo]], [[Madagasikara]]]] Nandritra ny taona maro dia niara-niasa tamn' ny tamin’ ny ekipan' ny manam-pahaizana malagasy miisa 460 i Mômpera Pedro, izy ireo dia miasa ho an' ny fampandrosoana an' ilay fikambanana. Isaky ny Alahady maraina dia eo amin' ny 7&nbsp;000 ka hatramin' ny 9&nbsp;000 eo ho eo no mandray anjara amin' ny [[Sorona masina|lamesa]] karakarain' i Mompera Pedro, ao amin' ny tanànan' i Akamasoa eo amin' ny kianja Manantenasoa (8 km atsinanan' [[Antananarivo]]). == Boky nosoratany == * Père Pedro, ''Combattant de l'espérance : autobiographie d'un insurgé'', Paris, Jean-Claude Lattès, 6 avril 2005, 285 p. * Père Pedro, ''Le Cri des pauvres, ne pas se dérober'', Balland, mai 2015 * Père Pedro, ''Journal de combat : Missionnaire à Madagascar'', Paris, Jean-Claude Lattès, 7 octobre 2010, 212 p., Pocket (<nowiki>ISBN 978-2-266-18864-7</nowiki>) * Père Pedro et Pierre Lunel, ''Insurgez-vous'', Éditions du Rocher 2017 * Père Pedro et Pierre Lunel Père Pedro, ''Prophète des bidonvilles'', Éditions du Rocher, avril 2013 * Père Pedro et Pierre Lunel (photographies Rijasolo), ''La Cité d'espérance'', Éditions du Rocher oct. 2018 * Père Pédro et Pierre Lunel (préf. Yann Arthus-Bertrand), ''Insurgez-vous'', Paris, Litos, 6 mars 2024, 144 p., Poche == Jereo koa == * [[4Mi (Madagasikara)|4 Mi]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] [[Sokajy:Kristianisma]] tw4ww4i2f6rwzlonbscm2scejlblawk 0 229961 1092179 1092080 2024-11-28T14:46:44Z Thelezifor 15140 Namafa rohy 1092179 wikitext text/x-wiki [[Sary:ANTANOSY.jpg|vignette|354x354px|Tanora lahy sy vavy antanosy]] [[Sary:Antanosy tomb on the road from Fort Dauphin to Amboasary.jpg|vignette|Fasana antanosy manamorona ny lalana avy any [[Tolagnaro]] mankany [[Amboasary-Atsimo|Amboasary Atsimo]]]] Ny '''Antanosy''' na '''Tanosy''' dia vondrom-poko ao amin' ny tendro atsimo-atsinanan' i [[Madagasikara]], ao amin' ny [[faritra Anosy]] izay misy an' i [[Tolagnaro]], eo anelanelan' ny renirano [[Masianaka (ony)|Masianaka]] sy ny ony [[Mandrare]] no misy azy betsaka indrindra, nefa ahitana azy koa ny tanàna toa an' i [[Bezaha]] sy [[Vatolatsaka]] (ao amin' ny [[distrikan' i Betioky-Atsimo]]) ary any [[Bereketa]] (ao amin' ny [[distrikan' i Sakaraha]]) any amin' ny [[faritra Atsimo-Andrefana]]. I Tolagnaro no tanàn-dehiben' izy ireo. Nifindra any taorian' ny nandresen' ny [[Merina]] an' Anosy. ny Antanosy mipetraka any Bezaha sy ny manodidina. Tombanana ho 360&nbsp;000 ny Antanosy tamin' ny taona 2013. == Ny maha izy azy ny Antanosy == Ao amin' ny [[Faritra Anosy]] ao atsimo-atsinanan' i Madagasikara no tena fonenan' ny Antanosy, na dia eo aza ireo izay mipetraka any [[Bezaha]] sy ny manodidina, izay nifindran' ny sasany tamin' ny Antanosy taorian' ny nandresen' ny [[Fanjakan' Imerina|Merina]] an' Anosy.[[Sary:Two Antanosy ,men, 1900-1910.jpg|vignette|183x183px|Lehilahy antanosy, teo anelanelan' ny taona 1900 sy 1910.]] Tamin' ny taonjato faha-19 dia nibodo ny ampahan-tanin' ny [[Mahafaly]] sy ny an' ny [[Bara]] ny Antanosy, hatrany amin' ny ony [[Onilahy (ony)|Onilahy]] any atsimo-andrefana, noho ny fahaiza-manaony. Vokatry ny fahatongavan' ny [[Merina|tafika merina]] tany Anosy izany fifindrà-monina izany<ref><small>Ogot, Bethwell A. (1992). ''[https://books.google.com/books?id=WAQbp7aLpZkC Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century]''. Paris: UNESCO.</small></ref>. Niisa 360&nbsp;000 any ho any ny Antanosy tamin' ny taona 2013<ref><small>Diagram Group (2013). ''[https://books.google.com/books?id=xJQuAgAAQBAJ Encyclopedia of African Peoples]''. San Francisco, CA: Routledge. p. .</small></ref>. 2 % n' ny [[Malagasy (vahoaka)|vahoaka malagasy]] eo ho eo ny Antanosy, ka anisan' ny vondrom-poko madinika eto [[Madagasikara]] amin' ny isan' ny mponina sy amin' ny velaran' ny tany nonenan' ny razambeny<ref><small>Bradt, Hilary; Austin, Daniel (2007). ''[https://books.google.com/books?id=vyNVb2q0RisC&pg=PA23&dq=madagascar+ethnic+group#q=madagascar%20ethnic%20group Madagascar]'' (9th ed.). Guilford, CT: The Globe Pequot Press Inc. pp. 113–115.</small></ref>.[[Sary:Antanosy warriors.jpg|vignette|282x282px|Mpiady antanosy tamin' ny taona 1908 any ho any]] == Fiarahamonina == Nifindra monina avy any avaratra tokony ho 150–200 taona lasa izay ny razamben' ny Antanosy ankehitriny. === Ny zana-poko mandrafitra ilay vondrona === Raha zaraina telo fotsiny, araka ny voalazan' ny Ministeran' ny Fambolena sy ny Fiompiana ary ny Jono (''Ministère de l'Agriculture, de l'Elevage et de la Pêche'' -- MAEP, 2003), dia izao ireo vondrona ireo: * ny Antavaratra any [[Manantenina]] (fifangaroan' ny Antanosy sy ny [[Antesaka]]); * ireo monina amin' ny lohasaha Antambolo ao amin' ny faritra [[Ranomafana (Tolagnaro)|Ranomafana]] sy [[Enaniliha]] * ny Antatsimo mipetraka any amin' ny tapany atsimo-andrefan' Anosy, manomboka any [[Ranopiso]] ka hatrany amin' ny onin' i [[Mandrare]]. Raha zaraina dimy, dia ao: * ny Antavaratra na Tavaratra, ao amin' ny faritr' i [[Manantenina]] sy ny manodidina (atao hoe Temanantenina iireo izay monina na avy ao Manantenina fa ireo ao avaratra kokoa dia atao hoe Tavaratra); * ny Antambolo na Tambolo, ao amin' ny faritr' i [[Ranomafana (Tolagnaro)|Ranomafana]] sy [[Enaniliha]]; * ny Antatsimo na Tatsimo, izay monina ao amin' ny tapany atsimo-andrefan' ny [[faritra Anosy]], avy eo [[Ranopiso]] hatrany amin' ny reniranon' i [[Mandrare]] (any [[Amboasary-Atsimo]]); * ny Antambato na Tambato, monina ao amin' ny faritr' i [[Mahatalaky]] sy i [[Manafiafy]]; * ny Antanosy na Tanosy, ao amin' ny faritr' i [[Fanjahira]]. Fomba iray amaritana ny Antanosy koa ny fifantohana amin' ny [[Zafiraminia]] tonga teny Anosy tamin' ny taonjato faha-16, izay nandresy ny mponina izay efa nipetraka teo, ary ny tarana-mpanjakany taloha dia voafehin’ ny fasana antsoina hoe Enosiavaratsy (Manarivo), Enosiatsimo (Andromira) ary Samby Anosy ([[Ifarantsa]]). == Tantara == === Tarana-mpanjaka zafiraminia === Tamin’ ny taonjato faha-16 dia tonga tany [[Faritra Anosy|Anosy]] ny [[Zafiraminia]] (taranak' i [[Raminia]]) ary nifindra tany amin’ ny lohasahan' i [[Efaho (ony)|Efaho]] rehefa resin' ny [[Antambahoaka]] tany avaratra. Efa tamin’ ny taonjato faha-13 tany ho any no niaina teto [[Madagasikara]] ny Zafiraminia ary nifangaro tamin' ny Malagasy,izay efa nonina teto talohany; tsy nanana andrim-pivavahana silamo izy ireo na dia nitazona ny [[Abidy arabo|soratra arabo]] sy ny fomba amam-panao ara-piaraha-monina maro. Nampiditra ny fampiasana trano hazo ny Zafiraminia, nanana [[omby]] ho mariky ny fananan-karena, ary nanangana tarana-mpanjaka naharitra 200 taona. === Ny fifandraisana tamin' ny Eorôpeana === Raha nifindra tany Anosy avy any avaratra ny Zafiraminia dia nanomboka tonga avy any atsimo ny Eorôpeana. Tamin' ny 10 Aogositra 1500, ny sambo [[Pôrtogaly|pôrtogey]] - izay nisaraka tamin' ny ''[[Armadas da Índia]]'' faha-2 - no Eorôpeana voalohany nahita an' i [[Madagasikara]], tany amin' ny morontsiraka atsimo akaikin' i [[Tolagnaro|Fort-Dauphin]] ankehitriny. Nantsoin' izy ireo hoe ''Ilha de São Lourenço'' (''Île'' ''Saint-Laurent'' amin' ny [[Fiteny frantsay|teny frantsay]]) i Madagasikara. Nisy sambo vaky dimy, fara fahakeliny, teo amin' io morontsiraka io teo anelanelan' ny taona 1504 sy 1507, ary ny sasany tamin' ny [[Pôrtogaly|Pôrtogey]] sisa velona no nanorina ny rova ''Tranovato'', trano vato mirefy 10&nbsp;m² teo amin' ny havoana iray 9&nbsp;km any andrefan’ i Fort-Dauphin ankehitriny. Tamin' ny 4 Aogositra 1508 dia tonga nanamita iraka ara-barotra pôrtogey i [[Diogo Lopes de Sequeira]], ary nanavotra olona roa avy amin' ny sambo, izay niasa ho mpandika teny malagasy. Tamin' ny taona 1613 dia nitsidika ny rova ​​vato tao Tranovato, izay nipetrahan' ny mpanjaka teo an-toerana, Chambanga, ny sambo pôrtogey nankaty Madagasikara. Nifanarahana ny fifaneken' ny fisakaizana, nosokafana ny raharaham-barotra. Nisy ny tsy fifanarahana momba ny fanerena ny mpanjaka Chambanga handefa an' i Drian-Ramaka zanany hianatra momba ny fivavahana katôlika any Goa (any [[India]]). Lasa tsy natoky i Chambanga rehefa nanomboka nitady [[volamena]] sy [[volafotsy]] ny Pôrtogey; nampiato ny raharaham-barotra izy, niezaka ny hamoana izany tany Anosy. Nitohy ny varotra rehefa nandimby an-drainy i Drian-Ramaka, ary nanaja ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] fa tsy nanaiky ny [[Katôlisisma|fivavahana katôlika]]. === Fiorenam-ponenan' ny Frantsay === Tamin’ ny taona 1604 dia nanomboka nandefa sambo nankaty Madagasikara ny mpanjaka frantsay [[Henri IV (mpanjakan' i Frantsa)|Henri IV]] mba hifaninana amin' ny [[zanatany hôlandey]] any amin' ny [[Golden Coast (faritra)|Golden Coast]] (na ''Costa do Ouro'' amin' ny [[Fiteny pôrtogey|teny pôrtogey]], "Morontsiraky ny Volamena") any [[Afrika]] (ampahany amin' i [[Ganà]] ankehitriny). Niorina teny [[Manafiafy]] ao Anosy ny fonenan' ny frantsay. Betsaka ny maty tamin' ny volana voalohany, angamba noho ny [[tazomoka]] sy ny fivalanan-dra [[disanteria]] tany amin’ ny faritra misy [[honahona]], ary nafindra 40&nbsp;km atsimo-andrefana mankany amin' ny [[Saikinosy|saikinosi]]<nowiki/>n' i Taolanaro ilay tanàna ary nanorenan' izy ireo ilay nantsoina tatỳ aoriana hoe [[Tolagnaro|Fort Dauphin]], [[Fanjanahantany|zanatany]] frantsay voalohany aty amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]]. Hitan' ny Frantsay ho azo atao namana i Drian-Ramaka; teo amin' ny sisin' ny tanànan' ny [[Zafiraminia]] ny toeram-ponenan' izy ireo. Nanambady vehivavy andriana zafindraminia i [[Jacques Pronis|Jacques de Pronis]], governora voalohany tao amin' ny [[Compagnie française des Indes orientales]]. Na izany aza, dia nanao izay nahatezitra ny voanjo i Pronis ka nafatotr' izy tamin' ny rojo vy; taorian' ny famonjena azy dia noroahina tany amin' ny nosy [[La Réunion]] ny mpikomy - na Frantsay na Malagasy. I [[Étienne de Flacourt]] no nandimby azy, ary nikatsaka ny hanangana zanatany maromaro teto Madagasikara mba hamatsiana indray ny sambo eorôpeana mandeha any amin' ny faritra [[India Atsinanana (faritra)|India Atsinanana]], hahazoana sakafo avy amin' ny Malagasy, na amin' ny alalan' ny varotra izany na an-keriny, ary ny nisy koa ny fivarotana aika na angitra (''[[Indigofera tinctoria]]'') sy [[Paraky (zavamaniry)|paraky]] ary [[fary]] hamatsiana ny fanitarana ny [[fanjanahantany]]. Nitady izay handresena an' Anosy ny governora nifandimby tao Fort-Dauphin, tamin' ny tapaky ny taonjato faha-17, tamin' ny fandrobana ny fahefan' ny mpanjaka zafiraminia, izay niray hina tamin' ny andron' i Drian Ramaka (ary tatỳ aoriana tamin' ny andron' Andriampanolahy zanany). Nisy ny hetsika miaramila maromaro izay nandroba sy nandoro tanàna, namono sy [[Fanandevozana|nanandevo]] ny Malagasy ary nangalatra [[omby]] an' aliny. Famonoana olona sy fanapoizinana ary fisamborana sy fandoroana an' i Fort-Dauphin no nasetrin' ny Malagasy izany. Tamin' ny taona 1674, taorian' ny nananganana indroa ny ''Compagnie française des Indes orientales'', noho ny tsy fahampian' ny tombom-barotra, dia nialan' ny Frantsay i Fort-Dauphin ary nilaozany koa ny zanatany. === Fitondrana tompomenakely === Nitohy ny disadisa tany Anosy taorian' ny fandroahana ny Frantsay. Rehefa nialokaloka tao Fort-Dauphin ny [[Asan-jiolahin-tsambo|jiolahin-tsambo]] vaky sambo tamin' ny taona 1697, dia nanendry an' i [[Abraham Samuel]], izay [[safiotra]] avy any [[Martinique]], mba ho mpanjaka mpitarika azy ireo. Nitarika jiolahin-tsambo tamin' hiady tsy tapaka tamin' i Diamarang Diamera, mpanjaka antanosy, i Samuel, mandra-pahafatiny tamin' ny 1705. Niezaka nifehy ny tany indray ny Zafiraminia, nefa tsy nahomby; niatrika fikomiana maromaro izy ireo. Nihena ny isan' ny tanànan' ny voanjo sy ny habeny, ary nifindra tany anaty tanety izy ireo. Tonga nanarina an' i Fort-Dauphin ho toby famatsiana ilay Frantsay atao hoe [[Louis Laurent de Maudave]] tamin' ny taona 1768. Nisy mpitondra niisa 35 tao amin' ny faritr' Anosy, izay tsy nifanaraka fa niady ny ankamaroany, ary tsy nisy nitondra olona mihoatra ny 3&nbsp;000. Nanao sonia fifanarahana 30 tamin’ ny mpanjaka teo an-toerana i Louis Laurent de Maudave, nanao fifanekena tamin' ny fanomezana [[basy]] azy ireo (basy maherin' ny 10&nbsp;000 sy [[vanja]] 50 taonina no namidy). Nofoanan' ny fitondram-panjakana frantsay anefa ny ''[[Compagnie française des Indes orientales]]'' tamin' ny taona nanaraka, ary nilaozana ny toeram-pivarotan' i Maudave. Tokony ho tamin' ny fotoana niaingan' ny Frantsay dia nianjera koa ny fanjakan' ny [[Zafiraminia]], izay ravan' ny ady nanomboka tamin' ny tapaky ny tampolo 1600. Tamin' ny taona 1819 dia nosokafan' ny Frantsay indray i Fort Dauphin, rehefa avy nifampiraharaha tamin' ny lehiben' ny Zafiraminia, atao hoe Rabefania. Nila ny fiarovan' ny Frantsay tamin' ny [[Fanjakan' Imerina]], izay nikatsaka ny hanapaka an' i Madagasikara manontolo, i Rabefania. Nanohy nanondrana omby i Fort-Dauphin, ary lasa toeram-panandevozana ihany koa sady nanao fitanehana [[toaka]]. === Fanapahan' ny Merina === Nisy miaramilan' ny [[Fanjakan' Imerina]], izay niisa 3&nbsp;000 hatramin' ny 4&nbsp;000, nidina ny morontsirak' Anosy ary nahafaka an' i Fort-Dauphin tamin' ny 14 Marsa 1825, ka tamin' izany no nifehy ny morontsiraka atsinanan’ i [[Madagasikara]] manontolo ny Fanjakan' Imerina. Miaramila 800 avy any Imerina mirongo basy no nifehy ny fitaterana an-dranomasina sy ny raharaham-barotra niaraka amin' ny miaramila tamin' ny tanàna hafa amorontsiraka. Nanohitra ny fomba feno habibiana nataon' ny Merina anefa ny ampahany be tamin' Anosy ka tsy nanoa fa nifehy tena, raha ny tena marina, ny mponina tany. === Adin' ny Frantsay sy ny Malagasy === Nanafika an' i [[Madagasikara]] i Frantsa tamin' ny taona 1883, mba hanoherana ny fitombon' ny herin' ny [[Britaina Lehibe|Britanika]] aty amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]]. Tany avaratr' i Madagasikara no tena nifantohan' ity fanirahana tafika voalohany teto Madagasikara ity, izay ivon' ny fahefan' Imerina. Izany no nahatonga ny Antanosy hikomy sy haka an' i [[Fort-Dauphin]], na dia nalain' ny [[Merina]] aza izany tamin' ny taona 1884. Tamin' ny taona 1885 dia nodarohan' ny sambo mpiady frantsay baomba ilay rova. Namerina namaritra ny faritra aty [[Afrika]] feheziny i [[Britaina Lehibe]] sy i [[Frantsa]]; lasa [[Prôtektôrata Frantsain' i Madagasikara|prôtektôrata frantsay i Madagasikara]]. Avy eo dia nanao fanirahana miaramila faharoa aty Madagasikara tamin’ ny taona 1894 ny Frantsay. === Zanatany frantsay === Lasa [[Madagasikara zanatany frantsay|zanatany frantsay]] tamin' ny fomba ôfisialy i Madagasikara tamin' ny 6 Aogositra 1896, ary ny miaramila frantsay no nifehy an' i Fort-Dauphin. Nisy tsy fandriam-pahalemana goavana tany amin' ny faritra hafa any amin' ny tapa,ny atsimon' i Madagasikara. Notarihin' ny mpanjaka antanosy Rabefagnatrika, izay mpifaninana tamin' ny mpanjakan' i [[Manambaro]] atao hoe [[Rabefialy]], izay nanohana ny Frantsay, ny fanoherana tao anivon' Anosy. Resin' ny Frantsay ny faritra atsimon' i Madagasikara tamin' ny taona 1898, tamin' ny alalan' ny fomba fanoheram-pikomiana novolavolaina tany [[Indôsina]]. Niteraka fikomiana kely sy fanafihana, izay niafara tamin’ ny [[Fikomian' ny Malagasy tamin' ny taona 1904–1905|fikomiana faobe tamin' ny taona 1904–1905]], ny fitondrana henjana sy ny tsy firaharahana ny [[kolontsaina malagasy]]. Nitarika mpikomy nianatsimo nankany Anosy i Rabefagnatrika, mpanjakan' ny Antanosy, ary tamin' ny volana Desambra 1904 dia nahafaka an' i [[Esira]] sy i [[Fort Dauphin|Fort-Dauphin]] ary i [[Manambaro]], tamin’ ny fandrobana izay niely patrana. Amin' ny ankapobeny dia nanohana ny fikomiana ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Prôtestanta]], ary nisy fiangonana katôlika maromaro nodoran' ny mpikomy. Nihamafy ny fihetseham-po [[Fanindrahindram-pirenena|nasiônalista]] sy mpanohana ny fahaleovantena teto Madagasikara taorian' ny fiverenan' ny lehilahy izay noterena hanao miaramila, ny fanohizana ny [[Asa an-tery vozona|asa an-terivozona]], ary ny tsy fisian' ny fanavaozana nampanantenain' i [[Charles de Gaulle]]. Rehefa tsy nety nanohana ny dingana [[Demôkrasia|demôkratika]] mankany amin' ny fahaleovantenan' i Madagasikara ny governemanta frantsay, dia nahazo vahana ny mpitarika ny tolona ho an' ny fahaleovantena ary nanomboka ny [[Tolom-bahoaka tamin' ny 1947|fitroaran' ny Malagasy tamin' ny taona 1947–1949]]. === Repoblikan' i Madagasikara === Nahazo fahaleovan-tena tamin' ny [[fitsapan-kevi-bahoaka]] i Madagasikara tamin' ny taona 1958. Notoherin' ny fitroaran' ny tantsaha tany amin' ny [[Faritanin' i Toliara]] (anisan' izany [[Faritra Anosy|Anosy]]) ny fahefana ara-pôlitikan' ny fitondrana vaovao, tamin' ny taona 1971. Nitarika ho amin' ny fanangana ny [[Repoblika Demôkratika Malagasy]] tamin' ny taona 1975 ny fihetsiketsehan' ny mpianatra narahin' ny fitokonana faobe sy ny rotaka. == Fiteny == Ny ankamaroan' ny Antanosy dia mampiasa ny [[fiteny antanosy]], izay [[fitenim-paritra malagasy]], sampan' ny [[Fiteny malaiô-pôlineziana|vondrom-piteny malaiô-pôlineziana]] avy amin' ny [[fiteny baritô]] any atsimon' i [[Bôrneô]]. Miteny antanosy ihany koa ny Antanosy ao amin' ny tanàna toa an' i [[Bezaha]] sy [[Vatolatsaka]] ([[Distrikan'i Betioky-Atsimo|distrikan' i Betioky-Atsimo]]) ary any [[Bereketa]] ([[Distrikan'i Sakaraha|distrikan' i Sakaraha]]). Ity fiteny ity no fiteny malagasy nosoratana voalohany amin' ny [[abidy latina]] (vavaka kristiana amin' ny fiteny antanosy).. == Toekarena == === Jono === Mpiandriaka sy [[Jono|mpanjono]] ny Antanosy monina amorotsiraka. === Fambolena sy fiompiana === Mpamboly [[vary]] sy [[mangahazo]] sy [[Fiompiana omby|mpiompy omby]] kosa ireo izay monina an-tanety lavitra ny [[ranomasina]]. Raha ampy ny [[Rotsa-drano|rotsak' orana]], dia ny [[vary]] no vokatra voalohany amin' ny sakafo. Sakafo tena ilaina ho an’ ireo izay tsy mahavidy vary mandritra ny taona ny [[mangahazo]], anisan' izany ny ankamaroan' ny Malagasy any an-toerana. Kely ny vokatra avy amin' ny ankamaroan' ny voly, indrindra noho ny fomba fambolena mbola nentim-paharazana. Ny [[Kafe (maniry)|kafe]] (avy amin’ ny faritra [[Ranomafana]] indrindraindrindra), ny [[Tonga (zavamaniry)|trongatsy]] (''[[Tonga (zavamaniry)|Catharanthus roseus]]''), ny [[taretra]] (''[[Taretra|Agave sisalana]]'') ary ny dipoavatra dia (''[[Schinus]]'') no voly fanondrana efatra lehibe ao amin' ny faritra Anosy. === Taozavatra === [[Sary:Tanosy dwelling.jpg|vignette|Trano antanosy]] Misy koa ny mpanefy sy ny mpanamboatra trano amin' ny hazo. === Varotra === Anisan' ny fiveloman' ny olona koa ny fivarotana ny vokatry ny fitrandrahany ny [[zavamaniry]] sy ny [[biby]] any an' [[ala]] ([[tantely]], [[hazo]], zavamaniry fanao [[raokandro]]). Fanao matetika mandritra ny tsena isan-kerinandro eo an-toerana ny varotra, satria monina any amin' ny tanàna ambanivohitra lavitra vitsy mponina ny ankamaroan' ny mponina<ref><small>Lyon, Linda M. (2003). ''[https://research.wsulibs.wsu.edu:8443/xmlui/bitstream/handle/2376/119/l..?sequence=1 Antanosy Odyssey II: Application of the use and knowledge of non-domesticated medicinal plants on conservation among the people of Madagascar]''. Doctoral dissertation, Washington State University.</small></ref>. == Kolontsaina == [[Sary:Man from the Antanosy tribe in Madagascar 1950. (9420075397).jpg|vignette|Lehilahy antanosy tamin' ny taona 1950]] === Ny fivavahan-drazana === Toy ny faritra maro eto [[Madagasikara]] dia maro ny Antanosy mandala ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] izay iantsoana an' i [[Zanahary]] sy anajana ny [[Razana (finoana malagasy)|razana]]. Mbola maro ny Kristiana ao Anosy manaja ny finoana nentim-paharazanana, indrindra ny [[Fady (malagasy)|fady]] samihafa, izay mifangaro ihany koa amin' ny [[Silamo eto Madagasikara|fanao mozilmàna]] izay niditra tao efa taonjato maro lasa. === Ny kristianisma === Tamin' ny taompolo 1610 dia nisy fiangonana naorina ho an' ny [[Zezoita]] izay natao hanombohana ny [[fitoriana ny filazantsara]]. Tsy nanaiky ny handefasana an' i Drian-Ramaka zanany lahy ho any [[Goa]] (any [[India]]) hianatra momba ny [[Katôlisisma|fivavahana katôlika]] ny mpanjaka Chambanga. Nanaja ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] i Drian-Ramaka, rehefa nandimby an-drainy, fa tsy nanaiky ny fivavahana katôlika. Vokatry ny tsy fahombiazan' ny Zezoita (Malagasy iray monja no natao [[batemy]] nandritra ny herintaona) dia niala tao Anosy izy ireo tamin' ny taona 1617. Tamin' ny tapaky ny taonjato faha-17 dia notarihin' ny [[Lazarista]] (''Congrégation de la Mission'') ny asa fitoriana. Tamin’ ny taona 1869, taorian' ny fahazoan' ny [[Fanjakan' Imerina]] ny fanapahana an' Anosy, dia niova ho kristiana ny mpanjakavavy merina [[Ranavalona II]]. Nisy fiangonana naorina tao Fort-Dauphin ary tsy maintsy nanatrika fivavahana ny mponina tao. Ny evanjelista avy amin' ny [[London Missionary Society]] no nitarika ny fiangonana tatỳ aoriana. Taorian' ny naha lasa [[Zanatanin' i Madagasikara sy ny tany miankina|zanatany frantsay]] an' i Madagasikara dia niseho ny fikomiana goavana tany atsimon' i Madagasikara, nefa resy ny faritra atsimon' i Madagasikara tamin' ny taona 1898. Taorian’ ilay fikomiana dia nakaton' ny Frantsay ny sekoly loterana sy ny [[Loteranisma eto Madagasikara|fiangonana loterana]], izay noheveriny ho mpiray tsikombakomba amin' ny mpikomy. === Fombafomba amin' ny fandevenana === [[Sary:Mahafaly-tomb.jpg|vignette|Orimbato antanosy]] Manangana [[tsangambato]] na [[orimbato]] ny Antanosy mba hahatsiarovany ny havany maty, na dia efa milevina am-pasana, ka matetika amin' ny toerana malaky talaky mason' ny besinimaro no anorenana izany, toy ny toerana amoron-dalana. [[Sary:Ethnic_groups_of_Madagascar_Map.png|vignette|Ny fitsinjaran' ny vondrom-poko eto Madagasikara]] == Jereo koa == '''<big>Vahoaka eto Madagasikara</big>''' '''Ny foko eto Madagasikara''' * [[Antambahoaka]] - [[Antandroy]] - [[Antankarana]] - [[Antanosy]] - [[Antefasy]] - [[Antemoro]] - [[Antesaka]] - [[Bara]] - [[Beosy]] - [[Betsileo]] - [[Betsimisaraka]] - [[Bezanozano]] - [[Mahafaly]] - [[Makoa]] - [[Masikoro]] - [[Merina]] - [[Mikea]] - [[Sakalava]] - [[Sihanaka]] - [[Tanala]] - [[Tsimihety]] - [[Vezo]] - [[Zafimaniry]] - [[Zafisoro]]. '''Ny vahoaka hafa eto Madagasikara''' * [[Sinoa eto Madagasikara]] * [[Vazaha eto Madagasikara]] * [[Karàna]] '''Samihafa''' * [[Jiosy malagasy]] == Tahirin-kevitra == * [https://tafa-sy-dinika.jimdo.com/antanosy-bara-betsileo/ Lahatsoratra amin'ny teny frantsay mahakasika ny Antanosy, Bara ary Betsileo] * [http://gasikar-histo.e-monsite.com/pages/histoire/monarchie/royaume-antanosy/ Lahatsoratra amin'ny teny frantsay mahakasika fanjakana Antanosy] {{Wayback|url=http://gasikar-histo.e-monsite.com/pages/histoire/monarchie/royaume-antanosy/ |date=20170116142101 }} == Boky azo anovozan-kevitra == * Bradt, Hilary; Austin, Daniel (2007). ''Madagascar'' (9th ed.). Guilford, CT: The Globe Pequot Press Inc. pp. 113–115. <nowiki>ISBN 978-1-84162-197-5</nowiki>. * Clément Sambo, "Destins astrologiques et liberté humaine", ''Études Océan Indien'', 16, Paris : INALCO, 1993, pp. 1-29. * Clément Sambo, "Pose les devinettes ? Les contes brefs des enfants malgaches", in : J. Koubi, dir., ''Enfance et Société d’Asie du Sud-Est'', Paris : L’Harmattan, 1994. * Clément Sambo, ''Aspects philosophiques de l’astrologie traditionnelle antanosy''. [Mémoire de maîtrise en philosophie], 1983, 170 p. CUR, Toliara, Département de Philosophie. * Clément Sambo, ''Folklore oral des enfants malgaches''. Paris : INALCO, 285 p. [« Travaux et Documents », 4], 1987. * Clément Sambo, ''Langages non conventionnels à Madagascar. Argot des jeunes et proverbes gaillards''. Paris : Karthala, 2001, 400 p. * Clément Sambo, ''Oralité et tradition des enfants malgaches''. [Thèse de Doctorat Nouveau Régime] soutenu à l’Institut National des Langues et Civilisations Orientales, Paris. 2 volumes, 300 + 200 p. 1990. * Clément Sambo, ''Tradition et oralité à Madagascar'', Synthèse des travaux en vue de l’Habilitation à Diriger des Recherches (HDR), 737 p, 2005. * Diagram Group (2013). ''Encyclopedia of African Peoples''. San Francisco, CA: Routledge. <nowiki>ISBN 9781135963415</nowiki>. * Guillaume et Alfred Grandidier, ''Histoire physique, naturelle et politique de Madagascar'', vol. 5, Histoire politique et coloniale, t. 3, Histoire des populations autres que les Merina, fasc. 1, Betsileo, Betsimisaraka, Antanosy ..., Imprimerie officielle, Tananarive, 1948, 255 p. * Jean-Jacques Rabenirina, ''Le rituel mobilisateur de la circoncision (Savatsy ou cérémonie de circoncision chez les Antanosy de Soamanonga)'', Université de Bordeaux 2, 1998, 429 p. (thèse) * Ogot, Bethwell A. (1992). ''Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century''. Paris: UNESCO. <nowiki>ISBN 9789231017117</nowiki>. == Loharano sy fanamarihana == [[Sokajy:Foko ao Madagasikara]] sojo447vlbkbwbl6sq2ei4j73eu7a7m 0 257057 1092236 955704 2024-11-29T09:36:36Z 41.213.235.225 1092236 wikitext text/x-wiki {{coord|-4.276110|-55.983610}} {{infobox tanàna |anarana = Itaituba |velarantany = |faritany = [[Pará]] |isam-ponina = 64756 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Aerial View of Itaituba, Brazil.jpg |saina =Bandeira Itaituba.svg }} [[File:Para Municip Itaituba.svg|thumb|left|Itaituba]] '''Itaituba''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Pará]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 64756 mponina tamin'ny taona 2013.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === renirano === *[[Rio Tapajos]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Pará]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao Pará]] dkho6g4vcs80xziqriluwtam9cslvfn 1092237 1092236 2024-11-29T09:42:25Z 41.213.235.225 1092237 wikitext text/x-wiki {{coord|-4.276110|-55.983610}} {{infobox tanàna |anarana = Itaituba |velarantany =62 040 |faritany = [[Pará]] |isam-ponina = 123.000 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Aerial View of Itaituba, Brazil.jpg |saina =Bandeira Itaituba.svg }} [[File:Para Municip Itaituba.svg|thumb|left|Itaituba]] '''Itaituba''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Pará]] ao amin'ny [[Brazila]]. === renirano === *[[Rio Tapajos]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Pará]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao Pará]] f43f8a667g6sylhn02d5xs2x4i9lcw3 0 257079 1092233 955726 2024-11-29T09:05:07Z 41.213.235.225 1092233 wikitext text/x-wiki {{coord|-1.405000|-51.640000}} {{infobox tanàna |anarana = Gurupá |velarantany =8.540 |faritany = [[Pará]] |isam-ponina = 32.049 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Prédio da Prefeitura Municipal de Gurupá - PA, Brasil - panoramio.jpg |saina= Bandeira Gurupá - PA.svg }} [[File:Para Municip Gurupa.svg|thumb|left|Gurupa]] '''Gurupá''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Pará]] ao amin'ny {{Brazila}}. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 6461 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Pará]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Pará]] eiuxxyrmkukwmdby1cacw04yrqr5ley 1092234 1092233 2024-11-29T09:06:36Z 41.213.235.225 1092234 wikitext text/x-wiki {{coord|-1.405000|-51.640000}} {{infobox tanàna |anarana = Gurupá |velarantany =8.540 |faritany = [[Pará]] |isam-ponina = 32.049 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Prédio da Prefeitura Municipal de Gurupá - PA, Brasil - panoramio.jpg |saina= Bandeira Gurupá - PA.svg }} [[File:Para Municip Gurupa.svg|thumb|left|Gurupa]] '''Gurupá''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Pará]] ao amin'ny {{Brazila}}. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 32.049 mponina. === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Pará]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao Pará]] fk4idelltthysei5u55ev10ga68irpu 0 257381 1092209 956030 2024-11-29T06:48:21Z 41.213.235.225 1092209 wikitext text/x-wiki {{coord|-15.226110|-59.335280}} {{infobox tanàna |anarana = Pontes e Lacerda |velarantany = |faritany = [[Mato Grosso]] |isam-ponina = 29381 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = Trevo pontes e lacerda.jpg |saina =Bandeira de Pontes e Lacerda.png }} [[File:MatoGrosso Municip PonteseLacerda.svg|thumb|left|Pontes e Lacerda]] '''Pontes e Lacerda''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Mato Grosso]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 29381 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso]] == Tsiahy == <references/> {{vangovango|Brazila}} [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Mato Grosso]] tu9nulnisa4hx6bg6v9mravfumd0508 1092210 1092209 2024-11-29T06:49:13Z 41.213.235.225 1092210 wikitext text/x-wiki {{coord|-15.226110|-59.335280}} {{infobox tanàna |anarana = Pontes e Lacerda |velarantany = |faritany = [[Mato Grosso]] |isam-ponina = 29381 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = Trevo pontes e lacerda.jpg |saina =Bandeira de Pontes e Lacerda.png }} [[File:MatoGrosso Municip PonteseLacerda.svg|thumb|left|Pontes e Lacerda]] '''Pontes e Lacerda''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Mato Grosso]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 29381 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso]] == Tsiahy == <references/> {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao Mato Grosso]] duavlz9a4d9q7zrbrwc43dsziaqmw9c 0 280010 1092180 1057146 2024-11-28T14:49:59Z Thelezifor 15140 Niala ny fanovàna [[Special:Diff/1057146|1057146]] nataon'i [[Special:Contributions/2A02:8440:3206:3E82:90E8:B7FF:FE34:2698|2A02:8440:3206:3E82:90E8:B7FF:FE34:2698]] ([[User talk:2A02:8440:3206:3E82:90E8:B7FF:FE34:2698|resaho]]) 1092180 wikitext text/x-wiki Ny '''4Mi''' na '''Katirami''' dia ireo olona eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra izay mahantra faraidiny. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "'''Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro-tena'''" ny teny hoe 4Mi, nefa taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] s1rxtkcia0a1tmdopadvxpgwz3xigi4 1092181 1092180 2024-11-28T15:34:01Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092181 wikitext text/x-wiki Ny '''4Mi''' na '''Katirami''' dia ireo olona eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra izay mahantra faraidiny. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro- tena" ny teny hoe 4Mi. Ireo [[matoanteny]] ireo dia mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Ao anatin' ny fahantrana lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4 Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay tsy mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hizaka tena amin' ny hivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny fanabeazana sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary tsy fahafahaba miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana zava-mahadomelina tanora sasany ka izay vao mainka mampitombo ny fahazahiranany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4 Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ny voatao hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio'' g8zpqtwn9z51uzplfcyk3fbnxsvikaf 1092182 1092181 2024-11-28T15:37:43Z Thelezifor 15140 Nanisy loharano 1092182 wikitext text/x-wiki Ny '''4Mi''' na '''Katirami''' dia ireo olona eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra izay mahantra faraidiny. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro- tena" ny teny hoe 4Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Ireo [[matoanteny]] ireo dia mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Ao anatin' ny fahantrana lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4 Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay tsy mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hizaka tena amin' ny hivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny fanabeazana sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary tsy fahafahaba miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana zava-mahadomelina tanora sasany ka izay vao mainka mampitombo ny fahazahiranany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4 Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ny voatao hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio'' == Loharano sy fanamarihana == 3xvm9wpthafdrzic57yvy9dqdmnddj6 1092183 1092182 2024-11-28T15:56:28Z Thelezifor 15140 Nanisy loharano 1092183 wikitext text/x-wiki Ny '''4Mi''' na '''Katirami''' dia ireo olona eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra izay mahantra faraidiny. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro- tena" ny teny hoe 4Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Ireo [[matoanteny]] ireo dia mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Ao anatin' ny fahantrana lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4 Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay tsy mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hizaka tena amin' ny hivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny fanabeazana sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary tsy fahafahaba miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana zava-mahadomelina tanora sasany ka izay vao mainka mampitombo ny fahazahiranany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4 Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ny voatao hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio.'' * "[https://hal.science/hal-01381290v1/document Les nuits tananariviennes : citadinités et marginalités en construction]", Marie Morelle, Catherine Fournet-Guérin, ''[[:fr:HAL_(archive_ouverte)|HAL]]'', 14 Oct 2016. * "[https://midi-madagasikara.mg/peste-quatre-mi-et-darwin/ Peste, « Quatre-mi » et Darwin]", in ''Midimadagasikara'', 23 octobre 2017. * "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1996/03/01/le-combat-du-pere-pedro-pour-les-4-mi-de-madagascar_3703193_1819218.html Le combat du Père Pedro pour les « 4 Mi » de Madagascar]", ''Le Monde'', 01 mars 1996. * "[https://fr.allafrica.com/stories/201302080902.html Madagascar: Pauvreté - Les 4'mis, source d'insécurité et d'insalubrité]", ''Allafrica'', 7 Février 2013. == Loharano sy fanamarihana == hf64793d798yt7ynnupp65spydmjwb2 1092184 1092183 2024-11-28T16:00:07Z Thelezifor 15140 Nanampy rohy anatiny 1092184 wikitext text/x-wiki Ny '''4Mi''' na '''Katirami''' dia ireo olona eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra izay mahantra faraidiny. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro- tena" ny teny hoe 4Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Ireo [[matoanteny]] ireo dia mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Ao anatin' ny fahantrana lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4 Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay tsy mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hizaka tena amin' ny hivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny fanabeazana sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary tsy fahafahaba miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana zava-mahadomelina tanora sasany ka izay vao mainka mampitombo ny fahazahiranany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4 Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ny voatao hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Pedro Opeka]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio.'' * "[https://hal.science/hal-01381290v1/document Les nuits tananariviennes : citadinités et marginalités en construction]", Marie Morelle, Catherine Fournet-Guérin, ''[[:fr:HAL_(archive_ouverte)|HAL]]'', 14 Oct 2016. * "[https://midi-madagasikara.mg/peste-quatre-mi-et-darwin/ Peste, « Quatre-mi » et Darwin]", in ''Midimadagasikara'', 23 octobre 2017. * "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1996/03/01/le-combat-du-pere-pedro-pour-les-4-mi-de-madagascar_3703193_1819218.html Le combat du Père Pedro pour les « 4 Mi » de Madagascar]", ''Le Monde'', 01 mars 1996. * "[https://fr.allafrica.com/stories/201302080902.html Madagascar: Pauvreté - Les 4'mis, source d'insécurité et d'insalubrité]", ''Allafrica'', 7 Février 2013. == Loharano sy fanamarihana == ea1harfc85ywgd6wwmkm31flcozvr96 1092224 1092184 2024-11-29T08:57:46Z Thelezifor 15140 Nanitsy tsipelina 1092224 wikitext text/x-wiki Ny '''4'''&nbsp;'''Mi''' na '''Katirami''' dia olona mahantra faraidiny eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Ao anatin' ny [[fahantrana]] lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro-tena" ny hoe 4&nbsp;Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo ny [[matoanteny]] efatra na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4&nbsp;Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hanana fizakan-tena amin' ny fivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny [[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary ny tsy fahafahana miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana [[zava-mahadomelina]] ny tanora sasany ka vao mainka mampitombo ny fahasahiranany izany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4&nbsp;Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ireo izay voataona hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Pedro Opeka]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio.'' * "[https://hal.science/hal-01381290v1/document Les nuits tananariviennes : citadinités et marginalités en construction]", Marie Morelle, Catherine Fournet-Guérin, ''[[:fr:HAL_(archive_ouverte)|HAL]]'', 14 Oct 2016. * "[https://midi-madagasikara.mg/peste-quatre-mi-et-darwin/ Peste, « Quatre-mi » et Darwin]", in ''Midimadagasikara'', 23 octobre 2017. * "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1996/03/01/le-combat-du-pere-pedro-pour-les-4-mi-de-madagascar_3703193_1819218.html Le combat du Père Pedro pour les « 4 Mi » de Madagascar]", ''Le Monde'', 01 mars 1996. * "[https://fr.allafrica.com/stories/201302080902.html Madagascar: Pauvreté - Les 4'mis, source d'insécurité et d'insalubrité]", ''Allafrica'', 7 Février 2013. == Loharano sy fanamarihana == qybeky85k9cqiccwe0m9zouthf9c7y2 1092226 1092224 2024-11-29T08:58:11Z Thelezifor 15140 nanova ny anaran'i [[4Mi (Madagasikara)]] ho [[4 Mi (Madagasikara)]] i Thelezifor 1092224 wikitext text/x-wiki Ny '''4'''&nbsp;'''Mi''' na '''Katirami''' dia olona mahantra faraidiny eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Ao anatin' ny [[fahantrana]] lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro-tena" ny hoe 4&nbsp;Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo ny [[matoanteny]] efatra na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4&nbsp;Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hanana fizakan-tena amin' ny fivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny [[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary ny tsy fahafahana miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana [[zava-mahadomelina]] ny tanora sasany ka vao mainka mampitombo ny fahasahiranany izany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4&nbsp;Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ireo izay voataona hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Pedro Opeka]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio.'' * "[https://hal.science/hal-01381290v1/document Les nuits tananariviennes : citadinités et marginalités en construction]", Marie Morelle, Catherine Fournet-Guérin, ''[[:fr:HAL_(archive_ouverte)|HAL]]'', 14 Oct 2016. * "[https://midi-madagasikara.mg/peste-quatre-mi-et-darwin/ Peste, « Quatre-mi » et Darwin]", in ''Midimadagasikara'', 23 octobre 2017. * "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1996/03/01/le-combat-du-pere-pedro-pour-les-4-mi-de-madagascar_3703193_1819218.html Le combat du Père Pedro pour les « 4 Mi » de Madagascar]", ''Le Monde'', 01 mars 1996. * "[https://fr.allafrica.com/stories/201302080902.html Madagascar: Pauvreté - Les 4'mis, source d'insécurité et d'insalubrité]", ''Allafrica'', 7 Février 2013. == Loharano sy fanamarihana == qybeky85k9cqiccwe0m9zouthf9c7y2 1092232 1092226 2024-11-29T09:01:39Z Thelezifor 15140 Tsipelina 1092232 wikitext text/x-wiki Ny '''4'''&nbsp;'''Mi''' na '''Quatre Mi''' na '''Katirami''' dia olona mahantra faraidiny eo amin' ny fiarahamonina [[Malagasy (vahoaka)|malagasy]] an-drenivohitra. Misedra olana maro ireo olona ireo ary matetika iharan' ny fanilikilihana. Ao anatin' ny [[fahantrana]] lalina sy miaina an-dalambe ireo olona ireo. Tamin' ny voalohany dia fanafohezana ny hoe "Mifoka, Miloka, Migoka, Mivaro-tena" ny hoe 4&nbsp;Mi<ref>"[https://motmalgache.org/bins/teny2 4MI]", Jean-Marie de La Beaujardière, ''Mot malgache.''</ref>. Mampiseho taratra ny fitondran-tena izay matetika heverina fa ananan' ireo tanora ireo ny [[matoanteny]] efatra na dia tsy izy rehetra aza no mandray anjara amin' ireo hetsika ireo. Taty aoriana dia nahafaoka ny olona mahantra an-drenivohitra, eny fa na ambanivohitra aza, io anarana io, na dia tsy mifoka na miloka na migoka na mivato-tena aza ilay olona. Antony maro no mahatonga ny fisian' ny 4&nbsp;Mi. Ao ny fahantrana lalina izay manosika ny tanora maro handao ny tranon-dray aman-dreniny (izay mahantra ihany koa) sy hipetraka eny an-dalambe mba hanana fizakan-tena amin' ny fivelona. Ao koa ny tsy fahampian' ny [[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] sy ny tsy fahampian' ny fiofanana amin' ny asa ary ny tsy fahafahana miditra amin' ny tsenan' ny asa ka mametra ny hoavin' ireo tanora ireo. Manampy trotraka koa ny fikorontanan' ny fianakaviana sy ny fanarian-jaza. Mba hiatrehany izany toe-javatra sarotra izany dia mialokaloka amin' ny fidorohana [[zava-mahadomelina]] ny tanora sasany ka vao mainka mampitombo ny fahasahiranany izany. Maro ny vokatry ny fiainana an-dalambe amin' ny 4&nbsp;Mi, ka anisan' izany: ny faharatsian' ny fahasalamana vokatry ny areti-mifindra, ny tsy fahampian-tsakafo, ny herisetra; ny fanilikilihana sy fanavakavahana ataon' ny fiarahamonina; misy ireo izay voataona hanao heloka bevava mba hahafahany miaina. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Pedro Opeka]] * [[Fahantrana eto Madagasikara]] == Rohy ivelany == * "[http://voyage-aventure-madagascar.over-blog.com/article-dans-les-rues-d-antananarivo-les-4-mi-44632895.html Dans les rues d'Antananarivo, les "4 mi"] ", in ''Voyage Aventure Madagascar'', 10 février 2010 * "[https://sebastienleclezio.com/madagascar4mi Madagascar 4mi] ", in ''Sébastien Le Clezio.'' * "[https://hal.science/hal-01381290v1/document Les nuits tananariviennes : citadinités et marginalités en construction]", Marie Morelle, Catherine Fournet-Guérin, ''[[:fr:HAL_(archive_ouverte)|HAL]]'', 14 Oct 2016. * "[https://midi-madagasikara.mg/peste-quatre-mi-et-darwin/ Peste, « Quatre-mi » et Darwin]", in ''Midimadagasikara'', 23 octobre 2017. * "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1996/03/01/le-combat-du-pere-pedro-pour-les-4-mi-de-madagascar_3703193_1819218.html Le combat du Père Pedro pour les « 4 Mi » de Madagascar]", ''Le Monde'', 01 mars 1996. * "[https://fr.allafrica.com/stories/201302080902.html Madagascar: Pauvreté - Les 4'mis, source d'insécurité et d'insalubrité]", ''Allafrica'', 7 Février 2013. == Loharano sy fanamarihana == 6gkmj4ard4ie586dl7gvwk8cyz5ne0r 0 282822 1092196 1090371 2024-11-28T19:05:51Z Thelezifor 15140 1092196 wikitext text/x-wiki [[Image:Imf-advanced-un-least-developed-2008.svg|thumb|Sarin-tany ara-toekarena maneran-tany tamin' ny taona 2008.{{légende|#3F9BBB|[[Firenena mandroso]]}} {{légende|#E8AA30|Firenena an-dalam-pandrosoana}} {{légende|#CC7662|[[Firenena tsy mandroso indrindra]]}} {{légende|#B9B9B9|Tsy misy zava-pantatra}}|345x345px]] Ny '''firenena an-dalam-pandrosoana''', amin' ny fanasokajiana mahazatra indrindra, dia firenena tsy dia mandroso ara-toekarena raha mitaha amin' ny firenena tavaratra na [[firenena mandroso]]. Nasolo ny anarana teo aloha, izay heverina ho tandrify, lany andro na tsy marina io andian-teny io: firenen' ny "Andian-tany fahatelo" na "firenena tsy mandroso". Ny firenena an-dalam-pandrosoana, araka ny filazan' ny mpanoratra sasany toa an' i Walt Whitman Rostow, dia firenena mifindra avy amin' ny fomba fiaina nentim-paharazana ho amin' ny fomba fiainana môderina nanomboka tamin' ny revôlisiôna indostrialy tany [[Angletera]] tamin' ny taonjato faha-18 sy faha-19. Ny <u>firenena tsy mandroso indrindra</u> (FTMI) dia sokajy tsy miavaka tsara: ny ankamaroan' ireo firenena ireo dia an-dalam-pandrosoana, firenena mirotsaka amin' ny dingan' ny fampandrosoana; voaporofo amin' ny fivoaran' ny <u>tondrom-pandrosoan' ny maha olona</u> ([[Fiteny frantsay|frantsay]]: ''Indice de développement humain'' – IDH) ao amin' izy ireo izany. Na izany aza dia ahitana fandrosoana ara-toekarena ambany kokoa noho ny an' ny firenena an-dalam-pandrosoana hafa izy ireo, izany dia manamarina ny fampidirana azy ireo ao amin' ny lisitry ny FTMI, izay novolavolain' ny ''United Nations Conference on Trade and Development''  – UNCTAD ([[Fiteny anglisy|anglisy]]) na ny ''Conférence des Nations unies sur le commerce et le développement'' – CNUCED (frantsay). Tamin' ny fanontana ny <u>tondrom-pandrosoana</u> (na <u>tondro ara-toekarena</u>) ny taona 2016, ny [[Banky Iraisam-Pirenena]] dia sambany nanavaka ny atao hoe "firenena an-dalam-pandrosoana" sy ny "firenena mandroso". Fanasokajiana efa lany andro izany araka io banky io. Na izany aza, tsy izany no zava-misy ho an' ny Fandaharan' Asan' ny Firenena Mikambana momba ny Fampandrosoana (frantsay: ''Programme des Nations unies pour le développement'' – PNUD) ao amin' ny tatitra isan-taona momba ny <u>fampandrosoana ny maha olona</u> (frantsay: ''Développement humain''). Ny firenena an-dalam-pandrosoana dia matetika manana toetra iraisana vokatry ny tantarany na ny jeôgrafiany. Ohatra, momba ny [[fanjanahantany]], ny risika ara-pahasalamana, ary raha ampitahaina amin' ny firenena manana fidiram-bola be: ambany ny fahafaha-mahazo rano fisotro madio, ny tolotra ara-pahasalamana, ny fahadiovana sy ny fidiovana, ny fahantrana amin' ny angovo, ny haben' ny fandotoana (ohatra ny fahalotoan' ny rivotra, ny fako, ny fahalotoan' ny rano, fangerena an-kalamanjana), ny ampahany be amin' ny mponina voan' ny <u>aretina trôpikaly</u> sy <u>areti-mifindra</u> (<u>aretina trôpikaly tsy misy miraharaha</u>), lozam-pifamoivoizana betsaka kokoa, ary fotodrafitrasa ratsy kokoa amin' ny ankapobeny. Ankoatra izany, matetika dia ambony ihany koa ny tahan' ny <u>tsy fananana asa</u>, ny fahantrana mahazo ny ankamaroan ' ny mponina, ny mosary mahazo ny olona maro, ny <u>fahantrana lalina</u>, ny fampiasana zaza tsy ampy taona, ny tsy haratsian-tsakafo, ny tsy fananana trano fonenana, ny fidorohana [[zava-mahadomelina]], ny fivarotan-tena, ny fahabetsahan' ny mponina be loatra, ny fandosiran' ny manam-pahaizana, ​​ny halehiben' ny <u>toekarena tsy ara-dalàna</u>, ny tahan' ny heloka bevava (fakana vola tsy ara-dalàna, fandrobana, vaky trano, vono olona, ​​faty olona, ​​fanondranana sy fanafarana fitaovam-piadiana tsy ara-dalàna, fivarotana olona ho an' ny firaisana ara-nofo, fivarotana zava-mahadomelina, fakana an-keriny, fanolanana), ambany ny fari-panabeazana, tsy fitoviana ara-toekarena, fandaozan' ny zaza ny sekoly, tsy fahampian' ny <u>fandrindram-piterahana</u>, fitondrana vohoka aloha loatra, toeram-ponenana tsy ara-dalàna sy trano fonenana ratsy, [[kolikoly]] amin' ny ambaratonga rehetra eo amin' ny fitondràm-panjakana, ary ny tsy filaminana ara-pôlitika. Matetika no ambany ny fahafaha-mahazo fitsaboana. Matetika koa ny olona any amin' ny tany an-dalam-pandrosoana no manana salam-pahalava velona ambany kokoa noho ny any amin' ny [[firenena mandroso]], izany dia mampiseho ny tahan' ny fidiram-bola ambany kokoa sy ny fahasalamam-bahoaka ratsy kokoa. Ny vesatry ny areti-mifindra sy ny fahafatesan' ny renin-jaza ary ny fahafatesan' ny zaza dia matetika ambony kokoa any amin' ireo firenena ireo. Ny fiantraikan' ny [[fiovan' ny toetany]] dia heverina fa hisy fiantraikany be amin' ny firenena an-dalam-pandrosoana mihoatra noho ny amin' ny firenena manana fidiram-bola ambony, satria ny ankamaroan' izy ireo dia marefo eo amin' ny lafiny ara-toetany na ambany ny fahatantezany ny toetrandro. Tsy fahita firy mihitsy aza ny fahanteran' ny mponina (fahamaroan' ny olona antitra raha mlitaha amin' ny sokajin-taona hafa) any amin' ny tany an-dalam-pandrosoana. Ny firenena an-dalam-pandrosoana dia matetika misy mponina manana taona anelanelany ambany kokoa noho ny firenena mandroso. Ny fanampiana ho an' ny fampandrosoana na ny fiaraha-miasa amin' ny fampandrosoana dia fanampiana ara-bola omen' ny governemanta vahiny sy ny sampan-draharaha hafa hanohanana ny fampandrosoana ara-toekarena, ara-tontolo iainana, ara-tsôsialy ary ara-pôlitika ao amin' ny firenena an-dalam-pandrosoana. Raha tanteraka ny "<u>tanjon' ny fampandrosoana maharitra</u>" nofaritan' ny [[Firenena Mikambana]] ho an' ny taona 2030 dia ho resy ny ankamaroan' ireo olana ireo. == Jereo koa == * [[Banky Maneran-Tany]] * [[Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena]] * [[Firenena Mikambana]] * [[Firenena Mahantra Bokan-Trosa Indrindra|Firenena mahantra bokan-trosa indrindra]] ld2fajz0x4ri0yqcv55g8006v4o1otg 0 287915 1092194 1084341 2024-11-28T18:59:28Z Thelezifor 15140 Nanampy rohy anatiny 1092194 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty headcount ratio at 1.90 a day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan'andro (2011 PPP) (% n'ny mponina). Miorina amin'ny angona avy amin' ny [[Banky Iraisam-Pirenena]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''tokonam-pahantrana''' na '''fetram-pahantrana''' dia tondro mifandray amin' ny [[fahantrana]]. Ny tokonam-pahantrana dia azo faritana tanteraka (mifototra amin' ny sobikam-panjifana faran' izay kely indrindra, misy na tsy misy fanondro ara-bola) na ampitahaina (isanjato mitaha amin' ny salam-pidiram-bola). Ity tokonana ity dia mitaky sanda tena samihafa arakaraka ny safidy momba ny fikajiana ho an' ny firenena iray. Mifanaraka amin' ny isanjaton' ny [[mponina]] antsoina hoe taham-pahantrana izany. Ny tokonam-pahantrana ampitahaina dia taha marin-toerana an' ny firenena tsirairay, mahakasika ny 15 % amin' ny mponina; izany akory tsy midika fa ny 15 % amin' ny mponina dia mahantra. Amin' ny lafiny iray, ny taha mifanandrify amin' ny tondro tanteraka dia fanombanana tsara ho an' ny fahantrana. Ny anton-javatra mahakasika ny olona tsirairay dia raisina mba hampifanaraka ny tokonam-pahantrana amin' ny fahasamihafan' ny toe-javatra iainana, ohatra, ny vesatry ny fianakaviana, ny taona, na ny isan' ny olona ao an-tokantrano. Ny fetram-pahantrana dia ny haben' ny fidiram-bola kely indrindra heverina ho sahaza amin' ny firenena iray. Ny taham-pahantrana dia matetika kajina amin' ny alalan' ny fanombanana ny totalin' ny sandan' ny zavatra ilaina mandritra ny herintaona ho an' ny olondehibe salany. Ny vidim-ponenana, toy ny hofan-trano, dia mazàna no mahaforona ny ampahany lehibe indrindra amin' ity tombanana ity, noho izany ny mpahay toekarena dia manara-maso ny tsenan' ny trano fonenana sy ny tondro hafa momba ny vidim-ponenana amin' ny maha fiantraikany lehibe amin' ny tokonam-pahantrana. Ny anton-javatra momba ny olona tsirairay dia matetika ampiasaina hijerena toe-javatra samihafa, toy ny hoe ray aman-dreny, zokiolona, ​​zanaka, manambady, sns. Ny fetran' ny fahantrana dia azo ahitsy isan-taona. Amin' ny fampiharana, toy ny famaritana ny fahantrana, ny famaritana ôfisialy na iombonana momba ny taham-pahantrana dia ambony lavitra any amin' ny firenena mandroso noho ny any amin' ny firenena andalam-pandrosoana. == Jereo koa == * [[Toekarena]] * [[Fahantrana]] l6kha9ffjofhp214i2tqff2dkokrn9l 0 289315 1092235 1088363 2024-11-29T09:30:52Z Thelezifor 15140 Nanatsara rafi-pehezanteny 1092235 wikitext text/x-wiki Ny '''fanisana amin' ny teny malagasy''' dia voanteny na andian-teny ampiasaina ho anaran' ny isa ao amin' ny [[fiteny malagasy]]. Amin' ny fitsipiteny dia atao hoe [[mpamaritra isa]] ireo voanteny sy andian-teny ireo. Ampiraisina amin' ny [[anarana]] ny [[mpamaritra isa]] izy ireo mba hilazana ny [[isa]] na laharan' ny zavatra lazaina amin' io anarana io. == Lisitry ny voanteny ampiasaina hilazana isa == Soratana amin' ny voanteny tokana ny isa manomboka amin' ny ''aotra'' ka hatramin' ny ''folo'', toy izany koa ny isa songatombon' ny folo (20, 30, ..., 90), ny songatombon' ny zato (200, 300, ..., 900), ary ny teny hoe arivo, ''alina'', ''hetsy'', ''tapitrisa'', ary ''lavitrisa'', ankoatry ny hafa. === Voanteny fampiasa matetika === Inty ny lisitry ny isa soratana amin' ny voanteny tokana fampiasa matetika, izany hoe sady tsy misy [[tsipi-panohizana]] no tsy misy [[faingo mihantona]] ny fanoratana azy: ''aotra'' na ''zerô'' (0), ''isa'' na ''iray'' na ''iraika'' (1), ''roa'' (2), ''telo'' (3), ''efatra'' (4), ''dimy'' (5), ''enina'' (6), ''fito'' (7), ''valo'' (8), sivy (9), folo (10), roapolo (20), telopolo (30), efapolo (40), dimampolo (50), enimpolo (60), fitopolo (70), valopolo (80), sivifolo (90), zato (100), roanjato (200), telonjato (300), efajato (400), dimanjato (500), eninjato (600), fitonjato (700), valonjato (800), sivanjato (900), arivo (1&nbsp;000), alina (10&nbsp;000), hetsy (100&nbsp;000), tapitrisa (1&nbsp;000&nbsp;000), lavitrisa (1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000)<ref name=":0"><small>Misy ny mihevitra fa tsy mihoatra ny "tapitrisa", hono, ny voanteny tokana ampiasaina amin' ny fiteny malagasy ho enti-manisa, koa noho izany, amin' izy ireo dia tsy misy ny hoe "lavitrisa" sy ny ambonin' izany.</small></ref>. === Voanteny tsy fahita matetika ilazana isa === Inty ny lisitry ny isa soratana amin' ny voanteny tokana (sady tsy misy [[tsipi-panohizana]] no tsy misy [[faingo mihantona]]), izay tsy tena ampiasaina amin' ny fiteny andavanandro: safatsiroa (10&nbsp;000&nbsp;000), <u>tsitamboisa</u> (100&nbsp;000&nbsp;000), lavitrisa (1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), alinkisa (10&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), tsipesimpesenina (100&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), tsitokotsiforohana (1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), tsihitanoanoa (10&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000). == Fanakambanana anaran' isa == === Isa latsaky ny zato === Soratana amin' ny fanombohana amin' ny venty, arahin' ny teny hoe "''ambin' ny''", avy eo amin' ny teny hoe "folo" ny isa mihoatra ny folo ka hatramin' ny latsaky ny roapolo (11 -- 19): ''iraika ambin' ny folo'' (11), ''roa ambin' ny folo'' (12), ''telo ambin' ny folo'' (13), ''efatra ambin' ny folo'' (14), ''dimy ambin' ny folo'' (15), ''enina ambin' ny folo'' (16), ''fito ambin' ny folo'' (17), ''valo ambin' ny folo'' (18), ary ''sivy ambin' ny folo'' (19). Atomboka amin' ny fanoratana ny venty (''iraika'' ... ''sivy'') ny isa ankoatr' ireo etsy aloha ireo, arahin' ny teny hoe "''amby''", ary ny ampolony (ohatra: ''efatra amby telopolo'' (34), ''fito amby efapolo'' (47). === Isa mihoatra ny zato sy latsaka ny arivo === Manomboka amin' ny fanoratana ny venty, mitohy amin' ny antokon' isa lehibe kokoa, ary ampifandraisina ny venty sy ny ampolony ary ny anjatony amin' ny alalan' ny teny hoe "amby" (hatramin' ny 999), ohatra: ohatra: ''sivy amby telopolo amby roanjato'' (239), ''sivy amby sivifolo amby sivanjato'' (999). Atohy amin' ny alalan' ny teny hoe "sy" ny isa lehibe kokoa noho ireo (ohatra: ''dimy amby sivifolo sy efajato sy fito arivo'' (7&nbsp;495). === Songatombo mihoatra ny arivo === * Ny songatombon' ny arivo dia soratana amin' ny fanombohana amin' ny isan' ny arivo,soratana avy eo ny teny hoe "''arivo''"; ohatra: ''roa arivo'' (2&nbsp;000), ''telo arivo'' (3&nbsp;000), ''efatra arivo'' (4&nbsp;000), ''dimy arivo'' (5&nbsp;000), ..., ''sivy arivo'' (9&nbsp;000). * Toy izany koa ny songatombon' ny alina, ohatra: roa alina (20&nbsp;000), telo alina (30&nbsp;000), efatra alina (40&nbsp;000), ..., sivy alina (90&nbsp;000). * Toy izany koa ny songatombon' ny hetsy, ohatra: ''roa hetsy'' (200&nbsp;000), ''telo hetsy'' (300&nbsp;000), ''efatra hetsy'' (400&nbsp;000), ..., ''sivy hetsy'' (900&nbsp;000). * Toy izany koa ny songatombon' ny tapitrisa; ohatra: ''roa tapitrisa'' (2&nbsp;000&nbsp;000), ''telo tapitrisa'' (3&nbsp;000&nbsp;000), ''efatra tapitrisa'' (4&nbsp;000&nbsp;000), ..., ''sivy tapitrisa'' (9&nbsp;000&nbsp;000), ... ''zato tapitrisa'' (100&nbsp;000&nbsp;000), ''sivinjato tapitrisa'' (900&nbsp;000&nbsp;000), ..., arivo lavitrisa (1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), sns. * Toy izany koa ny songatombon' ny lavitrisa; ohatra: ''roa lavitrisa'' (2&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), ''telo lavitrisa'' (3&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), ''efatra lavitrisa'' (4&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), ..., ''sivy lavitrisa'' (9&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), ... ''zato lavitrisa'' (100&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), ..., arivo lavitrisa (1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000), sivy arivo lavitrisa (9&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000) sns. == Famintinana ny anaran' ny toraky ny folo == Inty ny famintinana famintinana ny anaran' ny isa fototra amin' ny teny malagasy: {| class="wikitable" |Toraky ny folo |Anaran' ny isa |Tarehimarika | colspan="2" |Anarana mahasolo azy |- |10⁰ |''Isa, iray, iraika'' |1 | | |- |10¹ |''folo'' |10 | | |- |10² |''zato'' |100 | | |- |10³ |''arivo'' |1&nbsp;000 | | |- |10⁴ |''alina'' |10&nbsp;000 | | |- |10⁵ |''hetsy'' |100&nbsp;000 | | |- |10⁶ |''tapitrisa'' |1&nbsp;000&nbsp;000 | | |- |10⁷ |''safatsiroa'' |10&nbsp;000&nbsp;000 |folo tapitrisa | |- |10⁸ |''tsitamboisa'' |100&nbsp;000&nbsp;000 |zato tapitrisa | |- |10⁹ |''lavitrisa'' |1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000 |arivo tapitrisa | |- |10¹⁰ |''alinkisa'' |10&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000 |folo lavitrisa |alina tapitrisa |- |10¹¹ |''tsipesimpesenina'' |100&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000 |zato lavitrisa |hetsy tapitrisa |- |10¹² |''tsitokotsiforohana'' |1&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000 |arivo lavitrisa |tapitrisa tapitrisa |- |10¹³ |''tsihitanoanoa'' |10&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000&nbsp;000 |alina lavitrisa |folo tapitrisa tapitrisa |} == Jereo koa == * [[Isa]] * [[Fitsipiteny malagasy]] == Loharano sy fanamarihana == 9uxbjw8c0qvhdr8tu86twggfyj8g1wt 14 289739 1092201 1090585 2024-11-29T06:08:32Z 41.213.235.225 1092201 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[Sokajy:Paragoay]] 6q9mr5hhit9zckd6826gctut6tpbje1 0 290052 1092173 2024-11-28T12:16:13Z 41.77.17.152 Pejy noforonina tamin'ny « =[[Senct]]= » 1092173 wikitext text/x-wiki =[[Senct]]= 98mjuz8ykwjw6qhll37nysoccl4uyx9 0 290054 1092191 2024-11-28T17:58:47Z Thelezifor 15140 Fahantran' i Madagasikara sy fahantran' ny Malagasy 1092191 wikitext text/x-wiki Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]) sy ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra) ary ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] eak8ef8zwuwnxjoby903v59w4r2pe4p 1092192 1092191 2024-11-28T18:03:55Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092192 wikitext text/x-wiki Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] 73usly86uqbr86jh0xpm7s3h17mvkqb 1092195 1092192 2024-11-28T19:02:25Z Thelezifor 15140 Nanisy sary 1092195 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty_headcount_ratio_at_1.90_a_day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan' andro (2011 PPP) (% amin' ny mponina). Miorina amin' ny angona avy amin' ny [[Banky Maneran-Tany]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] ticp3zmxrr6gz4v6383zvjvuyftfl4u 1092197 1092195 2024-11-28T19:06:36Z Thelezifor 15140 Nanampy rohy anatiny 1092197 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty_headcount_ratio_at_1.90_a_day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan' andro (2011 PPP) (% amin' ny mponina). Miorina amin' ny angona avy amin' ny [[Banky Maneran-Tany]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] * [[Firenena Mahantra Bokan-Trosa Indrindra]] * [[Firenena an-dalam-pandrosoana]] * [[Firenena mandroso]] e9edcsgs8xejp3hcvnuuhn4rm107blj 1092198 1092197 2024-11-28T19:07:44Z Thelezifor 15140 Nanao fanitsiana madinika 1092198 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty_headcount_ratio_at_1.90_a_day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan' andro (2011 PPP) (% amin' ny mponina). Miorina amin' ny angona avy amin' ny [[Banky Maneran-Tany]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny ankamaroan' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] * [[Firenena Mahantra Bokan-Trosa Indrindra]] * [[Firenena an-dalam-pandrosoana]] * [[Firenena mandroso]] 60o066y1cl628s1ya4cj95otd5bz0g9 1092199 1092198 2024-11-28T19:15:27Z Thelezifor 15140 1092199 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty_headcount_ratio_at_1.90_a_day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan' andro (2011 PPP) (% amin' ny mponina). Miorina amin' ny angona avy amin' ny [[Banky Maneran-Tany]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny ankamaroan' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] * [[Firenena Mahantra Bokan-Trosa Indrindra]] * [[Firenena an-dalam-pandrosoana]] * [[Firenena mandroso]] * [[4Mi (Madagasikara)|4 Mi]] avk20qg4ffk3fnzkdy6vl1i8xh4lir4 1092200 1092199 2024-11-28T19:43:54Z Thelezifor 15140 Nanitatra vontoatiny 1092200 wikitext text/x-wiki [[Sary:Poverty_headcount_ratio_at_1.90_a_day.png|vignette|377x377px|Taham-pahantrana amin' ny $1,90 isan' andro (2011 PPP) (% amin' ny mponina). Miorina amin' ny angona avy amin' ny [[Banky Maneran-Tany]] nanomboka tamin' ny taona 1998 ka hatramin' ny 2018.]] Ny '''fahantrana eto Madagasikara''' dia fahantran' i [[Madagasikara]] sy fahantran' ny ankamaroan' ny [[Malagasy (vahoaka)|Malagasy]]. Miatrika fanamby goavana i Madagasikara amin' ny tahan' ny fahantrana izay ambony indrindra eran-tany. Miaina ao anatin' ny fahantrana ny ampahany be amin' ny vahoaka malagasy na dia eo aza ny harena voajanahary sy ny zavamananaina tsy manam-paharoa ao aminy. Antony maromaro no mahatonga ny fahantrana, ka anisan' izany ny antony ara-[[toekarena]] (ambany ny fitomboan' ny toekarena, fiankinan-doha amin' ny [[fambolena]], tsy fahampian' ny [[fotodrafitrasa]]), ny antony ara-tsôsialy ([[Fanabeazana eto Madagasikara|fanabeazana]] voafetra, tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra), ny antony ara-[[Tontolo iainana eto Madagasikara|tontolo iainana]] (fahasimban' ny tontolo iainana, loza voajanahary), ary ny antony ara-[[pôlitika]] sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana (krizy pôlitika miverimberina sy ny fanjakana tsy tsara tantana). Misy fiantraikany goavana eo amin' ny fiainan' ny mponina ny fahantrana eto Madagasikara, ka anisan' izany ny tsy fanjarian-tsakafo, ny fahazoana ny zavatra ilain' ny mponina andavanandro izay voafetra, ny fitomboan' ny isan' ny olona marefo, ny fifidrà-monina avy any ambanivohitra mankany an-drenivohitra. == Ny mahatonga ny fahantrana == === Antony ara-toekarena === Anisan' ny anton' ny fahantrana ny tsy fahampian' ny fitomboana ara-toekarena ambany izay tsy ampy hamoronana asa mba hampihenana ny fahantrana. Antony iray koa ny fiankinan-doha amin' ny fambolena: ny ampahany betsaka amin' ny mponina dia miaina amin' ny fambolena izay sehatra mora voan' ny loza ateraky ny [[fiovan' ny toetany]] izay miseho amin' ny alalan' ny [[haintany]] sy ny [[rivodoza]]. Ao koa ny fotodrafitrasa tsy ampy toy ny lalana, ny angovo, sns izay mametra ny fidirana amin' ny tsena (na anatiny na ivelany) izay maisakana ny fampandrosoana ara-toekarena. === Antony ara-tsôsialy === Antony ara-tsôsialy mahatonga ny fahantrana koa ny tsy fahampiana ro amn' ny fanabeazana, izay miteraka fahambonian' ny tahan' ny tsy mahay mamaky teny sy manoratra, sy tsy fahafahan' ny maro anisa handranto fianarana tsara kalitao, izay mametra ny fahafahana hahazo asa. Ao koa ny tsy fitoviana eo amin' ny samy faritra sy ny tsy fitovian' ny mpiara-monina eo amin' ny lafiny sôsialy, ary misy koa ny tsy fitovizan' ny ambanivohitra sy ny an-tanàn-dehibe. === Antony ara-tontolo iainana === Mandrahona ny antom-piveloman' ny mponina ny fahasimban' ny [[tontolo iainana]] vokatry ny [[fandripahana ala]], sy ny [[fikao-tany]] ary ny fahaverezan' ny karazana [[zavamananaina]] maro. Mampitombo isa ny olona harefo ny loza voajanahary toy ny [[rivodoza]] sy ny [[haintany]] miverimberina. === Antony ara-pôlitika sy ara-pitantanana === Antony lehibe mampitombo ny fahantrana ny antony ara-[[pôlitika]], anisan' izany ny krizy pôlitika miverimberina, sy ara-pitantanan-draharaham-panjakana, izay ahitana indrindra ny fanjakana tsy tsara tantana. == Jereo koa == * [[Toekaren' i Madagasikara]] * [[Fahantrana]] * [[Firenena Mahantra Bokan-Trosa Indrindra]] * [[Firenena an-dalam-pandrosoana]] * [[Firenena mandroso]] * [[4Mi (Madagasikara)|4 Mi]] qmhc45ndw16uskudt6tuzn77pj5j0ya 0 290055 1092193 2024-11-28T18:57:27Z Thelezifor 15140 Toe-javatra misy ny olona tsy manana ampy amin' izay ilaina mba hahafahany miaina am-pahamendrehana ao amin' ny fiarahamonina misy azy. 1092193 wikitext text/x-wiki Ny '''fahantrana''' dia toe-javatra misy ny olona tsy manana ampy amin' izay ilaina mba hahafahany miaina am-pahamendrehana ao amin' ny fiarahamonina misy azy, izany hoe fiainana ao anatin' ny toe-javatra maha ambany ara-materialy ny tena raha oharina amin' ny olona tena nambinina indrindra; miteraka fahasahiranana amin' ny famenoana ny filan' ny tena sy ny an' ny mpiray ankohonana amin' ny tena izany, sady miteraka fanilikilihana avy amin' ireo izay manan-karena indrindra. Na izany aza dia tsy misy ny famaritana ny atao hoe fahantrana izay ekena sy iraisan' ny rehetra. Heverina ho tena ilaina ny fanomezana fahafaham-po ny filana fototra mba hananan' ny [[olombelona]] fiainana mendrika; amin' izao fandrosoana ara-teknika sy fanatsarana ny toe-piainana any amin' ny <u>firenena mandroso</u> izao anefa dia nipoitra ny famaritana mifototra amin' ny [[tokonam-pahantrana]] izay mifandraika amin' ny <u>salam-pidiram-bola</u> izay tsy misy ifandraisany amin' ny fanomezana fahafaham-po ireo filana ireo. Raha lazaina amin' ny teny hafa dia ny isan' ny olona rehetra manana fidiram-bola isan' olona ambany noho ny isan-jaton' ny fidiram-bola mpanivo ny isan' ny mahantra. Amin' ny ankapobeny dia 20&nbsp;% io tokonana io. Manondro kokoa ny tsy fitoviana ara-[[toekarena]] sy ara-[[pôlitika]] eo amin' ny samy olona sy eo amin' ny samy fiarahamonina ny teny hoe "fahantrana", raha oharina amin' ny fananan-karena. Manandrana manazava ny fisian' ny fahantrana sy ny fomba fitomboan' ny harena ny [[siansa ara-toekarena]]. Manana fisahiranana, izay an' ny olombelona eran-tany koa, ny fitondram-panjakana, manoloana ny fahantrana, ary miezaka ny hifehy izany, na amin' ny fiheverana ny fiainan' ny isam-batan' olona sy ny vondron' olona fotsiny aza, satria hita teny antsefatsefaky ny tantaran' izao tontolo izao ny fifanolanana eo amin' ny mahantra sy ny mpanan-karena, izay mety handrahona ny fahefana efa mipetraka. Antony lehibe mahatonga ny fijaliana ny fahantrana, ary ivon' ny fiheverana ara-[[môraly]] sy ara-[[Filôzôfia|pilôzôfia]] ary ara-[[Fivavahana|pivavahana]] ny fitovian' ny samy olombelona. Misy karazany maro ny fahantrana. a09csu8tzmpen8oj9j8bhmn8s6ly38z 0 290056 1092202 2024-11-29T06:09:11Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[File:Imagem aérea - Cais do Porto (Cáceres) 01.jpg|thumb|[[Cáceres]]]] [[File:Riodelaplatabasinmap.png|thumb|left|Rio Paraguay]] Ny '''Rio Paraguay''' (''Reniranon'i Paragoay'') dia lalan-drano any [[Amerika Atsimo]] izay mamakivaky an'i [[Brezila]], [[Bolivia]], [[Paragoay]] ary [[Arjentina]]. Mirefy 2 621 km ny halavan’ilay renirano, ka anisan’ny renirano 40 lava indrindra eran-tany izy io. Ny renirano dia manomboka amin'ny Chapada dos Parecis ao [... » 1092202 wikitext text/x-wiki [[File:Imagem aérea - Cais do Porto (Cáceres) 01.jpg|thumb|[[Cáceres]]]] [[File:Riodelaplatabasinmap.png|thumb|left|Rio Paraguay]] Ny '''Rio Paraguay''' (''Reniranon'i Paragoay'') dia lalan-drano any [[Amerika Atsimo]] izay mamakivaky an'i [[Brezila]], [[Bolivia]], [[Paragoay]] ary [[Arjentina]]. Mirefy 2 621 km ny halavan’ilay renirano, ka anisan’ny renirano 40 lava indrindra eran-tany izy io. Ny renirano dia manomboka amin'ny Chapada dos Parecis ao [[Mato Grosso]] ary miafara amin'ny fihaonan'ny Reniranon'i [[Paraná (renirano)]]. Mandalo ny renivohitr'i Paragoay: [[Asunción]] {{commonscat|Paraguay River}} [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Paragoay]] [[sokajy:Renirano any Arjentina]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano any Bolivia]] nuk2ry8d0htbcril05hymf78f1rizvy 1092204 1092202 2024-11-29T06:11:19Z 41.213.235.225 1092204 wikitext text/x-wiki [[File:Imagem aérea - Cais do Porto (Cáceres) 01.jpg|thumb|[[Cáceres]]]] [[File:Riodelaplatabasinmap.png|thumb|left|Rio Paraguay]] Ny '''Rio Paraguay''' (''Reniranon'i Paragoay'') dia lalan-drano any [[Amerika Atsimo]] izay mamakivaky an'i {{Brazila}}, {{Bolivia}}, {{Paragoay}} ary {{Arjentina}}. Mirefy 2 621 km ny halavan’ilay renirano, ka anisan’ny renirano 40 lava indrindra eran-tany izy io. Ny renirano dia manomboka amin'ny Chapada dos Parecis ao [[Mato Grosso]] ary miafara amin'ny fihaonan'ny Reniranon'i [[Paraná (renirano)]]. Mandalo ny renivohitr'i Paragoay: [[Asunción]] {{commonscat|Paraguay River}} [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Paragoay]] [[sokajy:Renirano any Arjentina]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano any Bolivia]] b9ug4feu4ekg7065bprbohxwl925ckq 1092205 1092204 2024-11-29T06:17:38Z 41.213.235.225 1092205 wikitext text/x-wiki [[File:Imagem aérea - Cais do Porto (Cáceres) 01.jpg|thumb|[[Cáceres (Mato Grosso)]]]] [[File:Riodelaplatabasinmap.png|thumb|left|Rio Paraguay]] Ny '''Rio Paraguay''' (''Reniranon'i Paragoay'') dia lalan-drano any [[Amerika Atsimo]] izay mamakivaky an'i {{Brazila}}, {{Bolivia}}, {{Paragoay}} ary {{Arjentina}}. Mirefy 2 621 km ny halavan’ilay renirano, ka anisan’ny renirano 40 lava indrindra eran-tany izy io. Ny renirano dia manomboka amin'ny Chapada dos Parecis ao [[Mato Grosso]] ary miafara amin'ny fihaonan'ny Reniranon'i [[Paraná (renirano)]]. Mandalo ny renivohitr'i Paragoay: [[Asunción]] {{commonscat|Paraguay River}} [[pt:Rio Paraguai]] [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Paragoay]] [[sokajy:Renirano any Arjentina]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano any Bolivia]] 4lzvegeuugt2vsfjiufyseu7xjkn7hn 1092211 1092205 2024-11-29T06:51:30Z 41.213.235.225 1092211 wikitext text/x-wiki [[File:Imagem aérea - Cais do Porto (Cáceres) 01.jpg|thumb|[[Cáceres (Mato Grosso)]]]] [[File:Riodelaplatabasinmap.png|thumb|left|Rio Paraguay]] Ny '''Rio Paraguay''' (''Reniranon'i Paragoay'') dia lalan-drano any [[Amerika Atsimo]] izay mamakivaky an'i {{Brazila}}, {{Bolivia}}, {{Paragoay}} ary {{Arjentina}}. Mirefy 2 621 km ny halavan’ilay renirano, ka anisan’ny renirano 40 lava indrindra eran-tany izy io. Ny renirano dia manomboka amin'ny Chapada dos Parecis ao [[Mato Grosso]] ary miafara amin'ny fihaonan'ny [[Paraná (renirano)|Reniranon'i Paraná]]. Mandalo ny renivohitr'i Paragoay: [[Asunción]] {{commonscat|Paraguay River}} [[pt:Rio Paraguai]] [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Paragoay]] [[sokajy:Renirano any Arjentina]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano any Bolivia]] 04z7obft40fs8xl5wbigx45kmz4ealc 14 290057 1092203 2024-11-29T06:09:42Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Bolivia]] » 1092203 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Bolivia]] p6zkfwuzntqkhrinobs6graiaq4svl9 0 290058 1092206 2024-11-29T06:27:27Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|-16.071111|-57.678889}} {{infobox tanàna |anarana = Cáceres (Mato Grosso) |velarantany = |faritany = {{Mato Grosso}} |isam-ponina = 91.626 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary=Flavio Andrr Rio Paraguai Caceres MT (40247621154).jpg |saina =Bandeira-caceres.jpg }} [[File:MatoGrosso Municip Caceres.svg|thumb|left|Caceres]] '''Cáceres''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i {{Mato Grosso}} ao amin'ny {{... » 1092206 wikitext text/x-wiki {{coord|-16.071111|-57.678889}} {{infobox tanàna |anarana = Cáceres (Mato Grosso) |velarantany = |faritany = {{Mato Grosso}} |isam-ponina = 91.626 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary=Flavio Andrr Rio Paraguai Caceres MT (40247621154).jpg |saina =Bandeira-caceres.jpg }} [[File:MatoGrosso Municip Caceres.svg|thumb|left|Caceres]] '''Cáceres''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i {{Mato Grosso}} ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-ponina dia 91.626 tamin'ny taona 2024. Ny kaominina dia manamorona an'i {{Bolivia}} ary izy no tanàna lehibe ao Mato Grosso rakotry ny [[Pantanal]]. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso]] == Tsiahy == <references/> {{commonscat}} [[de:Cáceres (Mato Grosso)]] [[sokajy:Tanàna ao Mato Grosso]] 45i2z4se7csgvgc525znhwrf9g4nk1n 1092207 1092206 2024-11-29T06:32:33Z 41.213.235.225 1092207 wikitext text/x-wiki {{coord|-16.071111|-57.678889}} {{infobox tanàna |anarana = Cáceres (Mato Grosso) |velarantany = |faritany = {{Mato Grosso}} |isam-ponina = 91.626 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary=Flavio Andrr Rio Paraguai Caceres MT (40247621154).jpg |saina =Bandeira-caceres.jpg }} [[File:MatoGrosso Municip Caceres.svg|thumb|left|Caceres]] '''Cáceres''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i {{Mato Grosso}} ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-ponina dia 91.626 tamin'ny taona 2024. Ny kaominina dia manamorona an'i {{Bolivia}} ary izy no tanàna lehibe ao Mato Grosso rakotry ny [[Pantanal]]. Ny lalambe federaly breziliana [[BR-070]] dia mampifandray an'i Cáceres amin'i [[Cuiabá]] sy [[San Matías (Santa Cruz)]] any [[Bolivia]]. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso]] == Tsiahy == <references/> {{commonscat}} [[de:Cáceres (Mato Grosso)]] [[sokajy:Tanàna ao Mato Grosso]] f1vafst5pjtim02bac4rh8ahw3c7req 1092212 1092207 2024-11-29T06:53:15Z 41.213.235.225 1092212 wikitext text/x-wiki {{coord|-16.071111|-57.678889}} {{infobox tanàna |anarana = Cáceres (Mato Grosso) |velarantany = |faritany = {{Mato Grosso}} |isam-ponina = 91.626 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary=Flavio Andrr Rio Paraguai Caceres MT (40247621154).jpg |saina =Bandeira-caceres.jpg }} [[File:MatoGrosso Municip Caceres.svg|thumb|left|Caceres]] '''Cáceres''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i {{Mato Grosso}} ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-ponina dia 91.626 tamin'ny taona 2024. Ny kaominina dia manamorona an'i {{Bolivia}} ary izy no tanàna lehibe ao Mato Grosso rakotry ny [[Pantanal matogrossense]]. Ny lalambe federaly breziliana [[BR-070]] dia mampifandray an'i Cáceres amin'i [[Cuiabá]] sy [[San Matías (Santa Cruz)]] any [[Bolivia]]. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso]] == Tsiahy == <references/> {{commonscat}} [[de:Cáceres (Mato Grosso)]] [[sokajy:Tanàna ao Mato Grosso]] mgzmvrg2rlqrgyu8uq3vyvikg7b9mon 0 290059 1092213 2024-11-29T07:34:28Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|00|59|N|50|58|W}} {{infobox tanàna |anarana = Cutias |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 6217 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = |saina=Cutiasbandeiramap.jpg }} [[File:Amapa MunicipCutias.jpg|thumb|left|Cutias]] I '''Cutias''' (''Cutias do Araguari'') dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}} Ny isam-ponina dia 6.217 tamin'ny taona 2021 ary 2.179,114 km²... » 1092213 wikitext text/x-wiki {{coord|00|59|N|50|58|W}} {{infobox tanàna |anarana = Cutias |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 6217 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = |saina=Cutiasbandeiramap.jpg }} [[File:Amapa MunicipCutias.jpg|thumb|left|Cutias]] I '''Cutias''' (''Cutias do Araguari'') dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}} Ny isam-ponina dia 6.217 tamin'ny taona 2021 ary 2.179,114 km² ny velarantany. Ny fetrany dia [[Tartarugalzinho]] sy [[Amapá (tanàna)]] any avaratra, [[Macapá]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any andrefana. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], '''Cutias''', [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Calçoene]] [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] mit1uxw0c489ahs2egjqej8e1n9h7dr 1092214 1092213 2024-11-29T07:35:22Z 41.213.235.225 1092214 wikitext text/x-wiki {{coord|00|59|N|50|58|W}} {{infobox tanàna |anarana = Cutias |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 6217 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = |saina=Cutiasbandeiramap.jpg }} [[File:Amapa MunicipCutias.jpg|thumb|left|Cutias]] I '''Cutias''' (''Cutias do Araguari'') dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}} Ny isam-ponina dia 6.217 tamin'ny taona 2021 ary 2.179,114 km² ny velarantany. Ny fetrany dia [[Tartarugalzinho]] sy [[Amapá (tanàna)]] any avaratra, [[Macapá]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any andrefana. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], '''Cutias''', [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Cutias (Amapá)]] [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 14xm0p2m45m10m5x1vrja2cw03xarat 1092221 1092214 2024-11-29T08:23:36Z 41.213.235.225 1092221 wikitext text/x-wiki {{coord|00|59|N|50|58|W}} {{infobox tanàna |anarana = Cutias |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 6217 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = |saina=Cutiasbandeiramap.jpg }} [[File:Amapa MunicipCutias.jpg|thumb|left|Cutias]] I '''Cutias''' (''Cutias do Araguari'') dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}} Ny isam-ponina dia 6.217 tamin'ny taona 2021 ary 2.179,114 km² ny velarantany. Ny fetrany dia [[Tartarugalzinho]] sy [[Amapá (tanàna)]] any avaratra, [[Macapá]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any andrefana. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], '''Cutias''', [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Cutias (Amapá)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 1c6z63jzqlg5dow3g3kgajnc7thmwks 0 290060 1092215 2024-11-29T07:42:16Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|00|51|N|51|11|W}} {{infobox tanàna |anarana = Ferreira Gomes |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 7087 |velaranty=5046,99 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Ferreira gomes beach.jpg |saina=Bandeira de Ferreira Gomes AP.svg }} [[File:Amapa Municip_FerreiraGomes.jpg|thumb|left|Ferreira Gomes]] I '''Ferreira Gomes''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}}. N... » 1092215 wikitext text/x-wiki {{coord|00|51|N|51|11|W}} {{infobox tanàna |anarana = Ferreira Gomes |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 7087 |velaranty=5046,99 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Ferreira gomes beach.jpg |saina=Bandeira de Ferreira Gomes AP.svg }} [[File:Amapa Municip_FerreiraGomes.jpg|thumb|left|Ferreira Gomes]] I '''Ferreira Gomes''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}}. Ny isam-ponina dia 7.087 tamin'ny taona 2016 ary 5046.996 km² ny velarantany. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Ferreira Gomes]] [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] cchigxji4ac2782vegjfxswtv2wmd2k 0 290061 1092216 2024-11-29T08:07:20Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Br... » 1092216 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 92n5uw19dorqmr6pml9n540h0s4y15a 1092217 1092216 2024-11-29T08:07:59Z 41.213.235.225 1092217 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. ==Lalana== [[BR-156]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] fhhjwgrdfd3jhzcuqbhs7xbgxgpojmj 1092218 1092217 2024-11-29T08:08:25Z 41.213.235.225 1092218 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. ==Lalana== [[BR-156]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] rhwje50s1ppdc1oe8y85478cs5hf35w 1092219 1092218 2024-11-29T08:08:36Z 41.213.235.225 1092219 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. ==Lalana== [[BR-156]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 95vy9koj8q7bvp2vm8r38sl8jv3g3jz 1092220 1092219 2024-11-29T08:09:01Z 41.213.235.225 1092220 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |velarantany =2179 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |verlarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. ==Lalana== [[BR-156]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 4x4bazrk9hgpn86wgpdzrf2v1v79ji1 1092229 1092220 2024-11-29T09:00:29Z 41.213.235.225 1092229 wikitext text/x-wiki {{coord|01|30|N|50|55|W}} {{infobox tanàna |anarana = Tartarugalzino |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 15665 |velarantany= 6.712 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Igarapé Euzébio.JPG |saina=Bandeira de Tartarugalzinho AP.svg }} [[File:Amapa Municip_Tartarugalzinho.jpg|thumb|left|Tartarugalzinho]] '''Tartarugalzinho''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 15665 mponina tamin'ny taona 2016, ny velarantanin'ilay kaominina dia 6.711,95 km². Ny fetrany dia [[Pracuuba]] any avaratra andrefana sy avaratra, [[Amapá (tanàna)]] any avaratra atsinanana, [[Cutias]] any atsimo atsinanana ary [[Ferreira Gomes]] any atsimo andrefana. ==Lalana== [[BR-156]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Tartarugalzinho]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] mohmssaikqf4pvzrw4y5wce7f67736l 0 290062 1092222 2024-11-29T08:33:04Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|02|03|N|50|47|W}} {{infobox tanàna |anarana = Amapá (tanàna) |velarantany =8.454,8 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 9.255 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Amapá Church.jpg |saina=Bandeira Município de Amapá.jpg }} [[File:Amapa Municip_Amapa.jpg|thumb|left|Amapa]] '''Amapá (tanàna)''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 9265 mponin... » 1092222 wikitext text/x-wiki {{coord|02|03|N|50|47|W}} {{infobox tanàna |anarana = Amapá (tanàna) |velarantany =8.454,8 |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 9.255 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Amapá Church.jpg |saina=Bandeira Município de Amapá.jpg }} [[File:Amapa Municip_Amapa.jpg|thumb|left|Amapa]] '''Amapá (tanàna)''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 9265 mponina tamin'ny taona 2021 ary 8454.8 ny velarantany. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], '''Cutias''', [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Amapá (município)]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] inabr6a6g091rc0dv0h4ph7hhsyh5z3 0 290063 1092223 2024-11-29T08:43:45Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|00|46|N|51|57|W}} {{infobox tanàna |anarana = Pedra Branca do Amapari |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 10.773 |velarantany= 9.495 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Railway bridge pedra branca.jpg |saina=Bandeira de Pedra Branca do Amapari.jpg }} [[File:Amapa Municip_PedraBrancadoAmapari.jpg|thumb|left|Pedra Branca do Amapari]] '''Pedra Branca do Amapari''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i ... » 1092223 wikitext text/x-wiki {{coord|00|46|N|51|57|W}} {{infobox tanàna |anarana = Pedra Branca do Amapari |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 10.773 |velarantany= 9.495 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Railway bridge pedra branca.jpg |saina=Bandeira de Pedra Branca do Amapari.jpg }} [[File:Amapa Municip_PedraBrancadoAmapari.jpg|thumb|left|Pedra Branca do Amapari]] '''Pedra Branca do Amapari''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]] ao amin'ny {{Brazila}}. Ny isam-ponina dia 10.773 tamin'ny taona 2010, ary 9495 km² ny velarantaniny. == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Pedra Branca do Amapari]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] jvkcg9nqhhaqvzo2s0iqts0roe96wjy 0 290064 1092225 2024-11-29T08:58:05Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « {{coord|00|56|N|52|25|W}} {{infobox tanàna |anarana = Vitória do Jari |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 12.445 |velarantany= 2.483 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Vitória do Jari Amapá Brazil.jpg |saina=Bandeira_de_Vitória_do_Jari_-_AP.svg }} [[File:Amapa Municip_VitóriadoJari.jpg|thumb|left|Vitória do Jari]] '''Vitória do Jari''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazile}}.... » 1092225 wikitext text/x-wiki {{coord|00|56|N|52|25|W}} {{infobox tanàna |anarana = Vitória do Jari |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 12.445 |velarantany= 2.483 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Vitória do Jari Amapá Brazil.jpg |saina=Bandeira_de_Vitória_do_Jari_-_AP.svg }} [[File:Amapa Municip_VitóriadoJari.jpg|thumb|left|Vitória do Jari]] '''Vitória do Jari''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazile}}. Ny isam-poniny dia 12.445 ary ny velarantany dia 2.483 km². Ny fetrany dia i [[Mazagão]] any avaratra, [[Laranjal do Jari]] any avaratra andrefana ary [[Gurupá]] (Pará) any atsimo. Renirano: [[Amazôna]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Vitória do Jari]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] byg2g65g3ik6vzuzsxk4a4u0unys355 1092231 1092225 2024-11-29T09:01:30Z 41.213.235.225 1092231 wikitext text/x-wiki {{coord|00|56|N|52|25|W}} {{infobox tanàna |anarana = Vitória do Jari |faritany = [[Amapá]] |isam-ponina = 12.445 |velarantany= 2.483 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Vitória do Jari Amapá Brazil.jpg |saina=Bandeira_de_Vitória_do_Jari_-_AP.svg }} [[File:Amapa Municip_VitóriadoJari.jpg|thumb|left|Vitória do Jari]] '''Vitória do Jari''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Amapá]], ao {{Brazila}}. Ny isam-poniny dia 12.445 ary ny velarantany dia 2.483 km². Ny fetrany dia i [[Mazagão]] any avaratra, [[Laranjal do Jari]] any avaratra andrefana ary [[Gurupá]] (Pará) any atsimo. Renirano: [[Amazôna]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Amapá]] *** [[Amapá (tanàna)|Amapá]], [[Calçoene]], [[Cutias]], [[Ferreira Gomes]], [[Macapá]], [[Itaubal]], [[Laranjal do Jari]], [[Mazagão]], [[Oiapoque]], [[Porto Grande]], [[Pedra Branca do Amapari]], [[Pracuúba]], [[Santana]], [[Serra do Navio]], [[Tartarugalzinho]] sy [[Vitória do Jari]] == Tsiahy == <references/> [[pt:Vitória do Jari]] [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Amapá]] 2x6g673bs1z9ssc60ty8i0vahpavk1m 0 290065 1092227 2024-11-29T08:58:11Z Thelezifor 15140 nanova ny anaran'i [[4Mi (Madagasikara)]] ho [[4 Mi (Madagasikara)]] i Thelezifor 1092227 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA [[4 Mi (Madagasikara)]] nujcd2abipshs6u4f9cd32yb4bhb7ge 0 290066 1092228 2024-11-29T09:00:07Z Thelezifor 15140 Fihodinana 1092228 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA[[4 Mi (Madagasikara)]] 73n7sqy4hq66ue87gh9dgg932mxbz3b 0 290067 1092230 2024-11-29T09:00:59Z Thelezifor 15140 Fihodinana 1092230 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA[[4 Mi (Madagasikara)]] 73n7sqy4hq66ue87gh9dgg932mxbz3b 0 290068 1092242 2024-11-29T10:34:20Z Thelezifor 15140 nanova ny anaran'i [[Ntaolo]] ho [[Ntaolo malagasy]] i Thelezifor 1092242 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA [[Ntaolo malagasy]] 8srmnnsnoud0qex2yuqaasxt2qjl1qg