Wikipedia mgwiki https://mg.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Fandraisana MediaWiki 1.44.0-wmf.5 first-letter Rakitra Manokana Dinika Mpikambana Dinika amin'ny mpikambana Wikipedia Dinika amin'ny Wikipedia Sary Dinika amin'ny sary MediaWiki Dinika amin'ny MediaWiki Endrika Dinika amin'ny endrika Fanoroana Dinika amin'ny fanoroana Sokajy Dinika amin'ny sokajy TimedText TimedText talk Module Discussion module 0 2478 1092248 1076780 2024-11-29T12:21:39Z Thelezifor 15140 1092248 wikitext text/x-wiki [[Sary:Taro - Tsimbazaza Zoo.jpg|vignette|Farihy (dobo) ao amin' ilay valan-javaboary|290x290px]] Ny '''Valan-javamaniry amam-bibin' i Tsimbazaza''' dia [[valan-javaboary]] ahitana [[zavamaniry]] sy [[biby]] amam-[[Vorona|borona]], sady toeram-pialam-boly ao [[Tsimbazaza]], ampahany amin' ny vakin-tanànan' i [[Fiadanana (Antananarivo)|Fiadanana]], ao amin' ny tanànan' [[Antananarivo]], renivohitr' i [[Madagasikara]], izay natao fitahirizana ny biby sy ny zavamaniry eto Madagasikara. == Tantara == Ity valan-javamaniry sy biby ity dia naorin' ny  [[Madagasikara zanatany frantsay|mpanjanatany frantsay]] tamin' ny taona 1925. Talohan' izay anefa dia efa nampihady ny [[farihy]] mba ho fandroan' ny miaramila ny mpanjaka [[Radama I]]. == Departemanta == Ho fampandehanana araka ny tokony ho izy ity valan-javaboary ity dia misy sampan-draharaha na departemanta samihafa: ny departemantan' ny fitantanan-draharaha sy ny fitantanam-bola, ny departemantan' ny fampianarana momba ny fiarovana ny tontolo iainana, ny departemantan' ny biby, ary ny departemantan' ny zavamaniry. Ny departemantan' ny fitantanan-draharaha sy ny fitantanam-bola dia miandraikitra ny fitantanana ny tetibola sy ny mpiasa ary ny fitaovana. Ny departemantan' ny fampianarana momba ny fiarovana ny tontolo iainana dia miantoka ny fanabeazana momba ny [[tontolo iainana]] ivelany sy ao amin' ilay valan-javaboary amin' ny fampiasana ny [[tranombakoka]] ho toy ny tranomboky mba hahafahan' ny besinimaro hanana fahalalana bebe kokoa momba ny tontolo voajanahary sy ny tontolo iainana. Ny departemantan' ny biby dia mikarakara biby mba hahasarika ny vahoaka ho tia ny hakanton' ny [[zavaboary]]. Ny departemantan' ny zavamaniry dia miantoka ny fanangonana ny zavamaniry maty sy ny mikojakoja ny zavamaniry velona. Mizara roa ilay tranombakoka: ny tranombakoka momba ny paleôntôlôjia (ny zavatra nisy fahagola) hitandrovana ny vakivakin-javatra sisa tavela sy ny taolam-biby nisy tany aloha elabe, sy ny tranombakoka momba ny etnôgrafia (momba ny fomban' ny foko isankarazany) ho hahafantarana ny kolontsaina malagasy. == Ny ao anatin' ny valan-javaboary == === Ny valam-biby === Ny valam-biby dia valan-javaboary miaro sy mitahiry ny zavamaniry sy biby eto an-toerana. Ahitana bibidia sy biby mahazatra kokoa toy ny [[rameva]] na [[lambo]] ny ao. Anisan' ny biby mahasarika mpitsidika ao amin' ity toerana ity ny [[Amboanala|karazana gidro]] (''Lemuridae''). Karazam-borona miisa 53 no hita ao, tranom-borondrano lehibe misy karazam-borona valo toy ny [[vano]] (''Ardea cinerea firasa''), misy koa ny akanin-[[takatra]] (''Scopus umbretta''), sns. [[Ankoay]] mpivady roa (''Haliaeetus vociferoides'') no ao anaty vata fonenam-borona manana hahavo 2 m sy sakany 4 m ka tsy afaka manidina. [[Sary:Madagascarfisheagle.jpg|vignette|181x181px|[[Ankoay]] ao Tsimbazaza]] Ao amin' io valan-javaboary io dia zaraina araka ny karazany ny biby amam-borona satria misy biby na vorona tsy mahatanty tabataba ary misy hafa mivoaka amin' ny alina fotsiny. === Valan-javamaniry === Toerana maitso ao an-drenivohitr' i Madagasikara ity valan-javaboary ity. Ny faritra tsirairay eto Madagasikara dia asehon' ny zavamaniry mampiavaka azy amin' ny hafa. Ohatra, ny faritr' i [[Faritanin' i Toamasina|Toamasina]] dia asehon' ny [[ravinala]]. Ary ny tapany atsimo asehon' ny karazana [[fantiolotsy]] (''[[didiereaceae]]'') sy ny karazana vontaka (''[[pachypodium]]''). Eo akaikin' ilay farihy dia misy [[voahirana]] (''nymphaea stellata''), misy [[tsikafonkafombazaha]] sy [[zozoro]]. Amin' ny tapany avaratra amin' ny valan-javaboary dia misy karazana [[ampanga]] sy ny [[ôrkide]] tsy misy afa-tsy eto [[Madagasikara]]. Ery ambany ny karazana palmie malagasy sy vahiny toy ny [[rofia]] (''Raphia farinifera'') sy [[ravinala]] (''Ravenala madagascariensis''), ary etsy ankilany kosa dia ahitana [[zaha]] (''Adansonia madagascariensis'') sy zavamaniry mahatanty toetany maina izay maneho ny faritra maina indrindra eto Madagasikara. Ahitana zavamaniry fanao fanafody koa ny ao. ==Jereo eto== '''Rohy ivelany''' * {{fr}} [http://www.refer.mg/edu/minesup/organe/pbztbien.htm PBZT] {{Wayback|url=http://www.refer.mg/edu/minesup/organe/pbztbien.htm |date=20100430205327 }} '''Rohy anatiny''' * [[Fantiolotsy]] * ''[[Didiereaceae]]'' * [[Hazotavoahangy]] * ''[[Pachypodium]]'' * [[Amboanala]] [[Sokajy:Jeografian'i Madagasikara]] 1i57kkcs01vrr9wyeburrbqskey7uoz 1092250 1092248 2024-11-29T12:24:26Z Thelezifor 15140 1092250 wikitext text/x-wiki [[Sary:Taro - Tsimbazaza Zoo.jpg|vignette|Farihy (dobo) ao amin' ilay valan-javaboary|290x290px]] Ny '''Valan-javamaniry amam-bibin' i Tsimbazaza''' dia [[valan-javaboary]] ahitana [[zavamaniry]] sy [[biby]] amam-[[Vorona|borona]], sady toeram-pialam-boly ao [[Tsimbazaza]], ampahany amin' ny vakin-tanànan' i [[Fiadanana (Antananarivo)|Fiadanana]], ao amin' ny tanànan' [[Antananarivo]], renivohitr' i [[Madagasikara]], izay natao fitahirizana ny biby sy ny zavamaniry eto Madagasikara. == Tantara == Ity valan-javamaniry sy biby ity dia naorin' ny  [[Madagasikara zanatany frantsay|mpanjanatany frantsay]] tamin' ny taona 1925. Talohan' izay anefa dia efa nampihady ny [[farihy]] mba ho fandroan' ny miaramila ny mpanjaka [[Radama I]]. == Departemanta == Ho fampandehanana araka ny tokony ho izy ity valan-javaboary ity dia misy sampan-draharaha na departemanta samihafa: ny departemantan' ny fitantanan-draharaha sy ny fitantanam-bola, ny departemantan' ny fampianarana momba ny fiarovana ny tontolo iainana, ny departemantan' ny biby, ary ny departemantan' ny zavamaniry. Ny departemantan' ny fitantanan-draharaha sy ny fitantanam-bola dia miandraikitra ny fitantanana ny tetibola sy ny mpiasa ary ny fitaovana. Ny departemantan' ny fampianarana momba ny fiarovana ny tontolo iainana dia miantoka ny fanabeazana momba ny [[tontolo iainana]] ivelany sy ao amin' ilay valan-javaboary amin' ny fampiasana ny [[tranombakoka]] ho toy ny tranomboky mba hahafahan' ny besinimaro hanana fahalalana bebe kokoa momba ny tontolo voajanahary sy ny tontolo iainana. Ny departemantan' ny biby dia mikarakara biby mba hahasarika ny vahoaka ho tia ny hakanton' ny [[zavaboary]]. Ny departemantan' ny zavamaniry dia miantoka ny fanangonana ny zavamaniry maty sy ny mikojakoja ny zavamaniry velona. Mizara roa ilay tranombakoka: ny tranombakoka momba ny paleôntôlôjia (ny zavatra nisy fahagola) hitandrovana ny vakivakin-javatra sisa tavela sy ny taolam-biby nisy tany aloha elabe, sy ny tranombakoka momba ny etnôgrafia (momba ny fomban' ny foko isankarazany) ho hahafantarana ny kolontsaina malagasy. == Ny ao anatin' ny valan-javaboary == === Ny valam-biby === Ny valam-biby dia valan-javaboary miaro sy mitahiry ny zavamaniry sy biby eto an-toerana. Ahitana bibidia sy biby mahazatra kokoa toy ny [[rameva]] na [[lambo]] ny ao. Anisan' ny biby mahasarika mpitsidika ao amin' ity toerana ity ny [[Amboanala|karazana gidro]] (''Lemuridae''). Karazam-borona miisa 53 no hita ao, tranom-borondrano lehibe misy karazam-borona valo toy ny [[vano]] (''Ardea cinerea firasa''), misy koa ny akanin-[[takatra]] (''Scopus umbretta''), sns. [[Ankoay]] mpivady roa (''Haliaeetus vociferoides'') no ao anaty vata fonenam-borona manana hahavo 2 m sy sakany 4 m ka tsy afaka manidina. [[Sary:Madagascarfisheagle.jpg|vignette|181x181px|[[Ankoay]] ao Tsimbazaza]] Ao amin' io valan-javaboary io dia zaraina araka ny karazany ny biby amam-borona satria misy biby na vorona tsy mahatanty tabataba ary misy hafa mivoaka amin' ny alina fotsiny. === Valan-javamaniry === Toerana maitso ao an-drenivohitr' i Madagasikara ity valan-javaboary ity. Ny faritra tsirairay eto Madagasikara dia asehon' ny zavamaniry mampiavaka azy amin' ny hafa. Ohatra, ny faritr' i [[Faritanin' i Toamasina|Toamasina]] dia asehon' ny [[ravinala]]. Ary ny tapany atsimo asehon' ny karazana [[fantiolotsy]] (''[[didiereaceae]]'') sy ny karazana vontaka (''[[pachypodium]]''). Eo akaikin' ilay farihy dia misy [[voahirana]] (''nymphaea stellata''), misy [[tsikafonkafombazaha]] sy [[zozoro]]. Amin' ny tapany avaratra amin' ny valan-javaboary dia misy karazana [[ampanga]] sy ny [[ôrkide]] tsy misy afa-tsy eto [[Madagasikara]]. Ery ambany ny karazana palmie malagasy sy vahiny toy ny [[rofia]] (''Raphia farinifera'') sy [[ravinala]] (''Ravenala madagascariensis''), ary etsy ankilany kosa dia ahitana [[zaha]] (''Adansonia madagascariensis'') sy zavamaniry mahatanty toetany maina izay maneho ny faritra maina indrindra eto Madagasikara. Ahitana zavamaniry fanao fanafody koa ny ao. ==Jereo koa== * [[Akademia Malagasy]] * [[Fantiolotsy]] * ''[[Didiereaceae]]'' * [[Hazotavoahangy]] * ''[[Pachypodium]]'' * [[Amboanala]] == Rohy ivelany == * {{fr}} [http://www.refer.mg/edu/minesup/organe/pbztbien.htm PBZT] {{Wayback|url=http://www.refer.mg/edu/minesup/organe/pbztbien.htm |date=20100430205327 }} [[Sokajy:Jeografian'i Madagasikara]] jiecwy6j769caql1o6bun4thuz9x0pa 0 6705 1092281 1084292 2024-11-30T03:48:29Z InternetArchiveBot 25011 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1092281 wikitext text/x-wiki {{infobox fiteny |fiteny=Fiteny arabo<br>العربية |isan'ny mpiteny=480 tapitrisa |faritany=[[Tontolo arabo]] ([[Afrika Avaratra]], [[Azia Andrefana]]) |sata= '''Teny ôfisialy''':<br>{{Arabia Saodita}}, {{Aljeria}}, {{Baharainy}}, {{Ejipta}}, {{Jordania}}, {{Koweit}}, {{Lebanona}},{{Libia}}, {{Maroka}}, {{Oman}}, {{Palestina}}, {{Siria}}, {{Tonizia}}, {{Yemen}}<br>'''Fikambanana iraisam-pirenena'''<br> {{Liga Arabo}}, {{Firenena Mikambana}} }} [[Sary:Arabic Dispersion.svg|vignette|272x272px|Fitsinjarana ara-jeôgrafia ny fiteny arabo: fiteny arabon' ny maro anisa sy fiteny arabon' ny vitsy anisa]] Ny '''fiteny arabo''' dia [[fiteny semitika]] tenenina ao [[Afrika Avaratra]] sy any [[Azia Andrefana]]. Amin' ny teny arabo izy dia atao hoe العربية / ''al-ʿarabīyah''. Io fiteny io dia anisan' ny fiteny ôfisialin' ny [[Firenena Mikambana]] sy fiteny ôfisialy tokan' ny [[Liga Arabo]]. Raha atambatra ny olona miteny arabo eo amin' ny firenena rehetra izay lazaina fa miteny arabo amin' ny fomba ôfisialy, dia eo amin' ny 240 tapitrisa eo ho eo. Noho ny fisian' ny mpiteny arabo miisa eo anelanelan' ny 448 825 973 sy 480 000 000 ​​ao anatin' ny [[Tontolo Arabo]] sy ny zanaka ampielezana arabo, ny fiteny arabo no fiteny semitika be mpampiasa indrindra, alohan' ny [[fiteny amharika]] (fiteny semitika faharoa be mpampiasa). Ny fielezan' ny fiteny arabo ankehitriny dia avy amin' ny hery ara-tafiky ny [[Mozilmana]] izay tonga nampiely ny [[silamo|fivavahana silamo]] sy ny finiavan' ny [[kalifa]] (izay mibaiko ny mpino) ary ny mpino mampiely ny finoana silamo eran-tany. Ny boky masin' ny silamo, atao hoe [[Kor'any]], izay nosoratana tamin' ny fiteny arabo, no manome lanja ny fiteny arabo eo anivon' ny vahoaka mozilmana eran-tany. Tany amin’ ny [[Saikanosin' i Arabia|Saikinosin' i Arabia]] no niavian’ ny teny arabo, ka tamin’ ny taonjato faha-7 dia lasa fitenin’ny [[Kor'any]] sy fiteny [[Litorjia|litorjika]] amin’ ny finoana silamo izy. Ny fanitarana ny faritry ny [[Empira Arabo]] tamin' ny [[Andro Antenatenany]] dia nitarika ny fampanjakana ny kolontsaina arabo, amin' ny ampahany fara fahakeliny, nandritra ny vanim-potoana lava kokoa na latsaka tany [[Atsinanana Afovoany|Afovoany Atsinanana]], tao [[Afrika Avaratra]] ary tamin' ny faritra sasany tany [[Eorôpa]] ([[Saikanosy Iberika]], [[Sicilia|Sisilia]], [[Kreta]], [[Kiprôsy|Sipra]], faritany izay tsy ahitana azy intsony, ary any [[Malta]], izay mahaforona fanitarana manokana azy ao amin' ny [[fiteny maltey]]). Ny Arabo aloha no nampiasa ny fiteny arabo, izay miparitaka ara-jeôgrafika amin' ny kôntinanta maro, dia miitatra amin' ny vahoaka tsy Arabo, ary lasa anisan' ny fiteny be mpampiasa indrindra eran-tany ankehitriny. [[Fiteny ôfisialy|Fiteny ôfisiali]]<nowiki/>n' ny firenena maherin' ny roapolo sy fikambanana iraisam-pirenena maromaro izy io, anisan' ny iray amin' ny fiteny ôfisialy enina an' ny [[Firenena Mikambana]]. Ny teny arabo dia isongadinan' ny diglôsia lehibe eo amin' ny [[fiteny arabon' ny haisoratra]], izay fiteny ifaneraserana an-tsoratra indrindra, sy ny [[fitenim-paritra arabo]], fiteny am-bava indrindraindrindra. Ny fiteny arabon' ny haisoratra dia ahitana [[fiteny arabo klasika]] ([[Fiteny arabo talohan' ny Kor'any|talohan' ny Kor'any]] sy [[Fiteny arabon' ny Kor'any|an' ny Kor'any]] ary [[Fiteny arabo taorian' ny Kor'any|taorian' ny Kor'any]]) ary [[fiteny arabo mahazatra]] môderina. Ny fitenim-paritra arabo dia ahitana karazany maro isam-paritra, izay tsy azon' ny rehetra ifanakaran-kevitra. Ny atao hoe fiteny arabo tenenina na fiteny arabo isan-toerana dia ny fitenim-paritra arabo rehetra. Ny fototry fielezana ara-kolontsain' ny fiteny arabo dia ny [[Silamo|fivavahana silamo]] sy ny literatiora amin' ny teny arabo ary ny haino aman-jery amin' izao fotoana izao ao anatin' izany ny [[fahitalavitra]] sy ny [[Aterineto|Internet]]. Ny fototra ara-tantara manan-danja amin' ny fielezan' io fiteny io dia ny findraman' ny fiteny vahiny voambolana avy amin' ny fiteny arabo, anisan' izany ny [[fiteny rômana]] toy ny [[fiteny frantsay]]. Ny fanononana ny teny arabo dia misy [[Renisoratra|renifeo]] be dia be (28 amin' ny teny arabon' ny haisoratra) sy [[Zanatsoratra|zanapeo]] vitsivitsy (loko telo sy halavana voalohany roa amin' ny [[Fiteny arabon' ny haisoratra|fitenin' ny haisoratra]], betsaka kokoa amin' ny [[Fitenim-paritra arabo|fitenim-paritra]]). Ny fiteny arabo dia soratana amin' ny fampiasana ny [[abidy arabo]]. Amin' ny [[Fitsipi-pitenenana|fitsipi-pitenenany]], ny fiteny arabo dia mampiasa be dia be ny filefitra anatiny. Ny fandrafetana [[fehezanteny]] dia manaraka ao amin' ny [[Fehezankevitra (fitsipiteny)|fehezankevitra]] dia manaraka ny filaharana fototra matoanteny-lazaina-iharana, ary ny [[Mpamaritra (fitsipiteny)|mpamaritra]] dia manaraka ny voafaritra ao amin' ny [[Famenon' ny anarana|andiana entin' anarana]]. Ny siansan' ny haiteny izay mifameno amin' ny fandalinana ny fitsipi-pitenenana, dia ny semantika sy ny stilistika ampiharina amin' ny fiteny arabo, ary koa ny leksikôgrafia izay mandalina ny voambolana sy ahafahabna mampandroso ny [[rakibolana]]. == Fiaviany == Ny niandohan' ny fiteny arabo dia tamin' ny taonjato faha-2, tany amin' ny [[Saikanosin' i Arabia]]. Ny lovantsofina ihany koa dia manolotra ny fiaviana taloha kokoa: ny mpanjakavavin' i Sebà, Iemena fahiny sy ny fokom-pirenena arabo efa lany tamingana, izay voatonona indrindra amin' izy ireo dia ny fokom-pirenena ʿĀd (arabo: عاد) sy Thamūd (arabo: ثمود); izay mety ho anisan' ny taranak' i Irama, izay iray amin' ny zanakalahin' i [[Sema]], zanakalahin' i [[Nôa]]; ary izay niteny an' io fiteny io tamin' ny endrika tranainy kokoa (jereo ireo [[:fr:Langues_sudarabiques_anciennes|fiteny arabo atsimo taloha]]). Ny soratsokitra arabo tranainy indrindra talohan' ny [[silamo]] dia tamin' ny taona 267. Ny ''Abd Daghm'' dia mponina tao Taif ary izy ireo no voalohany namorona ny [[Abidy arabo|soratra arabo]]. == Faritra itenenana azy == Ny fiteny arabo dia tenenina any amin' ny firenena arabo any [[Atsinanana Afovoany]], any [[Iràna]] (faritany [[Khuzestan]]), any [[Torkia]] (sisintany tiorka-siriana), any [[Israely]], any amin' ny firenen' i [[Afrika Avaratra]], any [[Sahara]], any [[Sahely|Sahel]] ary amin' ny morontsiraky ny [[Tandrok' i Afrika]]. Ny zanaka am-pielezana arabo ihany koa dia miteny arabo. == Fiteny ôfisialy == Ny fiteny arabo ankehitriny dia [[fiteny ôfisialy]] amin' ny fanjakana miisa 25, izany dia mametraka io fiteny io ho amin' ny laharana fahatelo aorian' ny [[fiteny anglisy]] sy ny [[fiteny frantsay]]: * firenena 22 ao amin' ny Ligy Arabo: [[Aljeria|Alzeria]], [[Arabia Saodita]], [[Bareina]], [[Kômôro]], [[Jibotỳ|Jiboty]], [[Ejipta]], [[Emirata Arabo Mitambatra]], [[Iràka]], [[Jôrdania]], [[Kôety]], [[Libàna]], [[Libia]], [[Marôka]], [[Maoritania]], [[Ômàna|Ômana]], [[Palestina]], [[Katara]], [[Sômalia]], [[Sodàna]], [[Siria]], [[Tonizia]], [[Iemena]]; * [[Eritrea]]; * [[Tsady]]; * [[Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika]] (ankatoavin' ny firenena sasany). I Sômalilandy, izay tsy eken' ny [[Fiarahamonina iraisam-pirenena|fianakaviambe iraisam-pirenena]], dia mampiasa ny fiteny arabo ho fiteny ôfisialykoa, ankoatry ny [[fiteny sômaly]]. Fanampin' izany, ny fiteny ôfisialin' i [[Malta]], ny [[fiteny maltey]], dia fiteny avy amin' ny fiteny arabo sisiliana tamin' ny [[Andro Antenatenany]]. Fikambanana iraisam-pirenena maro no manao ny fiteny arabo ho fiteny ôfisialy: * ny Ligy Arabo; * ny Fikambananam-Piarahamiasa Islamika ([[Fiteny frantsay|frantsay]]: ''Organisation de la coopération islamique''); * ny [[Firenena Mikambana]]; * ny [[Vondrona Afrikana]]; * ny Vondron' i Magreba Arabo. == Abidy arabo == Ny [[abidy arabo]] dia [[abjady]], izany hoe [[abidy]] tsy ahitana afa-tsy [[renisoratra]], natao hanoratana ny fiteny arabo sy fiteny hafa koa, ka soratana avy ankavana miankavia. Misy [[litera]] miisa 28 ity abidy ity mba hanoratana ny fiteny arabo. Tsy manana [[zanatsoratra]] hanoratana [[zanapeo]] ny abidy arabo fa mari-tsoratra sahala amin' ny teboka na faingo apetraka eo ambony na ambany na aloha na aorian' ny renisoratra no misolo izany. Amin' ny teny arabo dia atao hoe الْأَبْجَدِيَّة الْعَرَبِيَّة‎ / ''al-ʾabjadīyah al-ʿarabīyah'', ("abjady arabo") na الْحُرُوف الْعَرَبِيَّة / ''al-ḥurūf al-ʿarabīyah'' ny abidy arabo. Miovaova arakaraka ny toerana misy azy ao amin' ny [[voanteny]] soratana ny endriky ny [[litera]] arabo (aloha, anatiny, aoriana), miova koa izy raha soratana mitokana ilay litera. Ny ankamaroan' ny litera anefa tsy miseho afa-tsy amin' ny endrika roa ka ny voalohany raha soratana mitokana na eo aorian' ny teny, ny faharoa raha eo aloha na afovoan' ny teny. Misy litera telo izay manana endrika efatra miavaka, dia ny ع (''ʿayn'') sy ny غ (''ġayn''), ary ny ه (''hāʾ''). {| class="wikitable" |'''Mitokana''' |'''Laharany''' |'''Anarany''' |'''Sandan' isa''' |'''Aoriana, anatiny, aloha''' |'''DIN-31635'''<ref><small>Ny hoe ''DIN 31635'' dia fanafohezana ny hoe "Deutsches Institut für Normung" izay namoaka fomba famadihana ny litera arabo amin'y litera latina. Tamin'ny taona 1982 no nampiasana azy io voalohany ary io no ampiasain'ny mpikaroka tandrefana indrindra.</small></ref> |'''EI'''<ref><small>Ny hoe "EI" dia fanafohezana ny hoe "''Encyclopedia of Islam''" izay rakipahalalana namoaka fomba famadihana ny litera arabo amin'ny litera latina.</small></ref> |'''Feo'''<ref><small>Araka ny fanoratana omen'ny [[Abidy ara-drafipeo iraisam-pirenena]] izay fantatra amin'ny hoe ''API'' amin'ny teny frantsay na ''IPA'' amin'ny teny anglisy.</small></ref> |- |'''ا''' |1 |''Alif'' |1 |'''اـــــا''' |ā na â |ā na â |aː |- |'''ب''' |2 |''Bā'' |2 |'''بـــــبـــــب''' |b |b |b |- |'''ت''' |3 |''Tā'' |400 |'''تـــــتـــــة''' |t |t |t |- |'''ث''' |4 |''Thā'' |500 |'''ثـــــثـــــث''' |ṯ |th |θ |- |'''ج''' |5 |''Jīm'' |3 |'''جـــــجـــــج''' |ǧ |dj |dʒ |- |'''ح''' |6 |''Ḥā'' |8 |'''حـــــحـــــح''' |ḥ |ḥ |ħ |- |'''خ''' |7 |''Khā'' |600 |'''خـــــخـــــخ''' |ḫ na ẖ |kh |x |- |'''د''' |8 |''Dāl'' |4 |'''دـــــــد''' |d |d |d |- |'''ذ''' |9 |''Dhāl'' |700 |'''ذـــــــذ''' |ḏ |dh |ð |- |'''ر''' |10 |''Rā'' |200 |'''رــــــر''' |r |r |r |- |'''ز''' |11 |''Zāy'' |7 |'''زـــــــز''' |z |z |z |- |'''س''' |12 |''Sīn'' |60 |'''ســـــســـــس''' |s |s |s |- |'''ش''' |13 |''Shīn'' |300 |'''شـــــشـــــش''' |š |sh |ʃ |- |'''ص''' |14 |Ṣ''ād'' |90 |'''صـــــصـــــص''' |ṣ |ṣ |sˁ |- |'''ض''' |15 |''Ḍād'' |800 |'''ضـــــضـــــض''' |ḍ |ḍ |dˁ |- |'''ط''' |16 |''Ṭā'' |9 |'''طـــــطـــــط''' |ṭ |ṭ |tˁ |- |'''ظ''' |17 |''Ẓā'' |900 |'''ظـــــظـــــظ''' |ẓ |ẓ |ðˁ |- |ع | rowspan="2" |18 |''Ayn'' | rowspan="2" |70 |'''عـــــعـــــع''' |ʿ na ‘ |ʿ na ‘ |ʕ |- |'''ء''' |''hamza'' |'''أ, إ, ؤ, ئ''' |ʾ |’ |ʔ |- |'''غ''' |19 |''Rhayn'' |1000 |'''غـــــغـــــغ''' |ġ |gh |ɣ |- |'''ف''' |20 |''Fā'' |80 |'''فـــــفـــــف''' |f |f |f |- |'''ق''' |21 |''Qāf'' |100 |'''قـــــقـــــق''' |q |ḳ |q |- |'''ك''' |22 |''Kāf'' |20 |'''كـــــكـــــك''' |k |k |k |- |'''ل''' |23 |''Lem'' |30 |'''لـــــلـــــل''' |l |l |l |- |'''م''' |24 |''Mīm'' |40 |'''مـــــمـــــم''' |m |m |m |- |'''ن''' |25 |''Nūn'' |50 |'''نـــــنـــــن''' |n |n |n |- |'''ه''' |26 |''Hā'' |5 |'''هـــــهـــــه''' |h |h |h |- |'''و''' |27 |''Wāw'' |6 |'''وــــــو''' |w |w |w na uː |- |'''ي''' |28 |''Yāʾ'' |10 |'''يـــــيـــــي''' |y |y |j na iː |} == Jereo koa == * [[Fiteny arabo klasika]] * [[Fiteny arabo soratana ankehitriny]] * [[Fitenim-paritra arabo]] * [[Tontolo Arabo]] * [[Fiteny hebreo]] * [[Fiteny arameana]] *[[Fiteny semitika]] *[[Abidy arabo]] *[[Arabo (vahoaka)|Arabo]] == Boky == * T. F. Mitchell, Mpampianatra teny anglisy any amin'ny oniversiten'i Leeds, ''Colloquial Arabic'', collection « Teach Yourself Books », Hodder and Stoughton Ltd, London 1962, fanontana faha 10 1980, {{ISBN|0-340-26519-1}} * Boutros Hallaq, Agrégé de l'Université, ''L'arabe pour tous'', collection « les langues pour tous », Presses Pocket, 1984, {{ISBN|978-2-266-01340-8}} * Michel Neyreneuf et Ghalib Al-Hakkak, ''Grammaire active de l'arabe'', collection « les langues modernes », Le Livre de Poche, Paris 1996. * Thomas Bauer, ''Arabic Writing'', article paru dans ''The World's Writing Systems'', ouvrage collectif sous la direction de Peter T. Daniels et William Bright, Oxford University Press, 1996. * Toufic Fahd, ''Études d'histoire et de civilisation arabes'', Éditions Isis, 1997, {{ISBN|975-428-106-8}} [http://books.google.fr/books?id=HB5IAAAAMAAJ&q=arabes+pr%C3%A9histoire&dq=arabes+pr%C3%A9histoire&pgis=1 version en ligne] * Mathieu Guidère, ''Arabe grammaticalement correct ! Grammaire alphabétique de l'arabe'', Éditions Ellipses, Paris 2001, {{ISBN|2-72980923-6}} * Ghani Alani, ''L'Écriture de l'écriture : Traité de calligraphie arabo-musulmane'', éd. Dervy, 2002. * Régis Blachère et Maurice Gaudefroy-Demombynes, ''Grammaire de l'arabe classique'', Maisonneuve et Larose, cinquième édition, 2004. * Kristen Brustad, Mahmoud Al-Batal, Abbas Al-Tonsi, ''A Textbook for Arabic: Part Two''. Georgetown University, Washington, DC, 2005 {{ISBN|978-1589010963}}, fanontana voalohany 1997, {{ISBN|0-87840-350-7}} * Boutros Hallaq, Agrégé de l'Université, Professeur à l'université de la Sorbonne nouvelle Paris III, ''Quarante leçons pour parler arabe'', collection « langues pour tous », Univers Poche, Pocket, Paris 2009, {{ISBN|978-2-266-18910-1}} * ''Dictionnaire Mounged de poche (français arabe ─'' {{lang|rtl|ar|فرنسيّ عربيّ}}'')'', éditions Dar el-Machreq, dixième édition, Beyrouth. === Rohy ivelany === * [http://www.firdaous.com/Cours-d-arabe.htm Cours d'Arabe et autres ressources] {{Wayback|url=http://www.firdaous.com/Cours-d-arabe.htm |date=20091111061251 }} * [http://www.webarabic.com/choix-apprendre.html Quelques points de grammaire] * [http://www.Arabicollege.com ArabiCollege] * [http://www.nicoweb.com/sirpus/cours%20arabe%20ecriture%20mp3.htm Exemples de prononciation en MP3] {{Wayback|url=http://www.nicoweb.com/sirpus/cours%20arabe%20ecriture%20mp3.htm |date=20100331124511 }} * [http://tunisdivagation.blogspot.com/2007/06/luxenberg-et-lorigine-de-lecriture.html Origine de l'écriture Arabe] * [http://www.afda.123.fr Association française des arabisants] {{Wayback|url=http://www.afda.123.fr/ |date=20100216174959 }} == Loharano sy fanamarihana == f4yan26tz7l1lnstm9ouvc6nvsdsgmo 0 8731 1092287 1090976 2024-11-30T06:52:45Z 41.213.235.225 1092287 wikitext text/x-wiki {{coord|-23.547500|-46.636110}} {{infobox tanàna |anarana=São Paulo |sary=Montagem SP.png |saina=Brasão_da_cidade_de_São_Paulo.svg |velarantany= 7.947 |isam-ponina=19.889.559 |ben'ny tanàna=[[Ricardo Nunes]] |faritany = [[São Paulo (Faritany)|Sao Paulo]] |firenena={{BRA}} }} [[File:Brazil Sao Paulo Sao Paulo location map.svg|thumb|left|Sao Paulo]] '''São Paulo''' (izay tononina hoe {{AAI|/sɐ̃w̃ 'paw.lu/}} araka ny abidy ara-drafipeo iraisam-pirenena) (''Masindahy Paoly'' amin'ny [[teny malagasy]]) dia tanàna ngeza indrindra any [[Brazila]], any atsimo atsinanany. Izy no renivohi-paritan'ny [[faritany]] mizaka-tenan'i São Paulo ary anivo ara-bola, ara-barotra ary ara-indostria any [[Amerika Latina]]. == Tantara == === Fananganana ny tanàna === [[Sary:Antônio Parreiras - Fundação de São Paulo, 1913.jpg|thumb|230px|ankavanana|Famoronana ny tanànan'i São Paulo, hosodokon'i Antônio Parreiras, 1913]] Ny tanànan'i [[São Paulo de Piratiniga]] dia tanàna voaforona ny 25 Janoary 1554 tamin'ny fananganana kolejy, kolejy izay natsangana pretra jezoita roa ambin'ny folo, miaraka amin'i [[Manuel da Nóbrega]] sy [[José de Anchieta]], eo tampon'ny tendrombohitra anelanelan'ny renirano [[Anhagabaú]] sy [[Tamanduateí]]. Ilay kolejy, izay trano tsotsotra vita tany, dia nanana tanjona ny hamadika ny teratany izay niaina tao amin'ny [[faritra]] manodidina ho kristianina, ilay vohitra natsangana dia voasaraka ny ranomasimbe Atlantika amin'ny tendrombohitra Sierra do Mar. Ny anarana ''São Paulo'' dia anarana nosafidiana satria ny andro nananganana ny kolejy dia ny 25 Janoary, izany hoe andro ankalazana ny fivadihan'ny apostoly Paoly avy any Tarsa ho kristianina, araka ny lazain'ny mompera José de Anchieta ao anatin'ny taratasy ho an'ny mpaniraka azy ao amin'ny Kaompanian'i Jesoa : <blockquote> « Ny 25 Janoary ny taonan'ny tompo faha 1554, dia ankalazanay – ato anaty tranokely mahantra – ny lamesa voalohany, nny andro nivadihan'ny apostoly Masindahy Paoly, ary, noho izany, ho amin'ny anarany ity ny trano ity. » </blockquote> == Jereo koa == * [[Brazila]] === Rohy ivelany === {{Commons|Category:São Paulo}} * {{dmoz|São Paulo|http://www.dmoz.org/Regional/South_America/Brazil/States/Sao_Paulo/}} * [http://www.capital.sp.gov.br Tranonkalan'ny tanànan'ny São Paulo] [[Sokajy:São Paulo (tanàna)]] [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] [[Sokajy:São Paulo|*]] {{Lien_AdQ|hr}} 4eiil6gkcrw0qwrmxb8232ujzw55jau 1092288 1092287 2024-11-30T06:53:43Z 41.213.235.225 1092288 wikitext text/x-wiki {{coord|-23.547500|-46.636110}} {{infobox tanàna |anarana=São Paulo |sary=Montagem SP.png |saina=Brasão_da_cidade_de_São_Paulo.svg |velarantany= 7.947 |isam-ponina=19.889.559 |ben'ny tanàna=[[Ricardo Nunes]] |faritany = [[São Paulo (Faritany)|Sao Paulo]] |firenena={{BRA}} }} [[File:Brazil Sao Paulo Sao Paulo location map.svg|thumb|left|Sao Paulo]] '''São Paulo''' (izay tononina hoe {{AAI|/sɐ̃w̃ 'paw.lu/}} araka ny abidy ara-drafipeo iraisam-pirenena) (''Masindahy Paoly'' amin'ny [[teny malagasy]]) dia tanàna ngeza indrindra any [[Brazila]], any atsimo atsinanany. Izy no renivohi-paritan'ny [[faritany]] mizaka-tenan'i São Paulo ary anivo ara-bola, ara-barotra ary ara-indostria any [[Amerika Latina]]. == Tantara == === Fananganana ny tanàna === [[Sary:Antônio Parreiras - Fundação de São Paulo, 1913.jpg|thumb|230px|ankavanana|Famoronana ny tanànan'i São Paulo, hosodokon'i Antônio Parreiras, 1913]] Ny tanànan'i [[São Paulo de Piratiniga]] dia tanàna voaforona ny 25 Janoary 1554 tamin'ny fananganana kolejy, kolejy izay natsangana pretra jezoita roa ambin'ny folo, miaraka amin'i [[Manuel da Nóbrega]] sy [[José de Anchieta]], eo tampon'ny tendrombohitra anelanelan'ny renirano [[Anhagabaú]] sy [[Tamanduateí]]. Ilay kolejy, izay trano tsotsotra vita tany, dia nanana tanjona ny hamadika ny teratany izay niaina tao amin'ny [[faritra]] manodidina ho kristianina, ilay vohitra natsangana dia voasaraka ny ranomasimbe Atlantika amin'ny tendrombohitra Sierra do Mar. Ny anarana ''São Paulo'' dia anarana nosafidiana satria ny andro nananganana ny kolejy dia ny 25 Janoary, izany hoe andro ankalazana ny fivadihan'ny apostoly Paoly avy any Tarsa ho kristianina, araka ny lazain'ny mompera José de Anchieta ao anatin'ny taratasy ho an'ny mpaniraka azy ao amin'ny Kaompanian'i Jesoa : <blockquote> « Ny 25 Janoary ny taonan'ny tompo faha 1554, dia ankalazanay – ato anaty tranokely mahantra – ny lamesa voalohany, nny andro nivadihan'ny apostoly Masindahy Paoly, ary, noho izany, ho amin'ny anarany ity ny trano ity. » </blockquote> == Jereo koa == * [[Brazila]] === Rohy ivelany === {{Commons|Category:São Paulo}} * [http://www.capital.sp.gov.br Tranonkalan'ny tanànan'ny São Paulo] [[Sokajy:São Paulo (tanàna)]] [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] [[Sokajy:São Paulo|*]] {{Lien_AdQ|hr}} l35iznhahib6fa9wk0o19i45r8re6k9 14 11037 1092289 636066 2024-11-30T07:14:36Z 41.213.235.225 1092289 wikitext text/x-wiki {{renipejy|São Paulo}} [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:São Paulo]] 9osssxye64znj0gbihh89o6u5emb9s6 0 67345 1092299 954317 2024-11-30T07:21:41Z 41.213.235.225 1092299 wikitext text/x-wiki {{coord|-21.025560|-47.373890}} {{infobox tanàna |anarana=Altinópolis |velarantany= 929,426 |isam-ponina= 15.554 |firenena={{BRA}} }} I '''Altinópolis''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Ribeirão Preto|Ribeirão Preto]], [[Microregione di Batatais|Batatais]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 929,426 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 15.554. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] srkhv6l3zzd3hi3p0xh0qvgx4okiooq 0 67378 1092295 934761 2024-11-30T07:20:37Z 41.213.235.225 1092295 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Americana (Brazila) |velarantany= 133,630 |isam-ponina= 205.229 |firenena={{BRA}} }} I '''Americana (Brazila)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Campinas|Campinas]], [[Microregione di Campinas|Campinas]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 133,630 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 205.229. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] j767vgx1jo5mx76q3447ik0j08klwqu 0 67417 1092303 934873 2024-11-30T07:24:43Z 41.213.235.225 1092303 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Arealva |velarantany= 506,465 |isam-ponina= 7.504 |firenena={{BRA}} }} I '''Arealva''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Bauru|Bauru]], [[Microregione di Bauru|Bauru]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 506,465 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 7.504. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] hvwbh72cvafrg9qonivyperi4irpn3n 0 67435 1092301 954278 2024-11-30T07:23:41Z 41.213.235.225 1092301 wikitext text/x-wiki {{coord|-23.396110|-46.320830}} {{infobox tanàna |anarana=Arujá |velarantany= 97,448 |isam-ponina= 75.122 |firenena={{BRA}} }} I '''Arujá''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione Metropolitana de São Paulo|Metropolitana de São Paulo]], [[Microregione di Guarulhos|Guarulhos]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 97,448 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 75.122. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] i7t4e516an7rbhjte500ckdjwt7zcu0 0 67443 1092300 934901 2024-11-30T07:23:27Z 41.213.235.225 1092300 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Assis (Brazila) |velarantany= 461,705 |isam-ponina= 98.715 |firenena={{BRA}} }} I '''Assis (Brazila)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Assis|Assis]], [[Microregione di Assis|Assis]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 461,705 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 98.715. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] bgiqsku2b1rsu0c2x5czks8ynlshv6a 0 67513 1092306 954257 2024-11-30T07:26:19Z 41.213.235.225 1092306 wikitext text/x-wiki {{coord|-21.921940|-50.733890}} {{infobox tanàna |anarana=Bastos |velarantany= 170,454 |isam-ponina= 20.613 |firenena={{BRA}} }} I '''Bastos''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Marília|Marília]], [[Microregione di Tupã|Tupã]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 170,454 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 20.613. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] ny7ccvipar4tw2inhn1cqya1pfo4ii1 0 67515 1092305 954256 2024-11-30T07:25:52Z 41.213.235.225 1092305 wikitext text/x-wiki {{coord|-20.891110|-47.585000}} {{infobox tanàna |anarana=Batatais |velarantany= 850,718 |isam-ponina= 53.525 |firenena={{BRA}} }} I '''Batatais''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Ribeirão Preto|Ribeirão Preto]], [[Microregione di Batatais|Batatais]]. [[File:BRA-2013-253-batatais.jpg|thumb|center]] == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 850,718 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 53.525. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 9kx7m3p53jaaii0glzq7xm3lvhtaxk9 0 67517 1092304 954255 2024-11-30T07:25:23Z 41.213.235.225 1092304 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.314720|-49.060560}} {{infobox tanàna |anarana=Bauru |velarantany= 673,5 |isam-ponina= 344.083 |firenena={{BRA}} }} I '''Bauru''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Bauru|Bauru]], [[Microregione di Bauru|Bauru]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 673,5 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 344.083. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] s0umkamv7kjogxwnud992jsbabcaubf 0 67622 1092290 954191 2024-11-30T07:17:09Z 41.213.235.225 1092290 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.905560|-47.060830}} {{infobox tanàna |anarana=Campinas |velarantany= 887 |isam-ponina= 1.080.999 |firenena={{BRA}} }} I '''Campinas''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Campinas|Campinas]], [[Microregione di Campinas|Campinas]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 887 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 1.080.999 . {{commonscay}} [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] rh5g763h4z4830ek0r33wtti41p50ph 1092291 1092290 2024-11-30T07:17:24Z 41.213.235.225 1092291 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.905560|-47.060830}} {{infobox tanàna |anarana=Campinas |velarantany= 887 |isam-ponina= 1.080.999 |firenena={{BRA}} }} I '''Campinas''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Campinas|Campinas]], [[Microregione di Campinas|Campinas]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 887 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 1.080.999 . {{commonscat}} [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 6lqpq83twolmwspzhdi0v1nsazf2uw0 0 68210 1092285 953960 2024-11-30T06:43:44Z 41.213.235.225 1092285 wikitext text/x-wiki {{coord|-24.183060|-46.788890}} {{infobox tanàna |anarana=Itanhaém |velarantany= 599,017 |isam-ponina= 96.222 |faritany= {{Sao Paulo}} |firenena={{BRA}} |sary=Itanhaem.jpg |saina=Bandeira Itanhaém.png }} [[File:SaoPaulo Municip Itanhaem.svg|thumb|left|Itanhaem]] '''Itanhaém''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i {{Sao Paulo}} ao amin'ny {{Brazila}}. Ny tanàna dia anisan'ny faritra metropolitan'i [[Baixada Santista]] manodidina ny seranan-tsambon'i [[Santos]], manodidina ny 55 km any atsinanana. Manodidina ny 75 km eo ho eo ny halavirana mankany [[São Paulo]] renivohitra. Ny isam-ponin'i Itanhaém dia 96.222 mponina araka ny fanisana natao tamin'ny taona 2008. 599 km². Anisan'ny kaominina ihany koa ny nosy [[Queimada Grande]] sy ny nosy kely mifanila aminy [[Queimada Pequena]]. {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 76uga38vj9kz4i310bcuxe10kbw6ce9 0 69198 1092286 1091077 2024-11-30T06:50:02Z 41.213.235.225 1092286 wikitext text/x-wiki {{coord|-23.960830|-46.333610}} {{infobox tanàna |anarana=Santos |velarantany= 280,3 |isam-ponina= 418.375 |firenena={{BRA}} |faritany={{Sao Paulo}} |saina=At Santos, Brazil 2018 125.jpg |sary=At Santos, Brazil 2018 199.jpg }} [[File:SaoPaulo Municip Santos.svg|thumb|left|Santos]] I '''Santos''' dia kaominina ao {{Brazila}}, ao amin'i [[File:Bandeira_do_estado_de_São_Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione Metropolitana de São Paulo|Metropolitana de São Paulo]], [[Microregione di Santos|Santos]]. ==Seranan-tsambo== Ny seranan-tsambon'i Santos no seranan-tsambo lehibe indrindra any {{Brazila}}. Manodidina ny 40% amin'ny totalin'ny fifamoivoizana an-dranomasina any Brezila no mandalo amin'ity seranana ity. ==Jeografia== {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 280,3 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 418.375. {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao São Paulo]] [[Sokajy:Seranan-tsambo ao Brezila]] 87mffgoaokke1p3q715kylo2giic2xh 0 69418 1092298 994055 2024-11-30T07:21:27Z 41.213.235.225 1092298 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Alto Alegre (São Paulo) |velarantany= 318,216 |isam-ponina= 4.157 |firenena={{BRA}} }} I '''Alto Alegre (São Paulo)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira do estado de São Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Araçatuba|Araçatuba]], [[Microregione di Birigüi|Birigüi]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 318,216 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 4.157. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 6cj7pk42o24hutdohgfp4o28p2a1jtb 0 69420 1092296 994058 2024-11-30T07:20:53Z 41.213.235.225 1092296 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Amparo (São Paulo) |velarantany= 446,009 |isam-ponina= 65.928 |firenena={{BRA}} }} I '''Amparo (São Paulo)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira do estado de São Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Campinas|Campinas]], [[Microregione di Amparo|Amparo]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 446,009 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 65.925 [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] k8cflwmwamequd9nnvf2vutlzrzleat 1092310 1092296 2024-11-30T11:07:46Z 41.213.235.225 Pejy fihodinana mankany [[Amparo]] 1092310 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Amparo]] {{infobox tanàna |anarana=Amparo (São Paulo) |velarantany= 446,009 |isam-ponina= 65.928 |firenena={{BRA}} }} I '''Amparo (São Paulo)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira do estado de São Paulo.svg|20px]] [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Campinas|Campinas]], [[Microregione di Amparo|Amparo]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 446,009 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 65.925 [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 47sbhcjc2ss99578chjz00lr9nt48g0 0 69422 1092314 1090825 2024-11-30T11:10:03Z 41.213.235.225 Pejy fihodinana mankany [[Aparecida]] 1092314 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aparecida]] {{infobox tanàna |anarana=Aparecida (São Paulo) |velarantany= 120,939 |isam-ponina= 40.156 |firenena={{BRA}} |faritany= [[São Paulo]] }} I '''Aparecida (São Paulo)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Vale do Paraíba Paulista|Vale do Paraíba Paulista]], [[Microregione di Guaratinguetá|Guaratinguetá]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 120,939 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 40.156. [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] lvhu5smew63bovfm37zjrvrbysalnfg 1092315 1092314 2024-11-30T11:10:19Z 41.213.235.225 1092315 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aparecida]] {{infobox tanàna |anarana=Aparecida (São Paulo) |velarantany= 120,939 |isam-ponina= 40.156 |firenena={{BRA}} |faritany= [[São Paulo]] }} I '''Aparecida (São Paulo)''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[São Paulo|São Paulo]], ao amin'i [[Mesoregione di Vale do Paraíba Paulista|Vale do Paraíba Paulista]], [[Microregione di Guaratinguetá|Guaratinguetá]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 120,939 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 40.156. 22sqdijdpca3vy074ywoxalrxur2fp9 0 69532 1092293 934778 2024-11-30T07:20:10Z 41.213.235.225 1092293 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Anamã |velarantany= 2.453,93 |isam-ponina= 7.437 |firenena={{BRA}} }} I '''Anamã''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira do Amazonas.svg|20 px]] [[Amazonas (Brasile)|Amazonas]], ao amin'i [[Centro Amazonense]], [[Microregione di Coari|Coari]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 2.453,93 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 7.437. {{vangovango|tanàna ao Brazila}} [[Sokajy:Tanàna ao Amazonas]] 6u1hwi8srfye4duhbuq4h2tx2ida0pb 1092294 1092293 2024-11-30T07:20:19Z 41.213.235.225 1092294 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana=Anamã |velarantany= 2.453,93 |isam-ponina= 7.437 |firenena={{BRA}} }} I '''Anamã''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira do Amazonas.svg|20 px]] [[Amazonas (Brasile)|Amazonas]], ao amin'i [[Centro Amazonense]], [[Microregione di Coari|Coari]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 2.453,93 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 7.437. [[Sokajy:Tanàna ao Amazonas]] cvf4clhlpxqz1ymlsg82xnafmdp4av0 0 69620 1092266 937704 2024-11-29T22:33:57Z 41.213.235.225 1092266 wikitext text/x-wiki {{coord|02|03|N|60|02|W}} {{infobox tanàna |anarana=Presidente Figueiredo |faritany= {{Amazonas}} |velarantany=25.422,24 |isam-ponina= 36.279 |firenena={{BRA}} |sary= |saina=Presidente Figueiredo Flag.svg }} [[File:Presidente Figueiredo.svg|thumb|left|Presidente Figueiredo]] I '''Presidente Figueiredo''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[sary:Bandeira do Amazonas.svg|20 px]] [[Amazonas]], ao amin'i [[Centro Amazonense]], [[Microregione di Rio Preto da Eva|Rio Preto da Eva]]. ==Jeografia== Ny velarantanin'ilay tanàna dia 25.422,24 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 36.279. Ny tanàna mifanila aminy dia [[Novo Airão]] any andrefana, [[Rorainópolis]] (Roraima) any avaratra, [[Urucará]], [[São Sebastião do Uatumã]] any atsinanana, [[Manaus]] any atsimoandrefana ary [[Rio Preto da Eva]] any atsimo. ==Toerana== 107 km miala ny renivohitra ([[Manaus]]) no misy ilay tanàna. [[sokajy:Tanàna ao Amazonas]] cf6smwoazhmy80izl5wp9s3ajbhpimo 0 71456 1092297 934659 2024-11-30T07:21:13Z 41.213.235.225 1092297 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana =Abadia dos Dourados |velarantany = 894,515 |isam-ponina = 6.556 |firenena ={{BRA}} |ben'ny tanàna = [[]] |sary =}} I '''Abadia dos Dourados''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira de Minas Gerais.svg|20px]] [[Minas Gerais]], ao amin'i [[Triângulo Mineiro e Alto Paranaíba]], [[Zana-paritan'i Patrocínio|Patrocínio]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 894,515 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 6.556 tamin'ny taona ; manome ny hakitroka 7 2. Ny laharam-pehintaniny dia 18 ° 29 ' 09 S ary ny laharan-jarahasiny dia 18 ° 29 ' 09 W . [[Sokajy:Tanàna ao Minas Gerais]] lgr9h74bgyvr9qzim0gv0bpii6vs7rb 0 71569 1092302 954284 2024-11-30T07:24:29Z 41.213.235.225 1092302 wikitext text/x-wiki {{coord|-21.358610|-46.145560}} {{infobox tanàna |anarana =Areado |velarantany = 280,754 |isam-ponina = 13.181 |firenena ={{BRA}} |ben'ny tanàna = [[]] |sary =}} I '''Areado''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[Sary:Bandeira de Minas Gerais.svg|20px]] [[Minas Gerais]], ao amin'i [[Sul e Sudoeste de Minas]], [[Zana-paritan'i Alfenas|Alfenas]]. == Jeografia == {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 280,754 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 13.181 tamin'ny taona ; manome ny hakitroka 47 3. Ny laharam-pehintaniny dia 21 ° 21 ' 32 S ary ny laharan-jarahasiny dia 21 ° 21 ' 32 W . [[Sokajy:Tanàna ao Minas Gerais]] 2dm58imkuhnk60n6kb50f41rbwloofh 0 72293 1092251 1091183 2024-11-29T12:59:59Z 41.213.235.225 Pejy fihodinana mankany [[Goiana (tanàna)]] 1092251 wikitext text/x-wiki #redirect [[Goiana (tanàna)]] {{infobox tanàna |anarana =Goianá |velarantany = 153,229 |isam-ponina = 3.643 |firenena ={{BRA}} |faritany={{Minas Gerais}} |ben'ny tanàna = |sary =}} I '''Goianá''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[sary:Bandeira de Minas Gerais.svg|20px]] [[Minas Gerais]], ao amin'i [[Zona da Mata]], [[Zana-paritan'i Juiz de Fora|Juiz de Fora]]. ==Jeografia== {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 153,229 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 3.643 tamin'ny taona ; manome ny hakitroka 22 8. Ny laharam-pehintaniny dia 21 ° 32 ' 13 S ary ny laharan-jarahasiny dia 21 ° 32 ' 13 W . {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao Minas Gerais]] gta7376rdcom35n01bmcr7zfgllx86t 1092252 1092251 2024-11-29T13:00:17Z 41.213.235.225 Redirection supprimée vers [[Goiana (tanàna)]] 1092252 wikitext text/x-wiki )]] {{infobox tanàna |anarana =Goianá |velarantany = 153,229 |isam-ponina = 3.643 |firenena ={{BRA}} |faritany={{Minas Gerais}} |ben'ny tanàna = |sary =}} I '''Goianá''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[sary:Bandeira de Minas Gerais.svg|20px]] [[Minas Gerais]], ao amin'i [[Zona da Mata]], [[Zana-paritan'i Juiz de Fora|Juiz de Fora]]. ==Jeografia== {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 153,229 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 3.643 tamin'ny taona ; manome ny hakitroka 22 8. Ny laharam-pehintaniny dia 21 ° 32 ' 13 S ary ny laharan-jarahasiny dia 21 ° 32 ' 13 W . {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao Minas Gerais]] k83pocvwnxy940c3g55vk9x3te6vg04 1092253 1092252 2024-11-29T13:00:34Z 41.213.235.225 1092253 wikitext text/x-wiki {{infobox tanàna |anarana =Goianá |velarantany = 153,229 |isam-ponina = 3.643 |firenena ={{BRA}} |faritany={{Minas Gerais}} |ben'ny tanàna = |sary =}} I '''Goianá''' dia kaominina ao [[Brazila]], ao amin'i [[sary:Bandeira de Minas Gerais.svg|20px]] [[Minas Gerais]], ao amin'i [[Zona da Mata]], [[Zana-paritan'i Juiz de Fora|Juiz de Fora]]. ==Jeografia== {{...}} Ny velarantanin'ilay tanàna dia 153,229 kilometatra toradroa. Ny isam-ponina dia 3.643 tamin'ny taona ; manome ny hakitroka 22 8. Ny laharam-pehintaniny dia 21 ° 32 ' 13 S ary ny laharan-jarahasiny dia 21 ° 32 ' 13 W . {{commonscat}} [[sokajy:Tanàna ao Minas Gerais]] 89r1rlb2xs0csrxuit3rhfqvlhmrn03 0 113901 1092272 1090861 2024-11-29T22:47:03Z 41.213.235.225 1092272 wikitext text/x-wiki [[sary:Mouths of amazon geocover 1990.png|200px|right|thumb|Vavaranon'i Amazona]] I '''Amazôna''' dia ony any [[Amerika Atsimo]]. I Amazôna no ony faharoa lava indrindra ary voalohany amin' ny topa-dranony (209 dam³/s). == Velaram-pandalarana == [[Sary:The Source of the Amazon River.jpg|thumb|Velaram-pandalaran'i Amazôna ary ny reniranony|200px|ankavanana]] Ny velarantany anangonan' ny [[renirano]] Amazôna dia lehibe indrindra eto an-[[tany]]. Eo amin' ny 7 000 000 km² eo ho eo no velarany. Manangona ny ranon' ny renirano izy manomboka amin' ny [[laharam-pehintany]] fahadimy any avaratra hatramin' ny faharoapolo any atsimo. Anisan' ny tondron' ny reniranon' i Amazôna ny ala dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' [[orana]]. Isan-taona dia tonga any amin' ny 9 m ny haavon' ny rano. Ireo [[ala]] izay dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' orana dia antsoina hoe ''várzea''. Ny velaran' ala dibo-drano dia 110 000 km² amin' ny [[main-tany]] ary mahatratra hatrany amin'ny 350 000 km² rehefa amin' ny fotoana iavian' ny orana.<ref name="guo">Guo, Rongxing (2006). Territorial Disputes and Resource Management: A Global Handbook. Nova. p. 44. ISBN 9781600214455</ref> Betsaka dia betsaka ny rano mirotsaka ao amin' ny [[ranomasimbe Atlantika]] avy amin' i Amazôna: eo amin' ny 300 km³ eo ho eo isa-t[[segondra]] amin' ny fitaona ilatsahan'ny orana; izany hoe eo amin' ny 209 000 km³/s mandavan-[[taona]], izany hoe roapolo isan-jaton' ny ranomamy mifangaro amin' ny [[ranomasina]]. Eo ambavaranon' i Amazôna, tsy ma[[sira]] ny rano mandritry ny 400 km.<ref name="guo" /> == Fihaviana == === Loharanony ao amin' ny Anda Perovianina === Ony kely mipoitra eo amina haavo 5 507 m no loharanon' i Amazôna, ary vao haingana anefa izany zavatra izany no fantatra. Ny anaran' ilay tendrombohitra iterahan' ilay renirano dia i Nevado Mismi, 160 km mianandrefana avy ao amin' ny farihin' i Titicaca, na 650 km mianatsimo atsinanana avy ao Lima. Tamin' ny 2001 ilay zavatra no tena nomarinana, izany hoe telopolo taona taorian' ny nahitana azy. Mikoriana avy eo amin' i Nevado Mismi hatrany amin' ny renirano Apurimac ilay ony. Zana-dranon' i Ucayali ny Apurimac, izay miray amin' i Marañón. Eo izy no mitondra ny anarana hoe ''Amazonas'' any [[Pero]] ary any [[Kôlômbia]], ary aveo ny anarana [[Rio Solimões]] rehefa miditra ao amin' ny faritra manodidin' i [[Tabatinga]], ao Brazila, dia avy eo indray mbola miverina mitondra ny anarana ''Amazona'' eo amin' ny tanàna misy an' i [[Manaus]] rehefa niray tamin' i [[Rio Negro]]. 6 280 km no halavan' ny renirano avy amin' ny renirano hatramin' ny vavarano, izany hoe renirano faharoa aorian' i [[Nily]] (6 690 km) fa voalohany amin' ny topa-dranony. == Jereo koa == * [[Brazila]] === Rohy ivelany === * {{en}} [http://www.extremescience.com/AmazonRiver.htm Fampahalalana mikasika an'ny renirano Amazôna] {{Wayback|url=http://www.extremescience.com/AmazonRiver.htm |date=20100206042928 }} === Tsiahy === {{ref}} {{vangovango}} [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano any Amazonas]] e36d2i4iirz3641u2174ey4bvme3qpc 1092273 1092272 2024-11-29T22:47:23Z 41.213.235.225 1092273 wikitext text/x-wiki [[sary:Mouths of amazon geocover 1990.png|200px|right|thumb|Vavaranon'i Amazona]] I '''Amazôna''' dia ony any [[Amerika Atsimo]]. I Amazôna no ony faharoa lava indrindra ary voalohany amin' ny topa-dranony (209 dam³/s). == Velaram-pandalarana == [[Sary:The Source of the Amazon River.jpg|thumb|Velaram-pandalaran'i Amazôna ary ny reniranony|200px|ankavanana]] Ny velarantany anangonan' ny [[renirano]] Amazôna dia lehibe indrindra eto an-[[tany]]. Eo amin' ny 7 000 000 km² eo ho eo no velarany. Manangona ny ranon' ny renirano izy manomboka amin' ny [[laharam-pehintany]] fahadimy any avaratra hatramin' ny faharoapolo any atsimo. Anisan' ny tondron' ny reniranon' i Amazôna ny ala dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' [[orana]]. Isan-taona dia tonga any amin' ny 9 m ny haavon' ny rano. Ireo [[ala]] izay dibo-drano isaky ny fotoan' ny latsak' orana dia antsoina hoe ''várzea''. Ny velaran' ala dibo-drano dia 110 000 km² amin' ny [[main-tany]] ary mahatratra hatrany amin'ny 350 000 km² rehefa amin' ny fotoana iavian' ny orana.<ref name="guo">Guo, Rongxing (2006). Territorial Disputes and Resource Management: A Global Handbook. Nova. p. 44. ISBN 9781600214455</ref> Betsaka dia betsaka ny rano mirotsaka ao amin' ny [[ranomasimbe Atlantika]] avy amin' i Amazôna: eo amin' ny 300 km³ eo ho eo isa-t[[segondra]] amin' ny fitaona ilatsahan'ny orana; izany hoe eo amin' ny 209 000 km³/s mandavan-[[taona]], izany hoe roapolo isan-jaton' ny ranomamy mifangaro amin' ny [[ranomasina]]. Eo ambavaranon' i Amazôna, tsy ma[[sira]] ny rano mandritry ny 400 km.<ref name="guo" /> == Fihaviana == === Loharanony ao amin' ny Anda Perovianina === Ony kely mipoitra eo amina haavo 5 507 m no loharanon' i Amazôna, ary vao haingana anefa izany zavatra izany no fantatra. Ny anaran' ilay tendrombohitra iterahan' ilay renirano dia i Nevado Mismi, 160 km mianandrefana avy ao amin' ny farihin' i Titicaca, na 650 km mianatsimo atsinanana avy ao Lima. Tamin' ny 2001 ilay zavatra no tena nomarinana, izany hoe telopolo taona taorian' ny nahitana azy. Mikoriana avy eo amin' i Nevado Mismi hatrany amin' ny renirano Apurimac ilay ony. Zana-dranon' i Ucayali ny Apurimac, izay miray amin' i Marañón. Eo izy no mitondra ny anarana hoe ''Amazonas'' any [[Pero]] ary any [[Kôlômbia]], ary aveo ny anarana [[Rio Solimões]] rehefa miditra ao amin' ny faritra manodidin' i [[Tabatinga]], ao Brazila, dia avy eo indray mbola miverina mitondra ny anarana ''Amazona'' eo amin' ny tanàna misy an' i [[Manaus]] rehefa niray tamin' i [[Rio Negro]]. 6 280 km no halavan' ny renirano avy amin' ny renirano hatramin' ny vavarano, izany hoe renirano faharoa aorian' i [[Nily]] (6 690 km) fa voalohany amin' ny topa-dranony. == Jereo koa == * [[Brazila]] === Rohy ivelany === * {{en}} [http://www.extremescience.com/AmazonRiver.htm Fampahalalana mikasika an'ny renirano Amazôna] {{Wayback|url=http://www.extremescience.com/AmazonRiver.htm |date=20100206042928 }} === Tsiahy === {{ref}} {{vangovango}} [[sokajy:Renirano any Amerika Atsimo]] [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Renirano ao Amazonas]] 3l76ig5aitjpgp4dzm3j1r9bvxnt6m1 0 164100 1092271 1090873 2024-11-29T22:45:45Z 41.213.235.225 1092271 wikitext text/x-wiki [[Sary:Bandeira_do_Amazonas.svg|150px|Sain'i Amazonas|thumb|right]] [[Sary:Amazonas in Brazil.svg|200px|right|thumb|Saritanin'i Amazonas]] I '''Amazonas''' dia faritany mizaka-tena ao [[Brazila]]. Ny renivohiny dia [[Sary:Brasão_de_Manaus.svg|16px]]&nbsp;[[Manaus]]. Ny velarantanin'ilay faritany dia {{formatnum:1570745.680}} kilometatra toradroa ary ny isam-poniny dia {{formatnum:4001667}}. ==Ony== [[Amazôna]], [[Rio Negro]], [[Rio Madeira]] ==Jereo koa== [[Lisitry ny faritany ao Brazile]] [[Sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] [[Sokajy:Amazonas]] lhl6wytjpe8156vu4aiua6lk3aui2vu 0 164112 1092269 1091982 2024-11-29T22:41:34Z 41.213.235.225 1092269 wikitext text/x-wiki [[Sary:Bandeira de Roraima.svg|150px|Sain'i Roraima|thumb|right]] [[Sary:Roraima in Brazil.svg|200px|right|thumb|Saritanin'i Roraima]] I '''Roraima''' dia faritany mizaka-tena ao [[Brazila]]. Ny renivohiny dia [[Boa Vista|Boa Vista]]. Ny velarantanin'ilay faritany dia {{formatnum:224298.980}} kilometatra toradroa ary ny isam-poniny dia {{formatnum:460157}}. Roraima dia manamorona ny fanjakana breziliana ao [[Pará]] sy [[Amazonas]] ary koa [[Venezoela]] sy [[Goiana]]. [[sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] [[sokajy:Brazila]] [[Sokajy:Roraima]] ndcn3x2spml8w7ytz4jvzwewgxxbsm6 0 164122 1092275 1069104 2024-11-29T22:49:13Z 41.213.235.225 1092275 wikitext text/x-wiki {{coord|-3.101940|-60.025000}} {{infobox tanàna |anarana=Manaus |faritany= [[Amazonas]] |velarantany= |isam-ponina=2094391 |firenena={{Brazila}} |faritra = |sary =Manaus, AM, Brasil.jpg }} I Manaus dia renivohi-paritany mizaka tenan'i [[Amazonas]] ao [[Brazila]]. Ny isam-poniny dia 2094391 ary ny halavirany amin'ny renivohi-pirenena dia 3490 kilometatra. [[Sokajy:Tanàna ao Amazonas]] sukl1trakcwdtahne616y14uzog96w0 0 164163 1092263 1068432 2024-11-29T18:24:24Z 2A01:CB05:DE0:1200:144A:17F:C1BB:494F 1092263 wikitext text/x-wiki [[Sary:Flag of Senegal.svg|vignette|297x297px|Sainan' i Senegaly]] [[Sary:Senegal (orthographic projection).svg|vignette|Toerana misy an' i Senegaly eto amin' izao tontlo izao]] [[Sary:Senegal carte.png|vignette|Sarin-tanin' i Senegaly|213x213px]] I '''Death forever=''' '''Senegaly''' dia firenena ao [[Afrika Andrefana]], manana morontsiraka ao amin' ny [[Ranomasimbe Atlantika]], manana velarana mirefy 196&nbsp;722&nbsp;km². I [[Dakar]] no renivohiny. Manodidina tanteraka an' i [[Gambia]] i Senegaly. Iva ny tanin' i Senegaly, izay vakivakin' ny ony [[Sénégal (ony)|Sénégal]] (mirefy 1&nbsp;600&nbsp;km, manasaraka azy amin' i [[Maoritania]] ao avaratra) sy ny ony [[Gambia (ony)|Gambia]] (ao atsimo). Ny tapany avaratr' i Senegaly dia ao amin' ny faritr' i [[Sahely|Sahel]], izay rakotra [[hivoka]] anirian-kazo madinika, ny tapany atsimo kosa dia rakotra alan-jana-pehin-tany mikitroka sy mando. Manana [[toetanin-jana-pehin-tany]] i Senegaly. Atao hore '''[[Senegaley]]''' ny vahoakan' io firenena io. Ahitana vondrom-poko maro ny vahoaka senegaley, ka ny lehibe aminy dia ny [[Vôlôfo (vahoaka)|Vôlôfo]], ny [[Folany (vahoaka)|Folany]] ary ny [[Mandinga (vahoaka)|Malinke]]. Ny [[fivavahana silamo]] no fivavahan' ny vahoaka maro anisa any. Miopana amin' ny [[fambolena]] sy ny [[fiompiana]] ny toekaren' i Senegaly, indrindra ny fambolena [[voanjo]]. Anisan' ny asa fiveloman' ny maro any koa ny [[jono]]. Monina a-morontsiraka ny ankamaroan' ny mponina, indrindra any amin' ny faritra afovoany misy fambolena voanjo. Anisan' ny olana eo amin' ny fambolena ny [[haintany]]. Mampandroso ny fambolena [[voatabia]] sy [[vary]] ary [[fary]] koa ny any Senegaly. Mandroso koa ny sehatry ny [[fizahàn-tany]]. Zanatany frantsay taloha i Senegaly izay nahazo ny fahaleova-tenany tamin' ny taona 1960. Ny [[fiteny frantsay]], ny [[fiteny oôlôfo]], ny [[fiteny serere]], ny [[fiteny mande]] ary ny [[fiteny peola|fiteny folany]] no [[Fiteny ôfisialy|fiteny ôfisiali]]<nowiki/>n' i Senegaly. == Jereo koa == '''Firenena ao Afrika:''' [[Afrika Atsimo]] - [[Alzeria]] - [[Angôla]] - [[Benino]] - [[Borkina Fasô]] - [[Borondy]] - [[Bôtsoana]] - [[Ejipta]] - [[Eritrea]] - [[Esoatiny]] ([[Soazilandy]] taloha) - [[Etiôpia]] - [[Gabôna]] - [[Gambia]] - [[Ganà]] - [[Ginea]] - [[Ginea Bisao]] - [[Ginea Ekoatôrialy]] - [[Jibotỳ]] - [[Kamerona]] - [[Kapvera]] - [[Kenia]] - [[Kômôro]] - [[Kôtidivoara]] - [[Lezôtô]] - [[Liberia]] - [[Libia]] - [[Madagasikara]] - [[Malaoỳ|Malaoy]] - [[Malỳ]] - [[Maorisy]] - [[Maoritania]] - [[Marôka]] - [[Môzambika]] - [[Namibia]] - [[Nizera]] - [[Nizerià]] - [[Oganda]] - [[Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika]] - [[Repoblika Demôkratikan' i Kôngô]] - [[Repoblikan' i Afrika Afovoany]] - [[Repoblikan' i Kôngô]] - [[Roanda]] - [[Saô Tôme e Prinsipe]] - [[Seisely]] - [[Senegaly]] - [[Siera Leôna]] - [[Sodàna]] - [[Sodàna Atsimo]] - [[Sômalia]] - [[Sômalilandy]] - [[Tanzania]] - [[Tôgô]] - [[Tonizia]] - [[Tsady]] - [[Zambia]] - [[Zimbaboe]] '''Kôntinenta eto an-tany''' * [[Afrika]] * [[Amerika]] ([[Amerika Avaratra]] - [[Amerika Atsimo]]) * [[Azia]] * [[Eorôpa]] * [[Ôseania]] * [[Antarktika]] [[Sokajy:Firenena ao Afrika]] [[Sokajy:Firenena]] [[Sokajy:Senegala]] r3gmxd4ha96vje64yeu0kjso1pn8v6j 1092264 1092263 2024-11-29T18:24:50Z JJPMaster 34550 Undid edits by [[Special:Contribs/2A01:CB05:DE0:1200:144A:17F:C1BB:494F|2A01:CB05:DE0:1200:144A:17F:C1BB:494F]] ([[User talk:2A01:CB05:DE0:1200:144A:17F:C1BB:494F|talk]]) to last version by Thelezifor 1092264 wikitext text/x-wiki [[Sary:Flag of Senegal.svg|vignette|297x297px|Sainan' i Senegaly]] [[Sary:Senegal (orthographic projection).svg|vignette|Toerana misy an' i Senegaly eto amin' izao tontlo izao]] [[Sary:Senegal carte.png|vignette|Sarin-tanin' i Senegaly|213x213px]] I '''Senegaly''' dia firenena ao [[Afrika Andrefana]], manana morontsiraka ao amin' ny [[Ranomasimbe Atlantika]], manana velarana mirefy 196&nbsp;722&nbsp;km². I [[Dakar]] no renivohiny. Manodidina tanteraka an' i [[Gambia]] i Senegaly. Iva ny tanin' i Senegaly, izay vakivakin' ny ony [[Sénégal (ony)|Sénégal]] (mirefy 1&nbsp;600&nbsp;km, manasaraka azy amin' i [[Maoritania]] ao avaratra) sy ny ony [[Gambia (ony)|Gambia]] (ao atsimo). Ny tapany avaratr' i Senegaly dia ao amin' ny faritr' i [[Sahely|Sahel]], izay rakotra [[hivoka]] anirian-kazo madinika, ny tapany atsimo kosa dia rakotra alan-jana-pehin-tany mikitroka sy mando. Manana [[toetanin-jana-pehin-tany]] i Senegaly. Atao hore '''[[Senegaley]]''' ny vahoakan' io firenena io. Ahitana vondrom-poko maro ny vahoaka senegaley, ka ny lehibe aminy dia ny [[Vôlôfo (vahoaka)|Vôlôfo]], ny [[Folany (vahoaka)|Folany]] ary ny [[Mandinga (vahoaka)|Malinke]]. Ny [[fivavahana silamo]] no fivavahan' ny vahoaka maro anisa any. Miopana amin' ny [[fambolena]] sy ny [[fiompiana]] ny toekaren' i Senegaly, indrindra ny fambolena [[voanjo]]. Anisan' ny asa fiveloman' ny maro any koa ny [[jono]]. Monina a-morontsiraka ny ankamaroan' ny mponina, indrindra any amin' ny faritra afovoany misy fambolena voanjo. Anisan' ny olana eo amin' ny fambolena ny [[haintany]]. Mampandroso ny fambolena [[voatabia]] sy [[vary]] ary [[fary]] koa ny any Senegaly. Mandroso koa ny sehatry ny [[fizahàn-tany]]. Zanatany frantsay taloha i Senegaly izay nahazo ny fahaleova-tenany tamin' ny taona 1960. Ny [[fiteny frantsay]], ny [[fiteny oôlôfo]], ny [[fiteny serere]], ny [[fiteny mande]] ary ny [[fiteny peola|fiteny folany]] no [[Fiteny ôfisialy|fiteny ôfisiali]]<nowiki/>n' i Senegaly. == Jereo koa == '''Firenena ao Afrika:''' [[Afrika Atsimo]] - [[Alzeria]] - [[Angôla]] - [[Benino]] - [[Borkina Fasô]] - [[Borondy]] - [[Bôtsoana]] - [[Ejipta]] - [[Eritrea]] - [[Esoatiny]] ([[Soazilandy]] taloha) - [[Etiôpia]] - [[Gabôna]] - [[Gambia]] - [[Ganà]] - [[Ginea]] - [[Ginea Bisao]] - [[Ginea Ekoatôrialy]] - [[Jibotỳ]] - [[Kamerona]] - [[Kapvera]] - [[Kenia]] - [[Kômôro]] - [[Kôtidivoara]] - [[Lezôtô]] - [[Liberia]] - [[Libia]] - [[Madagasikara]] - [[Malaoỳ|Malaoy]] - [[Malỳ]] - [[Maorisy]] - [[Maoritania]] - [[Marôka]] - [[Môzambika]] - [[Namibia]] - [[Nizera]] - [[Nizerià]] - [[Oganda]] - [[Repoblika Arabo Saharaoy Demôkratika]] - [[Repoblika Demôkratikan' i Kôngô]] - [[Repoblikan' i Afrika Afovoany]] - [[Repoblikan' i Kôngô]] - [[Roanda]] - [[Saô Tôme e Prinsipe]] - [[Seisely]] - [[Senegaly]] - [[Siera Leôna]] - [[Sodàna]] - [[Sodàna Atsimo]] - [[Sômalia]] - [[Sômalilandy]] - [[Tanzania]] - [[Tôgô]] - [[Tonizia]] - [[Tsady]] - [[Zambia]] - [[Zimbaboe]] '''Kôntinenta eto an-tany''' * [[Afrika]] * [[Amerika]] ([[Amerika Avaratra]] - [[Amerika Atsimo]]) * [[Azia]] * [[Eorôpa]] * [[Ôseania]] * [[Antarktika]] [[Sokajy:Firenena ao Afrika]] [[Sokajy:Firenena]] [[Sokajy:Senegala]] 908bm8ezc2vnxgco54m3sjlfvbnabjj 0 166932 1092246 1092245 2024-11-29T12:04:53Z Thelezifor 15140 Loharano 1092246 wikitext text/x-wiki Ny '''Akademia Malagasy''' dia fikambanan' ny manam-pahaizana eto [[Madagasikara]] miandraikitra ny fandalinana ny [[kolontsaina]] sy ny fomba amam-panao eto amin' ny firenena, anisan' izany ny fandalinana ny [[Fiteny malagasy|fiteny]] ([[haitsikerafiteny]]), ny fandalinana ny [[Foko eto Madagasikara|foko]] ([[etnôlôjia]]) ary ny fandalinana ny [[fiarahamonina]] ([[sôsiôlôjia]]) eto Madagasikara, ao koa ny [[Haisoratra|literatiora]], ny [[zavakanto]], ny [[tantara]] ary ny [[siansa]] momba an' i [[Madagasikara]]<ref name=":0"><small>V., R. (27 January 2012). "[https://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194%3Aacademie-malgache-110-ans-deja&catid=42%3Asociete&Itemid=57 Académie Malgache: 110 ans déjà...]". ''La Gazette de la Grande Ile''. [https://web.archive.org/web/20220125111613/http://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194:academie-malgache-110-ans-deja&catid=42:societe&Itemid=57 Arsiva] tamin' ny 25 Janoary 2022.</small></ref><ref name=":1"><small>Turcotte, D. (1981). ''[[iarchive:lapolitiquelingu0000turc|La politique linguistique en Afrique francophone: une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar]]''. Presses Université Laval. <nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>.</small></ref>. Io no akademia tranainy indrindra aty [[Afrika]]<ref name=":0" />, naorin' i [[Joseph Simon Gallieni|Joseph Gallieni]], governora jeneraly voalohany<ref name=":0" /><ref name=":1" />, teto Madagasikara tamin' ny 23 Janoary 1902. Mizara ny fikarohana ao amin' ny boky roa ity akademia ity: ny ''[[Bulletin de l'Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l'Académie Malgache]]''<ref name=":1" />. Teo anelanelan' ny niantombohany sy ny taona 2012 dia manodidina ny 1&nbsp;100 ny mpikambana efa tao ity akademia ity, ary tamin' ny taona 2012 dia 280 ny isan' ny ny mpikambana tao, anisan' izany ny mpikambana iraisam-pirenena. Izy io dia mampiantrano fihaonambe momna ny literatiora sy ny siansa, ary manolotra fifaninanana momba ny sora-tononina sy momba ny siansa ihany koa<ref name=":0" />. == Tantara == === Tamin' ny fanjanahantany === Tamin' ny 23 Janoary 1902 no naorin' ny jeneraly [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]], governora jeneraly voalohany eto Madagasikara, tamin' ny alalan' ny didim-panjakana tamin' ny 23 Janoary 1902 ny Akademia Malagasy. Ny ''[[Bulletin de l’Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l’Académie Malgache]]'' no famoaham-bokiny<ref><small>Denis Turcotte, ''La politique linguistique en Afrique francophone : une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar'', Presses de l'Université Laval, 1981. (<nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>)</small></ref>. Nofaritan' i Galliéni ho toy izao ny tanjon' ilay akademia: "fanadihadiana lalina, maharaka fomba fiasa ary mitombina momba ny [[Haitsikerafiteny|haifiteny]], ny [[etnôlôjia]] ary ny [[sôsiôlôjia]] malagasy"<ref><small>"l'étude approfondie, méthodique et raisonnée de la linguistique, de l'ethnologie et de la sociologie malgache "</small></ref>. Nanendry mpikambana 12 ny [[didim-pitondrana]] nanorenana azy, izay nahitana Malagasy roa, dia Rahesihanaka sy Rasanjy (sekretera jeneralin' ny governemanta malagasy tamin' ny fakan' ny Frantsay an i Madagasikara, izay lasa tompon' andraikitra tamin' ny asa fanompoan' ny taretany nampanaovin' ny governementa jeneraly), nahitana Anglisy iray, dia ny pasitera Baron (avy ao amin' ny ''[[London Missionary Society]]''), ny pasitera Jakobsen (ao amin' ny Misiôna Nôrveziana). Frantsay ny mpikambana fito hafa: i [[R.P. Callet]] sy i [[Malzac]], ny pasitera [[Vernier]], ny dokotera [[Villette]], i [[Jullianges|Jully]] mpanao [[maritrano]], ary i [[Berthier]] sy i [[Julien]] izay samy mpitantan-draharaham-panjakana<ref name=":2"><small>Robert Cornevin, "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1977/12/28/l-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html L'Académie malgache vient de célébrer son soixante-quinzième anniversaire]", ''Le Monde'',‎ 28 décembre 1977 ([https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Farchives%2Farticle%2F1977%2F12%2F28%2Fl-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html#& Arsiva])</small></ref>. Tao amin' ny Tranovola, trano fonenan-d[[Radama Voalohany|Radama I]] teo amin’ ny [[Rova Manjakamiadana|Rova]], teo amin’ ny havoana manerinerina ao [[Antananarivo]] no nanaovana ny fivoriana, nandritra ny fotoam-pivoriana fahatelo. Nanendry ny Akademia hanatanteraka iraka ho fitahirizana ny tahitin-kevitra sy zavatra mahaliana arkeôlôjika ny [[didim-pitondrana]] tamin' ny 23 Jona 1902<ref name=":2" />. Didim-pitondrana hafa, tamin’ ny 15 Marsa 1902 dia nanitatra ny sehatra iasan' ny ny Akademia Malagasy amin’ ny raharaha ara-tantara, ara-diteratiora ary ara-tsiansa rehetra momba ny an' i Madagasikara<ref name=":2" />. Tamin' ny taona 1907 dia maty ny mpahay maritrano Jully, izay filoha voalohany tao amin' ny Akademia. Ny dokotera Fontoynont no nandray an’ io andraikitra io nanomboka tamin’ ny taona 1907 ka hatramin’ ny 1948. Nisolo azy tamin’ ny taona 1948 ka hatramin’ ny 1958 ny profesora Millot. == Rohy ivelany == http://www.tenymalagasy.gov.mg/ {{Wayback|url=http://www.tenymalagasy.gov.mg/ |date=20180918161758 }} == Loharano sy fanamarihana == [[sokajy:Akademia Malagasy|*]] 0dk61l5ixxm6uhsncd7mr48dghbzrwu 1092247 1092246 2024-11-29T12:20:25Z Thelezifor 15140 Hatramin' ny nahazoana ny fahaleovantena 1092247 wikitext text/x-wiki Ny '''Akademia Malagasy''' dia fikambanan' ny manam-pahaizana eto [[Madagasikara]] miandraikitra ny fandalinana ny [[kolontsaina]] sy ny fomba amam-panao eto amin' ny firenena, anisan' izany ny fandalinana ny [[Fiteny malagasy|fiteny]] ([[haitsikerafiteny]]), ny fandalinana ny [[Foko eto Madagasikara|foko]] ([[etnôlôjia]]) ary ny fandalinana ny [[fiarahamonina]] ([[sôsiôlôjia]]) eto Madagasikara, ao koa ny [[Haisoratra|literatiora]], ny [[zavakanto]], ny [[tantara]] ary ny [[siansa]] momba an' i [[Madagasikara]]<ref name=":0"><small>V., R. (27 January 2012). "[https://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194%3Aacademie-malgache-110-ans-deja&catid=42%3Asociete&Itemid=57 Académie Malgache: 110 ans déjà...]". ''La Gazette de la Grande Ile''. [https://web.archive.org/web/20220125111613/http://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194:academie-malgache-110-ans-deja&catid=42:societe&Itemid=57 Arsiva] tamin' ny 25 Janoary 2022.</small></ref><ref name=":1"><small>Turcotte, D. (1981). ''[[iarchive:lapolitiquelingu0000turc|La politique linguistique en Afrique francophone: une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar]]''. Presses Université Laval. <nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>.</small></ref>. Io no akademia tranainy indrindra aty [[Afrika]]<ref name=":0" />, naorin' i [[Joseph Simon Gallieni|Joseph Gallieni]], governora jeneraly voalohany<ref name=":0" /><ref name=":1" />, teto Madagasikara tamin' ny 23 Janoary 1902. Mizara ny fikarohana ao amin' ny boky roa ity akademia ity: ny ''[[Bulletin de l'Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l'Académie Malgache]]''<ref name=":1" />. Teo anelanelan' ny niantombohany sy ny taona 2012 dia manodidina ny 1&nbsp;100 ny mpikambana efa tao ity akademia ity, ary tamin' ny taona 2012 dia 280 ny isan' ny ny mpikambana tao, anisan' izany ny mpikambana iraisam-pirenena. Izy io dia mampiantrano fihaonambe momna ny literatiora sy ny siansa, ary manolotra fifaninanana momba ny sora-tononina sy momba ny siansa ihany koa<ref name=":0" />. == Tantara == === Tamin' ny fanjanahantany === Tamin' ny 23 Janoary 1902 no naorin' ny jeneraly [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]], governora jeneraly voalohany eto Madagasikara, tamin' ny alalan' ny didim-panjakana tamin' ny 23 Janoary 1902 ny Akademia Malagasy. Ny ''[[Bulletin de l’Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l’Académie Malgache]]'' no famoaham-bokiny<ref><small>Denis Turcotte, ''La politique linguistique en Afrique francophone : une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar'', Presses de l'Université Laval, 1981. (<nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>)</small></ref>. Nofaritan' i Galliéni ho toy izao ny tanjon' ilay akademia: "fanadihadiana lalina, maharaka fomba fiasa ary mitombina momba ny [[Haitsikerafiteny|haifiteny]], ny [[etnôlôjia]] ary ny [[sôsiôlôjia]] malagasy"<ref><small>"l'étude approfondie, méthodique et raisonnée de la linguistique, de l'ethnologie et de la sociologie malgache "</small></ref>. Nanendry mpikambana 12 ny [[didim-pitondrana]] nanorenana azy, izay nahitana Malagasy roa, dia Rahesihanaka sy Rasanjy (sekretera jeneralin' ny governemanta malagasy tamin' ny fakan' ny Frantsay an i Madagasikara, izay lasa tompon' andraikitra tamin' ny asa fanompoan' ny taretany nampanaovin' ny governementa jeneraly), nahitana Anglisy iray, dia ny pasitera Baron (avy ao amin' ny ''[[London Missionary Society]]''), ny pasitera Jakobsen (ao amin' ny Misiôna Nôrveziana). Frantsay ny mpikambana fito hafa: i [[R.P. Callet]] sy i [[Malzac]], ny pasitera [[Vernier]], ny dokotera [[Villette]], i [[Jullianges|Jully]] mpanao [[maritrano]], ary i [[Berthier]] sy i [[Julien]] izay samy mpitantan-draharaham-panjakana<ref name=":2"><small>Robert Cornevin, "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1977/12/28/l-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html L'Académie malgache vient de célébrer son soixante-quinzième anniversaire]", ''Le Monde'',‎ 28 décembre 1977 ([https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Farchives%2Farticle%2F1977%2F12%2F28%2Fl-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html#& Arsiva])</small></ref>. Tao amin' ny Tranovola, trano fonenan-d[[Radama Voalohany|Radama I]] teo amin’ ny [[Rova Manjakamiadana|Rova]], teo amin’ ny havoana manerinerina ao [[Antananarivo]] no nanaovana ny fivoriana, nandritra ny fotoam-pivoriana fahatelo. Nanendry ny Akademia hanatanteraka iraka ho fitahirizana ny tahitin-kevitra sy zavatra mahaliana arkeôlôjika ny [[didim-pitondrana]] tamin' ny 23 Jona 1902<ref name=":2" />. Didim-pitondrana hafa, tamin’ ny 15 Marsa 1902 dia nanitatra ny sehatra iasan' ny ny Akademia Malagasy amin’ ny raharaha ara-tantara, ara-diteratiora ary ara-tsiansa rehetra momba ny an' i Madagasikara<ref name=":2" />. Tamin' ny taona 1907 dia maty ny mpahay maritrano Jully, izay filoha voalohany tao amin' ny Akademia. Ny dokotera Fontoynont no nandray an’ io andraikitra io nanomboka tamin’ ny taona 1907 ka hatramin’ ny 1948. Nisolo azy tamin’ ny taona 1948 ka hatramin’ ny 1958 ny profesora Millot. === Hatramin' ny nahazoana ny fahaleovantena === Ny dokotera Radaody-Ralarosy, izay nandimby ny profesora Millot, no filohan’ ny Akademia nanomboka tamin' ny taona 1958 ka hatramin’ ny 1973. Izy no tompon’ andraikitra amin’ ny fanatanterahana ny fanavaozana ny Akademia, taorian’ ny [[didim-panjakana]] tamin’ ny 16 Janoary 1969. Lasa filoha i Césaire Rabenoro tamin’ ny taona 1973 ary nikarakara ny hetsika ho fankalazana ny faha-75 taonan’ ny Akademia Malagasy. Fihaonambe iraisam-pirenena telo no nokarakaraina tao Antananarivo tamin' ny 5 hatramin’ ny 12 Septambra 1977. Nampivondrona ny olona toa an' i Manassé Esoavelo-Mandroso, i Michel Mollat, i Jean Poirier, i Françoise Raison-Jourde, i André Haudricourt, i Jacques Faublée, i Louis Molet, sns. ny fihaonamben’ ny mpahay tantara sy ny mpahay lalàna. Nisy koa ny fihaonambe momba ny haiteny sy ny fihaonambe natokana ho an’ ny zavamaniry fanao fanafody sy ny fitsaboana homamiadana, ity farany izay nokarakarain’ ny profesora isany J.M. Razafintsalama sy Boiteau ary Rtoa Rakoto-Ratsimamanga. Tamin' ny 1977 dia nanana mpikambana monina 138 ary mpikambana vahiny 40 ny Akademia. Niompana amin’ ny fahasalamam-bahoaka ary indrindra amin’ ny areti-mifindra toy ny pesta, ny haromotana, ny tazomoka ary aretina vaovao toy ny kôlerà sy ny SIDA, ny fihaonamben’ ny fahazato taona nokarakarain’ ny filoham-pirenena vonjimaika Gabriel Ramalanjaona taorian’ ny nahafatesan’ i Césaire Rabenoro tao anatin’ ny tontolo pôlitika sarotra. Ireto filoha manaraka ireto dia ny mpahay toekarena Rajaona Andriamananjara (2002 ka hatramin’ ny 2016), avy eo ny mpitsara Raymond Ranjeva (nanomboka tamin' ny taona 2017). Nanamarihana ny faha-110 taona amin’ ny taona 2012 ny hetsika ara-tsiansa samihafa na natao ho an’ ny besinimaro. == Rohy ivelany == * http://www.tenymalagasy.gov.mg/ {{Wayback|url=http://www.tenymalagasy.gov.mg/ |date=20180918161758 }} == Loharano sy fanamarihana == [[sokajy:Akademia Malagasy|*]] nr4rmqt1zvs7u61jkcy0hjinfwm2tnv 1092249 1092247 2024-11-29T12:22:42Z Thelezifor 15140 1092249 wikitext text/x-wiki Ny '''Akademia Malagasy''' dia fikambanan' ny manam-pahaizana eto [[Madagasikara]] miandraikitra ny fandalinana ny [[kolontsaina]] sy ny fomba amam-panao eto amin' ny firenena, anisan' izany ny fandalinana ny [[Fiteny malagasy|fiteny]] ([[haitsikerafiteny]]), ny fandalinana ny [[Foko eto Madagasikara|foko]] ([[etnôlôjia]]) ary ny fandalinana ny [[fiarahamonina]] ([[sôsiôlôjia]]) eto Madagasikara, ao koa ny [[Haisoratra|literatiora]], ny [[zavakanto]], ny [[tantara]] ary ny [[siansa]] momba an' i [[Madagasikara]]<ref name=":0"><small>V., R. (27 January 2012). "[https://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194%3Aacademie-malgache-110-ans-deja&catid=42%3Asociete&Itemid=57 Académie Malgache: 110 ans déjà...]". ''La Gazette de la Grande Ile''. [https://web.archive.org/web/20220125111613/http://www.lagazette-dgi.com/?option=com_content&view=article&id=19194:academie-malgache-110-ans-deja&catid=42:societe&Itemid=57 Arsiva] tamin' ny 25 Janoary 2022.</small></ref><ref name=":1"><small>Turcotte, D. (1981). ''[[iarchive:lapolitiquelingu0000turc|La politique linguistique en Afrique francophone: une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar]]''. Presses Université Laval. <nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>.</small></ref>. Io no akademia tranainy indrindra aty [[Afrika]]<ref name=":0" />, naorin' i [[Joseph Simon Gallieni|Joseph Gallieni]], governora jeneraly voalohany<ref name=":0" /><ref name=":1" />, teto Madagasikara tamin' ny 23 Janoary 1902. Mizara ny fikarohana ao amin' ny boky roa ity akademia ity: ny ''[[Bulletin de l'Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l'Académie Malgache]]''<ref name=":1" />. Teo anelanelan' ny niantombohany sy ny taona 2012 dia manodidina ny 1&nbsp;100 ny mpikambana efa tao ity akademia ity, ary tamin' ny taona 2012 dia 280 ny isan' ny ny mpikambana tao, anisan' izany ny mpikambana iraisam-pirenena. Izy io dia mampiantrano fihaonambe momna ny literatiora sy ny siansa, ary manolotra fifaninanana momba ny sora-tononina sy momba ny siansa ihany koa<ref name=":0" />. == Tantara == === Tamin' ny fanjanahantany === Tamin' ny 23 Janoary 1902 no naorin' ny jeneraly [[Joseph Simon Gallieni|Galliéni]], governora jeneraly voalohany eto Madagasikara, tamin' ny alalan' ny didim-panjakana tamin' ny 23 Janoary 1902 ny Akademia Malagasy. Ny ''[[Bulletin de l’Académie Malgache]]'' sy ny ''[[Mémoires de l’Académie Malgache]]'' no famoaham-bokiny<ref><small>Denis Turcotte, ''La politique linguistique en Afrique francophone : une étude comparative de la Côte d'Ivoire et de Madagascar'', Presses de l'Université Laval, 1981. (<nowiki>ISBN 978-2-7637-6949-3</nowiki>)</small></ref>. Nofaritan' i Galliéni ho toy izao ny tanjon' ilay akademia: "fanadihadiana lalina, maharaka fomba fiasa ary mitombina momba ny [[Haitsikerafiteny|haifiteny]], ny [[etnôlôjia]] ary ny [[sôsiôlôjia]] malagasy"<ref><small>"l'étude approfondie, méthodique et raisonnée de la linguistique, de l'ethnologie et de la sociologie malgache "</small></ref>. Nanendry mpikambana 12 ny [[didim-pitondrana]] nanorenana azy, izay nahitana Malagasy roa, dia Rahesihanaka sy Rasanjy (sekretera jeneralin' ny governemanta malagasy tamin' ny fakan' ny Frantsay an i Madagasikara, izay lasa tompon' andraikitra tamin' ny asa fanompoan' ny taretany nampanaovin' ny governementa jeneraly), nahitana Anglisy iray, dia ny pasitera Baron (avy ao amin' ny ''[[London Missionary Society]]''), ny pasitera Jakobsen (ao amin' ny Misiôna Nôrveziana). Frantsay ny mpikambana fito hafa: i [[R.P. Callet]] sy i [[Malzac]], ny pasitera [[Vernier]], ny dokotera [[Villette]], i [[Jullianges|Jully]] mpanao [[maritrano]], ary i [[Berthier]] sy i [[Julien]] izay samy mpitantan-draharaham-panjakana<ref name=":2"><small>Robert Cornevin, "[https://www.lemonde.fr/archives/article/1977/12/28/l-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html L'Académie malgache vient de célébrer son soixante-quinzième anniversaire]", ''Le Monde'',‎ 28 décembre 1977 ([https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Farchives%2Farticle%2F1977%2F12%2F28%2Fl-academie-malgache-vient-de-celebrer-son-soixante-quinzieme-anniversaire_2856307_1819218.html#& Arsiva])</small></ref>. Tao amin' ny Tranovola, trano fonenan-d[[Radama Voalohany|Radama I]] teo amin’ ny [[Rova Manjakamiadana|Rova]], teo amin’ ny havoana manerinerina ao [[Antananarivo]] no nanaovana ny fivoriana, nandritra ny fotoam-pivoriana fahatelo. Nanendry ny Akademia hanatanteraka iraka ho fitahirizana ny tahitin-kevitra sy zavatra mahaliana arkeôlôjika ny [[didim-pitondrana]] tamin' ny 23 Jona 1902<ref name=":2" />. Didim-pitondrana hafa, tamin’ ny 15 Marsa 1902 dia nanitatra ny sehatra iasan' ny ny Akademia Malagasy amin’ ny raharaha ara-tantara, ara-diteratiora ary ara-tsiansa rehetra momba ny an' i Madagasikara<ref name=":2" />. Tamin' ny taona 1907 dia maty ny mpahay maritrano Jully, izay filoha voalohany tao amin' ny Akademia. Ny dokotera Fontoynont no nandray an’ io andraikitra io nanomboka tamin’ ny taona 1907 ka hatramin’ ny 1948. Nisolo azy tamin’ ny taona 1948 ka hatramin’ ny 1958 ny profesora Millot. === Hatramin' ny nahazoana ny fahaleovantena === Ny dokotera Radaody-Ralarosy, izay nandimby ny profesora Millot, no filohan’ ny Akademia nanomboka tamin' ny taona 1958 ka hatramin’ ny 1973. Izy no tompon’ andraikitra amin’ ny fanatanterahana ny fanavaozana ny Akademia, taorian’ ny [[didim-panjakana]] tamin’ ny 16 Janoary 1969. Lasa filoha i Césaire Rabenoro tamin’ ny taona 1973 ary nikarakara ny hetsika ho fankalazana ny faha-75 taonan’ ny Akademia Malagasy. Fihaonambe iraisam-pirenena telo no nokarakaraina tao Antananarivo tamin' ny 5 hatramin’ ny 12 Septambra 1977. Nampivondrona ny olona toa an' i Manassé Esoavelo-Mandroso, i Michel Mollat, i Jean Poirier, i Françoise Raison-Jourde, i André Haudricourt, i Jacques Faublée, i Louis Molet, sns. ny fihaonamben’ ny mpahay tantara sy ny mpahay lalàna. Nisy koa ny fihaonambe momba ny haiteny sy ny fihaonambe natokana ho an’ ny zavamaniry fanao fanafody sy ny fitsaboana homamiadana, ity farany izay nokarakarain’ ny profesora isany J.M. Razafintsalama sy Boiteau ary Rtoa Rakoto-Ratsimamanga. Tamin' ny 1977 dia nanana mpikambana monina 138 ary mpikambana vahiny 40 ny Akademia. Niompana amin’ ny fahasalamam-bahoaka ary indrindra amin’ ny areti-mifindra toy ny pesta, ny haromotana, ny tazomoka ary aretina vaovao toy ny kôlerà sy ny SIDA, ny fihaonamben’ ny fahazato taona nokarakarain’ ny filoham-pirenena vonjimaika Gabriel Ramalanjaona taorian’ ny nahafatesan’ i Césaire Rabenoro tao anatin’ ny tontolo pôlitika sarotra. Ireto filoha manaraka ireto dia ny mpahay toekarena Rajaona Andriamananjara (2002 ka hatramin’ ny 2016), avy eo ny mpitsara Raymond Ranjeva (nanomboka tamin' ny taona 2017). Nanamarihana ny faha-110 taona amin’ ny taona 2012 ny hetsika ara-tsiansa samihafa na natao ho an’ ny besinimaro. == Jereo koa == * [[Valan-javamaniry amam-bibin' i Tsimbazaza]] == Rohy ivelany == * http://www.tenymalagasy.gov.mg/ {{Wayback|url=http://www.tenymalagasy.gov.mg/ |date=20180918161758 }} == Loharano sy fanamarihana == [[sokajy:Akademia Malagasy|*]] mbt33cnr7r6w1oe3hlvdqcgyezlfjk8 0 184834 1092284 942959 2024-11-30T04:41:14Z InternetArchiveBot 25011 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1092284 wikitext text/x-wiki {{Coord|44.3663888889|-97.85}} {{infobox tanàna |tanàna=Iroquois, South Dakota |firenena={{Etazonia}} |faritany=South Dakota |velarantany=1.61 |isam-ponina=266 |ben'ny tanàna= }} '''Iroquois, South Dakota''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[South Dakota]], ao [[Etazonia]]. 57353. == Jeografia == Ny laharam-pehintaniny ary ny laharan-jarahasiny dia 44.3663888889 ary -97.85. Ny faritr'ora dia GMT -6. == Jereo koa == * [[South Dakota]] * [[Etazonia]] == Rohy ivelany == * http://www.iroquoissd.com/ {{Wayback|url=http://www.iroquoissd.com/ |date=20130426154421 }} {{vangovango}} [[sokajy:Tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i South Dakota]] lt31idarh8xkndtb58op4faegno4lvm 0 185230 1092280 946804 2024-11-30T03:22:11Z InternetArchiveBot 25011 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1092280 wikitext text/x-wiki {{Coord|43.6375|-123.568055556}} {{infobox tanàna |tanàna=Elkton, Oregon |firenena={{Etazonia}} |faritany=Oregon |velarantany=0.67 |isam-ponina=195 |ben'ny tanàna=Rebecca Swearingen }} '''Elkton, Oregon''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Oregon]], ao [[Etazonia]]. Ny kaodim-paositra dia 97436.. == Jeografia == Ny laharam-pehintaniny ary ny laharan-jarahasiny dia 43.6375 ary -123.568055556. Ny faritr'ora dia GMT -8. == Jereo koa == * [[Etazonia]] ** [[Oregon]] === Rohy ivelany === * [http://www.elkton-oregon.com/ www.elkton-oregon.com] {{Wayback|url=http://www.elkton-oregon.com/ |date=20170728063706 }} [[sokajy:Tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i Oregon]] l0sjgryj731sgs7mqu2mxg41ym1j13k 0 188029 1092283 948367 2024-11-30T04:23:26Z InternetArchiveBot 25011 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1092283 wikitext text/x-wiki {{Coord|42.4380555556|-82.925}} {{infobox tanàna |tanàna=Harper Woods, Michigan |firenena={{Etazonia}} |faritany=Michigan |velarantany=6.76 |isam-ponina=14236 |ben'ny tanàna=Kenneth A. Poynter }} '''Harper Woods, Michigan''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Michigan]], ao [[Etazonia]]. 48225. == Jeografia == Ny laharam-pehintaniny ary ny laharan-jarahasiny dia 42.4380555556 ary -82.925. Ny faritr'ora dia GMT -5. == Jereo koa == * [[Michigan]] * [[Etazonia]] == Rohy ivelany == * http://www.harperwoodscity.org/ {{Wayback|url=http://www.harperwoodscity.org/ |date=20080705013711 }} {{vangovango}} [[sokajy:Tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i Michigan]] n6b1z5t6ixyoqnlsyjmje8gonuyeybb 0 210783 1092282 1091653 2024-11-30T03:56:01Z InternetArchiveBot 25011 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1092282 wikitext text/x-wiki {{infobox olona |sary= Franck Gordon.jpg |anarana=Franck Gordon |teraka=4 Aogositra 1937 |maty= |firenena={{Frantsa}} |mpiaraka= |asa= * [[injeniera]] * [[mpanoratra]] |taona niasàna= }} '''Franck Gordon''' dia injeniera, mpanoratra mizaka ny zom-pirenen'i [[Frantsa]] teraka ny 4 Aogositra 1937 in Chalons-en-Champagne. == Jereo koa == * [[Biôgrafia]] Tamin'ny taona 1960, Frank Gordon nanao ny fanompoana-pirenena nandritra ny roa taona tany amin'ny injeniera, indrindra any Afrika Avaratra (Oran, ny Atlas tendrombohitra Tellien), izay nanorina ny lalana sy ny tetezana. Vao nanomboka ny asany, dia niasa toy ny injeniera ao amin'ny laboratoara toerana fikarohana, dia niditra ny diloilo orinasa izay niasa tamin'ny vondron'ny instrumentation Schlumberger Industrie. Tamin'ny taona 1970, dia niditra ny fitaovana elektronika sy ny solosaina orinasa izay niasa tao Tekelec Airtronic, fanafarana frantsay-fanondranana mpitarika ny vondrona amin'ny teknolojia avo, miaraka amin'ny sampany any Eoropa sy Etazonia. Amin'ny maha filoha lefitry ny vondrona varotra, dia nifandray tamin'ny vahiny maro-teknolojia avo orinasa toy ny Intel, AMD, Motorola, Texas fitaovan'ny, Fairchild, Raychem, Seiko, ary any Frantsa sy any Eoropa, dia anjara mavitrika tao amin'ny fampidirana ny microprocessors, fahatsiarovana, elektronika microcircuits, automated rafitra, ary ny teknolojia vaovao vaovao. Tany am-piandohan'ny taona 1990 dia nanorina ny trano famoahana elektronika manokana tany an-tsaha ny elektronika sy ny orinasa instrumentation tontolo iainana. Izy no anjara mavitrika eo amin'ny asa ny tontolo iainana, mety sy mandry fahizay, amin'ny fiaraha-miasa miaraka amin'ny frantsay Ministeran'ny Indostria sy ny environment12. Ny isan-karazany ny mpivarotra sy Franck Gordon fanandramana efa nanome ny singa ara-teknika fanitarana boky maro ao an-tsaha ny elektronika, ordinatera sy ny orinasa tontolo iainana. Koa satria ny tany am-boalohany 2000s, Frank Gordon izao dia mampiseho ny heviny ho an'ny besinimaro amin'ny alalan'ny fampianarana amin'ny Global ny tahiry ary ny romanticized fanadihadiana na fitsapana toy ny L'affaire 'i Môrmôna, ny Templar Code, ny Templar of America Ny Popol Vuh. ===Books=== * '' [http://www.cirac.org/AFFAIRE_MORMON.htm el caso de Mormón] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/AFFAIRE_MORMON.htm |date=20150923203636 }}:<ref> ''el caso de Mormón'' ha sido publicado en 2008 en Francia bajo el título ''L'Affaire Mormon'' - ISBN: 978-2-84668-190-2 - Yvelinédition. Este libro best-seller fue editado por tercera vez en 2011 </ref> (L'Affaire Mormon)''. * '' [http://www.cirac.org/conference.htm genealogía en todo el mundo y sus consecuencias] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/conference.htm |date=20150923203648 }}:<ref>Ensayo sobre la ''genealogía en todo el mundo'' y sus consecuencias. ¿En el libro [http://www.cirac.org/AFFAIRE-MORMON_2eme-edition.htm '' L'Affaire Mormon (el caso de Mormón)''] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/AFFAIRE-MORMON_2eme-edition.htm |date=20150428050656 }} y en la Conferencia [http://www.cirac.org/conference.htm'' ¿una genealogía en todo el mundo? ¿para quién? ¿Por qué?''] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/conference.htm |date=20150923203648 }}, el autor explica realista lo que oculta el gran entusiasmo del público por la genealogía y las redes sociales. En todo el mundo nuestras identidades civiles y religiosas son recogidos y utilizados en red sin nuestra autorización por grandes organizaciones multinacionales. «Big Brother is watching you»: este es el fin del individuo y de la intimidad. Este censo de la humanidad, que fue descrito por [[Jacques Bergier]] en su libro francés ''Visa pour une autre terre'', está actualmente en marcha.</ref> una serie de conferencias francés desde 2010''. * '' [http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm el código templario] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm |date=20150606145604 }}:<ref> ''el código templario'' ha sido publicado en 2012 en Francia bajo el título ''Le Code Templier'' - ISBN: 978-2-84668-253-4 - Yvelinedition </ref> (Le Code Templier)''. * '' [http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm el caballero templario del América] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm |date=20150606145604 }}:<ref>''el caballero templario del América'' es la continuación de ''el código templario '', ha sido publicado en 2018 en Francia bajo el título [http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/CODE-TEMPLIER.htm |date=20150606145604 }} ''Le Templier d'Amérique '' - ISBN: 978-1-98108-994-9 - KDP</ref> (Le Templier d'Amérique)''. ===Digital boky (eBooks)=== * ''[http://www.amazon.com/dp/B00J9E8B40 ''Ny Templar Mandylion ara-pivavahana sy ara-tantara miafina''] ensayo <ref>En el libro electrónico (eBook) [http://www.amazon.com/dp/B00J9E8B40 ''el Mandylion Templario''] y en la Conferencia en inglés [http://www.cirac.org/Mandylion.pdf ''el Mandylion y el Sudario de Turín''] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/Mandylion.pdf |date=20170811123430 }}, el autor explicar las relaciones de un Calvario bretón con el Sudario de Turín y los caballeros templarios. Amazon Kindle - eBook publicado en 2014 - ASIN B00J9E8B40</ref> - eBook (edición en Español) * ''[http://www.amazon.com/dp/B00JIOTJDS ''The Templar Mandylion, secret story of Turin Shroud''] ensayo <ref>[http://shroudstory.com/?s=Gordon Shroud of Turin Blog]. Latest news and views on the Turin Shroud</ref> - eBook (edición en inglés) * '''The Popol Vuh''', ''Fantastic Story of World Creation by « Gods Engineers »'', eBook - [[http://www.amazon.com/dp/B00V3Q8TXA B00V3Q8TXA]] - Amazon, 2015. * '''Le Popol Vuh''', ''Histoire extraordinaire de la Création par des « dieux ingénieurs »'', eBook - [[http://www.amazon.fr/dp/B00QH5XJ0K B00QH5XJ0K]] - Amazon, 2014. * '''Denderah''', ''fantastique machine de résurrection dans l'Égypte antique'', eBook - [[http://www.amazon.fr/dp/B00KHXHK12 B00KHXHK12]] - Amazon, 2014. * '''Dendera''', ''Fantastic Resurrection Machine in the Ancient Egypt'', eBook - [[http://www.amazon.com/dp/B00LJ6O8UC B00LJ6O8UC]] - Amazon, 2014. * '''Le Mandylion Templier''', ''énigme historique et religieuse'', eBook - [[http://www.amazon.fr/dp/B00K4X03OQ B00K4X03OQ]] - Amazon, 2014. * '''L'Affaire Mormon''', ''généalogie et réseaux sociaux'', eBook - [[http://www.amazon.fr/dp/B00IF3ATXW B00IF3ATXW]] - Amazon, 2014. * '''The Templar Mandylion''', ''secret story of Turin Shroud'', eBook - [[http://www.amazon.com/dp/B00JIOTJDS B00JIOTJDS]] - Amazon, 2014. * '''El Mandylion Templário''', ''mistério histórico e religioso'', eBook - [[http://www.amazon.com/dp/B00J9E8B40 B00J9E8B40]] - Amazon, 2014. * '''O Caso Mórmon''', ''genealogia e redes sociais'', eBook - [[https://www.amazon.com.br/dp/B00HFJRPF2 B00HFJRPF2]] - Amazon, 2014. ===Rohy ivelany=== * Ao amin'i : [http://www.cirac.org ''Cirac''] {{Wayback|url=http://www.cirac.org/ |date=20150516061158 }} [[sokajy:Biôgrafia]] {{vangovango}} [[sokajy:injeniera]] [[sokajy:mpanoratra]] [[sokajy:Teraka tamin'ny taona 1937]] 2rzlakcvkwheg6t3d062mb1t5l3p03g 0 225218 1092257 769043 2024-11-29T16:29:49Z 2001:4C4E:229F:1900:B4E9:4D9A:EFDA:36DB 1092257 wikitext text/x-wiki <ref><ref><ref></ref></ref></ref>Ny '''hairafibatana''' dia ny sampanan'ny siansa mandalina ny firafitry ny vatan'olombelona na ny vatan-javamananaina, amin'ny alalan'ny fandidiana ny fatin'izy ireo. Ny tantaran'ny hairafibatana dia nanomboka tamin'ny 1600 tal. J.K, rehefa nanomboka nandinika momba ny hairafibatan'olombelona ny Ejipsianina . Nahita ny asan'ny taova maro toy ny aty, sarakaty, voa, fo zareo ary voalohany nahita ny rafitra sy ny asa ao amin'ny rafitra limfatika. Ny mpahairafibatan'olombelona dia matetika miasa amin'ny oniversite, sekolin-dokotera na ny fampianarana toeram-pitsaboana. Matetika izy ireo mandray anjara amin'ny fampianarana hairafibatana, ary fikarohana mikasika ny rafitra sasany, taova, sela. == Jereo koa == * [[Siansa]] * [[Rafi-batan'ny olombelona]] {{vangovango}} [[sokajy:Siansa]] 88r25yuluk3y56ao285rznapie0v3an 0 229961 1092321 1092179 2024-11-30T11:53:38Z Thelezifor 15140 1092321 wikitext text/x-wiki [[Sary:ANTANOSY.jpg|vignette|354x354px|Tanora lahy sy vavy antanosy]] [[Sary:Antanosy tomb on the road from Fort Dauphin to Amboasary.jpg|vignette|Fasana antanosy manamorona ny lalana avy any [[Tolagnaro]] mankany [[Amboasary-Atsimo|Amboasary Atsimo]]]] Ny '''Antanosy''' na '''Tanosy''' dia vondrom-poko ao amin' ny tendro atsimo-atsinanan' i [[Madagasikara]], ao amin' ny [[faritra Anosy]] izay misy an' i [[Tolagnaro]], eo anelanelan' ny renirano [[Masianaka (ony)|Masianaka]] sy ny ony [[Mandrare]] no misy azy betsaka indrindra, nefa ahitana azy koa ny tanàna toa an' i [[Bezaha]] sy [[Vatolatsaka]] (ao amin' ny [[distrikan' i Betioky-Atsimo]]) ary any [[Bereketa]] (ao amin' ny [[distrikan' i Sakaraha]]) any amin' ny [[faritra Atsimo-Andrefana]]. I Tolagnaro no tanàn-dehiben' izy ireo. Nifindra any taorian' ny nandresen' ny [[Merina]] an' Anosy. ny Antanosy mipetraka any Bezaha sy ny manodidina. Tombanana ho 360&nbsp;000 ny Antanosy tamin' ny taona 2013. == Ny maha izy azy ny Antanosy == Ao amin' ny [[Faritra Anosy]] ao atsimo-atsinanan' i [[Madagasikara]] no tena fonenan' ny Antanosy, na dia eo aza ireo izay mipetraka any [[Bezaha]] sy ny manodidina, izay nifindran' ny sasany tamin' ny Antanosy taorian' ny nandresen' ny [[Fanjakan' Imerina|Merina]] an' Anosy.[[Sary:Two Antanosy ,men, 1900-1910.jpg|vignette|183x183px|Lehilahy antanosy, teo anelanelan' ny taona 1900 sy 1910.]] Tamin' ny taonjato faha-19 dia nibodo ny ampahan-tanin' ny [[Mahafaly]] sy ny an' ny [[Bara]] ny Antanosy, hatrany amin' ny ony [[Onilahy (ony)|Onilahy]] any atsimo-andrefana, noho ny fahaiza-manaony. Vokatry ny fahatongavan' ny [[Merina|tafika merina]] tany Anosy izany fifindrà-monina izany<ref><small>Ogot, Bethwell A. (1992). ''[https://books.google.com/books?id=WAQbp7aLpZkC Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century]''. Paris: UNESCO.</small></ref>. Niisa 360&nbsp;000 any ho any ny Antanosy tamin' ny taona 2013<ref><small>Diagram Group (2013). ''[https://books.google.com/books?id=xJQuAgAAQBAJ Encyclopedia of African Peoples]''. San Francisco, CA: Routledge. p. .</small></ref>. 2 % n' ny [[Malagasy (vahoaka)|vahoaka malagasy]] eo ho eo ny Antanosy, ka anisan' ny vondrom-poko madinika eto [[Madagasikara]] amin' ny isan' ny mponina sy amin' ny velaran' ny tany nonenan' ny razambeny<ref><small>Bradt, Hilary; Austin, Daniel (2007). ''[https://books.google.com/books?id=vyNVb2q0RisC&pg=PA23&dq=madagascar+ethnic+group#q=madagascar%20ethnic%20group Madagascar]'' (9th ed.). Guilford, CT: The Globe Pequot Press Inc. pp. 113–115.</small></ref>.[[Sary:Antanosy warriors.jpg|vignette|282x282px|Mpiady antanosy tamin' ny taona 1908 any ho any]] == Fiarahamonina == Nifindra monina avy any avaratra tokony ho 150–200 taona lasa izay ny razamben' ny Antanosy ankehitriny. === Ny zana-poko mandrafitra ilay vondrona === Raha zaraina telo fotsiny, araka ny voalazan' ny Ministeran' ny Fambolena sy ny Fiompiana ary ny Jono (''Ministère de l'Agriculture, de l'Elevage et de la Pêche'' -- MAEP, 2003), dia izao ireo vondrona ireo: * ny Antavaratra any [[Manantenina]] (fifangaroan' ny Antanosy sy ny [[Antesaka]]); * ireo monina amin' ny lohasaha Antambolo ao amin' ny faritra [[Ranomafana (Tolagnaro)|Ranomafana]] sy [[Enaniliha]] * ny Antatsimo mipetraka any amin' ny tapany atsimo-andrefan' Anosy, manomboka any [[Ranopiso]] ka hatrany amin' ny onin' i [[Mandrare]]. Raha zaraina dimy, dia ao: * ny Antavaratra na Tavaratra, ao amin' ny faritr' i [[Manantenina]] sy ny manodidina (atao hoe Temanantenina iireo izay monina na avy ao Manantenina fa ireo ao avaratra kokoa dia atao hoe Tavaratra); * ny Antambolo na Tambolo, ao amin' ny faritr' i [[Ranomafana (Tolagnaro)|Ranomafana]] sy [[Enaniliha]]; * ny Antatsimo na Tatsimo, izay monina ao amin' ny tapany atsimo-andrefan' ny [[faritra Anosy]], avy eo [[Ranopiso]] hatrany amin' ny reniranon' i [[Mandrare]] (any [[Amboasary-Atsimo]]); * ny Antambato na Tambato, monina ao amin' ny faritr' i [[Mahatalaky]] sy i [[Manafiafy]]; * ny Antanosy na Tanosy, ao amin' ny faritr' i [[Fanjahira]]. Fomba iray amaritana ny Antanosy koa ny fifantohana amin' ny [[Zafiraminia]] tonga teny Anosy tamin' ny taonjato faha-16, izay nandresy ny mponina izay efa nipetraka teo, ary ny tarana-mpanjakany taloha dia voafehin’ ny fasana antsoina hoe Enosiavaratsy (Manarivo), Enosiatsimo (Andromira) ary Samby Anosy ([[Ifarantsa]]). == Tantara == === Tarana-mpanjaka zafiraminia === Tamin’ ny taonjato faha-16 dia tonga tany [[Faritra Anosy|Anosy]] ny [[Zafiraminia]] (taranak' i [[Raminia]]) ary nifindra tany amin’ ny lohasahan' i [[Efaho (ony)|Efaho]] rehefa resin' ny [[Antambahoaka]] tany avaratra. Efa tamin’ ny taonjato faha-13 tany ho any no niaina teto [[Madagasikara]] ny Zafiraminia ary nifangaro tamin' ny Malagasy,izay efa nonina teto talohany; tsy nanana andrim-pivavahana silamo izy ireo na dia nitazona ny [[Abidy arabo|soratra arabo]] sy ny fomba amam-panao ara-piaraha-monina maro. Nampiditra ny fampiasana trano hazo ny Zafiraminia, nanana [[omby]] ho mariky ny fananan-karena, ary nanangana tarana-mpanjaka naharitra 200 taona. === Ny fifandraisana tamin' ny Eorôpeana === Raha nifindra tany Anosy avy any avaratra ny Zafiraminia dia nanomboka tonga avy any atsimo ny Eorôpeana. Tamin' ny 10 Aogositra 1500, ny sambo [[Pôrtogaly|pôrtogey]] - izay nisaraka tamin' ny ''[[Armadas da Índia]]'' faha-2 - no Eorôpeana voalohany nahita an' i [[Madagasikara]], tany amin' ny morontsiraka atsimo akaikin' i [[Tolagnaro|Fort-Dauphin]] ankehitriny. Nantsoin' izy ireo hoe ''Ilha de São Lourenço'' (''Île'' ''Saint-Laurent'' amin' ny [[Fiteny frantsay|teny frantsay]]) i Madagasikara. Nisy sambo vaky dimy, fara fahakeliny, teo amin' io morontsiraka io teo anelanelan' ny taona 1504 sy 1507, ary ny sasany tamin' ny [[Pôrtogaly|Pôrtogey]] sisa velona no nanorina ny rova ''Tranovato'', trano vato mirefy 10&nbsp;m² teo amin' ny havoana iray 9&nbsp;km any andrefan’ i Fort-Dauphin ankehitriny. Tamin' ny 4 Aogositra 1508 dia tonga nanamita iraka ara-barotra pôrtogey i [[Diogo Lopes de Sequeira]], ary nanavotra olona roa avy amin' ny sambo, izay niasa ho mpandika teny malagasy. Tamin' ny taona 1613 dia nitsidika ny rova ​​vato tao Tranovato, izay nipetrahan' ny mpanjaka teo an-toerana, Chambanga, ny sambo pôrtogey nankaty Madagasikara. Nifanarahana ny fifaneken' ny fisakaizana, nosokafana ny raharaham-barotra. Nisy ny tsy fifanarahana momba ny fanerena ny mpanjaka Chambanga handefa an' i Drian-Ramaka zanany hianatra momba ny fivavahana katôlika any Goa (any [[India]]). Lasa tsy natoky i Chambanga rehefa nanomboka nitady [[volamena]] sy [[volafotsy]] ny Pôrtogey; nampiato ny raharaham-barotra izy, niezaka ny hamoana izany tany Anosy. Nitohy ny varotra rehefa nandimby an-drainy i Drian-Ramaka, ary nanaja ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] fa tsy nanaiky ny [[Katôlisisma|fivavahana katôlika]]. === Fiorenam-ponenan' ny Frantsay === Tamin’ ny taona 1604 dia nanomboka nandefa sambo nankaty Madagasikara ny mpanjaka frantsay [[Henri IV (mpanjakan' i Frantsa)|Henri IV]] mba hifaninana amin' ny [[zanatany hôlandey]] any amin' ny [[Golden Coast (faritra)|Golden Coast]] (na ''Costa do Ouro'' amin' ny [[Fiteny pôrtogey|teny pôrtogey]], "Morontsiraky ny Volamena") any [[Afrika]] (ampahany amin' i [[Ganà]] ankehitriny). Niorina teny [[Manafiafy]] ao Anosy ny fonenan' ny frantsay. Betsaka ny maty tamin' ny volana voalohany, angamba noho ny [[tazomoka]] sy ny fivalanan-dra [[disanteria]] tany amin’ ny faritra misy [[honahona]], ary nafindra 40&nbsp;km atsimo-andrefana mankany amin' ny [[Saikinosy|saikinosi]]<nowiki/>n' i Taolanaro ilay tanàna ary nanorenan' izy ireo ilay nantsoina tatỳ aoriana hoe [[Tolagnaro|Fort Dauphin]], [[Fanjanahantany|zanatany]] frantsay voalohany aty amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]]. Hitan' ny Frantsay ho azo atao namana i Drian-Ramaka; teo amin' ny sisin' ny tanànan' ny [[Zafiraminia]] ny toeram-ponenan' izy ireo. Nanambady vehivavy andriana zafindraminia i [[Jacques Pronis|Jacques de Pronis]], governora voalohany tao amin' ny [[Compagnie française des Indes orientales]]. Na izany aza, dia nanao izay nahatezitra ny voanjo i Pronis ka nafatotr' izy tamin' ny rojo vy; taorian' ny famonjena azy dia noroahina tany amin' ny nosy [[La Réunion]] ny mpikomy - na Frantsay na Malagasy. I [[Étienne de Flacourt]] no nandimby azy, ary nikatsaka ny hanangana zanatany maromaro teto Madagasikara mba hamatsiana indray ny sambo eorôpeana mandeha any amin' ny faritra [[India Atsinanana (faritra)|India Atsinanana]], hahazoana sakafo avy amin' ny Malagasy, na amin' ny alalan' ny varotra izany na an-keriny, ary ny nisy koa ny fivarotana aika na angitra (''[[Indigofera tinctoria]]'') sy [[Paraky (zavamaniry)|paraky]] ary [[fary]] hamatsiana ny fanitarana ny [[fanjanahantany]]. Nitady izay handresena an' Anosy ny governora nifandimby tao Fort-Dauphin, tamin' ny tapaky ny taonjato faha-17, tamin' ny fandrobana ny fahefan' ny mpanjaka zafiraminia, izay niray hina tamin' ny andron' i Drian Ramaka (ary tatỳ aoriana tamin' ny andron' Andriampanolahy zanany). Nisy ny hetsika miaramila maromaro izay nandroba sy nandoro tanàna, namono sy [[Fanandevozana|nanandevo]] ny Malagasy ary nangalatra [[omby]] an' aliny. Famonoana olona sy fanapoizinana ary fisamborana sy fandoroana an' i Fort-Dauphin no nasetrin' ny Malagasy izany. Tamin' ny taona 1674, taorian' ny nananganana indroa ny ''Compagnie française des Indes orientales'', noho ny tsy fahampian' ny tombom-barotra, dia nialan' ny Frantsay i Fort-Dauphin ary nilaozany koa ny zanatany. === Fitondrana tompomenakely === Nitohy ny disadisa tany Anosy taorian' ny fandroahana ny Frantsay. Rehefa nialokaloka tao Fort-Dauphin ny [[Asan-jiolahin-tsambo|jiolahin-tsambo]] vaky sambo tamin' ny taona 1697, dia nanendry an' i [[Abraham Samuel]], izay [[safiotra]] avy any [[Martinique]], mba ho mpanjaka mpitarika azy ireo. Nitarika jiolahin-tsambo tamin' hiady tsy tapaka tamin' i Diamarang Diamera, mpanjaka antanosy, i Samuel, mandra-pahafatiny tamin' ny 1705. Niezaka nifehy ny tany indray ny Zafiraminia, nefa tsy nahomby; niatrika fikomiana maromaro izy ireo. Nihena ny isan' ny tanànan' ny voanjo sy ny habeny, ary nifindra tany anaty tanety izy ireo. Tonga nanarina an' i Fort-Dauphin ho toby famatsiana ilay Frantsay atao hoe [[Louis Laurent de Maudave]] tamin' ny taona 1768. Nisy mpitondra niisa 35 tao amin' ny faritr' Anosy, izay tsy nifanaraka fa niady ny ankamaroany, ary tsy nisy nitondra olona mihoatra ny 3&nbsp;000. Nanao sonia fifanarahana 30 tamin’ ny mpanjaka teo an-toerana i Louis Laurent de Maudave, nanao fifanekena tamin' ny fanomezana [[basy]] azy ireo (basy maherin' ny 10&nbsp;000 sy [[vanja]] 50 taonina no namidy). Nofoanan' ny fitondram-panjakana frantsay anefa ny ''[[Compagnie française des Indes orientales]]'' tamin' ny taona nanaraka, ary nilaozana ny toeram-pivarotan' i Maudave. Tokony ho tamin' ny fotoana niaingan' ny Frantsay dia nianjera koa ny fanjakan' ny [[Zafiraminia]], izay ravan' ny ady nanomboka tamin' ny tapaky ny tampolo 1600. Tamin' ny taona 1819 dia nosokafan' ny Frantsay indray i Fort Dauphin, rehefa avy nifampiraharaha tamin' ny lehiben' ny Zafiraminia, atao hoe Rabefania. Nila ny fiarovan' ny Frantsay tamin' ny [[Fanjakan' Imerina]], izay nikatsaka ny hanapaka an' i Madagasikara manontolo, i Rabefania. Nanohy nanondrana omby i Fort-Dauphin, ary lasa toeram-panandevozana ihany koa sady nanao fitanehana [[toaka]]. === Fanapahan' ny Merina === Nisy miaramilan' ny [[Fanjakan' Imerina]], izay niisa 3&nbsp;000 hatramin' ny 4&nbsp;000, nidina ny morontsirak' Anosy ary nahafaka an' i Fort-Dauphin tamin' ny 14 Marsa 1825, ka tamin' izany no nifehy ny morontsiraka atsinanan’ i [[Madagasikara]] manontolo ny Fanjakan' Imerina. Miaramila 800 avy any Imerina mirongo basy no nifehy ny fitaterana an-dranomasina sy ny raharaham-barotra niaraka amin' ny miaramila tamin' ny tanàna hafa amorontsiraka. Nanohitra ny fomba feno habibiana nataon' ny Merina anefa ny ampahany be tamin' Anosy ka tsy nanoa fa nifehy tena, raha ny tena marina, ny mponina tany. === Adin' ny Frantsay sy ny Malagasy === Nanafika an' i [[Madagasikara]] i Frantsa tamin' ny taona 1883, mba hanoherana ny fitombon' ny herin' ny [[Britaina Lehibe|Britanika]] aty amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]]. Tany avaratr' i Madagasikara no tena nifantohan' ity fanirahana tafika voalohany teto Madagasikara ity, izay ivon' ny fahefan' Imerina. Izany no nahatonga ny Antanosy hikomy sy haka an' i [[Fort-Dauphin]], na dia nalain' ny [[Merina]] aza izany tamin' ny taona 1884. Tamin' ny taona 1885 dia nodarohan' ny sambo mpiady frantsay baomba ilay rova. Namerina namaritra ny faritra aty [[Afrika]] feheziny i [[Britaina Lehibe]] sy i [[Frantsa]]; lasa [[Prôtektôrata Frantsain' i Madagasikara|prôtektôrata frantsay i Madagasikara]]. Avy eo dia nanao fanirahana miaramila faharoa aty Madagasikara tamin’ ny taona 1894 ny Frantsay. === Zanatany frantsay === Lasa [[Madagasikara zanatany frantsay|zanatany frantsay]] tamin' ny fomba ôfisialy i Madagasikara tamin' ny 6 Aogositra 1896, ary ny miaramila frantsay no nifehy an' i Fort-Dauphin. Nisy tsy fandriam-pahalemana goavana tany amin' ny faritra hafa any amin' ny tapa,ny atsimon' i Madagasikara. Notarihin' ny mpanjaka antanosy Rabefagnatrika, izay mpifaninana tamin' ny mpanjakan' i [[Manambaro]] atao hoe [[Rabefialy]], izay nanohana ny Frantsay, ny fanoherana tao anivon' Anosy. Resin' ny Frantsay ny faritra atsimon' i Madagasikara tamin' ny taona 1898, tamin' ny alalan' ny fomba fanoheram-pikomiana novolavolaina tany [[Indôsina]]. Niteraka fikomiana kely sy fanafihana, izay niafara tamin’ ny [[Fikomian' ny Malagasy tamin' ny taona 1904–1905|fikomiana faobe tamin' ny taona 1904–1905]], ny fitondrana henjana sy ny tsy firaharahana ny [[kolontsaina malagasy]]. Nitarika mpikomy nianatsimo nankany Anosy i Rabefagnatrika, mpanjakan' ny Antanosy, ary tamin' ny volana Desambra 1904 dia nahafaka an' i [[Esira]] sy i [[Fort Dauphin|Fort-Dauphin]] ary i [[Manambaro]], tamin’ ny fandrobana izay niely patrana. Amin' ny ankapobeny dia nanohana ny fikomiana ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Prôtestanta]], ary nisy fiangonana katôlika maromaro nodoran' ny mpikomy. Nihamafy ny fihetseham-po [[Fanindrahindram-pirenena|nasiônalista]] sy mpanohana ny fahaleovantena teto Madagasikara taorian' ny fiverenan' ny lehilahy izay noterena hanao miaramila, ny fanohizana ny [[Asa an-tery vozona|asa an-terivozona]], ary ny tsy fisian' ny fanavaozana nampanantenain' i [[Charles de Gaulle]]. Rehefa tsy nety nanohana ny dingana [[Demôkrasia|demôkratika]] mankany amin' ny fahaleovantenan' i Madagasikara ny governemanta frantsay, dia nahazo vahana ny mpitarika ny tolona ho an' ny fahaleovantena ary nanomboka ny [[Tolom-bahoaka tamin' ny 1947|fitroaran' ny Malagasy tamin' ny taona 1947–1949]]. === Repoblikan' i Madagasikara === Nahazo fahaleovan-tena tamin' ny [[fitsapan-kevi-bahoaka]] i Madagasikara tamin' ny taona 1958. Notoherin' ny fitroaran' ny tantsaha tany amin' ny [[Faritanin' i Toliara]] (anisan' izany [[Faritra Anosy|Anosy]]) ny fahefana ara-pôlitikan' ny fitondrana vaovao, tamin' ny taona 1971. Nitarika ho amin' ny fanangana ny [[Repoblika Demôkratika Malagasy]] tamin' ny taona 1975 ny fihetsiketsehan' ny mpianatra narahin' ny fitokonana faobe sy ny rotaka. == Fiteny == Ny ankamaroan' ny Antanosy dia mampiasa ny [[fiteny antanosy]], izay [[fitenim-paritra malagasy]], sampan' ny [[Fiteny malaiô-pôlineziana|vondrom-piteny malaiô-pôlineziana]] avy amin' ny [[fiteny baritô]] any atsimon' i [[Bôrneô]]. Miteny antanosy ihany koa ny Antanosy ao amin' ny tanàna toa an' i [[Bezaha]] sy [[Vatolatsaka]] ([[Distrikan'i Betioky-Atsimo|distrikan' i Betioky-Atsimo]]) ary any [[Bereketa]] ([[Distrikan'i Sakaraha|distrikan' i Sakaraha]]). Ity fiteny ity no fiteny malagasy nosoratana voalohany amin' ny [[abidy latina]] (vavaka kristiana amin' ny fiteny antanosy).. == Toekarena == === Jono === Mpiandriaka sy [[Jono|mpanjono]] ny Antanosy monina amorotsiraka. === Fambolena sy fiompiana === Mpamboly [[vary]] sy [[mangahazo]] sy [[Fiompiana omby|mpiompy omby]] kosa ireo izay monina an-tanety lavitra ny [[ranomasina]]. Raha ampy ny [[Rotsa-drano|rotsak' orana]], dia ny [[vary]] no vokatra voalohany amin' ny sakafo. Sakafo tena ilaina ho an’ ireo izay tsy mahavidy vary mandritra ny taona ny [[mangahazo]], anisan' izany ny ankamaroan' ny Malagasy any an-toerana. Kely ny vokatra avy amin' ny ankamaroan' ny voly, indrindra noho ny fomba fambolena mbola nentim-paharazana. Ny [[Kafe (maniry)|kafe]] (avy amin’ ny faritra [[Ranomafana]] indrindraindrindra), ny [[Tonga (zavamaniry)|trongatsy]] (''[[Tonga (zavamaniry)|Catharanthus roseus]]''), ny [[taretra]] (''[[Taretra|Agave sisalana]]'') ary ny dipoavatra dia (''[[Schinus]]'') no voly fanondrana efatra lehibe ao amin' ny faritra Anosy. === Taozavatra === [[Sary:Tanosy dwelling.jpg|vignette|Trano antanosy]] Misy koa ny mpanefy sy ny mpanamboatra trano amin' ny hazo. === Varotra === Anisan' ny fiveloman' ny olona koa ny fivarotana ny vokatry ny fitrandrahany ny [[zavamaniry]] sy ny [[biby]] any an' [[ala]] ([[tantely]], [[hazo]], zavamaniry fanao [[raokandro]]). Fanao matetika mandritra ny tsena isan-kerinandro eo an-toerana ny varotra, satria monina any amin' ny tanàna ambanivohitra lavitra vitsy mponina ny ankamaroan' ny mponina<ref><small>Lyon, Linda M. (2003). ''[https://research.wsulibs.wsu.edu:8443/xmlui/bitstream/handle/2376/119/l..?sequence=1 Antanosy Odyssey II: Application of the use and knowledge of non-domesticated medicinal plants on conservation among the people of Madagascar]''. Doctoral dissertation, Washington State University.</small></ref>. == Kolontsaina == [[Sary:Man from the Antanosy tribe in Madagascar 1950. (9420075397).jpg|vignette|Lehilahy antanosy tamin' ny taona 1950]] === Ny fivavahan-drazana === Toy ny faritra maro eto [[Madagasikara]] dia maro ny Antanosy mandala ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] izay iantsoana an' i [[Zanahary]] sy anajana ny [[Razana (finoana malagasy)|razana]]. Mbola maro ny Kristiana ao Anosy manaja ny finoana nentim-paharazanana, indrindra ny [[Fady (malagasy)|fady]] samihafa, izay mifangaro ihany koa amin' ny [[Silamo eto Madagasikara|fanao mozilmàna]] izay niditra tao efa taonjato maro lasa. === Ny kristianisma === Tamin' ny taompolo 1610 dia nisy fiangonana naorina ho an' ny [[Zezoita]] izay natao hanombohana ny [[fitoriana ny filazantsara]]. Tsy nanaiky ny handefasana an' i Drian-Ramaka zanany lahy ho any [[Goa]] (any [[India]]) hianatra momba ny [[Katôlisisma|fivavahana katôlika]] ny mpanjaka Chambanga. Nanaja ny [[Fivavahan-drazana malagasy|fivavahan-drazana]] i Drian-Ramaka, rehefa nandimby an-drainy, fa tsy nanaiky ny fivavahana katôlika. Vokatry ny tsy fahombiazan' ny Zezoita (Malagasy iray monja no natao [[batemy]] nandritra ny herintaona) dia niala tao Anosy izy ireo tamin' ny taona 1617. Tamin' ny tapaky ny taonjato faha-17 dia notarihin' ny [[Lazarista]] (''Congrégation de la Mission'') ny asa fitoriana. Tamin’ ny taona 1869, taorian' ny fahazoan' ny [[Fanjakan' Imerina]] ny fanapahana an' Anosy, dia niova ho kristiana ny mpanjakavavy merina [[Ranavalona II]]. Nisy fiangonana naorina tao Fort-Dauphin ary tsy maintsy nanatrika fivavahana ny mponina tao. Ny evanjelista avy amin' ny [[London Missionary Society]] no nitarika ny fiangonana tatỳ aoriana. Taorian' ny naha lasa [[Zanatanin' i Madagasikara sy ny tany miankina|zanatany frantsay]] an' i Madagasikara dia niseho ny fikomiana goavana tany atsimon' i Madagasikara, nefa resy ny faritra atsimon' i Madagasikara tamin' ny taona 1898. Taorian’ ilay fikomiana dia nakaton' ny Frantsay ny sekoly loterana sy ny [[Loteranisma eto Madagasikara|fiangonana loterana]], izay noheveriny ho mpiray tsikombakomba amin' ny mpikomy. === Fombafomba amin' ny fandevenana === [[Sary:Mahafaly-tomb.jpg|vignette|Orimbato antanosy]] Manangana [[tsangambato]] na [[orimbato]] ny Antanosy mba hahatsiarovany ny havany maty, na dia efa milevina am-pasana, ka matetika amin' ny toerana malaky talaky mason' ny besinimaro no anorenana izany, toy ny toerana amoron-dalana. [[Sary:Ethnic_groups_of_Madagascar_Map.png|vignette|Ny fitsinjaran' ny vondrom-poko eto Madagasikara]] == Jereo koa == '''<big>Vahoaka eto Madagasikara</big>''' '''Ny foko eto Madagasikara''' * [[Antambahoaka]] - [[Antandroy]] - [[Antankarana]] - [[Antanosy]] - [[Antefasy]] - [[Antemoro]] - [[Antesaka]] - [[Bara]] - [[Beosy]] - [[Betsileo]] - [[Betsimisaraka]] - [[Bezanozano]] - [[Mahafaly]] - [[Makoa]] - [[Masikoro]] - [[Merina]] - [[Mikea]] - [[Sakalava]] - [[Sihanaka]] - [[Tanala]] - [[Tsimihety]] - [[Vezo]] - [[Zafimaniry]] - [[Zafisoro]]. '''Ny vahoaka hafa eto Madagasikara''' * [[Sinoa eto Madagasikara]] * [[Vazaha eto Madagasikara]] * [[Karàna]] '''Samihafa''' * [[Jiosy malagasy]] == Tahirin-kevitra == * [https://tafa-sy-dinika.jimdo.com/antanosy-bara-betsileo/ Lahatsoratra amin'ny teny frantsay mahakasika ny Antanosy, Bara ary Betsileo] * [http://gasikar-histo.e-monsite.com/pages/histoire/monarchie/royaume-antanosy/ Lahatsoratra amin'ny teny frantsay mahakasika fanjakana Antanosy] {{Wayback|url=http://gasikar-histo.e-monsite.com/pages/histoire/monarchie/royaume-antanosy/ |date=20170116142101 }} == Boky azo anovozan-kevitra == * Bradt, Hilary; Austin, Daniel (2007). ''Madagascar'' (9th ed.). Guilford, CT: The Globe Pequot Press Inc. pp. 113–115. <nowiki>ISBN 978-1-84162-197-5</nowiki>. * Clément Sambo, "Destins astrologiques et liberté humaine", ''Études Océan Indien'', 16, Paris : INALCO, 1993, pp. 1-29. * Clément Sambo, "Pose les devinettes ? Les contes brefs des enfants malgaches", in : J. Koubi, dir., ''Enfance et Société d’Asie du Sud-Est'', Paris : L’Harmattan, 1994. * Clément Sambo, ''Aspects philosophiques de l’astrologie traditionnelle antanosy''. [Mémoire de maîtrise en philosophie], 1983, 170 p. CUR, Toliara, Département de Philosophie. * Clément Sambo, ''Folklore oral des enfants malgaches''. Paris : INALCO, 285 p. [« Travaux et Documents », 4], 1987. * Clément Sambo, ''Langages non conventionnels à Madagascar. Argot des jeunes et proverbes gaillards''. Paris : Karthala, 2001, 400 p. * Clément Sambo, ''Oralité et tradition des enfants malgaches''. [Thèse de Doctorat Nouveau Régime] soutenu à l’Institut National des Langues et Civilisations Orientales, Paris. 2 volumes, 300 + 200 p. 1990. * Clément Sambo, ''Tradition et oralité à Madagascar'', Synthèse des travaux en vue de l’Habilitation à Diriger des Recherches (HDR), 737 p, 2005. * Diagram Group (2013). ''Encyclopedia of African Peoples''. San Francisco, CA: Routledge. <nowiki>ISBN 9781135963415</nowiki>. * Guillaume et Alfred Grandidier, ''Histoire physique, naturelle et politique de Madagascar'', vol. 5, Histoire politique et coloniale, t. 3, Histoire des populations autres que les Merina, fasc. 1, Betsileo, Betsimisaraka, Antanosy ..., Imprimerie officielle, Tananarive, 1948, 255 p. * Jean-Jacques Rabenirina, ''Le rituel mobilisateur de la circoncision (Savatsy ou cérémonie de circoncision chez les Antanosy de Soamanonga)'', Université de Bordeaux 2, 1998, 429 p. (thèse) * Ogot, Bethwell A. (1992). ''Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century''. Paris: UNESCO. <nowiki>ISBN 9789231017117</nowiki>. == Loharano sy fanamarihana == [[Sokajy:Foko ao Madagasikara]] g4a3g39mkaxrcjyc9ppbrjktqlrb3k2 0 240342 1092308 815625 2024-11-30T10:26:16Z 114.76.185.114 Redirection supprimée vers [[Rupert, Idaho]] 1092308 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA Rupert, Idaho b8xloer311opdmkrw3568fefwq57ezy 1092309 1092308 2024-11-30T10:26:42Z 114.76.185.114 Pejy fihodinana mankany [[Rupert, Idaho]] 1092309 wikitext text/x-wiki #FIHODINANA [[Rupert, Idaho]] basmss894vyu3t9eq8023jlibv4mo1e 0 257627 1092307 956278 2024-11-30T07:26:59Z 41.213.235.225 1092307 wikitext text/x-wiki {{coord|-15.615320|-43.591870}} {{infobox tanàna |anarana = Barreiro do Jaíba |velarantany = |faritany = [[Minas Gerais]] |isam-ponina = 18167 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Barreiro do Jaíba''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Minas Gerais]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 18167 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Minas Gerais]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Minas Gerais]] 2hh3nx7297pac8gfuw124374x4i0305 0 257657 1092316 956308 2024-11-30T11:10:39Z 41.213.235.225 1092316 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.846940|-45.229720}} {{infobox tanàna |anarana = Aparecida |velarantany = |faritany = [[São Paulo]] |isam-ponina = 34237 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Aparecida''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[São Paulo]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 34237 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[São Paulo]] == Tsiahy == <references/> [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 1khweixh6ivw5g586gzlvthu3csjuia 0 257659 1092292 956310 2024-11-30T07:19:50Z 41.213.235.225 1092292 wikitext text/x-wiki {{coord|-20.483610|-55.806940}} {{infobox tanàna |anarana = Anastácio |velarantany = |faritany = [[Mato Grosso do Sul]] |isam-ponina = 18817 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Anastácio''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[Mato Grosso do Sul]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 18817 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Mato Grosso do Sul]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao faritany mizaka-tenan'i Mato Grosso do Sul]] obt56crttnfky9nvzyytl91l63mnh5a 0 257660 1092311 956311 2024-11-30T11:08:19Z 41.213.235.225 1092311 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.701110|-46.764440}} {{infobox tanàna |anarana = Amparo |velarantany = |faritany = [[São Paulo]] |isam-ponina = 41497 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Amparo''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[São Paulo]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 41497 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[São Paulo]] == Tsiahy == <references/> [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] lz6lw129p9uyz22h5vjdi8uc681a20c 1092312 1092311 2024-11-30T11:08:37Z 41.213.235.225 1092312 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.701110|-46.764440}} {{infobox tanàna |anarana = Amparo |velarantany = |faritany = [[São Paulo]] |isam-ponina = 41497 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Amparo''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[São Paulo]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 41497 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[São Paulo]] == Tsiahy == <references/> pnyl2tc39yvz35s7n2jjzhh21230f4u 1092313 1092312 2024-11-30T11:08:49Z 41.213.235.225 1092313 wikitext text/x-wiki {{coord|-22.701110|-46.764440}} {{infobox tanàna |anarana = Amparo |velarantany = |faritany = [[São Paulo]] |isam-ponina = 41497 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary = }} '''Amparo''' dia tanàna ao amin'ny faritany mizaka tenan'i [[São Paulo]] ao amin'ny [[Brazila]]. == Jeografia == Ny isam-ponina dia 41497 mponina tamin'ny taona 2012.<ref name='geocities'>[http://download.geonames.org/export/ Brazila] ao amin'i geonames.org, novingiana ny 18/11/2018 </ref> === Toe-tany === {{...}} == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[São Paulo]] == Tsiahy == <references/> [[Sokajy:Tanàna ao São Paulo]] 071s2cqkesgxncpwlgsffc501gb5d5s 0 257680 1092276 956331 2024-11-29T23:02:43Z 41.213.235.225 1092276 wikitext text/x-wiki {{coord|2.819720|-60.673330}} {{infobox tanàna |anarana = Boa Vista |velarantany = 5687 |faritany = [[Roraima]] |isam-ponina = 436.591 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Catedral Cristo Redentor-RR.jpg |saina= Bandeira de Boa Vista.svg }} [[File:Brazil Roraima Boa Vista location map.svg|thumb|left| Boa Vista]] '''Boa Vista''' dia renivohitry ny fanjakana {{Brazila}} ao [[Roraima]]. Ny isam-ponina dia 284.313 tamin'ny fanisam-bahoaka tamin'ny 2010 tamin'ny 1 Jolay 2021, ny isam-ponina dia 436.591 mponina ny mponina noho ny fifindra-monina mitohy avy any [[Venezoela]], monina ao amin'ny tanàna lehibe iray manodidina ny 5.687 km²; Eo amin'ny morony havanana amin'ny [[Rio Branco]] any atsimon'ny faritra be tendrombohitr'i [[Goiana]] no misy azy eo amin'ny lalambe [[BR-174]]. Ny BR-174 avy any [[Manaus]] mankany [[Ciudad Guayana]] any [[Venezoela]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Roraima]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao Roraima]] 43rlp2rnhmial2lf9fsdv0k0adtjkng 1092277 1092276 2024-11-29T23:04:55Z 41.213.235.225 1092277 wikitext text/x-wiki {{coord|2.819720|-60.673330}} {{infobox tanàna |anarana = Boa Vista |velarantany = 5687 |faritany = [[Roraima]] |isam-ponina = 436.591 |firenena = {{Brazila}} |ben'ny tanàna = |sary =Catedral Cristo Redentor-RR.jpg |saina= Bandeira de Boa Vista.svg }} [[File:Brazil Roraima Boa Vista location map.svg|thumb|left| Boa Vista]] '''Boa Vista''' dia renivohitry ny fanjakana {{Brazila}} ao [[Roraima]]. Ny isam-ponina dia 284.313 tamin'ny fanisam-bahoaka tamin'ny 2010 tamin'ny 1 Jolay 2021, ny isam-ponina dia 436.591 mponina ny mponina noho ny fifindra-monina mitohy avy any [[Venezoela]], monina ao amin'ny tanàna lehibe iray manodidina ny 5.687 km²; Eo amin'ny morony havanana amin'ny [[Rio Branco (renirano)]] any atsimon'ny faritra be tendrombohitr'i [[Goiana]] no misy azy eo amin'ny lalambe [[BR-174]]. Ny BR-174 avy any [[Manaus]] mankany [[Ciudad Guayana]] any [[Venezoela]] == Jereo koa == * [[Brazila]] ** [[Roraima]] == Tsiahy == <references/> [[sokajy:Tanàna ao Roraima]] g3hd1wd0pumcchu7803p6c4ydkxv3ip 4 285887 1092279 1091980 2024-11-30T03:04:37Z Bot-Jagwar 2168 +Vaovao androany 30 Novambra 2024 1092279 wikitext text/x-wiki ; 30 Novambra 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:jam:|jam.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 24 Novambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:pa:|pa.wiktionary]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:3000}}. ; 12 Novambra 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:sv:|sv.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000000}}. ; 11 Novambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 10 Novambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 7 Novambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:ss:|ss.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 30 Oktobra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:pam:|pam.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 29 Oktobra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 27 Oktobra 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:wikt:shn:|shn.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 20 Oktobra 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:w:fur:|fur.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 11 Oktobra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:bn:|bn.wiktionary]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:90000}}. ; 7 Oktobra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 30 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:sq:|sq.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 27 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:te:|te.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 26 Septambra 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:wikt:ga:|ga.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 25 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:ff:|ff.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 20 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:chr:|chr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 11 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:cr:|cr.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10}}. ; 4 Septambra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:cr:|cr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:7}}. ; 14 Aogositra 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:is:|is.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 12 Aogositra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:glk:|glk.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 10 Aogositra 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:ti:|ti.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 8 Aogositra 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:bn:|bn.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 30 Jolay 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:w:ff:|ff.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 23 Jolay 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:wikt:shy:|shy.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 21 Jolay 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:ay:|ay.wiktionary]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 20 Jolay 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:ay:|ay.wiktionary]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:600}}. ; 26 Jiona 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:w:hy:|hy.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000000}}. ; 21 Jiona 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:st:|st.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 6 Jiona 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:bs:|bs.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 5 Jiona 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:tet:|tet.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 4 Jiona 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:w:uz:|uz.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000000}}. ; 28 Mey 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:sg:|sg.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 25 Mey 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:wikt:min:|min.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000}}. ; 21 Mey 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:wuu:|wuu.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 14 Mey 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:w:ay:|ay.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 2 Mey 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:w:ja:|ja.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000000}}. ; 26 Aprily 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:w:arz:|arz.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000000}}. ; 23 Aprily 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:fa:|fa.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000000}}. ; 18 Aprily 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:ary:|ary.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 12 Aprily 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:wikt:de:|de.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000000}}. ; 6 Aprily 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:cr:|cr.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10}}. ; 5 Aprily 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:cr:|cr.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:1}}. ; 31 Martsa 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:rn:|rn.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 30 Martsa 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:wikt:hr:|hr.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 29 Martsa 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:yue:|yue.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:si:|si.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 19 Martsa 2024 * Ny isan'ny fiovana ao amin'i [[:wikt:si:|si.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 18 Martsa 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:wikt:bn:|bn.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:100000}}. ; 16 Martsa 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:lb:|lb.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 20 Febroary 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:ku:|ku.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000000}}. ; 19 Febroary 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:w:rmy:|rmy.wikipedia]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900}}. ; 4 Febroary 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:ku:|ku.wiktionary]] dia tafidina ho latsaka ny {{formatnum:900000}}. ; 3 Febroary 2024 * Ny isan'ny pejim-botoatiny ao amin'i [[:wikt:ku:|ku.wiktionary]] dia mihoatra ny {{formatnum:1000000}}. ; 31 Janoary 2024 * Ny isan'ny pejy rehetra ao amin'i [[:w:ln:|ln.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. ; 8 Janoary 2024 * Ny isan'ny mpikambana ao amin'i [[:w:hyw:|hyw.wikipedia]] dia mihoatra ny {{formatnum:10000}}. 133ii32vnsez8gmt86jy87ac867e12i 0 285902 1092265 1088111 2024-11-29T18:37:08Z YiFeiBot 7855 Nanala rohy interwiki 1 izay efa omen'i [[d:|Wikidata]] eo amin'i [[d:q3798]] 1092265 wikitext text/x-wiki {{coord|54|47|N|09|27|E}} {{infobox tanàna |tanàna=Flensburg |firenena={{Alemaina}} |isam-ponina=92.550 |velarantany= 56.73 |fanjakana = [[Schleswig-Hostein]] |ben'ny tanàna= Werner Dosenbier |sary=ViewOfFlensborgHarbour02.jpg }} [[File:RK 1701 1264 Flens.jpg|thumb|left|Bölkstoff]] I '''Flensburg''' dia tanàna any [[Alemaina]], Ny tanàna no misy ao amin'ny {{Schleswig-Holstein}} ary ny [[ranomasina Baltika]]. Misy, 92550 ny olona velona. Nalaza tamin’ny solika (''Bölkstoff'') ny tanàna ary akaikin’ny [[Danemarka|sisin-tanin’i Danoà]] ==Jereo Koa== *[[Lisitra ny tanàna ny Alemaina]] {{reflist}} {{commonscat}} [[Sokajy:Tanàna ao Alemaina]] [[Sokajy:Tanàna ao Schleswig-Holstein]] ta8os0rrkerbudilejvc27h1piomd4a 0 290069 1092254 2024-11-29T15:49:25Z Thelezifor 15140 Ony any amin' ny tapany atsimo-atsinanana amin' i Madagasikara, ao Faritra Anosy 1092254 wikitext text/x-wiki '''Efaho''' na '''Fanjahira''' taloha<ref name=":0"><small>"[https://books.openedition.org/pub/497 Efaho]", in ''Petite encyclopédie du Grand Sud de Madadascar''.</small></ref> dia [[ony]] lehibe any amin' ny [[Distrikan' i Tolagnaro|Disrikan' i Tolagnaro]] any amin' ny [[Faritra Anosy]], izay manondraka ny lemaka amoron-tsiraka manontolo amin' ny faritra akaikin' i [[Tolagnaro]] mandra-pahatongany any amin' ny [[riakasia]]<nowiki/>n' Ambinanibe na Andriambe. Tombanana ho 1&nbsp;036&nbsp;800&nbsp;m³/ora<ref name=":1"><small>"[https://lexpress.mg/24/04/2023/construction-dun-pipeline-a-efaho-letat-met-le-paquet-dans-le-sud/ Construction d'un pipeline à Efaho - L’État met le paquet dans le Sud]", ''lexpress.mg'', 24 avril 2023</small></ref> na 11,8 m³/segondra<ref name=":0" /> isan' andro ny fitosaky ny ranon' Efaho. Eo amin' ny faritanin' io ony io (195 km² ao [[Fanjahira]]) no nipoiran' ny tarana-mpanjaka Zafiraminia<ref name=":0" />. Nanomboka tamin'ny taona 2023 ny fanatanterahana ny tetikasa famlatsiana an' Androy amin' ny ranon' Efaho<ref name=":1" />. == Famatsian-drano an' Androy == Ampy hahatanteraka ny tetikasa famatsiana rano fisotro ny 10&nbsp;% amin' ny ranon' Efaho. Azo ampiasaina hanondrahana ny tany fambolena ny ambiny<ref><small>"[https://newsmada.com/2023/11/14/projet-de-pipeline-efaho-les-travaux-de-construction-demarrent/ Projet de « Pipeline Efaho »: les travaux de construction démarrent]", ''newsmada.com'', 14 novembre 2023</small></ref>. Rano fisotro ho an' ny olona 460&nbsp;000 any amin' ny distrika telo ([[Tolagnaro]] sy [[Amboasary-Atsimo|Amboasary Atsimo]] ary [[Ambovombe]]). Mirefy 97 km manomboka eo Esalo zay misy ny an' Efaho ka hatrany Ambovombe izany fantsona izany. Mitentina 322&nbsp;560&nbsp;600&nbsp;000 Ariary ny vola havatsin' ny fanjakana ilay tetikasa<ref name=":1" />. Hahazo tombontsoa amin' izany ny mponina ao amin' ny tanàna enimpolo amin' ireo distrika telo voalaza etsy ambony ireo<ref name=":1" />. Ny rano avy ao amin' ny reniranon' Efaho ihany koa dia kasaina hanondrahana tany fambolena mirefy 80&nbsp;000&nbsp;ha any amin' ny lemak' i [[Sampòna|Sampona]] sy i [[Maroalopoty]] ary i [[Maroalomainty]]. Rano 12&nbsp;600&nbsp;m² isan' andro no hikoriana ao anaty fantsona<ref name=":1" />. == Loharano sy fanamarihana == 5irsfeqxlh6fjbvcbvs3qraxb65tf9s 1092255 1092254 2024-11-29T15:51:32Z Thelezifor 15140 Nanatsara rafi-pehezanteny 1092255 wikitext text/x-wiki '''Efaho''' na '''Fanjahira''' taloha<ref name=":0"><small>"[https://books.openedition.org/pub/497 Efaho]", in ''Petite encyclopédie du Grand Sud de Madadascar''.</small></ref> dia [[ony]] lehibe any amin' ny [[Distrikan' i Tolagnaro|Disrikan' i Tolagnaro]] any amin' ny [[Faritra Anosy]], izay manondraka ny lemaka amoron-tsiraka manontolo amin' ny faritra akaikin' i [[Tolagnaro]] mandra-pahatongany any amin' ny [[riakasia]]<nowiki/>n' Ambinanibe na Andriambe, izay manary ny ranony any amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]]. Tombanana ho 1&nbsp;036&nbsp;800&nbsp;m³/ora<ref name=":1"><small>"[https://lexpress.mg/24/04/2023/construction-dun-pipeline-a-efaho-letat-met-le-paquet-dans-le-sud/ Construction d'un pipeline à Efaho - L’État met le paquet dans le Sud]", ''lexpress.mg'', 24 avril 2023</small></ref> na 11,8 m³/segondra<ref name=":0" /> isan' andro ny fitosaky ny ranon' Efaho. Eo amin' ny faritanin' io ony io (195 km² ao [[Fanjahira]]) no nipoiran' ny tarana-mpanjaka Zafiraminia<ref name=":0" />. Nanomboka tamin'ny taona 2023 ny fanatanterahana ny tetikasa famlatsiana an' Androy amin' ny ranon' Efaho<ref name=":1" />. == Famatsian-drano an' Androy == Ampy hahatanteraka ny tetikasa famatsiana rano fisotro ny 10&nbsp;% amin' ny ranon' Efaho. Azo ampiasaina hanondrahana ny tany fambolena ny ambiny<ref><small>"[https://newsmada.com/2023/11/14/projet-de-pipeline-efaho-les-travaux-de-construction-demarrent/ Projet de « Pipeline Efaho »: les travaux de construction démarrent]", ''newsmada.com'', 14 novembre 2023</small></ref>. Rano fisotro ho an' ny olona 460&nbsp;000 any amin' ny distrika telo ([[Tolagnaro]] sy [[Amboasary-Atsimo|Amboasary Atsimo]] ary [[Ambovombe]]). Mirefy 97 km manomboka eo Esalo zay misy ny an' Efaho ka hatrany Ambovombe izany fantsona izany. Mitentina 322&nbsp;560&nbsp;600&nbsp;000 Ariary ny vola havatsin' ny fanjakana ilay tetikasa<ref name=":1" />. Hahazo tombontsoa amin' izany ny mponina ao amin' ny tanàna enimpolo amin' ireo distrika telo voalaza etsy ambony ireo<ref name=":1" />. Ny rano avy ao amin' ny reniranon' Efaho ihany koa dia kasaina hanondrahana tany fambolena mirefy 80&nbsp;000&nbsp;ha any amin' ny lemak' i [[Sampòna|Sampona]] sy i [[Maroalopoty]] ary i [[Maroalomainty]]. Rano 12&nbsp;600&nbsp;m² isan' andro no hikoriana ao anaty fantsona<ref name=":1" />. == Loharano sy fanamarihana == 5ncmcxq3fw31r9fo5l9olh010q5qq6c 0 290070 1092256 2024-11-29T15:55:29Z Thelezifor 15140 Mpanjaka antanosy farany 1092256 wikitext text/x-wiki '''Rabefialy''' no mpanjaka [[Antanosy|tanosy]] farany izay nanana ny lapany tao [[Manambaro]]. == Jereo koa == * [[Antanosy]] oz2qnla2x0eejt5s0ojl5r1uhtg97xs 0 290071 1092258 2024-11-29T16:31:57Z Thelezifor 15140 Fizaran-tany any Azia Atsimo sy Azia Atsimo-Atsinanana 1092258 wikitext text/x-wiki I '''India Atsinanana''', amin' ny hevitra malalak' io andian-teny io, dia ny tany samihafa any [[Tontolo Atsinanana|Atsinanana]] na any amin' ny <u>Ila-Bolantany Atsinanana</u>, indrindra fa ny nosy sy tangoro-nosy ary tanibe hitan' ny Pôrtiogey mpikaroka tany ao amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]] sy ny manodidina, taoriana kelin' ny nahitana ny Lalalan' i Cape. Amin' ny heviny tery, io andian-teny io dia nampiasaina hanondroana ny [[Vondro-nosy Maley|Vondronosy Malay]], izay ahitana ny [[Filipina|Vondronosy Filipina]], [[Vondronosy Indôneziana]], i [[Bôrneô]], ary i [[Ginea Vaovao]]. Ara-tantara, io andian-teny io dia nampiasaina tamin' ny vanim-potoanan' ny Fahitana Tany Vaovao mba hilazana ny morontsirak' ireo tany ireo, anisan' izany ny [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinanta Indiana]] sy ny [[Saikinosy Indôsinoa]] miaraka amin' ny Vondronosy Malay. teny nampiasain' ny Eorôpeana nandritra ny fanjanahantany mba hanondroana ny tany maro any [[Azia Atsimo]] sy [[Azia Atsimo-Atsinanana]], izany hoe ny [[Balotsistàna Iraniana]] ankehitriny, i [[Pakistàna]], i [[India]], i [[Nepaly]], i [[Botàna]], i [[Bangladesy]], i [[Mianmara|Birmania]], i [[Srilanka]], i [[Maldiva]], i [[Tailandy]], i [[Malezia]], [[Vietnamy]], i [[Kambôdia|Kambôja]], i [[Laôsy]], i [[Filipina]], i [[Broney]], i [[Singaporo]], i [[Timôro Atsinanana]] ary i [[Indônezia]] (fantatra amin' ny anarana hoe <u>India Atsinanana Neerlandey</u> talohan' ny fahaleovantenany), afa-tsy i Ginea Vaovao Andrefana, izay anisan' i [[Melanezia]]. Nizara roa i India Atsinanana, ka ny vavan' i Ganges no manasaraka ny ampahany roa: i India Sisganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo]] na [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinenta Indiana]], ary i India Transganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo-Atsinanana]]. Nanomboka nandeha tany amin' ireo faritany ireo ny Eorôpeana tamin' ny taonjato faha-16, tamin' ny vanim-potoan' ny "fahitana tany vaovao". lzih7yvald83qzl6l086qs9vxhlomi7 1092259 1092258 2024-11-29T16:35:38Z Thelezifor 15140 Nanisy sary 1092259 wikitext text/x-wiki [[Sary:1801 Cary Map of the East Indies and Southeast Asia ( Singapore, Borneo, Sumatra, Java, Philippines) - Geographicus - EastIndies-cary-1801.jpg|vignette|330x330px|Sarin-tanin' i India Atsinanana tamin' ny taona 1801]] I '''India Atsinanana''', amin' ny hevitra malalak' io andian-teny io, dia ny tany samihafa any [[Tontolo Atsinanana|Atsinanana]] na any amin' ny <u>Ila-Bolantany Atsinanana</u>, indrindra fa ny nosy sy tangoro-nosy ary tanibe hitan' ny Pôrtiogey mpikaroka tany ao amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]] sy ny manodidina, taoriana kelin' ny nahitana ny Lalalan' i Cape. Amin' ny heviny tery, io andian-teny io dia nampiasaina hanondroana ny [[Vondro-nosy Maley|Vondronosy Malay]], izay ahitana ny [[Filipina|Vondronosy Filipina]], [[Vondronosy Indôneziana]], i [[Bôrneô]], ary i [[Ginea Vaovao]]. Ara-tantara, io andian-teny io dia nampiasaina tamin' ny vanim-potoanan' ny Fahitana Tany Vaovao mba hilazana ny morontsirak' ireo tany ireo, anisan' izany ny [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinanta Indiana]] sy ny [[Saikinosy Indôsinoa]] miaraka amin' ny Vondronosy Malay. teny nampiasain' ny Eorôpeana nandritra ny fanjanahantany mba hanondroana ny tany maro any [[Azia Atsimo]] sy [[Azia Atsimo-Atsinanana]], izany hoe ny [[Balotsistàna Iraniana]] ankehitriny, i [[Pakistàna]], i [[India]], i [[Nepaly]], i [[Botàna]], i [[Bangladesy]], i [[Mianmara|Birmania]], i [[Srilanka]], i [[Maldiva]], i [[Tailandy]], i [[Malezia]], [[Vietnamy]], i [[Kambôdia|Kambôja]], i [[Laôsy]], i [[Filipina]], i [[Broney]], i [[Singaporo]], i [[Timôro Atsinanana]] ary i [[Indônezia]] (fantatra amin' ny anarana hoe <u>India Atsinanana Neerlandey</u> talohan' ny fahaleovantenany), afa-tsy i Ginea Vaovao Andrefana, izay anisan' i [[Melanezia]]. Nizara roa i India Atsinanana, ka ny vavan' i Ganges no manasaraka ny ampahany roa: i India Sisganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo]] na [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinenta Indiana]], ary i India Transganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo-Atsinanana]]. Nanomboka nandeha tany amin' ireo faritany ireo ny Eorôpeana tamin' ny taonjato faha-16, tamin' ny vanim-potoan' ny "fahitana tany vaovao". cvipz0tfzyu7mag8ot1vgslllzkd4mj 1092260 1092259 2024-11-29T16:41:28Z Thelezifor 15140 Nanitsy rohy 1092260 wikitext text/x-wiki [[Sary:1801 Cary Map of the East Indies and Southeast Asia ( Singapore, Borneo, Sumatra, Java, Philippines) - Geographicus - EastIndies-cary-1801.jpg|vignette|330x330px|Sarin-tanin' i India Atsinanana tamin' ny taona 1801]] I '''India Atsinanana''', amin' ny hevitra malalak' io andian-teny io, dia ny tany samihafa any [[Tontolo Atsinanana|Atsinanana]] na any amin' ny <u>Ila-Bolantany Atsinanana</u>, indrindra fa ny nosy sy tangoro-nosy ary tanibe hitan' ny Pôrtiogey mpikaroka tany ao amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]] sy ny manodidina, taoriana kelin' ny nahitana ny Lalalan' i Cape. Amin' ny heviny tery, io andian-teny io dia nampiasaina hanondroana ny [[Vondro-nosy Maley|Vondronosy Malay]], izay ahitana ny [[Filipina|Vondronosy Filipina]], [[Vondro-nosy Indôneziana|Vondronosy Indôneziana]], i [[Bôrneô]], ary i [[Ginea Vaovao]]. Ara-tantara, io andian-teny io dia nampiasaina tamin' ny vanim-potoanan' ny Fahitana Tany Vaovao mba hilazana ny morontsirak' ireo tany ireo, anisan' izany ny [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinanta Indiana]] sy ny [[Indôsina|Saikinosy Indôsinoa]] miaraka amin' ny Vondronosy Malay. Ny hoe "India Atsinanana" dia teny nampiasain' ny Eorôpeana nandritra ny fanjanahantany mba hanondroana ny tany maro any [[Azia Atsimo]] sy [[Azia Atsimo-Atsinanana]], izany hoe ny [[Sistan-o-Baluchestan|Balotsistàna Iraniana]] ankehitriny, i [[Pakistàna]], i [[India]], i [[Nepaly]], i [[Botàna]], i [[Bangladesy]], i [[Mianmara|Birmania]], i [[Srilanka]], i [[Maldiva]], i [[Tailandy]], i [[Malezia]], [[Vietnamy]], i [[Kambôdia|Kambôja]], i [[Laôsy]], i [[Filipina]], i [[Broney]], i [[Singaporo]], i [[Timôro Atsinanana]] ary i [[Indônezia]] (fantatra amin' ny anarana hoe <u>India Atsinanana Neerlandey</u> talohan' ny fahaleovantenany), afa-tsy i [[Ginea-Vaovao Andrefana]], izay anisan' i [[Melanezia]]. Nizara roa i India Atsinanana, ka ny vavan' i Ganges no manasaraka ny ampahany roa: i India Sisganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo]] na [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinenta Indiana]], ary i India Transganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo-Atsinanana]]. Nanomboka nandeha tany amin' ireo faritany ireo ny Eorôpeana tamin' ny taonjato faha-16, tamin' ny vanim-potoan' ny "fahitana tany vaovao". t1icoy1xrvuy2zoqdnwlnut6r2y890i 1092261 1092260 2024-11-29T16:45:38Z Thelezifor 15140 Nanampy rohy anatiny 1092261 wikitext text/x-wiki [[Sary:1801 Cary Map of the East Indies and Southeast Asia ( Singapore, Borneo, Sumatra, Java, Philippines) - Geographicus - EastIndies-cary-1801.jpg|vignette|330x330px|Sarin-tanin' i India Atsinanana tamin' ny taona 1801]] I '''India Atsinanana''', amin' ny hevitra malalak' io andian-teny io, dia ny tany samihafa any [[Tontolo Atsinanana|Atsinanana]] na any amin' ny <u>Ila-Bolantany Atsinanana</u>, indrindra fa ny nosy sy tangoro-nosy ary tanibe hitan' ny Pôrtiogey mpikaroka tany ao amin' ny [[Ranomasimbe Indiana]] sy ny manodidina, taoriana kelin' ny nahitana ny Lalalan' i Cape. Amin' ny heviny tery, io andian-teny io dia nampiasaina hanondroana ny [[Vondro-nosy Maley|Vondronosy Malay]], izay ahitana ny [[Filipina|Vondronosy Filipina]], [[Vondro-nosy Indôneziana|Vondronosy Indôneziana]], i [[Bôrneô]], ary i [[Ginea Vaovao]]. Ara-tantara, io andian-teny io dia nampiasaina tamin' ny vanim-potoanan' ny Fahitana Tany Vaovao mba hilazana ny morontsirak' ireo tany ireo, anisan' izany ny [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinanta Indiana]] sy ny [[Indôsina|Saikinosy Indôsinoa]] miaraka amin' ny Vondronosy Malay. Ny hoe "India Atsinanana" dia teny nampiasain' ny Eorôpeana nandritra ny fanjanahantany mba hanondroana ny tany maro any [[Azia Atsimo]] sy [[Azia Atsimo-Atsinanana]], izany hoe ny [[Sistan-o-Baluchestan|Balotsistàna Iraniana]] ankehitriny, i [[Pakistàna]], i [[India]], i [[Nepaly]], i [[Botàna]], i [[Bangladesy]], i [[Mianmara|Birmania]], i [[Srilanka]], i [[Maldiva]], i [[Tailandy]], i [[Malezia]], [[Vietnamy]], i [[Kambôdia|Kambôja]], i [[Laôsy]], i [[Filipina]], i [[Broney]], i [[Singaporo]], i [[Timôro Atsinanana]] ary i [[Indônezia]] (fantatra amin' ny anarana hoe <u>India Atsinanana Neerlandey</u> talohan' ny fahaleovantenany), afa-tsy i [[Ginea-Vaovao Andrefana]], izay anisan' i [[Melanezia]]. Nizara roa i India Atsinanana, ka ny vavan' i Ganges no manasaraka ny ampahany roa: i India Sisganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo]] na [[Zana-Kôntinenta Indiana|Zana-kôntinenta Indiana]], ary i India Transganzetika, izay antsoina ankehitriny hoe [[Azia Atsimo-Atsinanana]]. Nanomboka nandeha tany amin' ireo faritany ireo ny Eorôpeana tamin' ny taonjato faha-16, tamin' ny vanim-potoan' ny "fahitana tany vaovao". == Jereo koa == * [[Vereenigde Oostindische Compagnie]] * [[Compagnie française des Indes orientales]] * [[British East India Company]] 3einv0dv08dj2whfr977hxnecceml1w 0 290072 1092262 2024-11-29T17:01:07Z Thelezifor 15140 Vondron-karazan-javamaniry ao amin' ny fianakaviana Anacardiaceae 1092262 wikitext text/x-wiki [[Sary:Starr 031108-0096 Schinus terebinthifolius.jpg|vignette|315x315px|''Schinus terebinthifolius'']] Ny '''''Schinus''''' dia vondron-karazana hazo sy hazo madinika lava mamony, ao amin' ny fianakaviana ''Anacardiaceae''. Ny karazana ao amin' io vondrna io dia fantatra amin' ny anarana hoe '''hazo dipoavatra'''. Loharano ahazoana zava-manitra ny dipoavatra peroviana (''[[Schinus molle|Schinus Molle]]''). Teratany any [[Amerika Atsimo]] sy any [[Amerika Afovoany]] ny karazana rehetra ao amin' ny ''Schinus'', manomboka any [[Però]] sy any amin' ny ilany avaratra-atsinanan' i [[Brezila]] ka hatrany amin' ny ilany atsimon' i Amerika Atsimo. Lasa zavamaniry manafika ivelan' ny toeram-ponenany voajanahary ny karazana sasany (anisan' izany ny ''[[Schinus terebinthifolius|Schinus terebinthifolia]]''). Mety ho ahi-dratsy any amin' ny faritra manana hamandoana antonony ny ''[[Schinus polygama]]'', na dia tsy dia fantatra loatra aza. ak8y7swm0y7y40jkon45g6itld3j1qy 14 290073 1092267 2024-11-29T22:35:04Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Amazonas]] » 1092267 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Amazonas]] oc6jnrrlhvscxz5z18dkulb035ep9tk 14 290074 1092268 2024-11-29T22:36:13Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[Sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] » 1092268 wikitext text/x-wiki [[Sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] ozlehrhgzg84z4nzp2bd9s9db9grz83 14 290075 1092270 2024-11-29T22:41:44Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] » 1092270 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Faritany mizaka-tena ao Brazila]] 0mrzlj06s8jteoqkfyyclor1jl2v1g6 14 290076 1092274 2024-11-29T22:47:41Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Amazonas]] » 1092274 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Renirano any Brezila]] [[sokajy:Amazonas]] khlktmx59smr9abph0g350zxfzctfyv 14 290077 1092278 2024-11-29T23:52:26Z 41.213.235.225 Pejy noforonina tamin'ny « [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Roraima]] » 1092278 wikitext text/x-wiki [[sokajy:Tanàna ao Brazila]] [[sokajy:Roraima]] i43c6bz5zjqoyf5lu95kseupy533gw0