Википедија mkwiki https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.44.0-wmf.5 first-letter Медиум Специјална Разговор Корисник Разговор со корисник Википедија Разговор за Википедија Податотека Разговор за податотека МедијаВики Разговор за МедијаВики Предлошка Разговор за предлошка Помош Разговор за помош Категорија Разговор за категорија Портал Разговор за Портал TimedText TimedText talk Модул Разговор за модул 0 1314 5300030 5299517 2024-12-03T16:37:57Z Todot3123 118124 Точка е потребна. Откажано уредувањето [[Special:Diff/5299517|5299517]] на [[Special:Contributions/Aleksandar467|Aleksandar467]] ([[User talk:Aleksandar467|разговор]]) 5300030 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија континент |title = Европа |image = [[Податотека:Europe (orthographic projection).svg|250п]] |area = 10.180.000 км²{{cref|o}} |population = 731.000.000{{cref|o}} <small>(март 2009)</small> |density = 70/км² |demonym = [[Етнички групи во Европа|Европејци]] |countries = 50 |list_countries = Список на држави и територии во Европа |languages = [[Јазици во Европа|Список на јазици]] |time = [[UTC]] до [[UTC+5]] |internet = [[.eu]] ([[Европска унија]]) |cities = {{список без потточки |[[Список на урбанизирани области во Европа по населеност|Список на градови]] <!--1-->|{{знамеикона|RUS}} [[Москва]]<!--15,885,000--> <!--2-->|{{знамеикона|TUR}} [[Истанбул]]<!--13,187,000--> <!--3-->|{{знамеикона|FRA}} [[Париз]]<!--10,975,000--> <!--4-->|{{знамеикона|UK}} [[Лондон]]<!--10,149,000--> <!--5-->|{{знамеикона|GER}} [[Рур (област)|Есен-Диселдорф]]<!--6,722,000--> <!--6-->|{{знамеикона|ESP}} [[Мадрид]]<!--6,183,000--> <!--7-->|{{знамеикона|ITA}} [[Милано]]<!--5,264,000--> <!--8-->|{{знамеикона|RUS}} [[Санкт Петербург]]<!--5,132,000--> <!--9-->|{{знамеикона|ESP}} [[Барселона]]<!--4,656,000--> <!--10-->|{{знамеикона|GER}} [[Берлин]]<!--4,006,000--><ref name=Demographia>[http://www.demographia.com/db-worldua.pdf Demographia World Urban Areas (World Agglomerations): 9th Annual Edition, March 2013]</ref> <!--10 entries only. Based on city urban area as of 2014.--> }} }} '''Европа''' — еден од седумте светски [[континент]]и. Името Европа потекнува од асирскиот збор ''Ереб'' (заоѓање на [[Сонце]]то, [[запад]]), со кој [[Феничаните]] и [[Асирци|Асировавилонците]] ги означувале териториите на запад. Подоцна тоа име се проширило за целиот западен дел од копното Европа. Опфаќајќи го најзападниот [[полуостров]] на [[Евроазија]], Европа на [[исток]] се дели од [[Азија]] со водната дренажа на [[планина]]та [[Урал (планина)|Урал]], [[река]]та [[Урал (река)|Урал]], [[Касписко Езеро|Каспиското Езеро]], областа [[Кавказ]] и со [[Црно Море|Црното Море]] на [[југоисток]].<ref name="NatlGeoAtlas">{{Наведена книга|title=National Geographic Atlas of the World|edition=7|year=1999|location=Washington, DC|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]|isbn=0-7922-7528-4}} "Europe" (pp. 68-9); "Asia" (pp. 90-1): "A commonly accepted division between Asia and Europe ... is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."</ref> Европа на [[север]] е обиколена со [[Северноледен Океан|Северноледениот Океан]] и други водни површини, на [[запад]] со [[Атлантски Океан|Атлантскиот Океан]], на [[југ]] со [[Средоземно Море|Средоземното Море]] и [[Црно Море|Црното Море]] и со други водни патишта на [[југоисток]]. Сепак границите на Европа - концепт кој датира уште од [[антика]]та-се произволни, бидејќи самиот поим ''континент'' може да има [[Антропогеографија|културно или политичко]] значење или пак [[физиогеографско]]. Европа е вториот најмал [[континент]] во светот според површина, опфаќајќи 10.180.000 км² или 2% од целокупната површина на [[Земја]]та или околу 6.8% од Земјината површина. Од приближно 50 држави во Европа, [[Русија]] е најголема и површински и според населеност (иако државата се протега и низ Европа и низ Азија), додека [[Ватикан]] е најмала. Европа е третиот најнаселен континент по [[Азија]] и [[Африка]], со популација од 731&nbsp;милиони или околу 11% од светското население. Европа, особено [[Стара Грција]], е родно место на [[Западна култура|западната култура]]<ref>{{harvnb|Lewis|Wigen|1997|page=226}}</ref>. Европа има многу значајна улога во светските настани од XVI век па натаму, особено по почетокот на [[колонизација]]та. Помеѓу XVI. и XX век, европски нации ги имаат контролирано [[Колонизација на Америка|Америка]], [[Колонизација на Африка|најголем дел од Африка]], [[Океанија]] и големи делови од Азија. Двете [[Светска војна|светски војни]] во најголем дел се фокусирани на Европа, придонесувајќи до одредени судири настанати во средината на XX век помеѓу [[САД]] и [[Советскиот Сојуз]].<ref name="natgeo 534">National Geographic, 534.</ref> За време на [[Студена војна|студената војна]], Европа е поделена со [[железна завеса]] помеѓу [[НАТО]] на запад и [[Варшавски договор|Варшавскиот пакт]] на исток. Европската интеграција доведува до создавање на [[Совет на Европа|Советот на Европа]] и [[Европска Унија|Европската Унија]] во [[Западна Европа]], кои се прошируваат источно по падот на Советскиот Сојуз во 1991. == Потекло на поимот == Во [[грчка митологија|старогрчката митологија]], [[Европа (митологија)|Европа]] е [[Феникија|феникиска]] принцеза која [[Зевс]] ја грабнал заземајќи облик на прекрасен бел бик. Ја однел на островот [[Крит]] каде таа ги родила [[Минос]], [[Радамант]] и [[Сарпедон]]. За [[Хомер]], Европа ([[Грчки јазик|грчки]]: {{polytonic|Εὐρώπη}}, ''{{Уникод|Eurṓpē}}'') била митолошка кралица на Крит, не географско одредиште. Подоцна, со ''Еуропа'' се именувала [[Географија на Грција|централно-северна Грција]], а до 500 п.н.е нејзиното значење се проширило до островите на север. Името ''Европа'' има неодредена етимологија.<ref>Minor theories, such as the (probably folk-etymological) one deriving Europa from ''ευρως'' "mould" aren't discussed in the section</ref> Една теорија предложува дека зборот има [[Грчки јазик|грчки корени]] со значење пространо (''eur-'') и око (''op-'', ''opt-''), оттаму ''{{Уникод|Eurṓpē}}'', „пространа“, „изразито видлива“ (споредено со [[Атена#Култ и атрибути|''glauk'''ōp'''is'' (сиво-ока) Атена]] или [[Хера|''bo'''ōp'''is'' (говедо-ока) Хера]]). ''Пространо'' бил [[епитет]] за самата [[Земја]] во реконструираната [[индоевропска религија]].<ref>{{Наведена книга|author=M. L. West|title=Indo-European poetry and myth|publisher=Oxford University Press|location=Oxford [Oxfordshire]|year=2007|pages=178–179|isbn=0-19-928075-4|oclc=|doi=|accessdate=|first=}}</ref> Друга теорија тврди дека зборот е всушност производ на [[семитски јазици|семитски]] збор како што [[Акадски јазик|акадското]] значење на ''erebu'' „да падне, да тргне“<ref name="Etymonline: European">{{Наведена мрежна страница| url=http://www.etymonline.com/index.php?term=European| title=Etymonline: European| accessdate=10 September 2006}}</ref> е сродно со феникиското '' 'ereb'' „вечер, запад“ и арапското [[Магреб]], хебрејско ''ma'ariv'' (видете ''[[Ереб]]'', на [[праиндоевропски јазик|праиндоевропски]] ''*h₁regʷos'', „темнина“). Како и да е, М. Л. Вест наведува дека „фонолошки, поврзаност помеѓу името на Европа и која било форма на семитскиот збор речиси не постои“.<ref>{{Наведена книга|author=M. L. West |title=The east face of Helicon: west Asiatic elements in Greek poetry and myth |publisher=Clarendon Press |location=Oxford |year=1997 |page=451 |isbn=0-19-815221-3 |oclc= |doi= |accessdate=}}</ref> Повеќе важни светски јазици користат зборови изведени од „Европа“ за да го опишат „континетот“ (полуостровот). Кинескиот, на пример, го користи зборот ''{{Уникод|Ōuzhōu}}'' (歐洲), што е кратенка од транслитерационото име ''{{Уникод|Ōuluóbā zhōu}}'' (歐羅巴洲); сепак, во некои турски јазици името ''Frengistan'' (земја на [[Франки]]те) вообичаено се користи кога се мисли на Европа, покрај официјални имиња како ''Avrupa'' или ''Evropa''.<ref name="davison">{{Наведено списание|author=Davidson, Roderic H. |title=Where is the Middle East? |journal=Foreign Affairs |volume=38 |pages=665–675 |year=1960 }}</ref> == Историја == {{Главна|Историја на Европа}} === Праисторија === [[Податотека:Ggantija Temples, Xaghra, Gozo.jpg|мини|200п|лево|[[Џгантија]], [[Малта (остров)|Малта]]]] [[Податотека:Vinca clay figure 02.jpg|мини|100п|десно|[[Винчанска култура|''Винчанската дама'']], неолитски грнчарски пронајдок од [[Србија]]]] [[Податотека:Stonehenge back wide.jpg|мини|200п|лево|[[Стоунхенџ]], праисториски споменик во [[Обединетото Кралство]]]] [[Податотека:Nebra Scheibe.jpg|мини|120п|десно|[[Небесен диск Небра]] од Гермнија во периодот од [[бронзено доба]]]] ''[[Homo georgicus]]'', кој живеел пред околу 1,8&nbsp;милиони години во [[Грузија]], е најрано откриениот [[Хоминиди|хоминид]] во Европа.<ref>{{Наведено списание| author = A. Vekua, D. Lordkipanidze, G. P. Rightmire, J. Agusti, R. Ferring, G. Maisuradze|display-authors= et al. | year = 2002 | title = A new skull of early ''Homo'' from Dmanisi, Georgia | journal = Science | volume = 297 | pages = 85–9 | doi = 10.1126/science.1072953 | pmid = 12098694 | issue = 5578 |issn=0036-8075}}</ref> Останати остатоци од хоминиди, датираат од пред околу 1&nbsp;милион години, се откриени во [[Атапуерка]], [[Шпанија]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6256356.stm The million year old tooth from Atapuerca, Spain, found in June 2007]</ref> [[Неандерталец]] (именуван по долината [[Неандертал]] во [[Германија]]) се појвил во Европа пред околу 150.000 години, а исчезнува од фосилните записи пред околу 30.000 години. Неандерталците биле протерани од денешните ([[Кромањонци]]), кои се појавиле во Европа пред околу 40.000 години.<ref name="natgeo 21">National Geographic, 21.</ref> Периодот на [[неолитска Европа]]—обележан од одгледувањето на [[жито|жита]] и одгледувањето [[добиток]], зголемениот број на населеност и распространата употреба на грчарството—започнал околу 7.000 п.н.е. во [[Грција]] и на [[Балкан]]от, најверојатно под влијание на [[Мала Азија]] и [[Блиски Исток|Блискиот Исток]]. Се распространува од југоисточна Европа по долините на реките [[Дунав (река)|Дунав]] и [[Рајна]] ([[Култура на линеарно грнчарство]]) и по [[Средоземно Море|Средоземното Море]] ([[Техника имресо]]). Помеѓу 4.500 и 3.000 п.н.е. овие централни европски неолитски култури се развиле низ западот и северот, пренесувајќи штотуку здобиени вештини во произведување на бакарни артефакти. Во Западна Европа неолитот не се одликувал по големи земојделски живеалишта туку по земјени споменици, како [[насип]]и, [[Тумул|гробни насипи]] и [[Мегалит|мегалитски гробници]].<ref>{{Cite document|first=Chris|last=Scarre|title=The Oxford Companion to Archaeology|editor=Brian M. Fagan|publisher=Oxford University Press|id=ISBN 0-19-507618-4|year=1996|pages=215–216|postscript=<!--None-->|url=|date=|journal=|volume=}}</ref> Културата на производство на секири напреднала со преминот од неолит во [[бакарно време]]. За време на овој период огромни мегалитски споменици, како [[Мегалитски храмови на Малта|Мегалитските храмови на Малта]] и [[Стоунхенџ]], се конструирале низ Западна и Јужна Европа.<ref>[[Richard J. C. Atkinson|Atkinson]], R J C, ''Stonehenge'' (Penguin Books, 1956)</ref><ref>{{Наведена книга|title=Encyclopaedia of Prehistory|first=Peter Neal|last= Peregrine|last2= Ember|publisher=Springer|year= 2001 |isbn=0306462583|pages=157–184|first2= Melvin}}, European Megalithic</ref> [[Европска бронзена доба|Европската бронзена доба]] започнала во доцниот трет милениум п.н.е. со културата на производство на пехари. [[Железно доба|Европската железно доба]] започнува околу 800 п.н.е., со [[халштатската култура]]. Колонизацијата на [[Феникија|феникијци]] во железно добата придонело за подем на раните средоземни градови. Раниот период на железното доба на Италија и [[Архајски период|Грција]] од околу VIII век п.н.е. постепено придонело во подем на историската [[Антика]]. == Географска положба == [[File:Grossgliederung Europas-mk.svg|thumb|right|300px|Карта на културните и географски региони во Европа според ЕУ.]] Европа е западниот [[полуостров]] на најголемата копнена маса на Земјата, која се нарекува [[Евроазија]]. Иако Природно е поврзана со [[Азија]], поради историските, културните, политичките и стопанските одлики се издвојува како посебен [[континент]]. Во однос на екваторот се наоѓа на северната полутопка, а во однос на почетниот [[меридијан]] со поголемиот дел од територијата се простира на иточната [[полутопка]]. Се простира меѓу [[Средоземно Море]] на југ и [[Северноледен Океан|Северноледениот Океан]] на север и меѓу [[Атлантски Океан]] на [[запад]] и планината [[Урал]] на [[исток]]. Поточно, крајните точки на европското копно се: {| class="wikitable" |- ! Место !! [[Држава]] !! Точка |- | ’рт [[Тарифа (’рт)|Тарифа]] || [[Шпанија]] || најјужна |- | ’рт [[Нордкин]] || [[Норвешка]] || најсеверна |- | ’рт [[Рока]] || [[Португалија]] || најзападна |- | на пл. [[Урал]] || [[Русија]] || најисточна |} Географската положба на Европа и овозможува излез на [[Атлантски Океан]] и на [[Средоземно Море]]. Благодарение на [[Гибралтарски Проток]] и на [[Суецки Канал]] се одвива најмасовен поморски [[сообраќај]] во светот. Оддалеченоста од [[Африка]] е 14 км кај [[Гибралтар]] и 140 км кај [[Сицилија]], а врската со [[Азија]] преку [[Суецки Канал]], [[Босфор]] и [[Дарданели]] и пепосредната граница спрема [[Азија]] (со должина од околу 4000 км, од кои 3300 км се по планината [[Урал]] и реката [[Урал]] и уште околу 700 км до удолината [[Манич]]) за Европа обезбедуваат централна географска положба во светски рамки. Во прилог на тоа е и комуникацијата на Европа со [[Северна Америка]] преку [[Атлантски Океан]], на оддалеченост од околу 5900 км.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно [[основно образование]] - Природно географски каратеристики на Европа - стр. 5/6</ref> [[Податотека:Europe polar stereographic Caucasus Urals boundary.svg|мини]] == Граници на Европа == {{Главна|Граници на Европа}} Границите на Европа се протегаат по источното подножје на планината [[Урал]] - реката [[Урал]] - [[Касписко Езеро]] - Удолината [[Манич]] - [[Црно Море]] - [[Босфор]] - [[Мраморно Море]] - [[Дарданели]] - [[Егејско Море]] - [[Средоземно Море]] - [[Атлантски Океан]] - [[Северноледен Океан]]. Во Европа покрај крајбрежните се вбројуваат и поголеми острови, како што се: [[Нова Земја]], [[Земја на Франц Јосиф]], [[Свалбард]], [[Мачкин Остров]], [[Јан Маен]], [[Исланд]], [[Фарските Острови]], [[Велика Британија]] и [[Ирска]], како и островите во [[Средоземно Море]] ([[Сицилија]], [[Сарданија]], [[Корзика]], [[Крит]] и многу други), со исклучок на [[Кипар]] и неколку крајбрежни турски острови. Површината на Европа со островите изнесува 10.508.384 км², или околу 2% од површината на Земјата, односно околу 7,5% од копното на Земјата. == Брегова разгранетост == {{Главна|Брегова разгранетост на Европа}} Европа е втора со големиот број [[полуостров]]и, [[залив]]и, [[проток|протоци]], [[фјорд]]ови и други абразивни форми се одликува со најразгранета брегова линија меѓу континенталните маси на [[Земја]]та. Големата брегова разгранетост е резултат на двете големи средоземни мориња, и тоа: [[Балтичко Море]] и [[Средоземно Море]], каде што се наоѓаат поголемиот број издвоени мориња, [[залив]]и, [[остров]]и и [[полуостров]]и. Во северните делови на Европа бреговата разгранетост ја создаваат [[брег]]овите на [[Бело Море (Русија)|Белото Море]], кое со повеќе заливи длабоко навлегува во копното меѓу полуостровите [[Кола]] и [[Канин]]. Во [[Баренцово Море]] се наоѓаат островите [[Нова Земја]], [[Земјата на Франц Јосеф]] и [[Свалбард]]; разгранетиот норвешки брег има илјадници мали [[остров]]и и многубројни тесни и издолжени заливи, наречени [[фјорд]]ови. Ваквата брегова линија продолжува кон западните делови на Европа, каде што од [[Северно Море]], преку протоците [[Скагерак]] и [[Категат]] меѓу [[Скандинавски Полуостров]] и полуостровот [[Јулијанд]] длабоко во [[копно]]то навлегува [[Балтичко Море|Балтичкото Море]] со [[Ботниски Залив|Ботнискиот]], [[Фински Залив|Финскиот]] и [[Ришки Залив|Ришкиот Залив]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Брегова разгранетост на европскиот континент - стр. 8</ref> [[Податотека:Kingdom of Great Britain.png|мини|десно|Островот Велика Британија]] Бреговата разгранетост на западниот брег на Европа ја прават бреговите на полуостровот [[Јуланд]], [[Нормандија]], [[Бретања]] и [[Пиринејски Полуостров|Перинејскиот Полуостров]], како и островите [[Велика Британија]], [[Ирска]] и [[Исланд]]. Во овој дел особено се карактеристични [[Северно Море]], [[канал]]от [[Ламанш]] и [[Баскиски Залив]]. [[Податотека:Iberian peninsula.jpg|мини|лево|Пиринејски Полуостров (сателитска снимка од вселената)]] Југоисточниот брег на Европа со трите големи полуострови ([[Пиринејски Полуостров]], [[Апенински Полуостров]] и [[Балкански Полуостров]]) и со многубројните поголеми и помали острови, како што се: [[Сицилија]], [[Сардинија]], [[Корзика]], [[Крит]], [[Балеарски Острови]] итн. - е најразгранет. Почнувајќи од [[Гибралтарски Проток]], [[Средоземно Море]] се разгранува на повеќе внатрешни мориња, како што се: [[Лигурско Море]], [[Тиренско Море]], [[Јонско Море]], [[Јадранско Море]], [[Критско Море]], [[Егејско Море]], [[Мраморно Море]], [[Црно Море]] и [[Азовско Море]]. Во наведените мориња се наоѓаат голем број заливи, од кои покарактеристични се [[Лионски Залив]], [[Џеновски Залив]], [[Трстјански Залив]], [[Солунски Залив]], [[Коринтски Залив]] итн. [[Податотека:Gibraltar aerial view looking northwest.jpg|мини|десно|Гибралтарски Полуостров (поглед од северозапад)]] Меѓу морињата се наоѓаат повеќе протоци, како што се: [[Гибралтарски Проток]], [[Сицилиски Проток]], [[Месински Проток]], [[Отранска Врата]], [[Дарданели]], [[Босфор]], [[Керчанска Врата]], [[Ересунд]], [[Големиот Белт]] и [[Малиот Белт]]. Бреговите на Европа се со должина од околу 41.000 км, што значи дека на секои 1.000 км<big>2</big> има по 4,1 км брегова линија. Со најголема разгранетост се одликуваат норвешкиот, хрватскиот и грчкиот брег. На вака разгранетиот брег се изградени голем број пристаништа со мошне развиен [[бродски сообраќај]], кој преку [[Гибралтар]] и [[Западна Европа]] се одвива кон [[Северна Америка|Северна]] и кон [[Јужна Америка]], а преку [[Гибралтар]] и [[Суецки Канал]] се одвива кон [[Азија]] и кон [[Австралија]]. Многу е значаен, условно кажано, локалниот воден сообраќај на европските пристаништа.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Брегова разгранетост на европскиот континент - стр. 9</ref> == Релјеф == {{Главна|Релјеф на Европа}} [[Податотека:Mountain formation near Saranpaul.jpg|мини|лево|Планина Урал]] Територијата на Европа се одликува со разновиден [[релјеф]]. Во основа, предвидуваат низински и планински релјефи. Низините во Европа зафаќаат околу 84% (60% се простори од 0 до 200 м, 24% се од 200 до 500 метри надморска височина), а само 16% е ридско-планински релјеф со над 500 м надморска височина. Најкарактеристична е [[Источноевропска Низина]] која од планината [[Урал]] и [[Касписко Езеро]] на [[исток]] непрекинато се простира преку северните делови на [[Средна Европа]], а потоа покрај западниот брег продолжува до планините [[Пиринеи]]. Ги зафаќа и источните делови на [[Скандинавски Полуостров]] и поголемиот дел од териториите на [[Велика Британија]] и [[Ирска]]. Како посебни се издвојуваат [[Панонска Низина]], по средниот тек на [[Дунав]], меѓу [[Алпи]]те, [[Карпати]]те и [[Динариди]]те, потоа [[Влашка Низина]] во долениот тек на реката [[Дунав]] меѓу [[Трансилвански Алпи]] и планината [[Балкан]] и [[Ломбардска Низина]] во [[Северна Италија]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Релјефни одлики на Европа - стр. 11</ref> [[Податотека:Elbe enters Germany at-Schmilka.JPG|мини|десно|Река Лаба]] Наведените низини се главни средишта на населеност, густ сообраќај, комуникации и развиено стопанство во Европа. Во оваа смисла осовено е карактеристична [[Прибалтичка Низина]] меѓу реките [[Лаба]] и [[Њемен]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Релјефни одлики на Европа - стр. 12</ref> [[Податотека:Europe_topography_map.png|мини|лево|Релјефна карта на Европа]] Планините во Европа зафаќаат околу 16% од територијата. Тие не претставуваат компактна целина. Се издвојуваат неколку планински системи, кои главно се наоѓаат јужно од западниот дел на [[Источноевропска Низина]]. Географски најкарактеристични се [[Алпи]]те со највисокиот врв — [[Монблан]] (4.810 м), од каде што кон [[југ]] се протегаат [[Апенини]]те со врвот [[Гран Сасо]] (2.914 м) [[Динариди]]те со врвот [[Маја]] и [[Езерце]] (2.694 м) и [[Шарско-пиндски планини|Шарско-пиндиските Планини]] со врвот [[Голем Кораб]] (2.764 м), [[Стара Планина]] или [[Балкан]] со [[Ботев врв]] (2.376 м), планините [[Родопи]] со врвот [[Мусала]] (2.925 м). Како посебни се издвојуваат [[Скандинавски Планини]], [[Француски централен масив]], [[Пиринеи]]те и повеќе планински масиви на [[Пиринејски Полуостров]]. Планински масиви се присутни и на поголемите планини [[Етна]] на [[Сицилија]] (3.269 м), [[Ватнајекидл]] на [[Исланд]] и [[Силоритис]] на [[Крит]]. Комуникацијата меѓу големата европска низина на север и [[Средоземје]]то се одвива низ неколку покарактеристични природни отвори и превали. Такви се: превалот [[Бренер]] на [[Алпи]]те (1.372 м) кој ги поврзува [[Германија]] и [[Италија]], отворот по реката [[Дунав]] помеѓу [[Бугарија]] и [[Виенски Басен|Виенкиот Басен]], приморските рабови на [[Пиринеи]]те, [[Ѓердапска Клисура]] меѓу [[Панонија]] и [[Влашка Низина]] и други. На територијата на Европа се развиени повеќе типови релјеф, како: особено изразен флувијаленн, абразвиен, леднички и карстен релјеф, со поголем број котлини, висорамнини и платоа, како и песочни дини.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Релјефни одлики на Европа - стр. 12/13</ref> [[Податотека:European plain.png|мини|десно|Разместеност на Европската Низина]] Низините го зафаќаат најголемиот простор од релјефот на Европа. Најголема е Европска Низина. Таа се протега на север од [[Пиринеи]]те и од [[Бискајски Залив]] на [[запад]] сè до [[планина]]та [[Урал (планина)|Урал]] на [[исток]]. Оваа низина е најширока во нејзините источни делови и се вика Источноевропска Низина. По површина опфаќа речиси една половина од континентот Европа. Само на одделни места во оваа низина се појавуваат повисоки ридести области чија височина не поминува 400 метри. Оваа низина [[север]]но од [[Касписко Езеро]] се спушта пониско и од морското ниво. Од другите низини познати се: Ломбардска Низина во долината на [[река]]та [[По]], [[Панонска Низина]] во средниот и [[Влашка Низина]] во долниот тек на [[река]]та [[Дунав]]. На Пиринејски Полуостров најпознати се: [[Андалусија]] и [[Арагонија]]. Сите овие низини имаат плодни почви. Тие се покриени со ситен песок и глина што се таложеле во минатото кога овие низини биле морски басени. За разлика од другите Ломбардска Низина наастанала под дејство на наносниот материјал на реките од Алпите, бидејќи во минатото таа била залив на Јадранско Море.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Релјефни одлики на Европа - стр. 13</ref> == Клима == {{Главна|Клима на Европа}} Според географиската положба, територијата на Европа се наоѓа во умерениот климатски појас. Во зависност од географската широчина, влијанието на океаните и на морињата, правците на движење на морските струи, правците на протегање на планинските системи, надморската височина на релјефот и правците на дување на ветровите - климата во Европа е разновидна. Териториите на Европа, главно северно од повратникот, со островите [[Исланд]], [[Нова Земја]] и други - се одликуваат со [[супполарна клима]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Клима и Вегетација (Климатски услови) - стр. 14</ref> Териториите покрај бреговите на [[Средоземно Море]] се одликуваат со [[средоземна клима]] со температури до 40°С во лето и просечни врнежи од околу 750 мм годишно. Просторот меѓу овие два појаса се одликува со типична [[умерена клима]], која во западните делови под влијание на [[Атлантски Океан]] (поради морската топла [[Голфска струја]]) е поблага, додека одејќи кон исток во внатрешноста на континентот (под влијание на континенталните влијанија на просторното азиско копно) е релативно постудена. Во источната зона од [[Шведска]] и [[Финска]] и северните делови од територијата на [[Русија]] до [[Црно Море]] и [[Касписко Езеро]] има големи температурни разлики. На север се присутни изразито ладни, снежни и ветровити зими, а на [[југ]] - жешки и суви лета. Меѓу западната и источната климатска зона во Европа под влијание на планинските масиви се јавуваат разни модификации на климата: од средоземна, умерено континентална до типична [[планинска клима]] карактеристична за [[Алпи]]те, за [[Пиринеи]]те, за [[Карпати]]те, за [[Динариди]]те, за [[Скандинавски Планини]] и други. Во крајните југоисточни делови на Европа, во услови на мали врнежи и релативно повисоки температури, се чувствува полупустински климатски тип. Таа е особена карактеристична во [[Прикасписка Низина|Прикасписката Низина]]. Општа одлика за климатските услови во Европа е тоа што врнежите се намалуваат движејќи се во правец од западните делови кон исток, (кои се под влијание на [[Голфска морска струја]]). Токму затоа во крајните југоисточни делови на Европа се среќава [[полупустинска клима]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Клима и Вегетација (Климатски услови) - стр. 15</ref> == Климатско-растителни области == [[Податотека:Europe_satellite_globe.jpg|мини|лево|Брегова распространетост на Европа (сателитска снимка]] Климатско-растителните области во Европа се во непосредна зависност од климатските услови. Тие, главно имаат појасно простирање. Се среќаваат: суптропски, умерен и субполарен климатско-растителен тип. Суптропскиот климатско-растителен тип е распространет во приморскиот крајбрежен појас на [[Средоземно Море]] со островите. Застапена е т.н. средоземна (средоземна) клима која се одликува со суви и многу топли лета и благи и врнежливи зими, претежно со врнежи од [[дожд]]. Има специфична [[растителност]] со флора од разновидни тревни и закржлавени зимзелени, [[дрвенести растенија]] отпорни на [[суша|суши]]. Најкарактеристични се: [[приморски бор]], [[даб]]от [[прнар]], [[маслинки]]те, [[лимон]]ите, [[портокал]]ите, [[смоква|смоквите]] и други. Од животинските видови карактеристични се: [[зајак]]от, [[лисица]]та, [[срна]]та, [[дива свиња]], [[волк]]от и други.<ref name="ReferenceA">Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Климатско-вегетациски области- стр. 16</ref> [[Податотека:Golfstrom.jpg|мини|десно|Површинска температура на Голфската струја во западниот дел на Север Атлантик]] Умерениот климатско-растителен тип го карактеризираат вериетети на атлантски умерено континентален и континентален тип. Атлантскиот тип ги опфаќа крајбрежните делови на Европа што излегуваат на [[Атлантски Океан]] од [[Пиринејски Полуостров]] до [[Норвешка]], вклучувајќи ги и [[Велика Британија]] и [[Ирска]]. Под влијание на топлата [[Голфска струја]] и ветровите од [[запад]], атлантскиот климатско-вегетациски тип се одликува со свежилета и благи и врнежливи зими. Тоа условува присуство на тревни заедници со претежно развиени листопадни шуми.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Климатско-вегетациски области- стр. 17/18</ref> Умереноконтиненталниот-растителен тип е карактеристичен за средишните делови на Европа, или, поточно, за територијата меѓу алпско-карпатскиот планински венец и [[Балтичко Море]]. Овде се судираат благите атлантски и студените континентални климатски влијанија, така што е присутна клима со умерено топли лета и умерено студени зими со доволни количества врнежи во текот на годината. Растителните заедници, освен тревите, се претставени со листопадни и зимзелени [[шуми]]. Од животинските видеови се застапени: [[срна]]та, [[дива свиња]], [[волк]]от, [[зајак]]от и други.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Климатско-вегетациски области- стр. 18</ref> Континенталниот климатско-растителен тип тип е карактеристичен за [[Источноевропска Низина]], за [[Влашка Низина]] и за [[Панонска Низина]]. Се одликува со топли и сушни лета и остри студени зими. Овде се издвојуваат 2 вариетета, и тоа: влажен континетален и континентален стески тип. Влажниот континентален климатско-растителен тип е карактеристичен за посеверните делови од [[Источноевропска Низина]]. Ги опфаќа териториите јужно од [[тундра]]та со непрекинати појаси од [[бор (дрво)|борје]], [[ела]] и [[смрека]], а се протега од [[Скандинавски Полуостров]] до [[Урaл (планина)|Урал]] и понатаму - во [[Азија]] до [[Тихи Океан]]. Овој шумски појас е познат под името [[тајга]]. Покарактеристични животински видови се: [[елен]]от, [[ирвас]]от, [[дива свиња]], [[волк]]от, [[мечка]]та, [[лисица]]та, разни [[птици]] и други.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Климатско-вегетациски области- стр. 18/19</ref> Континеталниот степски климатско-растителен тип е карактеристичен за јужните делови на [[Источноевропска Низина]] спрема [[Црно Море]] ([[Украина]], [[Влашка Низина]] и [[Панонска Низина]]). Се одликува со долги у сушни лета и суви и студени зими, така што растителната покривска е претставена со ниска тревна растителност, позната како степа, со птисуство на листопадни шумски видови.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Климатско-вегетациски области- стр. 19</ref> Супполатниот климатско-растителен тип ги опфаќа најсеверните делови на Европа со некои од острвоите. Се одликува со многу ниски температури, долги и студени зими и кратки и свежи лета. Биогеографските заедници ги сочинуваат претставниците на [[тундра]]та со ретки и растителни тревни заедници и поларни животни: [[волк]], [[зајак]], [[лисица]]. На планинските системи присутни во Европа се присутни листопадни и зимзелени шуми, високопланински тревни пасишта познати како сувати и камењари, со присуство на заглечерени простори на [[Алпи]]те и [[Скандинавски Планини]].<ref name="ReferenceA"/> == Хидрографија == {{Главна|Хидрографија на Европа}} [[Податотека:Paris 75001 Port du Louvre Pont du Carrousel 20080713.jpg|мини|десно|Крајбрежјето на река Сена во Париз]] Европа изобилува со голем број [[реки]] и [[езера]]. Реките течат кон околните мориња и океани, поточно, им припаѓаат на [[Атлантски слив]], [[Балтички слив]], [[Северноледен слив]], [[Средоземен слив]] и [[Црноморски слив]]. Дел од нив, како на пример [[Волга]], [[Урал]] и други, му припаѓаат на затворениот слив на [[Касписко Езеро]].<ref name="ReferenceB">Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Хидрографија (реки и езера и нивно значење) - стр. 20</ref> [[Вододелница]]та се протега од [[Гибралтар]], преку [[Перинеи]]те, [[Југоисточна Франција]], [[Шварјцарија]], [[Германија]], [[Чехија]], меѓу [[Полска]] и [[Украина]], [[Белорусија]] и северните делови на европскиот дел на [[Русија]]. Во однос на оваа главна вододелница, скоро сите реки од [[Атлантски слив]] течат кон [[север]] и [[северозапад]], така што рамномерно распоредени по целата [[Европска Низина]] од [[Урал]] до [[Пиринеи]]те. [[Податотека:Vardar Stone Bridge Skopje.jpg|мини|лево|Вардар во Скопје]] Најпознати реки што се влеваат во [[Атлантски Океан]] се: [[Гвадалкивир]], [[Гвадијана]], [[Тахо]], [[Дуеро]] и [[Мињо (река)|Мињо]] на [[Пиринејски Полуостров]], потоа [[Гарона]], [[Лоара]] и [[Сена]] во [[Франција]], [[Рајна]] и [[Лаба]] во [[Германија]]. Во [[Балтичкото Море]] се влеваат [[Одра]], [[Висла]], [[Њемен]], [[Западна Двина]] и [[Нева]]. Во сливот на [[Северноледениот Океан]] покарактеристични се реките [[Северна Двина]] и [[Печора]]. Според одликите на речниот систем во средоземното сливно подрачје, се издвојуваат непосреден [[Средоземни слив]] и [[Црноморски слив]]. Во [[Средоземно Море]] се влеваат реките [[Ебро]] и [[Рона]], а во рабните мориња се влеваат повеќе реки: на пример, во [[Јадранско Море]] покарактеристични се реките [[По]] ([[Италија]]), [[Цетина]], [[Неретва]], [[Бојана]] и [[Дрим]] на [[Балкански Полуостров]], а во [[Егејско Море]] - [[Вардар]], [[Бистрица]], [[Струма]] и [[Марица]]. Во [[Црноморски слив]] припаѓаат големите реки, како што се [[Дунав]], [[Днестар]] и [[Днепар]] и [[Дон]] преку [[Азовско Море]]. Тие зафаќаат голема сливна површина.<ref name="ReferenceB"/> [[Податотека:Donrivermap.png|мини|десно|Сливот на реката Дон]] [[Податотека:MariaValeriaBridge.jpg|мини|лево|Дунав на границата помеѓу Унгарија и Словачка]] Особено се истакнува [[Дунав]] со правец на речниот тек од [[запад]] кон [[исток]] и многу развиен слив. Извира на планината [[Шварцвалд]] во [[Германија]], па преку [[Австрија]] ги поврзува [[Панонска Низина]] и [[Влашка Низина]]. Има должина од 2.850 км, со површина на сливот од 870.000 км². Внатрешниот затворен слив на [[Касписко Езеро]], покрај другите, од еврпоската територија ги опфаќа сливовите на реките [[Волга]] и [[Урал]]. Волга со 3,530 км е најдолагата река во Европа, со површина на сливот од 1.380.000 км².<ref name="ReferenceB"/> [[Податотека:Laatokka Sortavalan edustalla.jpg|мини|десно|Езерото Ладога]] Поради климатските прилики, реките во Европа највисок водостој имаат во [[зима]] и во [[пролет]]. Поголем дел од наведените реки се пловни, уредени за пловидва и меѓусевно поврзани со пловни канали, така што Европа има повеќе од 100.000 км речно-каналски пловни патишта. Попознати каналски системи се каналите што ги поврзуваат [[Волга]] со [[Дон]] (поврзаност на [[Црно Море]] со [[Касписко Езеро]] и [[Москва]]), [[Балтичко Море]] и [[Бело Море (Русија)|Бело Море]] (преку езерата [[Ладога (езеро)|Ладога]] и [[Онега (езеро)|Онега]]), каналот [[Мителланд]] кој ги поврзува [[Рајна]], [[Везер]], [[Лаба]] и [[Одра]]. Во [[Франција]] сите пловни реки се поврзани меѓу себе и со реката [[Рајна]], така што економскити значење на реките, покрај потребите за вода за пиење, во земјоделството, во индустријата и во енергетиката е мошне големо и во сферата на сообраќајот и транспортот, размената на стоки и услуги.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Хидрографија (реки и езера и нивно значење) - стр. 20/21/22</ref> [[Податотека:Zuerichsee.jpg|мини|лево|Циришко Езеро]] Езерата во Европа се многубројни, ное релативно мали по површина. Зафаќаат околу 135.000 км². Најкарактеристични се [[карело-фински езера]] на [[север]], каде што се среќаваат околу 60.000 езера со околу 72.000 км² површина. Езерата [[Онега]] и [[Ладога]] и јужношведските езера се најголеми во Европа. Дел од природните езера се наоѓаат на [[Алпи]]те, на [[Родопи]]те и на [[Карпати]]те. Покарактеристични се: [[Геневско Езеро]], [[Боденско Езеро]], [[Циришко Езеро]], [[Бледско Езеро]], [[Бохињско Езеро]], [[Охридско Езеро]], [[Преспанско Езеро]] итн. Постојат голем број вештачки езета што се користат за пловидба, за наводнување и за производство на елетричната енергија.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Хидрографија (реки и езера и нивно значење) - стр. 22</ref> [[Податотека:Ohridsoeen.jpg|мини|десно|Охридско Езеро]] Мочуриштата во Европа се најраспространети во примотските делови на [[Холандија]] и на [[Германија]] спрема [[Северно Море]] и во прибрежните делови на [[Северноледениот Океан]]. Во Европа има и површини под [[ледници]], околу 120.000 км². Се наоѓаат претежно во областите на [[Арктик]]от, [[Скандинавски Полуостров]], [[Исланд]] и на [[Алпи]]те. == Население == {{Главна|Население на Европа}} Историски гледано, во Европа се случувале разни општествени, културни, воени, политички и стоппански процеси. Кои, по разни основи, носеле падови и прогрес на континентот. Низ сите случувања се оформиле голем број народи, нации и држави, така што Европа денес е еден од најнаселените [[континент]]и на [[Земја]]та. Во нејзините 45 држави, вклучувајќи го и европскиот дел на [[Русија]], живеат околу 675 милиони жители ([[Русија]] има околу 147 000 000 жители од кои 63% или околу 92 000 000 живеат во европскиот дел). Со наведениот податок, Европа учествува со околу 11% во вкупниот број на светското население.<ref name="ReferenceC">Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Основни одлики на населението на Европа стр. 24</ref> === Густина на населеност === {{Главна|Густина на населеност во Европа}} Во контекстот на површината, Европа е континент со најголема густина на населеност. Просечната [[густина на населеност]] изнасува 65 жители на км². Меѓутоа, природните услови, општествените, стопанските и други фактори условиле мошне нерамномерна густина на населеност. Постојат простори со по неколку жители на км². Во поголемиот дел од [[Западна Европа]] и од [[Средна Европа]] густината на населеност изнесува повеќе од 200 жители на км². Типични примери се: [[Холандија]], со 394 жители на км², [[Белгија]] со 340, [[Велика Британија]] со 242, [[Германија]] со 231 жител на км² итн. Голем број од државите, на пример, [[Франција]], [[Унгарија]], [[Чехија]], [[Австрија]], [[Полска]], [[Данска]], [[Романија]] итн., се одликуваат со густина на населеност од околу 100 жители на км². Спротивно на наведените, во одделни области во [[Северна Европа]], во [[Јужна Европа]] и во [[Источна Европа]] присутна е релативно помала густина на населеност, која главно е помалку од 100 жители на км², а во поголем број случаи и помалку од 50 жители на км². На пример: 13 жители на км² во [[Норвешка]], 12 жители на км² во [[Шведска]], 15 жители на км² во [[Финска]], 25 жители на км² во [[Русија]](Европскиот дел). Се забележува дека најголем дел од населението во Европа е сконцентрирано во [[Средна Европа]] и во [[Западна Европа]].<ref name="ReferenceC"/> === Народносни групи во Европа === {{Главна|Народи во Европа}} [[Податотека:Carpathian Bazaar of Tastes, Slovaks, Sanok 2010 94.JPG|мини|лево|Традиционални носии во Словачка]] Во Европа постојат голем број на народи кои припаѓаат на различни групи народи. Сепак повеќето од нив пипаѓаат на белата раса. Од другите раси во Европа има мал број жители. Народите од белата раса во Европа припаѓаат на три главни групи народи: [[Словени]], [[Германи]] и [[Романи]]. '''[[Словените]]''' ја претставуваат најбројната група народи во Европа со 34% од вкупното население. Тие се населени во [[Источна Европа]], [[Средна Европа]] и [[Јужна Европа]]. Во Словенската група народи спаѓаат: [[Македонци]], [[Срби]], [[Хрвати]], [[Словенци]], [[Црногорци]], [[Руси]], [[Белоруси]], [[Украинци]], [[Полјаци]], [[Чеси]], [[Словаци]], [[Бугари]], [[Лужички Срби]]. [[Податотека:Gaiteiros em romaria galega.jpg|мини|десно|Традиционални носии и инструменти во Шпанија]] '''Германската група народи''' е втора група народи по големина во Европа со 31% застапеност. [[Германи]]те се населени во [[Северна Европа]] и [[Средна Европа]], на Британските Острови и на други места. Германски народи се: [[Германци]], [[Англичани]], [[Швеѓани]], [[Холанѓани]], [[Норвежани]], [[Данци]] и [[Австријци]]. '''Романската група народи''' со 25% е најмалубројна во Европа. Овие народи се населени најмногу на [[Апенински Полуостров]] и [[Пиринејски Полуостров]], како и во други делови на [[Западна Европа]] и [[Источна Европа]]. Во оваа група народи спаѓаат [[Французи]], [[Шпанци]], [[Италијанци]], [[Португалци]] и [[Романци]]. Надвор од трите основни групи народи во Европа како посебни народи се издвојуваат: [[Грци]], [[Албанци]], [[Баски]] и др.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Основни одлики на населението на Европа стр. 25</ref> == Јазици и религија == {{Главна|Јазици во Европа}} {{Главна|Религија во Европа}} [[Податотека:Rectified Languages of Europe map.png|мини|лево|Јазици во Европа]] Во Европа денес постојат 45 [[држави]], во кои се зборуваат повеќе од 120 јазици и дијалекти. Некои од јазиците се широко распространети и службено се говорат во неколку држави, а некои се карактеристични само за помали територии и држави. Повеќето од државите се еднонационални (каде што преовладува еден народ), но има и држави со национални малцинства, кои на различни рамништа остваруваат право на [[јазик]], на [[писмо]], на [[култура]] и на [[традиција]]. Во Европа постојат и повеќенаицонални држави со повеќе државотворни народи. Типични примери се [[Велика Британија]], [[Босна и Херцеговина]] и други.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Јазици и верска разноликост во Европа - стр. 26/27</ref> Според лингвистичката класификација, поголемиот дел од населението јазично спаѓа во [[индоевропско јазично семејство]], а помал дел во [[унгарско-финско јазично семејство]] и во [[алтајско јазично семејство]]. '''Индоевропското јазично семејство''' во Европа главно се дели на следните групи: * словенкста * германската * италијанско-романската * елинска група '''Унгарско-финското јазично семејство''' е карактеристично за [[Унгарија]] и [[Финска]]. '''Алтајското јазично семејствоги''' опфаќа турскиот и татарските јазици, и е карактеристично за [[Турција]]. Посебни се [[баскиски јазик]] (со него се служат [[Баски]]те, кои живеат во Северна [[Шпанија]] и југозападна [[Франција]] и се сметаат за прединдоевропски пранароди во Европа) и [[малтешки јазик]], кој е мешавина од романските јазици и арапскиот јазик, а се зборува на сотровот [[Малта]]. Наведените јазици се пишувале на 3 различни азбуки и тоа: * [[латиница]] (во [[Западна Европа]], [[Средна Европа]], [[Северна Европа]] и [[Јужна Европа]]) * [[кирилица]] (во [[Источна Европа]], [[Југоисточна Европа]] и во [[Јужна Европа]]) * [[алфабета]] - [[Грчка азбука]] (во [[Грција]]). === Религија === [[Податотека:Ramsau (ja).jpg|мини|десно|Катедрала во Германија]] Населението во Европа во основа припаѓа на [[христијанска религија]]. Во неа се разликуваат [[католици]], [[протестанти]] и [[православци]]. [[Католици]]те предвидуваат во [[Јужна Европа]] и [[Средна Европа]], протестантите во [[Северна Европа]] и делумно во [[Западна Европа]], а православните во [[Источна Европа]], [[Југоисточна Европа]] и во [[Јужна Европа]]. Скоpо во сите држави во Европа живеат и претставници на други религии. Постојат и категориите: [[Атеист]]и и нерелигиозни луѓе, оние кои не се верски определени.<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Јазици и верска разноликост во Европа - стр. 27</ref> == Населби во Европа == {{Главна|Населби во Европа}} Развојот на населбите во Европа е во директна зависност од промените во бројот на населението и стопанскиот и техничко-технолошкиот напредок. И во Европа населението живее во селски и во градски населби. Меѓутоа, прецесите на техничко-технолошкиот и оштествениот развој предизвикаа позабрзан растеж и развој на градските населби. Тоа значи дека во развојот на населбите се важни процесите: урбаниација, фазите на таканаречената [[литорализација]].<ref name="ReferenceD">Геограгија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Населбите во Европа - стр. 28</ref> [[Податотека:Presnya.JPG|мини|лево|Москва, Русија]] [[Урбанизација]]та претставува растеж и развој на градовите и се изразува преку степенот на [[урбанизација]], кој, па, претставува учество на градското население во вкупното население. Во Европа, во градовите живеат околу 3/4 од населението. Процесот на [[урбанизација]] на Европа не се одвива рамномерно, туку со различна брзина. Во почетокот [[урабнизација]]та се гледаше преку порастот на градовите. Пример: Во Европа пред 200 години имало само еден милионски град, пред 100 години имало 9, пред 40 години околу 30, а денес тој број е поголем од 50 милионски градови.<ref name="ReferenceD"/> Денес [[урбанизација]]та се гледа и преку продирањето на градскиот начин на живеење во селските населби, така што селата сè повеќе добиваат градски изглед, а населението во нив, освен со примарни, се занимава и со секундарни и терцијални дејности. [[Податотека:Tower of london from swissre.jpg|мини|десно|Лондон, Англија]] Урбанизацијата се одликува со неколку фази: [[Податотека:Mrakodrapy v Praze 2018.jpg|мини|лево|Прага, Чешка]] * прединдустриска фаза, кога поголемиот број од населението се занимава со примарни дејности, а учеството на градското население е прилично мало; * индустриска фаза, која се одликува со голема преселба на населението од селата кон градовите заради вработување во индустријата, а повеќето од вработените се во секундарните дејности. Тоа особено се прави околу рудниците и фабриките како јадра на привлекување на населението. Типичен пример е Рурската област во [[Германија]]. * Поиндустриската фаза, која се одликува со зголемување на бројот на вработените во терцијалните дејности ([[сообраќај]], [[трговија]]), што следува обратен процес, односно населението се населува во помалите градови, каде што се живее попријатно. Низ фазите на [[урбанизација]]та и [[индустрализација]]та околу градските средишта се формираат големи пригратски населби, така што настануваат големи градски целини кои прават градска регија или агломерација. Такви се голем број градови, особено оние со повеќе од еден милион жители, како, на пример: [[Лондон]], [[Манчестер]], [[Глазгов]], [[Париз]], [[Марсеј]], [[Лисабон]], [[Мадрид]], [[Барселона]], [[Рим]], [[Милано]], [[Неапол]], [[Брисел]], [[Амстердам]], [[Ротердам]], [[Берлин]], [[Минхен]], [[Дортмунд]], [[Келн]], [[Копенхаген]], [[Прага]], [[Варшава]], [[Москва]].<ref>Геограгија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Населбите во Европа - стр. 29</ref> Во некои од државите со порастот на градовите и агломерациите доаѓаат до нивно спојување и на тој начин се формирани повеќе конурбации. Типичен пример е [[конурбација]]та во Рурската област во [[Германија]] каде што се скоро споени градовите [[Есен]], [[Келн]], [[Дортмунд]], [[Диселдорф]], [[Дисбург]] и други, потоа [[коннурбација]]та околу [[Манчестер]] со [[Шефилд]] и [[Лидз]], париската [[конурбација]] и други. Пренаселеноста во големите градови предизвикува проблеми со загадувањето и со водоснабдувањето во нив. Посебна одлика кај населбите во Европа е процесот на лирорализација, односно преселување на населението и на стопанските акитвности покрај морските брегови. == Регионална поделба на Европа == [[Податотека:Political map of Southern Europe - mk.svg|мини|лево|Јужна Европа]] {{Главна|Региони на Европа}} Специфичната брегова разгранетост и природно-географските одлики на Европа се главни одредници за регионалната поделба на континетот. За регионалната поделба на Европа е карактеристично тоа што државите [[Казахстан]] и [[Турција]] имаат делови од своите територии на европскиот континент. Современа Европа се одликува и со здружување на државите на стопански, на културни и на политички основи. Таква е [[Европска Унија]], која денес обединува 28 држави.<ref name="ReferenceE">Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Регионална поделба на Европа - стр. 30</ref> [[Податотека:Political map of Eastern Europe mk.svg|мини|десно|Источна Европа]] Вообичаено се издвојуваат регионите: * [[Јужна Европа]] * [[Западна Европа]] * [[Северна Европа]] * [[Средна Европа]] * [[Источна Европа]] [[Податотека:Political map of Western Europe mk.svg|мини|лево|Западна Европа]] === Јужна Европа === Во [[Јужна Европа]] се вбројуваат териториите што се јужно од [[Пиринеи]]те, [[Алпи]]те и реката [[Дунав]], поточно териториите на [[Пиринејски Полуостров]], на [[Апенински Полуостров]] и на [[Балкански Полуостров]], кои, главно, излегуваат на [[Средоземно Море]]. На [[Пиринејски Полуостров]] се наоѓаат државите: [[Кралство Шпанија]], [[Кнежевство Андора]], самоуправната зависна територија [[Гибралтар]] и [[Република Португалија]]. На [[Апенински Полуостров]] се наоѓаат [[Република Италија]], градот-држава [[Ватикан]], [[Република Сан Марино]] и островската [[Република Малта]]. На [[Балкански Полуостров]] се наоѓаат државите: [[Република Македонија]], [[Република Бугарија]], [[Република Србија]], [[Република Црна Гора]], [[Република Косово]], [[Република Романија]], [[Република Грција]], [[Република Албанија]], [[Република Босна и Херцеговина]] и [[Република Словенија]].<ref name="ReferenceE"/> === Западна Европа === [[Податотека:Satellite_image_of_Northern_Europe.png|мини|десно| Сателитска слика од Северна Европа]] Во [[Западна Европа]] се вбројуваат приморските и островските држави во [[Атлантски Океан]]. Приморски држави се [[Република Франција]], Големото [[Војводство Луксембург]], [[Кралство Белгија]] и [[Кралство Холандија]] и островските држави [[Обединето Кралство на Велика Британија]] и [[Северна Ирска]] и [[Република Ирска]].<ref>Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Регионална поделба на Европа - стр. 30/31</ref> === Северна Европа === [[Податотека:Political map of Central Europe mk.svg|мини|лево|Ссредна Европа]] [[Северна Европа]] главно ги опфаќа териториите на [[Скандинавски Полусотров]]. Овде се наоѓаат државите: [[Кралство Данска]], [[Кралство Шведска]], [[Кралство Норвешка]], [[Република Финска]] и островската [[Република Исланд]].<ref name="ReferenceF">Географија за VII одделение на осумгодишно основно образование - Регионална поделба на Европа - стр. 31</ref> === Средна Европа === [[Средна Европа]] или [[Средна Европа]] ги опфаќа териториите на неколку континетални и две приморски држави. Тие се: [[Република Унгарија]], [[Република Словакија]], [[Република Чехија]], [[Република Австрија]], [[Кнежевство Лихтенштајн]], [[Швајцарска Конфедерација]], [[Сојузна Република Германија]] и [[Република Полска]].<ref name="ReferenceF"/> === Источна Европа === [[Источна Европа]] просторно зафаќа најголем дел од територијата на Европа. Во неа главно се вбројуваат териториите на државите: [[Република Украина]], [[Република Молдавија]], [[Република Белорусија]], [[Република Латвија]], [[Република Литванија]], [[Република Естонија]] и [[Руска Федерација]] (Европскиот дел).<ref name="ReferenceF"/> == Политичка географија == {{Главна|Политика на Европа}} {{Поврзано|Демографија на Европа|Список на европски држави|Список на европски држави по населеност}} [[Податотека:Map of Europe (political).png|мини|десно|250px| Европа според широко прифатена дефиниција е во зелено (држави понекогаш поврзани со европската култура во темносина, азиски делови од европски држави во светлосина).]] [[Податотека:Europe countries map mk.PNG|мини|десно|250px|Современа политичка карта на Европа и околниот регион]] [[Податотека:Europe subregion map UN geoscheme.svg|десно|мини|250px|Регионално групирање според ЕУ]] [[Податотека:EU-candidate countries map.svg|мини|десно|250px|[[Европската Унија]] и земјите членки/кандидати]] [[Податотека:Map-Coeurope.jpg|мини|десно|250px|Нации на [[Совет на Европа|Советот на Европа]]]] [[Податотека:EU and NATO.svg|мини|250px|Карта на европското членство во ЕУ и НАТО]] Според различни дефиниции, териториите се предмет на различни категоризации. Дваесет и седумте [[земји членки на Европската Унија]] се високо интегрирани-економско и политички; самата Европска Унија формира дел од политичката географија на Европа. Долната табела е шема на географски подрегиони користени од Обединетите Нации,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#europe|title=United Nations Statistics Division&nbsp;— Countries of Europe|accessdate=10 June 2008|archive-date=2011-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20110713041240/http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#europe|url-status=dead}}</ref> покрај регионалните групирања издадени од книгата на факти на ЦИА. {| class="sortable wikitable" ! style="line-height:95%; width:2em" class="unsortable" | [[Грбови во Европа|Грб]] ! style="line-height:95%; width:2em" class="unsortable" | [[Знаме]] ! Име на држава ! [[Список на држави по површина|Површина]]<br/>(km²) ! [[Список на држави по население|Население]]<br/> ! [[Список на држави по густина на население|Густина на<br>население]]<br/>(на km²) ! [[Главен град]] ! [[Јазик|Име на официјалниот јазик(ци)]] |- | style="text-align:center;"| {{грб|Албанија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|ALB}} | [[Албанија]] | style="text-align:right;"| 28,748 | style="text-align:right;"| 2,876,591 | style="text-align:right;"| 98.5 | [[Тирана]] | Shqipëria |-| | style="text-align:center;"| {{грб|Андора|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|AND}} | [[Андора]] | style="text-align:right;"| 468 | style="text-align:right;"| 77,281 | style="text-align:right;"| 179.8 | [[Андора ла Веља]] | Andorra |- | style="text-align:center;"| {{грб|Ерменија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|ARM}} | [[Ерменија]]&thinsp;{{cref2|j}} | style="text-align:right;"| 29,743 | style="text-align:right;"| 2,924,816 | style="text-align:right;"| 101.5 | [[Ереван]] | Հայաստան (Хајастан) |- | style="text-align:center;"| {{грб|Австрија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|AUT}} | [[Австрија]] | style="text-align:right;"| 83,858 | style="text-align:right;"| 8,823,054 | style="text-align:right;"| 104 | [[Виена]] | Österreich |- | style="text-align:center;"| {{грб|Азербејџан|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|AZE}} | [[Азербејџан]]&thinsp;{{cref2|k}} | style="text-align:right;"| 86,600 | style="text-align:right;"| 9,911,646 | style="text-align:right;"| 113 | [[Баку]] | Azǝrbaycan |- | style="text-align:center;"| {{грб|Белорусија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|BLR}} | [[Белорусија]] | style="text-align:right;"| 207,560 | style="text-align:right;"| 9,504,700 | style="text-align:right;"| 45.8 | [[Минск]] | {{lang|be|Беларусь}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Белгија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|BEL}} | [[Белгија]] | style="text-align:right;"| 30,528 | style="text-align:right;"| 11,358,357 | style="text-align:right;"| 372.06 | [[Брисел]] | België/Belgique/Belgien |- | style="text-align:center;"| {{грб|Босна и Херцеговина|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|BIH}} | [[Босна и Херцеговина]] | style="text-align:right;"| 51,129 | style="text-align:right;"| 3,531,159 | style="text-align:right;"| 68.97 | [[Сараево]] | {{lang|bs|Bosna i Hercegovina}}/{{lang|bs-Cyrl|Боснa и Херцеговина}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Бугарија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|BUL}} | [[Бугарија]] | style="text-align:right;"| 110,910 | style="text-align:right;"| 7,101,859 | style="text-align:right;"| 64.9 | [[Софија]] | {{lang|bg|България}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Хрватска|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|CRO}} | [[Хрватска]] | style="text-align:right;"| 56,594 | style="text-align:right;"| 3,871,833 | style="text-align:right;"| 68.4 | [[Загреб]] | Hrvatska |- | style="text-align:center;"| {{грб|Кипар|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|CYP}} | [[Кипар]]&thinsp;{{cref2|d|1}} | style="text-align:right;"| 9,251 | style="text-align:right;"| 1,170,125 | style="text-align:right;"| 123.4 | [[Никозија]] | Κύπρος (Kýpros)/Kıbrıs |- | style="text-align:center;"| {{грб|Чешка|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|CZE}} | [[Чешка]] | style="text-align:right;"| 78,866 | style="text-align:right;"| 10,610,947 | style="text-align:right;"| 134 | [[Прага]] | Česko |- | style="text-align:center;"| {{грб|Данска|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|DEN}} | [[Данска]] | style="text-align:right;"| 43,094 | style="text-align:right;"| 5,748,796 | style="text-align:right;"| 133.9 | [[Копенхаген]] | Danmark |- | style="text-align:center;"| {{грб|Естонија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|EST}} | [[Естонија]] | style="text-align:right;"| 45,226 | style="text-align:right;"| 1,328,439 | style="text-align:right;"| 30.5 | [[Талин]] | Eesti |- | style="text-align:center;"| {{грб|Финска|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|FIN}} | [[Финска]] | style="text-align:right;"| 338,455 | style="text-align:right;"| 5,509,717 | style="text-align:right;"| 16 | [[Хелсинки]] | Suomi/Finland |- | style="text-align:center;"| {{грб|Франција|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|FRA}} | [[Франција]]&thinsp;{{cref2|g}} | style="text-align:right;"| 547,030 | style="text-align:right;"| 67,348,000 | style="text-align:right;"| 116 | [[Париз]] | France |- | style="text-align:center;"| {{грб|Грузија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|GEO}} | [[Грузија]]&thinsp;{{cref2|l}} | style="text-align:right;"| 69,700 | style="text-align:right;"| 3,718,200 | style="text-align:right;"| 53.5 | [[Тбилиси]] | საქართველო (Сакартвело) |- | style="text-align:center;"| {{грб|Германија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|GER}} | [[Германија]] | style="text-align:right;"| 357,168 | style="text-align:right;"| 82,800,000 | style="text-align:right;"| 232 | [[Берлин]] | Deutschland |- | style="text-align:center;"| {{грб|Грција|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|GRE}} | [[Грција]] | style="text-align:right;"| 131,957 | style="text-align:right;"| 10,297,760 | style="text-align:right;"| 82 | [[Атина]] | Ελλάδα (Елада) |- | style="text-align:center;"| {{грб|Унгарија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|HUN}} | [[Унгарија]] | style="text-align:right;"| 93,030 | style="text-align:right;"| 9,797,561 | style="text-align:right;"| 105.3 | [[Будимпешта]] | Magyarország |- | style="text-align:center;"| {{грб|Исланд|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|ISL}} | [[Исланд]] | style="text-align:right;"| 103,000 | style="text-align:right;"| 350,710 | style="text-align:right;"| 3.2 | [[Рејкјавик]] | Ísland |- | style="text-align:center;"| {{грб|Ирска|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|IRL}} | [[Република Ирска|Ирска]] | style="text-align:right;"| 70,280 | style="text-align:right;"| 4,761,865 | style="text-align:right;"| 67.7 | [[Даблин]] | Éire/Ireland |- | style="text-align:center;"| {{грб|Италија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|ITA}} | [[Италија]] | style="text-align:right;"| 301,338 | style="text-align:right;"| 60,589,445 | style="text-align:right;"| 201.3 | [[Рим]] | Italia |- | style="text-align:center;"| {{грб|Казахстан|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|KAZ}} | [[Казахстан]]&thinsp;{{cref2|i}} | style="text-align:right;"| 148,000 | style="text-align:right;"| 17,987,736 | style="text-align:right;"| 6.49 | [[Астана]] | {{lang|kk|Қазақстан}} ({{lang|kk|Qazaqstan}}) |- | style="text-align:center;"| {{грб|Латвија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|LVA}} | [[Латвија]] | style="text-align:right;"| 64,589 | style="text-align:right;"| 1,907,675 | style="text-align:right;"| 29 | [[Рига]] | Latvija |- | style="text-align:center;"| {{грб|Лихтенштајн|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|LIE}} | [[Лихтенштајн]] | style="text-align:right;"| 160 | style="text-align:right;"| 38,111 | style="text-align:right;"| 227 | [[Вадуц]] | Liechtenstein |- | style="text-align:center;"| {{грб|Литванија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|LTU}} | [[Литванија]] | style="text-align:right;"| 65,300 | style="text-align:right;"| 2,800,667 | style="text-align:right;"| 45.8 | [[Вилнус]] | Lietuva |- | style="text-align:center;"| {{грб|Луксембург|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|LUX}} | [[Луксембург]] | style="text-align:right;"| 2,586 | style="text-align:right;"| 602,005 | style="text-align:right;"| 233.7 | [[Луксембург (град)|Луксембург]] | Lëtzebuerg/Luxemburg/Luxembourg |- | style="text-align:center;"| {{грб|Малта|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|MLT}} | [[Малта]] | style="text-align:right;"| 316 | style="text-align:right;"| 445,426 | style="text-align:right;"| 1,410 | [[Валета]] | Malta |- | style="text-align:center;"| {{грб|Молдавија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|MDA}} | [[Молдавија]]&thinsp;{{cref2|a}} | style="text-align:right;"| 33,846 | style="text-align:right;"| 3,434,547 | style="text-align:right;"| 101.5 | [[Кишинев]] | Moldova |- | style="text-align:center;"| {{грб|Монако|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|MON}} | [[Монако]] | style="text-align:right;"| 2.020 | style="text-align:right;"| 38,400 | style="text-align:right;"| 18,713 | [[Монако]] | Monaco |- | style="text-align:center;"| {{грб|Црна Гора|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|MNE}} | [[Црна Гора]] | style="text-align:right;"| 13,812 | style="text-align:right;"| 642,550 | style="text-align:right;"| 45.0 | [[Подгорица]] | {{lang|mis-Latn|Crna Gora}}/{{lang|mis-Cyrl|Црна Гора}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Холандија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|NED}} | [[Холандија]]&thinsp;{{cref2|h}} | style="text-align:right;"| 41,543 | style="text-align:right;"| 17,271,990 | style="text-align:right;"| 414.9 | [[Амстердам]] | Nederland |- | style="text-align:center;"| {{грб|Македонија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|Македонија}} | [[Македонија]] | style="text-align:right;"| 25,713 | style="text-align:right;"| 2,103,721 | style="text-align:right;"| 80.1 | [[Скопје]] | {{lang|mk|Македонија}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Норвешка|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|NOR}} | [[Норвешка]] | style="text-align:right;"| 385,203 | style="text-align:right;"| 5,295,619 | style="text-align:right;"| 15.8 | [[Осло]] | Norge/Noreg/Norga |- | style="text-align:center;"| {{грб|Полска|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|POL}} | [[Полска]] | style="text-align:right;"| 312,685 | style="text-align:right;"| 38,422,346 | style="text-align:right;"| 123.5 | [[Варшава]] | Polska |- | style="text-align:center;"| {{грб|Португалија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|POR}} | [[Португалија]]&thinsp;{{cref2|e}} | style="text-align:right;"| 92,212 | style="text-align:right;"| 10,379,537 | style="text-align:right;"| 115 | [[Лисабон]] | Portugal |- | style="text-align:center;"| {{грб|Романија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|ROU}} | [[Романија]] | style="text-align:right;"| 238,397 | style="text-align:right;"| 18,999,642 | style="text-align:right;"| 84.4 | [[Букурешт]] | România |- | style="text-align:center;"| {{грб|Русија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|RUS}} | [[Русија]]&thinsp;{{cref2|b}} | style="text-align:right;"| 3,969,100 | style="text-align:right;"| 144,526,636 | style="text-align:right;"| 8.4 | [[Москва]] | {{lang|ru|Россия}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Сан Марино|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|SMR}} | [[Сан Марино]] | style="text-align:right;"| 61.2 | style="text-align:right;"| 33,285 | style="text-align:right;"| 520 | [[Сан Марино (град)|Сан Марино]] | San Marino |- | style="text-align:center;"| {{грб|Србија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|SRB}} | [[Србија]]&thinsp;{{cref2|f}} | style="text-align:right;"| 88,361 | style="text-align:right;"| 7,040,272 | style="text-align:right;"| 91.1 | [[Белград]] | {{lang|sr-Latn|Srbija}}/{{lang|sr-Cyrl|Србија}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Словачка|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|SVK}} | [[Словачка]] | style="text-align:right;"| 49,035 | style="text-align:right;"| 5,435,343 | style="text-align:right;"| 111.0 | [[Братислава]] | Slovensko |- | style="text-align:center;"| {{грб|Словенија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|SVN}} | [[Словенија]] | style="text-align:right;"| 20,273 | style="text-align:right;"| 2,066,880 | style="text-align:right;"| 101.8 | [[Љубљана]] | Slovenija |- | style="text-align:center;"| {{грб|Шпанија|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|ESP}} | [[Шпанија]] | style="text-align:right;"| 505,990 | style="text-align:right;"| 46,698,151 | style="text-align:right;"| 92 | [[Мадрид]] | España |- | style="text-align:center;"| {{грб|Шведска|text=none}} | style="text-align:center;"|{{flagicon|SWE}} | [[Шведска]] | style="text-align:right;"| 450,295 | style="text-align:right;"| 10,151,588 | style="text-align:right;"| 22.5 | [[Стокхолм]] | Sverige |- | style="text-align:center;"| {{грб|Швајцарија|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|SUI}} | [[Швајцарија]] | style="text-align:right;"| 41,285 | style="text-align:right;"| 8,401,120 | style="text-align:right;"| 202 | [[Берн]] | Schweiz/Suisse/Svizzera/Svizra |- | style="text-align:center;"| <!--De facto even if not official-->[[File:Emblem of Turkey.svg|20px|link=National emblem of Turkey|alt=Emblem]] | style="text-align:center;"| {{flagicon|TUR}} | [[Турција]]&thinsp;{{cref2|m}} | style="text-align:right;"| 23,764 | style="text-align:right;"| 84,680,273 | style="text-align:right;"| 106.7 | [[Анкара]] | Türkiye |- | style="text-align:center;"| {{грб|Украина|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|UKR}} | [[Украина]]&thinsp;{{cref2|s}} | style="text-align:right;"| 603,628 | style="text-align:right;"| 42,418,235 | style="text-align:right;"| 73.8 | [[Киев]] | {{lang|uk|Україна}} |- | style="text-align:center;"| {{грб|Обединето Кралство|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|UK}} | [[Обединето Кралство]] | style="text-align:right;"| 244,820 | style="text-align:right;"| 66,040,229 | style="text-align:right;"| 270.7 | [[Лондон]] | United Kingdom |- | style="text-align:center;"| {{грб|Ватикан|text=none}} | style="text-align:center;"| {{flagicon|Vatican City}} | [[Ватикан]] | style="text-align:right;"| 0.44 | style="text-align:right;"| 1,000 | style="text-align:right;"| 2,272 | [[Ватикан]] | Città del Vaticano/Civitas Vaticana |- class="sortbottom" style="font-weight:bold;" | colspan="2" | Вкупно | style="text-align:right;"| 50 | style="text-align:right;"| 10,180,000{{cref2|n|3}} | style="text-align:right;"| 743,000,000{{cref2|n|4}} | style="text-align:right;"| 73 | | |} Во склоп на гореспоменатите држави има неколку региони, имајќи широка автономија, како и неколку [[де факто]] независни држави со ограничено меѓународно признание или непреизнаени. Ниту една од нив не е членка на ОН: {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="references-small sortable" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse;" |- ! Име на територија, со [[знаме]] ! [[Список на држави по површина|Површина]]<br />(км²) ! [[Список на држави по населеност|Населеност]]<br />(1 јули 2002) ! [[Список на држави по густина на население|Густина на население]]<br />(по км²) ! [[Главен град]] |- | {{знаме|Абхазија}} {{Cref|r}} | style="text-align:right;"| 8.432 | style="text-align:right;"| 216.000 | style="text-align:right;"| 29 | [[Сухуми]] |- | {{знаме|Оланд}} (Финска) | style="text-align:right;"| 1.552 | style="text-align:right;"| 26.008 | style="text-align:right;"| 16,8 | [[Маријехамн]] |- | {{знаме|Faroe Islands}} (Данска) | style="text-align:right;"| 1.399 | style="text-align:right;"| 46.011 | style="text-align:right;"| 32,9 | [[Торсхавн]] |- | {{знаме|Gibraltar}} (Обединето Кралство) | style="text-align:right;"| 5,9 | style="text-align:right;"| 27.714 | style="text-align:right;"| 4.697,3 | [[Гибралтар]] |- | {{знаме|Guernsey}} {{Cref|d}} (Обединето Кралство) | style="text-align:right;"| 78 | style="text-align:right;"| 64.587 | style="text-align:right;"| 828,0 | [[Сент Питер Порт]] |- | {{знаме|Isle of Man}} {{Cref|d}} (Обединето Кралство) | style="text-align:right;"| 572 | style="text-align:right;"| 73.873 | style="text-align:right;"| 129,1 | [[Даглас]] |- | {{знаме|Jersey}} {{Cref|d}} (Обединето Кралство) | style="text-align:right;"| 116 | style="text-align:right;"| 89.775 | style="text-align:right;"| 773,9 | [[Сент Хелије]] |- | {{знаме|Kosovo}} {{Cref|p}} | style="text-align:right;"| 10.887 | style="text-align:right;"|<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html |title=CIA.gov |accessdate=2010-10-01 |archive-date=2016-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160701194718/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html |url-status=dead }}</ref> 1.804.838 | style="text-align:right;"| 220 | [[Приштина]] |- | {{знаме|Nagorno-Karabakh}} | style="text-align:right;"| 11.458 | style="text-align:right;"| 138.800 | style="text-align:right;"| 12 | [[Степанакерт]] |- | {{знаме|Northern Cyprus}} | style="text-align:right;"| 3.355 | style="text-align:right;"| 265.100 | style="text-align:right;"| 78 | [[Никозија]] |- | {{знаме|South Ossetia}} {{Cref|r}} | style="text-align:right;"| 3.900 | style="text-align:right;"| 70.000 | style="text-align:right;"| 18 | [[Цхинвали]] |- | {{Знаменце|Flag of Norway.svg}} [[Свалбард и Јан Мајен]] (Норвешка) | style="text-align:right;"| 62.049 | style="text-align:right;"| 2.868 | style="text-align:right;"| 0,046 | [[Лонгијер]] |- | {{знаме|Transnistria}} {{Cref|b}} | style="text-align:right;"| 4.163 | style="text-align:right;"| 537.000 | style="text-align:right;"| 133 | [[Тираспол]] |} ==Европа како тема во уметноста и во популарната култура== * „На милозливата Европа“ (српски: ''Милостивој Европи'') — песна на српскиот поет [[Јован Јовановиќ - Змај]].<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 245.</ref> * „На Европа“ (српски: ''Јевропи'') - песна на српскиот поет [[Ѓура Јакшиќ]].<ref>''Родољубиве песме''. Београд: Просвета (без дата), стр. 88.</ref> * „Европски син“ (англиски: ''European Son'') — песна на американската рок-група Велвет андерграунд (''Velvet Underground'') од [[1966]] година.<ref>[http://www.lyricsfreak.com/v/velvet+underground/european+son_20143878.html Velvet Underground - European Son Lyrics (пристапено на 3.9.2016)]</ref> * „Замагленост над Европа“ (германски и српски:''Schwüle Über Europa - Omorina Nad Evropom'') - песна на српската [[Рок-музика|рок]]-група [[Идоли]] од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/%C5%A0arlo-Akrobata-Idoli-Elektri%C4%8Dni-Orgazam-Paket-Aran%C5%BEman/release/1015346 Discogs, Šarlo Akrobata & Idoli & Električni Orgazam – Paket Aranžman (пристапено на 25.2.2021)]</ref> * „Европа“ (англиски: ''Europe'') — песна на британската рок-група [[Килинг џоук]] (''Killing Joke'') од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/15664-Killing-Joke-Night-Time Killing Joke – Night Time (пристапено на 25.1.2023)]</ref> * „Бескрајната Европа“ (германски: ''Europa Endlos'') — песна на германската група [[Крафтверк]] (''Kraftwerk'') од 1977 година.<ref>[https://www.discogs.com/Kraftwerk-Trans-Europa-Express/master/2877 DISCOGS, Kraftwerk ‎– Trans Europa Express (пристапено на 28.12.2020)]</ref> * „Европска кралица“ (англиски: ''European Queen'') — песна на англискиот пејач [[Били Оушн]] (''Billy Ocean'').<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.metrolyrics.com/european-queen-caribbean-queen-lyrics-billy-ocean.html |title=Billy Ocean - European Queen Lyrics (пристапено на 3.9.2016) |accessdate=2016-09-02 |archive-date=2017-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170925054358/http://www.metrolyrics.com/european-queen-caribbean-queen-lyrics-billy-ocean.html |url-status=dead }}</ref> * „Песна за Европа“ (англиски: ''A Song For Europe'') — песна на британската рок-група [[Рокси Мјузик]] (''Roxy Music'') од 1973 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/58357-Roxy-Music-Stranded Discogs, Roxy Music ‎– Stranded (пристапено на 5.4.2024)]</ref> * „Сестра Европа“ (англиски: ''Sister Europe'') — песна на британската рок-група ''The Psychedelic Furs'' од 1979 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Psychedelic-Furs-All-Of-This-And-Nothing/release/1329710 Discogs, The Psychedelic Furs ‎– All Of This And Nothing (пристапено на 9.8.2019)]</ref> * „Деновите во Европа“ (англиски: ''Days In Europa'') — песна од истоимениот музички албум на шкотската рок-група [[Скидс]] (''Skids'') од 1979 година.<ref>[https://www.discogs.com/release/345163-Skids-Days-In-Europa Skids – Days In Europa (пристапено на 13.3.2024)]</ref> == Галерија == <center> <gallery> File:Europe countries map Macedonian.PNG|Карта на европските држави. File:Europe political macedonian.png|Државите во Европа. File:Europe capitals map Macedonian.PNG|Карта на европските главни градови. </gallery> </center> == Поврзано == * [[Северна Европа]] * [[Јужна Европа]] * [[Средна Европа]] * [[Западна Европа]] * [[Источна Европа]] * [[Европска Унија]] == Наводи == {{наводи}} {{ризница|Europe - Europa|Европа}} {{Континенти на светот}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Европа|*]] [[Категорија:Континенти]] 5ituaezh4vmkqal88jjtzsdltoo0zbm 0 1457 5300291 5291862 2024-12-04T08:50:41Z ГП 23995 /* Зборот како тема во книжевноста */ дополнување 5300291 wikitext text/x-wiki '''Збор''' е најмалата единица во [[јазик]]от. Зборовите имаат значење и фонетска вредност. Зборот се гради од гласови (во говорот) и [[буква|букви]] (во пишан текст). Зборот може да се гради од еден или повеќе гласови (букви) и неговата одлика е дека има значење. Со комбинирање на зборови се градат посложени форми: [[фраза|фрази]] и [[реченица|реченици]]. Посложените форми на зборови, користени според правила формираат еден [[јазик]]. [[File:Happy Valentines Day.jpg|thumbnail|Букви и зборови]] ==Зборот како тема во уметноста и во популарната култура== ===Зборот како тема во книжевноста=== * „Зборовите се нешто друго“ - расказ на српскиот писател [[Давид Албахари]].<ref>Давид Албахари, ''Опис смрти''. Београд: Српска књижевна задруга, 2004, стр. 136-140.</ref> * „Зборови“ — песна на македонската поетеса [[Николина Андова]] од 2013 година.<ref>Николина Андова, ''Влезот е од другата страна'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Колку ти тежи зборот“ — песна на македонската поетеса [[Ана Бунтеска]] од 2016 година.<ref>Ана Бунтеска, ''Колку е потребно за среќа''. Скопје: Матица Македонска, 2016, стр. 172-173.</ref> * „Зборови“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]].<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 121.</ref> * „Аристотел, ебиветер си или За вистинската еротика на зборовите“ — кус расказ на македонската писателка [[Мања Величковска]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 131-134.</ref> * „Зборови“ — песна на македонската поетеса [[Јованка Денкова]].<ref>Јованка Денкова, ''Исповед на бршленот''. Штип: Јованка Денкова, 2024, стр. 74.</ref> * „Зборот“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]] од 1974 година.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 68.</ref> * „Зборот“ — песна на Блаже Конески од 1989 година.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 122.</ref> * „Зборот“ — песна на македонскиот поет Милчо Мисоски.<ref>Современост број 3/2023, стр. 59.</ref> * „Едноставни зборови“ — песна на словенечкиот поет [[Тоне Павчек]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 54-55.</ref> * „Убави зборови“ — песна на македонскиот писател [[Видое Подгорец]].<ref>Видое Подгорец, ''И сончогледите спијат''. Скопје: Македонска книга, Детска радост, Култура, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 10.</ref> * „Орлица, орница, ортома“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, Поезија. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 12.</ref> * „[[Смешни зборови]]“ — книга на српскиот писател [[Душан Радовиќ]].<ref>''Јунак над јунаци'', Култура, Скопје, 1967.</ref> * „Силата на зборовите“ — песна на македонскиот писател [[Стојан Тарапуза]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 77.</ref> * „Молитва за зборот“ — песна на македоснкиот писател [[Братислав Ташковски]] од 2023 година.<ref>Александра Јуруковска, „За дивата коњаница на зборот – кон „За сите времиња“ од Братислав Ташковски (ПНВ Публикации, 2023)“, ''Современост'', број 3, 2023, стр. 123-124.</ref> * „Зборови“ — песна на полскиот поет [[Јулијан Тувим]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 39-40.</ref> * „Паркет од зборови“ — краток расказ на македонската писателка [[Оливера Ќорвезироска]] од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 10-11.</ref> * „Идиосинкразија“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 412-413.</ref> * „Алаојда“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 314-315.</ref> * „Ала и али“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 316-317.</ref> * „Банѕов“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 318.</ref> * „Бездер“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 319.</ref> * „Котлајче“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 320-321.</ref> * „Црвенкапа“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 449-450.</ref> * „Јато синоними“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 322-323.</ref> * „За лекторцките работи“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 324-325.</ref> * „Осум претвори“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 326-327.</ref> * „Булутин на промоција“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 574-575.</ref> * „Немтур, намќор, некез“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 330-331.</ref> * „Потстуткан и поткуткан“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 567.</ref> * „Време е за Јорган Фриман“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 568-569.</ref> * „Кашмер и кашмир“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 571-572.</ref> * „Гвачка“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 531.</ref> * „Лаконоќ“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 522.</ref> * „Цицор-цицељ“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 345-346.</ref> * „Те јава ли прстенот?“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 349-350.</ref> * „Binden бинте“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 351-352.</ref> * „Опашки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 63.</ref> * „Зборокршачка“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 64.</ref> * „Панделка“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 65.</ref> * „Љуље“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 202.</ref> * „Граматички флерт“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 203.</ref> * „Укравчиња“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 66.</ref> * „Свијоци“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 68.</ref> * „Голи и боси вистини“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 171.</ref> * „Ресло“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 188-189.</ref> * „Достам“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 192-193.</ref> * „Пеперутки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 73.</ref> * „Лузни“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 87.</ref> * „Штит“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 88.</ref> * „Ножеви“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 222.</ref> * „Облога од придавки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 223.</ref> * „Има зборови...“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 224-225.</ref> * „Скарани зборови“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 234.</ref> * „Трчај горе!“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 280-281.</ref> * „Оточке“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 282-283.</ref> * „Таму каде што јазикот се колеба“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 284.</ref> * „Исчемреано пладне“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 287.</ref> * „Семантички Батко Ѓорѓија“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 288.</ref> * „KU 103-85“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 289.</ref> * „Шамлица за зборови“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 290.</ref> * „Лекторај“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 293-294.</ref> * „Мојован“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 296.</ref> * „Шапун и сампон“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 297.</ref> * „Тајло“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 298-299.</ref> * „Шем-шем-шемче“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 300-301.</ref> * „Штипка на јазикот“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 306-307.</ref> * „Тој - latinica, јас - кирилица“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 245.</ref> * „Велешко јаначе не е турски yanak“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 257-258.</ref> * „Зборови-шустикли“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 249.</ref> * „Премреже“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 264-265.</ref> * „Гамен“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 266-267.</ref> * „Именски брак“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 268-269.</ref> * „За сложувањето и согласувањето“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 270-271.</ref> * „Плафон“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 275.</ref> * „Последниот збор“ — песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 263-264.</ref> * „Зборови“ — песна во проза на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 189-190.</ref> * „Три најнеобични збора“ — песна на Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 310.</ref> * „Раѓање на зборот“ — песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]] од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 7.</ref> * „Молитва за еден обичен но уште непронајден збор“ — песна на Ацо Шопов од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 8.</ref> * „Игра на зборови“ — песна на македонската поетеса [[Љубица Шопова]] од 2020 година.<ref>Љубица Шопова, ''Форми во создавање''. Скопје: ПНВ Публикации, 2020, стр. 11.</ref> ===Зборот како тема во музиката=== * „Напад на зборови“ (англиски: ''Word Attack'') — песна на американската [[панк]]-рок група [[Адолесентс]] (''Adolescents'') од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/67113-Adolescents-Adolescents Discogs, Adolescents ‎– Adolescents (пристапено на 3.12.2021)]</ref> * „Зборови волшебни“ — песна на македонската [[Рок-музика|рок]]-група [[Архангел (музичка група)|Архангел]] од 1993 година.<ref>Архангел, ''Архангел'' 1. Litium Records 001, 2000.</ref> * „Зборови“ (англиски: ''Words'') — песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група [[Би Џис]] (''Bee Gees'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-hGyrNChk5c YouTube, Bee Gees - Words (with lyrics) (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Крајот на зборовите“ ([[англиски]]: ''The End Of Words'') — песна на британската група [[Дед кен денс]] (''Dead Can Dance'') од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref> * „Зборовите (не доаѓаат лесно)“ (''Words (Don't come easy)'') — песна на пејачот Ф. Р. Давид (''F. R. David'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WeWG-5sCJqU YouTube, FR David Words (Don't Come Easy subtitulada (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Зборови (меѓу редовите на времето)“ ([[англиски]]: ''Words (Between The Lines Of Age)'') — песна на американскиот рок-музичар [[Нил Јанг]] (''Neil Young'') од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Neil-Young-Harvest/release/1044287 Discogs, Neil Young – Harvest (пристапено на 30.5.2021)]</ref> * „Нема повеќе зборови“ (англиски: ''No More Words'') — песна на швајцарската [[Електропоп|електро-поп]] група [[Јело]] (''Yello'') од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Yello-You-Gotta-Say-Yes-To-Another-Excess/master/35031 Discogs, Yello ‎– You Gotta Say Yes To Another Excess (пристапено на 4.6.2021)]</ref> * „Зборовите сами говорат“ (српски: ''Reči same govore'') — песна на српската рок-група [[Обоени Програм|Обојени програм]] од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WGVmaCI8VZg&t=66s YouTube, Obojeni program - Najvažnije je biti zdrav (пристапено на 21.10.2021)]</ref> * „Фабрика за зборови“ (англиски: ''Word Factory'') — песна на британската [[Панк-рок|панк-рок]] група [[Сабхјуманс]] (''Subhumans'').<ref>[https://www.discogs.com/master/10130-Subhumans-Time-Flies-Rats Subhumans – Time Flies + Rats (пристапено на 12.11.2024)]</ref> ===Зборот како тема во филмот=== * „[[Илјада зборови (филм од 2012)|Илјада зборови]]“ (англиски: ''A Thousand Words'') - [[филм]] на [[режисер]]от [[Брајан Робинс]] од 2012 година.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0763831/?ref_=nv_sr_1 IMDb, A Thousand Words (2012) (пристапено на 10.1.2019)]</ref> * „[[Зборовите (филм)|Зборовите]]“ ([[англиски]]: ''The Words'') - американски филм во режија на [[Брајан Клагмен]] и [[Ли Стернтал]]. == Наводи == {{наводи}} {{Лингвистика-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Зборови|*]] [[Категорија:Дебар (Албанија)]] 25huyeprlec5fxbug0s6aj3ic272yu1 5300299 5300291 2024-12-04T08:56:44Z ГП 23995 /* Зборот како тема во книжевноста */ 5300299 wikitext text/x-wiki '''Збор''' е најмалата единица во [[јазик]]от. Зборовите имаат значење и фонетска вредност. Зборот се гради од гласови (во говорот) и [[буква|букви]] (во пишан текст). Зборот може да се гради од еден или повеќе гласови (букви) и неговата одлика е дека има значење. Со комбинирање на зборови се градат посложени форми: [[фраза|фрази]] и [[реченица|реченици]]. Посложените форми на зборови, користени според правила формираат еден [[јазик]]. [[File:Happy Valentines Day.jpg|thumbnail|Букви и зборови]] ==Зборот како тема во уметноста и во популарната култура== ===Зборот како тема во книжевноста=== * „Зборовите се нешто друго“ - расказ на српскиот писател [[Давид Албахари]].<ref>Давид Албахари, ''Опис смрти''. Београд: Српска књижевна задруга, 2004, стр. 136-140.</ref> * „Зборови“ — песна на македонската поетеса [[Николина Андова]] од 2013 година.<ref>Николина Андова, ''Влезот е од другата страна'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Колку ти тежи зборот“ — песна на македонската поетеса [[Ана Бунтеска]] од 2016 година.<ref>Ана Бунтеска, ''Колку е потребно за среќа''. Скопје: Матица Македонска, 2016, стр. 172-173.</ref> * „Зборови“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]].<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 121.</ref> * „Аристотел, ебиветер си или За вистинската еротика на зборовите“ — кус расказ на македонската писателка [[Мања Величковска]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 131-134.</ref> * „Зборови“ — песна на македонската поетеса [[Јованка Денкова]].<ref>Јованка Денкова, ''Исповед на бршленот''. Штип: Јованка Денкова, 2024, стр. 74.</ref> * „Зборот“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]] од 1974 година.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 68.</ref> * „Зборот“ — песна на Блаже Конески од 1989 година.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 122.</ref> * „Зборот“ — песна на македонскиот поет Милчо Мисоски.<ref>Современост број 3/2023, стр. 59.</ref> * „Едноставни зборови“ — песна на словенечкиот поет [[Тоне Павчек]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 54-55.</ref> * „Убави зборови“ — песна на македонскиот писател [[Видое Подгорец]].<ref>Видое Подгорец, ''И сончогледите спијат''. Скопје: Македонска книга, Детска радост, Култура, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 10.</ref> * „Орлица, орница, ортома“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 12.</ref> * „[[Смешни зборови]]“ — книга на српскиот писател [[Душан Радовиќ]].<ref>''Јунак над јунаци'', Култура, Скопје, 1967.</ref> * „Силата на зборовите“ — песна на македонскиот писател [[Стојан Тарапуза]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 77.</ref> * „Молитва за зборот“ — песна на македоснкиот писател [[Братислав Ташковски]] од 2023 година.<ref>Александра Јуруковска, „За дивата коњаница на зборот – кон „За сите времиња“ од Братислав Ташковски (ПНВ Публикации, 2023)“, ''Современост'', број 3, 2023, стр. 123-124.</ref> * „Зборови“ — песна на полскиот поет [[Јулијан Тувим]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 39-40.</ref> * „Паркет од зборови“ — краток расказ на македонската писателка [[Оливера Ќорвезироска]] од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 10-11.</ref> * „Идиосинкразија“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 412-413.</ref> * „Алаојда“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 314-315.</ref> * „Ала и али“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 316-317.</ref> * „Банѕов“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 318.</ref> * „Бездер“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 319.</ref> * „Котлајче“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 320-321.</ref> * „Црвенкапа“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 449-450.</ref> * „Јато синоними“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 322-323.</ref> * „За лекторцките работи“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 324-325.</ref> * „Осум претвори“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 326-327.</ref> * „Булутин на промоција“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 574-575.</ref> * „Немтур, намќор, некез“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 330-331.</ref> * „Потстуткан и поткуткан“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 567.</ref> * „Време е за Јорган Фриман“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 568-569.</ref> * „Кашмер и кашмир“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 571-572.</ref> * „Гвачка“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 531.</ref> * „Лаконоќ“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 522.</ref> * „Цицор-цицељ“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 345-346.</ref> * „Те јава ли прстенот?“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 349-350.</ref> * „Binden бинте“ — краток расказ на Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 351-352.</ref> * „Опашки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 63.</ref> * „Зборокршачка“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 64.</ref> * „Панделка“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 65.</ref> * „Љуље“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 202.</ref> * „Граматички флерт“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 203.</ref> * „Укравчиња“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 66.</ref> * „Свијоци“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 68.</ref> * „Голи и боси вистини“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 171.</ref> * „Ресло“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 188-189.</ref> * „Достам“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 192-193.</ref> * „Пеперутки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 73.</ref> * „Лузни“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 87.</ref> * „Штит“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 88.</ref> * „Ножеви“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 222.</ref> * „Облога од придавки“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 223.</ref> * „Има зборови...“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 224-225.</ref> * „Скарани зборови“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 234.</ref> * „Трчај горе!“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 280-281.</ref> * „Оточке“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 282-283.</ref> * „Таму каде што јазикот се колеба“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 284.</ref> * „Исчемреано пладне“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 287.</ref> * „Семантички Батко Ѓорѓија“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 288.</ref> * „KU 103-85“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 289.</ref> * „Шамлица за зборови“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 290.</ref> * „Лекторај“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 293-294.</ref> * „Мојован“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 296.</ref> * „Шапун и сампон“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 297.</ref> * „Тајло“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 298-299.</ref> * „Шем-шем-шемче“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 300-301.</ref> * „Штипка на јазикот“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 306-307.</ref> * „Тој - latinica, јас - кирилица“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 245.</ref> * „Велешко јаначе не е турски yanak“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 257-258.</ref> * „Зборови-шустикли“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 249.</ref> * „Премреже“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 264-265.</ref> * „Гамен“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 266-267.</ref> * „Именски брак“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 268-269.</ref> * „За сложувањето и согласувањето“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 270-271.</ref> * „Плафон“ — краток расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2021 година.<ref>Оливера Ќорвезироска, ''Престапни години (прозен календар)''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 275.</ref> * „Последниот збор“ — песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 263-264.</ref> * „Зборови“ — песна во проза на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 189-190.</ref> * „Три најнеобични збора“ — песна на Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 310.</ref> * „Раѓање на зборот“ — песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]] од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 7.</ref> * „Молитва за еден обичен но уште непронајден збор“ — песна на Ацо Шопов од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 8.</ref> * „Игра на зборови“ — песна на македонската поетеса [[Љубица Шопова]] од 2020 година.<ref>Љубица Шопова, ''Форми во создавање''. Скопје: ПНВ Публикации, 2020, стр. 11.</ref> ===Зборот како тема во музиката=== * „Напад на зборови“ (англиски: ''Word Attack'') — песна на американската [[панк]]-рок група [[Адолесентс]] (''Adolescents'') од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/67113-Adolescents-Adolescents Discogs, Adolescents ‎– Adolescents (пристапено на 3.12.2021)]</ref> * „Зборови волшебни“ — песна на македонската [[Рок-музика|рок]]-група [[Архангел (музичка група)|Архангел]] од 1993 година.<ref>Архангел, ''Архангел'' 1. Litium Records 001, 2000.</ref> * „Зборови“ (англиски: ''Words'') — песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група [[Би Џис]] (''Bee Gees'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-hGyrNChk5c YouTube, Bee Gees - Words (with lyrics) (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Крајот на зборовите“ ([[англиски]]: ''The End Of Words'') — песна на британската група [[Дед кен денс]] (''Dead Can Dance'') од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref> * „Зборовите (не доаѓаат лесно)“ (''Words (Don't come easy)'') — песна на пејачот Ф. Р. Давид (''F. R. David'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WeWG-5sCJqU YouTube, FR David Words (Don't Come Easy subtitulada (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Зборови (меѓу редовите на времето)“ ([[англиски]]: ''Words (Between The Lines Of Age)'') — песна на американскиот рок-музичар [[Нил Јанг]] (''Neil Young'') од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Neil-Young-Harvest/release/1044287 Discogs, Neil Young – Harvest (пристапено на 30.5.2021)]</ref> * „Нема повеќе зборови“ (англиски: ''No More Words'') — песна на швајцарската [[Електропоп|електро-поп]] група [[Јело]] (''Yello'') од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Yello-You-Gotta-Say-Yes-To-Another-Excess/master/35031 Discogs, Yello ‎– You Gotta Say Yes To Another Excess (пристапено на 4.6.2021)]</ref> * „Зборовите сами говорат“ (српски: ''Reči same govore'') — песна на српската рок-група [[Обоени Програм|Обојени програм]] од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WGVmaCI8VZg&t=66s YouTube, Obojeni program - Najvažnije je biti zdrav (пристапено на 21.10.2021)]</ref> * „Фабрика за зборови“ (англиски: ''Word Factory'') — песна на британската [[Панк-рок|панк-рок]] група [[Сабхјуманс]] (''Subhumans'').<ref>[https://www.discogs.com/master/10130-Subhumans-Time-Flies-Rats Subhumans – Time Flies + Rats (пристапено на 12.11.2024)]</ref> ===Зборот како тема во филмот=== * „[[Илјада зборови (филм од 2012)|Илјада зборови]]“ (англиски: ''A Thousand Words'') - [[филм]] на [[режисер]]от [[Брајан Робинс]] од 2012 година.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0763831/?ref_=nv_sr_1 IMDb, A Thousand Words (2012) (пристапено на 10.1.2019)]</ref> * „[[Зборовите (филм)|Зборовите]]“ ([[англиски]]: ''The Words'') - американски филм во режија на [[Брајан Клагмен]] и [[Ли Стернтал]]. == Наводи == {{наводи}} {{Лингвистика-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Зборови|*]] [[Категорија:Дебар (Албанија)]] 9zsru632fwj4lhcygucegc8areqepur 0 1705 5300302 5297866 2024-12-04T08:58:25Z ГП 23995 /* Значење и влијание */ 5300302 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за писател | name = [[Податотека:Златен венец.svg|20px]] Блаже Конески | image = blaze koneski.jpg | bgcolour = gold | imagesize = 180px | caption = македонски писател, јазичар и историчар | birth_date = 19 декември 1921 | birth_place = {{роден во|Небрегово|Прилепско}}, [[Кралство СХС]] | death_date = {{починал на и возраст|df=yes|1993|12|07|1921|12|19}} | death_place = {{починал во|Скопје}}, [[Македонија]] | occupation = [[поет]], [[прозаист]], [[филолог]], [[јазичар]] | period = 1945-1993 | genre = проза, поезија, есеистика | subject = | movement = | notableworks = „Везилка“, „Стерна“, „Црква“, „Црн овен“ | spouse = | partner = | children = | relatives = Ѕака (мајка), Ордан (татко), Милица (сестра), Дунавка (баба) | influences = | influenced = | awards = Златен венец на Струшките вечери на поезијата, [[Хердерова награда]], [[Његошева награда]], [[Награда „АВНОЈ“|АВНОЈ]], [[Награда „11 Октомври“|11 Октомври]], [[Награда „13 Ноември“|13 Ноември]] | signature = Blaže Koneski signature.svg | website = | portaldisp = }} '''Блаже Конески''' ({{роден во|Небрегово}}, {{роден на|19|декември|1921}} — {{починат во|Скопје}}, {{починат на|7|декември|1993}}) — истакнат македонски книжевен, културен и јавен работник, [[академик]], [[поет]], [[прозаист]], [[есеист]], [[книжевен историчар]], [[филолог]] и [[јазичар]], [[преведувач]] и [[професор]] на [[Филозофски факултет|Филозофскиот факултет]] во Скопје. Тој бил и еден од кодификаторите на современиот [[Македонски јазик|македонски литературен јазик]] и значајна личност во македонската книжевност.<ref>Македонски писатели, Друштво на писатели на Македонија, Скопје, 2004, стр. 123.</ref> ==Животопис== [[Податотека:Блаже Конески како дете.jpg|мини|лево|Блаже Конески како дете со мајка му Цака, татко му Ордан и бабата Дунавка.]] [[Податотека:Блаже Конески со семејството.jpg|мини|лево|Блаже Конески на осумгодишна возраст со семејството во Небрегово, 12 август 1930]] Блаже Конески е роден на [[19 декември]] [[1921]] година во с. [[Небрегово]] ([[Прилеп]]ско), од мајката Цака. Тој потекнува од познатиот прилепски сој Љаме (Љамев(ци), Љамески), од гранката Конески (по поглаварот Коне, неговиот дедо). Блаже Конески имал сестра Милица. Основното образование го започнал во [[Небрегово]], каде семејството живеело седум години по што се преселило во [[Прилеп]] и таму Конески го продолжил и го завршил основното училиште, а потоа и нижа [[гимназија]]. Како најдобар ученик во училиштето, добил стипендија и образованието го продолжил во [[Крагуевац]], каде завршил виша гимназија. Потоа се запишал на Медицинскиот факултет во [[Белград]], но по еден семестар се префрлил на Филозофскиот факултет, на студиите по [[филологија]], на отсекот за [[Славистика|словенска филологија]]. По капитулацијата на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]], Конески се префрлил на [[Софиски универзитет „Св. Климент Охридски“|Софискиот универзитет „Св. Климент Охридски“]], каде ги продолжил студиите по филологија, дипломирајќи во 1944 година.<ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 77.</ref><ref>Вера Стојчевска-Антиќ, „Нашиот длабок историски корен — црквата“, во: Блаже Конески, ''Црква''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 61-70.</ref><ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 71.</ref> Со оглед на тешката положба во која се наоѓале Македонците во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] и во [[Царството Бугарија]], Конески студирал на [[Белградски универзитет|Универзитетот во Белград]] како ''Благој Коневиќ'', а на [[Софиски универзитет „Св. Климент Охридски“|Универзитетот во Софија]] како ''Благој Конев''. По завршувањето на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Конески се вработил како лектор во [[Македонски народен театар|Македонскиот народен театар]] во [[Скопје]], а во 1946 година станал предавач на [[Филозофски факултет - Скопје|Филозофскиот факултет во Скопје]], каде во 1957 го добил звањето редовен [[професор]]. Притоа, тој го предавал предметот историја на македонскиот јазик, а во текот на целата универзитетска кариера ја извршувал и функцијата шеф на Катедрата за македонски јазик и јужнословенски јазици. Во 1952/1953 година бил декан на Филозофскиот факултет, а во 1958-1960 година бил ректор на [[Универзитет „Св. Кирил и Методиј“|Универзитетот во Скопје]]. Исто така, Конески работел и како уредник на списанијата „[[Нов ден]]“ и „[[Македонски јазик (списание)|Македонски јазик]]“. Во 1967 година станал член и на [[Македонска академија на науките и уметностите|МАНУ]] и прв претседател, а таа функција ја извршувал до 1975 година. Покрај тоа, Конески бил дописен член на академиите на сите републики на [[Југославија]], во 1968 година станал почесен доктор на [[Чикашки универзитет|Универзитетот во Чикаго]], а бил почесен доктор и на [[Универзитет во Вроцлав|Универзитетот во Вроцлав]].<ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 77-78.</ref><ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 71-72.</ref> ==Творештво== [[Податотека:Спомен дом на Блаже Конески 3.jpg|мини|лево|[[Спомен-дом „Блаже Конески“|Родната куќа]] на Блаже Конески во [[Небрегово]]]] Конески е истакнат јазичар, меѓународно реномиран [[Славистика|славист]], еден од најзначајните протагонисти во процесот на кодификацијата на македонскиот стандарден јазик, втемелувач на македонистиката на [[Филолошки факултет „Блаже Конески“ - Скопје|Филолошкиот факултет]] во [[Скопје]] (кој денес го носи неговото име), ценет професор, еден од основачите и прв претседател на [[Македонска академија на науките и уметностите|МАНУ]], член на академиите на науките и уметностите во [[Загреб]], [[Белград]], [[Сараево]], [[Чикаго]], [[Лоѓ]]. Конески е вистински полиграф. Тој е суптилен лиричар, автор на 13 поетски книги, лауреат на значаен број македонски и меѓународни награди и признанија ([[Хердерова награда]], [[Његошева награда|Његошова награда]], Златен венец на [[СВП|Струшките вечери на поезијата]], итн.). Исто така, тој е истакнат прозаист, есеист, публицист, литературен историчар, полиглот, препејувач од многу јазици на делата на низа поети ([[Петар Петровиќ - Његош|Његош]], [[Франце Прешерн|Прешерн]], [[Хајнрих Хајне|Хајне]], [[Блок]], [[Мицкевич]], [[Јан Неруда|Неруда]], [[Волкер]], [[Владимир Мајаковски|Мајаковски]]). Неговите дела се преведени на голем број јазици. === Научна и творечка дејност === {{Infobox Officeholder |name = Блаже Конески |honorific-suffix = |image = |imagesize = 200px |office2 = Прв [[МАНУ|Претседател на МАНУ]] |term_start2 = 1967 |term_end2 = 1975 |predecessor2 = нема |successor2 = [[Михајло Апостолски]] }} По ослободувањето на Македонија, Конески активно се вклучил во стандардизирањето на [[Македонски јазик|македонскиот јазик]]: ја изработил [[Македонска граматика|граматиката на современиот македонски јазик]], го составил [[Македонски правопис|правописот на македонскиот литературен јазик]], а исто така бил уредник на „[[Речник на македонскиот јазик со српскохрватски толкувања|Речникот на македонскиот јазик]]“. Конески е основач на студиите по [[македонистика]] на [[Универзитет Св. Кирил и Методиј|Скопскиот универзитет]], а од [[1958]] до [[1963]] бил [[ректор]] на универзитетот. Во [[1967]] станал член на [[Македонска академија на науките и уметностите|Македонската академија на науките и уметностите]] ([[МАНУ]]) и бил нејзиниот прв претседател (до [[1975]]). Исто така, тој бил член на [[Македонски ПЕН центар|Македонскиот ПЕН центар]] и еден од основачите на [[Друштво на писателите на Македонија|Друштвото на писателите на Македонија]] ([[1947]]) и негов прв претседател. Покрај тоа, Конески бил член на академиите на науките и уметностите во Загреб, Белград, Сараево, Чикаго и Вроцлав.<ref name="ReferenceA">„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 78.</ref><ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 72.</ref> Конески, работел како уредник на литературните списанија „[[Нов ден]]“ и „Македонски јазик“, а бил и редовен соработник на списанието „[[Современост]]“, каде биле објавени негови песни и прилози, како: „[[Ангелот на Света Софија]]“, расказот К„рчмите“ (по кој била снимена првата македонска ТВ драма), и други текстови. ===Книжевно творештво=== [[Податотека:Blaže Koneski na Mostot na umetnosta (2).JPG|алт=Споменик на Блаже Конески на Мостот на уметноста во Скопје|мини|Споменик на Блаже Конески на [[Мост на уметноста|Мостот на уметноста]] во [[Скопје]]]] Во областа на книжевноста, Конески пишувал претежно поезија, но исто така и раскази. Неговите песни се застапени во сите антологии на македонската поезија, објавени во Македонија и во странство, а книги со избор од неговото творештво се објавени на повеќе јазици, како: германски, англиски, француски, турски, руски, украински, романски, грчки, унгарски, полски, дански, италијански итн. Три негови кратки раскази се застапени во антологијата на македонскиот краток расказ, „[[Џинџуџе во земјата на афионите]]“ ([[Темплум]], 2022).<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 27-31.</ref> Своите први песни Конески ги напишал во еден стар нотес меѓу 1941 и 1945 година, а нотесот случајно го зачувал [[Владо Малески]]. Подоцна, тие се објавени како циклусот „Од стариот нотес“, објавен во списнието „Современост“, VIII, бр. 3 од 1958 година. Потоа, во 1945 година, тој ја објавил поемата „Мостот“, која најпрвин се појавила како посебна книга (издание на „Култура“), а потоа била вклучена во збирката „[[Земјата и љубовта]]“ од 1948 година.<ref>„Забелешки“, во: Блаже Конески, ''Поезија''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2011, стр. 234.</ref> Конески се занимавал и со преведувачка дејност. Така, тој превел на [[македонски јазик]] повеќе странски дела, како: „[[Горски венец]]“ од [[Петар Петровиќ-Његош|Петар Петровиќ Његош]] (1947), „Лирски интермецо“ од [[Хајнрих Хајне]] (1952), „[[Отело]]“ од [[Вилијам Шекспир]] (1953), „Поезија“ од [[Александар Блок]] (1966) и „[[Крштавање на Савица]]“ од [[Франце Прешерн]] (1980).<ref name="ReferenceB">„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 79.</ref><ref name="ReferenceC">„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 73.</ref> ===Осврт врз поезијата на Конески=== Според [[Веле Смилевски]], со својата поезија Конески одбележа значајна и неодминлива трага во развојот на современата македонска поезија. Неговите стихозбирки се вбројуваат меѓу меѓниците на главните текови од најновото поглавје на македонскиот поетски збор, во кои е синтетизирана и осовременета богатата традиција и нејзините непресушни витални сокови.<ref>Веле Смилевски, „блаже конески: лозје“, во: Блаже Конески, ''Лозје''. Скопје: Детска радост, Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 127.</ref> Во првите години по [[Втора светска војна|Втората светска војна]], општите белези на времето — борбата, обновата и изградбата на земјата и големите општествени промени, нашле свој одраз и во поезијата на Конески. Добар пример за тоа е првата негова поетска книга, поемата „[[Мостот (поема)|Мостот]]“ во која тој јасно и гласно го изразува прифаќањето на новата стварност, настојувајќи да ѝ даде уметнички израз на својата ангажираност. Притоа, тој целосно се става во служба на колективот, а екстровертноста станува единствениот можен став. Сепак, дури и тогаш, неговите песни се истакнуваат со напор а усовршување на поетскиот израз и со давање подлабок контекст на содржинската страна на поетското дело. Подоцна, Конески го прифаќа интимизмот како нова фаза во развојот на македонската поезија и видливо е дека нему му е блиско сфаќањето на поетскиот израз како катарза, како олеснување, сатисфакција и како облик на зборовна сублимација — уметничка исповед. Во 1950-тите години, Конески се јавува како автор на едни од најуспешните песни во периодот на македонскиот [[модернизам]] („Болен Дојчин“ и циклусот за [[Крал Марко|Крале Марко]]), но тој и понатаму останува верен на интимизмот. Тој никогаш нема да ја прифати деперсонализацијата на поетскиот израз, т.е. за него поезијата останува говор зад кој треба да стои личноста на поетот која сака да ја искаже својата посебност и исклучителност. Оттука, поезијата на Конески е еден вид личен дневник и биографските елементи се присутни речиси во сите негови збирки, но прочистени и претворени во стихови низ процесот на уметничка трансформација. Тој е силна поетска личност која останува врзана за интимната поезија и постојано докажува дека таквиот поетски израз никогаш не застарува.<ref>Влада Урошевиќ, „Да се истрае својата судбина (За поезијата на Блаже Конески)“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 71-74.</ref> Во средиштето на многу песни на Конески стојат невозвратената [[љубов]] и осуденоста на самотија. Притоа, неговите песни зборуваат некогаш само загатнато, но некогаш и отворено за неговата лична драма. Како постојан рефрен во нив се провлекува жалта поради неможноста за вистинско разбирање со саканата. Но неговите горчливи сознанија никогаш не се претвораат во плачлив ламент, туку тој ги констатира нив како една од можните вистини за животот и им дава тивок, [[Елегија|елегичен]] тон. Неостварената љубов, тој ја прифаќа како судбина и не осудува, не моли, туку само ја искажува својата осаменост. Така, од своето страдање, тој создава поезија која се одликува со непосредност и искреност. Тој не гледа излез од осаменоста, односно тој е поет на трагична визија на животот и тоа не може да се покрие со официјалните толкувања на неговата поезија. Конкретните поводи кои лежат во интимната драма на поетот не се познати, но тоа не е неопходно за разбирањето на неговите песни, зашто Конески успеал своето лично искуство да го преточи во универзални вистини. Дури и во песните посветени на ликовите од [[Историја на македонскиот народ|македонската историја]], Конески ја согледува пред сè нивната трагична осаменост и зборувајќи за нивната судбина, тој ја искажува својата. На пример, песната „Девственици“ во која се пее за големите македонски револуционери од Илинденската епоха, завршува со стихот кој е израз на личното искуство: „не сетивте... ни колку може да навреди жена“. Она што произлегува како став во целата негова поезија е еден тивок, но упорен стоицизам, а основната порака која поризлегува од целото негово дело е: храбро да се истрае својата судбина.<ref>Влада Урошевиќ, „Да се истрае својата судбина (За поезијата на Блаже Конески)“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 74-76.</ref> Во својата книга „Поетските идеи на Конески“, [[Слободан Мицковиќ]] наведува дека во речиси во сите песни на Конески се наоѓаат следниве девет клучни особини: кохерентност, заокруженост, длабочина, лиричност, интима, исповедност, мисловност, емотивност-контемплативност и универзалност.<ref name="ReferenceD">„Од уредникот и приредувачот“ во: Блаже Конески, ''Птици врз кои ноќта и денот се делат: стоте песни'', Скопје: Темплум, 2014, стр. 156-157.</ref> Во есејот „Оглед кон поезијата на Блаже Конески“ од 1955 година, [[Димитар Митрев]] ја оценил поезијата на Конески на следниов начин: „Пред нас е поезија која била со соптсвен блесок уште во својот изгрев, поезија не на лекторско одушевување, а на сопствена длабоколична доживеаност, поезија со живителните струи на еден свој и својствен индивидуален темперамент... пред нас е поезија низ која се утврдила една разнострано јарка творечка индивидуалност, една потполно суверена творечка личност.“<ref>Иван Џепароски, „Предговор: ''Зборот и опитот кај Конески''“, во: Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 8-9.</ref> Во еден разговор со [[Луан Старова]] од 1990 година, самиот Конески се искажал за надворешните влијание врз неговата поезија: „Јас не му должам ништо ниту на [[Пол Елијар|Елијар]], ниту на [[Луј Арагон|Арагон]], како човек што сум се формирал и воспитувал на друг пат. Контактот со нив секако имаше друго значење... Мојот интерес беше во друг правец, кон словенските книжевности. И донекаде кон [[Германска книжевност|германската]]... Не, не јас од влијанија не се плашам! И тоа за моја среќа не е минус.... Јас [[Француска поезија|француската поезија]] сум ја читал главно преку [[Антологија|антологии]]. Инаку сум читал целосно поети кои по некој случај, нивниет збирки дошле до мене. Не поради тоа што сум барал.“<ref>Иван Џепароски, „Предговор: ''Зборот и опитот кај Конески''“, во: Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 8.</ref> ===Поетската постапка на Конески=== [[Податотека:Blaže Koneski 1968.jpg|мини]] Како човек со толку звучна биографија, дури и од денешна перспектива вчудовидувачка е неговата перманентна скромност во настојувањата да ги разоткрие механизмите на сопственото поетско творештво. Конески е еден од ретките поети кои не само што вложуваат толку напор да го осознаат самиот креативен процес туку имаат и смелост и капацитет сознанијата да им ги приопштат на идните читатели. Впрочем, најтипичниот пример е есејот „Еден опит“ во кој Конески како искусен поет ги опсервира тајните на поетскиот занает. Тргнувајќи од сопствениот творечки опит, тој особено го потенцира значењето на усната народна традиција како основна платформа врз која ја артикулира својата индивидуалност. „Легендите, што подоцна ќе најдат обработка и во некои мои текстови, јас не сум ги запознал од книги, ами сум ги слушал од старите во својата селска куќа, во првото детство“, - се потсетува Конески укажувајќи: „Уште оттогаш преминала во мене Стерна, страшната подземна вода.“ Уште со овие реченици Конески децидно укажува дека тој не ја создава својата поезија од ништо, туку, напротив, воспоставува жив, интимен дијалог со претходната усна или писмена поетска традиција. Оттука, предлагајќи го тријадниот модел: традиција-колектив-автор, Конески смета дека и тој самиот нужно создава во дослух како со постојната културна традиција така и со јазикот, сензибилитетот, кодот и духот на колективот, како и на сопствената епоха: „Јас вршев иновација, ги вклопував старите пораки во современ израз и ги варирав по начин што му одговара на интересот на современиот човек.“ Во есејот, Конески ја истакнува интимната врска со традицијата и искажува голема почит кон безимените творци на усната поезија. На пример, користењето на мотивите од народната поезија јасно се согледува во неговите песни: „Болен Дојчин“, „Стерна“, „[[Одземање на силата]]“, „Марковиот манастир“ итн. Сепак, тој истакнува дека неговото надоврзување на народната поезија не е механичко, односно дека во неговите песни има малку такви кои, по [[Метафора|метафориката]], метриката и изразните својства, се напишани во духот на народната поезија, туку од самите негови почетоци, постојано посветувал поголемо внимание на говорниот јазик, така што не може да се нарече традиционалист.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 176-178.</ref> Еден од најинтригантните теоретски пунктови за креативниот процес е (хипо)тезата на Конески за откривањето на песната, образложена во есеите „[[Еден опит]]“, „Совпаѓања“ и „За поезијата“. Тој и самиот истакнува дека има впечаток дека никогаш не бил разбран како што треба, особено ако се има предвид дека оваа негова теорија не е само чиста шпекулативна конструкција, туку дека таа е негово интимно, реално поетско доживување или, како што самиот вели, „еден вид чувствена сензација“. Всушност, при настанувањето на неколку најпознати, антологиски песни („Тешкото“, „Стерна“ итн.), Конески доживеал една речиси мистична визија: „... одеднаш бев обземен од чувство дека јас песната заправо не ја пишувам, ами ја откривам.“ Всушност, идентификувајќи се себеси како откривач на песната, Конески ја демонстрира својата скромност, настојувајќи да се ослободи од речиси неизбежната творечка суета. Притоа недвосмислено истакнува дека веројатно не е првиот поет и уметник кој дошол до тоа сознание и оттаму потекнува неговиот поттик да даде рационално објаснение на таа појава. Во тој поглед, Конески истакнува дека поетот има изострен слух за она што се случува во речевната дејност на колективот. На пример, некои жанровски песни, како што е случајот со патриотската и со ангажираната поезија, настануваат под влијание на поширокиот општествено-историски амбиент. И воопшто, според Конески, во самиот колектив се подготвува јазичниот материјал што ѝ дава сила на поетската експресија.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 178-180.</ref> Посочувајќи на неколку примери од доменот на руската поезија ([[Лермонтов]], [[Мандељштам]], [[Блок]]), Конески сепак се решава да го илустрира, а со самото тоа и да го објасни откривањето на песната преку неколку паралели меѓу уметноста на зборот и ликовната уметност. Во овој контекст, тој го наведува примерот на [[ренесанса|ренесансниот]] мајстор [[Микеланџело]], кој истакнувал дека ги правел своите скулптури така што од каменот го отфрлал тоа што е непотребно. Аналогна постапка Конески препознава и кај современите вајари кои земаат некоја природна форма, корен од дрво и др., и со интервенција што дозволува да ја препознаеме лесно таа првобитна форма - создаваат скулптури или, да се изразиме на свој јазик, ја откриваат во неа скулптурата. На пример, често песните настануваат така што некоја изрека, некоја животна ситуација, некој рудиментарен податок обележан со емоционален набој послужува како основа на песната. Од сопственото поетско искуство тој потврдува дека на аналоген начин настануваат не ретко и песни. Индикативно е и дека во есејот „Совпаѓања“ Конески сведочи дека самиот поим „откривање“ бил веќе во употреба во терминологијата на старите руски зографи, затоа што, согласно со средновековната иконописна традиција и црковните канони, иконописецот не ја создава сликата, ами постепено ја открива.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 180-181 и 194.</ref> Својата постапка на создавање на песната Конески опширно ја илустрира во есејот „Генерирање на една песна“ во која го опишува постанокот на кратката песна „Одлагање“. Така, тој објаснува дека откривањето или генерирањето на песната започнало со еден стих кој не го задржал во последната верзија на песната, а кој настанал многу порано, во друга состојба и по друг повод при што му се вртел во мислите неколку години. [[Стих]]от гласи: „се јави само нељубимата“. Емоционално заситен, стихот лесно предизвикал, како свое дополнение, едне претходен стих за потоа тие два стиха да послужат како излезна точка за генерирање на песната. На тој начин, една сензација довела до откривање, т.е. генерирање на цела песна.<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 200-204.</ref> Според Конески, поетот не создава од ништо (''ex nihilo''). Она што го прави поетот - поет, тоа е особениот усет за речевната дејност на колективот, така што крајниот производ, односно песната, е плод на комплициран процес во кој учествуваат наведените три фактора: традицијата, колективот и авторот. Имено, во настанувањето (откривањето) на песната поетот нужно се служи со веќе постојниот јазичен материјал на традицијата и колективот, што го црпи не само од пишаниот збор туку и од секидневната говорна стихија. Оттука, песната се открива благодарејќи на осетливиот слух на големите поети. Песната се открива и со помош на претходните песни. Песната се открива и како плод на духот и атмосферата на времето, односно, во својот културен и книжевен контекст. Со други зборови, секоја песна има свое време и свој поет, а тоа најдобро се гледа од констатацијата на Конески: „Јас сум свесен дека денеска не можам да напишам еден текст како ‚[[Тешкото (песна)|Тешкото]]‘, иако сега ја владеам поетската вештина секако повеќе отколку во [[1946]] година.“<ref>Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 180.</ref> Најлапидарните аманети за процесот на раѓањето на проста и строга македонска песна Конески ни ги оставил токму во своите куси песни. Само со неколку стихови тој сугерира дека создавањето (откривањето) на песната е природен, спонтан чин: :И песната е дел од флората, :Таа никнува како смреката, :како бамјата, како гравот. И во песната „Поетика“ е артикулирана мошне слична идеја: :Јас песните ги берев :од дрвото на животот :како што селаните во Ракотинци :пред Дуовден :берат зрели цреши :од црешовите дрвја. Имено, поетот отворено признава дека не ги создава туку ги бере песните. Еден од множеството предуслови за откривање на песната, според Конески, е и искреноста, која зрачи од неговите песни: поетот е свесен дека во поезијата едноставно да лажеш не е можно. Макар што во песната „[[Македонски поети]]“ поетот со чувство на скептицизам признава дека - создавајќи [[поезија]] - му се чини дека прави најзалудна работа на светот, тој сепак подвлекува дека пак е се со човечка смисла исполнето. Иако поетот на едно место зборува за значењето на самоконтролата при пишувањето, споредувајќи го зборот со див коњ, а на друго место пак потсетува дека уметноста на зборот е порив, и за смисла не прашува, тој сепак насетува дека во поезијата, како и во животот, ништо случајно не е. Токму тоа интимно чувство Конески го изразува и во сосема кусата (програмска) поетска творба под наслов „Песните“: :Неук, си мислев: :па тие тука :случајно се јавуваат. :А сега назад погледнувам, :гледам - :па тие ме обврзуваат! Сепак, кроки-портретот на Конески како откривач на песната, би бил посиромашен кога би се занемарил фактот дека тој е еден од малкуте писатели од нашиот културен простор кај кои средбата и откривањето на источните култури резултирале со низа провокативни книжевни текстови. Имено, од патувањата на Исток извираат инспиративните патописни текстови и записи „Камикаyе“, „Сличности“, „Бедната Индија“ и „Слез“, објавени во делото „[[Дневник по многу години]]“ ([[1988]]). Мошне интересно е дека Конески ги заокружува и ги поврзува поетскиот и препејувачкиот опус во својата последна поетска книга „Црн овен“ ([[1993]]), објавувајќи препеви од древноисточните литератури како интегрален дел и финален циклус од стихозбирката. Всушност, циклусот „Пораки од Исток“ е составен од македонските (посредни) препеви на песните: „Плач за градот Ур“, потресен текст од сумерската литература; познатата поема „Носорог“, текст од древноиндиската литература кој традиционално му се припишува на Готама [[Буда]]; тибетската молитва „Повикување на душите“; како и песната „Танц на евнусите“ од [[Камала Дас]]. Со овие извонредни препеви, на крајот од својот творечки пат, Конески му ги открива на македонскиот читател филозофските длабочини и естетските дострели на древноисточните литератури. == Значење и влијание == [[Податотека:Koneski pred MANU (2).JPG|мини|десно|Споменик на Блаже Конески пред зградата на [[МАНУ]] во Скопје]] Со своето дело, Конески извршил широко влијание врз културно-општествената заедница, како во Македонија, така и на просторот на поранешна [[Југославија]] и во европски рамки. За научното и книжевното творештво на Конески пишувале голем број книжевници и теоретичари, како: [[Александар Спасов]], Оливера Јашар Настева, [[Зузана Тополињска]], [[Блаже Ристовски]], [[Влада Урошевиќ]], [[Луан Старова]], [[Катица Ќулавкова]], [[Томе Саздов]], [[Трајко Стаматоски]], [[Слободан Мицковиќ]], [[Лилјана Тодорова]], [[Ружа Паноска|Ружа Пановска]], [[Георги Сталев Поповски|Георги Сталев]], [[Вера Стојчевска-Антиќ]], Максим Каранфиловски, [[Атанас Вангелов]], [[Науме Радически|Науме Радичевски]], [[Зоран Анчевски]], [[Људмил Спасов]], [[Емилија Црвенковска]], [[Димитар Пандев]] итн. Покрај тоа, за Конески пишувале и Виктор Фридман, Кристина Крамер, Збигњев Голомб, Франтишек Вацлав Мареш, Манфред Јенихен, Жак Гошрон, Ендрју Харви, [[Хусто Хорхе Падрон]], Костас Валетас, Јон Димитру, Јон Милош, Ронел Александер итн.<ref>Иван Џепароски, „Предговор: ''Зборот и опитот кај Конески''“, во: Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 11-12.</ref> [[Податотека:ОУ БК.jpg|мини|ОУ „Блаже Конески“ во Општина Аеродром, Скопје]] Во студијата од 2002 година, „Блаже Конески, стожерна личност — белег на епохата“, [[Милан Ѓурчинов]] го нарекува Конески „стожерна личност кој сестрано ја обележил својата епоха“ и „''ренесансна личност'' на нашата културна преродба кој постојано ја имаше пред себе ''глобалната визија на својата епоха''.“ Тие погледи ги дели и [[Матеја Матевски]], кој вели: „Нашата [[култура]] денес, и секоја помисла за феноменот Македонија со право се поврзуваат со името на Блаже Конески и, пред сè, со неговото име, зашто тој ги осветлуваше и афирмираше... пред лицето на современиот свет суштината на македонското битие, основните негови белези, израз и потврда на неговото историско постоење и на неговата иднина: јазикот и литературата.“ И [[Георги Старделов]] го истражувал творештвото на Конески, особено во книгите „Одземање на силата — Поезијата на Блаже Конески“ (1989) и „Епоха Блаже Конески“ (2018), во кои со името на Конески ја поврзува петтата епоха во историјата на [[Македонски јазик|македонскиот јазик]] и [[Македонска книжевност|македонската книжевност]]. Притоа, според Старделов, делото на Конески е подвиг „кој го подготвуваа столетијата на нашето духовно траење, низ кои тој толку ингениозно умееше да го излачи, да го впие во своето севкупно и единствено дело она најесенцијалното — базичните духовни процеси и личности, базичните квинтесенции на македонското поетско и јазично историско траење во просторот и времето. Блаже Конески со сè што се зафати и до сè што допре, во сè продре и нурна најдлабоко. Тоа го направи во науката, тоа на уште повеличав начин го оствари во поезијата.“ Според [[Петре М. Андреевски]], „Блаже Конески беше најмаркантната личност на нашиот културен простор. Светски поет и лингвист, најбогата библиотека собрана во еден човек... Дај Боже барем на сто години да ни се раѓа Блаже Конески!“. Најпосле, во 1968 година, по повод доделувањето на почесниот докторат на Конески на [[Чикашки универзитет|Чикашкиот универзитет]], [[Џорџ Бидл]] го претставил Конески како „истакнат [[Граматика|граматичар]] и [[Лексикографија|лексикограф]], вдахновен поет и педагог, кодификатор на македонскиот литературен јазик, чија работа... значително го има збогатено полето на [[Славистика|словенската филологија]].“<ref>Иван Џепароски, „Предговор: ''Зборот и опитот кај Конески''“, во: Блаже Конески, ''Збор и опит 1''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 9-11.</ref> [[Податотека:Б.Конески.jpg|мини|Биста на Блаже Конески во дворот на истоименото училиште во Општина Аеродром, Скопје]] Во 2018 година, по повод одбележувањето на 70-годишнината од објавувањето на првата стихозбирка на Блаже Конески „Земјата и љубовта“ (1948), [[Институт за македонска книжевност|Институтот за македонска книжевност]] организирал научен симпозиум.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://iml.edu.mk/index.php/aktivnosti/572-naucen-sobir-koneski|title=Научен собир за Блаже Конески|work=iml.edu.mk|accessdate=2018-12-26|archive-date=2018-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20180918063701/http://iml.edu.mk/index.php/aktivnosti/572-naucen-sobir-koneski|url-status=dead}}</ref> Подоцна, Македонската академија на науките и уметностите промовирала три изданија посветени на Конески: „Епоха Блаже Конески“ од академик [[Георги Старделов]], „Блаже Конески. Чествувања по повод јубилејот 50 години МАНУ“, приредено од академик [[Луан Старова]], и „Критички изданија за Блаже Конески“ во редакција на академик [[Милан Ѓурчинов]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novamakedonija.com.mk/zivot/kultura/%d0%bc%d0%b0%d0%bd%d1%83-%d1%9c%d0%b5-%d0%bf%d1%80%d0%be%d0%bc%d0%be%d0%b2%d0%b8%d1%80%d0%b0-%d1%82%d1%80%d0%b8-%d0%b8%d0%b7%d0%b4%d0%b0%d0%bd%d0%b8%d1%98%d0%b0-%d0%bf%d0%be%d1%81%d0%b2%d0%b5%d1%82/|title=МАНУ ќе промовира три изданија посветени на Блаже Конески|last=НМ|date=2018-12-19|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2018-12-26}}</ref> Претходно, во Небрегово била промовирана книгата „Како го читам Конески“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nezavisen.mk//mk/vesti/2018/09/85837/|title=Во Небрегово промовирана книгата „Како го читам Конески“|work=nezavisen.mk|accessdate=2018-12-26}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во чест на Конески, од 4 јуни 1997 година, [[Филолошки факултет „Блаже Конески“ - Скопје|Филолошкиот факултет]] во рамките на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје го носи негово име.<ref name="ReferenceA"/> На 5 мај 2023 година бил претставен првиот долгометражен [[документарен филм]] посветен на животот и делото на Конески, со наслов „Јанѕа“ во [[Режисер|режија]] на [[Никола Калајџиски]].<ref>[https://kinoteka.mk/јанѕа-првиот-долгометражен-докум/ „Јанѕа“, првиот долгометражен документарен филм посветен на Блаже Конески, вечерва во Кинотеката (пристапено на 11.5.2023)]</ref> Според [[Никола Гелевски]], Конески е првиот лик на модерната Македонија во целокупниот [[20 век|20. век]]. Неговата појава го „минерализира“ „мекото ткиво“ на македонската култура и тој претставува ’рбет на националниот културен развој.<ref name="ReferenceD"/> [[Влада Урошевиќ]], пак, тврди дека низ поетскиот развој на Конески, кој оставил низа антологиски песни кои го минале судот на времето и ја потврдиле својата трајност, може да се следи историјата на промените во [[македонска поезија]] во периодот по [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Според Урошевиќ, поетското дело на Конески е вградено во темелите на македонската поезија и во себе ги носи како животописот на една исклучителна личност така и соништата и траумите на својот народ.<ref>Влада Урошевиќ, „Да се истрае својата судбина (За поезијата на Блаже Конески)“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 71-76.</ref> На Конески му е посветена песната „Во мислите дом“ на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 9.</ref> == Библиографија == Творештвото на Конески е богато и опфаќа голем број прозни, поетски, есеистички и други дела:<ref>„Библиографија на поетските книги“ во: Блаже Конески, ''Птици врз кои ноќта и денот се делат: стоте песни'', Скопје: Темплум, 2014, стр. 159.</ref><ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, ''Везилка''. Скопје: Арс Ламина - публикации, Арс Либрис, 2021, стр. 78-79.</ref><ref>„Белешка за авторот“, во: Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 72-73.</ref><ref>„Куса биографија: Блаже Конески“, во: Блаже Конески, ''Поезија''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2011, стр. 240.</ref> {{refbegin|2}} * ''Гладна кокошка просо сонуе'' (едночинка, 1945) * ''[[Мостот (поема)|Мостот]]'' (Култура, 1945) * ''Правопис на македонскиот литературен јазик'' (соавтор) (1945) * ''Песни'' (со [[Ацо Шопов]], [[Славко Јаневски]], [[Гого Ивановски]] и [[Лазо Каровски]], Главен одбор на НОМС, 1946) * ''Од борбата'' (Државно книгоиздателство на Македонија, 1947) * ''[[Земјата и љубовта]]'' (Државно книгоиздателство на Македонија, 1948) * ''Македонски учебници од 19 век'' (прв дел) (1949) * ''Македонската литература во 19 век'' (прв дел) (1950) * ''[[Македонски правопис со правописен речник (1950)|Македонски правопис со правописен речник]]'' (со [[Крум Тошев]], 1950) * ''Граматика на македонскиот литературен јазик'' (прв дел, 1952) * ''Македонската литература во 19 век'' (втор дел) (1952) * ''Беседи и огледи'' (есеи, 1952) * ''За македонскиот литературен јазик'' (1952) * ''[[Песни (Блаже Конески, 1953)|Песни]]'' (Кочо Рацин, 1953) * ''Граматика на македонскиот литературен јазик'' (втор дел, 1954) * ''[[Везилка (книга)|Везилка]]'' (Култура, 1955) * ''[[Лозје (книга)|Лозје]]'' (Кочо Рацин, 1955) * ''Македонски учебници од 19 век'' (втор дел) (1959) * ''[[Везилка (второ издание)|Везилка (второ, дополнето издание)]]'' (Култура, 1961) * ''Есеи: За македонската литература'' (есеи, 1961) * ''Речник на македонскиот јазик'' (1961) * ''Песни'' (Кочо Рацин, 1963) <ref>http://gbsk.mk/eknigi/Pesni%20-%20B.Koneski.pdf {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180417121658/http://gbsk.mk/eknigi/Pesni%20-%20B.Koneski.pdf |date=2018-04-17 }} </ref> * ''Историја на македонскиот јазик'' (1965) [http://www.makedonika.org/whatsnew/history_makedonski.pdf] * ''Речник на македонскиот јазик'' (книга втора, 1965) * ''Речник на македонскиот јазик'' (книга трета, 1966) * ''[[Стерна (книга)|Стерна]]'' (Мисла, 1966) * ''Песни'' (со [[Рацин]], [[Вапцаров]], [[Коле Неделковски|Неделковски]], [[Славко Јаневски|Јаневски]], [[Ацо Шопов|Шопов]], [[Гого Ивановски|Ивановски]], [[Гане Тодоровски|Тодоровски]], [[Матеја Матевски|Матевски]], [[Петре М. Андреевски|Андреевски]], [[Анте Поповски|Поповски]], Наша книга, 1967), * ''Ракување'' (Мисла, 1969) * ''Јазикот на македонската народна поезија'' (1971) * ''Везилка'' (Македонска книга, 1971) * ''Беседи и огледи'' (1972) * ''Записи'' (Македонска книга, 1974) * ''Стари и нови песни'' (Стремеж, Прилеп, 1978) * ''Лозје и песни во проза; Места и мигови'' (Мисла, 1981) * ''Игра со дете'' (Мисла, 1982) * ''Чешмите'' (поезија, 1984) * ''Македонскиот 19. век, јазични и книжевно-историски прилози'' (1986) * ''Ликови и теми'' (есеи, 1987) * ''Послание'' (Култура, 1987) * ''[[Тиквешки зборник]]'' (студија, 1987) * ''Средба во рајот'' (Мисла, 1988) * ''Дневник од Нишка бања'' (Разгледи, 1988) * ''[[Црква (Блаже Конески)|Црква]]'' (Мисла, 1988) * ''[[Дневник по многу години]]'' (Македонска книга, 1988) * ''[[Златоврв (книга)|Златоврв]]'' (Македонска книга, 1989) * ''Поезија'' (Константин Миладинов), читање на Блаже Конески (1989) * ''[[Сеизмограф (книга)|Сеизмограф]]'' (Мисла, 1989) * ''[[Македонски места и теми]]'' (есеи, 1991), * ''[[Небесна река]]'' (Македонска книга, 1991), * ''[[Светот на легендата и песната]]'' (есеи и прилози, 1993), * ''[[Црн овен]]'' (Култура, 1993) {{refend}} == Награди == Конески е добитник на повеќе награди и признанија, како:<ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC"/> * годишната награда на [[Друштво на писателите на Македонија|ДПМ]] (1953) * наградата на Сојузот на писателите на Југолсавија (за стихозбирката „Везилка“, 1956) * „[[Награда „11 Октомври“|11 Октомври]]“ (за редакцијата на првиот том на Речникот на македонскиот јазик, 1961) * „11 Октомври“ (за „Историја на македонскиот јазик“, 1965) * наградата [[АВНОЈ (награда)|АВНОЈ]] (1966) * „11 Октомври“ (за „Записи“, 1974) * [[Награда „Кирил Пејчиновиќ“|наградата „Кирил Пејчиновиќ“]] (за преведувачки опус, 1976) * „11 Октомври“ (за животно дело, 1979) *„[[Награда Гоце Делчев|Гоце Делчев]]“ * наградата „[[Награда „Браќа Миладиновци“|Браќа Миладиновци]]“ (за „Записи“, 1974) * наградата „[[Награда „Кочо рацин“|Кочо Рацин]]“ (за „Записи“, 1974) * [[Његошева награда]] (за „Записи“, 1975) * „[[Ацо Шопов (награда)|Ацо Шопов]]“ * [[Хердерова награда]] * „Златен венец“ на [[Струшки вечери на поезијата|Струшките вечери на поезијата]] (1981) * наградата на „[[Мисла (Издавачка куќа)|Мисла]]“ (за книжевен опус, 1981) * наградата „[[Бранко Миљковиќ (награда)|Бранко Миљковиќ]]“ (1985) * наградата „[[Скендер Куленовиќ (награда)|Скендер Куленовиќ]]“ (1985) * наградата на Сојузот на писателите на [[СССР]] * [[Награда „13 Ноември“|наградата „13 Ноември“]] (за „Македонскиот 19 век“, 1986) * Вуковата награда на КЛЗ на Србија (1987) * Рациновото признание (за „Дневник по многу години“, 1988) * наградата „Книга на годината“ (за „Сеизмограф“, 1989) == Поврзано == *[[Спомен-дом „Блаже Конески“]] *[[Македонска академија на науките и уметностите]] *[[Список на македонски писатели]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Blaže Koneski}} * [http://damj.manu.edu.mk/pdf/0012%20Makedonski%20pravopis.pdf ''Македонски правопис со правописен речник'' (1950), Блаже Конески и Крум Тошев] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110924094843/http://damj.manu.edu.mk/pdf/0012%20Makedonski%20pravopis.pdf |date=2011-09-24 }} * [http://gbsk.mk/eknigi/Pesni%20-%20B.Koneski.pdf ''Песни'' (1953) - Блаже Конески] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180417121658/http://gbsk.mk/eknigi/Pesni%20-%20B.Koneski.pdf |date=2018-04-17 }} * [http://www.scribd.com/full/47267365?access_key=key-251di0qqt9dw1wmdzoh ''Македонскиот јазик во развојот на словенските литературни јазици'' (1968), Блаже Конески ] * [http://mling.ru/iazik/makedonski/history_makedonski/ ''Историја на македонскиот јазик'' (1986) - Блаже Конески] {{Добитници на златен венец}} {{Македонска книжевност}} {{МАНУ}} {{Претседател на МАНУ}} {{Ректори на УКИМ}} {{Нормативна контрола}} __ИНДЕКС__ {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Конески, Блаже}} [[Категорија:Македонски писатели]] [[Категорија:Македонски поети]] [[Категорија:Добитници на Златен венец на Струшките вечери на поезијата]] [[Категорија:Членови на ДПМ]] [[Категорија:Македонски јазичари]] [[Категорија:Македонски слависти]] [[Категорија:Македонски македонисти]] [[Категорија:Луѓе од Прилеп]] [[Категорија:Луѓе од Небрегово]] [[Категорија:Ректори на УКИМ]] [[Категорија:Претседатели на ДПМ]] [[Категорија:Претседатели на МАНУ]] [[Категорија:Добитници на наградата „АВНОЈ“]] [[Категорија:Добитници на наградата „13 Ноември“]] [[Категорија:Апсолвенти на Софискиот универзитет]] [[Категорија:Добитници на наградата „Браќа Миладиновци“]] [[Категорија:Академици на САНУ]] [[Категорија:Членови на Словенечката академија на науките и уметностите]] [[Категорија:Членови на Босанската академија на науките и уметностите]] [[Категорија:Носители на орденот „Знак на Честа“]] qnmv2wnkt2wcrtm3hvhqu3ke7t6pove 0 1742 5300305 5292170 2024-12-04T09:25:13Z ГП 23995 /* Детство и рано образование: 1818–1836 */ 5300305 wikitext text/x-wiki {{Infobox philosopher |region = |era = |color = #B0C4DE |image = Karl Marx_001.jpg |caption = Marx in 1875 |birth_name = Карл Хајнрих Маркс |birth_date = {{Birth date|df=yes|1818|05|05}} |birth_place = [[Трир]], [[Кралство Прусија]] |death_date = {{Death date and age|df=yes|1883|03|14|1818|05|05}} |death_place = [[Лондон]], [[Велика Британија]] |residence = |nationality = [[Кралство Прусија|Прус]], [[Германци|Германец]] |religion =Атеист |school_tradition = [[Марксизам]], [[Комунизам]], [[Социјализам]], [[Материјализам]] |signature =Karl Marx Signature.svg |main_interests = политика, економија, [[филозофија]], [[социологија]], историја, [[класна борба]], |influences = |influenced = |notable_ideas = прото-ефективна теорија на побарувачка, теорија на ендогенични пари, поим за монетарна производна економија, конфликтна теорија на распределбата на доходот, разменска вредност, разлика меѓу труд и работна сила, вишок вредност, опаѓачка стапка на профит, побивање на Законот на Сеј, апсолутна земјишна рента, дополнителни начини на производство, класната борба води кон диктатура на пролетаријатот ||death_cause=Бронхитис и плевритис}} '''Карл Маркс''' ({{lang-de|Karl Marx}}; [[Трир]], [[5 мај]] [[1818]] - [[Лондон]], [[14 март]] [[1883]]) — [[Германија|германски]] [[филозофија|филозоф]], [[политичка економија|политички економист]], историчар, социолог, политички теоретичар, новинар и комунистички [[револуција|револуционер]]. Еден е од најистакнатите претставници на Меѓународното здружение на работниците (попознато како [[Прва интернационала]]) и е втемелувач на [[марксизам|марксизмот]]. За најважно негово дело се смета обемната четири-томна расправа „[[Капиталот (Маркс)|Капиталот]]“. Роден во [[Трир]], Германија во граѓанско семејство, кое во периодот на неговото раѓање од [[јудаизам]] преминува во [[христијанство]]. Неговиот татко бил адвокат, човек восхитен од идеалите на [[Француска револуција|Француската револуција]], со длабоки либерални чувства, во чиј дух го воспитувал и својот син. Маркс студирал право и филозофија на универзитетите во Бон, Берлин и Јена. Тој се оженил со Џени фон Вестфален во 1843 година. Поради своите политички публикации, Маркс останал без државјанство и со децении живеел во егзил со својата сопруга и децата во Лондон, каде продолжил да ја развива својата мисла во соработка со германскиот мислител Фридрих Енгелс и да ги објавува своите списи, истражувајќи во читалната на Британскиот музеј. Негови најпознати дела се памфлетот од 1848 година, Комунистичкиот манифест и четири-томниот ''Das Каpitаl''. Неговата политичка и филозофска мисла има огромно влијание врз интелектуалната, економската и политичката историја на 20 век. Во 1999 година, Маркс е прогласен за мислител на милениумот, во 2005 година за светски најголем филозоф и во 2013 година за светски најдобар научник. Критичките теории на Маркс за општеството, економијата и политиката - колективно сфатени како марксизам - тврдат дека човечките општества се развиваат преку класна борба. Во капитализмот, ова се манифестира во конфликт помеѓу владејачките класи (познати како буржоазија) кои ги контролираат средствата за производство и работничките класи (познати како пролетаријат) што ги создаваат овие средства со продажба на нивната работна сила за возврат за плати. Применувајќи критички пристап познат како историски материјализам, Маркс предвиде дека, како и претходните социо-економски системи, капитализмот произведува внатрешни тензии што ќе доведат до физичко и вредносно уништување на неговиот капитал (конфликт меѓу раширувањето на производството и оплодувањето на вредноста)<ref>{{Наведена книга|title=Капиталот, том трети|last=Маркс|first=Карл|publisher=Мисла|year=1976|isbn=|location=Скопје|pages=226-229}}</ref> и негова замена со нов систем познат како комунизам преку победоносна класна борба извојувана од работничката класа. Но, истовремено Маркс предупреди на причини со спротивно дејство „зошто ова паѓање не е поголемо или побрзо ... влијанија со спротивни дејства, кои го попречуваат и укинуваат дејството на општиот закон и нему му даваат карактер само на тенденција, поради што паѓањето на општата профитна норма ние го означивме како тенденциско паѓање.“<ref>{{Наведена книга|title=Капиталот, том трети|last=Маркс|first=Карл|publisher=Мисла|year=1976|isbn=|location=Скопје|pages=213-220}}</ref> За Маркс, класните антагонизми под капитализмот, делумно поради неговата нестабилност и природа склона кон економски кризи, би резултирале со развој на класната свест на работничката класа, водејќи до нејзино освојување на политичката власт и на крајот воспоставување на бескласно, комунистичко општество составено од слободно здружени производители. Маркс активно се залагал за негово спроведување, тврдејќи дека работничката класа треба да спроведе организирана револуционерна акција за соборување на капитализмот и да донесе социјално-економска еманципација. Маркс е опишан како една од највлијателните личности во историјата на човекот, а неговото дело е и пофалено и критикувано. Неговата работа во економијата постави основа за поголем дел од тековното разбирање на трудот и неговиот однос со капиталот и последователната економска мисла. Многу интелектуалци, работнички синдикати, уметници и политички партии ширум светот се под влијание на работата на Маркс, при што многумина ги модифицираа или адаптираа неговите идеи. Обично Маркс е наведен како еден од главните архитекти на модерната општествена наука. == Животопис == === Детство и рано образование: 1818–1836 === Маркс е роден на 5 мај 1818 година од Хајнрих Маркс (1777–1838) и Хенриет Пресбург (1788–1863). Роден е на Брукенгасе 664 во Трир, град тогаш дел од провинцијата Долна Рајна во Кралството Прусија. Маркс бил етнички Евреин. Неговиот дедо бил холандски рабин, додека неговата татковска линија ги снабдувала рабините на Триер уште од 1723 година, улога што ја презел неговиот дедо Мајер Халеви Маркс. Неговиот татко, како дете познат како Хершел, бил првиот во лозата што добил секуларно образование. Тој станал адвокат со удобен приход на висока средна класа; покрај неговите приходи како адвокат, семејството поседувало голем број лозја на Мосел. Пред раѓањето на неговиот син, и по аболицијата на еврејската еманципација во Рајнска област, Хершел се преобратил од [[Јудаизам|јудаизам]] во државната Евангелистичка црква на [[Прусија]], преземајќи го германскиот име Хајнрих наместо еврејското Хершел. Во голема мера нерелигиозен, Хајнрих бил човек на просветителството, заинтересиран за идеите на филозофите Имануел Кант и Волтер. Како класичен либерал, тој учествувал во агитација за устав и реформи во Прусија, во тоа време апсолутна монархија. Во 1815 година, Хајнрих Маркс започнал да работи како адвокат и во 1819 година го преселил своето семејство на имот од десет соби во близина на Порта-Нигра. Неговата сопруга, Хенриет Пресбург, беше холандска Еврејка од просперитетно деловно семејство кое подоцна ја основало компанијата Филипс Електроникс. Нејзината сестра Софи Пресбург (1797–1854) се омажила со Лион Филипс (1794–1866) и била баба на Герард и Антон Филипс и прабаба на Фриц Филипс. Лион Филипс бил богат холандски производител на тутун и индустријалец, кај кого Карл и Џени Маркс подоцна често доаѓале да се потпираат за заеми додека биле прогонети во Лондон. Малку е познато за детството на Маркс. Третото од девет деца, тој станал најстариот син кога неговиот брат Мориц починал во 1819 година. Маркс и неговите преживеани браќа и сестри, Софи, Херман, Хенриет, Луис, Емили и Каролина, биле крстени во Лутеранската црква во август 1824 година, а нивната мајка во ноември 1825 година. Маркс приватно се школувал од неговиот татко сè до 1830 година, кога бил запишан во средното училиште во Трир, чиј директор Хуго Витенбах бил пријател на неговиот татко. Вработувајќи многу либерални хуманисти како учители, Витенбах ја разгневил локалната конзервативна влада. Подоцна, полицијата извршила рација во училиштето во 1832 година и открила дека меѓу учениците се дистрибуира литература за поддршка на политички либерализам. Сметајќи ја дистрибуцијата на таков материјал за акт на заведување, властите вовеле реформи и замениле неколку вработени за време на школувањето на Маркс. Во октомври 1835 година на 17-годишна возраст, Маркс отпатувал до Универзитетот во Бон, сакајќи да студира филозофија и литература, но неговиот татко инсистирал на право како попрактична професија. Поради состојба наведена како „слаби гради“, Маркс бил ослободен од воената обвркса кога наполнил 18 години. Додека бил на Универзитетот во Бон, Маркс се приклучил на Поетскиот клуб, група во која се наоѓале политички радикали кои биле под надзор на полицијата. Маркс, исто така, се придружил на клубот за пиење Трир Таверн (германски: Landsmannschaft der Treveraner), во еден момент служејќи како клупски претседател. Покрај тоа, Маркс бил вклучен во одредени расправии, од кои некои станале сериозни: во август 1836 година учествувал во двобој со член на универзитетскиот корпус Борусија. Иако неговите оценки во првиот семестар биле добри, тие наскоро се влошиле, што го навело неговиот татко да го премести на посериозниот Универзитет во Берлин. === Хегелијанизам и рано новинарство: 1836–1843 === Поминувајќи ги летото и есента 1836 година во Трир, Маркс станал посериозен во врска со студиите и неговиот живот. Тој се верил со Џени фон Вестфален, образована бароница од пруската владејачка класа која го познавала Маркс уште од детството. Бидејќи таа ја прекинала свршувачката со еден млад аристократ за да биде со Маркс, нивната врска била општествено контроверзна поради разликите меѓу нивното религиозно и класно потекло, но Маркс се спријатил со нејзиниот татко Лудвиг фон Вестфален (либерален аристократ) и подоцна му ја посветил својата докторска теза. Седум години по свршувачката, на 19 јуни 1843 година, тие се венчале во протестантска црква во Кројцнах. Во октомври 1836 година, Маркс пристигнал во Берлин, запишувајќи се на правен факултет и изнајмил соба во Мителштрасе. За време на првиот семестар, Маркс присуствувал на предавањата на Едуард Ганс (кој ја претставувал прогресивното Хегелијанско становиште, образложено на рационалниот развој во историјата, потенцирајќи ги особено неговите слободарски аспекти и важноста на социјалното прашање) и на Карл фон Савињи (кој го претставувал Историската школа на правото). Иако студирал право, тој бил фасциниран од филозофијата и барал начин да ги комбинира двете, верувајќи дека „без филозофија ништо не може да се постигне“. Маркс се заинтересирал за неодамна починатиот германски филозоф Георг Вилхелм Фридрих Хегел, за чии идеи тогаш се дебатирало меѓу европските филозофски кругови. За време на едно закрепнување во Штралау, тој се приклучил на Докторскиот клуб (Doktorklub), студентска група која ги дискутирала Хегеловите идеи и преку нив се инволвирал во група на радикални мислители познати како Младо-хегелијанци во 1837 година. Тие собирале околу Лудвиг Фојербах и Бруно Бауер, со тоа што Маркс развил особено блиско пријателство со Адолф Рутенберг. Како Маркс, и Младо-хегелијанци биле критички настроени кон метафизичките претпоставки на Хегел, но го присвоиле неговиот дијалектички метод за да го критикуваат воспоставеното општество, политика и религија од левичарска перспектива. Таткото на Маркс починал во мај 1838 година, што резултирало со намален приход за семејството. Маркс бил емотивно близок со својот татко и му го вреднувал сеќавањето по неговата смрт. До 1837 година, Маркс пишувал фиктивна и нефиктивна литература, откако завршил краток роман насловен „Шкорпија и Феликс“, драма насловена „Оуланем“, како и голем број љубовни песни посветени на Џени фон Вестфален, иако ниту едно од ова рано творештво не било објавено за време на неговиот живот. Маркс наскоро ја напуштил книжевноста за други занимања, вклучително и проучување на англискиот и италијанскиот јазик, историја на уметност и превод на латински класици. Тој започнал соработка со Бруно Бауер за уредување на Хегеловата „Филозофија на религијата“ во 1840 година. Маркс се ангажирал во пишување на својата докторска теза насловена „Разликата помеѓу Демокритовата и Епикурејската филозофија на природата“, што ја завршил во 1841 година. Била опишана како „смел и оригинален труд во кој Маркс тргнал да покаже дека теологијата мора да попушти пред супериорната мудрост на филозофијата.“ Есејот бил контроверзен, особено меѓу конзервативните професори на Универзитетот во Берлин. Наместо тоа, Маркс решил својата теза да ја достави до либералниот универзитет во Јена, чиј факултет му го доделил докторантот во април 1841 година. Бидејќи Маркс и Бауер биле двајцата атеисти, во март 1841 година тие започнале да планираат издавање на списание насловено Archiv des Atheismus (Атеистички Архиви), но до тоа никогаш не дошло. Во јули, Маркс и Бауер отпатувале во Бон од Берлин. Таму ја скандализирале својата класа, опивајќи се, смеејќи се во црква и галопирајќи низ улиците на магариња. Маркс размислувал за академска кариера, но оваа негова амбиција била опструирана од растечкото спротивставување на владата на класичниот либерализам и на младите хегелијанци. Маркс се преселил во Келн во 1842 година, каде што станал новинар, пишувајќи за радикалниот весник Rheinische Zeitung (Рајнски Вести), изразувајќи ги своите рани ставови за социјализам и за неговиот развивачки интерес за економија. Маркс ги критикувал десничарските европски влади, како и фигурите во либералните и социјалистичките движења, за кои сметал дека се неефикасни или контрапродуктивни. Весникот го привлекол вниманието на цензорите на пруската влада, кои пред секое печатење го проверувале секој број за заводлив материјал, како што Маркс се жалел: „Нашиот весник треба да се претстави на полицијата за да се шмрка, и ако полицискиот нос намириса нешто нехристијанско или не-пруско, весникот не смее да се појавува.“ Откако Рајнише Цајтунг објавил статија во која силно ја критикувал руската монархија, Цар Николај I побарал да биде забранет, а владата на Прусија го исполнила барањето во 1843 година. === Париз: 1843–1845 === Во 1843 година, Маркс станал соуредник на новиот, радикален левичарски париски весник, Deutsch-Französische Jahrbücher (Германско-француски записи), а потоа бил поставен од германскиот социјалист Арнолд Руге за да ги обедини германските и француските радикали и на тој начин Маркс и неговата сопруга се преселиле во Париз во октомври 1843 година. Првично живеејќи заедно со Руге и неговата сопруга на 23 Rue Vaneau, тие ги сметале условите на живеење за тешки, па се иселиле по раѓањето на нивната ќерка Џени во 1844 година. Иако имал намера да привлече писатели од Франција и од германските држави, Jahrbücher бил доминиран од германски писатели и единствениот негермански писател бил прогонетиот руски анархистички колективист Михаил Бакунин. Маркс придонел два есеи за весникот, „Вовед во прилог кон критиката на Хегеловата филозофија на правото“ и „За еврејското прашање“, последниот есеј воведувајќи го неговото верување дека пролетаријатот е револуционерна сила и обележувајќи го неговото прифаќање на комунизмот. Било објавено само едно издание, но било прилично успешно, во најголем дел заради вклучувањето на сатиричните оди на Хајнрих Хајн за кралот Лудвиг од Баварија, што ги предизвикало германските држави да го забранат весникот и ги запленат увезените копии (Руге сепак одбил да финансира објавување на дополнителни изданија и неговото пријателство со Маркс прекинало). По затворањето на весникот, Маркс започнал да пишува за единствениот нецензуриран радикален весник на германски јазик, Vorwärts! (Напред!). Со седиште во Париз, весникот бил поврзан со Сојузот на праведните, утопистичко социјалистичко тајно друштво на работници и занаетчии. Маркс присуствувал на некои од нивните состаноци, но не се приклучил. Во Vorwärts!, Маркс ги рафинирал своите ставови за социјализмот засновани врз идеите на Хегел и Фојербах за дијалектички материјализам, и во исто време критикувајќи ги либералите и другите социјалисти кои делувале во Европа. На 28 август 1844 година, Маркс се запознал со германскиот социјалист Фридрих Енгелс во Café de la Régence, кога практично започнало нивното доживотно пријателство. Енгелс му ја покажал на Маркс својата неодамна објавена книга „Положбата на работничката класа во Англија во 1844 година“, убедувајќи го Маркс дека работничката класа ќе биде агент и инструмент на последната револуција во историјата. Наскоро, Маркс и Енгелс соработувале на критика кон филозофските идеи на поранешниот пријател на Маркс, Бруно Бауер. Ова дело било објавено во 1845 година како „Светото семејство“. Иако бил критичен кон Бауер, Маркс сè повеќе бил под влијание на идеите на младите хегелијанци Макс Штирнер и Лудвиг Фојербах, но на крајот Маркс и Енгелс го напуштиле и Фојербаховиот материјализам. За време кога живеел на 38 Rue Vanneau во Париз (од октомври 1843 до јануари 1845 година), Маркс се ангажирал на интензивно проучување на политичката економија (Адам Смит, Дејвид Рикардо, Џејмс Мил и други), француските социјалисти (особено Клод Анри Сен-Симон и Шарл Фурие) и историјата на Франција. Проучувањето на политичката економија е проучување што Маркс го продолжил до крајот на својот живот и резултирало со неговото големо економско дело – четири томна книга наречена „Капиталот“. Марксизмот во голем дел се заснова на три влијанија: Хегеловата дијалектика, францускиот утопистички социјализам и англиската економија. Заедно со неговото претходно проучување на дијалектиката на Хегел, проучување што Маркс го направил за ова време во Париз значело дека сите главни компоненти на (Маркс-Енгелсовиот) марксизам биле воспоставени до есента 1844 година. Маркс постојано се оддалечувал од своето проучување на политичката економија - не само со вообичаените дневни барања од тоа време, туку дополнително со уредување на радикален весник, а подоцна и со организирање и насочување на напорите на политичка партија за време на годините на потенцијално револуционерно народно востание на граѓанството. Сепак, Маркс секогаш се враќал на своите економски студии: тој се обидувал „да ги разбере внатрешните закони на капитализмот“. Скицата на марксизмот дефинитивно се формирала во умот на Карл Маркс до крајот на 1844 година. Навистина, многу одлики на марксистичкиот поглед на светската политичка економија биле разработени во големи детали, но Маркс требал да ги напише сите детали на неговиот поглед на економскиот свет заради понатамошно разјаснување на новата економска теорија во неговиот ум. Според тоа, Маркс ги напишал „Економско-филозофските ракописи“. Овие ракописи опфаќаат бројни теми, детализирајќи го концептот на Маркс за отуѓен труд. Сепак, до пролетта 1845 година неговото продолжено проучување на политичката економија, капиталот и капитализмот го довело Маркс до верувањето дека новата политичка економска теорија за која се залагал - научен социјализам - треба да биде изградена врз основа на темелно развиен материјалистички поглед на светот. „Економско-филозофските ракописи од 1844 година“ биле напишани помеѓу април и август 1844 година, но наскоро Маркс препознал дека ракописите биле под влијание на некои недоследни идеи на Лудвиг Фојербах. Соодветно на тоа, Маркс ја препознал потребата да раскине со филозофијата на Фојербах во корист на историскиот материјализам, така што една година подоцна (во април 1845 година) по преселбата од Париз во Брисел, Маркс ги напиша своите единаесет „Тези за Фојербах“. „Тезите за Фојербах“ се најпознати по единаесеттата теза, во која се вели дека „филозофите го толкувале светот само на различни начини, работата е да се измени“. Ова дело содржи Марксова критика на материјализмот (поради неговата контемплативност), на идеализмот (поради сведување на практиката во теорија), критикувајќи ја филозофијата што ја поставила апстрактната реалност над физичкиот свет. Така, ова дело го вовел првиот поглед на историскиот материјализам на Маркс, аргументот дека светот не се менува со идеи, туку со реална, физичка, материјална активност и практика. Во 1845 година, по приемот на барање од прускиот крал, француската влада го затворила Vorwärts!, а министерот за внатрешни работи Франсоа Гизо го протерал Маркс од Франција. Во овој момент, Маркс се преселил од Париз во Брисел, каде Маркс се надевал дека уште еднаш ќе го продолжи своето проучување на капитализмот и политичката економија. === Брисел: 1845-1848 === Не можејќи да престојува во Франција или да се пресели во Германија, Маркс решил да емигрира во Брисел во февруари 1845 година. Сепак, за да остане во Белгија, тој морал да гарантира дека нема да објавува ништо на теми од современата политика. Во Брисел, Маркс се поврзал со други протерани социјалисти од цела Европа, вклучувајќи ги Мозес Хес, Карл Хајнцен и Јосиф Вејдемејер. Во април 1845 година, Енгелс се преселил од Бармен, Германија во Брисел за да се приклучи на Маркс и растечкиот кадар на членови на Сојузот на Праведните кои сега барале дом во Брисел. Подоцна, Мери Брнс, долгогодишна придружничка на Енгелс, го напуштила Манчестер, Англија за да се приклучи на Енгелс во Брисел. Во средината на јули 1845 година, Маркс и Енгелс го напуштиле Брисел за Англија за да ги посетат водачите на чартистите, социјалистичко движење во Велика Британија. Ова било прво патување на Маркс во Англија и Енгелс бил идеален водич за патувањето. Енгелс веќе поминал две години во Манчестер од ноември 1842 до август 1844 година. Не само што Енгелс веќе го знаел англискиот јазик, тој исто така развил блиски односи со многу чартистички водачи. Навистина, Енгелс служел како известувач за многу чартистички и социјалистички англиски весници. Маркс го искористил патувањето како можност да ги испита економските ресурси што биле достапни за студирање во разни библиотеки во Лондон и Манчестер. Во соработка со Енгелс, Маркс исто така се залагал да напише книга која честопати се смета како негов најдобар третман на концептот на историскиот материјализам, „Германската идеологија“. Во ова дело, Маркс раскинал со Лудвиг Фојербах, Бруно Бауер, Макс Штирнер и остатокот од Младите Хегелијанци, додека тој исто така раскинал со Карл Грун и другите „вистински социјалисти“ чии филозофии сè уште се засновале на „идеализмот“. Во „Германската идеологија“, Маркс и Енгелс конечно ја комплетирале својата филозофија, која се засновала исклучиво на материјализам како единствена моторна сила во историјата. „Германската идеологија“ е напишана во хумористично-сатирична форма, но дури и оваа сатирична форма не ја спасила книгата од цензура. Како и многу други негови рани написи, „Германската идеологија“ не би била објавена во време на животот на Маркс и била објавена дури во 1932 година. После завршувањето на „Германската идеологија“, Маркс го насочил своето внимание кон дело кое имало за цел да ја разјасни сопствената позиција во однос на „теоријата и тактиката“ на едно вистинско „револуционерно пролетерско движење“ кое ќе делува од гледна точка на една навистина „научна материјалистичка“ филозофија. Ова дело било наменето да направи разлика помеѓу утописките социјалисти и Марксовата сопствена научна социјалистичка филозофија. Со оглед на тоа што утопистите веруваа дека луѓето мора да бидат убедувани да се приклучат на социјалистичкото движење, начинот на кој човек мора да биде убеден да прифати какво било поинакво верување, Маркс знаел дека луѓето во повеќето прилики ќе имаат тенденција да постапуваат во согласност со сопствените економски интереси, на тој начин повикувајќи се на цела класа (работничката класа во овој случај) со широк повик кон најдобриот материјален интерес на класата ќе биде најдобриот начин да се мобилизира широката маса на таа класа за да се направи револуција и да се промени општеството. Ова било намерата на новата книга што ја планирал Маркс, но за да помине ракописот кај владините цензори тој ја нарече книгата „Сиромаштијата на филозофијата“ (1847) и ја понудил како одговор на „ситната буржоаска филозофија“ на францускиот анархистички социјалист Пјер-Жозеф Прудон како што е искажана во неговата книга „Филозофија на сиромаштијата“ (1840). Овие книги ги поставиле темелите на најпознатото дело на Маркс и Енгелс, политички памфлет што оттогаш стана познато како „Комунистичкиот манифест“. Додека престојувал во Брисел во 1846 година, Маркс ја продолжил својата врска со тајната радикална организација Сојузот на Праведните. Како што е наведено погоре, Маркс мислел дека Сојузот е само еден вид радикална организација што е потребна за да се поттикне работничката класа на Европа кон масовно движење што ќе донесе револуција на работничката класа. Како и да е, за организирање на работничката класа во масовно движење, Сојузот морал да престане со својата „тајна“ или „подземна“ ориентација и да работи на отворен терен како политичка партија. Членовите на Сојузот на крајот се убедиле во овој поглед. Според тоа, во јуни 1847 година Сојузот бил реорганизиран од нејзиното членство во ново отворено „надземно“ политичко здружение кое се обраќало директно до работничката класа. Ова ново отворено политичко здружение било наречено Сојуз на комунисти. И Маркс и Енгелс учествувале во изготвување на програмата и организациските принципи на новиот Сојуз на комунисти. Кон крајот на 1847 година, Маркс и Енгелс започнале да го пишуваат она што ќе стане нивно најпознато дело - програма за акција на Сојузот на комунисти. Напишано заедно од Маркс и Енгелс од декември 1847 до јануари 1848 година, „Комунистичкиот манифест“ за првпат бил објавен на 21 февруари 1848 година. „Комунистичкиот манифест“ ги изложил идеите на новиот Сојуз на комунисти. Бидејќи повеќе не било тајно здружение, Сојузот на комунисти сакал да ги разјасни целите и намерите пред јавноста отколку да ги крие своите верувања како што правел Сојузот на праведните. Воведните редови на памфлетот ја поставија основата на марксизмот: „Историјата на сите досегашни општества е историја на класни борби.“ Продолжува да ги испитува антагонизмите за кои Маркс тврди дека настанале во судирите на интереси помеѓу буржоазијата (богатата капиталистичка класа) и пролетаријатот (индустриската работничка класа). Поаѓајќи од ова, Манифестот го претставува аргументот зошто Сојузот на комунисти, наспроти другите социјалистички и либерални политички партии и групи во тоа време, навистина делувал во интерес на пролетаријатот да го собори капиталистичкото општество и да го замени со социјализам. Подоцна истата година, Европа доживеала серија протести, бунтови и честопати насилни востанија што станаа познати како Револуциите од 1848 година. Во Франција, револуцијата доведе до соборување на монархијата и формирање на Француската Втора Република. Маркс поддржувал ваква активност и добивајќи значително наследство од неговиот татко (задржано од неговиот вујко Лионел Филипс по смртта на таткото на Маркс во 1838 година) или од 6000 или 5000 франци тој, наводно, искористил третина од таа сума за да ги вооружи белгиските работници кои планирале револуционерна акција. Иако вистинитоста на овие обвинувања е спорна, белгиското Министерство за правда го обвинило Маркс за тоа, го уапсило, па тој бил принуден да избега назад во Франција, каде под новата републиканска влада на власт верувал дека тој би бил безбеден. === Келн: 1848–1849 === Привремено населувајќи се во Париз, Маркс го пренел извршниот штаб на Сојузот на комунисти во градот и исто така формирал Германски работнички клуб со разни германски социјалисти кои живееле таму. Во надеж дека ќе ја види револуцијата проширена во Германија, во 1848 година Маркс се преселил назад во Келн, каде започнал да издава леток под наслов „Барањата на Комунистичката партија во Германија“, во кој тој расправал само за четири од десетте точки на „Комунистичкиот манифест“, верувајќи дека во Германија во тоа време буржоазијата мора да ја собори феудалната монархија и аристократијата пред пролетаријатот да може да ја собори буржоазијата. На 1 јуни, Маркс започнал со објавување на дневен весник, Neue Rheinische Zeitung, кој тој го помогнал финансирањето преку неодамнешното наследство од неговиот татко. Создаден да објавува вести од цела Европа со негово марксистичко толкување на настаните, весникот го прикажал Маркс како примарен писател и доминантно уредничко влијание. Додека бил уредник на весникот, Маркс и другите револуционерни социјалисти биле редовно малтретирани од полицијата и Маркс бил изведен пред суд во неколку наврати, соочувајќи се со разни обвинувања, вклучувајќи навредување на главниот јавен обвинител, сторен новинарски прекршок и поттикнување на вооружен бунт преку бојкот на даноци, иако секој пат бил ослободуван. Во меѓувреме, демократскиот парламент во Прусија се распаднал и кралот, Фредерик Вилијам IV, вовел нов кабинет од неговите реакционерни поддржувачи, кои спровеле контра-револуционерни мерки за протерување на левичарските и другите револуционерни елементи од земјата. Како резултат, Neue Rheinische Zeitung наскоро бил задушен и на Маркс му било наредено да ја напушти земјата на 16 мај. Маркс се вратил во Париз, кој тогаш бил под контрола на реакционерна контра-револуција и епидемија на колера и наскоро бил протеран од градските власти, кои го сметале за политичка закана. Со својата сопруга Џени очекувајќи го своето четврто дете и не можејќи да се врати назад во Германија или Белгија, во август 1849 година тој побарал прибежиште во Лондон. === Преселба во Лондон и понатамошни дела: 1850–1860 === Маркс се преселил во Лондон на почетокот на јуни 1849 година и останал со адреса на живеење во градот до крајот на својот живот. Главниот штаб на Сојузот на комунисти се преселил исто така во Лондон. Сепак, во зимата 1849-1850 година се случил расцеп во редовите на Сојузот на комунисти кога една фракција во Сојузот предводена од Август Вилих и Карл Шапер започнала да агитира за непосредно востание. Вилих и Шапер верувале дека откако Сојузот на комунисти ќе го иницира востанието, целата работничка класа од цела Европа ќе се крене „спонтано“ за да му се придружи, создавајќи револуција низ цела Европа. Маркс и Енгелс протестирале дека таквото непланирано востание од страна на Сојузот на комунисти е „авантуристичко“ и ќе биде самоубиство за Сојузот на комунисти. Таквото востание како што било пропагирано од групата на Шапер и Вилих, лесно би било уништено од полицијата и вооружените сили на реакционерните влади на Европа. Маркс тврдел дека ова ќе предизвика пропаст за самиот Сојуз на комунисти, тврдејќи дека промените во општеството не се постигнуваат преку ноќ преку напорите и волјата на неколку луѓе. Наместо тоа, промените се предизвикани со научна анализа на економските состојби во општеството и движејќи се кон револуција низ различни фази на социјален развој. Во сегашната фаза на развој (околу 1850 година), по поразот на востанијата низ цела Европа во 1848 година, Маркс сметал дека Сојузот на комунисти треба да ја охрабри работничката класа да се обедини со прогресивните елементи на растечката буржоазија за да ја победи феудалната аристократија за прашања што вклучуваат барања за владини реформи, како уставна република со слободно избрани собранија и универзално (машко) избирачко право. Со други зборови, работничката класа мора да се здружи со буржоаските и демократските сили за да се дојде до успешен завршеток на буржоаската револуција пред да се нагласи агендата на работничката класа и револуцијата на работничката класа. По долга борба која се заканувала да го уништи Сојузот на комунисти, мислењето на Маркс преовладило и на крајот групата на Вилих и Шапер го напуштила Сојузот на комунисти. Во меѓувреме, Маркс исто така многу се ангажирал во социјалистичкото Образовно здружение на германските работници. Здружението ги одржувало своите состаноци на улицата „Голема ветерница“, Сохо, централна лондонска област за разонода. Оваа организација била исто така приклештена од внатрешна борба меѓу нејзините членови, од кои некои го следеле Маркс, додека други ја следеле фракцијата на Шапер и Вилих. Прашањата во овој внатрешен раскол биле истите прашања покренати во внатрешниот расцеп во рамките на Сојузот на комунистите, но Маркс ја загубил борбата со фракцијата на Шапер и Вилих во рамките на Образовното здружение на германските работници и на 17 септември 1850 година поднел оставка од Здружението. Во Лондон, Вилих станал соработник на францускиот револуционерен и политички прогоненик Емануел Бартелми. Според Вилхелм Либкнехт, Вилих и Бартелми ковале заговор да го убијат Карл Маркс затоа што, според нив, бил премногу конзервативен. Вилих јавно го навредил Маркс и го предизвикал на двобој, со кој Маркс одбил да се бори. Наместо тоа, Вилих бил предизвикан од еден млад соработник на Маркс, Конрад Шрам. Двобојот со пиштол се случил во Белгија затоа што двобоите биле забранети со закон во Велика Британија. Бартелми делувал како втора рака на Вилих. Шрам бил ранет во главата, но го преживеал двобојот. Бартелми бил обесен во Лондон во 1855 година, откако пукал и го убил својот работодавец и уште еден човек. === New-York Daily Tribune и новинарство === Во раниот период во Лондон, Маркс се посветил скоро исклучиво на револуционерни активности, така што неговото семејство претрпело екстремна сиромаштија. Негов главен извор на приход бил Енгелс, чиј извор бил неговиот богат индустријалец татко. Во Прусија како уредник на сопствен весник и како придонесувач на други идеолошки наклонети весници, Маркс можел да дојде до својата публика, работничката класа. Во Лондон, без финансии да води весник, тој и Енгелс се свртиле кон меѓународното новинарство. Во една фаза тие биле објавувани од шест весници во Англија, САД, Прусија, Австрија и Јужна Африка. Главната заработка на Маркс потекнувала од неговата работа како европски дописник, од 1852 до 1862 година, за New-York Daily Tribune, како и од авторство на написи за повеќе „буржоаски“ весници. Марксовите написи биле преведени од германски јазик од Вилхелм Пипер, сè додека неговото владеење на англиски јазик не станало соодветно. New-York Daily Tribune бил основан во април 1841 година од Хорас Гријли. Неговата редакција содржела прогресивни буржоаски новинари и издавачи, меѓу нив Џорџ Рипли и новинарот Чарлс Дана, кој бил главен уредник. Дана, фуриерист и аболиционист, бил врската на Маркс. New-York Daily Tribune бил превозно средство за Маркс да стигне до трансатлантската јавност за да води „скриена војна“ против Хенри Чарлс Кери. Весникот имал широк повик до работничката класа од своето основање, чинејќи два центи, бил евтин и, со околу 50 000 примероци по број, неговиот тираж бил најголем во САД. Неговиот уреднички дух бил прогресивен и неговиот анти-ропски став го одразувал тој на Хорас Гријли. Првиот напис на Маркс, за британските парламентарни избори, бил објавен на 21 август 1852 година. На 21 март 1857 година Дана го известил Маркс дека, поради економската рецесија, само еден напис неделно ќе се плаќа, објавен или не. Другите ќе бидат платени само доколку бидат објавени. Маркс ги испраќал своите написи во вторник и петок, но, во октомври, New-York Daily Tribune ги отпуштил сите свои дописници во Европа, освен Маркс и Б. Тејлор, и го редуцирал Маркс на седмичен напис. Помеѓу септември и ноември 1860 година, биле објавени само пет написи. После шестмесечен интервал, Маркс продолжил со придонесите во септември 1861 до март 1862, кога Дана му напишал да го информира дека немало повеќе простор во New-York Daily Tribune за извештаи од Лондон, поради американски домашни работи. Во 1868 година, Дана формирал сопернички весник, New York Sun, чиј главен и одговорен уредник бил тој. Во април 1857 година, Дана го поканил Маркс да придонесе статии, главно за воена историја, за Новата американска енциклопедија, идеја за Џорџ Рипли, пријател на Дана и литературен уредник на New-York Daily Tribune. Севкупно, објавени биле 67 статии на Маркс и Енгелс, од кои 51 се напишани од Енгелс, иако Маркс направил истражување за нив во Британскиот музеј. До крајот на 1850-тите години, интересот на американскиот народ за европски прашања се намалил и написите на Маркс се свртеле кон теми како што се „кризата околу ропството“ и избувнувањето на Американската граѓанска војна во 1861 година, во написот „Војната меѓу државите“. Помеѓу декември 1851 и март 1852 година, Маркс работел на своето теоретско дело за Француската револуција од 1848 година, насловено како „Осумнаесеттиот бример на Луј Наполеон“. Во ова дело, тој ги истражувал идеите за историскиот материјализам, класната борба, диктатурата на пролетаријатот и победата на пролетаријатот над буржоаската држава. За 1850-тите и 1860-тите може да се каже дека означуваат филозофска граница што ги разделува хегелијанскиот идеализам на младиот Маркс и научната идеологија поврзана со структурниот марксизам на позрелиот Маркс. Сепак, не сите академици ја прифатиле јоваа разлика. За Маркс и Енгелс, нивното искуство од Револуциите од 1848 до 1849 година било формативно во развојот на нивната теорија за економија и историска прогресија. По „неуспесите“ од 1848 година, револуционерниот замав изгледал потрошен и немало услови да се обнови без економска рецесија. Настанало расправија помеѓу Маркс и неговите комунистички колеги, кои ги осудил како „авантуристи“. Маркс сметал дека е имагинација да се верува дека „волјата“ може да биде доволна за создавање на револуционерни услови, кога во реалноста економската компонента е неопходниот реквизит. Рецесијата во економијата на Соединетите Американски Држави во 1852 година им даде на Маркс и Енгелс основа за оптимизам за револуционерна активност. Сепак, оваа економија била премногу незрела за комунистичка револуција. Отворените територии на западниот дел на Америка ги растуриле силите на општествениот немир. Покрај тоа, секоја економска криза што се појавувала во Соединетите Американски Држави нема да доведе до револуционерна зараза на постарите економии на одделни европски нации, кои биле затворени системи ограничени од нивните национални граници. Кога таканаречената „Паника од 1857“ во САД се раширила на глобално ниво, ги разбила сите модели на економска теорија и била првата вистинска глобална економска криза. Неопходноста од финансии го принудила Маркс да се откаже од економските студии во 1844 година и да помине тринаесет години во работа на други проекти. Маркс секогаш се обидувал да се врати на економијата. === Првата Интернационала, ''Граѓанската војна во Франција'' и ''Капиталот''=== Маркс продолжил да пишува статии за ''Њујорк Дејли Трибјун'' сè додека бил сигурен дека уредничката политика на ''Трибјун'' била сè уште прогресивна. Сепак, заминувањето на Чарлс Дана од весникот кон крајот на 1861 година и последователната промена во уредничкиот одбор донело нова уредничка политика. ''Трибјун'' веќе не бил силен аболиционистички весник посветен на целосна победа на Унијата. Новиот уреднички одбор поддржал непосреден мир меѓу Унијата и Конфедерацијата во граѓанската војна во Соединетите Американски Држави со ропството оставено недопрено во Конфедерацијата. Маркс остро се противел на оваа нова политичка позиција и во 1863 година бил принуден да се повлече како колумнист за ''Трибјун''. Во 1864 година, Маркс се вклучил во Меѓународното работничко здружение (познато и како Прва Интернационала), во чиј Генерален совет бил избран на основањето во 1864 година. Во таа организација, Маркс бил вклучен во борбата против анархистичкото крило предводено од Михаил Бакунин (1814–1876). Иако Маркс победил во оваа соперништво, трансферот на седиштето на Генералниот совет од Лондон во Њујорк во 1872 година, што било поддржано од Маркс, довело до пад на Интернационалата. Најважниот политички настан за време на постоењето на Интернационалата бил Париската комуна од 1871 година, кога граѓаните на Париз се побуниле против својата влада и го држеле градот два месеци. Како одговор на крвавото задушување на овој бунт, Маркс го напишал еден од неговите најпознати памфлети, „Граѓанската војна во Франција“, одбрана на Комуната. Маркс со најголемо воодушевување говорел за историската иницијатива на француската работничка класа, која ја разорила старата државна машина и патем створила држава од нов тип: „Каква смелост, каква историска иницијатива, каква способност за саможртвување во тие Парижани!... Историјата не знае за друг таков пример на херојство!“ – пишуваше тој во април 1871 година. „Денешното Париско востание, – пишуваше Маркс, – дури и да го угушат свињите и подлите пци на старото општетсво: ќе биде врежано во историјата на нашата партија како најславен подвиг од времето на париското јунско востание“. Маркс ја искористувал секоја прилика за да воспостави врска со Комуната за да ја брани нејзината битијност. „Испратив неколку стотини писма ширум светов околу вашите потреби, секаде каде што постојат нашите секции“, – им соопштувал Маркс на комунарите Франкел и Варлен. Во своите директиви, кои ги упатувал до Париз и внатрешноста, во Лион, Руан и другите градови во кои биле образовани секции на Интернационалата, Маркс давал конкретни оперативни упатства. Маркс спрема француските воскликнати работници бил во однос на практичен советодавец, учесник во борбата на масата. На 4 април, тој им препорачал на париската востаничка организација да испрати делегати во сите поголеми центри во Франција. Маркс давал детални упатства за одбраната на Париз. Во писмото кое што го упатил до членовите на Комуната, тој барал да се утврди северната страна на монмартриските височинки, која што се граничела со пруските претстражари, бидејќи овие можеле да ги препуштат Версајците. Тоа случување покажало колку биле оправдани страхувањата на Маркс. Маркс благовремено ги известил комунарите за Тјеровите преговори со Бизмарк и на тоа дека овој ветувал помош околу угушувањето на Комуната. Меѓутоа Маркс, иако се радувал на историската иницијатива на париското жителство, во исто време и ги критикувал грешките на тие маси, ги критикувал како строг и непропустлив работнички револуционер, тој ја критикувал работата на Централниот комитет на Комуната, кој избрзал во аболицијата на своите овластувања, „великодушноста“ на Комуната кон класниот непријател, нејзината волја „да не започнува граѓанска војна“, итн. На 23 мај, непосредно пред падот на Комуната, Маркс се обратил пред Генералниот совет на Интернационалата: „Се плашам дека крајот се ближи, но ако Комуната биде уништена, борбата ќе биде одложена. Принципите на Се вечни и не можат да бидат избришани, тие повторно и секогаш ќе бидат на дневен ред сè додека работничката класа не извои ослободување од капиталот“. „Ма каква и да биде судбината во Париз, таа ќе го заокружи целиот свет“, – пишувал Маркс во врска со Комуната. Маркс длабоко верувал во силата на работничката класа и тој не се плашел од привремените неуспеси и порази. „Париз, работниците и Комуната, – речено е во Манифестот на граѓанската војна во Франција, кој го напиша Маркс, – ќе се прослават како славни стракови на новото општество. Споменот на нивните маченици ќе остане засекогаш врежан во големото срце на работничката класа. Нивните џелати веќе се скршени низ срамното дело од кое не ќе може да ги ослободат сите молитви на нивните попови.“ Со оглед на повторените неуспеси и фрустрации на револуциите и движењата на работниците, Маркс исто така се обидувал да го разбере капитализмот и многу време поминувал во читалната на Британскиот музеј, проучувајќи и размислувајќи за делата на политичките економисти и за економските податоци. До 1857 година, Маркс имал акумулирано над 800 страници белешки и кратки есеи за капиталот, земјишната сопственост, наемниот труд, државата, надворешната трговија и светскиот пазар, иако белешки и есеи не се појавија како печатена книга до 1939 година под наслов „Основи на критиката на политичка економија“ (''Grundrisse der Kritik der Politischen Ökonomie''). Конечно во 1859 година, Маркс ја објавил својата книга „Прилог кон критиката на политичката економија“, неговото прво сериозно економско дело. Ова дело било наменето само како преглед на неговото четиритомно дело ''Das Kapital'' (Капитал: Критика на политичката економија), чии томови тој имал намера да ги објави подоцна. Во ''Прилог кон критиката на политичката економија'', Маркс ја проширува трудовата теорија на вредност за која се залагал Дејвид Рикардо. Делото било ентузијастично примено, а изданието се распродало брзо. Успешната продажба на „Придонес кон критиката на политичката економија“ го стимулирала Маркс во раните 1860-ти години да го заврши пишувањето на четирите големи тома што би го компонирале неговото најголемо дело на животот – ''Das Kapital'' и ''Теориите за вишок вредност'', во кои се дискутирало за теоретичарите на политичката економија, особено Адам Смит и Дејвид Рикардо. ''Теориите за вишок вредност'' честопати се нарекуваат четвртиот том на ''Das Kapital'' и претставува една од првите сеопфатни трактати за историјата на економската мисла. Во 1867 година, бил објавен првиот том на ''Das Kapital'', дело во кое се анализира капиталистичкиот процес на производство. Тука Маркс ја образложил својата трудова теорија на вредност, врз чиј развој влијаел Томас Хоџкин. Маркс го признал „воодушевувачкото дело“ на Хоџкин, ''Трудот одбранет од тврдењата на капиталот'', повеќепати во ''Das Kapital''. Навистина, Маркс го цитирал Хоџкин дека го препознал отуѓувањето на трудот што се случува под модерното капиталистичко производство: „Повеќе немало природна награда за поединечниот труд. Секој работник произведува само дел од една целина, а бидејќи секој дел нема никаква вредност или корисност по себе, нема ништо што работникот може да го презеде и да рече: „Ова е мојот производ, ова ќе си го задржам за себеси.“ Во овој прв том на ''Капиталот'', Маркс го објаснил своето сфаќање на вишокот на вредност и експлоатацијата, за која тој аргументирал дека на крајот ќе доведе до пад на стапката на профит и колапс на индустрискиот капитализам. Побарувачката за издание на руски јазик на ''Капиталот'' наскоро довело до печатење на 3000 примероци од книгата на руски јазик, која била објавена на 27 март 1872 година. До есента 1871 година, целото прво издание на германското издание на ''Капиталот'' било распродадено и било издадено второ издание. Тома II и III од ''Капиталот'' останале само ракописи врз кои Маркс продолжил да работи до крајот на животот. Двата тома биле објавени од Енгелс по смртта на Маркс. Том II на ''Капиталот'' бил подготвен и објавен од Енгелс во јули 1893 година под името ''Капитал II: Процесот на циркулација на капиталот''. Том III од ''Капиталот'' бил објавен една година подоцна во октомври 1894 година под името ''Капитал III: Процесот на капиталистичката продукција како целина''. ''Теориите за вишокот на вредност'' произлегле од обемните ''Економски ракописи од 1861–1863'', втор нацрт на ''Капиталот'', којшто ги опфаќал 30–34 тома од ''Собраните дела на Маркс и Енгелс''. Поточно, ''Теориите за вишокот на вредност'' го опфаќаат последниот дел од триесеттиот том на ''Собраните дела'' до крајот на нивниот триесет и втор том. Во меѓувреме, пообемните ''Економски ракописи од 1861–1863'' почнуваат од почеток на триесеттиот том на ''Собраните дела'' преку првата половина од нивниот триесет и четврти том. Последната половина од триесет и четвртиот том на ''Собраните дела'' се состои од преживеаните фрагменти од ''Економските ракописи од 1863-1864'', што претставуваат трет нацрт на ''Капиталот'', а голем дел од нив е вклучен како додаток на изданието од „Penguin Books“ на првиот том на ''Капиталот''. Скратено издание на германски јазик на ''Теориите за вишок на вредност'' било објавено во 1905 и во 1910 година. Ова скратено издание било преведено на англиски јазик и објавено во 1951 година во Лондон, но комплетното, нескратено издание на ''Теориите за вишок на вредност'' било објавено како „четврт том“ на ''Капиталот'' во 1963 и 1971 година во Москва. Во текот на последната деценија од неговиот живот, здравјето на Маркс се влошило и тој станал неспособен за постојан напор што ја карактеризирал неговата претходна работа. Тој успеал да коментира значително за современата политика, особено во Германија и Русија. Неговата ''Критика на Готската програма'' се спротивставила на тенденцијата на неговите следбеници Вилхелм Либкнехт и Август Бебел да направат компромис со државниот „социјализам“ на Фердинанд Ласал во интерес на обединета социјалистичка партија. Ова дело е исто така забележливо за уште еден познат цитат на Маркс: „Од секого според неговата способност, секому според неговата потреба.“ Во писмо до Вера Засулич од 8 март 1881 година, Маркс размислувал за можноста Русија да ја заобиколи капиталистичката фаза на развој и да изгради комунизам врз основа на заедничка сопственост на земјиште карактеристично за селските општини. И покрај тоа што признал дека руската рурална „комуна е столб на социјална регенерација во Русија“, Маркс исто така предупредил дека за да може селската општина да делува како средство за директен премин во социјалистичка фаза без претходна капиталистичка фаза, „најпрво ќе биде неопходно да се елиминираат штетните влијанија што ја напаѓаат руралната општина од сите страни.“ Имајќи ја предвид елиминацијата на овие опасни влијанија, Маркс дозволил да постојат „нормални услови на спонтан развој“ на руралната општина. Сепак, во истото писмо до Вера Засулич тој посочува дека „во суштината на капиталистичкиот систем лежи целосното одвојување на производителот од средствата за производство.“ Во еден од нацртите на ова писмо, Маркс ја открива неговата растечка страст кон антропологијата, мотивирана од неговата верба дека идниот комунизам ќе биде враќање на повисоко ниво кон комунизмот од нашето предисториско минато. Тој напишал дека „историскиот тренд на нашето време е фаталната криза што капиталистичкото производство ја помина во европските и американските земји каде тоа го достигна својот највисок врв, криза што ќе заврши со негово уништување, со враќање на современото општество на повисока форма на најархаичниот тип - колективно производство и присвојување.“ Тој додал дека „виталноста на примитивните заедници е неспоредливо поголема од онаа на семитските, грчките, римските, итн., општества, и, уште повеќе, од онаа на современите капиталистички општества.“ Пред да умре, Маркс побарал од Енгелс да ги запише овие идеи, кои биле објавени во 1884 година под насловот ''Потеклото на семејството, приватната сопственост и државата''. == Личен живот == === Семејство === Маркс и фон Вестфален имале седум деца, но делумно поради лошите услови во кои живееле додека биле во Лондон, само три деца преживеале до зрелоста. Децата биле: Џени Каролин (сопружничко презиме Лонге; 1844–1883); Џени Лаура (сопружничко презиме Лафарг; 1845-1911); Едгар (1847–1855); Хенри Едвард Гај („Гвидо“; 1849–1850); Џени Евелин Франсис („Франциска“; 1851–1852); Џени Јулија Елеонора (1855-1898) и уште едно дете кое починало пред да биде именуван (јули 1857). Постојат клеветнички озборувања дека Маркс, исто така, е татко на вонбрачно машко дете по име Фреди од неговата домаќинка, Елена Демут. Иако од 1962 година се тврдело дека Маркс бил татко на вонбрачниот син на Елена Демут, според Терел Карвер, „ова тврдење не е добро засновано на достапните документарни материјали.“ Причини да не се верува дека Маркс бил татко на Фредерик Левис Демут (1851-1929): * нема директен доказ кој јасно се однесува на оваа работа; * директен доказ од преписка дека оние во контакт со Фредерик не се интересирале околу неговото потекло по татко; * директен доказ од преписка дека оние кои се интересирале за оригиналниот „скандал“ не биле во несогласица меѓу себе од 1850 година па натаму; * директен доказ дека Енгелсовите „претсмртни“ откровенија во 1895 година не го измениле она што веќе било познато; * нема извор за какво било интересирање околу ова прашање освен забелешката на Лујз Кауцки (1864-1944) и Енгелсовото наводно тврдење (во 1890-тите), освен советот од Бебел дека Лујз му кажала нешто околу Енгелс/Маркс/Фредерик во раните 1890-ти години; сеќавањето од Цеткин дека Елеанора Маркс (1855-1898) ѝ кажала дека Маркс бил татко на Фредерик; и тврдењето на заинтересираниот Фредерик само за сопствените интереси дека бил „син на големиот Маркс“; * недостиг на запишана забелешка на темата од бројни луѓе за кои се тврди (од Лујз или Цеткин) дека „знаеле дека Маркс е татко на Фредерик“, на пример Џени фон Вестфален, Карл Маркс, Елеанора Маркс, Лафаргови, Џени Маркс Лонге, Енгелс, Лудвиг Фрејбергер, Леснер, Пфендер, Парвус (псевдоним Александар Лазаревич Гелфанд или Хелфанд), Тања Хелфанд (жената на Парвус), „пријател на Бернштајн“ итн., освен самопрогласените скептици Бернштајн и Кауцки (доколку ние ги имаме нивните директно запишани забелешки, кои ниту Лујз ниту Цеткин ги користат директно); * Бернштајн (во 1898 година) и Кауцки (во 1929 година) велат директно дека тие не веруваат на забелешката на Лујз и Енгелсовото наводно тврдење, или дека тие не се убедени од она што го слушнале, давајќи свои објаснувања (на пример, дека тоа било против карактерот на Маркс да го направи, и дека во карактерот на Лујз е да фантазира); * забуна околу можното писмо кое би ја потврдило тезата дека „Енгелс го прифатил татковството за да го извлече Маркс од брачна неволја“ (се разбира, таткото на Фредерик би можел навистина да биде било кој друг, дури ако Маркс имал афера и мислел дека тој му бил татко и поради тоа да сакал да ја „пренесе“ таа одговорност на Енгелс); * Лујз имала уште 52 години живот за да ја раскаже приказната, и немало очигледна причина зошто не (односно за разлика од Цеткин, таа не била политичко лице, ниту дури партиски симпатизер). Маркс интензивно користел псевдоними, често при изнајмување куќа или стан, очигледно за да им отежне на властите да го следат. Додека бил во Париз, го користел „Monsieur Ramboz“, додека бил во Лондон ги потпишувал своите писма како „A. Williams“. Неговите пријатели го нарекувале „Moor“, поради неговиот темен тен и црната виткана коса, додека тој ги охрабрувал своите деца да го нарекуваат „Old Nick“ и „Charley“. Исто така, им дал прекари и псевдоними на своите пријатели и семејство, нарекувајќи го Фридрих Енгелс „генерал“, неговата куќна помошничка Елена како „Lenchen“ или „Nym“, додека една од неговите ќерки, Jennychen, била нарекувана „Qui Qui, Emperor of China“, а другата ќерка, Лаура, била позната како „Kakadou“ или „the Hottentot“. === Здравје === Маркс бил погоден од лоша здравствена состојба (она што тој самиот го опишал како „мизерна егзистенција“) и разни автори се обиделе да ја опишат и објаснат. Неговиот биограф Вернер Блуменберг тоа го припишува на проблеми со црниот дроб и жолчката, кои Маркс ги имал во 1849 година и од кои тој никогаш не се ослободил, влошени од неговиот несоодветен начин на живот. Нападите често се појавувале со главоболки, воспаленија на очите, невралгија во главата и ревматски болки. Во 1877 година се појавило сериозно нервно нарушување и како последица на тоа настанало долготрајна несоница, против којашто Маркс се борел со наркотици. Болеста се влошила со прекумерна ноќна работа и лоша диета. Маркс бил љубител на доста зачинети јадења, пушена риба, кавијар, кисели краставици, „ништо од тоа не е добро за пациенти со проблематичен црн дроб“, но тој исто така сакал вино и ликери и пушел огромна количина цигари „и бидејќи немал пари, обично тоа беа цигари со лош квалитет“. Од 1863 година, Маркс многу се жалел на чиреви: „Овие се многу чести кај пациенти со проблематичен црн дроб и може да се должат на истите причини.“ Апсцесите биле толку лоши што Маркс не можел ниту да седи ниту да работи исправено. Според Блуменберг, раздразливоста на Маркс била честа кај пациенти со проблематичен црн дроб: „Болеста нагласила одредени црти во неговиот карактер. Тој аргументирал остро, неговата зајадлива сатира не одбегнувала навреди, а неговите изрази можеле да бидат груби и сурови. Иако генерално, Маркс имал слепа верба во своите најблиски пријатели, сепак, тој самиот се пожалил дека понекогаш бил премногу недоверлив и неправеден дури и кон нив. Неговите заклучоци, не само за непријателите, туку дури и за пријателите, понекогаш биле толку груби што дури и помалку чувствителните луѓе би се навредиле... Сигурно имало малкумина кои тој не ги критикувал вака... ниту Енгелс бил исклучок.“ Според историчарот на Универзитетот Принстон, Џ.И. Зајгел, во доцните тинејџерски години Маркс можеби имал пневмонија или плевритис, чии последици довеле до тоа тој да биде ослободен од воена служба во Прусија. Во подоцнежниот живот додека работел на ''Капиталот'' (што тој никогаш не го завршил), Маркс страдал од три маки. Болеста на црниот дроб, веројатно наследна, била влошена со прекумерна работа, лоша диета и недостаток на сон. Воспалението на очите било предизвикано од премногу работа во текот на ноќта. Третата мака, ерупција на карбункули или чиреви, „веројатно била предизвикана од општата физичка слабост кон којашто придонеле различните одлики на стилот на живот на Маркс - алкохол, тутун, лоша диета и несоница. Енгелс честопати го поттикнувал Маркс да го промени овој опасен режим.“ Во своето писмо до Енгелс, од 22 јуни 1867, Маркс напишал: „Се надевам буржоазијата за целото време ќе мисли за моите чиреви.“ Во 2007 година беше направена ретродијагноза на Марксовата кожна болест од страна на дерматологот Сем Шустер од Универзитетот Њукасл и за Шустер најверојатното објаснување било дека Маркс не страдал од проблеми со црниот дроб, туку од hidradenitis suppurativa, периодична инфективна состојба која произлегува од блокада на отворањето на егзокрините жлездени канали коишто се отвораат во фоликулите на влакната. Оваа состојба, која не била опишана во англиската медицинска литература до 1933 година (оттука и не би била позната на лекарите на Маркс), може да предизвика болка во зглобовите (што може погрешно да се дијагностицира како ревматско нарушување) и болна состојба на очите. За да дојде до неговата ретродијагноза, Шустер го земал предвид примарниот материјал: преписката на Маркс објавена во 50 тома од Собраните дела на Маркс и Енгелс. Таму, „иако раните на кожата биле наречени „фурункули“, „чиреви“ и „карбункули“ од страна на Маркс, неговата сопруга и неговите лекари, тие биле премногу упорни, повторливи, деструктивни и локациски ориентирани за оваа дијагноза.“ Местата на постојаните „карбункули“ биле забележани повеќепати во пазувите, препоните, перианалниот дел, гениталиите (пенисот и скротумот) и супра-срамните региони и внатрешните бедра, „фаворизирани места на hidradenitis suppurativa.“ Професорот Шустер тврди дека дијагнозата „сега може дефинитивно да се одреди.“ Шустер продолжил да ги разгледува потенцијалните психосоцијални ефекти на болеста, истакнувајќи дека кожата е орган на комуникација и дека hidradenitis suppurativa произведува многу психолошка вознемиреност, вклучително и лутина и одвратност и депресија на личниот имиџ, расположение и благосостојба, чувства за коишто Шустер најде „многу докази“ во преписката на Маркс. Професорот Шустер продолжил да се прашува дали менталните ефекти на болеста влијаеле врз работата на Маркс и дури му помогнале да ја развие својата теорија на отуѓување. === Смрт === По смртта на неговата сопруга Џени во декември 1881 година, Маркс развил воспаление на мукозната мембрана кое го држело во лошо здравје последните 15 месеци од животот. На крајот, ова воспаление му предизвикало бронхитис и плевритис што го убило во Лондон на 14 март 1883 година, кога починал без државјанство на 64-годишна возраст. Семејството и пријателите во Лондон го погребале неговото тело на гробиштата Хајгејт (Исток), Лондон, на 17 март 1883 година во област резервирана за агностици и атеисти (гробот на Џорџ Елиот е во близина). На неговиот погреб присуствувале помеѓу девет и единаесет ожалостени лица. Едно истражување од современи извори идентификува тринаесет именувани лица кои присуствувале на погребот. Тие биле Фридрих Енгелс, Елеонора Маркс, Едвард Евелинг, Пол Лафарг, Шарл Лонге, Елена Демут, Вилхелм Либкнехт, Готлиб Лемке, Фредерик Леснер, Г. Лохнер, Сер Реј Ланкестер, Карл Шорлемер и Ернест Радфорд. Еден тогашен весник тврди дека на погребот присуствувале 25 до 30 роднини и пријатели. Еден автор во „График“ истакнал дека, „Со чудна грешка неговата смрт не беше објавена два дена, а потоа дека се случила во Париз. Следниот ден исправката дојде од Париз; и кога неговите пријатели и следбеници побрзаа во неговата куќа на Хаверсток Хил, за да се информираат за времето и местото на погребот, дознаа дека тој веќе е во студената земја. Но, да не беше оваа тајност и брзање, несомнено ќе се одржеше голем собир на луѓе на неговиот гроб.“ Неколку негови најблиски пријатели зборувале на неговиот погреб, вклучително Вилхелм Либкнехт и Фридрих Енгелс. Говорот на Енгелс го содржи овој пасус: „На 14 март, дваесет и пет минути до три попладне, најголемиот жив мислител престана да размислува. Тој беше оставен сам на едвај две минути, и кога се вративме го најдовме во неговата фотелја, мирно замина да спие – но, засекогаш.“ Преживеаните ќерки на Маркс, Елеонора и Лаура, како и Шарл Лонге и Пол Лафарг, двата француски социјалистички зетовци на Маркс, исто така, присуствувале. Пред Маркс починале неговата сопруга и неговата најстара ќерка, а ќерка му починала неколку месеци порано во јануари 1883 година. Либкнехт, основач и водач на германската социјалдемократска партија, одржал говор на германски јазик и Лонге, истакната личност на француското работничко движење, дадел кратка изјава на француски јазик. Прочитани биле и две телеграми од работнички партии во Франција и Шпанија. Заедно со говорот на Енгелс, ова ја сочинувало целата програма на погребот. Не-роднини, кои присуствувале на погребот, биле тројца комунистички соработници на Маркс: Фридрих Леснер, осуден на затворска казна од три години по комунистичкиот судски процес во Келн од 1852 година; Г. Лохнер, кого Енгелс го опиша како „стар член на Сојузот на комунисти“; и Карл Шорлемер, професор по хемија во Манчестер, член на Кралското друштво и комунистички активист инволвиран во револуцијата во Баден во 1848 година. Друг учесник на погребот бил Сер Реј Ланкестер, британски зоолог, кој подоцна ќе стане истакнат академик. Маркс починал во 1883 година, оставајќи 250 фунти (23 000 фунти денес) или 395 долари (денес 36 000 американски долари) на неговата најмлада ќерка Елеонора. Откако умира во 1895 година, Енгелс им оставил на двете преживеани ќерки на Маркс „значаен дел“ од неговиот значителен имот (во 2011 година вреден 4,8 милиони американски долари). Маркс и неговото семејство биле одново закопани на ново приближно место во ноември 1954 година. Гробот на новата локација, откриен на 14 март 1956 година, ја носи врежаната порака: „Работници од сите земји обединете се!“, последната реченица од ''Комунистичкиот манифест''; и, 11-та „Теза за Фојербах“: „Филозофите го толкуваа светот само на различни начини - сепак, работата е да се измени“. Комунистичката партија на Велика Британија го подигнала споменикот со портретска биста од Лоренс Бредшо, a оригиналниот гроб на Маркс имал само скромно украсување. == Оставнина == Марксистичкиот историчар Ерик Хобсбаум забележа: „Не може да се каже дека Маркс умрел без успех“, затоа што иако не постигнал голем број на следбеници во Велика Британија, неговите дела веќе почнале да влијаат врз левичарските движења во Германија и Русија. Во рок од 25 години од неговата смрт, континенталните европски социјалистички партии кои го признале влијанието на Маркс врз нивната политика, секоја од нив добиваше меѓу 15 и 47 проценти во тие земји на претставнички демократски избори. Во 1940-тите години лабуристите во Велика Британија биле посветени на стопанска преобразба, којашто имала одредени заеднички одлики: * Клучните индустрии биле преземени во државна сопственост. * Образованието и здравството станале бесплатни државни услуги. * Изградбата на јавни станбени згради била доминантна форма во градежништвото. * Биле направени обиди, преку конфискација или преку оданочување на наследството, да се укинат големите земјишни поседи. * Државата се обидела да спроведува политика на целосна вработеност. Од средината на 1950-тите години Британската лабуристичка партија беше покласично социјалдемократска отколку тогашната Германска социјалдемократска партија (ГСДП). Се разбира, процесот на национализација на индустријата не отиде толку далеку во Велика Британија како во Источна Европа, но дури и таму во доцните 1970-ти години во сопственост на државата, помеѓу другите работи, биле и: * Системот за производство и снабдување на енергија: јаглен, нафта, гас, јадрена енергија и хидроелектраните; * Голем дел од транспортниот систем: патишта, железници, автобуси, авиолинии, аеродроми, пристаништа; * Системот за комуникации: радио, телевизија, пошта, телефонија; * Голем дел од станбениот фонд и * Многу тешки индустрии: челичната, бродоградилишта, индустријата за производство на авиони и автомобили. Без сомневање, Марксовото сениште на комунизмот се вртело низ Европа. Ние сме навикнати да ги гледаме социјалдемократијата и комунизмот како многу различни, но првобитната разликувачка црта на комунизмот – дека се стреми да ја преземе власта преку вооружено востание, беше одамна напуштена од страна на повеќето комунистички политички партии. Овој првобитен комунистички принцип бил задржан само од страна на маоистичките партии во Азија и Јужна Америка, додека сите други левичарски партии во оваа смисла се социјалдемократски. Марксовиот придонес за науката за општеството е огромен, но заедно со неговиот неразделен пријател [[Фридрих Енгелс]] оставиле длабоки траги не само во науката туку и во политичката практика во XIX и XX век. Само до пред нешто повеќе од една деценија скоро половина од човештвото живееше во општества што се сметаа за социјалистички (комунистички), а огромен број интелектуалци (филозофи, социолози, економисти, уметници) се сметаа за марксисти и беа под огромно влијание на овој мислител. Помеѓу нив, на пример, беа [[Ѓерѓ Лукач]] и [[Ернст Блох]]. Понатаму, значајни се припадниците на [[Франкфуртска школа|Франкфуртската школа]]: [[Херберт Маркузе]], [[Теодор Адорно]], [[Ерих Фром]], [[Макс Хоркхајмер]], [[Валтер Бенјамин]] и [[Јирген Хабермас]]. Помеѓу другите, во Англија денес активно работат [[Ерик Хобсбаум]] и [[Пери Андерсон]]. Во САД сѐ уште е актуелен [[Фредерик Џејмсон]]. Еден од најголемите интелектуалци од 20 век, [[Жан Пол Сартр]], постепено го модифицираше својот [[егзистенцијализам]], сѐ повеќе приклонувајќи се кон марксизмот. Исто така, значајни се [[Антонио Грамши]], [[Карл Корш]] и [[Луј Алтисе]]. == Учење == === Економија === ==== Капиталот ==== Капиталот е наслов на делото на Карл Маркс, што е објавено во три тома. Првиот том ce појави во 1867 г. По смртта на Маркс, Фридрих Енгелс го среди Марксовиот ракопис и во 1885 г. го објави вториот, a во 1894 г. третиот том на „Капиталот”. Во предговорот на првиот том Маркс укажува дека целта на ова дело е да ги разоткрие законите на економскиот развој на капиталистичкото општество. Методолошки Марксовата анализа тргнува од општото кон посебното, односно од суштината на капиталистичкиот начин на производство - производството на вишок на вредноста, кон неговите појавни облици. Во првиот том на „Капиталот”, што носи наслов „Процесот на производство на капиталот”, во кој материјата е изложена во 7 оддели, Маркс го анализира производството на вишокот на вредноста , акумулацијата и капиталистичката репродукција, дејството на економските закони што ги создаваат материјалните и општествените претпоставки на развојот на капиталистичкиот начин на производство. Во вториот том Маркс го анализира прометниот процес на капиталот, што го изложува во три оддели: кружно движење и метаморфоза на капиталот, обрт на капиталот и репродукција и промет на целокупниот општествен капитал. Во третиот том Маркс ја анализира појавната страна на капиталистичкиот економски процес, давајќи му наслов „Целокупниот процес на капиталистичкото производство”. Овде ce опфатени основните манифестации на капиталистичката распределба на вишокот на вредноста и законите на формирање на капиталистичките форми на доходи. Овие проблеми ce обработуваат во седум оддели: претворање на вишокот на вредноста во профит и стапката на вишокот на вредноста во профитна стапка, претворање на профитот во просечен профит, законот за тенденциско паѓање на профитната стапка, претворање на стоковниот и паричниот капитал во стоковнотрговски капитал и парично-трговски капитал, делење на профитот на интерес и претприемачка добивка и интересоносниот капитал,претворање на екстра профитот во земјишна рента и доходите. ===== Закон за тенденциско опаѓање на профитната норма ===== Законот за тенденциско опаѓање на профитната стапка го формулира Маркс во III том на „Капиталот”, чијашто суштина ce состои во следново: Профитот е мотив за капиталистите да вложуваат капитал во стопанството. А, пак, ефикасноста на капиталот ce мери со висината на профитната стапка. Стремежот за екстра профит, од една страна, и опстанокот во конкурентската борба, од друга, ги тера капиталистите да акумулираат, и тоа мора да акумулираат со зголемен органски состав на капиталот. Согласно со тој процес расте општествената продуктивност, односно низ тој процес ce остварува техничко– технолошкиот прогрес и развојот на производните сили. Зголемувањето на органскиот состав на општествениот капитал и зголемувањето на општествената продуктивност на трудот, при иста стапка на вишокот на вредноста, доведува до обратен процес: до паѓање на општата профитна стапка. Меѓутоа, профитната стапка е индикатор за ефикасноста на капиталот, од која произлегува побудата за инвестирање. Ако профитната стапка паѓа, ce определуваат економските граници на капиталистичкиот начин на производство, бидејќи главниот лост врз кој тој ce потпира –откажува. Потребата од зголемување на органскиот состав на капиталот и опаѓањето на профитната стапка ги изразува економските противречности на капиталистичкиот начин на производство, неговата економска ограниченост и историска преодност. Значи, самиот капитал ги одредува границите на капиталистичкиот начин на производство. Но, Маркс вооочи сили со спротивно дејство, што го спречуваат паѓањето на профитната стапка, не допуштаат да паѓа повеќе отколку што би требало да паѓа со оглед на прогресивното зголемување на органскиот состав на капиталот со развојот на капитализмот. Токму затоа, општиот закон за паѓање на профитната стапка добива карактер на тенденција, т. е. тој ce преобразува во закон за тенденциско паѓање на профитната стапка. Маркс наведува 5 фактори што дејствуваат во спротивен правец на паѓањето на профитната стапка: 1. наголемување на степенот на експлоатација на работната сила со зголемување на апсолутниот и релативниот вишок на вредноста што предизвикува пораст или спречување на паѓањето на профитната стапка; 2. снижување на наемнината под вредноста на работната сила; 3. поевтинување на елементите на постојаниот капитал; 4. релативната пренаселеност; 5. надворешната трговија. ===== Законот на вредноста ===== Законот на вредноста – (анг. law of value; франц, loi de la valeur; шпан, ley del valor; гер. Wertgesetz, Arbeitswerttheorie; pyc. закон стоимости), е основен економски закон на стоковното производство, што на стихиен начин ги регулира економските односи во општествената репродукција, a ce состои во тоа што вредноста на стоката ce определува co работното време што е општествено потребно за нејзиното производство. Големината на вредноста на стоката не ce определува со индивидуално потрошениот, туку со општествено потребниот труд. Содржината на законот на вредноста ce состои во сведување на индивидуалните работни времиња во општествено потребно работно време, односно во сведување на индивидуалните вредности на еден вид стока во општествена, т. е. пазарна вредност. Тоа сведување станува низ пазарните односи, низ конкуренцијата. Вредноста ce создава во областа на производството, меѓутоа, доаѓа до израз на пазарот преку нејзината цена. Стоковното производство низ својот развој минува низдве историски форми, како просто и капиталистичко. Во секоја од нив законот на вредноста дејствува на специфичен начин. Но, сепак, постојат извесни белези што ce општи. Цената претставува паричен израз на вредноста на стоката. Меѓутоа, поради неусогласеноста меѓу понудата и побарувачката , цената отстапува од вредноста и осцилира околу неа. Колебањето на цените на стоките во зависност од понудата и побарувачката и движењето на понудата и побарувачката во зависност од движењето на цените, го претставува механизмот на дејството на законот на вредноста. Движењето на цените, односно колебањето на цените на стоките околу вредноста претставува основа или патоказ за самостојните стоковни производители што да произведуваат, во кое количество и за кого. Co оглед на тоа, на спонтан начин ce определува обемот и структурата на општественото производство и ce врши распределбата на целокупниот општествен фонд на трудот во определен сразмер на соодветни стопански гранки и области. Законот на вредноста дејствува на стоковните производители како надворешна слепа сила што им ce наметнува независно од нивната волја, којашто ги присилува и ги стимулира постојано да го снижуваат своето индивидуално работно време, односно да ja снижуваат индивидуалната вредност на својата стока, да ja подигаат продуктивноста на трудот, a co тоа да ги развиваат производните сили. Низ играта на цените ги примамува производителите да ce определат за производство на онаа стока што на пазарот најдобро врви, на тој начин ce определуваат за производство на онаа стока што на општеството му треба во даденото време. Според тоа, законот на вредноста со невидлива рака, низ пазарните односи ja регулира општествената репродукција, ги развива производните сили, присилува да ce прави економија (заштеда) на општествениот труд. Меѓутоа, влијае и врз елиминирањето на нерационалните производители. Дејството на законот на вредноста во современиот капитализам е ограничено од силното влијание на монополите и мешањето на државата во стопанството. Во современи услови дејството на законот на вредноста ce комбинира co планирањето како облик на свесно регулирање на општествената репродукција. ===== Трудова теорија на вредноста ===== Според објективната трудова теорија на вредноста, вредноста претставува определено количество материјализиран, т.е. опредметен човечки труд во стоката, Таа го изразува она што e заедничко за сите стоки и што ja овозможува размената на разновидните стоки. Содржината на вредноста ja сочинува апстрактниот труд, a големината на вредноста co времето што e општествено потребно за нејзиното производство. Разменувајќи ги своите производи како стоки, всушност луѓето го разменуваат својот труд што го вложиле во нивните стоки. Само производите што ce разменуваат добиваат својство на вредност, односно вредноста ce јавува само во стоковното, пазарното производство. Во натуралното производство таа не постои, овде производите ce јавуваат само како употребни вредности. Стоковното производство e двоен процес: процес на создавање употребни вредности, што значи материјален процес, но истовремено процес на создавање вредност. Стоката претставува единство на употребна вредност и вредност. Употребната вредност како природен белег го изразува корисното својство на стоката. Наспроти тоа, вредноста означува општествен белег, општествен однос. Низ вредноста се воспоставуваат општествено-економските односи на луѓето. Вредноста на стоката ce создава во производството, ce изразува во размената добивајќи форма на разменска вредност, што претставува квантитативна пропорција во која едно количество стока од еден вид ce разменува за друго количество од друг вид (на пр. 1 рало чевли = 100&nbsp;kg пченица). Co развојот на стоковната форма на вредноста определена стока станува општ еквивалент што прераснува во паричен еквивалент, co кој ce изразува вредноста на сите стоки. Co пари изразената вредност на стоката добива форма на цена. Вредноста ce создава во производството, a цената ce определува на пазарот. Според тоа, иако цената e паричен израз на вредноста на стоката, поради неусогласеноста меѓу понудата и побарувачката настанува отстапувања на цената од вредноста на стоката, што го претставува механизмот на дејството на законот на вредноста преку кој ce врши алокација на вкупниот општествен труд на одделни гранки. Трудовата теорија на вредноста почнува co Вилјам Пети. Адам Смит и Давид Рикардо ce сметаат за најголеми претходници на оваа теорија пред Маркс.Маркс го акцептира рационалното јадро од класичната политичка економија. Тој ja коригира, ja дополни и натаму ja разви трудовата теорија на вредноста. Од неа Маркс ja изведе теоријата за вишокот на вредноста (a co тоа теоријата за експлоатацијата). ===== Вишок на вредноста ===== Вишок на вредноста - (српхрв. вишак вредности, рус. прибавочная стоимость, анг. surplus value, фр. plus value, итал. plusvalore, гер. Mehrwert), основна категорија во Марксовата економска теорија. Претставува дел од новосоздадената вредност на стоката што останува над вредноста на работната сила, a e резултат на присвојување на вишокот на трудот на наемните работници од страна на капиталистите сопственици на средствата за производство. Капиталистичкиот економски процес почнува co вложување капитал во форма на пари, co кои ce купуваат според својата природа два вида сосема различни стоки: средства за производство, како материјален фактор, и работна сила, како личен фактор, и штом работната сила ќе ги дофати средствата за производство, почнува да тече процесот на производството, од кој на другата страна излегуваат новосоздадени стоки. Вредноста на овие стоки e поголема од онаа што e вложена во почетокот за износот на вишокот на вредноста што претставува определен квантум на неплатен труд на наемните работници. Кога ќе ce продаде стоката, ќе ce поврати вложениот и потрошениот капитал и ќе ce оствари вишокот на вредноста. Ha тој начин ce остварува целта: ce оплодува капиталот, создава вишок на вредноста. Co акумулација, т.е. co капитализација на вишокот на вредноста, расте капиталот. Оттука, капиталот може да ce дефинира, од една страна, како вредност што para вишок на вредноста, a од друга капиталот претставува акумулиран вишок на вредноста, што во суштина значи акумулиран неплатен труд на работничката класа. Во процесот на производството работната сила ja пренесува вредноста од потрошените средства за производството на новиот производ и за онолку колку што вложува жив труд за толку создава нова вредност. Пренесената (старата) вредност и новосоздадената (новата) вредност заедно ja сочинуваат вкупната вредност на стоката . Co продавањето на стоката реализираната пренесена вредност служи за обновување на потрошените средства за производство. Новата вредност што ja создава работната сила e поголема од својата сопствена вредност. Разликата меѓу овие две големини ja сочинува вишокот на вредноста, односно делот што останува од новата вредност над вредноста на работната сила , го сочинува вишокот на вредноста. Во помал дел од работниот ден работникот ja создава својата вредност (која изразена во пари добива облик на наемнина), коешто време претставува потребно работно време, a вложениот труд за потребното работно време претставува потребен труд. Времето од работниот ден, што ja минува границата на потребното работно време, претставува вишок на работно време во кое работникот дава бесплатно вишок на трудот што ce материјализира во вишок на вредноста. Ce користат разни методи за да ce добие што поголем вишок на вредноста. Пред очите на капиталистите вишокот на вредноста изгледа како резултат на целокупниот вложен капитал и ce вика профит , што всушност претставува појавна форма на вишокот на вредноста. Непосредно вишокот на вредноста ce создава во областа на производството. Меѓутоа; тој e извор на доходите на сите видови капиталисти. Капиталистот индустријалец го дели co капиталистот трговец, co заемовниот капиталист и земјосопственикот. Поради тоа, вишокот на вредноста добива појавна форма на индустриски профит, трговски профит, претприемачка добивка, интерес и земјишна рента. Профитот, интересот и рентата својот извор го имаат во вишокот на вредноста, co други зборови во неплатениот труд на наемните работници производители. Иако појавно изгледаат како независни, самостојни големини, всушност тие ce само преобразени форми на вишокот на вредноста. Енгелс во „Анти Диринг”- истакнува дека откритието на вишокот на вредноста „претставува епохална заслуга на Марксовото дело. Тоа решение фрли јасна светлина врз економското подрачје каде што порано и социјалистите тапкаа во најдлабок мрак, исто онака, како и буржоаските економисти. Од него датира, околу него ce групира, научниот социјализам”. Во целината на Марксовото економско учење вишокот на вредноста e логична консеквенција на трудовиот принцип на вредноста. ===== Производствен и непроизводствен труд ===== Трудовата теорија за вредноста, односно теоријата за вишокот на вредноста имплицира дека капиталистичките производствени односи ce експлоататорски односи, т.е. дека капиталистичкиот начин на производство ce потпира врз експлоатацијата на работничката класа. Доходите на одделните делови на капиталистичката класа: индустрискиот профит, трговскиот профит, интересот и рентата, ce делови на вишокот на вредноста, т.е. појавни форми на неплатениот вишок на трудот на работничката класа. Со тоа тој ја негира теоријата за класната хармонија и учењето дека самите мртви средства за производство им создаваат доход на нивните сопственици капиталисти. Марксистичката политичка економија разликува изворен или оригинален доход (којшто ce создава со трудот на производителите, односно на производствените организации) и изведен доход (којшто со распределба и прераспределба на изворниот доход ce формира доходот на непроизводните субјекти). Во согласност со тоа, во капитализмот доходите произлегуваат од трудот и од сопственоста. Во првата група спаѓа наемнината, што ja присвојуваат работниците, a во втората група вишокот на вредноста што ce присвојува во вид на профит, интерес (камата), дивиденда и рента. ===== Теорија за капиталот ===== Марксовата теорија за капиталот концепциски поаѓа од трудовата теорија на вредноста и мотивот на капиталистичкиот начин на производство: оплодување на капиталот како вредност. Според тоа, капиталот ce дефинира за определена вредност што paѓa вишок на вредност, вредност што ce оплодува, a вишокот на вредноста е вишок на трудот, т.е. неплатен труд на наемните работници, што го присвојуваат сопствениците на капиталот. Ако капиталот не ce оплодува, т.е. не создава вишок на вредност, го губи својството на капитал. Со акумулација, т.е. со капитализација, со претворање на вишокот на вредноста во капитал, ce зголемува капиталот. Со оглед на тоа, уште една дефиниција: капиталот претставува акумулиран вишок на вредноста, односно акумулиран неплатен труд. Освен со акумулација т.е. со концентрација , капиталот ce зголемува и со извесни методи на централизација. Средствата за производство (што како материјален фактор ce нужни за производството во секој начин на производство) и парите (што ce појавија многу порано пред капитализмот), сами по себе не ce капитал. Според тоа, капиталот не е предмет, туку општественоекономски однос што ce изразува преку предметите. Кога средствата за производство ce монополизираат и стануваат приватна сопственост на една класа - капиталистичката, a другата класа - работничката, бидејќи не располага со средства за производство или со некој друг извор за живеење, економската нужда ја присилува својата работна сила да им ја продава на сопствениците на средствата за производство. Само во ваквиот однос средствата за производство стануваат капитал, средства за создавање вишок на вредност. Од гледиштето на создавањето на вишокот на вредноста капиталот ce дели на два дела: постојан (константен) што ce вложува во средства за производство и променлив (варијабилен) што ce вложува во наемна работна сила што во процесот на производството ја пренесува потрошената вредност од средствата за производство на новиот производ, ја репродуцира својата вредност, т.е. наемнината и за капиталистот создава вишок на вредност. Капиталот ce оплодува низ кружно движење , при што минува низ три фази, ce јавува и менува три форми: парична, производна и стоковна и во секоја од нив врши посебна функција: набавна, производна и продажна. Првата и третата ce прометни функции. Капиталот почнува со пари и завршува со пари, но во поголем износ, во висина на вишокот на вредноста. Капиталот што минува три фази и добива три форми ги менува сите три и истовремено ce наоѓа во сите нив, при што во секоја од нив врши посебна функција, е наречен индустриски капитал. Прометните форми на капиталот ce осамостојуваат во трговски и заемовен капитал. Со обединувањето на индустрискиот, трговскиот и банкарскиот капитал ce создава финансиски капитал. Koгa кружното движење на капиталот ce гледа како континуиран процес што ce одвива во одредено време ce наречува обрт на капиталот. Од тоа гледиште капиталот ce дели на: основен или фиксен (што ce вложува во средствата на трудот што постепено ce трошат и постепено ја пренесуваат вредноста од нив на новите производи) и обртен или циркулационен (што ce вложува во предметот на трудот и во работната сила и сета своја вредност ја пренесува на новиот производ). ====Надворешна трговија==== Во говорот кој го одржал на 9 јануари 1848 година на јавната седница на Демкратското здружение во [[Брисел]], зборувајќи за укинувањето на британските [[Царина|царини]] на увозот на жито, Маркс ги изнел своите ставови за слободната [[Надворешна трговија|трговија]]. Притоа, тој истакнал дека слободната трговија оди во прилог на слободното движење на капиталот и на тој начин ја зголемува спротивноста меѓу капиталистите и работниците. Конкретно, тој сметал дека укинувањето на британскиет царини на увозот на жито ќе предизвика намалување на цената на трудот (наемнината). Сепак, тој не го бранел системот на заштитните царини кој помага да се развијат крупната индустрија и внатрешната конкуренција во земјата. Но, и покрај тоа, Маркс сметал дека системот на заштитниет царини е конзервативен, додека слободната трговија делува [[Револуција|револуционерно]] зашто ги заострува спротивностите меѓу [[Буржоазија|буржоазијата]] и [[Работничка класа|пролетеријатот]].<ref>„Говор о питању слободне трговине који је Карл Маркс одржао у Демократском удружењу у Бриселу“, во: Карл Маркс, ''Беда филозофије (Одговор на Филозофију беде г. Прудона)''. Култура, Београд, 1946, стр. 169-185.</ref> === Филозофија === ==== Филозофски материјализам ==== Инспирирана од античкиот материјализам (неговата дисертациска теза беше атомизмот на Демокрит и Епикур и неговата теорија за инклинација, што му овозможи да ја зачува слободата на човечката волја во рамките на детерминистичката физичка теорија) и сакајќи да биде критика на политичката економија, мислата на Карл Маркс е одлучно материјалистичка: „Историјата на секое општество до денес е историја на класните борби“, пишува тој во ''Комунистичкиот манифест'', напишан непосредно пред Револуциите од 1848 година. Како што Маркс забележува во ''Тезите за Фоербах'', „филозофите досега само го толкуваа светот, станува збор за негово менување“. Токму во ова, на марксизмот може да се гледа дека ја надминува филозофијата. Маркс сака да ја крене „Хегеловата дијалектика на нозе“ и затоа смета дека материјата е тоа што е примарно, а не духот, односно, така да се каже, „движењето на мислата е само одраз на реалното движење, транспортирано и транспонирано во човечкиот мозок.“ (Капиталот). Така тој раскинува со идеализмот на Хегеловата феноменологија на духот, како и со германскиот идеализам, за кои предметите се едноставни копии на „идејата“ и за кои „реалното движење“ на апсолутниот дух во историјата (Хегел) станува само свесен за себе во свеста на филозофот. Материјализмот според Маркс не застанува во чисто физичката димензија на Човекот, како што беше случај со неговите претходници. Маркс инсистира на „социјалниот материјализам“ што го прави (реализира) Човекот, односно сите општествени односи што го конструираат (семејството, хиерархиските односи, реализацијата (предметот) на неговата работа во рамките на општеството и формулациите што ги дава, итн.). Според Жак Елул, за Маркс не постои „човечка природа“, туку „човечка состојба“, која варира во зависност од времето. Маркс зборува за „''Gattungswesen''“. Сепак, Маркс го прекорува стариот материјализам за фактот дека тој го сфаќа човечкото битие како апстракција, а не како производ на сите негови општествени односи, фактот дека тој не е историски итн., којшто го квалификува како „вулгарен“ материјализам според неговиот механистички аспект. ==== Дијалектика ==== Хегеловата дијалектика, суштински формулирана врз идеалистичка основа, ја имплицира идејата според која светот може да се смета само како „комплекс на готови работи“ (Енгелс), „логичен систем за реалноста со ризик да се донесе со сила во калапот фалсификуван од умот“<ref>{{Наведена книга|title=Pascal Charbonnat, Histoire des philosophies matérialistes|first=|publisher=Syllepse|year=2007|isbn=|location=|pages=399}}</ref>, сукцесија на сложени процеси во кои нештата (вклучувајќи ги и рефлексиите што се втиснати во мозокот на оние кои мислат) се во постојан развој, наизменично меѓу битието и станувањето во смисла на конечност (Бог). Според Хегел, овој развој на настаните е дисконтинуирана еволуција, направена од скокови, катастрофи, внатрешни импулси, противречности, итн., одејќи кон однапред одредена конечност: Апсолутниот. Маркс ја презема хегелијанската логика и го задржува поимот за отуѓување, од кој извлекува конкретна теорија, темелот на она што се нарекува дијалектички материјализам (терминот не е од самиот Маркс, кој никогаш не го користел, но го користеле одредени марксисти да го означат редефинирањето на дијалектиката како што била користена според нив од Маркс и Енгелс<ref>{{Наведена книга|title=Georges Politzer, Principes élémentaires de philosophie|first=Georges Politzer|publisher=Éditions sociales|year=1970|isbn=|location=|pages=150-151, 269-27}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Henri Lefebvre, Le matérialisme dialectique|first=|publisher=Presses universitaires de France|year=1971|isbn=|location=|pages=53}}</ref>). Кај Маркс, дијалектиката е метод што овозможува да се анализираат контрадикторните односи меѓу општествените сили во даден историски период и да се заклучи историско движење од нив<ref>{{Наведена книга|title=Archie Brown, The Rise and fall of communism|first=|publisher=Vintage Books|year=2009|isbn=|location=|pages=23}}</ref>. Маркс, за да проучи определена објективна реалност, ги анализира контрадикторните аспекти и елементи на оваа реалност, без да го занемари фактот дека реалноста мора да се анализира во нејзиното единство, односно во движењето. Истражувањето мора да го присвои својот предмет со анализа и откривање на внатрешните односи на елементите што го сочинуваат. Марксистичкиот метод, инспириран од Хегел, тврди дека доволно темелна анализа на која било реалност достигнува контрадикторни елементи и инсистира на тоа дека реалноста што треба да се постигне со анализа е реалност во движење. Секој изучен објект што има своја оригиналност, научникот мора да предложи да се постигне специфичниот закон на овој објект, имено неговото станување. „Марксистичката дијалектика“ се разликува од хегелијанската дијалектика по тоа што нејзиниот метод 'и пркоси на апстракцијата и потврдува дека општата идеја не се откажува од фаќањето на секој предмет во себе. Елементите на еден предмет на студии, на пример, една дадена земја, се анализираат земајќи ја предвид нивната конкретна реалност, имено, во случај на земја, нејзините конкретни групи на население и нивните конкретни класни односи (капитал, плата). Анализата насекаде се среќава со контрадикторни и неразделни елементи и мора да ги разликува без да ја изгуби нивната врска. За Маркс, излагањето на конкретната целина од нејзините елементи е единствениот научен метод: дијалектичкиот метод го анализира секој елемент во неговите конкретни услови кои, земени во реалното движење, добиваат историски карактер. Анализата потоа има за цел да ја разоткрие и разбере севкупноста што ја сочинува економската и социјалната структура, а интелектуалниот напор се заснова на знаењето за овој конкретен тоталитет, а не на апстрактни концепции<ref>{{Наведена книга|title=Henri Lefebvre, Le Marxisme|first=|publisher=Presses universitaires de France|year=1983|isbn=|location=|pages=24-35}}</ref>. ==== Историски материјализам ==== Она што Маркс го бара преку историскиот материјализам е да открие зошто промените или револуциите во уметноста, науката, филозофијата, правото итн. се јавуваат во различни периоди во различни земји и зошто тие се различни во различни времиња. За Маркс, луѓето не можат да преживеат без организација. Сепак, организацијата во најголем дел е определена од начините на производство кои не можат постепено да се менуваат. Начините на производство за возврат ги одредуваат класните односи. „Технологијата“, вели Маркс, „го олеснува начинот на дејствување на човекот наспроти природата, процесот на производство на неговиот материјален живот и, следствено, на потеклото на општествените односи и идеи или интелектуални концепции што произлегуваат од неа (Капитал, книга I)”. Така, трудот, преку техничките подобрувања што ги подразбира нивната еволуција, води кон трансформација на структурите на општеството. Само помислете на разликата помеѓу работата на селанец од минатиот век и компјутерски научник, или, да го земеме примерот на Карл Маркс од ''Misère de la Philosophie:''<blockquote>Со стекнување нови производствени сили, луѓето го менуваат својот начин на производство, а со промена на начинот на производство, начинот на заработка, ги менуваат сите нивни општествени односи. Рачната мелница ќе ви го даде феудализмот; мелницата на пареа, индустрискиот капитализам.</blockquote>И покрај сè, марксистичкиот детерминизам е само делумен. Навистина, ако „општественото битие ја објаснува општествената свест: во општественото производство на нивното постоење, луѓето влегуваат во предодредени, неопходни односи независни од нивната волја, односи на производство што одговараат на одреден степен на развој на нивните материјални производни сили. (''Прилог кон критиката на политичката економија''), сепак, човекот има своја слободна волја, страсти, интереси. За Ернест Мендел, класните интереси преовладуваат над поединечните интереси или страсти. Тој забележува: „резултатот од судирот на милиони страсти, интереси и опции е во суштина факт на општествена логика, а не на поединечна психологија“. Човековата слобода е ограничена со класната борба. Всушност, за Маркс, слободата е пред сè да се има слободно време за развој на нечиј талент, нечиј потенцијал, а која владејачката класа може да си ја дозволи. Затоа, целта за него е да се ослободи работничката класа преку развивање на производните сили доволно високо за да се ограничи работното време на пролетерите и да се дојде до едно бескласно општество. Државата за Маркс е „составена од посебни групи на луѓе и од остатокот (мнозинството) од општеството“, таа е инструмент за одржување на одредена општествена структура и дадени класи. Појавата на бескласно општество овозможува таа да се надмине и да се дојде до општество на самоуправа. Сепак, пред да стигне до оваа последна фаза, Маркс мора да помине низ диктатурата на пролетаријатот, за која смета дека е држава што сака да обезбеди свое распуштање. Иако делото на Маркс се поврзува со повеќе различни области и теми, тоа е најпознато според сфаќањето на човечката [[историја]] како [[класна борба|борба меѓу класите]], сумирана во познатиот цитат од воведот на [[Комунистички манифест|Комунистичкиот манифест]]: „Историјата на сите досегашни општества е историја на класната борба“. Маркс своето учење за општеството не го нарекол социологија, туку историски материјализам, сакајќи на тој начин да ги надмине тогашните статички гледања на општеството и идеалистичките објаснувања на општествените настани. Марксовите анализи главно се насочени кон објаснување на општествените промени до кои дошло за време на [[индустриска револуција|индустриската револуција]]. Во таа смисла тој конституира една теорија дека општеството се движи напред врз основа на одредени противречности што постојат во негови рамки. Меѓу тие противречности посебно место заземаат спротивностите меѓу [[општествени класи|општествените класи]]. Во секое општество има една доминантна класа: во [[антика]]та тоа е робовладетелската класа, во [[феудализам|феудализмот]] сопствениците на земјата - феудалците, а во [[капитализам|капитализмот]] сопствениците на средства за производство, капиталистите. Маркс посебно ја анализира современата фаза од развитокот на општеството. Според него, најважните промени се поврзани со развитокот на капитализмот кој како систем на производство радикално се разликува од другите претходни системи. Во другите систем доминантно е натуралното производство, а во капитализмот стоковно-паричното, односно се произведуваат стоки и се даваат услуги на широк круг потрошувачи. Тие што се сопственици на капиталот, односно фабрики, земја, финансиски институции и слично, се владејачка класа. Маркс смета дека борбата меѓу капиталистите и [[пролетaријат]]от ќе биде последна фаза од класната борба (која ќе заврши со револуционен пресврт), и тоа општество ќе биде заменето со бескласно општество - [[комунизам]], во кое ќе нема разлики меѓу богатите и сиромашните и ќе дојде до воспоставување на поправедно општество. === Комунизам === Комунизам (фр. com­munisme од commun - заеднички, општ; од лат. communis - заеднички, општ, communitas - заедница; анг. communism) е теорија за идно бескласно општество, кое ce засновува врз општествена сопственост на средствата за производство, еднаквост меѓу луѓето и еднаквост во распределбата на средствата за живот. Идејата за комунистички општественоекономски систем ce провлекува низ историјата на човечкото општество. Како посебна насока на општествено-економската и политичката мисла претставува утопискиот социјализам , кој ce јавува во почетокот на 16 век (со појавата на првобитната акумулација на капиталот) и највисок подем достигнува по индустриската револуција во првата половина на 19 век. Социјалистите утописти конструираа идеално општество, коешто треба да го замени капиталистичкото, како неправедно општество. Карактеристично за нив е што комунистичкото општествено уредување го темелеа врз етички и хуманистички принципи и убедување на сопствениците за доброволно пристапување кон овој систем. Посебно значење има учењето на Маркс и Енгелс, кое ce јавува во услови на развиениот капитализам, односно класичниот или либералниот капитализам. Тие комунизмот го темелат врз основа на законите на економскиот и општествениот развој на капитализмот: акумулацијата на капиталот, концентрацијата и централизацијата на капиталот, поопштествувањето на капиталот, разделувањето на функцијата сопственост на капиталот од функцијата управување и раководење со капиталот, тенденциското паѓање на општата профитна стапка како ограничувачки фактор на капиталистичкиот начин на производство, економските кризи од хиперпродукција (кои ce повторуваа на 7 до 10 години) и предизвикуваа економски и општествени потреси и во овој склоп создавање многубројна работничка класа со спротивни интереси од капиталистичката класа. Ce смета дека сите овие објективни фактори нужно водат кон преобразба на капиталистичката во комунистичка општествено-економска формација. Според класиците на марксизмот, од капитализмот во комунизам не може да ce премине директно. Бидејќи не постојат соодветни материјални услови, со преземањето на власта не може веднаш да ce воспостави бескласно општество, туку е потребен извесен период за трансформација на класното во бескласно општество. Затоа комунистичката општествено-економска формација ce состои од две фази: прва, или нижа (која во секој поглед, во економски, класен, морален, духовен, носи траги од капиталистичкото општество, од чија утроба излегува) и втора, или виша. Првата, или нижата, ce наречува социјализам, a втората, или вишата, го претставува вистинскиот комунизам, односно наполно бескласно општество. Во преодниот период ce создаваат материјалните, субјективните и сите други претпоставки за бескласно општество, за кое Маркс вели: „Во вишата фаза на комунистичкото општество, кога ќе исчезне ропската потчинетост на индивидуите на поделбата на трудот, a co тоа и спротивноста меѓу интелектуалниот и физичкиот труд, кога трудот ќе стане не само средство за живот туку и прва животна потреба, кога со сестраниот развој на индивидуите ќе нараснат производните сили и кога сите извори на општественото богатство ќе потечат пообилно - дури тогаш ќе биде можно сосема да ce пречекори тесниот буржоаски правен хоризонт и општеството ќе може на своето знаме да напише: секој според своите способности, секому според неговите потреби”. === Научен социјализам === Според марксизмот, со изразот „научен” ce нагласува спротивноста со утопискиот социјализам , што тргнува од етички и хуманитарни побуди за остварување на желбата за создавање ново, социјалистичко општество за која цел ce убедуваа за помош и капиталистите, a не од закономерниот развој на општеството. Основачи на овој правец во општествената мисла ce Карл Маркс и Фридрих Енгелс . Тргнувајќи од општата законитост дека економскиот развој на општеството е основа на историскиот развој и со оглед на законитостите врз кои ce засновува капиталистичкото општество, тие дојдоа до сознание дека социјализмот нужно настанува од утробата на капитализмот како резултат на општествено – економскиот развој. Самиот капитализам, со своите иманентни закони (акумулација , концентрација и централизација на капиталот, што претставуваат процес на поопштествување на капиталот и производството), врши материјална подготовка на социјализмот. Напоредно со тој материјален процес, капиталистичкиот развој создава многуброен субјективен фактор – работничката класа, врз чија експлоатација ce засновува капиталистичкиот начин на производство и капиталистичкото општество воопшто. На општествениот карактер на производството му одговара општествена сопственост и општествено управување и присвојување на резултатите од општествениот труд. Самиот економски развој бара капиталистичкиот начин на производство да ce замени со социјалистички. Појавно, тоа ce решава со организирана политичка револуционерна акција на работничката класа, со соборување на буржоаската и воспоставување социјалистичка власт, со укинување на приватната капиталистичка и со воспоставување општествена сопственост на средствата за производство. Преку тој процес ce создаваат услови за преобразба на класното во бескласно општество. === Критики за анархизмот === Главниот напор на идеологиите на анархизмот бил насочен кон критика на идеите за социјализам и комунизам - како што тие биле изложени во делото на Маркс и Енгелс. Почетоците на овој судир се среќаваат уште во 40-тите година од 19-от век. Прв мислител на анархизмот со кој Маркс остро се судрил бил филозофот Макс Штирнер, со кој во ,,Светото семејство‘‘ Маркс остро полемизира и го нарекува Свети Макс. Затоа, на скалата на теоретичарите на анархизмот со кои Маркс остро се конфронтирал, стои во прв ред Макс Штирнер. Според него, основа на целата историја е апстракното, во себе повлеченото и со своите интереси окупирано индивидуално Јас. Тоа Јас, таа заменка Јас, ја олицетворува осамената единка која е фрлена во животот и чиј основен стремеж е стремежот за слобода. Тоа индивидуално, саможивно и во себе повлечено Јас, според Макс Штирнер, стремејќи се кон апсолутна слобода како смисла на своето постоење, бара ослободување од каква и да е организација, од каков и да е притисок на општеството и заедницата. Тоа индивидуално Јас суштествува во еден вид осаменост, па туѓа му е секоја организација. Оттаму и ќе потекне основниот стремеж на анархизмот, што ќе дојде подоцна до посебен израз кај Бакуњин, поединецот како индивидуално Јас, да се ослободи од притисокот и дисциплината на каква и да е организација, во прв ред политичка организација. Затоа идеологијата на Штирнер против која Маркс решително станува, беше изразито антикомунистичка. Според негово мислење, ова индивидуално Јас може да постои и се самоизразува само ако има приватна сопственост над средствата за производство. Но најжестокиот судир во Интернационалата избил меѓу Маркс и главниот теоретичар на анархизмот Бакуњин. Маркс никогаш не стоел на становиште дека дури и во комунизмот ќе дојде до некое утописко општество, во кое секој поединец ќе биде неограничено слободен. Една мера на организација, односно една мера на социјално посредување, секогаш ќе мора да постои. Тоа бил всушност стожерот на Марксовата мисла врз која Бакуњин се нафрлил со сета острина. Додека Маркс сметал дека државата постепено ќе одумира во еден процес што може да трае стотици години, но кој, под раководство на свесните сили на слободните производители сепак ќе има свој краен успешен исход, Бакуњин истакнувал дека државата треба да се укине, така да се каже, преку ноќ, дека треба да се уништи со експлозија на бунтот на масите, дека со таа експлозија државата треба да се распарчоса (а замислете си како ќе им годи тоа на соседните капиталистички земји), дека треба да се изврши слеп јуриш на масите врз сè што постои и дека треба да се уништи секоја организација во општеството. Но, на прашањето - што останува потоа?? - Бакуњин никогаш не одговорил. Кога ќе се уништи се, што останува? Отприлика, како денес прашањето - што ќе остане по јадрената војна? Анархизмот беше и остана утопија, лош сон за наполно слободен поединец кој живее надвор од организацијата, за поединец кој својата апсолутна слобода ја доживува како изолираност од општеството и кој непомирливо му е спротивставен на општеството. Маркс, напротив, инсистира на една хумана организација на општеството, каде според познатата изрека од ,,Комунистичкиот манифест‘‘, слободата на поединецот ќе биде услов за слободна заедница, каде, според тоа, меѓу поединецот и заедницата во комунистичката организација ќе постои усогласен и хармоничен однос. Од времето на судирот меѓу Маркс и Бакуњин, не е изведена ниедна анархистичка револуција, ниту е воспоставено ниедно анархистичко уредување. Значи, ако ја усвоиме познатата изрека, дека историјата е учителка на животот, тогаш токму историјата во таа смисла покажа во колкава мера Маркс имаше право во овој судир со Бакуњин, во колкава мера мислеше историски и дијалектички, а не на утописки, мечтателен и анархистички начин. Еден податок ќе биде доволен. Анархистите решително станаа против поддршката на Париската Комуна во 1871-та година, без оглед во колкава мера Париската Комуна имаше благородни цели во ослободувањето на пролетаријатот, зашто Маркс за неа пишуваше дека тоа е првиот облик што ја покажува можноста за ослободување на трудот, организирано! Но, Бакуњин и неговите приврзаници, во времето кога ја развиваа својата идеологија, единствено најдоа поддршка во слојот на пролетаријатот што ја имаше изгубено надежта, што беше разочаран и деспериран и кого Маркс го нарекува лумпен-пролетаријат. Тоа се слоеви на пролетаријатот што никогаш не успеале да ја развијат класната свест. Оние слоеви кои не стигнале до сознанието за својата вистинска класна положба. Бакуњин кај нив се обиде на демагошки начин да изнајде социјална основа за своето движење, проповедувајќи дека токму тој слој мора да ја предизвика експлозијата на гнев на масите која ќе ја разурне државната и политичката организација. Но, тој и тука историски промаши, зашто тој слој, немајќи развиена класна свест, никогаш не можеше да изведе организирана класна побуна, како што можат свесните слоеви на работничката класа.<blockquote>...Кон крајот на 1868 во Интернационалата влезе русинот Бакуњин, со цел во нејзините рамки да основа една друга интернационала под свое раководство, под името ,,Alliance de la Démocratie Socialiste‘‘ (Алијанса на социјалистичка демократија). Тој – човек без никакво теориско знаење – претендираше во тој посебен организам да претставува научна пропаганда на Интернационалата и да ја направи таа пропаганда специјален повик на друга интернационала во рамките на Интернационалата. Неговиот програм беше и од лево и од десно површно нафрлена мешавина – еднаквост на класите (!), укинување на наследното право како почетна точка на социјално движење (сенсимонистичка будалштина), атеизам пропишан со членови како догма итн., и како главна догма (прудоновска) – воздржување од секакво политичко делување. Овој детски буквар најде прием (и сè уште наоѓа извесна поддршка) во Италија и Шпанија, каде што реални услови за работничко движење се сè уште слабо развиени, како и кај некои честољубиви, шупливи доктринари во романскиот дел на Швајцарија и во Белгија. За господин Бакуњин доктрината (негова штогодност, скрпена од Прудон, Сен-Симон итн.) била и останала споредно нешто – само средство за негово лично истакнување. Ако како теоретичар е нула, како интригант е во својот елемент... Маркс во писмото до Ф. Болте (29 ноември 1871)</blockquote> == Позначајни дела == * ''Прилог кон критиката на Хегеловата [[филозофија на правото]]. Вовед'' ([[1843]]) * ''Економско-филозофски ракописи'' ([[1844]]) * ''Светото семејство'' ([[1846]]) (Заедно со Фридрих Енгелс) * ''Тези за Фојербах'' ([[1845]]) * ''Германска идеологија'' ([[1846]]) (Заедно со Фридрих Енгелс) * ''[[Беда на филозофијата]]'' (1847) * [[Комунистички манифест|''Манифест на Комунистичката партија'']] (заедно со [[Фридрих Енгелс]], [[1848]]); * ''Осумнаесетти бример на Луј Бонапарт'' ([[1852]]) * ''„Кон критиката на политичката економија“'' ([[1859]]) * ''„[[Капиталот (Карл Маркс)|Капиталот I]]“'' ([[1867]]) * ''„Граѓанската војна во Франција“'' ([[1871]]) * ''„Критика на Готската програма“'' ([[1875]]) и други. == Поврзано == * [[Анархизам]] * [[Марксизам]] * [[Социјализам]] * [[Комунизам]] * [[Отуѓување]] == Надворешни врски == {{ризница|Karl Marx}} * [http://www.marxists.org/makedonski/m-e/index.htm Македонска архива на Карл Маркс и Фридрих Енгелс] * [https://marks-engels-citati.blogspot.com/ Цитати од Собраните дела на Маркс и Енгелс во 46 томови] {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маркс, Карл}} [[Категорија:Карл Маркс| ]] [[Категорија:Марксизам]] [[Категорија:Марксисти| ]] [[Категорија:Германски филозофи]] [[Категорија:Хегелијанци]] [[Категорија:Родени во 1818 година]] [[Категорија:Починати во 1883 година]] [[Категорија:Филозофија од 19 век]] [[Категорија:Атеистички филозофи]] [[Категорија:Германски атеисти]] [[Категорија:Германски револуционери]] [[Категорија:Германски социјалисти]] [[Категорија:Еврејски филозофи]] [[Категорија:Еврејски социјалисти]] [[Категорија:Германски комунисти]] [[Категорија:Германски историчари]] [[Категорија:Социјалисти]] [[Категорија:Револуционери]] [[Категорија:Германски Евреи]] [[Категорија:Луѓе од Прусија]] [[Категорија:Луѓе од Трир]] [[Категорија:Апсолвенти на Хумболтовиот универзитет]] [[Категорија:Апсолвенти на Јенскиот универзитет]] [[Категорија:Историчари на економијата]] 0xm3fegz26g1ns6qs3ld4hx1jqjtzvh 5300306 5300305 2024-12-04T09:29:29Z ГП 23995 /* Поврзано */ дополнување 5300306 wikitext text/x-wiki {{Infobox philosopher |region = |era = |color = #B0C4DE |image = Karl Marx_001.jpg |caption = Marx in 1875 |birth_name = Карл Хајнрих Маркс |birth_date = {{Birth date|df=yes|1818|05|05}} |birth_place = [[Трир]], [[Кралство Прусија]] |death_date = {{Death date and age|df=yes|1883|03|14|1818|05|05}} |death_place = [[Лондон]], [[Велика Британија]] |residence = |nationality = [[Кралство Прусија|Прус]], [[Германци|Германец]] |religion =Атеист |school_tradition = [[Марксизам]], [[Комунизам]], [[Социјализам]], [[Материјализам]] |signature =Karl Marx Signature.svg |main_interests = политика, економија, [[филозофија]], [[социологија]], историја, [[класна борба]], |influences = |influenced = |notable_ideas = прото-ефективна теорија на побарувачка, теорија на ендогенични пари, поим за монетарна производна економија, конфликтна теорија на распределбата на доходот, разменска вредност, разлика меѓу труд и работна сила, вишок вредност, опаѓачка стапка на профит, побивање на Законот на Сеј, апсолутна земјишна рента, дополнителни начини на производство, класната борба води кон диктатура на пролетаријатот ||death_cause=Бронхитис и плевритис}} '''Карл Маркс''' ({{lang-de|Karl Marx}}; [[Трир]], [[5 мај]] [[1818]] - [[Лондон]], [[14 март]] [[1883]]) — [[Германија|германски]] [[филозофија|филозоф]], [[политичка економија|политички економист]], историчар, социолог, политички теоретичар, новинар и комунистички [[револуција|револуционер]]. Еден е од најистакнатите претставници на Меѓународното здружение на работниците (попознато како [[Прва интернационала]]) и е втемелувач на [[марксизам|марксизмот]]. За најважно негово дело се смета обемната четири-томна расправа „[[Капиталот (Маркс)|Капиталот]]“. Роден во [[Трир]], Германија во граѓанско семејство, кое во периодот на неговото раѓање од [[јудаизам]] преминува во [[христијанство]]. Неговиот татко бил адвокат, човек восхитен од идеалите на [[Француска револуција|Француската револуција]], со длабоки либерални чувства, во чиј дух го воспитувал и својот син. Маркс студирал право и филозофија на универзитетите во Бон, Берлин и Јена. Тој се оженил со Џени фон Вестфален во 1843 година. Поради своите политички публикации, Маркс останал без државјанство и со децении живеел во егзил со својата сопруга и децата во Лондон, каде продолжил да ја развива својата мисла во соработка со германскиот мислител Фридрих Енгелс и да ги објавува своите списи, истражувајќи во читалната на Британскиот музеј. Негови најпознати дела се памфлетот од 1848 година, Комунистичкиот манифест и четири-томниот ''Das Каpitаl''. Неговата политичка и филозофска мисла има огромно влијание врз интелектуалната, економската и политичката историја на 20 век. Во 1999 година, Маркс е прогласен за мислител на милениумот, во 2005 година за светски најголем филозоф и во 2013 година за светски најдобар научник. Критичките теории на Маркс за општеството, економијата и политиката - колективно сфатени како марксизам - тврдат дека човечките општества се развиваат преку класна борба. Во капитализмот, ова се манифестира во конфликт помеѓу владејачките класи (познати како буржоазија) кои ги контролираат средствата за производство и работничките класи (познати како пролетаријат) што ги создаваат овие средства со продажба на нивната работна сила за возврат за плати. Применувајќи критички пристап познат како историски материјализам, Маркс предвиде дека, како и претходните социо-економски системи, капитализмот произведува внатрешни тензии што ќе доведат до физичко и вредносно уништување на неговиот капитал (конфликт меѓу раширувањето на производството и оплодувањето на вредноста)<ref>{{Наведена книга|title=Капиталот, том трети|last=Маркс|first=Карл|publisher=Мисла|year=1976|isbn=|location=Скопје|pages=226-229}}</ref> и негова замена со нов систем познат како комунизам преку победоносна класна борба извојувана од работничката класа. Но, истовремено Маркс предупреди на причини со спротивно дејство „зошто ова паѓање не е поголемо или побрзо ... влијанија со спротивни дејства, кои го попречуваат и укинуваат дејството на општиот закон и нему му даваат карактер само на тенденција, поради што паѓањето на општата профитна норма ние го означивме како тенденциско паѓање.“<ref>{{Наведена книга|title=Капиталот, том трети|last=Маркс|first=Карл|publisher=Мисла|year=1976|isbn=|location=Скопје|pages=213-220}}</ref> За Маркс, класните антагонизми под капитализмот, делумно поради неговата нестабилност и природа склона кон економски кризи, би резултирале со развој на класната свест на работничката класа, водејќи до нејзино освојување на политичката власт и на крајот воспоставување на бескласно, комунистичко општество составено од слободно здружени производители. Маркс активно се залагал за негово спроведување, тврдејќи дека работничката класа треба да спроведе организирана револуционерна акција за соборување на капитализмот и да донесе социјално-економска еманципација. Маркс е опишан како една од највлијателните личности во историјата на човекот, а неговото дело е и пофалено и критикувано. Неговата работа во економијата постави основа за поголем дел од тековното разбирање на трудот и неговиот однос со капиталот и последователната економска мисла. Многу интелектуалци, работнички синдикати, уметници и политички партии ширум светот се под влијание на работата на Маркс, при што многумина ги модифицираа или адаптираа неговите идеи. Обично Маркс е наведен како еден од главните архитекти на модерната општествена наука. == Животопис == === Детство и рано образование: 1818–1836 === Маркс е роден на 5 мај 1818 година од Хајнрих Маркс (1777–1838) и Хенриет Пресбург (1788–1863). Роден е на Брукенгасе 664 во Трир, град тогаш дел од провинцијата Долна Рајна во Кралството Прусија. Маркс бил етнички Евреин. Неговиот дедо бил холандски рабин, додека неговата татковска линија ги снабдувала рабините на Триер уште од 1723 година, улога што ја презел неговиот дедо Мајер Халеви Маркс. Неговиот татко, како дете познат како Хершел, бил првиот во лозата што добил секуларно образование. Тој станал адвокат со удобен приход на висока средна класа; покрај неговите приходи како адвокат, семејството поседувало голем број лозја на Мосел. Пред раѓањето на неговиот син, и по аболицијата на еврејската еманципација во Рајнска област, Хершел се преобратил од [[Јудаизам|јудаизам]] во државната Евангелистичка црква на [[Прусија]], преземајќи го германскиот име Хајнрих наместо еврејското Хершел. Во голема мера нерелигиозен, Хајнрих бил човек на просветителството, заинтересиран за идеите на филозофите Имануел Кант и Волтер. Како класичен либерал, тој учествувал во агитација за устав и реформи во Прусија, во тоа време апсолутна монархија. Во 1815 година, Хајнрих Маркс започнал да работи како адвокат и во 1819 година го преселил своето семејство на имот од десет соби во близина на Порта-Нигра. Неговата сопруга, Хенриет Пресбург, беше холандска Еврејка од просперитетно деловно семејство кое подоцна ја основало компанијата Филипс Електроникс. Нејзината сестра Софи Пресбург (1797–1854) се омажила со Лион Филипс (1794–1866) и била баба на Герард и Антон Филипс и прабаба на Фриц Филипс. Лион Филипс бил богат холандски производител на тутун и индустријалец, кај кого Карл и Џени Маркс подоцна често доаѓале да се потпираат за заеми додека биле прогонети во Лондон. Малку е познато за детството на Маркс. Третото од девет деца, тој станал најстариот син кога неговиот брат Мориц починал во 1819 година. Маркс и неговите преживеани браќа и сестри, Софи, Херман, Хенриет, Луис, Емили и Каролина, биле крстени во Лутеранската црква во август 1824 година, а нивната мајка во ноември 1825 година. Маркс приватно се школувал од неговиот татко сè до 1830 година, кога бил запишан во средното училиште во Трир, чиј директор Хуго Витенбах бил пријател на неговиот татко. Вработувајќи многу либерални хуманисти како учители, Витенбах ја разгневил локалната конзервативна влада. Подоцна, полицијата извршила рација во училиштето во 1832 година и открила дека меѓу учениците се дистрибуира литература за поддршка на политички либерализам. Сметајќи ја дистрибуцијата на таков материјал за акт на заведување, властите вовеле реформи и замениле неколку вработени за време на школувањето на Маркс. Во октомври 1835 година на 17-годишна возраст, Маркс отпатувал до Универзитетот во Бон, сакајќи да студира филозофија и литература, но неговиот татко инсистирал на право како попрактична професија. Поради состојба наведена како „слаби гради“, Маркс бил ослободен од воената обвркса кога наполнил 18 години. Додека бил на Универзитетот во Бон, Маркс се приклучил на Поетскиот клуб, група во која се наоѓале политички радикали кои биле под надзор на полицијата. Маркс, исто така, се придружил на клубот за пиење Трир Таверн (германски: Landsmannschaft der Treveraner), во еден момент служејќи како клупски претседател. Покрај тоа, Маркс бил вклучен во одредени расправии, од кои некои станале сериозни: во август 1836 година учествувал во двобој со член на универзитетскиот корпус Борусија. Иако неговите оценки во првиот семестар биле добри, тие наскоро се влошиле, што го навело неговиот татко да го премести на посериозниот Универзитет во Берлин. === Хегелијанизам и рано новинарство: 1836–1843 === Поминувајќи ги летото и есента 1836 година во Трир, Маркс станал посериозен во врска со студиите и неговиот живот. Тој се верил со Џени фон Вестфален, образована бароница од пруската владејачка класа која го познавала Маркс уште од детството. Бидејќи таа ја прекинала свршувачката со еден млад аристократ за да биде со Маркс, нивната врска била општествено контроверзна поради разликите меѓу нивното религиозно и класно потекло, но Маркс се спријатил со нејзиниот татко Лудвиг фон Вестфален (либерален аристократ) и подоцна му ја посветил својата докторска теза. Седум години по свршувачката, на 19 јуни 1843 година, тие се венчале во протестантска црква во Кројцнах. Во октомври 1836 година, Маркс пристигнал во Берлин, запишувајќи се на правен факултет и изнајмил соба во Мителштрасе. За време на првиот семестар, Маркс присуствувал на предавањата на Едуард Ганс (кој ја претставувал прогресивното Хегелијанско становиште, образложено на рационалниот развој во историјата, потенцирајќи ги особено неговите слободарски аспекти и важноста на социјалното прашање) и на Карл фон Савињи (кој го претставувал Историската школа на правото). Иако студирал право, тој бил фасциниран од филозофијата и барал начин да ги комбинира двете, верувајќи дека „без филозофија ништо не може да се постигне“. Маркс се заинтересирал за неодамна починатиот германски филозоф Георг Вилхелм Фридрих Хегел, за чии идеи тогаш се дебатирало меѓу европските филозофски кругови. За време на едно закрепнување во Штралау, тој се приклучил на Докторскиот клуб (Doktorklub), студентска група која ги дискутирала Хегеловите идеи и преку нив се инволвирал во група на радикални мислители познати како Младо-хегелијанци во 1837 година. Тие собирале околу Лудвиг Фојербах и Бруно Бауер, со тоа што Маркс развил особено блиско пријателство со Адолф Рутенберг. Како Маркс, и Младо-хегелијанци биле критички настроени кон метафизичките претпоставки на Хегел, но го присвоиле неговиот дијалектички метод за да го критикуваат воспоставеното општество, политика и религија од левичарска перспектива. Таткото на Маркс починал во мај 1838 година, што резултирало со намален приход за семејството. Маркс бил емотивно близок со својот татко и му го вреднувал сеќавањето по неговата смрт. До 1837 година, Маркс пишувал фиктивна и нефиктивна литература, откако завршил краток роман насловен „Шкорпија и Феликс“, драма насловена „Оуланем“, како и голем број љубовни песни посветени на Џени фон Вестфален, иако ниту едно од ова рано творештво не било објавено за време на неговиот живот. Маркс наскоро ја напуштил книжевноста за други занимања, вклучително и проучување на англискиот и италијанскиот јазик, историја на уметност и превод на латински класици. Тој започнал соработка со Бруно Бауер за уредување на Хегеловата „Филозофија на религијата“ во 1840 година. Маркс се ангажирал во пишување на својата докторска теза насловена „Разликата помеѓу Демокритовата и Епикурејската филозофија на природата“, што ја завршил во 1841 година. Била опишана како „смел и оригинален труд во кој Маркс тргнал да покаже дека теологијата мора да попушти пред супериорната мудрост на филозофијата.“ Есејот бил контроверзен, особено меѓу конзервативните професори на Универзитетот во Берлин. Наместо тоа, Маркс решил својата теза да ја достави до либералниот универзитет во Јена, чиј факултет му го доделил докторантот во април 1841 година. Бидејќи Маркс и Бауер биле двајцата атеисти, во март 1841 година тие започнале да планираат издавање на списание насловено Archiv des Atheismus (Атеистички Архиви), но до тоа никогаш не дошло. Во јули, Маркс и Бауер отпатувале во Бон од Берлин. Таму ја скандализирале својата класа, опивајќи се, смеејќи се во црква и галопирајќи низ улиците на магариња. Маркс размислувал за академска кариера, но оваа негова амбиција била опструирана од растечкото спротивставување на владата на класичниот либерализам и на младите хегелијанци. Маркс се преселил во Келн во 1842 година, каде што станал новинар, пишувајќи за радикалниот весник Rheinische Zeitung (Рајнски Вести), изразувајќи ги своите рани ставови за социјализам и за неговиот развивачки интерес за економија. Маркс ги критикувал десничарските европски влади, како и фигурите во либералните и социјалистичките движења, за кои сметал дека се неефикасни или контрапродуктивни. Весникот го привлекол вниманието на цензорите на пруската влада, кои пред секое печатење го проверувале секој број за заводлив материјал, како што Маркс се жалел: „Нашиот весник треба да се претстави на полицијата за да се шмрка, и ако полицискиот нос намириса нешто нехристијанско или не-пруско, весникот не смее да се појавува.“ Откако Рајнише Цајтунг објавил статија во која силно ја критикувал руската монархија, Цар Николај I побарал да биде забранет, а владата на Прусија го исполнила барањето во 1843 година. === Париз: 1843–1845 === Во 1843 година, Маркс станал соуредник на новиот, радикален левичарски париски весник, Deutsch-Französische Jahrbücher (Германско-француски записи), а потоа бил поставен од германскиот социјалист Арнолд Руге за да ги обедини германските и француските радикали и на тој начин Маркс и неговата сопруга се преселиле во Париз во октомври 1843 година. Првично живеејќи заедно со Руге и неговата сопруга на 23 Rue Vaneau, тие ги сметале условите на живеење за тешки, па се иселиле по раѓањето на нивната ќерка Џени во 1844 година. Иако имал намера да привлече писатели од Франција и од германските држави, Jahrbücher бил доминиран од германски писатели и единствениот негермански писател бил прогонетиот руски анархистички колективист Михаил Бакунин. Маркс придонел два есеи за весникот, „Вовед во прилог кон критиката на Хегеловата филозофија на правото“ и „За еврејското прашање“, последниот есеј воведувајќи го неговото верување дека пролетаријатот е револуционерна сила и обележувајќи го неговото прифаќање на комунизмот. Било објавено само едно издание, но било прилично успешно, во најголем дел заради вклучувањето на сатиричните оди на Хајнрих Хајн за кралот Лудвиг од Баварија, што ги предизвикало германските држави да го забранат весникот и ги запленат увезените копии (Руге сепак одбил да финансира објавување на дополнителни изданија и неговото пријателство со Маркс прекинало). По затворањето на весникот, Маркс започнал да пишува за единствениот нецензуриран радикален весник на германски јазик, Vorwärts! (Напред!). Со седиште во Париз, весникот бил поврзан со Сојузот на праведните, утопистичко социјалистичко тајно друштво на работници и занаетчии. Маркс присуствувал на некои од нивните состаноци, но не се приклучил. Во Vorwärts!, Маркс ги рафинирал своите ставови за социјализмот засновани врз идеите на Хегел и Фојербах за дијалектички материјализам, и во исто време критикувајќи ги либералите и другите социјалисти кои делувале во Европа. На 28 август 1844 година, Маркс се запознал со германскиот социјалист Фридрих Енгелс во Café de la Régence, кога практично започнало нивното доживотно пријателство. Енгелс му ја покажал на Маркс својата неодамна објавена книга „Положбата на работничката класа во Англија во 1844 година“, убедувајќи го Маркс дека работничката класа ќе биде агент и инструмент на последната револуција во историјата. Наскоро, Маркс и Енгелс соработувале на критика кон филозофските идеи на поранешниот пријател на Маркс, Бруно Бауер. Ова дело било објавено во 1845 година како „Светото семејство“. Иако бил критичен кон Бауер, Маркс сè повеќе бил под влијание на идеите на младите хегелијанци Макс Штирнер и Лудвиг Фојербах, но на крајот Маркс и Енгелс го напуштиле и Фојербаховиот материјализам. За време кога живеел на 38 Rue Vanneau во Париз (од октомври 1843 до јануари 1845 година), Маркс се ангажирал на интензивно проучување на политичката економија (Адам Смит, Дејвид Рикардо, Џејмс Мил и други), француските социјалисти (особено Клод Анри Сен-Симон и Шарл Фурие) и историјата на Франција. Проучувањето на политичката економија е проучување што Маркс го продолжил до крајот на својот живот и резултирало со неговото големо економско дело – четири томна книга наречена „Капиталот“. Марксизмот во голем дел се заснова на три влијанија: Хегеловата дијалектика, францускиот утопистички социјализам и англиската економија. Заедно со неговото претходно проучување на дијалектиката на Хегел, проучување што Маркс го направил за ова време во Париз значело дека сите главни компоненти на (Маркс-Енгелсовиот) марксизам биле воспоставени до есента 1844 година. Маркс постојано се оддалечувал од своето проучување на политичката економија - не само со вообичаените дневни барања од тоа време, туку дополнително со уредување на радикален весник, а подоцна и со организирање и насочување на напорите на политичка партија за време на годините на потенцијално револуционерно народно востание на граѓанството. Сепак, Маркс секогаш се враќал на своите економски студии: тој се обидувал „да ги разбере внатрешните закони на капитализмот“. Скицата на марксизмот дефинитивно се формирала во умот на Карл Маркс до крајот на 1844 година. Навистина, многу одлики на марксистичкиот поглед на светската политичка економија биле разработени во големи детали, но Маркс требал да ги напише сите детали на неговиот поглед на економскиот свет заради понатамошно разјаснување на новата економска теорија во неговиот ум. Според тоа, Маркс ги напишал „Економско-филозофските ракописи“. Овие ракописи опфаќаат бројни теми, детализирајќи го концептот на Маркс за отуѓен труд. Сепак, до пролетта 1845 година неговото продолжено проучување на политичката економија, капиталот и капитализмот го довело Маркс до верувањето дека новата политичка економска теорија за која се залагал - научен социјализам - треба да биде изградена врз основа на темелно развиен материјалистички поглед на светот. „Економско-филозофските ракописи од 1844 година“ биле напишани помеѓу април и август 1844 година, но наскоро Маркс препознал дека ракописите биле под влијание на некои недоследни идеи на Лудвиг Фојербах. Соодветно на тоа, Маркс ја препознал потребата да раскине со филозофијата на Фојербах во корист на историскиот материјализам, така што една година подоцна (во април 1845 година) по преселбата од Париз во Брисел, Маркс ги напиша своите единаесет „Тези за Фојербах“. „Тезите за Фојербах“ се најпознати по единаесеттата теза, во која се вели дека „филозофите го толкувале светот само на различни начини, работата е да се измени“. Ова дело содржи Марксова критика на материјализмот (поради неговата контемплативност), на идеализмот (поради сведување на практиката во теорија), критикувајќи ја филозофијата што ја поставила апстрактната реалност над физичкиот свет. Така, ова дело го вовел првиот поглед на историскиот материјализам на Маркс, аргументот дека светот не се менува со идеи, туку со реална, физичка, материјална активност и практика. Во 1845 година, по приемот на барање од прускиот крал, француската влада го затворила Vorwärts!, а министерот за внатрешни работи Франсоа Гизо го протерал Маркс од Франција. Во овој момент, Маркс се преселил од Париз во Брисел, каде Маркс се надевал дека уште еднаш ќе го продолжи своето проучување на капитализмот и политичката економија. === Брисел: 1845-1848 === Не можејќи да престојува во Франција или да се пресели во Германија, Маркс решил да емигрира во Брисел во февруари 1845 година. Сепак, за да остане во Белгија, тој морал да гарантира дека нема да објавува ништо на теми од современата политика. Во Брисел, Маркс се поврзал со други протерани социјалисти од цела Европа, вклучувајќи ги Мозес Хес, Карл Хајнцен и Јосиф Вејдемејер. Во април 1845 година, Енгелс се преселил од Бармен, Германија во Брисел за да се приклучи на Маркс и растечкиот кадар на членови на Сојузот на Праведните кои сега барале дом во Брисел. Подоцна, Мери Брнс, долгогодишна придружничка на Енгелс, го напуштила Манчестер, Англија за да се приклучи на Енгелс во Брисел. Во средината на јули 1845 година, Маркс и Енгелс го напуштиле Брисел за Англија за да ги посетат водачите на чартистите, социјалистичко движење во Велика Британија. Ова било прво патување на Маркс во Англија и Енгелс бил идеален водич за патувањето. Енгелс веќе поминал две години во Манчестер од ноември 1842 до август 1844 година. Не само што Енгелс веќе го знаел англискиот јазик, тој исто така развил блиски односи со многу чартистички водачи. Навистина, Енгелс служел како известувач за многу чартистички и социјалистички англиски весници. Маркс го искористил патувањето како можност да ги испита економските ресурси што биле достапни за студирање во разни библиотеки во Лондон и Манчестер. Во соработка со Енгелс, Маркс исто така се залагал да напише книга која честопати се смета како негов најдобар третман на концептот на историскиот материјализам, „Германската идеологија“. Во ова дело, Маркс раскинал со Лудвиг Фојербах, Бруно Бауер, Макс Штирнер и остатокот од Младите Хегелијанци, додека тој исто така раскинал со Карл Грун и другите „вистински социјалисти“ чии филозофии сè уште се засновале на „идеализмот“. Во „Германската идеологија“, Маркс и Енгелс конечно ја комплетирале својата филозофија, која се засновала исклучиво на материјализам како единствена моторна сила во историјата. „Германската идеологија“ е напишана во хумористично-сатирична форма, но дури и оваа сатирична форма не ја спасила книгата од цензура. Како и многу други негови рани написи, „Германската идеологија“ не би била објавена во време на животот на Маркс и била објавена дури во 1932 година. После завршувањето на „Германската идеологија“, Маркс го насочил своето внимание кон дело кое имало за цел да ја разјасни сопствената позиција во однос на „теоријата и тактиката“ на едно вистинско „револуционерно пролетерско движење“ кое ќе делува од гледна точка на една навистина „научна материјалистичка“ филозофија. Ова дело било наменето да направи разлика помеѓу утописките социјалисти и Марксовата сопствена научна социјалистичка филозофија. Со оглед на тоа што утопистите веруваа дека луѓето мора да бидат убедувани да се приклучат на социјалистичкото движење, начинот на кој човек мора да биде убеден да прифати какво било поинакво верување, Маркс знаел дека луѓето во повеќето прилики ќе имаат тенденција да постапуваат во согласност со сопствените економски интереси, на тој начин повикувајќи се на цела класа (работничката класа во овој случај) со широк повик кон најдобриот материјален интерес на класата ќе биде најдобриот начин да се мобилизира широката маса на таа класа за да се направи револуција и да се промени општеството. Ова било намерата на новата книга што ја планирал Маркс, но за да помине ракописот кај владините цензори тој ја нарече книгата „Сиромаштијата на филозофијата“ (1847) и ја понудил како одговор на „ситната буржоаска филозофија“ на францускиот анархистички социјалист Пјер-Жозеф Прудон како што е искажана во неговата книга „Филозофија на сиромаштијата“ (1840). Овие книги ги поставиле темелите на најпознатото дело на Маркс и Енгелс, политички памфлет што оттогаш стана познато како „Комунистичкиот манифест“. Додека престојувал во Брисел во 1846 година, Маркс ја продолжил својата врска со тајната радикална организација Сојузот на Праведните. Како што е наведено погоре, Маркс мислел дека Сојузот е само еден вид радикална организација што е потребна за да се поттикне работничката класа на Европа кон масовно движење што ќе донесе револуција на работничката класа. Како и да е, за организирање на работничката класа во масовно движење, Сојузот морал да престане со својата „тајна“ или „подземна“ ориентација и да работи на отворен терен како политичка партија. Членовите на Сојузот на крајот се убедиле во овој поглед. Според тоа, во јуни 1847 година Сојузот бил реорганизиран од нејзиното членство во ново отворено „надземно“ политичко здружение кое се обраќало директно до работничката класа. Ова ново отворено политичко здружение било наречено Сојуз на комунисти. И Маркс и Енгелс учествувале во изготвување на програмата и организациските принципи на новиот Сојуз на комунисти. Кон крајот на 1847 година, Маркс и Енгелс започнале да го пишуваат она што ќе стане нивно најпознато дело - програма за акција на Сојузот на комунисти. Напишано заедно од Маркс и Енгелс од декември 1847 до јануари 1848 година, „Комунистичкиот манифест“ за првпат бил објавен на 21 февруари 1848 година. „Комунистичкиот манифест“ ги изложил идеите на новиот Сојуз на комунисти. Бидејќи повеќе не било тајно здружение, Сојузот на комунисти сакал да ги разјасни целите и намерите пред јавноста отколку да ги крие своите верувања како што правел Сојузот на праведните. Воведните редови на памфлетот ја поставија основата на марксизмот: „Историјата на сите досегашни општества е историја на класни борби.“ Продолжува да ги испитува антагонизмите за кои Маркс тврди дека настанале во судирите на интереси помеѓу буржоазијата (богатата капиталистичка класа) и пролетаријатот (индустриската работничка класа). Поаѓајќи од ова, Манифестот го претставува аргументот зошто Сојузот на комунисти, наспроти другите социјалистички и либерални политички партии и групи во тоа време, навистина делувал во интерес на пролетаријатот да го собори капиталистичкото општество и да го замени со социјализам. Подоцна истата година, Европа доживеала серија протести, бунтови и честопати насилни востанија што станаа познати како Револуциите од 1848 година. Во Франција, револуцијата доведе до соборување на монархијата и формирање на Француската Втора Република. Маркс поддржувал ваква активност и добивајќи значително наследство од неговиот татко (задржано од неговиот вујко Лионел Филипс по смртта на таткото на Маркс во 1838 година) или од 6000 или 5000 франци тој, наводно, искористил третина од таа сума за да ги вооружи белгиските работници кои планирале револуционерна акција. Иако вистинитоста на овие обвинувања е спорна, белгиското Министерство за правда го обвинило Маркс за тоа, го уапсило, па тој бил принуден да избега назад во Франција, каде под новата републиканска влада на власт верувал дека тој би бил безбеден. === Келн: 1848–1849 === Привремено населувајќи се во Париз, Маркс го пренел извршниот штаб на Сојузот на комунисти во градот и исто така формирал Германски работнички клуб со разни германски социјалисти кои живееле таму. Во надеж дека ќе ја види револуцијата проширена во Германија, во 1848 година Маркс се преселил назад во Келн, каде започнал да издава леток под наслов „Барањата на Комунистичката партија во Германија“, во кој тој расправал само за четири од десетте точки на „Комунистичкиот манифест“, верувајќи дека во Германија во тоа време буржоазијата мора да ја собори феудалната монархија и аристократијата пред пролетаријатот да може да ја собори буржоазијата. На 1 јуни, Маркс започнал со објавување на дневен весник, Neue Rheinische Zeitung, кој тој го помогнал финансирањето преку неодамнешното наследство од неговиот татко. Создаден да објавува вести од цела Европа со негово марксистичко толкување на настаните, весникот го прикажал Маркс како примарен писател и доминантно уредничко влијание. Додека бил уредник на весникот, Маркс и другите револуционерни социјалисти биле редовно малтретирани од полицијата и Маркс бил изведен пред суд во неколку наврати, соочувајќи се со разни обвинувања, вклучувајќи навредување на главниот јавен обвинител, сторен новинарски прекршок и поттикнување на вооружен бунт преку бојкот на даноци, иако секој пат бил ослободуван. Во меѓувреме, демократскиот парламент во Прусија се распаднал и кралот, Фредерик Вилијам IV, вовел нов кабинет од неговите реакционерни поддржувачи, кои спровеле контра-револуционерни мерки за протерување на левичарските и другите револуционерни елементи од земјата. Како резултат, Neue Rheinische Zeitung наскоро бил задушен и на Маркс му било наредено да ја напушти земјата на 16 мај. Маркс се вратил во Париз, кој тогаш бил под контрола на реакционерна контра-револуција и епидемија на колера и наскоро бил протеран од градските власти, кои го сметале за политичка закана. Со својата сопруга Џени очекувајќи го своето четврто дете и не можејќи да се врати назад во Германија или Белгија, во август 1849 година тој побарал прибежиште во Лондон. === Преселба во Лондон и понатамошни дела: 1850–1860 === Маркс се преселил во Лондон на почетокот на јуни 1849 година и останал со адреса на живеење во градот до крајот на својот живот. Главниот штаб на Сојузот на комунисти се преселил исто така во Лондон. Сепак, во зимата 1849-1850 година се случил расцеп во редовите на Сојузот на комунисти кога една фракција во Сојузот предводена од Август Вилих и Карл Шапер започнала да агитира за непосредно востание. Вилих и Шапер верувале дека откако Сојузот на комунисти ќе го иницира востанието, целата работничка класа од цела Европа ќе се крене „спонтано“ за да му се придружи, создавајќи револуција низ цела Европа. Маркс и Енгелс протестирале дека таквото непланирано востание од страна на Сојузот на комунисти е „авантуристичко“ и ќе биде самоубиство за Сојузот на комунисти. Таквото востание како што било пропагирано од групата на Шапер и Вилих, лесно би било уништено од полицијата и вооружените сили на реакционерните влади на Европа. Маркс тврдел дека ова ќе предизвика пропаст за самиот Сојуз на комунисти, тврдејќи дека промените во општеството не се постигнуваат преку ноќ преку напорите и волјата на неколку луѓе. Наместо тоа, промените се предизвикани со научна анализа на економските состојби во општеството и движејќи се кон револуција низ различни фази на социјален развој. Во сегашната фаза на развој (околу 1850 година), по поразот на востанијата низ цела Европа во 1848 година, Маркс сметал дека Сојузот на комунисти треба да ја охрабри работничката класа да се обедини со прогресивните елементи на растечката буржоазија за да ја победи феудалната аристократија за прашања што вклучуваат барања за владини реформи, како уставна република со слободно избрани собранија и универзално (машко) избирачко право. Со други зборови, работничката класа мора да се здружи со буржоаските и демократските сили за да се дојде до успешен завршеток на буржоаската револуција пред да се нагласи агендата на работничката класа и револуцијата на работничката класа. По долга борба која се заканувала да го уништи Сојузот на комунисти, мислењето на Маркс преовладило и на крајот групата на Вилих и Шапер го напуштила Сојузот на комунисти. Во меѓувреме, Маркс исто така многу се ангажирал во социјалистичкото Образовно здружение на германските работници. Здружението ги одржувало своите состаноци на улицата „Голема ветерница“, Сохо, централна лондонска област за разонода. Оваа организација била исто така приклештена од внатрешна борба меѓу нејзините членови, од кои некои го следеле Маркс, додека други ја следеле фракцијата на Шапер и Вилих. Прашањата во овој внатрешен раскол биле истите прашања покренати во внатрешниот расцеп во рамките на Сојузот на комунистите, но Маркс ја загубил борбата со фракцијата на Шапер и Вилих во рамките на Образовното здружение на германските работници и на 17 септември 1850 година поднел оставка од Здружението. Во Лондон, Вилих станал соработник на францускиот револуционерен и политички прогоненик Емануел Бартелми. Според Вилхелм Либкнехт, Вилих и Бартелми ковале заговор да го убијат Карл Маркс затоа што, според нив, бил премногу конзервативен. Вилих јавно го навредил Маркс и го предизвикал на двобој, со кој Маркс одбил да се бори. Наместо тоа, Вилих бил предизвикан од еден млад соработник на Маркс, Конрад Шрам. Двобојот со пиштол се случил во Белгија затоа што двобоите биле забранети со закон во Велика Британија. Бартелми делувал како втора рака на Вилих. Шрам бил ранет во главата, но го преживеал двобојот. Бартелми бил обесен во Лондон во 1855 година, откако пукал и го убил својот работодавец и уште еден човек. === New-York Daily Tribune и новинарство === Во раниот период во Лондон, Маркс се посветил скоро исклучиво на револуционерни активности, така што неговото семејство претрпело екстремна сиромаштија. Негов главен извор на приход бил Енгелс, чиј извор бил неговиот богат индустријалец татко. Во Прусија како уредник на сопствен весник и како придонесувач на други идеолошки наклонети весници, Маркс можел да дојде до својата публика, работничката класа. Во Лондон, без финансии да води весник, тој и Енгелс се свртиле кон меѓународното новинарство. Во една фаза тие биле објавувани од шест весници во Англија, САД, Прусија, Австрија и Јужна Африка. Главната заработка на Маркс потекнувала од неговата работа како европски дописник, од 1852 до 1862 година, за New-York Daily Tribune, како и од авторство на написи за повеќе „буржоаски“ весници. Марксовите написи биле преведени од германски јазик од Вилхелм Пипер, сè додека неговото владеење на англиски јазик не станало соодветно. New-York Daily Tribune бил основан во април 1841 година од Хорас Гријли. Неговата редакција содржела прогресивни буржоаски новинари и издавачи, меѓу нив Џорџ Рипли и новинарот Чарлс Дана, кој бил главен уредник. Дана, фуриерист и аболиционист, бил врската на Маркс. New-York Daily Tribune бил превозно средство за Маркс да стигне до трансатлантската јавност за да води „скриена војна“ против Хенри Чарлс Кери. Весникот имал широк повик до работничката класа од своето основање, чинејќи два центи, бил евтин и, со околу 50 000 примероци по број, неговиот тираж бил најголем во САД. Неговиот уреднички дух бил прогресивен и неговиот анти-ропски став го одразувал тој на Хорас Гријли. Првиот напис на Маркс, за британските парламентарни избори, бил објавен на 21 август 1852 година. На 21 март 1857 година Дана го известил Маркс дека, поради економската рецесија, само еден напис неделно ќе се плаќа, објавен или не. Другите ќе бидат платени само доколку бидат објавени. Маркс ги испраќал своите написи во вторник и петок, но, во октомври, New-York Daily Tribune ги отпуштил сите свои дописници во Европа, освен Маркс и Б. Тејлор, и го редуцирал Маркс на седмичен напис. Помеѓу септември и ноември 1860 година, биле објавени само пет написи. После шестмесечен интервал, Маркс продолжил со придонесите во септември 1861 до март 1862, кога Дана му напишал да го информира дека немало повеќе простор во New-York Daily Tribune за извештаи од Лондон, поради американски домашни работи. Во 1868 година, Дана формирал сопернички весник, New York Sun, чиј главен и одговорен уредник бил тој. Во април 1857 година, Дана го поканил Маркс да придонесе статии, главно за воена историја, за Новата американска енциклопедија, идеја за Џорџ Рипли, пријател на Дана и литературен уредник на New-York Daily Tribune. Севкупно, објавени биле 67 статии на Маркс и Енгелс, од кои 51 се напишани од Енгелс, иако Маркс направил истражување за нив во Британскиот музеј. До крајот на 1850-тите години, интересот на американскиот народ за европски прашања се намалил и написите на Маркс се свртеле кон теми како што се „кризата околу ропството“ и избувнувањето на Американската граѓанска војна во 1861 година, во написот „Војната меѓу државите“. Помеѓу декември 1851 и март 1852 година, Маркс работел на своето теоретско дело за Француската револуција од 1848 година, насловено како „Осумнаесеттиот бример на Луј Наполеон“. Во ова дело, тој ги истражувал идеите за историскиот материјализам, класната борба, диктатурата на пролетаријатот и победата на пролетаријатот над буржоаската држава. За 1850-тите и 1860-тите може да се каже дека означуваат филозофска граница што ги разделува хегелијанскиот идеализам на младиот Маркс и научната идеологија поврзана со структурниот марксизам на позрелиот Маркс. Сепак, не сите академици ја прифатиле јоваа разлика. За Маркс и Енгелс, нивното искуство од Револуциите од 1848 до 1849 година било формативно во развојот на нивната теорија за економија и историска прогресија. По „неуспесите“ од 1848 година, револуционерниот замав изгледал потрошен и немало услови да се обнови без економска рецесија. Настанало расправија помеѓу Маркс и неговите комунистички колеги, кои ги осудил како „авантуристи“. Маркс сметал дека е имагинација да се верува дека „волјата“ може да биде доволна за создавање на револуционерни услови, кога во реалноста економската компонента е неопходниот реквизит. Рецесијата во економијата на Соединетите Американски Држави во 1852 година им даде на Маркс и Енгелс основа за оптимизам за револуционерна активност. Сепак, оваа економија била премногу незрела за комунистичка револуција. Отворените територии на западниот дел на Америка ги растуриле силите на општествениот немир. Покрај тоа, секоја економска криза што се појавувала во Соединетите Американски Држави нема да доведе до револуционерна зараза на постарите економии на одделни европски нации, кои биле затворени системи ограничени од нивните национални граници. Кога таканаречената „Паника од 1857“ во САД се раширила на глобално ниво, ги разбила сите модели на економска теорија и била првата вистинска глобална економска криза. Неопходноста од финансии го принудила Маркс да се откаже од економските студии во 1844 година и да помине тринаесет години во работа на други проекти. Маркс секогаш се обидувал да се врати на економијата. === Првата Интернационала, ''Граѓанската војна во Франција'' и ''Капиталот''=== Маркс продолжил да пишува статии за ''Њујорк Дејли Трибјун'' сè додека бил сигурен дека уредничката политика на ''Трибјун'' била сè уште прогресивна. Сепак, заминувањето на Чарлс Дана од весникот кон крајот на 1861 година и последователната промена во уредничкиот одбор донело нова уредничка политика. ''Трибјун'' веќе не бил силен аболиционистички весник посветен на целосна победа на Унијата. Новиот уреднички одбор поддржал непосреден мир меѓу Унијата и Конфедерацијата во граѓанската војна во Соединетите Американски Држави со ропството оставено недопрено во Конфедерацијата. Маркс остро се противел на оваа нова политичка позиција и во 1863 година бил принуден да се повлече како колумнист за ''Трибјун''. Во 1864 година, Маркс се вклучил во Меѓународното работничко здружение (познато и како Прва Интернационала), во чиј Генерален совет бил избран на основањето во 1864 година. Во таа организација, Маркс бил вклучен во борбата против анархистичкото крило предводено од Михаил Бакунин (1814–1876). Иако Маркс победил во оваа соперништво, трансферот на седиштето на Генералниот совет од Лондон во Њујорк во 1872 година, што било поддржано од Маркс, довело до пад на Интернационалата. Најважниот политички настан за време на постоењето на Интернационалата бил Париската комуна од 1871 година, кога граѓаните на Париз се побуниле против својата влада и го држеле градот два месеци. Како одговор на крвавото задушување на овој бунт, Маркс го напишал еден од неговите најпознати памфлети, „Граѓанската војна во Франција“, одбрана на Комуната. Маркс со најголемо воодушевување говорел за историската иницијатива на француската работничка класа, која ја разорила старата државна машина и патем створила држава од нов тип: „Каква смелост, каква историска иницијатива, каква способност за саможртвување во тие Парижани!... Историјата не знае за друг таков пример на херојство!“ – пишуваше тој во април 1871 година. „Денешното Париско востание, – пишуваше Маркс, – дури и да го угушат свињите и подлите пци на старото општетсво: ќе биде врежано во историјата на нашата партија како најславен подвиг од времето на париското јунско востание“. Маркс ја искористувал секоја прилика за да воспостави врска со Комуната за да ја брани нејзината битијност. „Испратив неколку стотини писма ширум светов околу вашите потреби, секаде каде што постојат нашите секции“, – им соопштувал Маркс на комунарите Франкел и Варлен. Во своите директиви, кои ги упатувал до Париз и внатрешноста, во Лион, Руан и другите градови во кои биле образовани секции на Интернационалата, Маркс давал конкретни оперативни упатства. Маркс спрема француските воскликнати работници бил во однос на практичен советодавец, учесник во борбата на масата. На 4 април, тој им препорачал на париската востаничка организација да испрати делегати во сите поголеми центри во Франција. Маркс давал детални упатства за одбраната на Париз. Во писмото кое што го упатил до членовите на Комуната, тој барал да се утврди северната страна на монмартриските височинки, која што се граничела со пруските претстражари, бидејќи овие можеле да ги препуштат Версајците. Тоа случување покажало колку биле оправдани страхувањата на Маркс. Маркс благовремено ги известил комунарите за Тјеровите преговори со Бизмарк и на тоа дека овој ветувал помош околу угушувањето на Комуната. Меѓутоа Маркс, иако се радувал на историската иницијатива на париското жителство, во исто време и ги критикувал грешките на тие маси, ги критикувал како строг и непропустлив работнички револуционер, тој ја критикувал работата на Централниот комитет на Комуната, кој избрзал во аболицијата на своите овластувања, „великодушноста“ на Комуната кон класниот непријател, нејзината волја „да не започнува граѓанска војна“, итн. На 23 мај, непосредно пред падот на Комуната, Маркс се обратил пред Генералниот совет на Интернационалата: „Се плашам дека крајот се ближи, но ако Комуната биде уништена, борбата ќе биде одложена. Принципите на Се вечни и не можат да бидат избришани, тие повторно и секогаш ќе бидат на дневен ред сè додека работничката класа не извои ослободување од капиталот“. „Ма каква и да биде судбината во Париз, таа ќе го заокружи целиот свет“, – пишувал Маркс во врска со Комуната. Маркс длабоко верувал во силата на работничката класа и тој не се плашел од привремените неуспеси и порази. „Париз, работниците и Комуната, – речено е во Манифестот на граѓанската војна во Франција, кој го напиша Маркс, – ќе се прослават како славни стракови на новото општество. Споменот на нивните маченици ќе остане засекогаш врежан во големото срце на работничката класа. Нивните џелати веќе се скршени низ срамното дело од кое не ќе може да ги ослободат сите молитви на нивните попови.“ Со оглед на повторените неуспеси и фрустрации на револуциите и движењата на работниците, Маркс исто така се обидувал да го разбере капитализмот и многу време поминувал во читалната на Британскиот музеј, проучувајќи и размислувајќи за делата на политичките економисти и за економските податоци. До 1857 година, Маркс имал акумулирано над 800 страници белешки и кратки есеи за капиталот, земјишната сопственост, наемниот труд, државата, надворешната трговија и светскиот пазар, иако белешки и есеи не се појавија како печатена книга до 1939 година под наслов „Основи на критиката на политичка економија“ (''Grundrisse der Kritik der Politischen Ökonomie''). Конечно во 1859 година, Маркс ја објавил својата книга „Прилог кон критиката на политичката економија“, неговото прво сериозно економско дело. Ова дело било наменето само како преглед на неговото четиритомно дело ''Das Kapital'' (Капитал: Критика на политичката економија), чии томови тој имал намера да ги објави подоцна. Во ''Прилог кон критиката на политичката економија'', Маркс ја проширува трудовата теорија на вредност за која се залагал Дејвид Рикардо. Делото било ентузијастично примено, а изданието се распродало брзо. Успешната продажба на „Придонес кон критиката на политичката економија“ го стимулирала Маркс во раните 1860-ти години да го заврши пишувањето на четирите големи тома што би го компонирале неговото најголемо дело на животот – ''Das Kapital'' и ''Теориите за вишок вредност'', во кои се дискутирало за теоретичарите на политичката економија, особено Адам Смит и Дејвид Рикардо. ''Теориите за вишок вредност'' честопати се нарекуваат четвртиот том на ''Das Kapital'' и претставува една од првите сеопфатни трактати за историјата на економската мисла. Во 1867 година, бил објавен првиот том на ''Das Kapital'', дело во кое се анализира капиталистичкиот процес на производство. Тука Маркс ја образложил својата трудова теорија на вредност, врз чиј развој влијаел Томас Хоџкин. Маркс го признал „воодушевувачкото дело“ на Хоџкин, ''Трудот одбранет од тврдењата на капиталот'', повеќепати во ''Das Kapital''. Навистина, Маркс го цитирал Хоџкин дека го препознал отуѓувањето на трудот што се случува под модерното капиталистичко производство: „Повеќе немало природна награда за поединечниот труд. Секој работник произведува само дел од една целина, а бидејќи секој дел нема никаква вредност или корисност по себе, нема ништо што работникот може да го презеде и да рече: „Ова е мојот производ, ова ќе си го задржам за себеси.“ Во овој прв том на ''Капиталот'', Маркс го објаснил своето сфаќање на вишокот на вредност и експлоатацијата, за која тој аргументирал дека на крајот ќе доведе до пад на стапката на профит и колапс на индустрискиот капитализам. Побарувачката за издание на руски јазик на ''Капиталот'' наскоро довело до печатење на 3000 примероци од книгата на руски јазик, која била објавена на 27 март 1872 година. До есента 1871 година, целото прво издание на германското издание на ''Капиталот'' било распродадено и било издадено второ издание. Тома II и III од ''Капиталот'' останале само ракописи врз кои Маркс продолжил да работи до крајот на животот. Двата тома биле објавени од Енгелс по смртта на Маркс. Том II на ''Капиталот'' бил подготвен и објавен од Енгелс во јули 1893 година под името ''Капитал II: Процесот на циркулација на капиталот''. Том III од ''Капиталот'' бил објавен една година подоцна во октомври 1894 година под името ''Капитал III: Процесот на капиталистичката продукција како целина''. ''Теориите за вишокот на вредност'' произлегле од обемните ''Економски ракописи од 1861–1863'', втор нацрт на ''Капиталот'', којшто ги опфаќал 30–34 тома од ''Собраните дела на Маркс и Енгелс''. Поточно, ''Теориите за вишокот на вредност'' го опфаќаат последниот дел од триесеттиот том на ''Собраните дела'' до крајот на нивниот триесет и втор том. Во меѓувреме, пообемните ''Економски ракописи од 1861–1863'' почнуваат од почеток на триесеттиот том на ''Собраните дела'' преку првата половина од нивниот триесет и четврти том. Последната половина од триесет и четвртиот том на ''Собраните дела'' се состои од преживеаните фрагменти од ''Економските ракописи од 1863-1864'', што претставуваат трет нацрт на ''Капиталот'', а голем дел од нив е вклучен како додаток на изданието од „Penguin Books“ на првиот том на ''Капиталот''. Скратено издание на германски јазик на ''Теориите за вишок на вредност'' било објавено во 1905 и во 1910 година. Ова скратено издание било преведено на англиски јазик и објавено во 1951 година во Лондон, но комплетното, нескратено издание на ''Теориите за вишок на вредност'' било објавено како „четврт том“ на ''Капиталот'' во 1963 и 1971 година во Москва. Во текот на последната деценија од неговиот живот, здравјето на Маркс се влошило и тој станал неспособен за постојан напор што ја карактеризирал неговата претходна работа. Тој успеал да коментира значително за современата политика, особено во Германија и Русија. Неговата ''Критика на Готската програма'' се спротивставила на тенденцијата на неговите следбеници Вилхелм Либкнехт и Август Бебел да направат компромис со државниот „социјализам“ на Фердинанд Ласал во интерес на обединета социјалистичка партија. Ова дело е исто така забележливо за уште еден познат цитат на Маркс: „Од секого според неговата способност, секому според неговата потреба.“ Во писмо до Вера Засулич од 8 март 1881 година, Маркс размислувал за можноста Русија да ја заобиколи капиталистичката фаза на развој и да изгради комунизам врз основа на заедничка сопственост на земјиште карактеристично за селските општини. И покрај тоа што признал дека руската рурална „комуна е столб на социјална регенерација во Русија“, Маркс исто така предупредил дека за да може селската општина да делува како средство за директен премин во социјалистичка фаза без претходна капиталистичка фаза, „најпрво ќе биде неопходно да се елиминираат штетните влијанија што ја напаѓаат руралната општина од сите страни.“ Имајќи ја предвид елиминацијата на овие опасни влијанија, Маркс дозволил да постојат „нормални услови на спонтан развој“ на руралната општина. Сепак, во истото писмо до Вера Засулич тој посочува дека „во суштината на капиталистичкиот систем лежи целосното одвојување на производителот од средствата за производство.“ Во еден од нацртите на ова писмо, Маркс ја открива неговата растечка страст кон антропологијата, мотивирана од неговата верба дека идниот комунизам ќе биде враќање на повисоко ниво кон комунизмот од нашето предисториско минато. Тој напишал дека „историскиот тренд на нашето време е фаталната криза што капиталистичкото производство ја помина во европските и американските земји каде тоа го достигна својот највисок врв, криза што ќе заврши со негово уништување, со враќање на современото општество на повисока форма на најархаичниот тип - колективно производство и присвојување.“ Тој додал дека „виталноста на примитивните заедници е неспоредливо поголема од онаа на семитските, грчките, римските, итн., општества, и, уште повеќе, од онаа на современите капиталистички општества.“ Пред да умре, Маркс побарал од Енгелс да ги запише овие идеи, кои биле објавени во 1884 година под насловот ''Потеклото на семејството, приватната сопственост и државата''. == Личен живот == === Семејство === Маркс и фон Вестфален имале седум деца, но делумно поради лошите услови во кои живееле додека биле во Лондон, само три деца преживеале до зрелоста. Децата биле: Џени Каролин (сопружничко презиме Лонге; 1844–1883); Џени Лаура (сопружничко презиме Лафарг; 1845-1911); Едгар (1847–1855); Хенри Едвард Гај („Гвидо“; 1849–1850); Џени Евелин Франсис („Франциска“; 1851–1852); Џени Јулија Елеонора (1855-1898) и уште едно дете кое починало пред да биде именуван (јули 1857). Постојат клеветнички озборувања дека Маркс, исто така, е татко на вонбрачно машко дете по име Фреди од неговата домаќинка, Елена Демут. Иако од 1962 година се тврдело дека Маркс бил татко на вонбрачниот син на Елена Демут, според Терел Карвер, „ова тврдење не е добро засновано на достапните документарни материјали.“ Причини да не се верува дека Маркс бил татко на Фредерик Левис Демут (1851-1929): * нема директен доказ кој јасно се однесува на оваа работа; * директен доказ од преписка дека оние во контакт со Фредерик не се интересирале околу неговото потекло по татко; * директен доказ од преписка дека оние кои се интересирале за оригиналниот „скандал“ не биле во несогласица меѓу себе од 1850 година па натаму; * директен доказ дека Енгелсовите „претсмртни“ откровенија во 1895 година не го измениле она што веќе било познато; * нема извор за какво било интересирање околу ова прашање освен забелешката на Лујз Кауцки (1864-1944) и Енгелсовото наводно тврдење (во 1890-тите), освен советот од Бебел дека Лујз му кажала нешто околу Енгелс/Маркс/Фредерик во раните 1890-ти години; сеќавањето од Цеткин дека Елеанора Маркс (1855-1898) ѝ кажала дека Маркс бил татко на Фредерик; и тврдењето на заинтересираниот Фредерик само за сопствените интереси дека бил „син на големиот Маркс“; * недостиг на запишана забелешка на темата од бројни луѓе за кои се тврди (од Лујз или Цеткин) дека „знаеле дека Маркс е татко на Фредерик“, на пример Џени фон Вестфален, Карл Маркс, Елеанора Маркс, Лафаргови, Џени Маркс Лонге, Енгелс, Лудвиг Фрејбергер, Леснер, Пфендер, Парвус (псевдоним Александар Лазаревич Гелфанд или Хелфанд), Тања Хелфанд (жената на Парвус), „пријател на Бернштајн“ итн., освен самопрогласените скептици Бернштајн и Кауцки (доколку ние ги имаме нивните директно запишани забелешки, кои ниту Лујз ниту Цеткин ги користат директно); * Бернштајн (во 1898 година) и Кауцки (во 1929 година) велат директно дека тие не веруваат на забелешката на Лујз и Енгелсовото наводно тврдење, или дека тие не се убедени од она што го слушнале, давајќи свои објаснувања (на пример, дека тоа било против карактерот на Маркс да го направи, и дека во карактерот на Лујз е да фантазира); * забуна околу можното писмо кое би ја потврдило тезата дека „Енгелс го прифатил татковството за да го извлече Маркс од брачна неволја“ (се разбира, таткото на Фредерик би можел навистина да биде било кој друг, дури ако Маркс имал афера и мислел дека тој му бил татко и поради тоа да сакал да ја „пренесе“ таа одговорност на Енгелс); * Лујз имала уште 52 години живот за да ја раскаже приказната, и немало очигледна причина зошто не (односно за разлика од Цеткин, таа не била политичко лице, ниту дури партиски симпатизер). Маркс интензивно користел псевдоними, често при изнајмување куќа или стан, очигледно за да им отежне на властите да го следат. Додека бил во Париз, го користел „Monsieur Ramboz“, додека бил во Лондон ги потпишувал своите писма како „A. Williams“. Неговите пријатели го нарекувале „Moor“, поради неговиот темен тен и црната виткана коса, додека тој ги охрабрувал своите деца да го нарекуваат „Old Nick“ и „Charley“. Исто така, им дал прекари и псевдоними на своите пријатели и семејство, нарекувајќи го Фридрих Енгелс „генерал“, неговата куќна помошничка Елена како „Lenchen“ или „Nym“, додека една од неговите ќерки, Jennychen, била нарекувана „Qui Qui, Emperor of China“, а другата ќерка, Лаура, била позната како „Kakadou“ или „the Hottentot“. === Здравје === Маркс бил погоден од лоша здравствена состојба (она што тој самиот го опишал како „мизерна егзистенција“) и разни автори се обиделе да ја опишат и објаснат. Неговиот биограф Вернер Блуменберг тоа го припишува на проблеми со црниот дроб и жолчката, кои Маркс ги имал во 1849 година и од кои тој никогаш не се ослободил, влошени од неговиот несоодветен начин на живот. Нападите често се појавувале со главоболки, воспаленија на очите, невралгија во главата и ревматски болки. Во 1877 година се појавило сериозно нервно нарушување и како последица на тоа настанало долготрајна несоница, против којашто Маркс се борел со наркотици. Болеста се влошила со прекумерна ноќна работа и лоша диета. Маркс бил љубител на доста зачинети јадења, пушена риба, кавијар, кисели краставици, „ништо од тоа не е добро за пациенти со проблематичен црн дроб“, но тој исто така сакал вино и ликери и пушел огромна количина цигари „и бидејќи немал пари, обично тоа беа цигари со лош квалитет“. Од 1863 година, Маркс многу се жалел на чиреви: „Овие се многу чести кај пациенти со проблематичен црн дроб и може да се должат на истите причини.“ Апсцесите биле толку лоши што Маркс не можел ниту да седи ниту да работи исправено. Според Блуменберг, раздразливоста на Маркс била честа кај пациенти со проблематичен црн дроб: „Болеста нагласила одредени црти во неговиот карактер. Тој аргументирал остро, неговата зајадлива сатира не одбегнувала навреди, а неговите изрази можеле да бидат груби и сурови. Иако генерално, Маркс имал слепа верба во своите најблиски пријатели, сепак, тој самиот се пожалил дека понекогаш бил премногу недоверлив и неправеден дури и кон нив. Неговите заклучоци, не само за непријателите, туку дури и за пријателите, понекогаш биле толку груби што дури и помалку чувствителните луѓе би се навредиле... Сигурно имало малкумина кои тој не ги критикувал вака... ниту Енгелс бил исклучок.“ Според историчарот на Универзитетот Принстон, Џ.И. Зајгел, во доцните тинејџерски години Маркс можеби имал пневмонија или плевритис, чии последици довеле до тоа тој да биде ослободен од воена служба во Прусија. Во подоцнежниот живот додека работел на ''Капиталот'' (што тој никогаш не го завршил), Маркс страдал од три маки. Болеста на црниот дроб, веројатно наследна, била влошена со прекумерна работа, лоша диета и недостаток на сон. Воспалението на очите било предизвикано од премногу работа во текот на ноќта. Третата мака, ерупција на карбункули или чиреви, „веројатно била предизвикана од општата физичка слабост кон којашто придонеле различните одлики на стилот на живот на Маркс - алкохол, тутун, лоша диета и несоница. Енгелс честопати го поттикнувал Маркс да го промени овој опасен режим.“ Во своето писмо до Енгелс, од 22 јуни 1867, Маркс напишал: „Се надевам буржоазијата за целото време ќе мисли за моите чиреви.“ Во 2007 година беше направена ретродијагноза на Марксовата кожна болест од страна на дерматологот Сем Шустер од Универзитетот Њукасл и за Шустер најверојатното објаснување било дека Маркс не страдал од проблеми со црниот дроб, туку од hidradenitis suppurativa, периодична инфективна состојба која произлегува од блокада на отворањето на егзокрините жлездени канали коишто се отвораат во фоликулите на влакната. Оваа состојба, која не била опишана во англиската медицинска литература до 1933 година (оттука и не би била позната на лекарите на Маркс), може да предизвика болка во зглобовите (што може погрешно да се дијагностицира како ревматско нарушување) и болна состојба на очите. За да дојде до неговата ретродијагноза, Шустер го земал предвид примарниот материјал: преписката на Маркс објавена во 50 тома од Собраните дела на Маркс и Енгелс. Таму, „иако раните на кожата биле наречени „фурункули“, „чиреви“ и „карбункули“ од страна на Маркс, неговата сопруга и неговите лекари, тие биле премногу упорни, повторливи, деструктивни и локациски ориентирани за оваа дијагноза.“ Местата на постојаните „карбункули“ биле забележани повеќепати во пазувите, препоните, перианалниот дел, гениталиите (пенисот и скротумот) и супра-срамните региони и внатрешните бедра, „фаворизирани места на hidradenitis suppurativa.“ Професорот Шустер тврди дека дијагнозата „сега може дефинитивно да се одреди.“ Шустер продолжил да ги разгледува потенцијалните психосоцијални ефекти на болеста, истакнувајќи дека кожата е орган на комуникација и дека hidradenitis suppurativa произведува многу психолошка вознемиреност, вклучително и лутина и одвратност и депресија на личниот имиџ, расположение и благосостојба, чувства за коишто Шустер најде „многу докази“ во преписката на Маркс. Професорот Шустер продолжил да се прашува дали менталните ефекти на болеста влијаеле врз работата на Маркс и дури му помогнале да ја развие својата теорија на отуѓување. === Смрт === По смртта на неговата сопруга Џени во декември 1881 година, Маркс развил воспаление на мукозната мембрана кое го држело во лошо здравје последните 15 месеци од животот. На крајот, ова воспаление му предизвикало бронхитис и плевритис што го убило во Лондон на 14 март 1883 година, кога починал без државјанство на 64-годишна возраст. Семејството и пријателите во Лондон го погребале неговото тело на гробиштата Хајгејт (Исток), Лондон, на 17 март 1883 година во област резервирана за агностици и атеисти (гробот на Џорџ Елиот е во близина). На неговиот погреб присуствувале помеѓу девет и единаесет ожалостени лица. Едно истражување од современи извори идентификува тринаесет именувани лица кои присуствувале на погребот. Тие биле Фридрих Енгелс, Елеонора Маркс, Едвард Евелинг, Пол Лафарг, Шарл Лонге, Елена Демут, Вилхелм Либкнехт, Готлиб Лемке, Фредерик Леснер, Г. Лохнер, Сер Реј Ланкестер, Карл Шорлемер и Ернест Радфорд. Еден тогашен весник тврди дека на погребот присуствувале 25 до 30 роднини и пријатели. Еден автор во „График“ истакнал дека, „Со чудна грешка неговата смрт не беше објавена два дена, а потоа дека се случила во Париз. Следниот ден исправката дојде од Париз; и кога неговите пријатели и следбеници побрзаа во неговата куќа на Хаверсток Хил, за да се информираат за времето и местото на погребот, дознаа дека тој веќе е во студената земја. Но, да не беше оваа тајност и брзање, несомнено ќе се одржеше голем собир на луѓе на неговиот гроб.“ Неколку негови најблиски пријатели зборувале на неговиот погреб, вклучително Вилхелм Либкнехт и Фридрих Енгелс. Говорот на Енгелс го содржи овој пасус: „На 14 март, дваесет и пет минути до три попладне, најголемиот жив мислител престана да размислува. Тој беше оставен сам на едвај две минути, и кога се вративме го најдовме во неговата фотелја, мирно замина да спие – но, засекогаш.“ Преживеаните ќерки на Маркс, Елеонора и Лаура, како и Шарл Лонге и Пол Лафарг, двата француски социјалистички зетовци на Маркс, исто така, присуствувале. Пред Маркс починале неговата сопруга и неговата најстара ќерка, а ќерка му починала неколку месеци порано во јануари 1883 година. Либкнехт, основач и водач на германската социјалдемократска партија, одржал говор на германски јазик и Лонге, истакната личност на француското работничко движење, дадел кратка изјава на француски јазик. Прочитани биле и две телеграми од работнички партии во Франција и Шпанија. Заедно со говорот на Енгелс, ова ја сочинувало целата програма на погребот. Не-роднини, кои присуствувале на погребот, биле тројца комунистички соработници на Маркс: Фридрих Леснер, осуден на затворска казна од три години по комунистичкиот судски процес во Келн од 1852 година; Г. Лохнер, кого Енгелс го опиша како „стар член на Сојузот на комунисти“; и Карл Шорлемер, професор по хемија во Манчестер, член на Кралското друштво и комунистички активист инволвиран во револуцијата во Баден во 1848 година. Друг учесник на погребот бил Сер Реј Ланкестер, британски зоолог, кој подоцна ќе стане истакнат академик. Маркс починал во 1883 година, оставајќи 250 фунти (23 000 фунти денес) или 395 долари (денес 36 000 американски долари) на неговата најмлада ќерка Елеонора. Откако умира во 1895 година, Енгелс им оставил на двете преживеани ќерки на Маркс „значаен дел“ од неговиот значителен имот (во 2011 година вреден 4,8 милиони американски долари). Маркс и неговото семејство биле одново закопани на ново приближно место во ноември 1954 година. Гробот на новата локација, откриен на 14 март 1956 година, ја носи врежаната порака: „Работници од сите земји обединете се!“, последната реченица од ''Комунистичкиот манифест''; и, 11-та „Теза за Фојербах“: „Филозофите го толкуваа светот само на различни начини - сепак, работата е да се измени“. Комунистичката партија на Велика Британија го подигнала споменикот со портретска биста од Лоренс Бредшо, a оригиналниот гроб на Маркс имал само скромно украсување. == Оставнина == Марксистичкиот историчар Ерик Хобсбаум забележа: „Не може да се каже дека Маркс умрел без успех“, затоа што иако не постигнал голем број на следбеници во Велика Британија, неговите дела веќе почнале да влијаат врз левичарските движења во Германија и Русија. Во рок од 25 години од неговата смрт, континенталните европски социјалистички партии кои го признале влијанието на Маркс врз нивната политика, секоја од нив добиваше меѓу 15 и 47 проценти во тие земји на претставнички демократски избори. Во 1940-тите години лабуристите во Велика Британија биле посветени на стопанска преобразба, којашто имала одредени заеднички одлики: * Клучните индустрии биле преземени во државна сопственост. * Образованието и здравството станале бесплатни државни услуги. * Изградбата на јавни станбени згради била доминантна форма во градежништвото. * Биле направени обиди, преку конфискација или преку оданочување на наследството, да се укинат големите земјишни поседи. * Државата се обидела да спроведува политика на целосна вработеност. Од средината на 1950-тите години Британската лабуристичка партија беше покласично социјалдемократска отколку тогашната Германска социјалдемократска партија (ГСДП). Се разбира, процесот на национализација на индустријата не отиде толку далеку во Велика Британија како во Источна Европа, но дури и таму во доцните 1970-ти години во сопственост на државата, помеѓу другите работи, биле и: * Системот за производство и снабдување на енергија: јаглен, нафта, гас, јадрена енергија и хидроелектраните; * Голем дел од транспортниот систем: патишта, железници, автобуси, авиолинии, аеродроми, пристаништа; * Системот за комуникации: радио, телевизија, пошта, телефонија; * Голем дел од станбениот фонд и * Многу тешки индустрии: челичната, бродоградилишта, индустријата за производство на авиони и автомобили. Без сомневање, Марксовото сениште на комунизмот се вртело низ Европа. Ние сме навикнати да ги гледаме социјалдемократијата и комунизмот како многу различни, но првобитната разликувачка црта на комунизмот – дека се стреми да ја преземе власта преку вооружено востание, беше одамна напуштена од страна на повеќето комунистички политички партии. Овој првобитен комунистички принцип бил задржан само од страна на маоистичките партии во Азија и Јужна Америка, додека сите други левичарски партии во оваа смисла се социјалдемократски. Марксовиот придонес за науката за општеството е огромен, но заедно со неговиот неразделен пријател [[Фридрих Енгелс]] оставиле длабоки траги не само во науката туку и во политичката практика во XIX и XX век. Само до пред нешто повеќе од една деценија скоро половина од човештвото живееше во општества што се сметаа за социјалистички (комунистички), а огромен број интелектуалци (филозофи, социолози, економисти, уметници) се сметаа за марксисти и беа под огромно влијание на овој мислител. Помеѓу нив, на пример, беа [[Ѓерѓ Лукач]] и [[Ернст Блох]]. Понатаму, значајни се припадниците на [[Франкфуртска школа|Франкфуртската школа]]: [[Херберт Маркузе]], [[Теодор Адорно]], [[Ерих Фром]], [[Макс Хоркхајмер]], [[Валтер Бенјамин]] и [[Јирген Хабермас]]. Помеѓу другите, во Англија денес активно работат [[Ерик Хобсбаум]] и [[Пери Андерсон]]. Во САД сѐ уште е актуелен [[Фредерик Џејмсон]]. Еден од најголемите интелектуалци од 20 век, [[Жан Пол Сартр]], постепено го модифицираше својот [[егзистенцијализам]], сѐ повеќе приклонувајќи се кон марксизмот. Исто така, значајни се [[Антонио Грамши]], [[Карл Корш]] и [[Луј Алтисе]]. == Учење == === Економија === ==== Капиталот ==== Капиталот е наслов на делото на Карл Маркс, што е објавено во три тома. Првиот том ce појави во 1867 г. По смртта на Маркс, Фридрих Енгелс го среди Марксовиот ракопис и во 1885 г. го објави вториот, a во 1894 г. третиот том на „Капиталот”. Во предговорот на првиот том Маркс укажува дека целта на ова дело е да ги разоткрие законите на економскиот развој на капиталистичкото општество. Методолошки Марксовата анализа тргнува од општото кон посебното, односно од суштината на капиталистичкиот начин на производство - производството на вишок на вредноста, кон неговите појавни облици. Во првиот том на „Капиталот”, што носи наслов „Процесот на производство на капиталот”, во кој материјата е изложена во 7 оддели, Маркс го анализира производството на вишокот на вредноста , акумулацијата и капиталистичката репродукција, дејството на економските закони што ги создаваат материјалните и општествените претпоставки на развојот на капиталистичкиот начин на производство. Во вториот том Маркс го анализира прометниот процес на капиталот, што го изложува во три оддели: кружно движење и метаморфоза на капиталот, обрт на капиталот и репродукција и промет на целокупниот општествен капитал. Во третиот том Маркс ја анализира појавната страна на капиталистичкиот економски процес, давајќи му наслов „Целокупниот процес на капиталистичкото производство”. Овде ce опфатени основните манифестации на капиталистичката распределба на вишокот на вредноста и законите на формирање на капиталистичките форми на доходи. Овие проблеми ce обработуваат во седум оддели: претворање на вишокот на вредноста во профит и стапката на вишокот на вредноста во профитна стапка, претворање на профитот во просечен профит, законот за тенденциско паѓање на профитната стапка, претворање на стоковниот и паричниот капитал во стоковнотрговски капитал и парично-трговски капитал, делење на профитот на интерес и претприемачка добивка и интересоносниот капитал,претворање на екстра профитот во земјишна рента и доходите. ===== Закон за тенденциско опаѓање на профитната норма ===== Законот за тенденциско опаѓање на профитната стапка го формулира Маркс во III том на „Капиталот”, чијашто суштина ce состои во следново: Профитот е мотив за капиталистите да вложуваат капитал во стопанството. А, пак, ефикасноста на капиталот ce мери со висината на профитната стапка. Стремежот за екстра профит, од една страна, и опстанокот во конкурентската борба, од друга, ги тера капиталистите да акумулираат, и тоа мора да акумулираат со зголемен органски состав на капиталот. Согласно со тој процес расте општествената продуктивност, односно низ тој процес ce остварува техничко– технолошкиот прогрес и развојот на производните сили. Зголемувањето на органскиот состав на општествениот капитал и зголемувањето на општествената продуктивност на трудот, при иста стапка на вишокот на вредноста, доведува до обратен процес: до паѓање на општата профитна стапка. Меѓутоа, профитната стапка е индикатор за ефикасноста на капиталот, од која произлегува побудата за инвестирање. Ако профитната стапка паѓа, ce определуваат економските граници на капиталистичкиот начин на производство, бидејќи главниот лост врз кој тој ce потпира –откажува. Потребата од зголемување на органскиот состав на капиталот и опаѓањето на профитната стапка ги изразува економските противречности на капиталистичкиот начин на производство, неговата економска ограниченост и историска преодност. Значи, самиот капитал ги одредува границите на капиталистичкиот начин на производство. Но, Маркс вооочи сили со спротивно дејство, што го спречуваат паѓањето на профитната стапка, не допуштаат да паѓа повеќе отколку што би требало да паѓа со оглед на прогресивното зголемување на органскиот состав на капиталот со развојот на капитализмот. Токму затоа, општиот закон за паѓање на профитната стапка добива карактер на тенденција, т. е. тој ce преобразува во закон за тенденциско паѓање на профитната стапка. Маркс наведува 5 фактори што дејствуваат во спротивен правец на паѓањето на профитната стапка: 1. наголемување на степенот на експлоатација на работната сила со зголемување на апсолутниот и релативниот вишок на вредноста што предизвикува пораст или спречување на паѓањето на профитната стапка; 2. снижување на наемнината под вредноста на работната сила; 3. поевтинување на елементите на постојаниот капитал; 4. релативната пренаселеност; 5. надворешната трговија. ===== Законот на вредноста ===== Законот на вредноста – (анг. law of value; франц, loi de la valeur; шпан, ley del valor; гер. Wertgesetz, Arbeitswerttheorie; pyc. закон стоимости), е основен економски закон на стоковното производство, што на стихиен начин ги регулира економските односи во општествената репродукција, a ce состои во тоа што вредноста на стоката ce определува co работното време што е општествено потребно за нејзиното производство. Големината на вредноста на стоката не ce определува со индивидуално потрошениот, туку со општествено потребниот труд. Содржината на законот на вредноста ce состои во сведување на индивидуалните работни времиња во општествено потребно работно време, односно во сведување на индивидуалните вредности на еден вид стока во општествена, т. е. пазарна вредност. Тоа сведување станува низ пазарните односи, низ конкуренцијата. Вредноста ce создава во областа на производството, меѓутоа, доаѓа до израз на пазарот преку нејзината цена. Стоковното производство низ својот развој минува низдве историски форми, како просто и капиталистичко. Во секоја од нив законот на вредноста дејствува на специфичен начин. Но, сепак, постојат извесни белези што ce општи. Цената претставува паричен израз на вредноста на стоката. Меѓутоа, поради неусогласеноста меѓу понудата и побарувачката , цената отстапува од вредноста и осцилира околу неа. Колебањето на цените на стоките во зависност од понудата и побарувачката и движењето на понудата и побарувачката во зависност од движењето на цените, го претставува механизмот на дејството на законот на вредноста. Движењето на цените, односно колебањето на цените на стоките околу вредноста претставува основа или патоказ за самостојните стоковни производители што да произведуваат, во кое количество и за кого. Co оглед на тоа, на спонтан начин ce определува обемот и структурата на општественото производство и ce врши распределбата на целокупниот општествен фонд на трудот во определен сразмер на соодветни стопански гранки и области. Законот на вредноста дејствува на стоковните производители како надворешна слепа сила што им ce наметнува независно од нивната волја, којашто ги присилува и ги стимулира постојано да го снижуваат своето индивидуално работно време, односно да ja снижуваат индивидуалната вредност на својата стока, да ja подигаат продуктивноста на трудот, a co тоа да ги развиваат производните сили. Низ играта на цените ги примамува производителите да ce определат за производство на онаа стока што на пазарот најдобро врви, на тој начин ce определуваат за производство на онаа стока што на општеството му треба во даденото време. Според тоа, законот на вредноста со невидлива рака, низ пазарните односи ja регулира општествената репродукција, ги развива производните сили, присилува да ce прави економија (заштеда) на општествениот труд. Меѓутоа, влијае и врз елиминирањето на нерационалните производители. Дејството на законот на вредноста во современиот капитализам е ограничено од силното влијание на монополите и мешањето на државата во стопанството. Во современи услови дејството на законот на вредноста ce комбинира co планирањето како облик на свесно регулирање на општествената репродукција. ===== Трудова теорија на вредноста ===== Според објективната трудова теорија на вредноста, вредноста претставува определено количество материјализиран, т.е. опредметен човечки труд во стоката, Таа го изразува она што e заедничко за сите стоки и што ja овозможува размената на разновидните стоки. Содржината на вредноста ja сочинува апстрактниот труд, a големината на вредноста co времето што e општествено потребно за нејзиното производство. Разменувајќи ги своите производи како стоки, всушност луѓето го разменуваат својот труд што го вложиле во нивните стоки. Само производите што ce разменуваат добиваат својство на вредност, односно вредноста ce јавува само во стоковното, пазарното производство. Во натуралното производство таа не постои, овде производите ce јавуваат само како употребни вредности. Стоковното производство e двоен процес: процес на создавање употребни вредности, што значи материјален процес, но истовремено процес на создавање вредност. Стоката претставува единство на употребна вредност и вредност. Употребната вредност како природен белег го изразува корисното својство на стоката. Наспроти тоа, вредноста означува општествен белег, општествен однос. Низ вредноста се воспоставуваат општествено-економските односи на луѓето. Вредноста на стоката ce создава во производството, ce изразува во размената добивајќи форма на разменска вредност, што претставува квантитативна пропорција во која едно количество стока од еден вид ce разменува за друго количество од друг вид (на пр. 1 рало чевли = 100&nbsp;kg пченица). Co развојот на стоковната форма на вредноста определена стока станува општ еквивалент што прераснува во паричен еквивалент, co кој ce изразува вредноста на сите стоки. Co пари изразената вредност на стоката добива форма на цена. Вредноста ce создава во производството, a цената ce определува на пазарот. Според тоа, иако цената e паричен израз на вредноста на стоката, поради неусогласеноста меѓу понудата и побарувачката настанува отстапувања на цената од вредноста на стоката, што го претставува механизмот на дејството на законот на вредноста преку кој ce врши алокација на вкупниот општествен труд на одделни гранки. Трудовата теорија на вредноста почнува co Вилјам Пети. Адам Смит и Давид Рикардо ce сметаат за најголеми претходници на оваа теорија пред Маркс.Маркс го акцептира рационалното јадро од класичната политичка економија. Тој ja коригира, ja дополни и натаму ja разви трудовата теорија на вредноста. Од неа Маркс ja изведе теоријата за вишокот на вредноста (a co тоа теоријата за експлоатацијата). ===== Вишок на вредноста ===== Вишок на вредноста - (српхрв. вишак вредности, рус. прибавочная стоимость, анг. surplus value, фр. plus value, итал. plusvalore, гер. Mehrwert), основна категорија во Марксовата економска теорија. Претставува дел од новосоздадената вредност на стоката што останува над вредноста на работната сила, a e резултат на присвојување на вишокот на трудот на наемните работници од страна на капиталистите сопственици на средствата за производство. Капиталистичкиот економски процес почнува co вложување капитал во форма на пари, co кои ce купуваат според својата природа два вида сосема различни стоки: средства за производство, како материјален фактор, и работна сила, како личен фактор, и штом работната сила ќе ги дофати средствата за производство, почнува да тече процесот на производството, од кој на другата страна излегуваат новосоздадени стоки. Вредноста на овие стоки e поголема од онаа што e вложена во почетокот за износот на вишокот на вредноста што претставува определен квантум на неплатен труд на наемните работници. Кога ќе ce продаде стоката, ќе ce поврати вложениот и потрошениот капитал и ќе ce оствари вишокот на вредноста. Ha тој начин ce остварува целта: ce оплодува капиталот, создава вишок на вредноста. Co акумулација, т.е. co капитализација на вишокот на вредноста, расте капиталот. Оттука, капиталот може да ce дефинира, од една страна, како вредност што para вишок на вредноста, a од друга капиталот претставува акумулиран вишок на вредноста, што во суштина значи акумулиран неплатен труд на работничката класа. Во процесот на производството работната сила ja пренесува вредноста од потрошените средства за производството на новиот производ и за онолку колку што вложува жив труд за толку создава нова вредност. Пренесената (старата) вредност и новосоздадената (новата) вредност заедно ja сочинуваат вкупната вредност на стоката . Co продавањето на стоката реализираната пренесена вредност служи за обновување на потрошените средства за производство. Новата вредност што ja создава работната сила e поголема од својата сопствена вредност. Разликата меѓу овие две големини ja сочинува вишокот на вредноста, односно делот што останува од новата вредност над вредноста на работната сила , го сочинува вишокот на вредноста. Во помал дел од работниот ден работникот ja создава својата вредност (која изразена во пари добива облик на наемнина), коешто време претставува потребно работно време, a вложениот труд за потребното работно време претставува потребен труд. Времето од работниот ден, што ja минува границата на потребното работно време, претставува вишок на работно време во кое работникот дава бесплатно вишок на трудот што ce материјализира во вишок на вредноста. Ce користат разни методи за да ce добие што поголем вишок на вредноста. Пред очите на капиталистите вишокот на вредноста изгледа како резултат на целокупниот вложен капитал и ce вика профит , што всушност претставува појавна форма на вишокот на вредноста. Непосредно вишокот на вредноста ce создава во областа на производството. Меѓутоа; тој e извор на доходите на сите видови капиталисти. Капиталистот индустријалец го дели co капиталистот трговец, co заемовниот капиталист и земјосопственикот. Поради тоа, вишокот на вредноста добива појавна форма на индустриски профит, трговски профит, претприемачка добивка, интерес и земјишна рента. Профитот, интересот и рентата својот извор го имаат во вишокот на вредноста, co други зборови во неплатениот труд на наемните работници производители. Иако појавно изгледаат како независни, самостојни големини, всушност тие ce само преобразени форми на вишокот на вредноста. Енгелс во „Анти Диринг”- истакнува дека откритието на вишокот на вредноста „претставува епохална заслуга на Марксовото дело. Тоа решение фрли јасна светлина врз економското подрачје каде што порано и социјалистите тапкаа во најдлабок мрак, исто онака, како и буржоаските економисти. Од него датира, околу него ce групира, научниот социјализам”. Во целината на Марксовото економско учење вишокот на вредноста e логична консеквенција на трудовиот принцип на вредноста. ===== Производствен и непроизводствен труд ===== Трудовата теорија за вредноста, односно теоријата за вишокот на вредноста имплицира дека капиталистичките производствени односи ce експлоататорски односи, т.е. дека капиталистичкиот начин на производство ce потпира врз експлоатацијата на работничката класа. Доходите на одделните делови на капиталистичката класа: индустрискиот профит, трговскиот профит, интересот и рентата, ce делови на вишокот на вредноста, т.е. појавни форми на неплатениот вишок на трудот на работничката класа. Со тоа тој ја негира теоријата за класната хармонија и учењето дека самите мртви средства за производство им создаваат доход на нивните сопственици капиталисти. Марксистичката политичка економија разликува изворен или оригинален доход (којшто ce создава со трудот на производителите, односно на производствените организации) и изведен доход (којшто со распределба и прераспределба на изворниот доход ce формира доходот на непроизводните субјекти). Во согласност со тоа, во капитализмот доходите произлегуваат од трудот и од сопственоста. Во првата група спаѓа наемнината, што ja присвојуваат работниците, a во втората група вишокот на вредноста што ce присвојува во вид на профит, интерес (камата), дивиденда и рента. ===== Теорија за капиталот ===== Марксовата теорија за капиталот концепциски поаѓа од трудовата теорија на вредноста и мотивот на капиталистичкиот начин на производство: оплодување на капиталот како вредност. Според тоа, капиталот ce дефинира за определена вредност што paѓa вишок на вредност, вредност што ce оплодува, a вишокот на вредноста е вишок на трудот, т.е. неплатен труд на наемните работници, што го присвојуваат сопствениците на капиталот. Ако капиталот не ce оплодува, т.е. не создава вишок на вредност, го губи својството на капитал. Со акумулација, т.е. со капитализација, со претворање на вишокот на вредноста во капитал, ce зголемува капиталот. Со оглед на тоа, уште една дефиниција: капиталот претставува акумулиран вишок на вредноста, односно акумулиран неплатен труд. Освен со акумулација т.е. со концентрација , капиталот ce зголемува и со извесни методи на централизација. Средствата за производство (што како материјален фактор ce нужни за производството во секој начин на производство) и парите (што ce појавија многу порано пред капитализмот), сами по себе не ce капитал. Според тоа, капиталот не е предмет, туку општественоекономски однос што ce изразува преку предметите. Кога средствата за производство ce монополизираат и стануваат приватна сопственост на една класа - капиталистичката, a другата класа - работничката, бидејќи не располага со средства за производство или со некој друг извор за живеење, економската нужда ја присилува својата работна сила да им ја продава на сопствениците на средствата за производство. Само во ваквиот однос средствата за производство стануваат капитал, средства за создавање вишок на вредност. Од гледиштето на создавањето на вишокот на вредноста капиталот ce дели на два дела: постојан (константен) што ce вложува во средства за производство и променлив (варијабилен) што ce вложува во наемна работна сила што во процесот на производството ја пренесува потрошената вредност од средствата за производство на новиот производ, ја репродуцира својата вредност, т.е. наемнината и за капиталистот создава вишок на вредност. Капиталот ce оплодува низ кружно движење , при што минува низ три фази, ce јавува и менува три форми: парична, производна и стоковна и во секоја од нив врши посебна функција: набавна, производна и продажна. Првата и третата ce прометни функции. Капиталот почнува со пари и завршува со пари, но во поголем износ, во висина на вишокот на вредноста. Капиталот што минува три фази и добива три форми ги менува сите три и истовремено ce наоѓа во сите нив, при што во секоја од нив врши посебна функција, е наречен индустриски капитал. Прометните форми на капиталот ce осамостојуваат во трговски и заемовен капитал. Со обединувањето на индустрискиот, трговскиот и банкарскиот капитал ce создава финансиски капитал. Koгa кружното движење на капиталот ce гледа како континуиран процес што ce одвива во одредено време ce наречува обрт на капиталот. Од тоа гледиште капиталот ce дели на: основен или фиксен (што ce вложува во средствата на трудот што постепено ce трошат и постепено ја пренесуваат вредноста од нив на новите производи) и обртен или циркулационен (што ce вложува во предметот на трудот и во работната сила и сета своја вредност ја пренесува на новиот производ). ====Надворешна трговија==== Во говорот кој го одржал на 9 јануари 1848 година на јавната седница на Демкратското здружение во [[Брисел]], зборувајќи за укинувањето на британските [[Царина|царини]] на увозот на жито, Маркс ги изнел своите ставови за слободната [[Надворешна трговија|трговија]]. Притоа, тој истакнал дека слободната трговија оди во прилог на слободното движење на капиталот и на тој начин ја зголемува спротивноста меѓу капиталистите и работниците. Конкретно, тој сметал дека укинувањето на британскиет царини на увозот на жито ќе предизвика намалување на цената на трудот (наемнината). Сепак, тој не го бранел системот на заштитните царини кој помага да се развијат крупната индустрија и внатрешната конкуренција во земјата. Но, и покрај тоа, Маркс сметал дека системот на заштитниет царини е конзервативен, додека слободната трговија делува [[Револуција|револуционерно]] зашто ги заострува спротивностите меѓу [[Буржоазија|буржоазијата]] и [[Работничка класа|пролетеријатот]].<ref>„Говор о питању слободне трговине који је Карл Маркс одржао у Демократском удружењу у Бриселу“, во: Карл Маркс, ''Беда филозофије (Одговор на Филозофију беде г. Прудона)''. Култура, Београд, 1946, стр. 169-185.</ref> === Филозофија === ==== Филозофски материјализам ==== Инспирирана од античкиот материјализам (неговата дисертациска теза беше атомизмот на Демокрит и Епикур и неговата теорија за инклинација, што му овозможи да ја зачува слободата на човечката волја во рамките на детерминистичката физичка теорија) и сакајќи да биде критика на политичката економија, мислата на Карл Маркс е одлучно материјалистичка: „Историјата на секое општество до денес е историја на класните борби“, пишува тој во ''Комунистичкиот манифест'', напишан непосредно пред Револуциите од 1848 година. Како што Маркс забележува во ''Тезите за Фоербах'', „филозофите досега само го толкуваа светот, станува збор за негово менување“. Токму во ова, на марксизмот може да се гледа дека ја надминува филозофијата. Маркс сака да ја крене „Хегеловата дијалектика на нозе“ и затоа смета дека материјата е тоа што е примарно, а не духот, односно, така да се каже, „движењето на мислата е само одраз на реалното движење, транспортирано и транспонирано во човечкиот мозок.“ (Капиталот). Така тој раскинува со идеализмот на Хегеловата феноменологија на духот, како и со германскиот идеализам, за кои предметите се едноставни копии на „идејата“ и за кои „реалното движење“ на апсолутниот дух во историјата (Хегел) станува само свесен за себе во свеста на филозофот. Материјализмот според Маркс не застанува во чисто физичката димензија на Човекот, како што беше случај со неговите претходници. Маркс инсистира на „социјалниот материјализам“ што го прави (реализира) Човекот, односно сите општествени односи што го конструираат (семејството, хиерархиските односи, реализацијата (предметот) на неговата работа во рамките на општеството и формулациите што ги дава, итн.). Според Жак Елул, за Маркс не постои „човечка природа“, туку „човечка состојба“, која варира во зависност од времето. Маркс зборува за „''Gattungswesen''“. Сепак, Маркс го прекорува стариот материјализам за фактот дека тој го сфаќа човечкото битие како апстракција, а не како производ на сите негови општествени односи, фактот дека тој не е историски итн., којшто го квалификува како „вулгарен“ материјализам според неговиот механистички аспект. ==== Дијалектика ==== Хегеловата дијалектика, суштински формулирана врз идеалистичка основа, ја имплицира идејата според која светот може да се смета само како „комплекс на готови работи“ (Енгелс), „логичен систем за реалноста со ризик да се донесе со сила во калапот фалсификуван од умот“<ref>{{Наведена книга|title=Pascal Charbonnat, Histoire des philosophies matérialistes|first=|publisher=Syllepse|year=2007|isbn=|location=|pages=399}}</ref>, сукцесија на сложени процеси во кои нештата (вклучувајќи ги и рефлексиите што се втиснати во мозокот на оние кои мислат) се во постојан развој, наизменично меѓу битието и станувањето во смисла на конечност (Бог). Според Хегел, овој развој на настаните е дисконтинуирана еволуција, направена од скокови, катастрофи, внатрешни импулси, противречности, итн., одејќи кон однапред одредена конечност: Апсолутниот. Маркс ја презема хегелијанската логика и го задржува поимот за отуѓување, од кој извлекува конкретна теорија, темелот на она што се нарекува дијалектички материјализам (терминот не е од самиот Маркс, кој никогаш не го користел, но го користеле одредени марксисти да го означат редефинирањето на дијалектиката како што била користена според нив од Маркс и Енгелс<ref>{{Наведена книга|title=Georges Politzer, Principes élémentaires de philosophie|first=Georges Politzer|publisher=Éditions sociales|year=1970|isbn=|location=|pages=150-151, 269-27}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Henri Lefebvre, Le matérialisme dialectique|first=|publisher=Presses universitaires de France|year=1971|isbn=|location=|pages=53}}</ref>). Кај Маркс, дијалектиката е метод што овозможува да се анализираат контрадикторните односи меѓу општествените сили во даден историски период и да се заклучи историско движење од нив<ref>{{Наведена книга|title=Archie Brown, The Rise and fall of communism|first=|publisher=Vintage Books|year=2009|isbn=|location=|pages=23}}</ref>. Маркс, за да проучи определена објективна реалност, ги анализира контрадикторните аспекти и елементи на оваа реалност, без да го занемари фактот дека реалноста мора да се анализира во нејзиното единство, односно во движењето. Истражувањето мора да го присвои својот предмет со анализа и откривање на внатрешните односи на елементите што го сочинуваат. Марксистичкиот метод, инспириран од Хегел, тврди дека доволно темелна анализа на која било реалност достигнува контрадикторни елементи и инсистира на тоа дека реалноста што треба да се постигне со анализа е реалност во движење. Секој изучен објект што има своја оригиналност, научникот мора да предложи да се постигне специфичниот закон на овој објект, имено неговото станување. „Марксистичката дијалектика“ се разликува од хегелијанската дијалектика по тоа што нејзиниот метод 'и пркоси на апстракцијата и потврдува дека општата идеја не се откажува од фаќањето на секој предмет во себе. Елементите на еден предмет на студии, на пример, една дадена земја, се анализираат земајќи ја предвид нивната конкретна реалност, имено, во случај на земја, нејзините конкретни групи на население и нивните конкретни класни односи (капитал, плата). Анализата насекаде се среќава со контрадикторни и неразделни елементи и мора да ги разликува без да ја изгуби нивната врска. За Маркс, излагањето на конкретната целина од нејзините елементи е единствениот научен метод: дијалектичкиот метод го анализира секој елемент во неговите конкретни услови кои, земени во реалното движење, добиваат историски карактер. Анализата потоа има за цел да ја разоткрие и разбере севкупноста што ја сочинува економската и социјалната структура, а интелектуалниот напор се заснова на знаењето за овој конкретен тоталитет, а не на апстрактни концепции<ref>{{Наведена книга|title=Henri Lefebvre, Le Marxisme|first=|publisher=Presses universitaires de France|year=1983|isbn=|location=|pages=24-35}}</ref>. ==== Историски материјализам ==== Она што Маркс го бара преку историскиот материјализам е да открие зошто промените или револуциите во уметноста, науката, филозофијата, правото итн. се јавуваат во различни периоди во различни земји и зошто тие се различни во различни времиња. За Маркс, луѓето не можат да преживеат без организација. Сепак, организацијата во најголем дел е определена од начините на производство кои не можат постепено да се менуваат. Начините на производство за возврат ги одредуваат класните односи. „Технологијата“, вели Маркс, „го олеснува начинот на дејствување на човекот наспроти природата, процесот на производство на неговиот материјален живот и, следствено, на потеклото на општествените односи и идеи или интелектуални концепции што произлегуваат од неа (Капитал, книга I)”. Така, трудот, преку техничките подобрувања што ги подразбира нивната еволуција, води кон трансформација на структурите на општеството. Само помислете на разликата помеѓу работата на селанец од минатиот век и компјутерски научник, или, да го земеме примерот на Карл Маркс од ''Misère de la Philosophie:''<blockquote>Со стекнување нови производствени сили, луѓето го менуваат својот начин на производство, а со промена на начинот на производство, начинот на заработка, ги менуваат сите нивни општествени односи. Рачната мелница ќе ви го даде феудализмот; мелницата на пареа, индустрискиот капитализам.</blockquote>И покрај сè, марксистичкиот детерминизам е само делумен. Навистина, ако „општественото битие ја објаснува општествената свест: во општественото производство на нивното постоење, луѓето влегуваат во предодредени, неопходни односи независни од нивната волја, односи на производство што одговараат на одреден степен на развој на нивните материјални производни сили. (''Прилог кон критиката на политичката економија''), сепак, човекот има своја слободна волја, страсти, интереси. За Ернест Мендел, класните интереси преовладуваат над поединечните интереси или страсти. Тој забележува: „резултатот од судирот на милиони страсти, интереси и опции е во суштина факт на општествена логика, а не на поединечна психологија“. Човековата слобода е ограничена со класната борба. Всушност, за Маркс, слободата е пред сè да се има слободно време за развој на нечиј талент, нечиј потенцијал, а која владејачката класа може да си ја дозволи. Затоа, целта за него е да се ослободи работничката класа преку развивање на производните сили доволно високо за да се ограничи работното време на пролетерите и да се дојде до едно бескласно општество. Државата за Маркс е „составена од посебни групи на луѓе и од остатокот (мнозинството) од општеството“, таа е инструмент за одржување на одредена општествена структура и дадени класи. Појавата на бескласно општество овозможува таа да се надмине и да се дојде до општество на самоуправа. Сепак, пред да стигне до оваа последна фаза, Маркс мора да помине низ диктатурата на пролетаријатот, за која смета дека е држава што сака да обезбеди свое распуштање. Иако делото на Маркс се поврзува со повеќе различни области и теми, тоа е најпознато според сфаќањето на човечката [[историја]] како [[класна борба|борба меѓу класите]], сумирана во познатиот цитат од воведот на [[Комунистички манифест|Комунистичкиот манифест]]: „Историјата на сите досегашни општества е историја на класната борба“. Маркс своето учење за општеството не го нарекол социологија, туку историски материјализам, сакајќи на тој начин да ги надмине тогашните статички гледања на општеството и идеалистичките објаснувања на општествените настани. Марксовите анализи главно се насочени кон објаснување на општествените промени до кои дошло за време на [[индустриска револуција|индустриската револуција]]. Во таа смисла тој конституира една теорија дека општеството се движи напред врз основа на одредени противречности што постојат во негови рамки. Меѓу тие противречности посебно место заземаат спротивностите меѓу [[општествени класи|општествените класи]]. Во секое општество има една доминантна класа: во [[антика]]та тоа е робовладетелската класа, во [[феудализам|феудализмот]] сопствениците на земјата - феудалците, а во [[капитализам|капитализмот]] сопствениците на средства за производство, капиталистите. Маркс посебно ја анализира современата фаза од развитокот на општеството. Според него, најважните промени се поврзани со развитокот на капитализмот кој како систем на производство радикално се разликува од другите претходни системи. Во другите систем доминантно е натуралното производство, а во капитализмот стоковно-паричното, односно се произведуваат стоки и се даваат услуги на широк круг потрошувачи. Тие што се сопственици на капиталот, односно фабрики, земја, финансиски институции и слично, се владејачка класа. Маркс смета дека борбата меѓу капиталистите и [[пролетaријат]]от ќе биде последна фаза од класната борба (која ќе заврши со револуционен пресврт), и тоа општество ќе биде заменето со бескласно општество - [[комунизам]], во кое ќе нема разлики меѓу богатите и сиромашните и ќе дојде до воспоставување на поправедно општество. === Комунизам === Комунизам (фр. com­munisme од commun - заеднички, општ; од лат. communis - заеднички, општ, communitas - заедница; анг. communism) е теорија за идно бескласно општество, кое ce засновува врз општествена сопственост на средствата за производство, еднаквост меѓу луѓето и еднаквост во распределбата на средствата за живот. Идејата за комунистички општественоекономски систем ce провлекува низ историјата на човечкото општество. Како посебна насока на општествено-економската и политичката мисла претставува утопискиот социјализам , кој ce јавува во почетокот на 16 век (со појавата на првобитната акумулација на капиталот) и највисок подем достигнува по индустриската револуција во првата половина на 19 век. Социјалистите утописти конструираа идеално општество, коешто треба да го замени капиталистичкото, како неправедно општество. Карактеристично за нив е што комунистичкото општествено уредување го темелеа врз етички и хуманистички принципи и убедување на сопствениците за доброволно пристапување кон овој систем. Посебно значење има учењето на Маркс и Енгелс, кое ce јавува во услови на развиениот капитализам, односно класичниот или либералниот капитализам. Тие комунизмот го темелат врз основа на законите на економскиот и општествениот развој на капитализмот: акумулацијата на капиталот, концентрацијата и централизацијата на капиталот, поопштествувањето на капиталот, разделувањето на функцијата сопственост на капиталот од функцијата управување и раководење со капиталот, тенденциското паѓање на општата профитна стапка како ограничувачки фактор на капиталистичкиот начин на производство, економските кризи од хиперпродукција (кои ce повторуваа на 7 до 10 години) и предизвикуваа економски и општествени потреси и во овој склоп создавање многубројна работничка класа со спротивни интереси од капиталистичката класа. Ce смета дека сите овие објективни фактори нужно водат кон преобразба на капиталистичката во комунистичка општествено-економска формација. Според класиците на марксизмот, од капитализмот во комунизам не може да ce премине директно. Бидејќи не постојат соодветни материјални услови, со преземањето на власта не може веднаш да ce воспостави бескласно општество, туку е потребен извесен период за трансформација на класното во бескласно општество. Затоа комунистичката општествено-економска формација ce состои од две фази: прва, или нижа (која во секој поглед, во економски, класен, морален, духовен, носи траги од капиталистичкото општество, од чија утроба излегува) и втора, или виша. Првата, или нижата, ce наречува социјализам, a втората, или вишата, го претставува вистинскиот комунизам, односно наполно бескласно општество. Во преодниот период ce создаваат материјалните, субјективните и сите други претпоставки за бескласно општество, за кое Маркс вели: „Во вишата фаза на комунистичкото општество, кога ќе исчезне ропската потчинетост на индивидуите на поделбата на трудот, a co тоа и спротивноста меѓу интелектуалниот и физичкиот труд, кога трудот ќе стане не само средство за живот туку и прва животна потреба, кога со сестраниот развој на индивидуите ќе нараснат производните сили и кога сите извори на општественото богатство ќе потечат пообилно - дури тогаш ќе биде можно сосема да ce пречекори тесниот буржоаски правен хоризонт и општеството ќе може на своето знаме да напише: секој според своите способности, секому според неговите потреби”. === Научен социјализам === Според марксизмот, со изразот „научен” ce нагласува спротивноста со утопискиот социјализам , што тргнува од етички и хуманитарни побуди за остварување на желбата за создавање ново, социјалистичко општество за која цел ce убедуваа за помош и капиталистите, a не од закономерниот развој на општеството. Основачи на овој правец во општествената мисла ce Карл Маркс и Фридрих Енгелс . Тргнувајќи од општата законитост дека економскиот развој на општеството е основа на историскиот развој и со оглед на законитостите врз кои ce засновува капиталистичкото општество, тие дојдоа до сознание дека социјализмот нужно настанува од утробата на капитализмот како резултат на општествено – економскиот развој. Самиот капитализам, со своите иманентни закони (акумулација , концентрација и централизација на капиталот, што претставуваат процес на поопштествување на капиталот и производството), врши материјална подготовка на социјализмот. Напоредно со тој материјален процес, капиталистичкиот развој создава многуброен субјективен фактор – работничката класа, врз чија експлоатација ce засновува капиталистичкиот начин на производство и капиталистичкото општество воопшто. На општествениот карактер на производството му одговара општествена сопственост и општествено управување и присвојување на резултатите од општествениот труд. Самиот економски развој бара капиталистичкиот начин на производство да ce замени со социјалистички. Појавно, тоа ce решава со организирана политичка револуционерна акција на работничката класа, со соборување на буржоаската и воспоставување социјалистичка власт, со укинување на приватната капиталистичка и со воспоставување општествена сопственост на средствата за производство. Преку тој процес ce создаваат услови за преобразба на класното во бескласно општество. === Критики за анархизмот === Главниот напор на идеологиите на анархизмот бил насочен кон критика на идеите за социјализам и комунизам - како што тие биле изложени во делото на Маркс и Енгелс. Почетоците на овој судир се среќаваат уште во 40-тите година од 19-от век. Прв мислител на анархизмот со кој Маркс остро се судрил бил филозофот Макс Штирнер, со кој во ,,Светото семејство‘‘ Маркс остро полемизира и го нарекува Свети Макс. Затоа, на скалата на теоретичарите на анархизмот со кои Маркс остро се конфронтирал, стои во прв ред Макс Штирнер. Според него, основа на целата историја е апстракното, во себе повлеченото и со своите интереси окупирано индивидуално Јас. Тоа Јас, таа заменка Јас, ја олицетворува осамената единка која е фрлена во животот и чиј основен стремеж е стремежот за слобода. Тоа индивидуално, саможивно и во себе повлечено Јас, според Макс Штирнер, стремејќи се кон апсолутна слобода како смисла на своето постоење, бара ослободување од каква и да е организација, од каков и да е притисок на општеството и заедницата. Тоа индивидуално Јас суштествува во еден вид осаменост, па туѓа му е секоја организација. Оттаму и ќе потекне основниот стремеж на анархизмот, што ќе дојде подоцна до посебен израз кај Бакуњин, поединецот како индивидуално Јас, да се ослободи од притисокот и дисциплината на каква и да е организација, во прв ред политичка организација. Затоа идеологијата на Штирнер против која Маркс решително станува, беше изразито антикомунистичка. Според негово мислење, ова индивидуално Јас може да постои и се самоизразува само ако има приватна сопственост над средствата за производство. Но најжестокиот судир во Интернационалата избил меѓу Маркс и главниот теоретичар на анархизмот Бакуњин. Маркс никогаш не стоел на становиште дека дури и во комунизмот ќе дојде до некое утописко општество, во кое секој поединец ќе биде неограничено слободен. Една мера на организација, односно една мера на социјално посредување, секогаш ќе мора да постои. Тоа бил всушност стожерот на Марксовата мисла врз која Бакуњин се нафрлил со сета острина. Додека Маркс сметал дека државата постепено ќе одумира во еден процес што може да трае стотици години, но кој, под раководство на свесните сили на слободните производители сепак ќе има свој краен успешен исход, Бакуњин истакнувал дека државата треба да се укине, така да се каже, преку ноќ, дека треба да се уништи со експлозија на бунтот на масите, дека со таа експлозија државата треба да се распарчоса (а замислете си како ќе им годи тоа на соседните капиталистички земји), дека треба да се изврши слеп јуриш на масите врз сè што постои и дека треба да се уништи секоја организација во општеството. Но, на прашањето - што останува потоа?? - Бакуњин никогаш не одговорил. Кога ќе се уништи се, што останува? Отприлика, како денес прашањето - што ќе остане по јадрената војна? Анархизмот беше и остана утопија, лош сон за наполно слободен поединец кој живее надвор од организацијата, за поединец кој својата апсолутна слобода ја доживува како изолираност од општеството и кој непомирливо му е спротивставен на општеството. Маркс, напротив, инсистира на една хумана организација на општеството, каде според познатата изрека од ,,Комунистичкиот манифест‘‘, слободата на поединецот ќе биде услов за слободна заедница, каде, според тоа, меѓу поединецот и заедницата во комунистичката организација ќе постои усогласен и хармоничен однос. Од времето на судирот меѓу Маркс и Бакуњин, не е изведена ниедна анархистичка револуција, ниту е воспоставено ниедно анархистичко уредување. Значи, ако ја усвоиме познатата изрека, дека историјата е учителка на животот, тогаш токму историјата во таа смисла покажа во колкава мера Маркс имаше право во овој судир со Бакуњин, во колкава мера мислеше историски и дијалектички, а не на утописки, мечтателен и анархистички начин. Еден податок ќе биде доволен. Анархистите решително станаа против поддршката на Париската Комуна во 1871-та година, без оглед во колкава мера Париската Комуна имаше благородни цели во ослободувањето на пролетаријатот, зашто Маркс за неа пишуваше дека тоа е првиот облик што ја покажува можноста за ослободување на трудот, организирано! Но, Бакуњин и неговите приврзаници, во времето кога ја развиваа својата идеологија, единствено најдоа поддршка во слојот на пролетаријатот што ја имаше изгубено надежта, што беше разочаран и деспериран и кого Маркс го нарекува лумпен-пролетаријат. Тоа се слоеви на пролетаријатот што никогаш не успеале да ја развијат класната свест. Оние слоеви кои не стигнале до сознанието за својата вистинска класна положба. Бакуњин кај нив се обиде на демагошки начин да изнајде социјална основа за своето движење, проповедувајќи дека токму тој слој мора да ја предизвика експлозијата на гнев на масите која ќе ја разурне државната и политичката организација. Но, тој и тука историски промаши, зашто тој слој, немајќи развиена класна свест, никогаш не можеше да изведе организирана класна побуна, како што можат свесните слоеви на работничката класа.<blockquote>...Кон крајот на 1868 во Интернационалата влезе русинот Бакуњин, со цел во нејзините рамки да основа една друга интернационала под свое раководство, под името ,,Alliance de la Démocratie Socialiste‘‘ (Алијанса на социјалистичка демократија). Тој – човек без никакво теориско знаење – претендираше во тој посебен организам да претставува научна пропаганда на Интернационалата и да ја направи таа пропаганда специјален повик на друга интернационала во рамките на Интернационалата. Неговиот програм беше и од лево и од десно површно нафрлена мешавина – еднаквост на класите (!), укинување на наследното право како почетна точка на социјално движење (сенсимонистичка будалштина), атеизам пропишан со членови како догма итн., и како главна догма (прудоновска) – воздржување од секакво политичко делување. Овој детски буквар најде прием (и сè уште наоѓа извесна поддршка) во Италија и Шпанија, каде што реални услови за работничко движење се сè уште слабо развиени, како и кај некои честољубиви, шупливи доктринари во романскиот дел на Швајцарија и во Белгија. За господин Бакуњин доктрината (негова штогодност, скрпена од Прудон, Сен-Симон итн.) била и останала споредно нешто – само средство за негово лично истакнување. Ако како теоретичар е нула, како интригант е во својот елемент... Маркс во писмото до Ф. Болте (29 ноември 1871)</blockquote> == Позначајни дела == * ''Прилог кон критиката на Хегеловата [[филозофија на правото]]. Вовед'' ([[1843]]) * ''Економско-филозофски ракописи'' ([[1844]]) * ''Светото семејство'' ([[1846]]) (Заедно со Фридрих Енгелс) * ''Тези за Фојербах'' ([[1845]]) * ''Германска идеологија'' ([[1846]]) (Заедно со Фридрих Енгелс) * ''[[Беда на филозофијата]]'' (1847) * [[Комунистички манифест|''Манифест на Комунистичката партија'']] (заедно со [[Фридрих Енгелс]], [[1848]]); * ''Осумнаесетти бример на Луј Бонапарт'' ([[1852]]) * ''„Кон критиката на политичката економија“'' ([[1859]]) * ''„[[Капиталот (Карл Маркс)|Капиталот I]]“'' ([[1867]]) * ''„Граѓанската војна во Франција“'' ([[1871]]) * ''„Критика на Готската програма“'' ([[1875]]) и други. ==Маркс како мотив во уметноста и во популарната култура== Престојот на Маркс во Париз во 1844 година и неговото познанство со Енгелс е тема на филмот „Младиот Маркс“ на режисерот Раул Пек од 2017 година.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2024-12-04 Mladi Karl Marx, francusko-njemačko-belgijski film (пристапено на 4.12.2024)]</ref> == Поврзано == * [[Анархизам]] * [[Марксизам]] * [[Социјализам]] * [[Комунизам]] * [[Отуѓување]] == Надворешни врски == {{ризница|Karl Marx}} * [http://www.marxists.org/makedonski/m-e/index.htm Македонска архива на Карл Маркс и Фридрих Енгелс] * [https://marks-engels-citati.blogspot.com/ Цитати од Собраните дела на Маркс и Енгелс во 46 томови] {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маркс, Карл}} [[Категорија:Карл Маркс| ]] [[Категорија:Марксизам]] [[Категорија:Марксисти| ]] [[Категорија:Германски филозофи]] [[Категорија:Хегелијанци]] [[Категорија:Родени во 1818 година]] [[Категорија:Починати во 1883 година]] [[Категорија:Филозофија од 19 век]] [[Категорија:Атеистички филозофи]] [[Категорија:Германски атеисти]] [[Категорија:Германски револуционери]] [[Категорија:Германски социјалисти]] [[Категорија:Еврејски филозофи]] [[Категорија:Еврејски социјалисти]] [[Категорија:Германски комунисти]] [[Категорија:Германски историчари]] [[Категорија:Социјалисти]] [[Категорија:Револуционери]] [[Категорија:Германски Евреи]] [[Категорија:Луѓе од Прусија]] [[Категорија:Луѓе од Трир]] [[Категорија:Апсолвенти на Хумболтовиот универзитет]] [[Категорија:Апсолвенти на Јенскиот универзитет]] [[Категорија:Историчари на економијата]] lkdjkf1jazy468xuhbmfm2fux36yrm9 0 1896 5300295 4857614 2024-12-04T08:55:24Z ГП 23995 /* Вајарството како мотив во уметноста и популарната култура */ дополнување 5300295 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Michelangelo's Pieta 5450 cropncleaned edit.jpg|thumb|[[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]] , "[[Пиета]]", 1499.]] '''Вајарство''' во уметностите најчесто се однесува на скулптура, а скулптура (ваја) е било која тридимензионална форма создадена како уметнички израз. Поимот скулптура исто така се однесува на уметничката дисциплина, акт или [[уметност]] на правење скулптури низ манипулација на материјали или, во современа уметност, низ поставување на предмет или дури и акт како скулптура. Уметникот што го прави ова е наречен „вајар“ (или вајар). Скулптура е исто така колективниот поим за колекција или жанр на скулптури т.е. грчка класична скулптура или егзибиција на скулптура. Скулптурите често се бојосуваат.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.artmuseums.harvard.edu/exhibitions/sackler/godsInColor.html |title=Gods in Color: Painted Sculpture of Classical Antiquity 22 септември 2007 Through 20 јануари 2008, The Arthur M. Sackler Museum |accessdate=2010-01-08 |archive-date=2009-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090104060402/http://www.artmuseums.harvard.edu/exhibitions/sackler/godsInColor.html |url-status=dead }}</ref> Најпознати македонски вајари се: [[Томе Серафимовски]], [[Боро Митриќески]], [[Бранко Конески]], [[Васил Василев]], [[Жарко Башески]], [[Митко Тошев]] и други. ==Вајарството како мотив во уметноста и популарната култура== * „Претколумбовска статуа“ - песна на полскиот поет [[Адам Важик]] од 1957 година.<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 83.</ref> * „Статуи“ (англиски: ''The Statues'') - песна на ирскиот поет [[Вилијам Батлер Јејтс]].<ref>Viljem Batler Jejts, ''Kula''. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod, 1978, стр. 174-176.</ref> * „Мраморен акт“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]] од 1988 година.<ref>Блаже Конески, ''Црква''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 30.</ref> * „Екстаза“ — краток расказ на македонскиот писател [[Александар Кујунџиски]].<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 86.</ref> * „Статуи“ - песна на рускиот поет [[Алексеј Паршчиков]].<ref>Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига III: Средина XX века – поч. XXI века (неомодернизам, неоавангарда, постмодернизам и нова трагања). Београд: Paidea, 2007, стр. 235.</ref> * „Второто создавање, и конечно“ — песна на македонскиот поет ''Анте Поповски''.<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 20-21.</ref> * „Господинот Когито ја среќава во Лувр статуата на Големата мајка“ - песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 128.</ref> * „Грчки кип“ - песна на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 366-367.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Вајарство| ]] r8kubfshalw3ykar9odfeik3xat5l7y 0 2042 5300059 5276230 2024-12-03T17:29:48Z Todot3123 118124 Поправка на линк 5300059 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |name = Солун |native_name = ''Θεσσαλονίκη'' |settlement_type = [[Градови во Грција|Град]] <!-- NOTE: Do not add or change images without consensus. --> <!-- RECT X beginning (left), Y beginning (top), X end (right), Y end (bottom). -->| image_skyline = {{center|<imagemap> File:Thessalonica Montage L.png|275px|alt=Thessaloniki montage. Clicking on an image in the picture causes the browser to load the appropriate article. rect 0 0 1200 450 [[Плоштад Аристотел]] rect 0 460 622 1365 [[Бела кула (Солун)]] rect 632 460 1200 898 [[Црква „Св. Димитрија“ - Солун]] rect 632 908 1200 1365 [[Концертна сала (Солун)]] </imagemap>}} | image_caption = '''Одгоре надолу:''' [[Плоштад Аристотел|плоштадот Аристотел]], [[Црква „Св. Димитрија“ - Солун|црквата „Св. Димитрија“]], [[Концертна сала (Солун)|Концертната сала]], панорама на кејот и [[Солунски Залив|Солунскиот Залив]], [[Бела кула (Солун)|Белата кула]] |nickname = |image_flag = Flag of Thessaloniki.svg |flag_link = |image_seal = Thessaloniki seal.svg |pushpin_map = Грција |punship_map1 = 2010 Dimi Thessalonikis numbered (urban, metropolitan).png |latd = 40.65 |longd = 22.9 |coordinates_display = inline,title |subdivision_type = Земја |subdivision_name = {{знаме|Грција}} |subdivision_type1 = [[Региони на Грција|Регион]] |subdivision_name1 = [[Егејска Македонија]] |subdivision_type2 = [[Области во Грција|Област]] |subdivision_name2 = [[Централна Македонија (Грција)|Централна Македонија]] |subdivision_type3 = [[Окрузи во Грција|Округ]] |subdivision_name3 = [[Солун (округ)|Солун]] |government_type = |leader_party = независен |leader_title = [[Градоначалник]] |leader_name = [[Стелиос Ангелудис]] |parts_type = [[Општини во Грција|Општини]] |parts_style = para |p1 = 7 |established_title = Основан |established_date = 315 п.н.е. |established_title2 = Денешен облик |established_date2 = 1912 |population_as_of = 2021 |population_ref=<ref name=ELSTAT>{{нмс|title=General Secretariat of the National Statistical Service of Greece, Concise Statistical Yearbook 2007, Pireas 2008|url=https://books.google.com/books?id=gMcyAgAAQBAJ&pg=PA33&dq=thessaloniki+population+metropolitan&hl=en&sa=X&ved=0CEUQ6AEwBmoVChMIg8aI-5flxwIVQlgsCh0GowGx#v=onepage&q=thessaloniki%20population%20metropolitan&f=false|publisher=WIT Press|accessdate=7 September 2015}}</ref> |area_total_km2 = 19,307 |population_total = 317,778 |total_type=[[Општина]] |population_rank = [[градови во Грција|2.]] |population_urban = 824,676 |area_urban_km2 = 111.703 |population_density_urban_km2 = auto |population_metro = 1,091,424 |area_metro_km2 = 1,455.62 |population_density_metro_km2 = auto |population_demonym = солунци, солуњани |timezone1 = [[источноевропско време|EET]] |utc_offset1 = +2 |timezone1_DST = [[источноевропско летно време|EEST]] |utc_offset1_DST = +3 |elevation_min_m = 0 |elevation_max_m = 250 |postal_code_type = [[Поштенски број|Пошт. бр.]] |postal_code = 53xxx, 54xxx, 55xxx, 56xxx |area_code_type = [[Повикувачки број|Повик. бр.]] |area_code = 231 |registration_plate = [[Регистарски таблички|NAx-xxxx до NXx-xxxx]] |blank_name_sec1 = [[Светец-заштитник]] |blank_info_sec1 = [[Свети Димитриј Солунски|Св. Димитрија Солунски]] (26 октомври) |blank_name_sec2 = [[Бруто метрополитенски производ|БМП]] {{nobold|(2009)}}<ref name="Eurostat GDPs">{{нмс|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_r_e3gdp&lang=en|title=Gross domestic product (GDP) at current market prices at NUTS level 3|year=2010|publisher=[[Eurostat]]|accessdate=2 December 2011}}</ref> |blank_info_sec2 = 19,9&nbsp;[[милијарда|млјд.]] [[евро|евра]] |blank1_name_sec2 = &nbsp;•&nbsp;По жител |blank1_info_sec2 = 17.200 евра |website = [http://www.thessaloniki.gr/ thessaloniki.gr] }} '''Солун''' ({{lang-el|Θεσσαλονίκη}}, ''Тесалоники'') — [[град]] во [[Егејска Македонија]] и [[Градови во Грција|вториот по големина град]] во [[Република Грција]], [[главен град]] на периферијата [[Централна Македонија (Грција)|Централна Македонија]]. Поради тоа се нарекува уште ''симбротевуса'' ([[грчки јазик|грчки]]: ''συμπρωτεύουσα''), што значи „сопрестолнина“, т.е. дека го дели статусот со [[Атина]]. Градот е познат и под други имиња како ''Σαλονίκη'' на [[грчки јазик|грчки]], како ''Selânik'' на [[турски јазик|турски]], како ''Salonica'' на [[латински јазик|латински]], како ''Солун'' на [[Српски јазик|српски]]. Во [[Грција]], овој град претставува еден од најголемото седиште на индустријата, трговијата, културата и туризмот. Населението во градското подрачје изнесува 1.030.338 жители (попис [[2001]]), а со околината 1,285.61, и се наоѓа на 200 километри јужно од главниот град на [[Македонија]], [[Скопје]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.urbanaudit.org/DataAccessed.aspx |title=Urban Audit - Data that can be accessed |publisher=Urbanaudit.org |date= |accessdate=2009-01-05}}</ref> Градот Солун е прогласен за [[Светско наследство]] на [[УНЕСКО]]. == Историја == === Основање на градот === [[File:Thessaloniki-ancient_inscription.png|thumb|Натпис кој гласи „На кралицата [[Тесалоника Македонска|Тесалоника]], (ќерка) на [[Филип_II_Македонски|Филип]]“, [[Археолошки музеј (Солун)|Археолошки музеј во Солун]]]] За основач на Солун се смета македонскиот крал [[Касандар]] во [[315 п.н.е.]] на или близу местото каде се наоѓал древниот град [[Терма (град)|Терма]] и 26 други помали села. Касандар градот го нарекол според неговата жена [[Тесалоника Македонска|Тесалоника]], полусестра на [[Александар Македонски]]. Според грчките извори, [[Филип II Македонски]] името на својата ќерка го дал по неговата победа над [[Тесалија|Тесалијците]], со значење „победа над Тесалијците“. Градот во тоа време бил автономен дел на [[Македонското Кралство]]. Солун многу брзо се развивал по своето основање и така во текот на [[II век п.н.е.]] веќе ги добил и [[Солунски ѕидини|своите ѕидини]] за одбрана на градот. По распадот на Македонското Кралство во [[168 п.н.е.]] Солун станал важен центар во [[Римската Република]]. Израснал во важен трговски центар на патот [[Вија Егнација]] и сѐ поголемата трговска размена меѓу [[Европа]] и [[Азија]]. Градот бил седиште на една од четирите римски покраини во [[Македонија]]. [[Податотека:Die Denkmal Alexander des Großen in Thessaloniki.JPG||мини|десно|150п|Споменик на [[Александар Македонски]] во Солун.]] Во [[379]] година, кога римската префектура Илирик била поделена помеѓу Источната и Западната римска империја, Солун станал главен град на новата префектура Илирик. === Римски период === По пропаѓањето на македонското кралство во околу [[168 п.н.е.|168 година п.н.е.]] Солун паднал во рацете на [[Римјани]]те и веднаш станал многу важен трговски центар на [[Вија Егнација]]. Најмногу се тргувало помеѓу [[Европа]], [[Африка]] и [[Азија]]. Градот станал еднен од четирите главни римски реони во [[Македонија]]. Во тоа време градот си ја задржил својата власт, но со него владеел римски [[претор (чин)|претор]]. Од тој период датира и солунскиот акропол кој се наоѓа на северното брдо и е изграден во [[55 година п.н.е.]]. Поради големото трговско значење на градот, римјаните морале да изградат пристаниште. ==== Почетоци на христијанството ==== Солун како и цела [[Македонија]] бил еден од раните центри кои го примиле [[Христијанство]]то како своја официјална [[религија]]. На своето второ патување, [[Апостол Павле|апостолот Св. Павле]], кој проповедал во месната [[синагога]], која била главна за [[Евреи]]те од реонот, го поставил почетокот на христијанското братство и [[црква]]. Месните еврејски водачи биле незадоволни од него, поради што и го избркале од Солун во градот [[Бер]]. За заштитник на градот се смета [[Свети Димитрија]] кој градот го добил во [[306]] година. Денешното постоење на градот и неговата важност за светот се препишуваат токму на Свети Димитрија. Тој бил римски [[проконзул]] во времето на царот [[Максимијан]] и бил затворен и мачен во римските затвори, место каде денеска се наоѓа [[Црква Свети Димитрија (Солун)|црквата „Свети Димитрија“]], изградена во [[463]] година од страна на римскиот [[потпрефект]] Лирика. === Византиски период === [[Податотека:St George as patron of two children. Mosaic, church of St Demetrios in Thessaloniki.jpg|мини|десно|150п|Заштитник на градот-Свети Димитрија]] По пропаѓањето на [[Римско Царство|Римското Царство]] и неговата поделба на [[Источно Римско Царство|источно]] и [[Западно Римско Царство|западно]] [[царство]], каде како главни центри на новите империи се издвојувале [[Рим]] и [[Цариград]], градот Солун потпаднал под Источното Римско Царство или уште попознато како [[Византија]]. Солун бил втор по важност град веднаш по [[Цариград]]. Во [[390]] година градот прераснал во место каде избувнал голем револт против владетелот [[Теодосиј I]] и неговите готски платеници. Така римскиот генерал во оваа побуна заедно со уште неколку други високи функционери на империјата биле убиени и погубени, што резултирало до создавање на еден голем за тоа време масакар, каде од 7.000 до 15.000 жители на градот биле ликвидирани на тогашниот [[хиподром]]. По овој настан сѐ до пропаѓањето на [[Византија]], Солун бил изложен на постојани [[земјотрес]]и вклучувајќи го рушењето на голем број згради и објекти како од тој период така и од периодот на [[Римско Царство|Римското Царство]]. Најголем бил оној од 620 година. Кон крајот на [[VI век]] и почетокот на [[VII век]], од зад [[Карпати]]те [[Словени]]те го започнале своето населување на [[Балкан]]от и истиот го опседнале. Скоро целиот [[Балкански Полуостров]] бил населен од страна на [[Словени]]те. Останал само главната метропола на [[Македонија]], Солун. Во историјата е познат походот кон Солун од страна на [[Словени]]текој останал неуспешен. Во Солун исто така се родени и словенските браќа [[Св. Кирил и Методиј|Свети Кирил и Методиј]], кои земајќи го јужниот говор во [[Македонија]] го создале [[Старословенски јазик|старословенскиот јазик]] (глаголицата) и кои на повик од царот [[Ростислав]] отишле во [[Велика Моравија]] каде ја распространиле и ја утврдле православната вера и подоцна на повик од [[папа]]та заминале за [[Рим]], каде барале признавање на нивната азбука. Во [[IX век]], градот бил нападнат од страна на бугарскиот цар [[Симеон I]] каде ја разбил византиската војска и каде подоцна продолжил кон [[Цариград]]. Во [[904]] година градот бил нападнат од страна на Сарацијците од [[Крит]] и по десет дена пљачкања, рушења и убивања заминале од градот со големо богатство и со 22.000 робови, главно млади машки потомци од Солун. По овој грабеж, градот многу брзо се опоравил и заедно со [[Византија]] ги доживеал своите „златни векови“. Бројот на населението на градот нагло се зголемувал. Секоја есен надвор од ѕидините на Солун се одржувал саем во чест на [[Свети Димитрија]], кој траел 6 дена. Во тоа време, овој саем бил еден од најголемите во целиот свет. Господарскиот голем развој на градот исто така продолжил и во [[XII век]] за време на династијата Комнини која ја проширила византиската граница кон север во [[Србија]] и [[Унгарија]]. Во градот, во тоа време се наоѓала и основната коварница на пари, што претставува и уште еден знак дека Солун бил еден од најразвиените градови во светот во тоа време. [[Податотека:Solun Bulgarian Women.jpg|мини|десно|[[Носии од Солунско Поле|Македонски носии од Солунско]]]] [[Податотека: Thessaloniki - byzantine city walls.jpg|мини|десно|[[Солунски ѕидини|Градските ѕидини]] од византиско време]] Веднаш по смртта на царот [[Мануил I Комнин]] во [[1180]] година започнало и пропаѓањето на [[Византија]]. Така, во [[1185]] година, нормадските владетели од [[Сицилија]] најпрвин го нападнале а потоа и окупирале градот, што резултирало до уништување на долговековниот расцвет на градот. Нивното владеење со градот траело околу една година бидејќи биле поразени повторно од страна на [[Византија]] и така тие биле принудени на повторна евакуација. Солун од картата на [[Византија]] бил повторно избришен во [[1204]] година кога [[Цариград]] бил освоен од страна на крстоносците во текот на [[Четврта крстоносна војна|Четвртата крстоносна војна]]. Солун и околината потпаднале во составот на [[Солунско кралство|Солунското кралство]] под контрола на [[Латинско Царство|Латинското Царство]]. Во текот на [[1207]] година, бугарскиот цар [[Калојан]] пристигнал пред вратите на Солун и бил на пат да го преземе градот, пред да биде предаден од страна на сопругата си и убиен од цар Борил. Така во 1224 година градот преминал под власта на Епирското Деспотство. Градот повторно бил вратен на [[Византија]] во [[1246]] година. Во текот на [[XIV век]] за завладување на градот дошло до религиозен судир наречен исихастички спор, помеѓу епископот [[Григориј Палама]] (Γρηγόριος Παλαμάς), кој ги бранел исихастите, и Варлаам кој жестоко ги нападнал, обвинувајќи ги за ерес. Во спорот победил Григориј Палама. Подоцна, кога Отоманското Царство сѐ повеќе зајакнувало и сѐ повеќе се доближувало кон Солун, поради невозможност да го заштити градот византискиот цар [[Андроник III Палеолог]] го предал на [[Венеција]]. Градот останал во венециски раце сѐ до [[1430]] година кога бил преземен од страна на [[Турци]]те. === Отомански период === [[Податотека:Thessaloniki Rotunda from street July 2006.jpg|мини|десно|150п|Ротунда- најстарата зграда во Солун]] Во [[1492]] година, по прогонувањето на сефарадските [[евреи]] од [[Шпанија]], голем дел од нив се населиле во Солун. Градот се претворил во еден од најголемите еврејски центри на [[Балкан]]от и пошироко. На [[29 март]] [[1430]] година, на чело со [[султан]]от [[Мурат II]] по тридневна опсада го зазел Солун. Во текот на [[Отоманско Царство|Отоманското владеење]] на Солун, градот станал мултикултурно општество во кој живееле голем број на [[Турци]], [[Македонци]], [[Бугари]], [[Грчка пропаганда во Македонија|погрчени Македонци]] (заведувани како Грци) и [[Албанци]], како и сефардски [[Евреи]], кои претсавувале 60.000 жители од вкупните 130.000 на градот. Солун во територијата на [[Отоманско Царство|Османлиското Царство]] останал околу пет векови со што станал, како и во византиско време, еден од најважните трговски центри на [[Балкан]]от. Железничка станица во градот била изградена во [[1888]] година. Во Солун исто така е роден и [[Кемал Ататурк]] во [[1881]] година под чија команда подоцна избувнала и [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]], повторно во Солун. [[Солунска афера|Солунската афера]] исто така зела голем замав на [[Балкан]]от. ==== Основање на ВМРО ==== [[Податотека:Solunska-gimnaziya.jpg|thumb|left|[[Солунска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“|Солунската машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“]]]] Солун бил многу важен центар и за [[Македонци]]те кои живееле таму, кои се образувале и кои дејствувале за создавање на посебна македонска држава на [[Балкан]]от. Така, на [[23 октомври]] [[1893]] година, во [[Солунска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“|Солунската машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“]] била основана [[ВМРО]], чија цел била добивање на автономија за [[Македонија]] и [[Одринска Тракија]] преку револуционерна борба. Во Солун, од тој период се познати и големите терористички напади од страна на [[ВМРО]] и нејзините членови наречени [[Солунски атентати|гемиџии]]. Солун останал во рамките на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] сѐ до [[1912]] година. === Период по Балканските и Светските војни === [[Податотека:Greek soldiers marching in Thessaloniki 1916.jpg|мини|лево|200п|Навлегување во градот на грчката војска во 1916 година]] По [[Балкански војни|Балканските војни]], градот стапил во составот на [[Грција]]. Населението на градот многу тешко можело да се утврди поради секојдневното прогонување на месното население и доаѓање на Грци од разни делови на државата. Во текот на [[Прва светска војна|Првата светска војна]] за градот се водела голема битка, воглавно против [[Бугарија]]. Подоцна, во [[1917]] година, голем дел од градот бил зафатен од пожар кој случајно или не го подметнале француските војници. Така, од вкупно 271.157 жители на Солун, 72.000 останале без покрив на главата. Обнова на градот во почетокот била забранета сѐ додека не бил донесен план за модерен развој на градот. Тој план бил направен од страна на францускиот архитект [[Ернест Хебрард]], со кој Солун станал модерен европски град. Поради овој пожар голем број од еврејското население го загубило својот имот. Голем дел од нив се упатиле кон [[Палестина (регион)|Ерец Израел]] и [[Соединети Американски Држави|САД]]. Населението на градот многу брзо пораснало по војната од [[1922]] година помеѓу [[Грција]] и [[Турција]]. [[Грција]] го изгубила малоазиското крајбрежје и градот [[Измир]]. Така, илјади бегалци од тие реони се населиле во Солун. Под власта на [[Нацистичка Германија]] градот паднал на 9 април [[1941]] година и под нивна окупација бил сѐ до 30 октомври [[1944]] година. Градот бил многу оштетен како резултат на сојузничкото бомбардирање каде нацистите биле целосно поразени. === Период по војната === [[Податотека:Aerial view of Kalamaria, Greece.jpg|мини|десно|200п|Поглед на градот]] По војната, Солун многу брзо се обновил и бројот на жителите повторно започнал да се зголемува. Градот својот најголем економски подем го доживеал од [[1950]] до [[1980]], но без урбанистички план, што довело до големи сообраќајни метежи, кои во денешницата се секојдневие на градот. Во [[1978]], градот бил погоден од голем земјотрес со јачина од 6,5 степени. Со овој земјотрес биле разрушени многу објекти и споменици во градот и животот го загубиле 40 луѓе. Во денешно време, како и во минатото, Солун е многу важен центар за [[Југоисточна Европа]] и [[Европска Унија|Европската Унија]]. Во моментот, Солун е еден од најразвиените градови на [[Балкански Полуостров|балканскиот полуостров]]. == Демографија == === Број на население во Солун === {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="350px" |----- ! style="background-color:gold; color:black;" | Година ! style="background-color:gold; color:black;" | население |----- | align="left" | [[1981]] || align="center" | 406.413 |----- | align="left" | [[1991]] || align="center" | 383.967 |----- | align="left" | [[2001]] | align="center" | 363.987 |----- |} === Еврејската населба во Солун === [[Податотека:Street in Ladidaka neighbourhood of Thessaloniki July 2006.jpg|мини|десно|200п|Еврејското маало]] {{Главна|Лададика}} Еврејската населба во Солун, наречена [[Лададика]] била една од најголемите населби во градот. [[Евреи]]те во времето на [[Отоманско Царство|Османлиското Царство]] го сочинувале половина од вкупното население на градот. Исто така, оваа населба во тоа време служела како една од најбогатите на [[Балкан]]от, со најразвиена трговија. Но, работите многу се промениле кога градот бил преземан и стапил во составот на [[Грција]] во [[1912]] година. Градот практично згаснувал во сабота, на еврејскиот сабат. Опаѓањето на бројот на [[Евреи]]те во Солун најмногу се променил по [[1917]] година кога во градот владеел можеби најголемиот пожар што дотогаш се паметил во Солун. Освен поради пожарот, бројот започнал да се намалува и поради [[хеленизација]]та на градот од страна на грчката држава, која намерно го отежнувала процесот на повторно враќање на [[Евреи]]те како и на многу [[Македонци]] во нивните сопствени домови, иако нивните домови биле компензирани. Така, голем број од Евреите во Солун се исселиле и никогаш повеќе не се вратиле во градот. Најмногу се населиле во [[Турција]], [[САД]], [[Александрија]] и по цела [[Европа]]. Солунските [[Евреи]] (скоро 96% од нив{{факт}}) во текот на нацистичката окупација за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] биле однесени низ логорите низ Европа, со што била скоро целосно уништена еврејската заедница во градот. Денеска, во градот живеат само околу 1.000 Евреи бидејќи повеќето од нив се населени во [[Израел]] и [[Соединетите Американски Држави|САД]]. {| class="wikitable sortable" border="1" !Година !Вкупно население !Евреи !Удел |- |[[1842]] |70.000 | 36.000 | 51% |- |[[1870]] | 90.000 | 50.000 |56% |- |[[1882]]/84 | 85.000 | 48.000 |56% |- |[[1902]] |126.000 |62.000 |49% |- |[[1913]] |157.889 |61.439 |39% |- |[[1943]] | &nbsp; | 53.000 | &nbsp; |- |[[2000]] |363.987 |1.000 |0% |} === Етнички состав на населението === {| class="wikitable sortable" border="1" !Година !Население !Евреи !Турци !Грци <small>(со многу погрчени Македонци)</small> !Македонци<ref>Васил К’нчов, во согласност со тогашната бугарска политика, Македонците ги попишувал како „Бугари“. Во својата книга „Македонија. Етнографија и Статистика“ и самиот вели дека народот во Македонија се именува како Македонци, а така ги нарекувале и останатите народи. Види, Канчов, 1990.</ref> !Роми !други |- |[[1882]]<ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.docdroid.net/loTBWJ3/podzemnarepublikavanchogjorgjiev-pdf#page=80|title=Подземна Република|last=[[Ванчо Ѓорѓиев|Ѓорѓиев, Ванчо]]|publisher=[[Тримакс]]|year=2010|isbn=978‐608‐204‐042‐4|pages=80}}</ref> |''104.000'' |45.000 |15.000 |20.000 |20.000 |2.000 |2.000 |- |[[1890]]<ref>В. Кѫнчовъ, ''Македония. Етнография и статистика'', София, 1990, Бълг. Книжовно Д-во (II. Статистика, 1. Солунска Каза)</ref> |''118.000 |55.000 |26.000 |16.000 |10.000 |2.500 |8.500'' |- |[[1911]]<ref name=":0" /> |''128.000'' |64.000 |25.000 |22.000 |10.500 |2.700 |3.700 |- |[[1913]]<ref name="20thcen">{{Наведена книга|title="Ιστορια του Ελληνικου Εθνους",History of Greek Nation Том ΙΔ,|author=Συλλογικο εργο|first=|publisher="ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ"|year=1973|isbn=|location=ATHENS|page=g. 340|pages=|language=el, en|accessdate=2007-10-19}}</ref> |''157.889 |61.439 |45.889 |39.956 |6.263 |2.721 |1.621'' |} == Клима == Во градот преовладува [[средоземна клима]] која опфаќа многу топли [[лето|лета]] и средни влажни студени [[зима|зими]]. {| class="wikitable" | style="background: #99CCCC; color: #000080" height="17" | [[Месец]] | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Јан | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Фев | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Мар | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Апр | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Мај | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Јун | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Јул | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Авг | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Сеп | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Окт | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Ное | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Дек |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Максимална температура [°C] | style="background: #FFFF99; color:#000080;" | 9 | style="background: #FFCC66; color:#000080;" | 10 | style="background: #FFCC66; color:#000080;" | 13 | style="background: #FFCC66; color:#000080;" | 18 | style="background: #FFCC00; color:#000080;" | 23 | style="background: #FF9900; color:#000080;" | 28 | style="background: #FF9900; color:#000080;" | 31 | style="background: #FF9900; color:#000080;" | 30 | style="background: #FFCC00; color:#000080;" | 26 | style="background: #FFCC66; color:#000080;" | 21 | style="background: #FFFF66; color:#000080;" | 14 | style="background: #FFFF66; color:#000080;" | 10 |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Минимална температура [°C] | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 1 | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 2 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 5 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 7 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 12 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 16 | style="background: #FFFF66; color: black;" | 18 | style="background: #FFFF66; color: black;" | 18 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 15 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 11 | style="background: #FFFF99; color: black;" | 6 | style="background: #FFFFCC; color: black;" | 2 |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Врнежи на дожд (mm) | style="background: #0033FF; color: black;" | 40 | style="background: #66CCFF; color: black;" | 38 | style="background: #0033FF; color: black;" | 43 | style="background: #66CCFF; color: black;" | 35 | style="background: #0033FF; color: black;" | 43 | style="background: #66CCFF; color: black;" | 30 | style="background: #66FFFF; color: black;" | 22 | style="background: #66FFFF; color: black;" | 20 | style="background: #66FFFF; color: black;" | 27 | style="background: #0033FF; color: black;" | 45 | style="background: #0033FF; color: black;" | 58 | style="background: #0033FF; color: black;" | 50 |----- | style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Рекордни температури [°C] | style="background: #FFFF99;" | 20 || style="background: #FFFF99;" | 22 | style="background: #FFCC66;" | 25 | style="background: #FFCC00;" | 31 || style="background: #FF9900;" | 36 | style="background: #FF9900;" | 39 | style="background: #FF9900;" | 42 || style="background: #FF9900;" | 39 | style="background: #FF9900;" | 36 | style="background: #FFCC00;" | 32 || style="background: #FFCC66;" | 27 | style="background: #FFCC66;" | 26 |} == Стопанство == [[Стопанство]]то и економскиот развој на Солун бележи многу голем подем, особено во последните 20 години. Најразвиен е индустрискиот и трговскиот сектор. Во индустрискиот сектор најмногу се произведува: рафинирано [[масло]], хемикалии, [[текстил]], [[брашно]], [[цемент]], фармациско производство и [[алкохол]]. Бројот на [[невработеност]]а во градот е многу мала. Според податоците од [[2002]] година, бројот на [[невработеност]]аво Солун изнесувал 10%, но според некои статистичари овој процент е и помал. == Архитектура == Архитектурното лице на Солун секогаш било сфаќано како голем предизвик на архитектите. Освен за неговото трговско значење, Солун низ вековите бил град каде се одржувале многу битки, град кој бил под власта на многу народи, град низ кој поминувале културните обичаи и ритуали на многу европски народи. Главниот стар град во Солун во кој биле опфатени архитектурни дела од времето на [[Римско Царство|Римското Царство]], [[Византија]] и [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] се променил главно во [[1870]] година кога крајбрежието било срушено и повеќето од древните ѕидови во градот биле исто така срушено вклучувајќи ја и онаа на [[Бела кула (Солун)|Белата кула]]. Во последните 47 години, Солун го опседнал со голем економски раст, населението на градот се зголемило за 70% достигајќи 135.000 во [[1917]] година. Планот за новиот Солун бил направен од страна на [[Ернест Хебрард]], француски архитект, кој заедно со неговата екипа се трудел планот на градот да го направи во духот на [[Византија]]. Исто така, најмногу се оддало внимание на важните византиски [[црква|цркви]] и отоманските [[џамија|џамии]], додека рушевините во горниот дел на градот биле објавени за културно наследство. Овој план исто така го вклучил и местото на идниот [[универзитет]] во Солун кој постоел некогаш на истото место. Така, властите во градот ги обновиле делови од најраните византиски ѕидини и објекти, кое доведело до расширување на туризмот и во поглед на архитектурните особености на градот. Сите тие нови атракции главно се расположени и се наоѓаат на крајбрежјето. Но, со промена на идеологијата за проектирање во [[Западна Европа]], дошло до потреба големите згради и објекти кои се наоѓаат во централното подрачје на градот да бидат конструирани. == Сообраќај == [[Податотека:SELANIK.THESSALONIKI 1 - panoramio.jpg|мини|десно|Меѓународен аеродром Македонија]] === Автопатишта === Првиот [[автопат]] покрај Солун бил направен во [[1970]] година. Во моментот Солун е достапен преку автопатот [[GR-1/E75]] од [[Атина]], [[Егнатија|GR-2]], (''Егнатија'') и [[GR-12/E85]] од [[Сер]] и [[Софија]]. === Железничка станица === Во Солун постои една од најголемите железнички станици на [[Балкан]]от, со директни врски до [[Скопје]], [[Софија]], [[Белград]], [[Москва]], [[Виена]], [[Будимпешта]], [[Букурешт]] и [[Истанбул]], како и освен до [[Атина]], и до други поголеми центри во државата. Скоро во [[Грција]] беше пуштена и патничка линија помеѓу Солун и [[Литохоро]], [[Пиерија]], со кое времето на патување се намали за 45-50 минути. === Аеродром === {{Главна|Аеродром Македонија}} На 20 километри од градот се наоѓа ''меѓународниот аеродром Македонија'' ([[грчки јазик|грчки]]: ''Διεθνής αερολιμένας Μακεδονία''). Има секојдневни летови во и вон државата. == Знаменитости == [[Податотека:Thessaloniki historical center mk.svg|мини|десно|350п|Карта на старините во Солун]] * [[Бела кула (Солун)|Белата кула]] во Солун ([[грчки јазик|грчки]]: ''Λευκός Πύργος'', [[турски јазик|турски]]: ''Beaskule''), која претставува симбол на градот. Оваа кула е градена во времето на [[византиско Царство|византиското Царство]] и денеска е претворена во музеј на градот; * [[Свод и гробница на галеријата|Сводот и гробницата на галеријата]], исто така е позната и како ''Камара'' * [[Базилика Свети Димитар|Базиликата Свети Димитар]], која претставува еден од најголемите храмови на христијаните од овој крај * [[Плоштад Аристотел (Солун)|Плоштадот Аристотел]] ([[грчки јазик|грчки]]: ''Πλατεία Αριστοτέλους'') * [[Храм Света Софија(Солун)|Храмот Света Софија]] * [[Римска палата|Римската палата]] == Музеи == [[Податотека:Archaeological Museum, Thessaloniki, Greece (7457978664).jpg|мини|десно|250п|Влезот на [[Археолошки музеј (Солун)|Археолошкиот музеј]] во Солун]] * [[Еврејски музеј (Солун)|Еврејски музеј]] * Македонски музеј на современата уметност * Државен музеј на современата уметност * Македонски фолклорен музеј * [[Музеј на византиската култура]] * [[Археолошки музеј (Солун)|Археолошки музеј]] * Кинематографски музе * [[Музеј на македонската борба (Солун)|Музеј на македонската борба]] * Спортски музеј * Технички музеј * Музеј на фотографијата == Манифестации == Солун е домаќин на многубројни фестивали и манифестации, вклучувајќи: * [https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/453-thessaloniki-international-trade-fair Солунскиот меѓународен трговски саем], со традиција од осумнаесет години * [http://www.filmfestival.gr/ Солунскиот меѓународен филмски фестивал] * [http://www.filmfestival.gr/docfestival/index.htm Солунскиот фестивал за документарни филмови] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070806104925/http://www.filmfestival.gr/docfestival/index.htm |date=2007-08-06 }}, со традиција од [[1999]] година * [http://www.photosynkyria.gr/ Солунскиот меѓународен фестивал на фотографијата] * ''Video Dance Festival'' * ''DMC DJ Championship'' * Празник ''Свети Димитрија'', заштитник на градот * Карневал ''Цикнопемпти'', карневалски ден проследен со маскенбал и музика низ целиот град == Медиуми == === Весници === {| width="100%" |- valign="top" | width="50%" | ==== Дневници ==== * Македонија ([[грчки јазик|грчки]]: ''Μακεδονία'') * Ангелиофорос ([[грчки јазик|грчки]]: ''Αγγελιοφόρος'') ==== Телевизии ==== * [[ΕΡΤ3]] - Канал на [[Грчка радиотелевизија|грчката радиотелевизија]] ([[грчки јазик|грчки]]: ''Ελληνική Ραδιοφωνική Τηλεώραση'') * [[Македонија ТВ]] ([[грчки јазик|грчки]]: ''Μακεδονία TV'') * TV100 * Аполон TV ([[грчки јазик|грчки]]: ''Απόλλων TV'') * Best TV * ТВ Валкања ([[грчки јазик|грчки]]: ''TV Βαλκάνια'') * Europe One * Омега ТВ ([[грчки јазик|грчки]]: ''Ωμέγα TV'') * Орион ТВ ([[грчки јазик|грчки]]: ''Όριον TV'') * Панорама ТВ ([[грчки јазик|грчки]]: ''Πανόραμα TV'') * Гноми ТВ ([[грчки јазик|грчки]]: ''Γνώμη TV'') * ТВ Тесалоники ([[грчки јазик|грчки]]: ''TV Θεσσαλονίκη'') * Вергина TV ([[грчки јазик|грчки]]: ''Βεργίνα TV'') * 4E | width="50%" | ==== Радио ==== * [http://www.984.gr Panorama FM - 98.4 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20181215172521/http://www.984.gr/ |date=2018-12-15 }} * [http://www.starfm.gr Star FM - 97.1 FM] * [http://www.laikos.fm Laikos FM - 87.6 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190818051714/http://laikos.fm/ |date=2019-08-18 }} * [http://www.88miso.gr Mylos FM - 88.5 FM] * [http://www.radiodj89.gr Thessaloniki Radio Deejay - 89.0 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180307080501/http://radiodj89.gr/ |date=2018-03-07 }} * [http://www.zooradio.gr Zoo Radio - 90.8 FM] * [http://www.ellinikosfm.gr Ellinikos FM - 92.8 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210619155722/http://www.ellinikosfm.gr/ |date=2021-06-19 }} * [http://www.heartfm.gr Heart FM - 93.1 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190916131950/http://heartfm.gr/ |date=2019-09-16 }} * [http://www.radiothessaloniki.gr Radio Thessaloniki - 94.5 FM] * [http://www.eroticosfm.gr Eroticos FM - 94.8 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060224074951/http://www.eroticosfm.gr/ |date=2006-02-24 }} * [http://www.cosmoradio.gr Cosmoradio - 95.1 FM] * [http://www.metropolisfm.gr Athlitiko Metropolis - 95.5 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140210230846/http://www.metropolisfm.gr/ |date=2014-02-10 }} * [http://www.ert3.gr ERT 3 95.8 FM - public - 95.8 FM] * [http://www.ert3.gr ERT 3 102 FM - public - 102.0 FM] * [http://www.extrasports.gr Extra Sport - 103.0 FM] * [http://www.bananafm.gr Banana FM - 104.0 FM] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110502083204/http://bananafm.gr/ |date=2011-05-02 }} * [http://www.rockradio.gr Rock Radio 104.7 - 104.7 FM] * [http://www.1055rock.gr 1055 Rock - 105.5 FM] * [http://www.cityinternational.gr City International -106.1 FM ] * [http://www.safari.gr Safari FM - 107.1 FM] * [http://www.republicradio.gr Republic Radio - 100.3 FM] |} === Спортски клубови === [[Податотека:Toumba-Stadium7.jpg|thumb|десно|300px|Навивачите на ПАОК]] [[Податотека:Aris-Basket2.jpg|thumb|right|300px|Спортската сала на Арис во кошарка]] * [[Ираклис ФК]] - прва лига (2005-2006: 4 место) * [[ПАОК ФК]] - прва лига (2004-2005: 5. место) * [[Арис ФК]] - прва лига (2004-2005: 14. место) * [[Аполон Каламарјас]] - прва лига (2004-2005: 12. место) * Агротикос Астерас - трета лига * Епаноми - трета лига * Павлос Мелас ФК - трета лига ==Солун како тема во уметноста== * „Одново во Солун“ - песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 16.</ref> == Галерија на слики == <gallery> Слика:Thessaloniki_from_Karabournaki.jpg|Делумен поглед на Солун од [[Каламарја]] Слика:Thessaloniki Ottoman House.JPG|Една од старите куќи во Ано Поли Слика:Thessaloniki Eptapyrgio entrance.jpg|Влезот во&nbsp;Ептапиргио/Кастра Слика:Olympion_Cinema_Thessaloniki.jpg|Кино Олимбион&nbsp;центар на&nbsp;филмскиот фестивал Слика:Looking down at Hagia Sophia Sq Thessaloniki 2004.jpg|Плоштадот;&nbsp;Аја Софиа Слика:Aristotelous Sq Christmas 2005.jpg|Божиќни светилки на плоштадот Аристотелус Слика:Thessaloniki City Walls.JPG|Византиските градски ѕидини во зима Слика:Eastern Thessaloniki.JPG|Поглед на источен Солун до врвот Хортач Слика:Makedonia_Palace_Thessaloniki.jpg|Хотелот „Македонија Палас“ Слика:Tsimiski_Street_Thessaloniki.jpg|Ноќен поглед на зафатената улица Цимиски Слика:Modiano2-Salonika.jpg|Стариот пазар во Модијани/Капани </gallery> == Збратимени градови == * {{знамеикона|USA}} [[Хартфорд (Конектикат)|Хартфорд]], [[Конектикат]], [[САД]], од [[5 мај]] [[1962]] * {{знамеикона|Bulgaria}} [[Пловдив]], [[Бугарија]], од [[27 февруари]] [[1984]] * {{знамеикона|Australia}} [[Мелбурн]], [[Викторија (Австралија)|Викторија]], [[Австралија]], од [[19 март]] [[1984]] * {{знамеикона|Cyprus}} [[Лимасол]], [[Кипар]], од [[30 јуни]] [[1984]] * {{знамеикона|Germany}} [[Лајпциг]], [[Саксонија]], [[Германија]], од [[10 октомври]] [[1984]] * {{знамеикона|Italy}} [[Болоња]], [[Емилија-Ромања]], [[Италија]], од [[20 октомври]] [[1984]] * {{знамеикона|Slovakia}} [[Братислава]], [[Словачка]], од [[23 април]] [[1986]] * {{знамеикона|Germany}} [[Келн]], [[Северна Рајна-Вестфалија]], [[Германија]], од [[3 мај]] [[1988]] * {{знамеикона|Romania}} [[Констанца]], [[Романија]], од [[5 јули]] [[1988]] * {{знамеикона|USA}} [[Сан Франциско]], [[Калифорнија]], [[САД]], од [[6 август]] [[1990]] * {{знамеикона|France}} [[Ница]], [[Провенс-Алпс-Кот д Азур]], [[Франција]], од [[20 март]] [[1992]] * {{знамеикона|Egypt}} [[Александрија]], [[Египет]], од [[12 јули]] [[1993]] * {{знамеикона|Israel}} [[Тел Авив]], [[Израел]], од [[24 ноември]] [[1994]] == Познати родени во Солун == * [[image:Byzantine imperial flag, 14th century, square.svg|23px]] [[Св. Кирил и Методиј|Свети Кирил и Методиј]], творци на [[глаголица]]та * {{знамеикона|Turkey}} [[Кемал Ататурк]], основач на модерна Турција * {{знамеикона|Greece}} [[Стратос Дионисиу]], пејач * {{знамеикона|Greece}} Костас Воуцас, грчки глумец * {{знамеикона|Turkey}} Кахит Арф, турски математичар * {{знамеикона|Macedonia}} [[Димо Тодоровски]], македонски вајар * {{знамеикона|Macedonia}} [[Симеон Кавракиров]], македонски револуционер * {{знамеикона|Macedonia}} [[Кирил Пенушлиски]], македонски фолклорист * {{знамеикона|Macedonia}} [[Симеон Гугуловски]], македонски пејач == Поврзано== * [[Егејска Македонија]] * [[Историја на Македонија]] * [[Историја на Грција]] * [[Големиот пожар во Солун од 1917]] * [[Гемиџии]] == Наводи == {{Reflist}} == Извори == * Апостолос Папајанопулос,''Споменици на Солун'', Rekos Ltd, непозната дата. * Апостолос П. Вакалопулос, ''Историја на Солун'', Институт за балкански студии, 1972. * ''Солун: Туристички водич и карта на улици'', A. Кесопулос, 1988. * Марк Мазовер, ''Салоника, град на духови: христијани, муслимани и евреи, 1430-1950'', 2004, ISBN 0-375-41298-0. * ''Градски водич низ Солун'', Издавачка куќа Axon, 2002. * Џејмс К. Скедрос, ''Свети Димитриј од Солун: Граѓански патрон и свет штитеник, IV-VII век'' (Теолошки студии на Харвард), Trinity Press International (1999). * Вилма Хастаоглу-Мартинидис, ''Реструктуирање на градот: Меѓународни натпревари за урбан дизајн на Солун'', Андреас Пападакис, 1999. == Надворешни врски == {{рв|Thessaloniki}} * [http://www.thessaloniki.gr/ Портал на Солун] * [http://www.cityportal.gr Градски водич низ Солун] {{Централна Македонија (Грција)}} {{Избрана}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Солун| ]] [[Категорија:Градови во Егејска Македонија]] [[Категорија:Градови во Грција]] [[Категорија:Општини во Егејска Македонија]] [[Категорија:Солун (округ)]] [[Категорија:Градови во Кралството Македонија]] [[Категорија:Престолнини на Кралството Македонија]] [[Категорија:Светско наследство во Грција]] [[Категорија:Населени места основани во 4 век п.н.е.]] 9nnb89yrijm2cpulmthu48zfcbjqle7 0 5415 5300293 4874664 2024-12-04T08:52:27Z ГП 23995 /* Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура */ дополнување 5300293 wikitext text/x-wiki '''Монах'''<ref>{{ДРМЈ|монах}}</ref> или '''калуѓер'''<ref>{{ДРМЈ|калуѓер}}</ref> — лице кое по сопствена волја стапило во [[манастир]]. Зборот ''монах'' потекнува од {{lang-grc|μοναχός}}, односно од ''{{јаз|grc|μόνος}}'', што значи „еден“. Зборот, пак, ''калугер'' потекнува од ''{{јаз|grc|καλό(ς)-γῆρος}}'', што значи „добар старец“. ==Монаштвото во христијанството== [[Податотека:StAnthony.jpg|thumb|200px|[[Св. Антониј Велики]], татко на христијанското монаштво]] Монасите се појавиле за време на гонењето на [[Христијани|христијаните]] при што некои толку свикнале на одвоен живот од другите луѓе, што и понатаму останале во [[Пустина|пустините]]. Постојат два вида монаштво: анхоретски или пустински; и општожитие. Како основачи на монаштвото се сметаат [[св. Антониј Велики]] и [[св. Пахомиј Велики]]. Пред замонашувањето се поминува извесно време во послушание (искушеништво), задолжително под надзор на некој духовен отец. Потоа, искушеникот се постригува во мала схима и така станува монах. Поради огромниот углед на монасите, [[Епископ|епископите]] ги земаат за свои советници (наречени сингели или протосингели) и од нив се бираат кандидатите за епископ од монасите. Монасите полагаат три завети при замонашувањето: сиромаштво, безбрачност и беспрекорно послушание. Главниот монах во [[манастир]]от се вика [[игумен]], а во поголемите манастири тој се вика [[рхимандрит]]. исто така, и кај монасите постојат степени на напредувања, како: свештеноѓакон ([[јероѓакон]]), свештеномонах ([[јеромонах]]) итн. Целта на монахот е да се моли за сите луѓе. Кога христијанството било прогонувано од [[Византиски владетели|византиските]] цареви или од другите владетели, монасите се јавувале како бескомпромисни борци за верата и голем од нив пострадале во маченичка смрт. ==Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура== * „Просветлениот нос“ — краток расказ на македонскиот писател [[Живко Гроздановски]].<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 316-317.</ref> * „Песните на еден калуѓер“ (српски: ''Песме једног калуђера'') — песна на српскиот поет [[Јован Јовановиќ - Змај]].<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 209-215.</ref> * „Монах стои пред портите манастирски“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 95.</ref> * „Запис“ — песна на македонскиот поет Анте Поповски.<ref>Анте Поповски, Поезија. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 18.</ref> * „Откачени калуѓери“ ([[англиски]]: ''Funky monks'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Ред хот чили пеперс]] (''Red Hot Chili Peppers'') од 1991 година.<ref>[https://www.discogs.com/Red-Hot-Chili-Peppers-Blood-Sugar-Sex-Magik/master/42522 Discogs, Red Hot Chili Peppers ‎– Blood Sugar Sex Magik (пристапено на 8 март 2021)]</ref> * [[Систерс оф мерси (рок-група)|Милосрдни сестри]] ([[англиски]]: ''The Sisters Of Mercy'') — англиска рок-група, основана во 1980 година.<ref>[https://www.discogs.com/artist/83146-The-Sisters-Of-Mercy Discogs, The Sisters Of Mercy (пристапено на 9 ноември 2021)]</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Монаси| ]] [[Категорија:Монаштво]] [[Категорија:Верски занимања]] 8uf5dzv08h90lux6dbp6i56u04fuxnr 5300296 5300293 2024-12-04T08:55:53Z ГП 23995 /* Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура */ 5300296 wikitext text/x-wiki '''Монах'''<ref>{{ДРМЈ|монах}}</ref> или '''калуѓер'''<ref>{{ДРМЈ|калуѓер}}</ref> — лице кое по сопствена волја стапило во [[манастир]]. Зборот ''монах'' потекнува од {{lang-grc|μοναχός}}, односно од ''{{јаз|grc|μόνος}}'', што значи „еден“. Зборот, пак, ''калугер'' потекнува од ''{{јаз|grc|καλό(ς)-γῆρος}}'', што значи „добар старец“. ==Монаштвото во христијанството== [[Податотека:StAnthony.jpg|thumb|200px|[[Св. Антониј Велики]], татко на христијанското монаштво]] Монасите се појавиле за време на гонењето на [[Христијани|христијаните]] при што некои толку свикнале на одвоен живот од другите луѓе, што и понатаму останале во [[Пустина|пустините]]. Постојат два вида монаштво: анхоретски или пустински; и општожитие. Како основачи на монаштвото се сметаат [[св. Антониј Велики]] и [[св. Пахомиј Велики]]. Пред замонашувањето се поминува извесно време во послушание (искушеништво), задолжително под надзор на некој духовен отец. Потоа, искушеникот се постригува во мала схима и така станува монах. Поради огромниот углед на монасите, [[Епископ|епископите]] ги земаат за свои советници (наречени сингели или протосингели) и од нив се бираат кандидатите за епископ од монасите. Монасите полагаат три завети при замонашувањето: сиромаштво, безбрачност и беспрекорно послушание. Главниот монах во [[манастир]]от се вика [[игумен]], а во поголемите манастири тој се вика [[рхимандрит]]. исто така, и кај монасите постојат степени на напредувања, како: свештеноѓакон ([[јероѓакон]]), свештеномонах ([[јеромонах]]) итн. Целта на монахот е да се моли за сите луѓе. Кога христијанството било прогонувано од [[Византиски владетели|византиските]] цареви или од другите владетели, монасите се јавувале како бескомпромисни борци за верата и голем од нив пострадале во маченичка смрт. ==Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура== * „Просветлениот нос“ — краток расказ на македонскиот писател [[Живко Гроздановски]].<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 316-317.</ref> * „Песните на еден калуѓер“ (српски: ''Песме једног калуђера'') — песна на српскиот поет [[Јован Јовановиќ - Змај]].<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Песме''. Београд: Рад, 1963, стр. 209-215.</ref> * „Монах стои пред портите манастирски“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 95.</ref> * „Запис“ — песна на македонскиот поет Анте Поповски.<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 18.</ref> * „Откачени калуѓери“ ([[англиски]]: ''Funky monks'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Ред хот чили пеперс]] (''Red Hot Chili Peppers'') од 1991 година.<ref>[https://www.discogs.com/Red-Hot-Chili-Peppers-Blood-Sugar-Sex-Magik/master/42522 Discogs, Red Hot Chili Peppers ‎– Blood Sugar Sex Magik (пристапено на 8 март 2021)]</ref> * [[Систерс оф мерси (рок-група)|Милосрдни сестри]] ([[англиски]]: ''The Sisters Of Mercy'') — англиска рок-група, основана во 1980 година.<ref>[https://www.discogs.com/artist/83146-The-Sisters-Of-Mercy Discogs, The Sisters Of Mercy (пристапено на 9 ноември 2021)]</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Монаси| ]] [[Категорија:Монаштво]] [[Категорија:Верски занимања]] l9ldf7qh7ce42id5b4dubgwroai321v 0 5444 5300272 5256202 2024-12-04T01:31:15Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Bandera_Atlàntic_Nord.png|Bandera_Atlàntic_Nord.png]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Krd|Krd]] поради: No license since 21 November 2024. 5300272 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за држава |conventional_long_name = Република Никарагва |native_name = ''República de Nicaragua'' |common_name = Никарагва |image_flag = Flag of Nicaragua.svg |image_coat = Coat of arms of Nicaragua.svg |image_map = Nicaragua (orthographic projection).svg |national_motto = ''En Dios Confiamos'' <br />"Во Господ веруваме" |national_anthem = {{јаз|es|''[[Salve a ti, Nicaragua]]''}} <small>{{es}}<br />Слава на тебе, Никарагва</small> |official_languages = [[Шпански јазик|шпански]] |regional_languages = |ethnic_groups = 69% мешани<br /> 17% белци<br /> 5% староседелци<br /> 9% црнци |demonym = Никарагванец |capital = [[Манагва]] |latd=12 |latm=9 |latNS=N |longd=86 |longm=16 |longEW=W |largest_city = главниот град |government_type = [[претседателска република]] |leader_title1 = [[Претседател на Никарагва|Претседател]] |leader_name1 = [[Даниел Ортега]] |leader_title2 = [[Заменик претседател на Никарагва|Заменик претседател]] |leader_name2 = [[Хаиме Моралес Каразо]] |sovereignty_type = [[Историја на Никарагва|Независност]] |sovereignty_note =од Шпанија |established_event1 = Објавена |established_date1 = 15 септември 1821 |established_event2 = Призната |established_date2 = 25 јули 1850 |established_event3 = Револуција |established_date3 = 19 јули 1979 |area_rank = 97-ма |area_magnitude = |area_km2 = 130.373 |area_sq_mi = 50.193 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |percent_water = 7.14 |population_estimate = 5.891.199 |population_estimate_rank = 110-та |population_estimate_year = јули 2009 |population_census = 5.148.098 |population_census_year = 2005 |population_density_km2 = 42 |population_density_sq_mi = 114 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 133-та |GDP_PPP = $16.709 милијарди<ref name=imf2>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=278&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=36&pr.y=13 |title=Nicaragua|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2009-10-01}}</ref> |GDP_PPP_rank = |GDP_PPP_year = 2008 |GDP_PPP_per_capita = $2.698<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = |GDP_nominal = $6.365 милијарди<ref name=imf2/> |GDP_nominal_year = 2008 |GDP_nominal_per_capita = $1.028<ref name=imf2/> |HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady--> |HDI = 0.614 <!--number only--> |HDI_ref = <ref name=UNHDI2013>{{Наведена мрежна страница |author=United Nations Development Programme |title=Table 1: Human Development index and its components |work=Human Development Report 2013 The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World |year=2013 |publisher=United Nations |location=New York |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Tables_reprint.pdf |accessdate=2011-07-16 |archive-date=2012-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120304124612/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Tables_reprint.pdf |url-status=dead }}</ref> |HDI_rank = 132ра |Gini = 40.1 |Gini_year = 2007 |Gini_category = <span style="color:#ffcc00;">среден</span> |currency = [[Никарагванска кордоба|Кордоба]] |currency_code = NIO |country_code = |time_zone = |utc_offset = -6 |time_zone_DST = |utc_offset_DST = |drives_on = десно |cctld = [[.ni]] |calling_code = 505 |date_written = dd.mm.yyyy |footnote1 = |footnote2 = }} '''Никарагва''' ([[шпански јазик|шпански]]: ''Nicaragua''); офиц. '''Република Никарагва''' (''República de Nicaragua'') — најголемата држава во [[Средна Америка]] со вкупна површина од 130.373&nbsp;км². Никарагва се граничи со [[Хондурас]] на север и со [[Костарика]] на југ. На запад државата излегува на [[Тихиот Океан]], додека на исток излегува на [[Карипското Море]]. Државата поседува уникатен растителен и животински свет, кој е богат со голем број на ендемски видови. Главен град на државата е [[Манагва]], каде живее една четвртина од вкупното население и е втор најголем град во Средна Америка. Никарагва има население од 5.891.199 жители и службен јазик во државата е [[шпанскиот јазик]]. == Потекло на поимот == Точното потекло и значење на зборот „Никарагва“ не е познато. Сепак има неколку теории и предлози како на пример дека наводно [[Шпанци|шпанските]] колонисти го создале терминот по името на водачот [[Никарао]] и со додавање на зборот ''[[вода]]'' (''agua''). Покрај таа теорија, се верува дека терминот значи и „опколено од вода“ на некој од локалните јазици. Сепак двете теории се однесуваат околните мориња и езера. == Историја == {{Главна|Историја на Никарагва}} == Географија и клима == [[Податотека:Un-nicaragua.png|thumb|left|170px|Карта на Никарагва.]] {{Главна|Географија на Никарагва}} Никарагва е држава во [[Средна Америка]], во копнениот дел. На север државата се граничи со [[Хондурас]], а на југ се граничи со [[Костарика]]. На запад државата излегува на [[Тихиот Океан]], додека на исток излегува на [[Карипското Море]]. Вкупната површина на Никарагва е 130.967&nbsp;км². Главен град на државата е [[Манагва]]. Според пописот од 2005 година, државата имала 5,666,301 жители. Околу една петтина од вкупната територија на државата има статус на заштитена област, вклучувајќи ги националните паркови, природните резервати и билошките резервати. Геофизички, државата е опколена од Карипското плато, океанско-тектонското плато и Кокосовото плато. Во државата има голем број вулкани бидејќи државата се наоѓа во средноамериканскиот вулкански појас. Никарагва има три различни географски региони: тихоокеанските низини, кои се плодни долини, планинскиот регион и атлантските низини. Низините покрај Карипското Море се широки околу 60 милји. == Политички систем == {{Главна|Политика на Никарагва}} Никарагва е [[Демократија|демократска]] [[република]] со [[Претседателски систем|претседателски]] повеќепартиски систем на управување. На чело на државата, а воедно и на владата, е [[Претседател на Никарагва|претседателот на Никарагва]]. Извршната власт во државата е во рацете на [[Влада на Никарагва|владата на Никарагва]]. Законодавната власт во Никарагва е поделена меѓу владата и [[Национално собрание на Никарагва|Националното собрание на Никарагва]]. Според законите и уставот, сусдската власт е независна. Во периодот меѓу 2007 и 2009 година, главните политички партии во државата отвориле разговори за тоа да се премине од претседателски кон парламентарен систем. Политичките партии како причина го навеле јасното разграничување на ингеренциите меѓу премиерот и претседателот. Сепак, времето покажало дека ова било обид да се пронајде легален начин како сегашниот претседател Ортега да остане на власт по завршувањето на неговиот мандат во јануари 2012. == Војска == {{Главна|Војска на Никарагва}} [[Воени сили на Никарагва|Воените сили на Никарагва]] се состојат од различни воени формации. Никарагва има [[Армија на Никарагва|армија]], [[Морнарица на Никарагва|морнарица]] и [[Воздухопловни сили на Никарагва|воздухопловни сили]]. Во државата има околу 14.000 активен ангажиран персонал, бројка која е слична со никарагванската армија за време на [[Никарагванска револуција|револуцијата]]. Иако армијата имала сурова воена историја, дел од силите кои биле познати како [[Национална гарда на Никарагва|Национална гарда]], станале интегриран дел од денешната [[Национална полиција на Никарагва]]. Всушност полицијата станала жандармерија, но ретко се етикетира како таква. Служењето војска во Никарагва е задолжително за лица со наполнето 17 години. Според податоците од 2006 година, воениот биџет бил околу 0.7% од буџетот на државата. == Административна поделба == {{Главна|Административна поделба на Никарагва}} Никарагва е [[унитарна република]]. За административни цели, државата е поделена на [[департмани во Никарагва|15 департмани и два самоуправни региони]], засновани на шпанскиот модел. Департманите понатака се поделени на 153 општини. Двата автономни региони биле познати како Северноатлантски Автономен Регион (''Región Autónoma Atlántico Norte'') и Јужноатлантски Автономен Регион (''Región Autónoma Atlántico Sur''). Пред да се стекнат со автономија, тие го сочинувале департманот Зелаја.<ref name=stellent>{{наведени вести|title=Background and socio-economic context|url=http://documents.wfp.org/stellent/groups/public/documents/vam/wfp073961.pdf|format=PDF|page=9|accessdate=2007-05-09}}</ref> {|style="background:none;" |- valign="top" |<!--First column:--> {|class="wikitable" |||{{Spaces|1}}'''Департман'''||{{Smaller|'''Гл. град'''}} |- |'''1'''||[[Податотека:Flag of Boaco.svg|border|22x20px]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Боако (департман)|Боако]]}}'''||{{Smaller|[[Боако]]}} |- |'''2'''||[[Податотека:Flag of Jinotepe.svg|border|22x20px]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Каразо (департман)|Каразо]]}}'''||{{Smaller|[[Хинотепе]]}} |- |'''3'''||[[Податотека:Bandera de Chinandega.png|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Чинандега (департман)|Чинандега]]}}'''||{{Smaller|[[Чинандега]]}} |- |'''4'''||[[Податотека:Flag of Juigalpa.svg|border|22x20px]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Чонталес (департман)|Чонталес]]}}'''||{{Smaller|[[Хуигалпа]]}} |- |'''5'''||[[Податотека:Flag of Esteli.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Естели (департман)|Естели]]}}'''||{{Smaller|[[Естели]]}} |- |'''6'''||[[Податотека:Flag of Granada, Nicaragua.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Гранада (департман)|Гранада]]}}'''||{{Smaller|[[Гранада (Никарагва)|Гранада]]}} |- |'''7'''||[[Податотека:Flag of Jinotega.gif|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Хинотега (департман)|Хинотега]]}}'''||{{Smaller|[[Хинотега]]}} |- |'''8'''||[[Податотека:Flag of Leon, Nicaragua.svg|border|22x20px]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Леон (департман)|Леон]]}}'''||{{Smaller|[[Леон (Никарагва)|Леон]]}} |- |'''9'''||[[Податотека:Flag of Somoto.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Мадриз (департман)|Мадриз]]}}'''{{Spaces|2}}||{{Smaller|[[Сомото (Мадриз)|Сомото]]}} |} |<!--Second column:--> {|class="wikitable" |||{{Spaces|1}}'''Департман'''||{{Smaller|'''Гл. град'''}} |- |'''10'''||[[Податотека:Flag of Managua.svg|border|22x20px]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Манагва (департман)|Манагва]]}}'''{{nbsp|2}}||{{Smaller|[[Манагва]]}} |- |'''11'''||[[Податотека:Flag of Masaya.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Масаја (департман)|Масаја]]}}'''||{{Smaller|[[Масаја]]}} |- |'''12'''||{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Матегалпа (департман)|Матегалпа]]}}'''||{{Smaller|[[Матегалпа]]}} |- |'''13'''||[[Податотека:Flag of Nueva Segovia.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Нуева Сеговија (департман)|Нуева Сеговија]]}}'''||{{Smaller|[[Окотал]]}} |- |'''14'''||[[Податотека:Flag of Rivas.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Ривас (департман)|Ривас]]}}'''||{{Smaller|[[Ривас (Никарагва)|Ривас]]}} |- |'''15'''||[[Податотека:Flag of San Carlos, Nicaragua.svg|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Рио Сан Хуан (департман)|Рио Сан Хуан]]}}'''||{{Smaller|[[Сан Карлос (Рио Сан Хуан)|Сан Карлос]]}} |- |'''16'''|| {{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Северноатлантски Автономен Регион]]}}'''||{{Smaller|[[Билви]]}} |- |'''17'''||[[Податотека:Bandera Atlàntic Sur.png|22x20px|]]{{Spaces|1}}'''{{Smaller|[[Јужноатлантски Автономен Регион]]}}'''||{{Smaller|[[Блуфилдс]]}} |} |} == Стопанство == {{Главна|Економија на Никарагва}} Економијата на Никарагва е главно фокусирана на земјоделскиот сектор. Како и да е, државата е најслабо развиена во Средна Америка и е најсиромашна во Америка по номиналниот БДП. Во 2010 година, економскиот раст на Никарагва бил околу 4.5%, кој се должел на зголемениот извоз и развојот на туризмот.<ref>http://www.indexmundi.com/g/g.aspx?c=nu&v=66 IndexMundi Real GDP Growth Rate Chart</ref> Според проценките од 2011 година, никарагванската економија забележала пораст од околу 5%.<ref>http://en.centralamericadata.com/en/article/data/Nicaraguan_Economy_Grows_by_5 Nicaraguan Economy Grows by 5 Percent</ref> Од економска гледна точка, Никарагва е особено ценета по извозот и производството на банани, телешко месо, тутун и високо ценетиот рум. == Демографија == [[Податотека:Kathedrale Leon 2.JPG|thumb|right|200px|Леонската катедрала е главна катедрала во Леон и е дел од Светското културно наследство.]] [[Податотека:BluefieldsSign.jpg|thumb|right|200px|Тројазичен знак во Никарагва, на англиски, шпански и мискито.]] {{Главна|Демографија на Никарагва}} ;Население Според податоците на CIA, Никарагва има население од 5,891,190 жители. Од вкупната бројка, 69% се местици, 17% се белци, 5% се староседелци, 9% се црнци. Околу 84% од населението е урбано. Според проценките во 2009 година, животниот век во Никарагва е 71.5 години.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html Life expetancy at birth] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20181229134543/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html |date=2018-12-29 }}, CIA World Factbook</ref> Според стапката на [[морталитет]], Никарагва е на 91 место.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2127rank.html Total fertility rate] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091028133713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2127rank.html |date=2009-10-28 }}, CIA World Factbook</ref> Најнаселен град во државата е главниот град [[Манагва]], кој има население од околу 1.8 милиони жители (2005 г.) ;Религија Религијата има голема улога во никарагванската култура. Слободата на религиска определба која била дадена во 1939 година и религиската толеранција се почитувани како од уставот, така и власта. Никарагва нема официјална религија. Најголемата религија во државата е [[Христијанство]]то, поточно [[Римокатоличката црква]]. Сепак, во последните декади се забележал пад на следбениците на Римокатоличката црква, но се забележал пораст на следбениците на [[Евангелистичка црква|Евангелистичката]], [[Протестантсво|Протестантската и]] [[Мормони|Мормонската црква]]. Исто така, во државата постојат и Маравската и Англиканската црква. Римокатолицизмот во Никарагва бил воведен во 16 век од шпанските конкистадор. Останатите христијански цркви во Никарагва биле донесени во 19 век, но се стекнале со поголеми групи следбеници за време на 20 век. Поради имиграцијата, во државата се забележува и одредена група на Будисти.<ref name=elnuevodiario20041024>[http://archivo.elnuevodiario.com.ni/2004/octubre/24-octubre-2004/mundo_oculto/mundo_oculto-20041020-01.html Con Todo el Poder de la Informmación – El Nuevo Diario –Managua, Nicaragua] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110513110733/http://archivo.elnuevodiario.com.ni/2004/octubre/24-octubre-2004/mundo_oculto/mundo_oculto-20041020-01.html |date=2011-05-13 }}. Archivo.elnuevodiario.com.ni. Посетено на 2011-04-29.</ref> *[[Христијани]] - 4,967,820 *Без Религија - 723,750 *Народна Религија - 81,060 *Други - 5,790 {{bar box |float=right |title=Верници во Никарава |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|Христијани|blue|85.80}} {{Столбен постоток|Без Религија|yellow|12.50}} {{Столбен постоток|Народна Религија|red|1.40}} {{Столбен постоток|Други|black|0.10}} }} ;Јазик Службен јазик во Никарагва е [[шпанскиот јазик]], поточно во државата се зборува [[Никарагвански шпански дијалект]]. Никарагванскиот дијалект подлегнал на голем број влијанија од локалните староседелски јазици, како што се [[наватлски јазик]]. [[мангвески јазик]] и [[Мајански јазици|мајанските јазици]].<ref name=everyculture>[http://www.everyculture.com/multi/Le-Pa/Nicaraguan-Americans.htmlNicaraguan Americans—History, Indigenous Socieites, Colonial Period, Independence, Modern Era]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Никарагванскиот акцент потекнува од андалусискиот говор од 16 век, и поради одредената изолација на земјата, дијалектот не подлегнал на големи измени. Покрај карипското крајбрежје живее население со [[африка]]нско потекло и тие зборуваат на [[англиски креолски јазик]], кој им е мајчин јазик, а шпанскиот го зборуваат како втор јазик. Покрај тоа, староседелското американско население сè уште зборува на еден од староседелските јазици, како што се јазиците ''мисикито, сумо, рама и гарифуна''.<ref name=ethnologue>{{наведени вести|title=Languages of Nicaragua|url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=NI|work=Ethnologue|accessdate=2007-05-09}}</ref> Шпанскиот јазик во државата е задолжителен во образованието. Англискиот јазик се изучува во средно образование и се стреми да стане втор јазик во државата. Никарагва била дом на три изумрени јазици, од кои едниот никогаш не бил класифициран. [[Никарагванскиот знаковен јазик]] во лингвистиката важи за еден од најмладите јазици во светот.<ref name=indiana1999>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.indiana.edu/~langacq/E105/Nicaragua.html|title=Nicaragua|publisher=Indiana.edu|date=1999-10-24|accessdate=2010-06-26}}</ref> == Култура == [[Податотека:Nicaragua Mestizaje.jpg|thumb|right|200px|Жена во местичка облека. Мешавина од локалната облека и шпанското влијание.]] {{Главна|Култура во Никарагва}} Културата во Никарагва има развиен [[фолклор]], [[музика]] и религиски традиции. Никарагванската култура имала и има силно влијание од европската култура, но истата била збогатена и од староседелската американска култура. Глобално гледано, никарагванската култура е поделена на неколку културни региони. Тихоокеанското крајбрежје има високо развиен фолклор, музика и религиска традиција, која била под директно влијание на европската. Регионот бил колонизиран од Шпанците и поради тоа овој регион споделува сличност со останатите поранешни шпански колонии во [[Средна Америка|Средна и]] [[Јужна Америка]]. Староседелското население кое со векови живее во овој регион полека било асимилиано во денешното население наречено местици. Карипското крајбрежје било во минатото британски протекторат. Англискиот јазик во овој регион е сè уште доминантен и истиот се зборува секојдневно заедно со шпанскиот и староседелските јазици. Оваа култура е слична со културата на Карипските Острови кои биле под британска управам како што се Јамајка, Белиз или Кајманските Острови. За разлика од западниот брег, локалното староседелско население на истокот ги задржал својот идентитет и култура. == Наводи == {{наводи}} == Поврзано == * [[Манагва]] * [[Вицекралство Нова Шпанија]] * [[Федерална Република во Средна Америка]] * [[Мексиканска Империја]] * [[Никарагванска револуција]] * [[Никарагвански шпански дијалект]] == Надворешни врски == {{sisterlinks}} ; Влада * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-n/nicaragua.html Шеф на држава и кабинет] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090114083119/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-n/nicaragua.html |date=2009-01-14 }} ; Општо * {{CIA_World_Factbook_link|nu|Никарагва}} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/nicaragua.htm Никарагва на UCB] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080607085335/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/nicaragua.htm |date=2008-06-07 }} * {{dmoz|Regional/Central_America/Nicaragua}} * [http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/namerica/camerica/ni.htm Карти за Никарагва] * [http://www.nicaraguaportal.de Nicaraguaportal] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141107102704/http://www.nicaraguaportal.de/ |date=2014-11-07 }} ; Патување * [http://www.nicatour.net Туризам во Никарагва] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100324023215/http://www.nicatour.net/ |date=2010-03-24 }} * [http://www.nytimes.com/slideshow/2009/06/10/travel/20090610-nicaragua-slide-show_index.html?ref=world Никарагва на New York Times] {{Држави и територии во Средна Америка}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Никарагва| ]] [[Категорија:Држави во Северна Америка]] [[Категорија:Републики]] [[Категорија:Држави во Средна Америка]] [[Категорија:Поранешни колонии на Шпанија]] [[Категорија:Држави и територии настанати во 1821 година]] jj020wdyuhxxst3mj5bp92zew4ntfip 0 5490 5300292 4983746 2024-12-04T08:51:38Z ГП 23995 /* Пустината како тема во уметноста и во популарната култура */ дополнување 5300292 wikitext text/x-wiki '''Пустина''' е секое место на [[Земја]]та каде условите за [[живот]] се многу оскудни или воопшто ги нема. [[Податотека:White6.jpg|мини|десно|300п|Пустина со бел песок]] Пустините се копнени подрачја кои имаат помалку од 250мм врнежи годишно. Тоа се соголени предели со незабени висови, карпести кањони и рамнини покриени со чакал и дини. Пустина е подрачје кое поради минималната влага нема вегетација. Иако пустините се познати по теоријата дека има многу малку живот, сепак во пустините има развиен животински свет. [[Ерозија]]та на пустините создава карактеристични облици, а ја предизвикуваат силни [[ветер|ветрови]], големи разлики во температурата меѓу денот и ноќта и повремени води кои бликаат. Пустините покриваат околу 12% од копното, а уште третина се претвора во пустина ([[опустинување]]). == Видови пустини == * Континентални пустини, најчесто се создаваат бидејќи се предалеку од [[море]]то, па ветровите не им носат дождови. [[ветер|Ветрот]] преминува илјадници километри пред да стигне до тие пустини, а за тоа време, додека да стигне до нив ја губи својата влага. Најпозната континентална пустина е и воедно најголемата на светот - [[Сахара]]. [[Податотека:Fachi-Bilma-Dünen.jpg|мини|десно|300п|'''Сахара''']] * Пустини „позади планини“, се такви пустини кои најчесто се создаваат позади планинските венци. Додека [[ветер|ветрот]] преоѓа преку [[планина|планините]], влагата која ја носи паѓа како дожд, а од друга страна пак [[ветер|ветрот]] е сув. Најпозната пустина од овој тип е [[Атакама]] во [[Чиле]]. * Ледени или поларни пустини Поларните пустини се оние пустини на кои годишното количество на дожд изнесува околу 250 милиметри и оние кои средната температура во најтоплите денови изнесува 10° С. Најпозната пустина од овој тип е [[Макмердови Суводолици|Суводолицата]] на [[Антарктикот]]. == Песочни дини == [[Податотека:Rub-al-Khali 800.jpg|мини|десно|300п|'''Песочни дини''']] Песочните дини се создаваат на зарамнети подрачја. Висината им варира од неколку метри до 200 м, а можат да бидат широки и до 900 м. Постојат неколку типа на песочни дини: * Бархани, односно дини со кикиришка и два рога кои најмногу се високи до 30 м. Тие се секогаш во движење; * Сеифи, односно долги песочни гребени на места сиромашни со песок, а со силни ветрови. Можат да бидат високи и до 215 м. * Попречни дини, односно овие песочни гребени се раздвоени со длабоки ровови. Тие се создаваат под прав агол во однос на правецот на ветерот; * Ѕвездести дини, односно се создаваат од повеќе дини кога се среќаваат неколку гребени, а ветрот дува од различни страни односно правци; == Најголеми пустини == {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="350px" |----- ! style="background-color:gold; color:black;" | Пустина ! style="background-color:gold; color:black;" | Плоштина (км²) |----- | align="left" | 1 [[Сахара]] (Африка) || align="center" | 9 000 000 |----- | align="left" | 2° [[Арабиска Пустина]] (Азија) || align="center" | 2 300 000 |----- | align="left" | 3° [[Гоби]] (Азија) | align="center" | 1 200 000 |----- | align="left" | 4° [[Калахари]] (Африка) | align="center" | 580 000 |----- | align="left" | 5° [[Голема Песочна Пустина]] (Австралија) | align="center" | 414 000 |----- | align="left" | 6° [[Каракум]] (Азија) | align="center" | 350 000 |----- | align="left" | 7° [[Такла Макан]] (Азија) || align="center" | 344 000 |----- | align="left" | 8° [[Сонора (пустина)|Сонора]] (Северна Америка)|| align="center" | 312 000 |----- | align="left" | 9° [[Намибиска Пустина]] (Африка) || align="center" | 310 000 |----- | align="left" | 10° [[Тар (пустина)|Тар]] (Азија) || align="center" | 260 000 |----- |} {{рв|Deserts}} ==Пустината како тема во уметноста и во популарната култура== * „[[Татарска пустина]]“ - [[роман]] на италијанскиот писател [[Дино Буцати]].<ref>Дино Буцати, ''Татарска пустина''. Скопје: Ѓурѓа, 2007.</ref> * „Утро во пустината Гоби“ — песна на монголскиот поет [[Сормуниршин Дашдоров]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 63-64.</ref> * „Пустина“ - песна на југословенскиот поет [[Мак Диздар]].<ref>Мак Диздар, ''Горчин''. Скопје, Македонска книга, стр. 29-30.</ref> * „Метла или цветот на пустината“ (италијански: ''La ginestra o il flore del deserto'') - песна на италијанскиот поет [[Џакомо Леопарди]] од 1836 година.<ref>Đ. Leopardi, ''Pesme i proza''. Beograd: Rad, 1964, стр. 48-56.</ref> * „Пустина“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]].<ref>Блаже Конески, ''Поезија''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2011, стр. 81.</ref> * „Пустински цвет“ - збирка [[поезија]] на македонскиот поет [[Сашо Огненовски]] од [[2015]] година.<ref>„Објавена книга со драми на Сашо Огненовски“, ''Дневник'', година XXI, број 6289, вторник, 14 февруари 2017, стр. 17.</ref> * „Споменот на пустината“ - песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 46-47.</ref> * „Пустина“ — песна на Анте Поповски.<ref>Анте Поповски, Поезија. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 15.</ref> * „Пустините на љубовта“ - песна на францускиот поет [[Артур Рембо]].<ref>Артур Рембо, ''Боравак у паклу''. Београд: Култура, 1968.</ref> * „Писмото на пустината“ - краток расказ на македонскиот писател [[Влада Урошевиќ]].<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 57.</ref> * „Горд во пустината“ - песна на арапскиот поет [[Шанфара]].<ref>''Arapska poezija''. Beograd: Rad, 1977, стр. 10-11.</ref> * „Пустина“ ([[шпански]]: ''Desierto'') – мексиканско-француски [[филм]] на [[режисер]]от [[Хонас Куарон]] од 2015 година.<ref>Кинотека на Македонија, Програма - февруари 2017</ref> * „За пустината“ ([[српски]]: ''O pustinji'') – песна на српската група ''[[Darkwood Dub]]'' од 1998 година.<ref>Darkwood Dub, Elektro pionir. Free B92, CD001, 1998.</ref> * „Пустинска бура“ (англиски: ''Desert Storm'') — песна на британската [[Техно музика|техно]]-група ''[[Орбитал (музичка група)|Orbital]]'' од 1991 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/8932-Orbital-Orbital Orbital – Orbital (пристапено на 3.6.2023)]</ref> * „Шарена пустина“ (англиски: ''Painted desert'') - песна на американската [[Поп-музика|поп]]-[[Рок-музика|рок]] група ''[[10 000 Maniacs]]'' од 1987 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Xc74mXG_gGs YouTube, 10,000 MANIACS - The Painted Desert (пристапено на 22.9.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Полупустина]] * [[Пустинска клима]] * [[Список на пустини по површина]] == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Пустини| ]] [[Категорија:Екосистеми]] [[Категорија:Геоморфологија]] php1a9bgja12qmp569dnxm0jjye3ff7 5300298 5300292 2024-12-04T08:56:20Z ГП 23995 /* Пустината како тема во уметноста и во популарната култура */ 5300298 wikitext text/x-wiki '''Пустина''' е секое место на [[Земја]]та каде условите за [[живот]] се многу оскудни или воопшто ги нема. [[Податотека:White6.jpg|мини|десно|300п|Пустина со бел песок]] Пустините се копнени подрачја кои имаат помалку од 250мм врнежи годишно. Тоа се соголени предели со незабени висови, карпести кањони и рамнини покриени со чакал и дини. Пустина е подрачје кое поради минималната влага нема вегетација. Иако пустините се познати по теоријата дека има многу малку живот, сепак во пустините има развиен животински свет. [[Ерозија]]та на пустините создава карактеристични облици, а ја предизвикуваат силни [[ветер|ветрови]], големи разлики во температурата меѓу денот и ноќта и повремени води кои бликаат. Пустините покриваат околу 12% од копното, а уште третина се претвора во пустина ([[опустинување]]). == Видови пустини == * Континентални пустини, најчесто се создаваат бидејќи се предалеку од [[море]]то, па ветровите не им носат дождови. [[ветер|Ветрот]] преминува илјадници километри пред да стигне до тие пустини, а за тоа време, додека да стигне до нив ја губи својата влага. Најпозната континентална пустина е и воедно најголемата на светот - [[Сахара]]. [[Податотека:Fachi-Bilma-Dünen.jpg|мини|десно|300п|'''Сахара''']] * Пустини „позади планини“, се такви пустини кои најчесто се создаваат позади планинските венци. Додека [[ветер|ветрот]] преоѓа преку [[планина|планините]], влагата која ја носи паѓа како дожд, а од друга страна пак [[ветер|ветрот]] е сув. Најпозната пустина од овој тип е [[Атакама]] во [[Чиле]]. * Ледени или поларни пустини Поларните пустини се оние пустини на кои годишното количество на дожд изнесува околу 250 милиметри и оние кои средната температура во најтоплите денови изнесува 10° С. Најпозната пустина од овој тип е [[Макмердови Суводолици|Суводолицата]] на [[Антарктикот]]. == Песочни дини == [[Податотека:Rub-al-Khali 800.jpg|мини|десно|300п|'''Песочни дини''']] Песочните дини се создаваат на зарамнети подрачја. Висината им варира од неколку метри до 200 м, а можат да бидат широки и до 900 м. Постојат неколку типа на песочни дини: * Бархани, односно дини со кикиришка и два рога кои најмногу се високи до 30 м. Тие се секогаш во движење; * Сеифи, односно долги песочни гребени на места сиромашни со песок, а со силни ветрови. Можат да бидат високи и до 215 м. * Попречни дини, односно овие песочни гребени се раздвоени со длабоки ровови. Тие се создаваат под прав агол во однос на правецот на ветерот; * Ѕвездести дини, односно се создаваат од повеќе дини кога се среќаваат неколку гребени, а ветрот дува од различни страни односно правци; == Најголеми пустини == {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="350px" |----- ! style="background-color:gold; color:black;" | Пустина ! style="background-color:gold; color:black;" | Плоштина (км²) |----- | align="left" | 1 [[Сахара]] (Африка) || align="center" | 9 000 000 |----- | align="left" | 2° [[Арабиска Пустина]] (Азија) || align="center" | 2 300 000 |----- | align="left" | 3° [[Гоби]] (Азија) | align="center" | 1 200 000 |----- | align="left" | 4° [[Калахари]] (Африка) | align="center" | 580 000 |----- | align="left" | 5° [[Голема Песочна Пустина]] (Австралија) | align="center" | 414 000 |----- | align="left" | 6° [[Каракум]] (Азија) | align="center" | 350 000 |----- | align="left" | 7° [[Такла Макан]] (Азија) || align="center" | 344 000 |----- | align="left" | 8° [[Сонора (пустина)|Сонора]] (Северна Америка)|| align="center" | 312 000 |----- | align="left" | 9° [[Намибиска Пустина]] (Африка) || align="center" | 310 000 |----- | align="left" | 10° [[Тар (пустина)|Тар]] (Азија) || align="center" | 260 000 |----- |} {{рв|Deserts}} ==Пустината како тема во уметноста и во популарната култура== * „[[Татарска пустина]]“ - [[роман]] на италијанскиот писател [[Дино Буцати]].<ref>Дино Буцати, ''Татарска пустина''. Скопје: Ѓурѓа, 2007.</ref> * „Утро во пустината Гоби“ — песна на монголскиот поет [[Сормуниршин Дашдоров]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 63-64.</ref> * „Пустина“ - песна на југословенскиот поет [[Мак Диздар]].<ref>Мак Диздар, ''Горчин''. Скопје, Македонска книга, стр. 29-30.</ref> * „Метла или цветот на пустината“ (италијански: ''La ginestra o il flore del deserto'') - песна на италијанскиот поет [[Џакомо Леопарди]] од 1836 година.<ref>Đ. Leopardi, ''Pesme i proza''. Beograd: Rad, 1964, стр. 48-56.</ref> * „Пустина“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]].<ref>Блаже Конески, ''Поезија''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2011, стр. 81.</ref> * „Пустински цвет“ - збирка [[поезија]] на македонскиот поет [[Сашо Огненовски]] од [[2015]] година.<ref>„Објавена книга со драми на Сашо Огненовски“, ''Дневник'', година XXI, број 6289, вторник, 14 февруари 2017, стр. 17.</ref> * „Споменот на пустината“ - песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 46-47.</ref> * „Пустина“ — песна на Анте Поповски.<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 15.</ref> * „Пустините на љубовта“ - песна на францускиот поет [[Артур Рембо]].<ref>Артур Рембо, ''Боравак у паклу''. Београд: Култура, 1968.</ref> * „Писмото на пустината“ - краток расказ на македонскиот писател [[Влада Урошевиќ]].<ref>Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), ''Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ''. Скопје: Темплум, 2022, стр. 57.</ref> * „Горд во пустината“ - песна на арапскиот поет [[Шанфара]].<ref>''Arapska poezija''. Beograd: Rad, 1977, стр. 10-11.</ref> * „Пустина“ ([[шпански]]: ''Desierto'') – мексиканско-француски [[филм]] на [[режисер]]от [[Хонас Куарон]] од 2015 година.<ref>Кинотека на Македонија, Програма - февруари 2017</ref> * „За пустината“ ([[српски]]: ''O pustinji'') – песна на српската група ''[[Darkwood Dub]]'' од 1998 година.<ref>Darkwood Dub, Elektro pionir. Free B92, CD001, 1998.</ref> * „Пустинска бура“ (англиски: ''Desert Storm'') — песна на британската [[Техно музика|техно]]-група ''[[Орбитал (музичка група)|Orbital]]'' од 1991 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/8932-Orbital-Orbital Orbital – Orbital (пристапено на 3.6.2023)]</ref> * „Шарена пустина“ (англиски: ''Painted desert'') - песна на американската [[Поп-музика|поп]]-[[Рок-музика|рок]] група ''[[10 000 Maniacs]]'' од 1987 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Xc74mXG_gGs YouTube, 10,000 MANIACS - The Painted Desert (пристапено на 22.9.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Полупустина]] * [[Пустинска клима]] * [[Список на пустини по површина]] == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Пустини| ]] [[Категорија:Екосистеми]] [[Категорија:Геоморфологија]] 50dk0ghh91z1kvsxuo5ig91i2fs2mad 0 9077 5300068 5166710 2024-12-03T17:39:19Z Todot3123 118124 No need for periods 5300068 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | име = Тодоровци | слика = Поглед во Тодоровци.jpg | големина на слика = 300п | опис = Поглед во Тодоровци | општина = {{општинскигрб|Општина Македонска Каменица}} | регион = {{грб|Источен Регион}} | област = [[Осоговија]] | население = 181 | година = 2002 | поштенски број = 2304 | повикувачки број = 033 | надморска височина = 480-760 | lat_dir=N | lat_deg=42 | lat_min=00 | lat_sec=00 | lon_dir=E | lon_deg=22 | lon_min=37 | lon_sec=14 | слава = | мрежно место = | карта = Тодоровци во Општина Македонска Каменица.svg }} '''Тодоровци''' — село во [[Општина Македонска Каменица]], во областа [[Осоговија]], во околината на градот [[Македонска Каменица]]. == Географија и местоположба == Тодоровци се наоѓа во областа Осоговија, во јужниот дел на [[Општина Македонска Каменица]]. Селото е од разбиен тип и неговите маала се издигаат на надморска височина од 480-760 м. Селскиот атар зафаќа површина од 6,9 км².<ref name="енциклопедија">{{наведена книга|title=Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%B2%D0%BE_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0.pdf|last=Панов|first=Митко|publisher=Патрија|year=1998|location=Скопје|page=297|language=македонски}}</ref> Од [[Македонска Каменица]] е оддалечено 7 км, а од [[Делчево]] 17 км. Маалата во селото се познати како Тодоровци и Паламарска Маала. == Историја == Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во [[Втора светска војна|Втората светска војна]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzejgenocida.rs/images/ZrtvePub/Mak.pdf|title=Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија.}}</ref> == Стопанство == Селото има мешовита земјоделска функција. Во рамките на селскиот атар, шумите се простираат на површина од 558 ха, пасиштата се на површина од 327 ха, а на обработливото земјиште отпаѓаат 119 ха.<ref name="енциклопедија"/> == Население == {{Население низ историјата | cols = 2 | graph-pos = bottom |1948|222 |1953|269 |1961|327 |1971|239 |1981|228 |1991|217 |1994|240 |2002|235 |2021|181 }} Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Тодоровци живееле 120 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_33.htm Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 229.]</ref> По податоци на егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“), во 1905 година во Тодоровци имало 64 [[Македонци]] под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 140-141.</ref> Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] од 1931 година, селото имало 200 [[Македонци]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/200K_Volkstumskarte_Jugoslawien/VKJug_Bl_36_40-42_KRIVA_PALANKA_1941.jpg|title=200K Volkstumskarte Jugoslawien}}</ref> Според пописот од 2002 година, во селото Тодоровци живеат 235 жители, сите [[Македонци]].<ref name="попис">{{нмс|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија |date=2002|publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=26 март 2021}}</ref> Според последниот попис од 2021 година, во селото живеел 181 жител, од кои 175 [[Македонци]] и 6 лица без податоци.<ref>{{Попис2021белешка}}</ref> {{Пописи|120|64|222|269|327|239|228|217|240|235|181}} === Родови === Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1953 година, родови во селото се следниве: ;Македонски * '''Староседелци:''' ''Ајдаре (4 к.), Пешовци (4 к.), Ѓаците (2 к.), Божичевци (1 к.), Стоиловци (5 к.), Јаневци (1 к.), Ѓоргијовци (1 к.), Гоцевци (2 к.), Костадиновци (1 к.) и Ристовци (2 к.)''. * '''Доселеници:''' ''Митеве (4 к.)'' кои се доселени во 1904 година од селото [[Грљани]] кај [[Виница]]; ''Сасане (2 к.)'' кои се доселени во 1894 година од селото [[Тработивиште]]; ''Алексовци (2 к.)'' кои се доселени во 1894 година од селото [[Голак]], југозападно од [[Делчево]]; ''Ивановци (3 к.)'' кои се доселени во 1894 година од селото [[Калиманци]] кај [[Виница]]; ''Ѓоргијовци (2 к.)'' кои се доселени во 1864 година од селото [[Костин Дол (Делчевско)|Костин Дол]]; ''Ајдарето (3 к.)'' кои се доселени во 1913 година од селото [[Саса]]; ''Ристовци (2 к.)'' кои се доселени во 1890 година од селото [[Драгобраште]] кај [[Виница]]; ''Грланци (4 к.)'' кои се доселени во 1878 година од селото [[Грљани]]; ''Паламарци (5 к.)'' кои се доселени во 1895 година од селото [[Илиово]].<ref>{{Наведена книга|title=Фонд Русиќ|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ к- 3, АЕ, 96/1 в|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> == Самоуправа и политика == Селото влегува во рамките на Општина Македонска Каменица од 1996 година. Во периодот 1955-1996, селото било дел од Општина Делчево. Во периодот 1952-1955, селото било дел од Општина Каненица. Во XIX век, селото било дел од Малешевската каза на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 605 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместено во просториите на месната заедница.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mojotizbor.mk/files/izbiracki-mesta/ie3-makedonskakamenica.pdf|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=26 март 2021}}</ref> На [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарните избори во 2020 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 188 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/|title=Парламентарни избори 2020|last=|first=|date=|work=|archive-url=https://web.archive.org/web/20200715190628/https://rezultati.sec.mk/|archive-date=2020-07-15|dead-url=|accessdate=1 април 2021|url-status=dead}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Археолошки наоѓалишта<ref name="Коцо">{{наведена книга|last= Коцо|first=Димче|title=Археолошка карта на Република Македонија|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=1996|volume=II|isbn=9989649286}}</ref> * [[Пресечник (Тодоровци)|Пресечник]] — населба од железно време ;Езера * [[Калиманци (езеро)|Калиманци]] == Галерија == <gallery mode="packed" heights="270px"> Податотека:Панорама на Тодоровци.jpg|Панорама на селото </gallery> <gallery mode="packed" heights="150px"> Податотека:Куќи во Тодоровци.jpg|Куќи во селото Податотека:Стара куќа во Тодоровци.jpg|Стара куќа во селото </gallery> == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{ризница-ред|Todorovci}} {{Општина Македонска Каменица}} [[Категорија:Тодоровци| ]] [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Делчевски села]] [[Категорија:Села во Општина Македонска Каменица]] dwiemrm0s7jxsrcc23gvk1zwl5p8f6f 0 9571 5300067 5287539 2024-12-03T17:37:33Z Big ooga booga mf 109948 додадени се надворешни врски 5300067 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Гајдаџија.jpg|мини|десно|Гајдаџија на манифестацијата [[Илинденски денови]] во Битола.]] '''Гајда''' или '''мешница'''<ref>{{ДРМЈ|мешница}}</ref> — [[македонски народни инструменти|народен музички дувачки инструмент]] составен од мев ([[мешина]]), најчесто од [[коза]], со три цевки за дување и за свирење.<ref>{{ДРМЈ|гајда}}</ref> ==Состав на македонска гајда== Македонската гајда може да биде двогласна или тригласна што се определува во зависност од бројот на бордунските елементи. Во Македонија најзастапени се двогласните гајди, а во одредени делови на Македонија се среќаваат и тригласни гајди. Најмногу гајди со слагарче се среќавале во [[Овчеполие]]то.<ref name=TK>[http://eprints.ugd.edu.mk/12359/6/НЕКОИ%20ТОНСКИ%20КАРАКТЕРИСТИКИ%20КАЈ%20ГАЈДАТА%20za%20pecat.pdf Некои тонски одлики кај гајдата]</ref> Гајдата се состои од: * [[гајдарка]], која се прави од [[дрен]]ово дрво. Гајдарката има седум дупки на лицето и една дупка за палецот на опачината; на крајот на цевката се прикачува [[славец]]. * [[брчало]], бучало или рог кое е составено од три дела кои се навлекуваат еден во друг со што овозможуваат негово скратување и продолжување со што се постигнува посакуваната висина; истото произведува континуиран тон (вториот глас). Првиот дел во којшто влегува писката се нарекува пискарник, вториот среднак а третиот брчало. * [[слагарче]], кое е составено од два дела кои исто така се навлекуваат еден во друг овозможувајќи постигнување на потребната висина. Овој дел го имаат само тригласните гајди. * [[Дувало (липало)|дувало]] поврзано со мевот. Преку дувалото повремено се надополнува мевот на гајдата. * [[мев (гајда)|мев]], направен од штавена овча или козја кожа. ==Свирење на гајда== [[Податотека:Панаѓур пред црквата „Св. Недела“ во Битола.webm|мини|лево|''Панаѓур пред црквата „Св. Недела“ во Битола'' на кој може да се забележи свирење на гајда. Снимен од [[Браќа Манаки|браќата Манаки]], помеѓу 1905-1912]] Пред свирење гајдата се штима. Ова се изведува со свирење на петтиот тон на гајдарката (додека погорните дупки се затворени) и со прилагодување на должината на брчалото, така што истото свири две октави пониско. Гајдата се држи под рака (мевот се дополнува со воздух одвреме-навреме). Гајдарката се држи со двете раце, така што прстите од левата рака работат со долните 4 дупки, додека горните три и палечната дупка се работат со прстите од десната. Брчалото се префрла преку рамо, преку десната рака или може да виси. Гајдата може да свири 9 дијатонички и 2-3 хроматички тонови. Најкористените клучеви се B и A, но и подолните клучеви исто така можат да се употребуваат. Репертоарот за гајдата се состои од народни [[оро|ора]] и [[песна|песни]], кои се изведуваат за време на празници. Гајдата се изведува [[соло]] и како дел од [[ансамбл]] во изведба на ора и инструментални [[импровизација (музика)|импровизации]]. [[Податотека:Malzvucnik.png]][[Медиум:Epska orska improvizacija.ogg|''Епска орска импровизација'' за гајда во изведба на мајстор Пеце Атанасовски]] == Потекло на гајдата == [[Податотека:Ľubomír Párička gra na dudach.webm|мини|десно|Љубомир Паричка свири на гајда, Словачка Република]] *Околу потеклото на гајдата постојат многубројни теории, а едно е сигурно дека инструменти со слични ерголошки карактеристиќи на гајдата во [[Македонија|Р. Македониј]]а се среќаваат во повеќе делови од светот. Ова укажува на спонатноста во настанувањето на музичките инструменти кои се создавале, надоградувале и усовршувале во одреден временски и географски простор. Потеклото на гајдата како [[музички инструмент]], генерално останува енигма, бидејќи инструменти слични на него, во денешно време се среќеваат во повеќе земји. Ослободувајќи се од спрегите на минатото и согледувајќи ја фактичката состојба со употребата на овој инструмент во Р Македонија во денешно време, можеме со сигурност да кажеме дека станува збор за музички инструмент кој бил мошне застапен и користен од автохтоното население уште во далечното минато. И денес овој инструмент сè повеќе се негува во руралните средини, но со огромните миграции од руралните во градските средини станува застапен и во градот. *Околу настанокот на музичкиот инструмент гајда не може да се добијат конкретни податоци, бидејќи музичките инструменти биле создавани спонтано, според потребите на заедницата и истите биле надоградувани паралелно со културното и музичко созревање на човекот. Секако, појавата на музичките инструменти е тесно поврзана со изработувачите на музички инструменти, кои во корелација со талентираните инструменталисти го одбирале материјалот за изработување, ги одредувале тонските висини кои се прилагодувале на локалните музички особености. Одредени податоци околу присуството на музичките инструменти здобиваме од [[Фрескопис|фрески]]те и [[Икона|икони]]те на кои се насликани музички инструменти меѓу кои и гајдата. Останати информации околу потеклото и употребата на инструментот гајда ги здобиваме од запишаните извори кои ги забележале истражувачите на музичкиот фолклор. *Опстојувањето на гајдата е поврзано со намалувањето на изработувачи на народни музички инструменти, меѓу кои и гајдата. Изработувањето на гајда во Р Македонија е еден од најважните процеси за опстојувањето на инструментот во народната музичка инструментална практика, во минатото, денес, а и во иднина. Како една од причините за намалувањето на изработувачи на гајда е намалениот интерес за изучувањето на свирењето на гајда што резултира со неоправдано изработување, кое може да доведе до целосно исчезнување на инструментот. ==== Опис на гајдата ==== Гајдата претставува музички инструмент кој според својот состав е нешто покарактеристичен во споредба со останатите традиционални музички инструменти издвојувајќи со својата уникатност. Гајдата е составена од неколку елементи кои имаат своја улога во конечното обликување на тонот на овој инструмент и тоа: мелодиската цевка; бордунската цевка; дувало и резервоар за воздух. Мелодиската цевка позната во Источна Македонија како „гајдарка“, а во Западна како „сурла“, се обликува во форма на дрвена цевка, свиткана на долниот крај под агол од 120^О спрема вертикалата. Бордунската цевка се нарекува брчало, бучало или рог а резервоар за воздух се нарекува мев, мешина и мешница но често и кожа поради материјалот од кој е изработен мевот. Од горната страна на гајдарката се наоѓаат седум мелодиски отвори а од долната страна, под највисоките мелодиски отвори се наоѓа осмиот мелодсикси отвор кој се затвора со палецот. Највисокиот мелодиски отвор е е со помал дијаметар и во него се вметнува р’жен сламка во правец на долниот (осмиот) отвор. Во поново време р’жената сламка се замнува и со пластично цевче. Овој мелодиски отвор се нарекува мрморец бидејќи преку негово брзо отворање и затворање се добива ефект на мрморење. Гајдарката се изработува од повеќе видови дрва, најповеќе од материјалот кој може да се набави во околината на изработувачот. Најупотребувано дрво за изработка на гајдарка е шимширот помеѓу народот познато и како зеленика бидејќи ова дрво се одликува со голема цврстина и природна боја која го збогатува и естетскиот дел на инструментот. Во минатото па и денес, се изработувале и гајдарки од воловски  рог или пак дрвената гајдарка се обложувала со прстени од воловски рогови. Долниот крај на гајдарката се нарекува рокче бидејќи најчесто се изработувал од воловски рогови а денес, во недостаток на воловски рогови, сѐ почесто се исработува од истото дрво како гајдарката. Брчалото е состаавено од три делови кои се нарекуваат пискарче (делот што влегува во главината); средниче и бучало. Брчалото се изработува од истиот материјал додека поталентираните изработувачи правеле брчало и од воловски рогови со што и овој мелодиски елемент ја збогатува естетска вредност на гајдата. Во некои региони од Македонија, покрај мелодиската и бордунската цевка се среќава уште еден минијтурен бордунски мелодиски елемент, кој звучи за две октави повисоко од бордунската цевка. Се нарекува слагарче и е составено од два дела. Во зависност од бројот на бордунските елементи се определува и видот на гајдата односно, двогласна и тригласна. Во мелодиските елементи се вметнува еднојазична писка изработена од трска. Дувалото се изработува од дрво и е елемент преку кој се вдувува воздухот во мешницата. На долната страна која што влегува во кожата се наоѓа липало кое го спречува враќањето на воздухот наназад. Резервоарот за воздух се изработува од козја или овча штавена кожа. На кожата во делот кај главата и предните нозе на животното се врзуваат главини во кои се вметнуваат гајдарката, брчалото и дувалото и доколку гајдата е со слагарче  се вметнува дополнителна главина за слагарчето која се врзува десно од дувалото во правец на брчалото. Главините се елементи изработени од воловски рог за гајдарката додека дувалото, брчалото и слагарчето покрај од рог се изработуваат и од дрво. На територијата на Република Македонија се употребуваат две варијанти на распоредување на мелодиските елементи и на дувалото. Првата варијанта која е и најраспространета, е кога на местото од предните нозе на животното се врзуваат главините за дувало и брчало додека на вратот се врзува главина во која влегува гајдарката. Главината во која влегува слагарчето, обично се врзува помеѓу дувалото и брчалото малку нанапред кон гајдарката. Втората варијанта на врзување ја среќаваме само во Радовишко и се разликува од првата по тоа што  брчалото се наоѓа кај главата од животното додека кај нозете се вметнува гајдарката и дувалото. Слагарчето се наоѓа помеѓу двете нозе.  Етноорганологот Боривоје Џимревски првиот тип на гајда го нарекува „обична“ а вториот тип на гајда „криволакавичка“. Гајдата се издвојува од останатите музички инструменти поради својот волумен за време на репродуктивниот процес а мешината за воздух покрај тоа што е обединител на сите елементи овозможува и долготрајно непрекинато свирење преку кое се градени многубројните гајдарски мелодии. Гајдата овозможува истовременот свирење и пеење од страна на инструменталистот на гајда. Можноста за непрекинатото свирење на бројни мелодии односно истовременото звучење на мелодијата и бордунските елементи градат еден карактеристичен и уникатен ансамблов звук кој отсуствува кај останатите традиционални инструменти. Не можеме да ги одминеме и индивидуалните обиди составните делови на гајдата да се изработат и од други материјали како метал, пластика и други фабрички добиени материјали. Оваа практика е повеќе резултат на истражувачкиот карактер на изработувачите кои се обидува да внесат некои иновативни идеи во изработувањето. Според Александар Линин, во Р Македонија во минатото се користеле неколку типови на гајди кои се одредуваат според нивната големина како што се: тиквешка, которска, рудничка, блатска, полска, штипска и мариовкса. Во поново време најзастапени се гајдите со најнизок тон '''d, es, f''' и ''' g''' а се именуваат за квинта повисоко односно: гајда со најнизок тон '''d''' се нарекува '''A (А)''' гајда, гајда со најнизок тон '''es''' се нарекува '''B''' ('''Бе''') гајда итн. Гајдата има опсег од девет тонови кои се делат на два пентахорда, долен и горен. Ако најнискиот тон кај гајдата е '''d''' највисокиот тон ќе биде '''e''' односно долниот пентахорд започнува со тонот '''d''' и завршува на тонот '''a''' додека втроиот пентахорд започнува со тонот '''a''' и завршува на тонот '''e'''. Поточно, завршниот тон на долниот пентахорд е почетен тон на горниот пентахорд и овој тон го сметаме за централен тон кај гајдата. Прва причина за тоа е што е заеднички тон на двата пентахорда и втроа причина што на овој тон се штима брчалото и доколку гајдата има слагарче, и слагарчето. Во долниот пентахорд целите и полустепените тонови се фиксирани додека во горниот пентахорд со комбинација на отворање и затаварање на дел од мелодиските отвори се добиваат одредени цели и полустепени тонови. ''' '''Гајдата ги содржи следните тонови: '''d-e-fis-g-a-h-b-c-cis-d-e.''' Брчалото се штима на петтиот тон сметано од најнискиот тон на гајдарката а слагарчето за две октави повисоко од брчалото. Ако гајдата е со штим '''d''' тогаш бордунските цевки ќе звучат на тонот '''a'''. Ако гајдата е со штим '''f''' бордунските цевки ќе звучат на тонот '''c.''' Овој константен и непроменлив бордунски тон ја придружува гајдарската мелодија без прекинување и го обликува каркатеристичниот звучен тембар на гајдата. Гајдата во минатото била музичкиот инструмент кој придружувал многубројни обреди поврзани со севкупното живеење на македонскиот народ. Гајдата поради нејзината компактна звучност била помеѓу најупотребуваните музички инструменти. Се употребувала за време на чествувањето на верските празници од календарскиот циклус но и за време на одржување на свадбените веселби како придружик на обредите поврзани со свадбениот циклус, кога се славело за раѓање на деца и во други прилики кои не биле поврзани со одредени настани. Во придружба на гајда се пееле многубројни обредни и ороводни песни и се играле ора кои македонскиот народ ги негувал уште од далечното минато па се до денес Со векови создаваните мелодии, песните и ората македонскиот народ ги искажувал своите чувства и инвентивност во создавањеро на карактеристични чекори придружувани од гајдаџиската мелодија. ==== Поврзаност со други народни инструменти ==== Музичкиот инструмент гајда се поврзува со останатите народни музички инструменти како: кавал, ќемане, тамбура, зурла, шупелка, дудуче, тапан и др. Овие музички инструменти имаат своја улога во креирањето на инструменталната музичка традиција. Овие инструменти, во помала или поголема застапеност се среќаваат на целата територија на Р Македонија. Се издвојуваат со својата индивидуалност што се должи на начинот на изработка којшто не е генерализиран, туку секој изработувач има свој индививуален пристап на изработување. == Нематеријално културно наследство == Со одлука на Владата на Македонија музичкиот инструмент гајда е значајно културно наследство и е прогласено за духовно културно наследство од особено значење и поткатегорија културно наследство од исклучително значење. == Литература == * Ангелов Горанчо, Музичкиот инструмент гајда и нејзините тонски карактеристики, Универзитет „Гоце Делчев“ – Штип, Факултет за музичка уметност, Годишен зборник бр. 2, стр.159-170, 2011 * [[Александар Линин|Линин Александар]], [[Народните музички инструменти во Македонија]], Македонска книга, Скопје, 1986. * Линин Александар, Музичките инструменти на македонските словени, Скопје: Музиката на почвата на Македонија, кн. 7, дел I-II, МАНУ, 281-290, 1999 * Џимревски Боривоје, Некои методолошки аспекти во истражувањето на народните музички инструменти и инструменталната народна музика. Скопје: Макеоднски фолклор, 19/37, 177-181, 1986. * Џимревски Боривоје, Инструменталната народна музика во Титоввелешко. Скопје: Македонски фолклор, 21/42: 139-157, 1988. * Џимревски Боривоје, Гајдата во Македонија, Инструмент-инструменталист-музика, Институт за фолклор „Марко Цепенков“, Македонско народно творештво - Орска и инструментална народна традиција, книга 5, Скопје, 1996. * Џимревски Боривоје, Градска инструментална музичка традиција во Македонија, Институт за фолклор „Марко Цепенков“, Орска и инструментална народна традиција, кн. 7, Скопје, 2005. * Gojković Andrijana, Narodni muzićki instrumenti, “Vuk Karadžić”, Beograd, 1989. * Gojković Andrijana, Muzićki instrumenti – Mitovi i legende, simbolika i funkcija, Beograd, 1994. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни Врски == * [[Традиционално знаење и вештина на изработка и свирење на гајда]] [[Категорија:Дрвени дувачки инструменти]] [[Категорија:Македонски народни инструменти]] [[Категорија:Турцизми]] [[Категорија:Културно наследство на Македонија]] 1wed6npc88rmcci2xtyx68dyfcizwyi 0 10299 5300050 5217213 2024-12-03T17:10:44Z Todot3123 118124 5300050 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика= | име=Грчец | регион= | општина={{општинскигрб|Општина Сарај}} | население=36 | поштенски број= | надморска височина=394 | географска широчина=41° 59' 17" сев. ш. | географска должина=21° 19' 49" ист. д. | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=59 | lat_sec=17 | lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=19 | lon_sec=49 | мрежно место= | карта = Грчец во Општина Сарај.svg }} '''Грчец''' — село во [[Општина Сарај]], во околината на градот [[Скопје]]. Според пописот од 2021 година, селото имало 36 жители. == Географија и местоположба == Селото е дел од [[Општина Сарај]], во близина на [[Скопје]]. Селото е оддалечено околу 10&nbsp;км од Скопје и се наоѓа на планината [[Водно]]. Грчец е составено од две маала, '''Горни Грчец''' се наоѓа на Водно, а '''Долни Грчец''' во близина на [[Треска]], поточно [[Матка]]. Во северниот дел на Долен Грчец, крај свиокот на Треска се наоѓа маалото [[Чичино Село]]. == Историја == Во {{Римски|19}} век, селото е дел од нахијата ''Каршијак'' во [[Скопска каза|Скопската каза]] во [[Отоманското Царство]]. Според опширните [[Османлиска Империја|османлиски]] [[дефтер]]и за населението на [[Скопска Каза|Скопската Каза]] од 1832/33 година, селото било [[Ислам|муслиманско]], со 12 [[Ислам|муслимански]] домаќинства. На овој попис биле забележани 43 мажи муслимани, со 4 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 94 жители.<ref>{{Наведена книга|title=Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на муслиманското население - Скопски Санџак, каза Скопје.|publisher=д-р Емил Крстески|year=2020|location=Скопје}}</ref> [[Стефан Верковиќ]] во 1857 го бележи со 120 жители.<ref>{{Наведена книга|title=Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи|last=Верковиќ|first=Стефан|year=1889|location=Санкт Петербург}}</ref> Според податоците на бугарскиот публицист [[Васил К’нчов]], селото во 1900 година имало 95 жители [[Албанци]] муслимани.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_26.htm Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900.]</ref> Како село со албанско население било означено и од страна на [[Леонард Шулце Јена]] во 1927 година.<ref>[http://www.kroraina.com/knigi/gall/ls/title.html Leonhard Schultze Jena. "Makedonien, Landschafts- und Kulturbilder", Jena, G. Fischer, 1927]</ref> Исто така, слични податоци дава и [[Афанасиј Селишчев]] во 1929 година.<ref>Афанасий Селищев. „Полог и его болгарское население. Исторические, этнографические и диалектологические очерки северо-западной Македонии“. - София, 1929.</ref> == Население == {{Население низ историјата|5=1948|6=607|7=1953|8=658|9=1961|10=569|11=1971|12=30|13=1981|14=1.315|15=1991|16=39|17=1994|18=1.805|19=2002|20=1|21=2021|22=36|cols=2|graph-pos=bottom}} Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] во 1931 година, селото имало 500 [[Албанци]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/200K_Volkstumskarte_Jugoslawien/VKJug_Bl_35_39-42_SKOPLJE_1941.jpg|title=200K Volkstumskarte Jugoslawien}}</ref> Според пописот од 2002 година, Грчец имал 1 жител [[Македонец]]. Според последниот попис од 2021 година, Грчец има 36 жители, од кои 3 [[Албанци]] и 33 лица без податоци. {{Пописи|95|3=607|4=658|5=569|6=30|7=1.315|8=39|9=1.805|10=1|11=36|—}} === Родови === Грчец е албанско село. Според истражувањата од 1951 година, родови во селото биле: * '''Доселеници:''' ''Арцика (14 к.), Уколар (12 к.), Гаџалар (34 к.) и Врескало (28 к.)'' споменатите родови потекнуваат од предци доселени на почетокот од XIX век од [[Горна Река]]. Во селото [[Кракорница]] постои род ''Врескало''. Од нив е родот ''Врескало'' во Грчец.<ref>{{Наведена книга|title=Сеоска насеља скопске котлине|last=Трифуноски|first=Јован|publisher=|others=|year=1964|isbn=|location= Скопје|pages=}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Археолошки наоѓалишта<ref name="АрхеоКарта">{{АрхеоКарта|370}}</ref> * [[Градиште (Грчец)|Градиште]] — градиште од доцноантичко време == Личности == * [[Ким Мехмети]] (р. 1955) — писател и политички аналитичар == Поврзано == * [[Општина Сарај]] * [[Скопје]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://maps.google.com/maps?q=%D0%93%D1%80%D1%87%D0%B5%D1%86&hl=mk&ie=UTF8&ll=41.971959,21.332949&spn=0.004331,0.010568&sll=41.613714,21.743258&sspn=2.229889,5.410767&hnear=Grchec,+Skopje,+Macedonia+(FYROM)&t=h&z=17 Сателитска снимка на Грчец], на Карти на Гугл {{Македонија-гео-никулец}} {{Општина Сарај}} {{Скопски села}} [[Категорија:Грчец| ]] 2m2h0pydpty5hoei9ldi7kvxa3lxub6 0 12507 5300242 5291329 2024-12-03T22:38:22Z A.Savin 37994 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Spreewald 04-2016 img02 canal near Luebbenau.jpg]] → [[File:Spreewald 04-2016 img02 Spree near Luebbenau.jpg]] error in filename 5300242 wikitext text/x-wiki {{Two other uses|германската покраина|градот|Бранденбург на Хафел}} {{Infobox German state |Name = Бранденбург |German_name = Brandenburg |state_coa = Brandenburg Wappen.svg |coa_size = |coa_link = Coat of arms of Brandenburg |map = Deutschland Lage von Brandenburg.svg |flag = Flag of Brandenburg.svg |capital = Потсдам |area = 29478.63 |area_source = |key = 12 |population = 2522493 |pop_ref =<ref name="Bevölkerungsstand Brandenburg">{{цитирана веб страница|url=http://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Publikationen/Otab/2009/OT_A01-04-00_124_200812_BB.pdf|title=Bevölkerung im Land Brandenburg am 31.12.2008 nach amtsfreien Gemeinden, Ämtern und Gemeinden|publisher=Статистичка служба за Берлин-Бранденбург|accessdate=3 јануари 2010}}</ref> |pop_date = 31 декември 2008 |GDP = 48 |GDP_year = 2005 |GDP_percent = 2.1 |Website = [http://www.brandenburg.de/ brandenburg.de] |leader_title = |leader = Дитмар Војдке |leader_party = SPD |ruling_party1 = SPD |ruling_party2 = [[Левица (Германија)|Левица]] |votes = 4 |iso region = DE-BB |Kfz = порано: BP<small> (1945–1947)</small>, SB<small> (1948–1953)<ref>BP = Покраина Бранденбург, SB = Советска зона, Бранденбург. Со укинување на покраините во Источна Германија во 1952 биле доделени нови регистарски ознаки според новата поделба по окрузи. Од 1991 се одредени посебни ознаки за секој округ.</ref> |NUTS = DE4 |latd=52 |latm=21 |lats=43 | longd=13 |longm=0 |longs=29 |date=септември 2010 }} '''Бранденбург''' ({{lang-de|Brandenburg}}; {{lang-nds|Brannenborg}}, [[Долнолужички јазик|долнолужички]]: ''Bramborska''; {{lang-hsb|Braniborska}}; {{lang-pl|Brandenburgia}}) — една од шеснаесетте [[Покраини во Германија|сојузни покраини]] на [[Германија]]. Главен град е [[Потсдам]]. Се наоѓа во источниот дел на земјата и е една од сојузните покраини која била повторно создадена во 1990 по повторното обединување на поранешните [[Западна Германија|Западна]] и [[Источна Германија]]. Бранденбург го опкружува, но не го вклучува националниот главен град и град-покраина [[Берлин]]. Потекнувајќи од средновековната Северна марка, Маркгрофовијата Бранденбург пораснала во јадрото на [[Кралство Прусија|Кралството Прусија]], кое подоцна станало [[Слободна Држава Прусија]]. Источниот дел на историскиот Бранденбург (''Ostbrandenburg/Neumark'') бил предаден на [[Полска]] во 1945. == Историја == {{Главна|Маркгрофовија Бранденбург}} На крајот на средновековниот период и почетокот на новото време, Бранденбург бил една од седумте изборни кнежевства на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]] и заедно со Прусија го создале првичното јадро на [[Германско Царство|Германското Царство]], првата обединета германска земја. Управувано од династијата Хоенцолерн од 1415, во него влегувало и идниот германски главен град Берлин. По 1618, [[Маркгрофовија Бранденбург|Маркгрофовијата Бранденбург]] и [[Војводство Прусија|Војводството Прусија]] биле споени и ја создале [[Бранденбург-Прусија]], која била владеена од истата гранка на династијата Хоенцолерн. Во 1701, државата била издигната како [[Кралство Прусија]]. Франконските [[Нирнберг]] и [[Ансбах]], швапските Хоенцолерн, источноевропските врски на Берлин и статусот на владетелот на Бранденбург како [[изборен кнез]] биле водечки во издигнувањето на државата. === Ран среден век === Бранденбург се наоѓа на територија позната од дамнина како ''Magna Germania'', која се протега на реката Висла. Во 7 век се верува дека се населиле [[Словени]]те на областа на Бранденбург. Словените се ширеле од исток, најверојатно движејќи се од нивните татковини во денешните територии на Украина и Белорусија, бегајќи од инвазиите на [[Хуни]]те и [[Авари]]те. Тие главно се потпирале на речниот сообраќај. Двете главни словенски групи на денешната областа на Бранденбург биле Хевелјани на запад и Шпревјани на исток. Почнувајќи во раниот 10 век, Хајнрих Птичарот и неговите наследници ја освоиле територијата до реката [[Одра]]. Словенските населби како Брена<ref>{{Наведена книга|last=Barford|first=Paul M.|title=The Early Slavs: Culture and Society in Early Medieval Eastern Europe|publisher=Cornell University Press|location=Ithaca|year= 2001|pages=421|isbn=0-8014-3977-9}}</ref> ([[Бранденбург на Хафел]]), Будушин<ref>{{Наведена книга|last=Institut für Sorbische Volksforschung in Bautzen|title=Lětopis Instituta za serbski ludospyt|publisher=Domowina |location=Bautzen|year=1962|isbn=}}</ref> ([[Бауцен]]) и Хошебуз<ref>{{Наведена книга|last=Room|first=Adrian|title= Placenames of the World|publisher=McFarland & Company|location=Jefferson|year=2006|pages=433|isbn= 0-7864-2248-3}}</ref> ([[Котбус]]) потпаднале под [[Свето Римско Царство|царска]] контрола преку воспоставувањето на маркгрофовите. Нивна главна функција била одбраната и заштитата на источните марки (пограничните земји). Во 948, царот Отон I воспоставил маркгрофови со цел воспоставување царска контрола над паганските Словени западно од реката Одра. Отон ги основал Бранденбуршката и Хафелбершката епископија. Северната марка била основана како североисточна погранична територија на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]]. Меѓутоа, големото востание на [[Венди]]те ги истерало царските сили од територијата на денешниот Бранденбург во 983. Областа се вратила во контрола на словенските водачи. === 12 век === [[Податотека:Bad Belzig asv2022-07 img13 Burg Eisenhardt.jpg|мини|Замокот Ајзенхарт во [[Бад Белциг]]]] Во текот на 12 век, отонските германски кралеви и императори повторно ја воспоставиле контролата над словенските земји на денешниот Бранденбург, иако некои Словени како [[Лужички Срби|Лужичките Срби]] во [[Лужица]] ја прифатиле [[германизација]]та, но и ја задржале нивната посебност. Римокатоличката црква основала епископии, кои со нивните утврдени градови, обезбедувале заштита од нападите за граѓаните. Со доаѓањето на монасите и епископиите започнала историјата на градот [[Бранденбург на Хафел]], кој бил прв центар во покраината Бранденбург. Во 1134, по повикот на германските крстоносци против Вендите, на германскиот моќник Алберт Мечката му била доделена Северната марка од императорот Лотар III. Формално ги наследил градот и поседите на Хевелјите од нивниот последен вендски владетел, Прибислав, во 1150. Откако ги победиле силите на Шпревјаните кои го окупирале градот Бранденбург во 1150-тите, Алберт се прогласил себеси за владетел на новото [[Маркгрофовија Бранденбург]]. Алберт и неговите наследници од династијата Асканија направиле значаен чекор кон освојување, колонизирање, христијанизирање и обработување на земјите источно од Одра. Во рамките на оваа област, словенските и германските жители склучувале меѓусебни бракови. Во текот на 13 век, Асканинците започнале да ја припојуваат територијата источно од Одра, подоцна позната како Нојмарк (или [[Алтмарк]]). === Доцен среден век === {{Главна|Маркгрофовија Бранденбург}} Во 1320, бранденбуршкиот дел на династијата Асканија исчезнал и од 1323 до 1415 Бранденбург бил под контрола на династијата Вителсбах од [[Баварија]], кои биле наследени од луксембуршката династија. Под Луксембуржаните, [[Маркгрофовија|Маркгрофовијата Бранденбург]] стекнало статус на изборно кнежевство во Светото Римско Царство. Во 1415 било доделено Изборното кнежевство Бранденбург од императорот Зигисмунд на династијата Хоенцолерн, кои ќе владеат со Бранденбург до крајот на Првата светска војна. Хоенцолерн го поставиле нивниот главен град во Берлин, тогашен економски центар на Бранденбург. === 16 и 17 век === {{Главна|Бранденбург-Прусија}} [[Податотека:Schloss Oranienburg - Jan 2013.jpg|мини|Замок Ораниенбург]] Бранденбург преминал кон протестантство во 1539 во време на [[Протестантска реформација|реформацијата]] и поминал доста добро во текот на 16 век, со проширување на трговијата долж реките Елба, Хафел и Шпре. Хоенцолерн ги прошириле нивните територии преку припојување на [[Војводство Прусија|Војводството Прусија]] во 1618, Војводството Клеве (1614) во [[Рајнска област|Рајнската област]] и територии во [[Вестфалија]]. На крајот се добила истегната и неповрзана држава позната како [[Бранденбург-Прусија]], која била преслаба да се одбрани во текот на [[Триесетгодишна војна|Триесетгодишната војна]]. Меѓутоа, почнувајќи од крајот на оваа уништувачка војна, Бранденбург добил серија талентирани владетели, кои ја прошириле територијата и моќта во Европа. Првиот од овие бил Фридрих Вилхелм т.н. „Големиот изборен кнез“, кој работел неуморно за обнова и обединување на народот. Ја преместил кралската резиденција во [[Потсдам]]. На Вестфалскиот мир, неговиот пратеник Јоаким Фридрих фон Блументал преговарал за припојување на неколку важни територии околу [[Халберштат]]. Со Договорот од Олива, Кристоф Каспар фон Блументал (син на гореспоменатиот) преговарал за припојување на Војводството Прусија во посед на Хоенцолерн. === Кралство Прусија и обединета Германија === {{Главна|Кралство Прусија|Покраина Бранденбург}} [[Податотека:Potsdam Sanssouci Palace.jpg|thumb|Дворецот [[Сансуси]], поранешна летна резиденција на Фридрих Велики, денес [[светско културно наследство]]]] Кога Фридрих Вилхелм умрел во 1688, тој бил наследен од неговиот син Фридрих, трет со тоа име во Бранденбург. Бидејќи земјите кои биле припоени од Прусија биле надвор од границите на Светото Римско Царство, Фридрих ја презел (како Фридрих I) титулата „Крал на Прусија“ (1701). Иако неговото самопрогласување од маркгроф во крал се потпирало на неговата титула во војводството Прусија, Бранденбург бил сè уште најважниот дел од кралството. Меѓутоа, оваа комбинирана држава е позната како [[Кралство Прусија]]. Бранденбург останал јадрото на Кралството Прусија и бил место на главните градови на кралството, Берлин и Потсдам. Кога Прусија била поделена на покраини во 1815, територијата на Маркгрофовијата Бранденбург станала Покраина Бранденбург. Во 1881, Градот Берлин бил одделен од Покраината Бранденбург. Меѓутоа, индустриските градови околу Берлин останале во рамките на Бранденбург и растот на економијата помогнал да се зголеми бројот на населението во покраината. Покраината Бранденбург имала површина од 39.039 км² и население од 2,6 милиони жители (1925). По Втората светска војна, Нојмарк, дел на Бранденбург источно од линијата Одра-Ниса бил предаден на [[Полска]]; а староседелското германско население било протерано. Остатокот на покраината станала дел од Источна Германија, кога Прусија била распуштена во 1947. Покраината Бранденбург била целосно укината во 1952 од социјалистичката влада на [[Источна Германија]]. === Источна Германија и реобединета Германија === {{Главна|Повторно обединување на Германија}} Во 1952, источногерманската влада го поделила Бранденбург на неколку окрузи (или ''Bezirke''). Поголемиот дел од Бранденбург се нашол во рамките на окрузите Потсдам, Франкфурт на Одра или Котбус, но делови на поранешната покраина преминале во окрузите Шверин, Нојбранденбург и Магдебург (градот [[Хафелберг]]). Источна Германија силно се потпрела на [[лигнит]]от како енергетски извор, поради што биле отворени големи јагленокопи, кои уништиле цели области во југоисточен Бранденбург. Индустриските градови околу Берлин биле важни за источногерманската економија, додека руралниот Бранденбург останал главно земјоделски насочен. Денешната покраина Бранденбург била повторно основана на 14 октомври 1990.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.verfassungen.de/de/ddr/ddr90-laeeinf.htm |title=Ländereinführungsgesetz (1990) |accessdate=2013-04-22 |archive-date=2004-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040529223646/http://www.verfassungen.de/de/ddr/ddr90-laeeinf.htm |url-status=dead }}</ref> Новоизбраниот ''Ландтаг'' на Брандебург првпат се состанал на 26 октомври 1990.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.brandenburg-geburtstag.de/aktuell/historischer-kalender/ |title=архивски примерок |accessdate=2013-04-22 |archive-date=2010-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100411062741/http://www.brandenburg-geburtstag.de/aktuell/historischer-kalender/ |url-status=dead }}</ref> Како и во останатите поранешни делови на Источна Германија, недостигот на современа инфраструктура и изложеноста на конкурентната пазарна економија на Западна Германија довело до покачување на стапката на невработеност и економски потешкотии. Меѓутоа во изминативе години, инфраструктурата на Бранденбург е доста подобрена и невработеноста полека почнува да се намалува. Во 1995, владите на Берлин и Бранденбург предложиле соединување на покраините, со цел создавање нова покраина со името „Берлин-Бранденбург“, иако некои предложиле името на новата покраина да биде „Прусија“. Соединувањето било одбиено на [[референдум]] во 1996. Додека жителите на Западен Берлин гласале за соединување, жителите на Источен Берлин и Бранденбург гласале против. == Географија == {{Поврзано|Берлин/Бранденбург (метрополитенска област)|Список на места во Бранденбург}} Бранденбург се граничи со [[Мекленбург-Западна Померанија]] на север, [[Полска]] на исток, [[Саксонија]] на југ, [[Саксонија-Анхалт]] на запад и [[Долна Саксонија]] на северозапад. Реката [[Одра]] образува дел од источната граница, додека [[Елба]] образува дел од западната граница. Главните реки во самата држава се [[Шпре]] и [[Хафел]]. На југоистокот постои мочуришно подрачје, наречено [[Шпревалд]]; тоа е најсеверниот дел од [[Лужица]], каде што живее [[Словени|словенскиот народ]] [[Лужички Срби]]. Овие области се двојазични, односно заеднички се користат германскиот и лужичкиот јазик. === Заштитени области === Бранденбург е познат по неговата добра зачувана природна животна средина и неговите амбициозни политики за заштита на природите, кои започнаа во 1990-тите. 15 големи заштитени области биле прогласени по повторното обединување на Германија. Секоја од нив добива покраинска помош за администрацијата и чуварите во паркот, кои ги насочуваат посетителите и работат за зачувување на природата. Повеќето заштитени области имаат центри за посетители. '''Национални паркови''' * [[Национален парк Долна долина на Одра]] (106&nbsp;км²) '''Биосферни резервати''' [[Податотека:Spreewald 04-2016 img02 Spree near Luebbenau.jpg|мини|[[Шпревалд]], биосферен резерват на [[УНЕСКО]]]] * Биосферен резерват [[Шпревалд]] (474 км²) * [[Биосферен резерват Шорфхајде-Хорин]] (1.291 км²) * Биосферен резерват Елба-Бранденбург (533 км²) '''Природни паркови''' * [[Природен парк Барним]] (750 км²) * [[Природен парк Даме-Хајдезен]] (594 км²) * [[Природен парк Оберфлеминг]] (827 км²) * [[Природен парк Меркише Швајц]] (204 км²) * Природен парк Долна Лужица (490 км²) * Природен парк Долнолужички гребен (580 км²) * [[Природен парк Нуте-Ниплиц]] (623 км²) * [[Природен парк Долина на Шлаубе]] (225 км²) * [[Природен парк Езера Укермарк]] (895 км²) * [[Природен парк Вестхафеланд]] (1.315 км²) * [[Природен парк Штехлин-Рупинер Ланд]] (1.080 км²) == Религија == {{bar box |title= Религија во Бранденбург - 2011 |left1=религија |right1=процент |float=right |bars= {{Столбен постоток|[[Протестантство|Протестанти]]|DodgerBlue|17,1}} {{Столбен постоток|[[Римокатоличка црква|Римокатолици]]|DarkOrchid|3,1}} {{Столбен постоток|[[Атеизам|Без определба]]|SlateGray|79,8}} }} 17,1% од жителите на Бранденбург припаѓаат на локалната Евангелистичка црква во Германија (главно на Евангелистичката црква во Берлин, Бранденбург и шлеска Горна Лужица), додека 3,1% се [[Римокатоличка црква|Римокатолици]] (главно на [[Берлинска арјиепископија|Берлинската архиепископија]] и дел на [[Герличка епископија|Герличката епископија]]).<ref name="Jahrbuch">[http://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/KleineStatistik/AP_KleineStatistik_DE_2011_BB.pdf ''Die kleine Brandenburg–Statistik 2011'']. Amt für Statistik Berlin-Brandenburg.</ref> Мнозинството (79,8%)<ref name="Jahrbuch"/> од жителите на Бранденбург немаат никаква верска определеност, не припаѓаат на ниедна христијанска црква или на некоја поголема христијанска насока; многу од нив се припадници на [[Хуманизам|хуманистичките]] филозофски групи. Споредено со Берлин и другите делови на Германија, проценето на [[муслимани]] е многу мал. == Администрација == [[Податотека:Brandenburger Straße.jpg|мини|Главниот град [[Потсдам]]]] [[Податотека:Katharinen Pauli Brandenburg.jpg|мини|[[Бранденбург на Хафел]]]] [[Податотека:EUV-FFO.JPG|мини|[[Франкфурт на Одра]]]] Бранденбург е поделен на 14 рурални окрузи (''Landkreise''): {| |- | # [[Податотека:Wappen Landkreis Barnim.svg|20п]] [[Барним]] # [[Податотека:DEU Oberhavel COA.svg|20px]] [[Горен Хафел]] # [[Податотека:Wappen des Landkreises Oberspreewald-Lausitz.svg|20п]] [[Горен Шпревалд-Лужица]] # [[Податотека:Wappen Landkreis Dahme-Spreewald.png|20п]] [[Даме-Шпревалд]] # [[Податотека:Wappen des Landkreises Elbe-Elster.svg|20п]] [[Елба-Елстер]] # [[Податотека:Wappen Landkreis Ostprignitz-Ruppin.png|20п]] [[Источен Пригниц-Рупин]] # [[Податотека:DEU Maerkisch-Oderland COA.svg|20п]] [[Меркиш-Одерланд]] | <ol start=8> <li> [[Податотека:Wappen Landkreis Oder-Spree.png|20п]] [[Одра-Шпре]] <li> [[Податотека:Wappen Landkreis Potsdam-Mittelmark.png|20п]] [[Потсдам-Мителмарк]] <li> [[Податотека:Wappen des Landkreises Prignitz.svg|20п]] [[Пригниц]] <li> [[Податотека:Wappen des Landkreises Teltow-Fläming.svg|20п]] [[Телтов-Флеминг]] <li> [[Податотека:DEU Landkreis Uckermark COA.svg|20п]] [[Укермарк (округ)|Укермарк]] <li> [[Податотека:Wappen des Landkreises Havelland.svg|20п]] [[Хафеланд]] <li> [[Податотека:DEU Landkreis Spree-Neisse COA.svg|20п]] [[Шпре-Ниса]] </ol> |} <br/> [[Податотека:Landkreise Brandenburg.svg|370п]] и 4 урбани округа (''kreisfreie Städte''): # [[Податотека:DEU Brandenburg an der Havel COA.svg|20п]] [[Бранденбург на Хафел]] # [[Податотека:DEU Cottbus COA.svg|20п]] [[Котбус]] # [[Податотека:DEU Frankfurt (Oder) COA.svg|20п]] [[Франкфурт на Одра]] # [[Податотека:Coat of arms of Potsdam.svg|20п]] [[Потсдам]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.brandenburg.de/ Официјално мрежно место на Бранденбург] * [http://www.vdiest.nl/Europa/Germany/brandenburg.htm Податоци за Бранденбург] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060619055422/http://www.vdiest.nl/Europa/Germany/brandenburg.htm |date=2006-06-19 }} * [http://www.hotelprinzheinrich.de/ Познатиот Приезерски Хотел во Бранденбург] {{Сојузни покраини во Германија}} {{Окрузи во Бранденбург}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Бранденбург| ]] [[Категорија:Сојузни покраини во Германија]] [[Категорија:Држави и територии настанати во 1990 година]] l5hog4ditem1ni35sks7ifob797rnmr 0 12682 5300054 5237059 2024-12-03T17:16:41Z Todot3123 118124 Поправка на линк 5300054 wikitext text/x-wiki {{redirect|ФК Вардар}} {{Infobox football club 2 | fullname = Фудбалски Клуб Вардар | current = ФК Вардар сезона 2018–2019 | image = [[File:FK Vardar Emblem.png|150px]] | founded = {{Start date and age|df=yes|1947|7|22}} | location = [[Скопје]], [[Македонија]] | ground = [[Национална арена „Филип II Македонски“|Филип II Арена]] | capacity = 33.460 | owner = [[Комити Запад]] | chairman = {{знамеикона|Македонија}} Мирко Спасески | manager = {{знамеикона|Македонија}} [[Александар Васоски]] | mgrtitle = Тренер | league = [[Прва македонска фудбалска лига]] | season = [[Прва фудбалска лига на Македонија 2023/2024|2023/24]] | position = 10. од 12 места | website = https://fkvardar.mk/ | pattern_la1 = _vardar1718h | pattern_b1 = _vardar1718h | pattern_ra1 = _vardar1718h | pattern_sh1 = _lugo1517a | pattern_so1 = _kalmar16h | leftarm1 = 000000 | body1 = hhhhh | rightarm1 = 000000 | shorts1 = 000000 | socks1 = FC0106 | pattern_b2 = _cdnacional1617a | pattern_sh2 = _cdnacional1617h | pattern_so2 = _kalmar16h | leftarm2 = FFFFFF | body2 = rrrrrrb | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FC0106 |Бои=Црвена и Црна|title=ФК Вардар|country={{знамеикона|Македонија}} Македонија}} {{Спортски клуб „Вардар“}} '''ФК Вардар''' — [[Република Македонија|македонски]] [[фудбал]]ски клуб од [[Скопје]] кој моментално игра во [[Прва македонска фудбалска лига|Првата македонска фудбалска лига]]. Клубот игра на [[Национална арена „Филип II Македонски“|Филип II Арената]] во [[Скопје]] со моментален капацитет од 33.460. ФК Вардар е најтрофејниот и најпознатиот македонски фудбалски клуб, со освоени 11 национални првенства и 5 национални купови. [[File:FK Vardar Flag.png|thumb|261x261px|Знамето на ФК Вардар]] == Историја == [[Податотека:Decision_for_founding_of_FC_Vardar.jpg|лево|мини|Решение за основање на ФК Вардар од [[Скопје]]. Основачко собрание одржано на [[22 јули]], [[1947]] година, документот е заверен на [[28 јули]], [[1947]] година]] Фудбалски клуб со името Вардар во [[Скопје]] имало уште од [[1911]] година, тој клуб бил познат како Вардар Топаана. Според пишаните документи овој прв клуб со име Вардар со голема мака и напор се трудел да го рашири фудбалот како спорт. Со почетоците на Балканските и Првата светска војна овој клуб како и останатите згаснале. Второто појавување на клубот Вардар е во 1920 година.<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Четири децении ФК Вардар|first=Трајко Стаматоски|publisher=ФК Вардар - Скопје|year=1988|location=Скопје|pages=}}</ref> Денешниот фудбалски клуб Вардар е формиран во [[1947]] година кога тогашните скопски фудбалски клубови (и воопшто спортски друштва) „Македонија“ и „Победа“ се соедниниле во еден клуб кој го добил името Вардар и препознатливата црвено-црна боја. Првите квалификациони натпревари Вардар ги одиграл против Слога од [[Нови Сад]], со резултати 1:1 во гости и победа од 1:0 во [[Скопје]], Вардар станува член на Првата сојузна лига на Југославија.<ref name=":0" /> За времето на сојузната лига на [[СФРЈ]] Вардар беше единствениот клуб од [[Република Македонија|Македонија]], со што своевидно претставуваше фудбалска репрезенатција на [[Република Македонија|Македонија]]. Во тие години сите млади и талентирани фудбалери од Македонија играа во Вардар. За Вардар, најуспешен период беше кога предводен од [[Дарко Панчев]] и [[Илија Најдоски]] ја освои [[Југословенска прва лига|југословенската прва лига]]. Со освојување на лигата, Вардар стана единствениот македонски фудбалски клуб кој го освоил југословенското првенство. По распаѓањето на [[Југославија]] и составувањето на македонската [[Прва Македонска фудбалска лига|Прва Лига]], Вардар беше еден од најдобрите клубови. Но, следните шест години успехот на Вардар почна да опаѓа, а успесите се враќаат под водство на тренерот [[Ѓоко Хаџиевски]], со освоени две титули во сезоните [[2001]]/[[2002|02]] односно [[2002]]/[[2003|03]]. Во сезона 2010/2011 ФК. Вардар испаѓа од прва лига, но по направеното соединување со [[ФК Миравци]] останува да се натпреварува во првата лига. == Навивачи == {{main article|Комити Запад}} Од основањето на клубот па до средината на осумдесеттите [[Македонци]]те од цела [[Република Македонија|Македонија]], [[СФРЈ]] и дијаспората навиваа за Вардар. Одењето на стадион да се гледа Вардар земало нагорна линија по освојувањето на [[Титовиот куп]] во [[1961]] година. Во [[1987]] година (4 мај) на натпреварот со [[Црвена звезда|Црвена Звезда]] на западната трибина првпат се истакнува транспарент со натпис [[Комити Запад|Комити]]. До почетокот на [[1991]] година секое македонско гратче имаше свои Комити, па на секој натпревар имаше и знамиња Комити - [[Велес]], [[Струмица]], [[Кавадарци]] па дури и [[Битола]] (сè до тепачката на натпреварот со Црвена Звезда - 1991). Од осамостојувањето [[Комити Запад]] до 1999 беа единствената вардарова навивачка група. По недоразбирањето со водството на [[Комити Запад|Комитите]] во 1999 година се оформи нова вардарова навивачка група [[Лојал Фанс]]. Денес се активни и двете групи, кои во [[2007]] година повторно се обединија под мотото "ВАРДАР - ТОА СМЕ НИЕ!!!". == Натпревари за паметење == [[Податотека:Arena Filip Vtori 3014wiki.jpg|мини|263x263пкс|Арена Тоше Проески]] ФК Вардар во својата историја имал многу одиграни натпревари за паметење. Меѓу многуте може да се издвои победата над белградски [[ФК Партизан]] со 5:0. Како натпревар со најмногу публика на градскиот стадион во [[Скопје]] ќе биде запаметен бараж натпреварот за пласман во првата југословенска лига со [[Трепча]] на кој стадионот беше целосно преполнет, а Вардар победи со 2:1. Натпревари за паметење се сите средби на домашен терен со големата југословенска фудбалска четворка ([[ФК Партизан|Партизан]], [[Црвена Звезда]], [[Динамо Загреб]], [[Хајдук]]) на кои стадионот се преполнуваше, а неретко доаѓало и до инциденти помеѓу навивачките групи. Во првите години од осамостојувањето на [[Република Македонија|Македонија]] за натпревари за паметење се издвојуваат мечевите со [[ФК Пелистер]]. Од најновата историја на клубот најзапаметени натпревари, а воедно и најголем успех на клубот, се во [[2003]] година кога Вардар за малку ќе се пласираше во [[Лига на шампиомни|ЛШ]]. Тоа беа средбите на домашен терен против [[ЦСКА Москва]] и [[Спарта Прага]]. ФК Вардар во својата досегашна историја има забележано 60 официјални европски натпревари во квалификациите за Лигата на шампионите, во Купот на УЕФА, во Купот на победниците на Куповите, во Интертото Купот и во Митропа Купот. На нив има забележано 14 победи, 17 ремија и 29 порази. == ФК Вардар во групната фаза на Лига Европа == Во 2017-18 во втората рунда од квалификациите на Лигата на Шампионите Вардар се падна со шведската екипа ФК Малме.Првиот натпревар заврши со резултат(1-1)кој се играше во Малме.Во вториот натпревар Вардар со (3-1) победи во Струмица и се пласираше во следната фаза од натпреварувањето со головите на Бобан Грнчаров,Тигран Барсегјан и Бобан Николов.Во третата фаза од квалификациите Вардар се падна со Данската екипа ФК Копенханген.Во Скопје победи Вардар со резултат од (1-0)со голот на Џонатан Балотели.Во вториот натпревар Вардар имаше резултат што го носеше во следната фаза т.е во плеј-офф на ЛШ,но во последните 20 минути прими два гола и резултатот беше (4-1) и беше елиминиран од Лигата на Шампионите.Но,учествувањето во Европските натпреварувања донесе учество во плеј-офот на Лига Европа каде што се паднаа со турските гиганти ФК Фенербахче.Натпреварот во Скопје заврши (2-0) со головите на Тигран Барсегјан и автоголот на Мехмет Топал,а вториот натпревар во Истанбул заврши (1-2) со победа на ФК Вардар,а головите ги постгнаа Џаба Џигаури и Никола Глигоров,со ова Вардар се пласираше во групната фаза на Лига Европа и стана првата екипа што постигнала вакво нешто.Во групната фаза на Лига Европа се падна во групата Л со екипите на Реал Сосиедад,Розенборг и Зенит Саинт Петерсбург.Во деби мечот Вардар во Скопје загуби од екипата на Зенит со резултат(0-5),исто така го загуби мечот против Розенборг(3-1)во Норвешка но првиот гол го постигна Хуан Фелипе и стана првиот стрелец за Вардар кој постигнал гол во Европско натпреварување.Во третиот меч Вардар загуби со (0-6) против Реал Сосиедад. == Настапи на европски натпреварувања == {{main article|ФК Вардар во европски фудбал}} Првиот [[УЕФА|европски]] меч на ФК Вардар бил против [[ФК Данфермлајн Атлетик]] каде што изгубил 5-0 во рамките на [[Европски куп на победниците на куповите 1961/62|Европскиот куп на победниците на куповите во сезоната 1961/62]]. [[Муарем Зеќир]] го држи рекордот за најмногу настапи во [[УЕФА|Европа]] со 21 одигран натпревар. Рекордот за најмногу постигнати голови во европските натпревари за ФК Вардар го држи Вандеир со 13 голови. Најубедливата победа во европските натпреварувања ФК Вардар ја остварил против ФК Етникос Ахна во [[Интертото куп 2004|Интертото купот во 2004 година]] остварувајќи победа од 5-1 на двата меча со тоа остварувајќи вкупен резултат од 10-2. ФК Вардар е првиот македонски фудбалски клуб што се пласирал во групна фаза на Европско натпреварување,откако ги победи Фенербахче во 2017-18 плеј-офф рундата на Лига Европа == Најпознати и најзначајни играчи == Најпознат играч на Вардар е Дарко Панчев == Тренери на ФК Вардар низ историјата == * [[Благоја Павловски|Благоја Павловски - Ситното]],<ref name=":0" /> *М. Бачи,<ref name=":0" /> *[[Драган Луковски]],<ref name=":0" /> *[[Фрањо Глазер]], *[[Стеван Каранфиловиќ]], *[[Тихомир Огњанов]], *[[Петар Шулинчевски]], *[[Борис Маровиќ]], *[[Сима Вилиќ]], *[[Оскар Јазбиншек]], *[[Илеш Шпиц]], *[[Кирил Симоновски - Џина]], *[[Александар Томашевиќ]],<ref name=":0" /> *[[Хуго Рушевлјанин]],<ref name=":0" /> *[[Фрањо Пазмањ]],<ref name=":0" /> *[[Душан Варагиќ]],<ref name=":0" /> *[[Часлав Божиновски]],<ref name=":0" /> * [[Стјепан Бобек]],<ref name=":0" /> * [[Вукашин Вишњевац]],<ref name=":0" /> *[[Илија Димоски]],<ref name=":0" /> *[[Андон Дончевски]], * [[Кирил Дојчиновски]], *[[Ѓоко Хаџиевски]], * [[Ванчо Трпевски]], * [[Ѓоре Јовановски]], * [[Антал Лика]], * [[Зоран Стратев]], * [[Јане Јаневски]],<ref name=":0" /> * [[Кочо Димитровски]] * [[Илчо Ѓорѓиоски]] == Раководители на клубот<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://vardarfans.mk/index.php/fk_varadar/crveno-crna-istorija-site-presedateli|title=Црвено-црна историја ! Сите претседатели на ФК Вардар од 1947 до денес!|last=|first=М. Т.|work=Vardar Fans|language=en-US|accessdate=}}</ref> == * [[Димче Беловски]] - прв претседател на друштвото ([[22 јули]], [[1947]] година - [[27 јуни]], [[1948]] година) * [[Ангеле Божиновски]] - прв претседател на фудбалската секција ([[20 јули]], [[1947]] година - [[12 јануари]], [[1950]] година) * [[Живко Тодоровски]] - претседател на друштвото ([[12 јануари]], [[1950]] година - до средина на [[1951]] година) * [[Перо Коробар]] - претседател на клубот ([[1950]] - [[1959]] година) * [[Ристо Бужаровски]] - претседател на клубот ([[1960]] - [[18 јануари]], [[1963]] година) * [[Кочо Китановски]] - претседател на клубот ([[12 февруари]], [[1965]] година - [[1970]] година) * [[Блажо Ристоманов]] - претседател на клубот ([[1970]] - [[1976]] година) * [[Душко Ѓорѓиев]] - претседател на клубот ([[1976]] - [[1978]] година) * [[Џоџа Николовски]] - претседател на клубот ([[1978]] - [[1984]] година) * [[Ангел Симов|Проф. Д-р Ангел Симов]] - претседател на клубот ([[1984]] - [[1985]] година) * [[Стојан Чамински]] - претседател на клубот ([[1985]] - [[1988|1989]] година)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fkvardar.mk/istorija/vardarovi-legendi/stojan-chaminski|title=Стојан Чамински {{!}} ФК Вардар|work=fkvardar.mk|accessdate=}}</ref> * [[Филип Ѓурчиновски]] – претседател на клубот ([[1989]] - [[1995]] година) * [[Борче Дамев]] – претседател на клубот ([[1995]] - [[1997]] година) * [[Љубомир Чадиковски]] – претседател на клубот ([[1997]] - [[1998]] година) * [[Александар Трпевски]] – претседател на клубот ([[1998]] - [[2003]] година) * [[Драган Живковиќ]] – претседател на клубот ([[2003]] - [[2004]] година) * Периодот од [[2004]] година до [[2011]] година, во клубот се промениле повеќе претседатели: [[Борче Ристевски]], [[Васил Марковски|Васил Марковски – Циле]], [[Трифун Костовски]], [[Атанас Костовски]], [[Јордан Камчев|Орце Камчев]], [[Ванчо Шехтански]] и [[Тони Костовски]].<ref name=":1" /> * [[Зоран Шишковски]] – претседател на клубот ([[2011]] - [[20 јануари]], [[2014]] година)<ref name=":1" /> * [[Мирко Спасевски]] - претседдател на клубот ([[18 јануари]], [[2014]] година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://old.ekipa.mk/mirko-spaseski-promoviran-na-pretsedatelskata-funtsija-vo-fk-vardar-foto/|title=Мирко Спасески промовиран на претседателската функција во ФК Вардар (ФОТО) - Екипа - Екипа|work=old.ekipa.mk|accessdate=|archive-date=2021-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20210517084713/http://old.ekipa.mk/mirko-spaseski-promoviran-na-pretsedatelskata-funtsija-vo-fk-vardar-foto/|url-status=dead}}</ref> - [[5 јануари]], [[2021]] година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sportmanija.mk/milionskiot-dolg-na-vardar-ostana-se-povlekoa-direktorite/|title=Милионскиот долг на Вардар остана, се повлекоа директорите|date=2021-01-05|work=Спорт Манија|language=mk-MK|accessdate=}}</ref>) == Освоени првенства == === Македонска Прва лига === * [[Прва фудбалска лига на Македонија 1992/1993|1992/93]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 1993/1994|1993/94]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 1994/1995|1994/95]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2001/2002|2001/02]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2002/2003|2002/03]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2011/2012|2011/12]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2012/2013|2012/13]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2014/2015|2014/15]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2015/2016|2015/16]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2016/2017|2016/17]] * [[Прва фудбалска лига на Македонија 2019/2020|2019/20]] == Освоени купови == === [[Југословенски куп]] === * [[1960]]/[[1961|61]] === [[Куп на Македонија (фудбал)|Куп на Македонија]] === * 1992/93 * 1994/95 * 1997/98 * 1998/99 * [[Македонски куп во фудбал 2006-07|2006/07]] ===Суперкуп на Македонија=== Во [[септември]] [[2015]] година, „Вардар“ го освоил [[Суперкуп на Македонија во фудбал|Суперкупот на Македонија]], откако ја совладал екипата на „[[ФК Работнички|Работнички]]“ со резултат 4-3, по подобро изведување на пеналите. Во основните 90 минути и по двете продолженија, резултатот бил нерешен 1-1. Првиот гол на средбата го постигнал играчот на „Вардар“ [[Филип Ивановски]], во 12. [[минута]], а „Работнички“ изедначил во 47. минута, со голот на [[Баже Илијоски]]. При изведувањето на пеналите, голманот на „Вардар“ Филип Гачевски, со две одбрани, имал пресудно влијание во освојувањето на купот. Имено, во првата серија од пеналите, за „Работнички“ погодил Цикарски, а „Вардар“ изедначил со голот на Амбарѕумјан. Во втората серија погодиле Вујчиќ и Стојков, додека во третата серија, Илиевски погодил за „Работнички“, а фудбалерот на „Вардар“, Ивановски, не успеал да даде гол. Меѓутоа, во четвртата и петтата серија, голманот на „Вардар“ ги одбранил ударите на Алтипармаковски и Ристевски, додека за „Вардар“ погодиле Глигоров и Фелипе. На тој начин, „Вардар“ по вторпат го освоил Супекупот на Македонија, по оној во [[2013]] година.<ref>„Црвено-црн Суперкуп“, ''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 21.</ref> == Рекорди == * '''Најмногу постигнати голови''': [[Андон Дончевски]] (217 голови) . * '''Најдобар просек на ефикасност''': [[Дарко Панчев]] 207 натпревари/132 гола (0,65 голови по натпревар). * '''Најмногу првенствени голови''': [[Васил Рингов]] (97 голови). * '''Најмногу првенствени голови во 1.МФЛ''': [[Саша Ќириќ]] 1992/93 (36 голови). * '''Најмногу голови во европските натпреварувања''': [[Дос Сантош Вандаир]] 2003/05 (12 голови). * '''Најмногу одиграни натпревари''': [[Кочо Димитровски]] 845 (416 првенствени), [[Методија Спасовски]] 647 (375 првенствени), [[Ѓоре Јовановски]] 486 (271 првенствен), [[Драган Мутибариќ]] 461 (256 првенствени), [[Атанас Мечкаров]] 435 (231 првенствен). * '''Најуспешен тренер''': [[Ѓоко Хаџиевски]] (5 шампионски титули и 2 национални купа). * '''Најголема победа во УЕФА натпреварувањето ''': 19/06/2004,[[Етникос Ахна]] 1-5 ФК Вардар. * '''Најмногу гледачи''': ФК Вардар - Црвена ѕвезда 1985/86 (30.000 гледачи). * '''Најмногу гледачи на меѓународни натпревари''': ФК Вардар - Бате Борисов 2012/13 (31.332 гледачи) == Играчи == ===Моментален состав=== {{updated|12 август 2017}}<ref name=Тим>{{Наведена мрежна страница|url=https://fkvardar.mk/tim-2015-2016|title=Тим 2016/2017|date=29 May 2017|accessdate=18 August 2017|publisher=fkvardar.mk|archive-date=2017-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170707072646/https://fkvardar.mk/tim-2015-2016}}</ref> {{Fs start}} {{Fs player|no= 87|pos=GK|nat=MKD|name=Филип Гачевски|other=[[капитен]]}} {{Fs player|no= 3|pos=DF|nat=MKD|name=[[Дарко Глишиќ]]}} {{Fs player|no= 5|pos=DF|nat=SRB|name=Дејан Ѓуриќ}} {{Fs player|no= 7|pos=MF|nat=MKD|name=[[Марјан Ристовски]]|other=}} {{Fs player|no= 9|pos=FW|nat=MKD|name=[[Азер Омераѓиќ]]}} {{Fs player|no= 13|pos=MF|nat=BIH|name=[[Мустафа Мујезиновиќ]]}} {{Fs player|no= 18|pos=DF|nat=MKD|name=[[Ненад Мишковски]]}} {{Fs player|no=20|pos=MF|nat=МКД|name=[[Кристијан Николовски]]}} {{Fs player|no=21|pos=FW|nat=СЛО|name=[[Лука Шушњара]]}} {{Fs player|no=23|pos=MF|nat=MKD|name=[[Филип Дурански]]}} {{Fs player|no=27|pos=MF|nat=CRO|name=[[Михаел Бришки]]}} {{Fs player|no=10|pos=FW|nat=MKD|name=Марјан Алтипармаковски}} {{Fs player|no=77|pos=DF|nat=MKD|name=[[Владица Брдаровски]]}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=4|pos=DF|nat=MKD|name=[[Јорго Папули]]}} {{Fs player|no=16|pos=MF|nat=МКД|name=[[️Ѓорѓи Дошев]]}} {{Fs player|no=24|pos=FW|nat=GAM|name=Кеба Кебел Сусо}} {{Fs player|no=25|pos=DF|nat=MKD|name=[[Александар Ѓурковски]]}} {{Fs player|no=22|pos=FW|nat=MKD|name=[[Давид Велковски]]}} {{Fs player|no=97|pos=FW|nat=BRA|name=Матеус Лемос}} {{Fs player|no=6|pos=MF|nat=MKD|name=[[Мартин Блажевски]]}} {{Fs player|no=14|pos=MF|nat=MKD|name=[[Горјан Цветков]]}} {{Fs player|no=8|pos=MF|nat=MKD|name=[[Дарко Мицевски]]}} {{Fs player|no=1|pos=GK|nat=MKD|name=[[Методија Велковски]]}} {{Fs player|no=52|pos=GK|nat=MKD|name=Никола Филевски}} {{Fs player|no=|pos=MF|nat=MKD|name=Максим Бундалески}} {{Fs end}} ===На позајмица надвор=== {{Fs start}} {{Fs player|no=|pos=|nat=|name=|other=}} {{Fs player|no=|pos=|nat=|name=|other=}} {{Fs player|no= |pos=|nat=|name=|other=}} {{Fs end}} == Поврзано == * [[Фудбалска федерација на Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.ffm.com.mk/ Официјална страница на мрежно местото на ФФМ] * [https://web.archive.org/web/20010512041230/http://members.tripod.com/fcvardar/ Неофицијално мрежно место за ФК Вардар] *[https://www.youtube.com/watch?v=iuGGz17zlGg&t=2s Видео документарец за почетоците на ФК Вардар] {{Прва фудбалска лига на Македонија 2016/2017}} {{Предложна група |title=Домашни титули |list={{Шампиони на Првата фудбалска лига на Македонија}}{{Македонски фудбалски куп}} }} [[Категорија:Фудбалски клубови од Прва фудбалска лига на Македонија|Вардар, Скопје]] [[Категорија:ФК Вардар| ]] [[Категорија:Појавено во 1947 година во Македонија]] inqk9hwhoxd6kgcp1plek4896hp93is 0 20297 5300324 5069444 2024-12-04T10:15:36Z Jtasevski123 69538 обнова на број на жители според 2020 5300324 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место <!--See Template:Инфокутија Населено место for additional fields that may be available--> <!--See the Table at Инфокутија Населено место for all fields and descriptions of usage--> <!-- Basic info ----------------> |name=Manhattan |official_name= Менхетн |other_name= |native_name=<!-- if different from the English name --> |nickname= |settlement_type=Општина <!-- e.g. Town, Village, City, etc.--> |total_type=<!-- to set a non-standard label for total area and population rows --> |motto= <!-- images and maps -----------> |image_skyline=Above Gotham.jpg |imagesize=325px |image_caption= Поглед од центарот на Менхетн кон нискиот дел на Менхетн |image_flag= |flag_size= 150px |image_seal= |seal_size= 150px |image_shield= |shield_size= |image_blank_emblem= |blank_emblem_type= |blank_emblem_size= |image_map=New York City location Manhattan.svg |mapsize=300px |map_caption=Локација во Њујорк (црвена боја) |pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> |pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none --> |pushpin_map_caption= |pushpin_mapsize= <!-- Location ------------------> |coordinates_region=US-NY |subdivision_type = [[Држава]] |subdivision_name = {{nowrap|{{знаме|United States of America}}}} |subdivision_type1= [[Сојузни држави во САД|Американска држава]] |subdivision_name1= {{знаме|New York}} |subdivision_type2= [[Окрузи на САД|Округ]] |subdivision_name2= Њујорк |subdivision_type3= [[Градови во САД|Град]] |subdivision_name3 = [[Њујорк (град)|Њујорк]] <!-- Smaller parts (e.g. boroughs of a city) and seat of government --> |seat_type= |seat= |parts_type= |parts_style=<!--=list (for list), coll (for collapsed list), para (for paragraph format) Default is list if up to 5 items, coll if more than 5--> |parts=<!-- parts text, or header for parts list --> |p1= |p2=<!-- etc. up to p50: for separate parts to be listed--> <!-- Politics -----------------> |government_footnotes= |government_type= Округ |leader_title=Претседател на округот |leader_name=Гејл Бруер (D)<br/>— ''(Borough of Manhattan)'' |leader_title1= |leader_name1= |established_title=Основан |established_date=1624 <!-- Area ---------------------> |area_magnitude= |unit_pref=US |area_footnotes= |area_total_sq_mi=33.6 |area_land_sq_mi=22.8 |area_water_sq_mi=10.8 |area_water_percent=32 <!-- Elevation --------------------------> |elevation_footnotes= |elevation_m= |elevation_ft= |elevation_max_m= |elevation_max_ft= |elevation_min_m= |elevation_min_ft= <!-- Population -----------------------> |population_as_of= 2020 |population_footnotes= |population_note= |population_total=1,694,250<ref>{{cite web|title=2020 Census Urban Areas Facts (2020) |url=https://www.census.gov/programs-surveys/geography/guidance/geo-areas/urban-rural/2020-ua-facts.html|publisher=United States Census Bureau |access-date=January 12, 2024}}</ref> |population_density_sq_mi=74,781.6 |population_blank1_title = |population_blank1 = <!-- General information ---------------> |timezone= [[Eastern Standard Time Zone|EST]] |utc_offset= -5 |timezone_DST= [[Eastern Daylight Time Zone|EDT]] |utc_offset_DST= -4 |latd=40|latm=43|lats=42|latNS=N |longd=73|longm=59|longs=39|longEW=W <!-- Area/postal codes & others --------> |postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code= |area_code= |website= [http://manhattanbp.nyc.gov/ Manhattan Borough President] <!--can be updated with general website for Manhattan if it becomes available--> |footnotes= }} [[Податотека:Manhattan_Highlight_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png|thumb|250px|right|Општината Менхетн, потенцирана со жолто, лежи помеѓу Источната Река и реката Хадсон.]] [[Податотека:Empire State Building 15 Dec 2005.jpg|мини|325п|Поглед на Менхетн]] [[Податотека:chinatown manhattan 2009.JPG|thumb|250px|left|Кинеската четврт во Менхтн]] '''Менхетн''' или '''Менхетен''' — се однесува на [[остров]]от и на [[општина]]та Менхетн, една од петте општини на [[Њујорк]]. Иако по население Менхетн е третата најголема општина од вкупно петте (по [[Бруклин]] и [[Квинс]]), таа е општината која има најмногу туристи и е најтесно поврзана со Њујорк. Како комерцијален, финансиски и културен центар на градот, Менхетн има многу познати обележја, туристички атракции, музеи и универзитети. Тој е исто така дом на [[Обединети Нации|Обединетите Нации]] и седиште на градската влада. Историски, неговите комерцијални улици се окарактеризирани од илјадниците уникатни и најразлични продавници. Менхетн е најголемата централна бизнис област во Соединетите Држави и е местото каде се наоѓаат градските главни штабови, како и [[NYSE]] и [[NASDAQ]].[[unicev]] ==Менхетн како тема во уметноста и во популарната култура== * „Куќа на Менхетн“ — песна на руската поетеса [[Лидија Алексеева]].<ref>''Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига II: Прва четвртина – средина XX века (авангарда и социјалистички реализам)''. Београд: Paidea, 2007, стр. 224.</ref> * „[[Менхетен (филм)|Менхетн]]“ — американски [[филм]], во [[режија]] на [[Вуди Ален]].<ref>''Антена'', бр. 803, 15.11.2013, стр. 10.</ref> * „[[Мистеријата на убиството на Менхетн]]“ ([[англиски]]: ''Manhattan Murder Mystery'') — американски [[филм]] од [[1993]] година, во [[режија]] на [[Вуди Ален]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0107507/?ref_=nm_flmg_wr_28 IMBb, Manhattan Murder Mystery (1993) (пристапено на 13.12.2014)]</ref><ref>[http://www.imdb.com/title/tt0107507/awards?ref_=tt_awd, Manhattan Murder Mystery (1993), Awards (пристапено на 13.12.2014)]</ref> * „Облакодерите на Менхетн“ (''Manhattan Skyline'') — песна на американскиот музичар [[Дејвид Шаер]] (''David Shire'') од 1977 година.<ref>[https://www.discogs.com/Various-Saturday-Night-Fever-The-Original-Movie-Sound-Track/master/23443 Discogs, Various ‎– Saturday Night Fever (The Original Movie Sound Track) (пристапено на 31.3.2019)]</ref> * „Менхетн“ (''Manhattan'') — песна на американскиот музичар [[Скот Вокер]] (''Scott Walker'') од 1995 година.<ref>[https://www.discogs.com/Scott-Walker-Tilt/release/5384182 Discogs, Scott Walker ‎– Tilt (пристапено на 19.9.2018)]</ref> == Наводи == {{наводи}} {{САД-гео-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Менхетн| ]] [[Категорија:Реони во Њујорк]] [[Категорија:Населени места основани во 1624 година]] cqpwj0m3w5vqdvqpu3yf2oq2ov24o0d 0 24297 5299967 5261050 2024-12-03T13:23:29Z BosaFi 115936 /* Надворешни врски */ 5299967 wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{Инфокутија Општина во Италија|name=Фиренца|image_flag=Flag of Florence.svg|istat=048017|saint=[[Јован Крстител]]|day=24 јуни|website={{Official website|http://www.comune.firenze.it}}|imagesize=270px|image_alt=|shield_alt=|telephone=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=Tuscany#Italy#Europe|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|46|17|N|11|15|15|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|postal_code=50121–50145|population_total=383083|native_name=''Firenze''|region=[[Тоскана]]|official_name=Comune di Firenze|image_skyline=Collage Firenze.jpg|image_caption=Колаж на Фиренца каде што се гледаат [[Галерија Уфици]] (лево), следува [[Палацо Пити]], поглед на зајдисонце на градот и [[Фонтаната на Нептун, Фиренца|Фонтана Нептун]] во [[Пјаца дела Сињорија]].|image_shield=FlorenceCoA.svg|image_map=|pushpin_label_position=|frazioni=|population_as_of=30 June 2016|mayor=[[Дарио Нардела]]|mayor_party=[[Демократска Партија (Италија)|ПД - Демократска Партија, на италијански: Partito Democratico PD]]|elevation_footnotes=|elevation_m=50|area_footnotes=|area_total_km2=102.41|population_footnotes=<ref>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bil2015/index.html |title=Bilancio demografico anno 2015 e popolazione residente al 31 dicembre; Comune: Firenze |at=Select: Italia Centrale/Toscana/Firenze/Firenze |publisher=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]] |accessdate=24 јануари 2021 |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213115326/http://demo.istat.it/bil2015/index.html |url-status=dead }}</ref>|area_code=055}}'''Фиренца''' ({{Lang-it|Firenze}}) е сместена во Централна [[Италија]] и е главен град на [[Тоскана|покраината Тоскана]]. Тоа е најнаселениот град во Тоскана, со 383.084 жители во 2013 година, и над 1.520.000 во нејзината метрополитанска област.<ref>Bilancio demografico anno 2013, dati [http://demo.istat.it/ ISTAT]</ref> Фиренца била центар на [[Среден век|средновековната]] [[Европа|европска]] трговија, финансии и еден од најбогатите градови од таа ера.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://search.barnesandnoble.com/Economy-of-Renaissance-Florence/Richard-A-Goldthwaite/e/9780801889820|title=Economy of Renaissance Florence, Richard A. Goldthwaite, Book – Barnes & Noble|date=23 April 2009|publisher=Search.barnesandnoble.com|accessdate=22 January 2010|archive-date=2010-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20100404082637/http://search.barnesandnoble.com/Economy-of-Renaissance-Florence/Richard-A-Goldthwaite/e/9780801889820|url-status=dead}}</ref> Според многу академици <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/tag/firenze-del-rinascimento/|title=Firenze-del-rinascimento: Documenti, foto e citazioni nell'Enciclopedia Treccani}}</ref> е родното место на [[ренесанса]]та и е наречена „[[Атина]] на [[Среден век|средниот век]]“.<ref>Spencer Baynes, L.L.D., and [[William Robertson Smith|W. Robertson Smith]], L.L.D., ''Encyclopædia Britannica''. Akron, Ohio: The Werner Company, 1907: p. 675</ref> Нејзината бурна политичка историја вклучува периоди на владеење од моќното семејство [[Медичи]] и бројни религиозни и републички револуции.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/renaissanceflore00bruc_0|title=Renaissance Florence|last=Brucker|first=Gene A.|publisher=Wiley|year=1969|isbn=978-0520046955|location=New York|page=[https://archive.org/details/renaissanceflore00bruc_0/page/23 23]|url-access=registration}}</ref> Од 1865 до 1871 година градот служел како главен град на [[Кралство Италија|Кралството Италија]] (основан во 1861 година). Фирентинскиот дијалект ја формирал основата на [[Италијански јазик|стандардниот италијански јазик]] и тој станал јазик на културата низ цела Италија <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/storia-della-lingua_(Enciclopedia-dell'Italiano)/|title=storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'|publisher=Treccani.it|accessdate=28 October 2017}}</ref> благодарение на престижот на ремек-делата од [[Данте Алигиери]], [[Франческо Петрарка]], [[Џовани Бокачо]], [[Николо Макијавели]] и Франческо Гвичардини . Градот привлекува милиони туристи годишно, а УНЕСКО го прогласил историскиот центар на Фиренца за [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] во 1982 година. Градот е познат по својата култура, ренесансна уметност и архитектура и споменици. Градот исто така содржи бројни музеи и уметнички галерии, како што се [[Уфици|галеријата „Уфици“]] и „ Палацо Пити“, и сè уште има влијание во областите на уметноста, културата и политиката. Поради уметничкото и архитектонско наследство на Фиренца, ''Форбс'' го рангираше како еден од најубавите градови во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/2010/01/22/paris-london-travel-lifestyle-travel-tourism-new-york-top-ten-cities.html|title=World's Most Beautiful Cities|last=Tim Kiladze|date=22 January 2010|work=Forbes|accessdate=12 April 2011}}</ref> Фиренца игра важна улога во италијанската мода, и е рангирана во првите 15 [[Престолнина на модата|модни метрополи]] на светот според Глобалниот јазичен монитор;<ref name="languagemonitor">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.languagemonitor.com/fashion-capitals/paris-towers-over-world-of-fashion-as-top-global-fashion-capital-for-2015/|title=Paris Towers Over World of Fashion as Top Global Fashion Capital for 2015|date=2017-07-06|publisher=Languagemonitor.com|accessdate=20 January 2016}}</ref> дополнително, тоа е голем национален економски центар како и туристички и индустриски центар. Во 2008 година градот имаше 17-ти највисок просечен приход во [[Италија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|title=La classifica dei redditi nei comuni capoluogo di provincia|publisher=Il Sole 24 ORE|accessdate=9 October 2013|archive-date=2011-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20110512174557/http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|url-status=dead}}</ref> == Историја == [[Податотека:Colored_woodcut_town_view_of_Florence.jpg|мини|Поглед на Фиренца од Хартман Шедел, објавено во 1493 година]] [[Податотека:Поглед од кулата Џото кон куполата на Катедралата Санта Марија дел Фиоре.jpg|мини|Поглед од кулата Џото кон куполата на Катедралата Санта Марија дел Фиоре]] Фиренца води потекло од римско доба, а подоцна, по подолг период процветува како трговска и банкарска средновековна општина, е родно место на италијанската ренесанса. Таа била политички, економски и културен центар и еден од најважните градови во Европа и светот од XIV до XVI век.<ref name="britannica.com">{{наведена енциклопедија}}</ref> Јазикот што се зборувал во градот во текот на XIV век станал прифатен како модел, кој што станал [[италијански јазик]]. Благодарение на делата, особено на Тосканците [[Данте Алигиери|Данте]], [[Франческо Петрарка|Петрарка]] и [[Џовани Бокачо|Бокачо]], фирентинскиот дијалект, пред сè, локалните дијалекти, биле усвоени како основа за национален литературен јазик.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://italian.about.com/library/weekly/aa060699a.htm|title=History of the Italian Language|publisher=italian.about.com|accessdate=28 September 2010}}</ref> Почнувајќи од доцниот [[среден век]], парите од Фиренца - во форма на златен флорин - го финансирале развојот на индустријата низ цела Европа, од [[Велика Британија]] до [[Бриж]], до [[Лион]] и [[Унгарија]]. Фирентинските банкари ги финансирале англиските кралеви за време на [[Стогодишна војна|стогодишната војна]]. Тие исто така го финансирале папството, вклучително и изградбата на нивниот [[Авињонско папство|привремен главен град Авињон]] и, по нивното враќање во Рим, реконструкцијата и ренесансното разубавување на Рим. Фиренца била дом на Медичи, едно од најважните благородни семејства во европската историја. [[Лоренцо де Медичи]] се сметал за политички и културен мозок на Италија кон крајот на 15 век. Два члена на семејството биле [[Папа|папи]] на почетокот на 16 век: [[Папа Лав X|Лав X]] и [[Папа Климент VII|Климент VII]]. [[Катерина Медичи]] се омажила за францускиот крал [[Анри II]] и, по неговата смрт во 1559 година, владеела како регент во Франција. [[Марија Медичи|Мари де Медичи се]] омажила [[Анри IV|за францускиот Анри IV]] и го родила идниот крал [[Луј XIII]]. Медичи владееле како Големи војводи од Тоскана, почнувајќи од Козимо I де Медичи во 1569 година и завршувајќи со смртта на Џан Гастоне де Медичи во 1737 година. === Римско потекло === {{Цитат во кутија|width=17em|align=Right|bgcolor=#B0C4DE|title=Историска позадина|fontsize=80%|quote=[[File:Consul et lictores.png|15px]] [[Римска Република]] 59–27 п.н.е. <br/> [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Римско Царство]] 27 п.н.е. – 285 н.е.<br/> [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Западно Римско Царство]] 285–476 <br/> {{знаменце|Odovacar Ravenna 477.jpg}} [[Одоацер|Кралството на Одоацер]] 476–493 <br/> {{знаменце|Teodorico re dei Goti (493-526).png}} [[Остроготско Кралство]] 493–553 <br/> [[File:Simple Labarum.svg|12px]] [[Византиска Империја|Источна Римска Империја]] 553–568 <br/> [[File:Corona ferrea monza (heraldry).svg|15px]] [[Кралство на Ломбардите|Ломбардско Кралство]] 570–773 <br/> [[File:Charlemagne autograph.svg|15px]] [[Каролинска Империја]] 774–797 <br/> [[File:Corona ferrea monza (heraldry).svg|15px]] [[Кралство Италија (Свето Римско Царство)|Regnum Italiae]] 797–1001 <br/> [[File:Shield and Coat of Arms of the Holy Roman Emperor (c.1200-c.1300).svg|15px]] [[Тоскански Марш]] 1002–1115 <br/> [[File:Flag of Florence.svg|15px|border]] [[Република Фиренца]] 1115–1532 <br/> [[File:Coat of arms of the Grand Duchy of Tuscany (1562-1737).svg|15px]] [[Дукатот на Фиренца]] 1532–1569 <br/> [[File:Bandiera del granducato di Toscana (1562-1737 ).png|15px|border]] [[Гранд Дукатот на Фиренца]] 1569–1801 <br/> [[File:Etrurian Kingdom and War Flag with Great Royal Coat of Arms.svg|15px|border]] [[Кралство Етрурија]] 1801–1807 <br/> [[File:Flag of France.svg|15px|border]] [[Прво Француско Кралство]] 1807–1815 <br/> [[File:Flag of the Grand Duchy of Tuscany (1840).svg|15px|border]] [[Гранд Дукатот на Тоскана]] 1815–1859 <br/> [[File:Flag of Italy.svg|15px|border]] [[Обединети Провинции на Централна Италија]] 1859–1860 <br/> [[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|15px|border]] [[Кралство Италија]] 1861–1946 <br/> [[File:Flag of Italy.svg|15px|border]] [[Италијанска Република]] 1946–денес}} [[Податотека:0092_-_Wien_-_Kunsthistorisches_Museum_-_Gaius_Julius_Caesar.jpg|десно|мини| [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар ја]] основал Фиренца во 59 година&nbsp;п.н.е.]] [[Податотека:Totila_fa_dstruggere_la_città_di_Firenze.jpg|мини| [[Готи|Готскиот]] крал Тотила ги руши ѕидовите на Фиренца во текот на готската војна : осветлување од Чиги ракописот на <nowiki><i id="mwiQ">Хрониката на Вилани</i></nowiki>]] [[Етрурци]]те во 9 - 8 век п.н.е.&nbsp;првично ја формирале малата населба Фиесоле (Faesulae на латински),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lonelyplanet.com/italy/florence/history|title=History of Florence – Lonely Planet Travel Information|last=Planet|first=Lonely|work=lonelyplanet.com|accessdate=2021-01-28|archive-date=2020-11-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20201111232926/https://www.lonelyplanet.com/italy/florence/history|url-status=dead}}</ref> која била уништена од Луциус Корнелиус Сула во 80 година&nbsp;п.н.е. во одмазда за поддршката на фракцијата популари во Рим.  Сегашниот град Фиренца е основан од [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар]] во 59 година&nbsp;п.н.е. како населба за неговите војници ветерани и првично била именувана како ''Флуентија'', поради фактот што била изградена помеѓу две реки, која подоцна била променета во ''Флоренција'' („цветно“).<ref>Leonardo Bruni, ''History of the Florentine People'' I.1, 3</ref> Изграден е во стилот на [[Воен логор|армискиот логор]] со главните улици, ''кардо'' и ''декуманус'', пресекувајќи се на сегашната ''Пјаца дела Република'' . Сместена покрај ''Виа Касија'', главната рута помеѓу Рим и север, и во рамките на плодната долина на [[Арно (река)|Арно]], населбата брзо станала важен трговски центар. Со вековите што доаѓаат, градот доживува бурни периоди на владеење на [[Остроготи]]те, времиња во кои градот често бил вознемируван од војување меѓу [[Остроготи]]те и [[Византија|Византијците]], што можел да предизвика пад на населението на околу 1.000 луѓе. Мирот се вратил под власта на Ломбард во 6 век. Фиренца била освоена од [[Карло Велики]] во 774 година и станала дел од Војводството Тоскана, со Лука како главен град. Населението повторно почнало да расте и трговијата напредувала. Во 854 година, Фиренца и Фиесоле биле обединети во една област.<ref>{{Наведена книга|title=Explore the World Nelles Pocket: Florence – Fiesole, Prato, Pistoia, San Gimignano, Voltera, Siena|last=Bleek|first=Ulrike|publisher=Gunter Nelles|location=Munich|pages=13}}</ref> === Втор милениум === [[Податотека:Firenze-sanminiato01.jpg|десно|мини| Базиликата Сан Минијато ал Монте]] Марграв Хуго ја избрал Фиренца за свој престој наместо Лука околу 1000 година. Златното доба на фирентинската уметност започнала од прилика тоа време. Во 1013 година започнала изградбата на базиликата Сан Минијато ал Монте . Надворешноста на црквата е преработена во [[Романска архитектура|романески стил]] помеѓу 1059 и 1128 година. Во 1100 година, Фиренца била „ Комуна “, што значи град-држава. Примарниот ресурс на градот била реката [[Арно (река)|Арно]], обезбедувајќи моќ и пристап за индустријата (главно текстилна индустрија) и пристап до Средоземното море за меѓународна трговија. Друг одличен извор на сила била нејзината работлива трговска заедница. Вештините на фирентинското трговско банкарство станале признати во Европа откако на средновековните саеми донеле решителни финансиски иновации (на пр. меници,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/13484709|title=Cradle of capitalism|date=16 April 2009|work=The Economist|access-date=16 October 2016|issn=0013-0613}}</ref> двоен систем на книговодство ). Овој период, исто така, го видел затемнувањето на поранешниот моќен соперник на Фиренца [[Пиза]] (поразен од Џенова во 1284 година и потчинет од Фиренца во 1406 година), и извршување на моќта на [[Меркантилизам|трговската]] елита по анти-аристократското движење, предводено од Џано дела Бела, што резултирало во збир на закони наречени Правила на правдата (1293).<ref>{{Наведено списание|last=Peters|first=Edward|date=1995|title=The Shadowy, Violent Perimeter: Dante Enters Florentine Political Life|journal=Dante Studies, with the Annual Report of the Dante Society|pages=69–87|jstor=40166507}}</ref> === Среден век и ренесанса === ==== Подемот на Медичи ==== [[Податотека:Leonardo_da_Vinci01.jpg|мини| Статуата на [[Леонардо да Винчи]] пред [[Уфици|галеријата Уфици]]]] Во екот на демографската експанзија околу 1325 година, бројката на урбаното население можно е да изнесувала дури 120.000 жители, а бројката на руралното население околу градот веројатно била близу 300.000.<ref>{{Наведено списание|last=Day|first=W.R.|date=3 January 2012|title=The population of Florence before the Black Death: survey and synthesis|journal=Journal of Medieval History|volume=28|issue=2|pages=93–129|doi=10.1016/S0304-4181(02)00002-7}}</ref> [[Црна смрт|Црната смрт]] од 1348 година ја намалила бројката на популацијата за повеќе од половина,<ref>"[http://www.brown.edu/Departments/Italian_Studies/dweb/plague/ Decameron Web, Boccaccio, Plague]". Brown University.</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/worldofgiottoc1200eime|title=The World of Giotto: c. 1267–1337|last=Eimerl|first=Sarel|publisher=Time-Life Books|others=et al|year=1967|isbn=0-900658-15-0|page=[https://archive.org/details/worldofgiottoc1200eime/page/n187 184]|url-access=registration}}</ref> се вели дека околу 25 000 жители биле заштитени од градската индустрија за [[волна]]: во 1345 година Фиренца била сцена на обид за штрајк од волнени чешери (''циомпи''), кои во 1378 година се кренале на краток бунт против олигархиското владеење во Бунтот на Сиомпи . По нивното сузбивање, Фиренца потпаднала под власта (1382-1434) на семејство Албици, кои станале жестоки соперници на Медичи. Во 15 век, Фиренца била меѓу најголемите градови во Европа со 60.000 жители и се сметала за богата и економски успешна.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/monalisarevealed00pall/page/17|title=Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model|last=Pallanti, Giuseppe|publisher=Skira|year=2006|isbn=978-88-7624-659-3|location=Florence, Italy|pages=[https://archive.org/details/monalisarevealed00pall/page/17 17, 23, 24]|url-access=registration}}</ref> [[Козимо де Медичи]] бил првиот член на семејството Медичи кој во суштина го контролирал градот позади сцената. Иако градот технички бил демократски видлив, неговата моќ доаѓала од огромната покровителна мрежа заедно со неговиот сојуз со новите имигранти, ''џенте нуова'' (нови луѓе). Фактот дека Медичи биле банкари на папата, исто така, придонел за нивно воздигнување. Козимо го наследил неговиот син [[Пјеро ди Козимо де Медичи|Пјеро]], кој наскоро потоа го наследи внукот на Козимо, [[Лоренцо де Медичи|Лоренцо]] во 1469 година. Лоренцо бил голем покровител на уметноста, нарачувајќи дела од [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]], [[Леонардо да Винчи]] и [[Сандро Ботичели|Ботичели]]. Лоренцо бил успешен поет и музичар и донел композитори и пејачи во Фиренца, вклучувајќи ги Александар Агрикола, Јоханес Гиселин и Хајнрих Исак . Според современите Фирентинци (и оттогаш), тој бил познат како „Лоренцо Величествениот“ (Лоренцо ил Магнифико). По смртта на Лоренцо де Медичи во 1492 година, го наследил неговиот син Пјеро<nowiki><span typeof="mw:Entity" id="mw7g">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>II. Кога францускиот крал [[Шарл VIII|Шарл&nbsp;VIII]] ја нападнал [[северна Италија]], Пјеро&nbsp;II избрал да ѝ се спротивстави на неговата војска. Но, кога ја сфатил големината на француската војска пред портите на Пиза, морал да ги прифати понижувачките услови на францускиот крал. Ова ги натерало Фирентинците да се побунат и веднаш го протерале Пјеро&nbsp;II. Со неговото прогонство во 1494 година, првиот период на владеењето на Медичи завршил со обновување на републичката влада. ==== Савонарола, Макијавели и папите Медичи ==== [[File:Hanging_and_burning_of_Girolamo_Savonarola_in_Florence.jpg|врска=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hanging_and_burning_of_Girolamo_Savonarola_in_Florence.jpg|десно|мини|{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}[[Џироламо Савонарола]] изгорен на клада во 1498. [[:en:Palazzo Vecchio|Палацо Векио]] се наоѓа на центар десно.]] Во овој период, доминиканскиот фриар Џироламо Савонарола станал приор на манастирот Сан Марко во 1490 година. Тој бил познат по своите покани за покајание, осудувајќи го она што го сметал за раширен неморал и приврзаност кон материјалното богатство. Тој го пофалил прогонството на Медичи како дело на Бога, казнувајќи ги за нивната декаденција. Ја искористил можноста да ги спроведе политичките реформи што водат кон подемократско правило. Но, кога Савонарола јавно го обвинил [[Папа Александар VI|папата Александар Шести]] за корупција, му било забрането да зборува во јавност. Кога ја прекршил оваа забрана, тој бил екскомунициран. Фирентинците, уморни од неговите екстремни учења, се свртиле против него и го уапсиле. Тој бил осуден како еретик и изгорен на клада на плоштадот Пјаца дела Сињорија на 23 мај 1498 година. Втора личност со невообичаено акутен вид бил [[Николо Макијавели]], чии рецепти за регенерација на Фиренца под силно водство честопати се сметале за легитимизација на политичката експедитивност, па дури и неправилна работа. Со други зборови, Макијавели бил политички мислител, можеби најпознат по неговиот политички прирачник, насловен [[Владетелот|„Владетелот“]], што се однесува на владеењето и вршењето на власта. Нарачан од Медичи, Макијавели исто така ги напишал и фирентинските истории, историјата на градот. Флорентинците ги протерале Медичи по втор пат и повторно воспоставија република на 16 мај 1527 година. Обновени двапати со поддршка на [[Карло V (Свето Римско Царство)|царот Карло V]] и [[Папа Климент VII|папата Климент VII]] (Џулио де Медичи), Медичи во 1532 година станале наследни војводи на Фиренца, а во 1569 г. Големите војводи на Тоскана, владееле два века. Во цела Тоскана, само Република Лука (подоцна Војводство ) и Кнежевството Пјомбино биле независни од Фиренца. === XVIII и XIX век === [[Податотека:Wenceslaus_Werlin-Leopold_II,_Holy_Roman_Emperor_and_his_family.jpg|мини| [[Леополд II|Леополд Втори, Светиот римски цар]] и неговото семејство. Леополд бил, од 1765 до 1790 година, Големиот војвода од Тоскана]] Истребувањето на династијата Медичи и пристапувањето на [[Франц I (Свето Римско Царство)|Франсис Стефан]], војводата од Лорен и сопруг на [[Марија Терезија|Марија Тереза од Австрија]] во 1737 година, довело до привремено вклучување на Тоскана на териториите на австриската круна. Станала секундогенија на династијата Хабсбург-Лорен, кои биле заменети за Куќата во Бурбон-Парма во 1801 година. Од 1801 до 1807 година Фиренца била главен град на [[Наполеон Бонапарт|Наполеонската]] клиент држава Кралство Етрурија . Бурбон-Парма беше сменет во декември 1807 година кога Тоскана беше припоена кон [[Прво Француско Царство|Франција]] . Фиренца беше [[Префектура (Франција)|префектура]] на францускиот департман Арно од 1808 година до падот на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] во 1814 година. Династијата Хабсбург-Лореин беше обновена на престолот во Тоскана на [[Виенски конгрес|Конгресот во Виена,]] но конечно беше расчинет во 1859 година. Тоскана станала покраина на Кралството Италија во 1861 година. Фиренца го заменила [[Торино]] како главен град на Италија во 1865 година и во обид да го модернизира градот, стариот пазар на Пјаца дел Меркато Векио и многу средновековни куќи биле срушени и заменети со поформален план за улици со понови куќи. Пјаца (прво преименувана во Пјаца [[Виктор Емануел II|Виторио Емануеле&nbsp;II]], потоа Пјаца дела Република, сегашното име) бил значително проширен и беше изграден голем триумфален лак на западниот крај. Овој развој бил непопуларна мерка и била спречена да продолжи со напорите на неколку Британци и Американци кои живеат во градот.{{Се бара извор|date=October 2009}} Ден денес во близина стои музеј што потсетува на уништувањето. Вториот главен град на земјата бил заменет од Рим шест години подоцна, откако повлекувањето на француските трупи дозволило заземање на Рим . [[Податотека:SanMiniatoAlMonte-Cimetiere.jpg|мини|''Porte Sante'' cemetery, burial place of notable figures of Florentine history.]] За време на Втората светска војна, градот доживеа едногодишна германска окупација (1943–1944), како дел од Италијанската социјална република . Хитлер го прогласил за отворен град на 3 јули 1944 година кога се блокирале трупите на британската осма армија .<ref>[https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/2681509 July 3, 1944 newspaper archive]</ref> На почетокот на август, Германците што се повлекле одлучиле да ги срушат сите мостови по должината на [[Арно (река)|Арно,]] што го поврзува округот Олтрарно со остатокот од градот, што им го отежнува минувањето на трупите на 8-та армија. Сепак, во последен момент Чарлс Штајнхауслин, во тоа време конзул на 26 земји во Фиренца, го убедил германскиот генерал во Италија дека [[Понте Векио]] нема да биде уништен поради неговата историска вредност.  Наместо тоа, исто така историска област на улици директно на југ од мостот, вклучително и дел од Коридоио Вазаријано, беше уништена со употреба на мини. Оттогаш мостовите се обновени во нивните оригинални форми користејќи што повеќе преостанати материјали, но зградите околу Понте Векио се обновени во стил комбинирајќи го стариот со модерен дизајн. Непосредно пред да ја напуштат Фиренца, бидејќи знаеле дека наскоро ќе треба да се повлечат, Германците погубиле многу борци за слобода и политички противници на улиците и плоштадите, вклучувајќи го и плоштадот Пјаца Санто Спирто.  Фиренца беше ослободена од новозеландските, јужноафриканските и британските трупи на 4 август 1944 година заедно со партизаните од Тосканскиот комитет за национално ослободување (CTLN). [[Сојузници во Втората светска војна|Сојузничките]] војници кои загинаа возејќи ги Германците од Тоскана се закопани на гробиштата надвор од градот (Американци околу {{Convert|9|km|mi}} јужно од градот, британските и војниците на Комонвелтот на неколку километри источно од центарот на десниот брег на Арно) . На крајот на Втората светска војна, во мај 1945 година, на Информативната и образовната гранка на американската армија беше наредено да формираат странски универзитетски кампус за демобилизирани американски службеници мажи и жени во Фиренца, Италија. Првиот американски универзитет за сервисен персонал е основан во јуни 1945 година на Факултетот за аеронаутика во Фиренца, Италија. Околу 7.500 студенти-војници требаше да поминат низ Универзитетот за време на неговите четиримесечни сесии (види ГИ американски универзитети ).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://giuniversity.wordpress.com/florence/|title=University Study Center, Florence « The GI University Project|date=2010-07-04|publisher=Giuniversity.wordpress.com|accessdate=16 November 2012}}</ref> Во ноември 1966 година, Арно поплавил делови од центарот, оштетувајќи многу уметнички богатства. Околу градот има мали плакати на ѕидовите кои забележуваат каде стигнале надојдените води на највисоката точка. == Географија == [[Податотека:Florence_with_snow_cover_in_December_2009.jpg|десно|мини| Фиренца со снежна покривка во декември 2009 година]] Фиренца лежи во слив формиран од ридовите Кареџи, Фиесоле, Сетињано, Арчетри, Поџо Империјале и Белозгуардо (Фиренца). Реката [[Арно (река)|Арно]], уште три помали реки (Муњоне,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.tate.org.uk/art/artworks/turner-fiesole-from-the-river-mugnone-outside-of-florence-d16620|title=Fiesole from the River Mugnone outside of Florence|last=Turner|first=Joseph Mallord William|work=[[Tate]]|access-date=15 February 2020|year=1819|author-link=Joseph Mallord William Turner}}</ref> Ема и Греве) и некои потоци течат низ неа.<ref>{{Наведено списание|last=Dinelli|first=Enrico|date=January 2005|title=Sources of major and trace elements in the stream sediments of the Arno river catchment (northern Tuscany, Italy)|url=https://www.researchgate.net/figure/Map-showing-the-Arno-river-catchment-and-its-major-tributaries-the-largest-towns-and_fig1_233821084|journal=Geochemical Journal GJ|volume=39|issue=6|pages=531–545|bibcode=2005GeocJ..39..531D|citeseerx=10.1.1.605.4368|doi=10.2343/geochemj.39.531|access-date=15 February 2020|quote=Map showing the Arno river catchment and its major tributaries, the largest towns, and the sampling stations subdivided according to the sampling year. Coordinates refer to UTM32T (ED50) system.|via=[[ResearchGate]]}}</ref> === Клима === Фиренца има влажна суптропска клима (''Cfa''), со тенденција кон средоземната (''ЦСА'').<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pics/kottek_et_al_2006.gif|title=World map of Köppen – Geiger Climate Classification|date=April 2006|publisher=koeppen-geiger.vu-wien.ac.at|accessdate=28 September 2010}}</ref> Има топли лета со умерени или слаби врнежи од дожд и свежи, влажни зими. Бидејќи на Фиренца ѝ недостасува преовладувачки ветер, летните температури се повисоки отколку по должината на крајбрежјето. Врнежите од дожд во лето се конвекционални, додека олеснителните врнежи доминираат во зима. Снежни метежи се случуваат скоро секоја година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tutiempo.net/clima/Firenze_Peretola/161700.htm|title=Clima en Firenze / Peretola Históricos desde 1964 hasta 2016 (METAR)|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|work=tutiempo.net|language=es|accessdate=29 May 2016}}</ref> но честопати не резултираат во акумулација.<ref>{{Наведена книга|title=La neve a Firenze (1874–2010)|last=Borchi|first=Emilio|last2=Macii|first2=Renzo|date=2011|publisher=Pagnini Editore|isbn=978-88-8251-382-5|location=Florence|language=it|trans-title=Snow in Florence (1874–2010)}}</ref> Највисоката официјално забележана температура {{Convert|42.6|°C|01}} била на 26 јули 1983 година, а најниската {{Convert|-23.2|°C|1}} била на 12 јануари 1985 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.meteoam.it/modules.php?name=elementiClima|title=MeteoAM.it! Il portale Italiano della Meteorologia|last=MeteoAM.it! Il portale Italiano della Meteorologia|date=20 May 2005|publisher=Meteoam.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20061008190111/http://www.meteoam.it/modules.php?name=elementiClima|archive-date=8 October 2006|accessdate=22 January 2010}}</ref>{{Florence weatherbox}}{{Florence weatherbox}} {| class="wikitable mw-collapsible" style="width:100%;text-align:center;line-height:1.2em;margin-left:auto;margin-right:auto" ! colspan="14" |Климатски податоци за Фиренца |- ! Месец ! Јан ! Февруари ! Март ! Април ! Мај ! Јуни ! Јули ! Август ! Сеп ! Октомври ! Ноември ! Декември ! style="border-left-width:medium" | Година |- ! Средни дневни дневни часови | style="background:#E9E900;color:#000000;" | 9.0 | style="background:#F0F011;color:#000000;" | 10.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" | 12.0 | style="background:#FFFF44;color:#000000;" | 13.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF55;color:#000000;" | 14.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" | 12.0 | style="background:#F7F722;color:#000000;" | 11.0 | style="background:#F0F011;color:#000000;" | 10.0 | style="background:#E9E900;color:#000000;" | 9.0 | style="background:#FFFF34;color:#000000;border-left-width:medium" | 12.1 |- ! Просечен ултравиолетов индекс | style="background:#289500;color:#000000;" | 1 | style="background:#289500;color:#000000;" | 2 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 4 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 5 | style="background:#f85900;color:#000000;" | 7 | style="background:#d8001d;color:#000000;" | 8 | style="background:#d8001d;color:#000000;" | 8 | style="background:#f85900;color:#000000;" | 7 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 5 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 3 | style="background:#289500;color:#000000;" | 2 | style="background:#289500;color:#000000;" | 1 | style="background:#f7e400;color:#000000;border-left-width:medium" | 4.4 |- ! colspan="14" style="background:#f8f9fa;font-weight:normal;font-size:95%;" | Извор: Временски атлас <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.weather-atlas.com/en/italy/florence-climate|title=Florence, Italy – Monthly weather forecast and Climate data|publisher=Weather Atlas|accessdate=26 January 2019}}</ref> |} == Самоуправа == Законодавно тело на општината е Градскиот совет (''Consiglio Comunale''), кој е составен од 36 советници избрани на секои пет години со пропорционален систем, во контекст на изборите за градоначалници. Извршното тело е Градскиот комитет (''Giunta Comunale''), составен од 7 проценувачи, кој е номиниран и предводен од директно избраниот градоначалник. Актуелен градоначалник на Фиренца е Дарио Нардела . Општина Фиренца е поделена на пет административни населби (''Quartieri''). Секој округ е управуван од Совет (''Consigliо'') и претседател, избран во контекст на градскиот градоначалник. Урбанистичката организација се регулира со италијанскиот устав (чл. 114). Градовите имаат моќ да го советуваат градоначалникот со необврзувачки мислења за голем спектар на теми (животна средина, градежништво, јавно здравје, локални пазари) и да ги извршуваат функциите што им ги делегира Градскиот совет; покрај тоа, тие се снабдуваат со автономно основање со цел да ги финансираат локалните активности. Општините се: * Q1 - Centro storico (Историски центар); население: 67.170; * Q2 - Кампо ди Марте; население: 88.588; * Q3 - Гавинана - Галуцо; население: 40.907; * Q4 - Изолото - Лењаја; население: 66.636; * Q5 - Рифреди; население: 103.761. Со сите пет општини управува Демократската партија. Поранешниот италијански премиер (2014–2016), [[Матео Ренци]], беше градоначалник од 2009 до 2014 година. == Главни знаменитости == [[Податотека:Florence_Cathedral.jpg|мини|Катедрала Санта Марија дел Фиоре]] [[Податотека:Palazzo_Vecchio_by_nigth.jpg|лево|мини| Палацо Векио]] [[Податотека:1835_S.D.U.K._City_Map_or_Plan_of_Florence_or_Firenze,_Italy_-_Geographicus_-_Florence-SDUK-1835.jpg|лево|мини| 1835 година Градска карта на Фиренца, сè уште голема мера во границите на нејзиниот средновековен центар.]] [[Податотека:Ponte_Vecchio_Firenze.jpg|мини| [[Понте Векио]], која се протега на [[Арно (река)|реката Арно]]]] [[Податотека:Поглед кон куполата Брунелески.png|мини|Поглед кон куполата Брунелески]] Фиренца е позната како „лулка на ренесансата“ (''la culla del Rinascimento'') за своите споменици, цркви и згради. Најпознатото место на Фиренца е куполната катедрала во градот, Санта Марија дел Фиоре, позната како ''Дуомо'', чија купола била изградена од [[Филипо Брунелески]] . Блиската [[Камбанарија|Кам]]<nowiki/>банарија (делумно дизајнирана од Џото ) и зградите на Крстилницата се исто така главни моменти. Куполата, 600 години по нејзиното завршување, сè уште е најголемата купола изградена со тула и малтер во светот.<ref>Ross King, ''Brunelleschi's Dome, The Story of the great Cathedral of Florence'', Penguin, 2001</ref> Во 1982 година, '''историскиот центар на Фиренца''' (италијански: ''centro storico di Firenze'' ) бил прогласен за [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] од [[УНЕСКО]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://whc.unesco.org/en/list/174|title=Historic Centre of Florence – UNESCO World Heritage Centre|last=Centre|first=UNESCO|work=whc.unesco.org|accessdate=8 July 2015}}</ref> Центарот на градот е содржан во [[Бедем|средновековните sидини]] кои биле изградени во 14 век за да го бранат градот. Во срцето на градот, на Пјаца дела Сињорија, се наоѓа Фонтаната на Нептун од Бартоломео Аманати (1563-1565), што е ремек-дело на мермерна скулптура на терминалот на сè уште функционалниот римски [[аквадукт]]. Изгледот и структурата на Фиренца на многу начини се враќаат во римската ера, каде што била дизајнирана како гарнизонска населба.<ref name="britannica.com"/> Како и да е, поголемиот дел од градот бил изграден за време на ренесансата. И покрај силното присуство на ренесансната архитектура во градот, може да се најдат траги од средновековна, [[Барокна архитектура|барокна]], [[Неокласична архитектура|неокласична]] и [[модерна архитектура]]. Палацо Векио, како и Дуомо, или градската катедрала, се двете згради кои доминираат во хоризонтот на Фиренца. Реката Арно, која го пробива стариот дел од градот, е исто така обележје во историјата на Фиренца, како и за многу од жителите што живееле таму. Историски гледано, месното население имало став на љубов и омраза кон истоимената река - што се менувал помеѓу негување на градот со трговија и уништување од поплава. [[Податотека:Cityscape_of_Florence_in_the_Night.jpg|мини|Фиренца ноќе од Пјацале Микеланџело]] [[Податотека:Palazzo_Pitti_Florence.jpg|алт=Palazzo Pitti|лево|мини| Палацо Пити]] Особено се издвојува еден од мостовите - Понте Векио ( ''Стариот мост'' ), чија највпечатлива одлика е мноштвото продавници изградени на нејзините рабови, држени од столпчиња. Мостот го носи и возвишениот коридор Вазариано што ги поврзува Уфици со резиденцијата на Медичи (Палацо Пити). Иако првичниот мост бил изграден од [[Етрурци]]те, сегашниот мост бил обновен во 14 век. Тој е единствениот недопрен мост во градот кој ја преживеал Втората светска војна. Тоа е прв пример во западниот свет на мост изграден со употреба на сегментални лакови, т.е. лакови помали од полукруг, за да се намали и односот на распон-на-пораст и бројот на столбови за да се овозможи помал товар во коритото на реката (да се биде во ова многу поуспешно од римскиот мост Алконетар). [[Податотека:Vechio_Ponte_Santa_Trinita_with_the_Oltrarno_district.jpg|мини|Понте Санта Тринита со областа Олтрарно]] Црквата Сан Лоренцо ја содржи капелата Медичи, мавзолејот на [[Медичи|семејството Медичи]] - најмоќното семејство во Фиренца од 15 до 18 век. Во близина се наоѓа галеријата Уфизи, еден од најдобрите уметнички музеи во светот - основан по голема оставина од последниот член на семејството Медичи. [[Податотека:Florence_Duomo_from_Michelangelo_hill.jpg|лево|мини| Фиренца Дуомо како што се гледа од ридот Микеланџело.]] Уфици се наоѓа на аголот на Пјаца дела Сињорија, место важно за да се биде центар на граѓанскиот живот и владата на Фиренца со векови. Палацо дела Сињорија со која се соочува сè уште е дом на општинската влада. Тука беа поставени многу значајни епизоди во историјата на уметноста и политичките промени, како што се: * Во 1301 година, [[Данте Алигиери]] бил испратен во [[егзил]] од тука (запаметен со плакета на еден од ѕидовите на Уфици). * На 26 април 1478 година, Јакопо де Паци и неговите чувари се обидоа да го кренат градот против Медичи по заговорот познат како ''Ла конџура деи Паци'' ( ''Заговорот на Паци'' ), убиство на Џулијано ди Пјеро де Медичи и ранување на неговиот брат Лоренцо. Сите членови на заговорот што може да бидат приведени, биле запленети од Флорентинците и обесени од прозорците на палатата. * Во 1497 година, тоа било локацијата на Огнот на суетите поттикнат од доминиканскиот фрат и проповедник Џироламо Савонарола * На 23 мај 1498 година, истата Савонарола и двајца следбеници биле обесени и изгорени на клада. (Тркалезна плоча во земјата го означува местото каде што бил обесен) * Во 1504 година, Дејвид на Микеланџело (сега заменет со реплика, бидејќи оригиналот беше преместен во 1873 година во Галерија Академија ) беше инсталиран пред Палацо дела Сињорија (познат и како Палацо Векио). Лоџа деи Ланци во Пјаца дела Сињорија е локација на голем број статуи од други вајари како [[Донатело]], Џамболоња, Аманати и [[Бенвенуто Челини|Челини]], иако некои се заменети со копии за да се зачуваат оригиналите. === Споменици, музеи и верски објекти === [[Податотека:Galeri.jpg|мини|Пјацале дељи Уфици]] Фиренца содржи неколку палати и згради од различни епохи. Палацо Векио е градско собрание на Фиренца и исто така музеј на уметност. Оваа голема [[Романска архитектура|романескна]] тврдина-палата гледа на плоштадот Пјаца дела Сињорија со својата копија на статуата Давид на Микеланџело, како и галеријата со статуи во соседната Лоѓа де Ланзи . Првично наречена ''Палацо дела Сињорија'', по [[Сињорија (Фиренца)|Сигнарија од Фиренца]], владејачкото тело на [[Република Фиренца]], му беа дадени и неколку други имиња: ''Палацо дел Пополо'', ''Палацо деи Приори'' и ''Палацо Дукале'', во согласност со различната употреба на палатата во текот на својата долга историја. Зградата го стекна своето сегашно име кога престојуваше престојувалиштето на војводата Медичи преку Арно во Палацо Пити. Поврзано е со Уфици и Палацо Пити преку Коридоио Вазаријано . [[Палацо Медичи Рикарди]], дизајниран од [[Микелоцо|Микелоцо ди Бартоломео]] за [[Козимо де Медичи|Козимо ил Векио]], од семејството Медичи, е уште едно големо здание и е изградено помеѓу 1445 и 1460 година. Тоа беше добро познато по каменото ѕидање кое вклучува рустикација и пепел. Денес е седиште на Метрополитен град Фиренца и е домаќин на музеи и библиотеката Рикардијана . Палацо Строци, пример за граѓанска архитектура со својот рустикиран камен, беше инспириран од [[Палацо Медичи Рикарди|Палацо Медичи]], но со похармонични размери. Денес палатата се користи за меѓународни изложби како што е годишното античко шоу (основано како Биенале на антикуријато во 1959 година), модни ревии и други културно-уметнички настани. Тука е и седиштето на Иституто Назионале дел Ринасименто и забележаниот Габинетто Виеусе, со библиотека и читална.Постојат неколку други забележителни места, вклучувајќи го и [[Палацо Ручелај|Палацо Ручелаи]], дизајниран од Леон Батиста Алберти помеѓу 1446 и 1451 година и погубен, барем делумно, од Бернардо Роселино ; Палацо Даванзати, во кој се наоѓа музејот на Старата фирентинска куќа; Palazzo delle Assicurazioni Generali, дизајниран во [[Неоренесанса|неоренесансен]] стил во 1871 година; палатата Спини Ферони, на плоштадот Санта Тринита, историска приватна палата од 13 век, сопственост од 1920-тите на дизајнерот на чевли Салваторе Ферагамо ; како и разни други, вклучувајќи ги Палацо Боргезе, Палацо ди Бјанка Капело, Палацо Антинори и Кралската зграда на Санта Марија Новела.<ref>Travel in Tuscany. [http://www.travelingintuscany.com/gardens/mediciriccardigarden.htm Gardens in Tuscany]. Retrieved 25 August 2020.</ref> [[Податотека:Palazzo_Pitti_Gartenfassade_Florenz.jpg|лево|мини| Палацо Пити од страната на градините Боболи]] [[Податотека:Слика во Палацо Пити (Palazzo Pitti) посветена на македонскиот крал и војсководец Александар III Македонски со натпис- "ALEXANDER MACEDO".jpg|мини|Слика во [[:it:Palazzo Pitti|Палацо Пити]] посветена на [[Македонци|македонскиот]] крал и војсководец [[Александар III Македонски]] со натпис: "ALEXANDER MACEDO"]] Фиренца содржи бројни музеи и уметнички галерии каде се чуваат некои од најважните уметнички дела во светот. Градот е еден од најдобро сочуваните ренесансни центри за уметност и архитектура во светот и има висока концентрација на уметност, архитектура и култура.<ref name="travelguide.affordabletours.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://travelguide.affordabletours.com/search/Article/guide/19/|title=Florence Art Tours, Florence Museums, Florence Architecture|last=Miner|first=Jennifer|date=2 September 2008|publisher=Travelguide.affordabletours.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100129061226/http://travelguide.affordabletours.com/search/Article/guide/19|archive-date=29 January 2010|accessdate=22 January 2010}}</ref> На ранг списокот на 15 најпосетувани италијански уметнички музеи, ⅔ се претставени од фирентински музеи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://static.touring.it/store/document/21_file.pdf|title=Touring Club Italiano – Dossier Musei 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20120418091007/http://static.touring.it/store/document/21_file.pdf|archive-date=18 April 2012|accessdate=12 April 2011}}</ref> Уфици е едно од овие, има многу голема колекција на меѓународна и фирентинска уметност. Галеријата е артикулирана во многу сали, каталогизирана од училишта и хронолошки редослед. Замислен од уметничките колекции на семејството Медичи низ вековите, во него се сместени уметнички дела од разни сликари и уметници. Коридорот Васари е уште една галерија, изградена што го поврзува Палацо Векио со Палатата Пити, поминувајќи покрај Уфици и над Понте Векио. Во Галерија дел Академија се наоѓа колекција на Микеланџело, вклучувајќи го и Давид . Има колекција на руски икони и дела од разни уметници и сликари. Другите музеи и галерии го вклучуваат Барџело, кој се концентрира на вајарски дела на уметници, вклучувајќи ги Донатело, Џамболоња и [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]]; Палацо Пити, кој содржи дел од поранешната приватна колекција на семејството Медичи. Покрај колекцијата Медичи, галериите на палатата содржат многу дела од ренесансата, вклучително и неколку од [[Рафаел]] и [[Тицијан]], големи колекции на носии, церемонијални вагони, сребро, порцелан и галерија на модерна уметност кои датираат од 18 век. Во придружба на палатата се наоѓаат градините Боболи, детално уредени и со бројни скулптури. [[Податотека:Il_Duomo_di_Firenze.JPG|мини|Фасадата на катедралата]] [[Податотека:Cityscape_of_Florence_in_the_Night.jpg|мини|Фиренца навечер]] Постојат неколку различни цркви и верски објекти во Фиренца. Катедралата е Санта Марија дел Фиоре . Крстилницата Сан ovanовани сместена пред катедралата е украсена од бројни уметници, особено од Лоренцо Гиберти со рајските ''порти'' . Другите цркви во Фиренца ја вклучуваат базиликата Санта Марија Новела, сместена на плоштадот Санта Марија Новела (во близина на железничката станица Фиренце Санта Марија Новела) која содржи дела од Масачо, Паоло Учело, Филипино Липи и Доменико Гирландаио ; базиликата Санта Кроче, главната францисканска црква во градот, која се наоѓа на Пјаца ди Санта Кроче, околу {{Convert|800|m|ft}} југоисточно од Дуомо, и е погребно место на некои од најславните Италијанци, како што се Микеланџело, Галилео, Макијавели, Фосколо, Росини, така е познат и како Храмот на италијанските слави (Tempio dell'Itale Glorie); базиликата Сан Лоренцо, која е една од најголемите цркви во градот, сместена во центарот на главната област на пазарот во Фиренца и погребното место на сите главни членови на семејството Медичи, од Козимо ил Векио до Козимо III; Санто Спирито, во населбата Олтрарно, свртен кон плоштадот со исто име; Орсанмихеле, чија зграда беше изградена на местото на кујнската градина на манастирот Сан Микеле, сега е срушен; Сантисима Анунциата, римокатоличка базилика и мајка-црква од сервискиот ред; Оњисанти, основана по поредок на Умилијати, и е меѓу првите примери на [[Барокна архитектура|барокната архитектура]] изградена во градот; Санта Марија дел Кармин, во областа Олтрарно во Фиренца, која е локација на капелата Бранкачи, во која се наоѓаат извонредни фрески на ренесансата од Масачо и Масолино да Паникале, подоцна завршени од Филипино Липи ; капелата Медичи со статуи од Микеланџело, во Сан Лоренцо ; како и неколку други, вклучувајќи ги Санта Тринита, Сан Марко, Санта Фелисита, Бадија Фиорентина, Сан Гаетано, Сан Минијато ал Монте, Фиренца Чартерхаус и Санта Марија дел Кармин . Градот дополнително ја содржи Православната руска црква на Рождеството Христово и Големата синагога во Фиренца, изградена во 19 век. Фиренца содржи разни театри и кина. Киното Одеон во Палацо дело Строцино е едно од најстарите кина во градот. Основана е од 1920 до 1922 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cinehall.it/pagine/odeon.asp|title=Gruppo Cine Hall|publisher=Cinehall.it|accessdate=19 May 2010}}</ref> во крило на Палацо дело Строцино, порано се викала ''Чинема театро Савоја'' (кино-театар Савој), но подоцна била наречена ''Одеон'' . Театро дела Пергола, сместена во центарот на градот на истоимената улица, е [[оперска куќа]] изградена во 17 век. Друг театар е Театро Комунале (или ''Театро дел Маџо Музикале Фјорентино'' ), првично изграден како амфитеатар на отворено, ''Политеама Фиорентино Виторио Емануеле'', кој беше инаугуриран на 17 мај 1862 година со продукција на ''Лучија ди Ламермур'' на [[Гаетано Доницети|Доницети]] и која седеше 6.000 луѓе. Постојат неколку други театри, како што се Салончино Кастинели, Театро Пучини, Театро Верди, Театро Голдони и Театро Николини. === Катедрала Санта Марија дел Фиоре === Фирентинската катедрала, официјално Катедралата ди Санта Марија дел Фиоре, е катедрала во Фиренца, Италија. Започнато е во 1296 година во готски стил по дизајн на [[Арнолфо ди Камбио]] и беше структурно завршен до 1436 година, со куполата дизајнирана од Филипо Брунелески. === Плоштади, улици и паркови === [[Податотека:Gilli_(Florence)_Piazza_della_Repubblica.jpg|мини|Пјаца дела Република]] [[File:Firenze_panorama_from_the_Giardino_Bardini.jpg|врска=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Firenze_panorama_from_the_Giardino_Bardini.jpg|мини|Панорама на Фиренца, сликана од Градината Бардини]] [[Податотека:Базиликата Санта Кроче и истоимениот плоштад.jpg|мини|Базиликата Санта Кроче и истоимениот плоштад]] Освен ваквите споменици, Фиренца содржи бројни поголеми плоштади (''piazze'') и улици. Пјаца дела Република е плоштад во центарот на градот, локација на културните кафулиња и буржоаските палати. Меѓу кафулињата на плоштадот (како Caffè Gilli, Paszkowski или Hard Rock Cafè), кафулето Giubbe Rosse веќе долго време е место за средби на уметници и писатели, особено оние на [[Футуризам|футуризмот]]. Пјаца Санта Кроче е друга; доминирана од базиликата Санта Кроче, тој е правоаголен плоштад во центарот на градот каде секоја година се игра Калчо Фиорентино . Понатаму, се наоѓа плоштадот Санта Тринита, плоштад во близина на Арно, што означува крај на улицата Виа де Торнабуони . [[Податотека:Replica_of_David,_Piazza_della_Signoria,_Florence.jpg|мини|Реплика на Давид и други статуи, Пјаца дела Сињорија]] Другите плоштади вклучуваат Пјаца Сан Марко, Пјаца Санта Марија Новела, Пјаца Бекарија и Пјаца дела Либерта . Центарот дополнително содржи неколку улици. Такви се на пример: Виа Камило Кавур, еден од главните патишта на северната област на историскиот центар; Виа Гибелина, една од најдолгите улици во централна Фиренца; Виа де Калцаиоли, една од најцентралните улици на историскиот центар што ја поврзува ''Пјаца дел Дуомо'' со Пјаца дела Сињорија, навивајќи паралелно со преку Рома и ''Пјаца дела Република'' ; Виа де Торнабуони, луксузна улица во центарот на градот што оди од плоштадот Антинори до понте Санта Тринита, преку плоштадот Санта Тринита, која се одликува со присуство на модни бутици; булеварите Viali di Circonvallazione, со 6 ленти што го опкружуваат северниот дел на историскиот центар; како и други, како што се Via Roma, Via degli Speziali, Via de' Cerretani и Viale dei Colli. Фиренца содржи и разни паркови и градини. Меѓу нив се и Градините Боболи, Парко деле Кашине, Џардино Бардини и Џардино деи Семпличи . == Демографија == {{Население низ историјата|1200|29=1971|23=1936|24=321176|25=1951|26=374625|27=1961|28=436516|30=457803|21=1931|31=1981|32=448331|33=1991|34=403294|35=2001|36=356118|37=2011|22=304160|20=280133|50000|10=150864|1300|120000|1500|70000|1650|70000|1861|11=1871|19=1921|12=201138|13=1881|14=196072|15=1901|16=236635|17=1911|18=258056|38=358079}}Во 1200 година градот бил дом на 50.000 луѓе.<ref name="google">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Jx2Q4hxT5HAC|title=The Sovereign State and Its Competitors: An Analysis of Systems Change|last=Spruyt, H.|date=1996|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691029108|page=132|access-date=27 October 2014}}</ref> До 1300 година, населението на градот било 120 000, со дополнителни 300 000 жители на [[Грофовија|Контадо]] .<ref name="google2">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=9aoklkGrf-8C|title=Ecologies and Economies in Medieval and Early Modern Europe: Studies in Environmental History for Richard C. Hoffmann|last=Bruce, S.G.|date=2010|publisher=Brill|isbn=9789004180079|page=48|access-date=27 October 2014}}</ref> Помеѓу 1500 и 1650 година, населението било околу 70 000.<ref name="google3">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=hK-EAgAAQBAJ|title=Pre-Industrial Cities and Technology|last=Chant, C.|last2=Goodman, D.|date=2005|publisher=Taylor & Francis|isbn=9781134636204|page=141|access-date=27 October 2014}}</ref><ref name="google4">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC|title=Urban World History: An Economic and Geographical Perspective|last=Tellier, L.N.|date=2009|publisher=Presses de l'Universite du Quebec|isbn=9782760522091|page=311|access-date=27 October 2014}}</ref> {{На|2010|10|31}}, бројката на популацијата е 370,702, додека [[Евростат]] проценува дека 696,767 жители живеат во [[Поголеми урбани зони|урбаната околина]] на Фиренца. Метрополитанската околина на Фиренца, Прато и Пистоја, конституираат над 2000 во околина од околу {{Convert|4800|km2|0}}, дом на 1.5&nbsp;милион жители. Според проценките на Фиренца, 46.8% од популацијата е машка in 2007 и 53.2% женска. Малолетниците (деца меѓу 18 години и помала возраст) сочинуваат 14,10% од популацијата во споредба со пензионерите, кои се 25,95%. Ова е споредбено со италијанскиот просек од 18,06% малолетни и 19,94% пензионери. Просечната возраст на жител од Фиренца е 49 во споредба со италијанскиот просек од 42. Во периодот од пет години меѓу 2002 и 2007, популацијата во Фиренца пораснала за 3.22 проценти, додека Италија достигнала раст за 3.56 проценти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://demo.istat.it/bil2007/index.html|title=Statistiche demografiche ISTAT|publisher=Demo.istat.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> [[родност|Стапката на раѓање]] на Фиренца изнесува 7.66 породувања на 1,000 жители во споредба со италијанскиот просек од 9.45 породувања. {{На|2009}}, 87.46% од популацијата се Италијанци. Околу 6000 [[Кинески странство|Кинези]] живеат во градот.<ref>[https://web.archive.org/web/20090201181239/http://www.chicagotribune.com/news/chi-090102-italy-china%2C0%2C1337042.story Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown], [[Chicago Tribune]], 1 January 2009</ref> Најголемата имигрантска група дошла од други европски земји (претежно [[Романци]] и [[Албанци]]): 3.52%, Источна Азија (претежно [[Хан (народ)|Кинези]] и [[Филипински народ|Филипинци]]): 2.17%, од Америките: 1.41%, и Северна Африка (претежно [[Мароко|Мароканци]]): 0.9%.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://demo.istat.it/str2006/index.html|title=Statistiche demografiche ISTAT|publisher=Demo.istat.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Слично како и остатокот од Италија, повеќето од жителите во Фиренца се [[Римокатоличка црква|римокатолици]], со повеќе од 90% од населението кое припаѓа на Архиепископијата во Фиренца .<ref name="CathHierFlorence">[http://www.catholic-hierarchy.org/diocese/dfire.html "Archdiocese of Firenze {Florence}"] ''[[Catholic-Hierarchy.org]]''. David M. Cheney. Retrieved 7 October 2016.</ref><ref name="GCathFlorence">[http://www.gcatholic.org/dioceses/diocese/fire0.htm "Metropolitan Archdiocese of Firenze"] ''GCatholic.org''. Gabriel Chow. Retrieved 7 October 2016.</ref> == Економија == Туризмот е далеку најважен од сите индустрии, а најголемиот дел од фирентинската економија се потпира на парите генерирани од меѓународни пристигнувања и студенти кои студираат во градот.<ref name="britannica.com"/> Вредниот туризам во градот изнесуваше околу 2,5 евра&nbsp;милијарди во 2015 година и бројот на посетители се зголеми за 5,5% во однос на претходната година.<ref name="theflorentine.net">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theflorentine.net/news/2016/05/florence-economy-double-nations/|title=Economy of Florence twice the national average – The Florentine|date=27 May 2016|work=Theflorentine.net|accessdate=28 October 2017}}</ref> Во 2013 година, Фиренца беше наведена како втор најдобар светски град од страна на ''Конде Наст Травел'' .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://edition.cnn.com/2013/10/16/travel/cn-traveler-top-cities/|title=The world best cities are...|date=16 October 2013|publisher=CNN|accessdate=17 October 2013}}</ref> Производството и трговијата, сепак, остануваат многу важни. Фиренца е исто така 17-ти најбогат град на Италија според просечната заработка на работниците, со бројка од 23.265 евра (вкупниот приход на градот е 6.531.204.473 евра), кој доаѓа по Мантова, сепак надминувајќи го [[Болцано]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|title=La classifica dei redditi nei comuni capoluogo di provincia|publisher=Il Sole 24 ORE|accessdate=19 May 2010}}</ref> === Индустрија, трговија и услуги === Фиренца е голем производствен и трговски центар во Италија, каде што фирентинските индустриски комплекси во предградијата произведуваат секаква стока, од мебел, гумени производи, хемикалии и храна.<ref name="britannica.com"/> Сепак, традиционалните и локалните производи, како што се антиквитети, ракотворби, стакларија, кожни работи, уметнички репродукции, накит, сувенири, елаборат метал и железо, чевли, додатоци и облека од висока мода, исто така, доминираат во саемскиот сектор на економијата на Фиренца. Приходот на градот делумно се потпира на услуги, комерцијални и културни интереси, како што се годишни саеми, театарски и лирски продукции, уметнички изложби, фестивали и модни ревии, како што е Калчо Фиорентино. Тешката индустрија и машинеријата исто така учествуваат во обезбедувањето на приходи. Во Нуово Пињоне, бројни фабрики сè уште се присутни, а доминантни се малите и средните индустриски бизниси. Индустриските области Фиренца-Прато-Пистоја беа познати како „Трета Италија“ во 90-тите години на минатиот век, поради извозот на висококвалитетни добра и автомобили (особено Веспа) и просперитетот и продуктивноста на фирентинските претприемачи. Некои од овие индустрии дури се натпреваруваа со традиционалните индустриски области во [[Емилија-Ромања]] и [[Венето]] поради високиот профит и продуктивноста. Во четвртиот квартал од 2015 година, производството се зголеми за 2,4%, а извозот се зголеми за 7,2%. Водечките сектори вклучуваа машинско инженерство, мода, фармацевтика, храна и вино. Во текот на 2015 година, договорите за трајно вработување се зголемија за 48,8 проценти, поттикнати од даночното олеснување на целата територија на земјата.<ref name="theflorentine.net"/> === Туризам === [[Податотека:Florencja_Il_Porcelino_RB.jpg|лево|мини| Туристи доаѓаат на Фонтана дел Порчелино .]] Туризмот е најзначајнатата индустриска гранка во централна Фиренца. Од април до октомври, туристите се повеќе од месното население. Билетите за музеите „Уфици“ и „Академија“ редовно се распродаваат, а големи групи редовно ги полнат базиликите „ Санта Кроче“ и „ Санта Марија Новела“, обете наплаќаат за влез. Билетите за Уфици и Академија можат да се купат преку Интернет пред посетата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.visitflorence.com/|title=Florence, Italy: Tourist Travel Guide for Holidays in Florence, Firenze, Italy|work=www.visitflorence.com|accessdate=28 September 2015}}</ref> Во 2010 година, читателите на списанието ''Travel + Leisure'' го рангираа градот како нивно трето омилено туристичко одредиште.<ref name="travelandleisure.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.travelandleisure.com/worldsbest/2010/cities|title=Travel + Leisure|publisher=Travelandleisure.com|accessdate=11 June 2011}}</ref> Во 2015 година, читателите на „Конде Наст Травел“ ја избраа Фиренца за најдобар град во Европа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cntraveler.com/galleries/2016-07-01/best-things-to-do-in-florence-italy|title=15 Best Things to Do in Florence, Italy|work=Cntraveler.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> Студиите на „Еуромонитор Интернешнл“ заклучија дека културниот и историски ориентиран туризам генерира значително зголемени трошоци низ цела Европа. Се верува дека Фиренца има најголема концентрација на уметност (пропорционално на нејзината големина) во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://florenceart.net/studyabroad/|title=Study Abroad in Florence Italy – Florentine artisan courses for school groups|publisher=Florenceart.net|accessdate=22 January 2010}}</ref> Така, културниот туризам е особено силен, со светски познати музеи како што се Уфици продадени над 1,93&nbsp;милиони билети во 2014 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italy24.ilsole24ore.com/art/arts-and-leisure/2015-08-18/museums-by-the-numbers-184743.php?uuid=AC5dGMj|title=Florence's Uffizi leading the pack in terms of visitors' numbers, after the Colosseum and Pompeii|work=Florence’s Uffizi leading the pack in terms of visitors' numbers, after the Colosseum and Pompeii|accessdate=28 October 2017}}</ref> Објектите на градскиот конгресен центар беа преструктуирани во текот на 90-тите години на минатиот век и беа домаќини на изложби, конференции, состаноци, социјални форуми, концерти и други настани цела година. [[Податотека:Restaurant_in_the_Piazza_del_Duomo,_Florence,_Italy.jpg|мини|Туристи и ресторан во Пјаца дел Дуомо]] Во 2016 година, Фиренца имала 20.588 хотелски соби во 570 објекти. Меѓународните посетители користат 75% од собите; околу 18% од нив биле од САД <ref>https://hvs.com/Print/In-Focus-Florence-Italy?id=7942</ref> Во 2014 година, градот имал 8,5&nbsp;милиони ноќевања.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tourism-review.com/florence-a-record-year-for-the-tourism-industry-news4438#SFAqOL1Wp75gEeRq.99|title=Florence: A Record Year for the Tourism Industry – .TR|last=Bill.Alen@tourism-review.com|first=Bill Alen|work=Tourism-review.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> Извештајот на „Еуромонитор“ посочува дека во 2015 година градот е рангиран на 36-тото место на најпосетување во светот, со над 4,95&nbsp;милиони пристигнувања за годинава.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://go.euromonitor.com/Top-100-Cities-Destinations_Thank-You.html?aliId=115886864|title=Euromonitor International's Top City Destinations Ranking|date=2016|publisher=Euromonitor.com|accessdate=1 July 2017}}</ref> Туризмот носи приходи во Фиренца, но создава и одредени проблеми. Понте Векио, Маркетот Сан Лоренцо и Санта Марија Новела се мачат со џепчии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.yourcoffeebreak.co.uk/lifestyle/26338763698/where-in-europe-are-you-most-likely-to-be-a-victim-of-pickpocketing/|title=Where in Europe are you Most Likely to be a Victim of Pickpocketing?|work=Yourcoffeebreak.co.uk|accessdate=28 October 2017}}</ref> Провинцијата Фиренца прима приближно 13&nbsp;милиони посетители годишно <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tourism-review.com/florence-a-record-year-for-the-tourism-industry-news4438|title=Florence: A Record Year for the Tourism Industry – .TR|last=Bill.Alen@tourism-review.com|first=Bill Alen|work=Tourism-review.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> и во највисоките сезони, популарните локации може да станат пренатрупани како резултат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thelocal.it/20160718/italys-holiday-hotspots-struggling-with-too-many-tourists|title=Italian hotspots struggling with 'too many tourists'|date=18 July 2016|work=Thelocal.it|accessdate=28 October 2017}}</ref> Во 2015 година, градоначалникот Дарио Нардела изрази загриженост за посетителите кои пристигнуваат со автобуси, остануваат само неколку часа, трошат малку пари, но значително придонесуваат за пренатрупаност. „Без посета на музеј, само фотографија од плоштадот, автобусот назад и потоа за Венеција... Ние не сакаме такви туристи “, изјави тој.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2015/dec/06/florence-risk-tourists-buildings|title=Florence seeks a better class of tourist to share its besieged medieval treasures|last=Kirchgaessner|first=Stephanie|date=6 December 2015|work=The Guardian|access-date=28 October 2017}}</ref> Некои туристи не го почитуваат културното наследство во градот, според Нардела. Во јуни 2017 година, тој воспостави програма за прскање на црковните чекори со вода за да ги спречи туристите да користат такви области како места за излети. Додека ги цени придобивките од туризмот, тој тврди дека има „зголемување кај оние што седат на црковните скали, јадат храна и оставаат расфрлано ѓубре“, објасни тој.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2017/may/31/florence-mayor-dario-nardella-hosepipes-basilica-santa-croce|title=Florence mayor aims to keep picnicking tourists at bay with hosepipes|last=Giuffrida|first=Angela|date=31 May 2017|work=The Guardian|access-date=28 October 2017}}</ref> За да ја зајакне продажбата на традиционална храна, градоначалникот воведе законодавство (донесено во 2016 година) според кое рестораните треба да користат типични тоскански производи и ја отфрли апликацијата на Мекдоналдс да отвори локација на плоштадот Дуомо.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/florence-church-tourists-water-wet-hose-santa-croce-basilica-picnics-eating-food-italy-a7767111.html|title=Florence is hosing down monuments to deter tourists|date=1 June 2017|work=Independent.co.uk|accessdate=28 October 2017}}</ref> === Производство на храна и вино === [[Податотека:Fiaschi_of_basic_Chianti.jpg|десно|мини| ''Фијаски'' од основните Кјанти.]] Храната и виното одамна се важни за тамошното стопанство. Регионот Кјанти е сместен јужно од градот, а неговото грозје Сангиовезе фигурира не само во неговите вина Кјанти Класико, туку и во многу од неодамна развиените мешавини Супертускан. Во рок од {{Convert|32|km}} на запад е областа Кармињано, исто така дом на вкусни црвени засновани на сангиовеза. Прославената област Кјанти Руфина, географски и историски одделена од главната област Кјанти, е исто така на неколку километри источно од Фиренца. Во поново време, регионот Болгери (околу {{Convert|150|km|0}} југозападно од Фиренца) стана прочуен по своите " Супер тоскански " црвените како <nowiki><i>Sassicaia</i></nowiki> и <nowiki><i>Ornellaia</i></nowiki> .<ref name="OCW-bol">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.winepros.com.au/jsp/cda/reference/oxford_entry.jsp?entry_id=369|title=Bolgheri|last=Oxford Companion to Wine|archive-url=https://web.archive.org/web/20080808193907/https://www.winepros.com.au/jsp/cda/reference/oxford_entry.jsp?entry_id=369|archive-date=8 August 2008}}</ref> == Култура == === Уметност === [[Податотека:Sandro_Botticelli_-_La_nascita_di_Venere_-_Google_Art_Project_-_edited.jpg|лево|мини| [[Раѓањето на Венера (Ботичели)|Венера на Ботичели]], складирана во Уфици]] Фиренца беше родно место на високата ренесансна уметност, која траеше од 1450 до 1527 година. Додека средновековната уметност се фокусираше на основната приказна за Библијата, ренесансната уметност се фокусираше на натурализмот и човечките емоции.<ref name=":02">{{Наведена книга|title=The Western Heritage|last=Kagan|first=Donald|publisher=Pearson|year=2013|isbn=9780205393923|pages=296}}</ref> Средновековната уметност била апстрактна, формулична и главно произведена од монаси, додека ренесансната уметност била рационална, математичка, индивидуалистичка, се состоела од линеарна перспектива и засенчување (Киароскуро) и произведена од специјалисти ( [[Леонардо да Винчи]], [[Донатело]], [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]] и [[Рафаел]] ) . Религијата беше важна, но со ова ново време дојде и хуманизацијата <ref name=":12">{{Наведена книга|title=Art Through the Ages|last=Kleiner|first=Fred|publisher=Clark Baxtor|year=2013|isbn=978-0-495-91542-3|location=Boston|pages=417, 421}}</ref><ref name=":22">{{Наведена мрежна страница|url=https://stats.lib.pdx.edu/proxy.php?url=https://search.alexanderstreet.com/view/work/bibliographic_entity&#124;video_work&#124;2361487|title=The Power of the Past with Bill Moyers: Florence|date=1990}}</ref> на религиозните фигури во уметноста, како што се Протерување од рајската градина, Еце Хомо (Бош, 1470-тите) и Мадона Дела Сеџоола ; Луѓето од оваа возраст почнаа да се разбираат себеси како човечки суштества, што се рефлектираше во уметноста. ренесансата го одбележа повторното раѓање на класичните вредности во уметноста и општеството додека луѓето ги проучувале античките мајстори на грчко-римскиот свет; Уметноста се фокусираше на реализмот наспроти идеализмот. [[Податотека:Sculptures_in_the_Loggia_dei_Lanzi.jpg|мини|Скулптури во Лоџа деи Ланци]] [[Податотека:'David'_by_Michelangelo_JBU05.JPG|лево|мини| ''Давид на'' Микеланџело]] Чимабуе и Џото, татковци на италијанското сликарство, живееле во Фиренца, како и Арнолфо и Андреа Писано, обновувачи на архитектурата и скулптурата; Брунелески, [[Донатело]] и Масачо, предците на ренесансата, Гиберти и Дела Робијас, Филипо Липи и Ангелико; Ботичели, Паоло Учело и универзалниот генијалец на Леонардо да Винчи и Микеланџело.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.learner.org/interactives/renaissance/florence_sub2.html|title=Art in Florence|publisher=learner.org|accessdate=27 September 2010|archive-date=2019-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20191025041411/http://www.learner.org/interactives/renaissance/florence_sub2.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://library.thinkquest.org/2838/artgal.htm|title=Renaissance Artists|publisher=library.thinkquest.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20101124033248/http://library.thinkquest.org/2838/artgal.htm|archive-date=24 November 2010|accessdate=28 September 2010}}</ref> Нивните дела, заедно со оние на многу други генерации уметници, се собрани во неколкуте музеи во градот: галеријата Уфици, галеријата Палатина со сликите на „Златните векови“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.virtualuffizi.com/uffizi/|title=Uffizi Gallery Florence • Uffizi Museum • Ticket Reservation|publisher=Virtualuffizi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20090218221745/http://www.virtualuffizi.com/uffizi/|archive-date=18 February 2009|accessdate=5 May 2009}}</ref> Барџело со скулптурите на ренесанса, музејот на Сан Марко со дела на Фра Анџелико, Академијата, капелите на Медичи <ref>[http://www.florentine-society.ru/Medici_Chapel_Mysteries.htm Peter Barenboim, Sergey Shiyan, ''Michelangelo: Mysteries of Medici Chapel'', SLOVO, Moscow, 2006]. {{ISBN|5-85050-825-2}}</ref> Куќата на Буонароти со скулптурите на Микеланџело, следниве музеи: Бардини, Хорн, Стиберт, Романо, Корсини, Галеријата на Модерна уметност, Музејот на операта Дуомо, музејот на сребрени садови и музејот на [[Скапоцен камен|скапоцени камења]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italyguides.it/us/florence/palace_of_bargello.htm|title=Palace of Bargello ( Bargello's Palace ), Florence Italy|date=28 October 2006|publisher=ItalyGuides.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Неколку споменици се наоѓаат во Фиренца: Крстилницата во Фиренца со своите мозаици; катедралата со своите скулптури, средновековните цркви со ленти со фрески; јавни, како и приватни палати: Палацо Векио, Палацо Пити, [[Палацо Медичи Рикарди]], Палацо Даванзати ; манастири, манастири, трпезарии; „Сертоза“. Во археолошкиот музеј се вклучени документи на етрурската цивилизација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italyguides.it/us/florence/pitti_palace.htm|title=Inner court of Pitti Palace (Palazzo Pitti), Florence Italy|date=28 October 2006|publisher=ItalyGuides.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Всушност, градот е толку богат со уметност што некои посетители за прв пат го доживуваат Стендаловиот синдром, бидејќи за прв пат се среќаваат со неговата уметност.<ref name="ncjqkw">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.auxologia.com/index3.html|title=Auxologia: Graziella Magherini: La Sindrome di Stendhal (book)|archive-url=https://web.archive.org/web/20061012105458/http://www.auxologia.com/index3.html|archive-date=12 October 2006|accessdate=12 October 2006}} (excerpts in Italian)</ref> [[Податотека:Uffizi_Hallway.jpg|мини| [[Уфици]] се 10-тиот најпосетуван музеј на уметност во светот.]] Фирентинските архитекти како Филипо Брунелески (1377–1466) и Леон Батиста Алберти (1404–1472) биле меѓу татковците на ренесансната и на [[Неокласична архитектура|неокласичната архитектура]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.studymode.com/essays/Why-Was-Florence-Considered-Important-For-74009.html|title=Why Was Florence Considered Important For Culture And Arts? – Essay – Michellekim|publisher=StudyMode.com|accessdate=14 March 2010}}</ref> Катедралата, на врвот од куполата на Брунелески, доминира во хоризонтот на Фиренца. Фирентинците одлучиле да започнат да ја градат - кон крајот на 13 век, без дизајн за куполата. Проектот предложен од Брунелески во 14 век бил најголемиот некогаш изграден во тоа време, и првата голема купола изградена во Европа од двата големи купола во римско време - [[Пантеон (Рим)|Пантеон]] во Рим и [[Црква Света Софија (Истанбул)|Аја Софија]] во [[Цариград]]. Куполата на Санта Марија дел Фиоре останува најголемата конструкција од тули од ваков вид во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tripleman.com/index.php?showimage=737|title=The Duomo of Florence &#124; Tripleman|publisher=tripleman.com|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.brunelleschisdome.com/|title=brunelleschi's dome – Brunelleschi's Dome|publisher=Brunelleschisdome.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> Пред него е средновековната Крстилница. Двете згради во својот украс вклучуваат премин од средниот век во ренесансата. Во последниве години, повеќето од важните уметнички дела од двете згради - и од блискиот Џото Кампаниле, се отстранети и заменети со копии. Оригиналите сега се чуваат во Музејот на Операта del ''Duomo'', веднаш на исток од катедралата. Фиренца има голем број цркви исполнети со уметност, како што се Сан Минијато ал Монте, Сан Лоренцо, Санта Марија Новела, Санта Тринита, Санта Марија дел Кармин, Санта Кроче, Санто Спирито, Анунциата, Оњисанти и многу други.<ref name="britannica.com"/> [[Податотека:Firenze.PalVecchio05.JPG|лево|мини| Палацо дела Сињорија, попознат како Палацо Векио (англиски: Стариот дворец)]] Уметниците поврзани со Фиренца се движат од Арнолфо ди Камбио и Чимабуе до Џото, Нани ди Банко и Паоло Учело; преку Лоренцо Гиберти, и Донатело и Масасио и семејството дела Робија; преку Фра Ангелико и Ботичели и Пјеро дела Франческа, и понатаму до Микеланџело и Леонардо да Винчи. Другите вклучуваат Бенвенуто Челини, Андреа дел Сарто, Беноцо Гоцоли, Доменико Гирландаио, Филипо Липи, Бернардо Буонталенти, Оркања, Полауоло, Филипино Липи, Верокио, Бронѕино, Десидерио да Сетињано, Микелоцо, Росасело, Ронселоси, Ронселоси, Роселоси, Роселоси, Росасело, Росасело, Росасело, Росасело, Роселоси, Роселоси, Роселоси, Ронселоси, Росесели, Росесои Меѓу уметниците од другите региони кои работеле во Фиренца се Рафаел, Андреа Писано, Џамболоња, Ил Содома и Питер Пол Рубенс. [[Податотека:Dome_of_Cattedrale_di_Santa_Maria_del_Fiore_(Florence).jpg|мини|Куполата на Брунелески]] Галерии со слики во Фиренца се Уфици и палатата Пити. Две врвни колекции на скулптура се наоѓаат во Барџело и во Музејот на дела на Дуомо. Тие се исполнети со творби на Донатело, Верокио, Десидерио да Сетигнано, Микеланџело и други. Академијата Галерија го има Давид на Микеланџело - можеби најпознатото уметничко дело насекаде, плус недовршени статуи на робовите Микеланџело создадени за гробот на [[Папа Јулиј II|папата Јулиј Втори]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.europe.travelonline.com/italy/region_florence.html|title=Florence, Tuscany Region, Italy – The Duomo, Statue of David, Piazza Dell Signoria|publisher=Europe.travelonline.com|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florence.world-guides.com/art_galleries.html|title=Florence Art Gallery: Art Galleries and Museums in Florence Area, Italy|publisher=Florence.world-guides.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> Другите знаменитости вклучуваат средновековно градско собрание, Палацо дела Сињорија (исто така познато како Палацо Векио), Археолошки музеј, Музеј на историјата на науката, Градина на Архимед, Палацо Даванзати, Музеј Стиберт, Сан Марко, капелите Медичи, Музејот на дела на Санта Кроче, Музејот на манастирот Санта Марија Новела, Зоолошкиот музеј („ Ла Спекола “), Бардини и Музејот Хорн. Постои и колекција на дела од современиот вајар, Марино Марини, во музејот именуван по него. Палатата Строци е место на специјални изложби.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.palazzostrozzi.org/Sezione.jsp?idSezione=181|title=Become a friend of Palazzo Strozzi – Fondazione Palazzo Strozzi – Firenze|publisher=Palazzostrozzi.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727162807/http://www.palazzostrozzi.org/Sezione.jsp?idSezione=181|archive-date=27 July 2011|accessdate=25 March 2010}}</ref> === Јазик === Фирентински ''(Fiorentino),'' се зборува од страна на жителите на Фиренца и неговата околина, е тоскански дијалект и непосреден јазик родител на современиот италијански јазик. Иако неговиот [[вокабулар]] и изговор се во голема мерка идентични со стандардниот италијански, разликите постојат. ''Vocabolario del fiorentino contemporaneo'' (Современ фирентински речник) открива лексички разлики од сите сфери на животот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vocabolariofiorentino.it/contenuti/introduzione|title=Vocabolario del fiorentino contemporaneo|publisher=Accademia della Crusca|language=it|trans-title=Dictionary of Contemporary Florentine|accessdate=15 October 2019}}</ref> Фiрентинците имаат многу препознатлив акцент во фонетска смисла поради таканаречената <nowiki><i>gorgia toscana</i></nowiki> ): „тврд ''c'' “ /k / помеѓу две самогласки се изговара како фрикатив {{МФАзврска|h}} сличен на англиски ''h'', така што ''дико'' „велам“ е фонетски [ˈDiːho], ''i cani'' 'кучињата' да се [iˈhaːni] . Слично на тоа, ''т'' помеѓу самогласки се изговара {{МФАзврска|θ}} на англиски ''тенки,'' и ''p'' во иста позиција е [[Двоуснена согласка|''bilabial'']] фрикативна {{МФАзврска|ɸ}} Другите одлики вклучуваат користење форма на субјунктивно расположение што последно се користи во средновековно време,  честа употреба во секојдневниот говор на современиот субјуктив и скратен изговор на [[Член (граматика)|определениот член]], {{МФАзврска|i}} наместо „ил“, предизвикувајќи дуплирање на согласката што следи, така што ''„Il cane“'' (превод: кучето), на пример, се изговара: (ik'ka:ne). Данте, Петрарка и Бокачо биле пионери во употребата на народниот јазик <ref name="florenceholidays.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florenceholidays.com/florence-vacation-literature-in-florence.html|title=Literature in Florence, Florentine Writers and Poets|publisher=Florenceholidays.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> наместо латинскиот јазик што се користел за повеќето книжевни дела во тоа време. === Литература === [[Податотека:Decamaron_intro.jpg|мини| Воведот на ''Декамерон'' (1350–1353) од Џовани [[Џовани Бокачо|Бокачо]] .]] И покрај тоа што латинскиот јазик бил главен јазик на дворовите и на Црквата во средниот век, писателите како Данте Алигиери <ref name="florenceholidays.com"/> и многу други го користеле својот јазик, народниот јазик на Фиренца кој потекнувал од латинскиот јазик, во составувањето на нивните најголеми дела. Најстарите литературни парчиња напишани во Фиренца одат уште во 13 век. Литературата на Фиренца целосно процветала во 14 век, кога не само Данте со својата ''[[Божествена комедија]]'' (1306–1321) и Петрарка, туку и поетите како [[Гвидо Кавалканти]] и [[Лапо Џани]] ги составиле своите најважни дела. Ремек-дело на Данте е ''Божествената комедија'', која главно се занимава со самиот поет кој прави алегорична и морална обиколка во Пеколот, Чистилиштето и конечно во Рајот, при што тој се среќава со бројни митолошки или вистински ликови на неговата возраст или порано. Прво го води римскиот поет [[Вергилиј]], чии нехристијански верувања го проколнале во Пеколот. Подоцна, му се придружува [[Божествена комедија|Беатриче]], која го води низ Небото. Во 14 век, [[Франческо Петрарка|Петрарка]] <ref name="florenceholidays">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florenceholidays.com/florence-vacation-literature-in-florence-petrarch-boccaccio.html|title=Literature in Florence – Petrarch and Boccaccio, Florentine Writers and Poet: Petrarch and Boccaccio|publisher=Florenceholidays.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> и [[Џовани Бокачо]] ја предводеле литературната сцена во Фиренца по смртта на Данте во 1321 година. Петрарка бил сеопфатен писател, автор и поет, но бил особено познат по својата ''[[Канцониерот|Канцониера]]'' или Книгата на песните, каде што ја искажувал својата непрестајна љубов кон Лора. Неговиот стил на пишување станал познат како ''Петрархизам'' . Бокачо бил попознат по својот ''[[Декамерон]]'', малку мрачна приказна за Фиренца за време на бубонската чума во 1350-тите, позната како [[Црна смрт]], кога некои луѓе го напуштиле разурнатиот град во изолацијата во замок и го поминале своето време раскажувајќи приказни и новели земени од средновековната и современата традиција. Сето ова е напишано во серија од 100 различни новели. Во 16 век, за време на ренесансата, Фиренца е роден град на политичкиот писател и филозоф Николо Макијавели, чии идеи за тоа како владетелите треба да управуваат со земјата, детално опишани во ''„Принцот“'', се рашириле низ европските судови и уживале трајна популарност со векови. Овие принципи станале познати како ''макијавелизам''. === Музика === [[Податотека:Teatro_della_Pergola,_Firenze_1.JPG|мини|Театарот Пергола.]] Фиренца станала музички центар за време на средниот век, музиката и изведувачките уметности што остануваат важен дел од нејзината култура. Растот на градовите во Северна Италија во 1500-тите години веројатно придонел за нејзино зголемено истакнување. За време на ренесансата, во градот постоеле четири вида музичко покровителство во однос на светата и световната музика: државна, корпоративна, црковна и приватна. Токму тука, Фирентинската Камерата се состанала во средината на 16 век и експериментирала со поставување на музички приказни за старогрчката митологија и поставување на резултатот - со други зборови, првите опери, движејќи ги тркалата не само за понатамошен развој на оперска форма, но за подоцнежните развој на одделните „класични“ форми како што се симфонијата и концертот. По 1600 година, италијанските трендови преовладувале низ Европа, до 1750 година тоа било примарен музички јазик. Жанрот на Мадригал, роден во Италија, се здобил со популарност во Велика Британија и на други места. Неколку италијански градови биле „поголеми на музичката мапа отколку што се сугерирала нивната реална големина за моќ. Фиренца, некогаш бил таков град кој доживеал фантастичен период на почетокот на XVII век на музичко-театарска иновација, вклучувајќи ги почетокот и процутот на операта.<ref name="Hanning, Barbara Russano 2010. pg. 182">.Hanning, Barbara Russano, J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout, and Claude V. Palisca. Concise History of Western Music. New York: W.W. Norton, 2010.pg. 182.</ref> Операта била измислена во Фиренца кон крајот на 16 век кога беше премиерно изведена „ ''Дафне“'' на Јакобо Пери, опера во стилот на монодија. Операта се проширила од Фиренца низ цела Италија и на крајот во Европа. Вокалната музика во хорот исто така се здобила со нов идентитет во тоа време. На почетокот на 17 век, биле измислени две практики за пишување на музика, првата ''Стиле Антико/Прима Пратика'' и другата ''Стиле Модерно/Секунда Пратика''. Стиле Антико бил повеќе распространет во Северна Европа, а Стиле Модерно повеќе го практикувале италијанските композитори од тоа време.<ref>Grout, Donald Jay, Donald Jay Grout, and Claude V. Palisca. A History of Western Music. New York: W.W. Norton & Company, 1973.</ref> Композитори и музичари кои живееле во Фиренца биле Пјеро Строци (1550 - по 1608 година), Џулио Качини (1551–1618) и Мајк Франсис (1961–2009). Книгата на ''Џулио'' Качини ''Le Nuove Musiche'' била значајна во ''тогашната'' инструкција за техники за изведба.<ref name="Hanning, Barbara Russano 2010. pg. 182"/> Книгата прецизирала нов термин, кој се користел во 1630-тите, наречен монодија, што означувала комбинација на глас и басо континето и означувала практика на наведување на текстот на слободен, лирски, но сепак како говор. Ова би се случило додека некој инструмент, обично тип на тастатура, како што е [[чембало]], свирел и држел акорди додека пејачот ја пеел/зборувал со монодската линија.<ref>Bonds, Mark E., Etd. Kassell, Richard. A History of Music in Western Culture. Combined Volume.3rd edition. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ. {{ISBN|0-205-64531-3}}.</ref> === Кино === Фиренца била амбиент за бројни фантастични дела и филмови, вклучувајќи ги и романите и придружните филмови, како што се ''Светлината на плоштадот'', ''Девојчето што не можеше да каже не'', ''Калми Куори Апасионати'', ''[[Ханибал (филм)|Ханибал]]'', ''[[Соба со поглед (филм од 1985)|Соба со поглед]]'', ''[[Чај со Мусолини (филм)|Чај со Мусолини]]'', ''Девствена територија'' и ''[[Пеколот (филм)|Пеколот]]''. Во градот живеат реномирани италијански глумци и глумици, како што се [[Роберто Бенињи]], Леонардо Пиерачони и Виторија Пучини. === Видео игри === Фиренца се појавува како локација во видео игрите како што се ''Assassins Creed II .'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bachtrack.com/article-film-music-assassins-creed-kyd|title=Assassin's Creed II - The magic of the Renaissance in a video game|last=Ponce|first=Javier|date=1 May 2017|work=Bachtrack|accessdate=20 August 2019}}</ref> Република Фиренца исто така се појавува како нација за игра [[Paradox Interactive's grad strategy]] game ''Europa Universalis IV .''. === Кујна === [[Податотека:Bistecca_alla_fiorentina-01.jpg|мини|Фирентински бифтек во Фиренца]] Храната од Фиренца излегува од традицијата на селска кујна. Повеќето јадења се засноваат на месо. Целото животно традиционално било подготвено и изедено; шкембето ''(trippa)'' и желудникот (''lampredotto'') некогаш биле редовно на менито и сè уште се продаваат на храна коли стационирани низ градот. Антипасти (мезе) вклучуваат Кростини тоскани (''Crostini Toscani),'' леб исечен на кругчиња на намачкан со паштета од пилешки црн дроб, и исечено месо и сувомеснато (главно пршута и [[салама]], често се служи со диња кога во сезоната). Типичен тоскански леб, добиен со природен леван, честопати се одликува со курсеви во Фиренца, особено во неговите супи, ''риболита'' и ''папа ал помодоро'', или во салатата од леб и свеж зеленчук наречена ''панцанела,'' која се служи во летно време. ''Бистека ала фиорентина'' е голема (вообичаената големина треба да тежи околу 1,2-1,5 кг. ) - бифтек „датум“ - стек од говедско месо од кианина со коска и зготвен над врел јаглен и се служи многу ретко со својата неодамна изведена верзија - ''таliаалата'', ретко исечено говедско месо на кревет од [[рукола]], често со парчиња пармезан сирење одозгора. Повеќето од овие јадења обично се служат со локално [[маслиново масло]], исто така одличен производ што ужива светска репутација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.welcometuscany.it/special_interest/wine_food_olive_oil/olive_oil.htm|title=Tuscany italy tuscany tourists guide, travel tips extra virgin olive oil wines and foods of the most beautiful land in the world|last=welcometuscany.it|publisher=welcometuscany.it|accessdate=5 May 2009|archive-date=2021-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210515191448/https://www.welcometuscany.it/special_interest/wine_food_olive_oil/olive_oil.htm|url-status=dead}}</ref> Меѓу десертите, една од најпопуларните е ''скијачата ала фиорентина'', бела торта, тоа е многу мека торта, подготвена со исклучително едноставни состојки, типична за фирентинската кујна, а особено се јаде за време на [[карневал]]от. === Истражувачка активност === [[Податотека:UNICEF_Innocenti_Research_Centre.jpg|десно|мини| Центар за истражување на УНИЦЕФ за иновации]] Истражувачките институти и универзитетските оддели се наоѓаат во областа на Фиренца и во два кампуса во Поло ди Новоли и Поло Шиентифико ди Сесто Фиорентино <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.polosci.unifi.it/mdswitch.html|title=Polo Scientifico di Sesto Fiorentino|publisher=Polosci.unifi.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20140318151234/http://www.polosci.unifi.it/mdswitch.html|archive-date=18 March 2014|accessdate=18 March 2014}}</ref> како и во Истражувачката област на Консилјо Национале деле Ричерке.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.area.fi.cnr.it/english/|title=Florence CNR Research Area|publisher=Area.fi.cnr.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20140807030127/http://www.area.fi.cnr.it/english/|archive-date=7 August 2014|accessdate=18 March 2014}}</ref> === Наука и откритие === [[Податотека:Museo_di_Storia_Naturale_di_Firenze_-_paleontology.JPG|лево|мини| Изложба на пробосциди во Museo di Storia Naturale di Firenze, или Природонаучниот музеј во Фиренца]] Фиренца е важен научен центар со векови, особено за време на ренесансата со научниците како Леонардо да Винчи. Фирентинците биле една од движечките сили зад [[Големите географски откритија|ерата на откривањето]]. Фирентинските банкари ги финансирале Хенри морепловецот и португалските истражувачи кои биле пионери на маршрутата околу Африка до Индија и Далечниот Исток. Тоа била мапа нацртана од Фирентинецот Паоло дал Поцо Тосканели, студент на Брунелески, што ја користел [[Кристофер Колумбо]] за да им го продаде своето „претпријатие“ на шпанските монарси и што тој го користел на своето прво патување. „Проекцијата“ на Меркатор е рафинирана верзија на Тосканели, земајќи ги предвид двете Америки. [[Галилео Галилеј|Галилео]] и другите научници биле пионери во студијата за оптика, балистика, астрономија, анатомија и други научни дисциплини. Пико дела Мирандола, Леонардо Бруни, Макијавели и многу други ја поставиле основата за современо научно разбирање. === Мода === [[Податотека:Via_de_Tornabuoni_07.JPG|мини|Луксузни бутици покрај престижната фирентинска улица Виа де Торнабуони.]] До 1300 година, Фиренца станала центар на производство на текстил во Европа. Многу од богатите семејства во ренесансната Фиренца биле големи купувачи на локално произведена фина облека, а специјалистите за мода во економијата и културата на Фиренца во тој период честопати се потценуваат.<ref>Frick, Carole Collier. ''Dressing Renaissance Florence: Families, Fortunes, and Fine Clothing''. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2002.</ref> Фиренца според некои е родното место и најраниот центар на модерната (по Втората светска војна) модна индустрија во Италија. Фирентинските „сори“ од раните 1950-ти во организација на Џовани Батиста Џорџини биле настани каде што неколку италијански дизајнери учествувале во групни изложби и за првпат го привлекле меѓународното внимание.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gbgiorgini.it/italianfashion.htm|title=The birth of italian fashion|publisher=Gbgiorgini.it|accessdate=7 May 2017|archive-date=2011-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20111016202714/http://www.gbgiorgini.it/italianfashion.htm|url-status=dead}}</ref> Фиренца служи како дом на италијанската модна компанија Салваторе Ферагамо од 1928 година. Седиштата на [[Gucci|Гучи]], [[Роберто Кавали]] и Емилио Пучи се наоѓаат во Фиренца. Другите големи играчи во модната индустрија, како што се [[Прада]] и [[Шанел]], имаат големи канцеларии и продавници во Фиренца или нејзините периферии. Главната луксузна шопинг улица во Фиренца е Виа де Торнабуони, каде што главните луксузни модни куќи и етикетите за накит, како што се [[Армани]] и [[Bulgari|Булгари]], имаат свои елегантни бутици. Виа дел Парионе и Виа Рома се други улици кои се исто така добро познати по своите врвни модни продавници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cntraveller.com/guides/europe/italy/florence/where-to-shop|title=Conde Nast Traveller's guide to shopping in Florence|publisher=Cntraveller.com|accessdate=9 October 2013|archive-date=2017-09-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908184516/http://www.cntraveller.com/guides/europe/italy/florence/where-to-shop|url-status=dead}}</ref> === Историски евокации === ==== ''Експлозија на количката'' ==== ''Scoppio del Carro'' („Експлозија на количката“) е прослава на [[Прва крстоносна војна|Првата крстоносна војна]]. За време на денот на Велигден, количка, која Флорентинците ја нарекуваат ''Бринделоне'' и која ја водат четири бели волови, е однесена на Пјаца дел Дуомо помеѓу крстилницата на [[Свети Јован Крстител]] (''Батистеро ди Сан Џовани'') и катедралата во Фиренца (''Санта Марија дел Фиоре''). Количката е поврзана со јаже со внатрешноста на црквата. Во близина на количката има модел на гулаб, кој, според легендата, е симбол на среќа за градот: на крајот на велигденската миса, гулабот излегува од наосот на Дуомо и го пали огнометот на количката. ==== ''Калчо Сторико (превод: Историски фудбал)'' ==== [[Податотека:Calcio_Storico_Corteo.jpg|мини|Калчо Сторико]] ''Калчо Сторико Фиорентино'' („Историски фирентински [[фудбал]] “), понекогаш ''костумот се'' нарекува ''калчо'', е традиционален спорт, кој се смета за претходник на фудбалот, иако вистинската игра наликува на рагби. Настанот потекнува од [[Среден век|средниот век]], кога најважните фирентински благородници се забавувале играјќи додека носеле светли носии. Најважниот натпревар се одиграл на 17 февруари 1530 година, за време на опсадата на Фиренца. Тој ден [[Папска Држава|папските трупи го]] опседнале градот додека Фирентинците, со презир кон непријателите, решиле да ја играат играта без оглед на ситуацијата. Играта се игра на Пјаца ди Санта Кроче. Конструирана е привремена арена, со белила и поле за играње покриено со песок. Се одржува серија на натпревари меѓу четирите тима од секоја од ''quartiere'' (населба) во Фиренца во текот на крајот на јуни и почетокот на јули.<ref>[http://www.calciostorico.it/ Calcio Storico Fiorentino (Official site)] {{it}}</ref> Постојат четири екипи: Аѕури (светлосина), Бјанки (бела), Роси (црвена) и Верди (зелена). „Аѕурите“ се од четвртина на Санта Кроче, Бјанки од четвртина на Санто Спирто, Верди се од Сан Џовани и Роси од Санта Марија Новела. === Спорт === [[Податотека:Soccer_in_Florence,_Italy,_2007.jpg|мини| [[Стадион Артемио Франки]]]] Во [[Фудбал|асоцијација,]] Фиренца е претставена од [[ФК Фјорентина]], која игра во [[Серија А]], највисоката лига на [[Фудбалот во Италија|системот]] на [[Фудбалот во Италија|италијанската фудбалска лига]]. [[ФК Фјорентина]] има освоено две шампионски титули во Италија, во 1956 и 1969 година и 6 купа на Италија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.footballhistory.org/club/fiorentina.html|title=FootballHistory.org|work=ACF Fiorentina|publisher=Martin Wahl|accessdate=10 October 2019}}</ref> од нивното формирање во 1926 година. Тие ги играат своите игри на [[Стадион Артемио Франки|стадионот „Артемио Франки“]], кој има капацитет за 47.282 гледачи. Женскиот тим на ФК Фиорентина го освои фудбалското италијанско првенство во женската асоцијација во сезоната 2016/2017. Градот е дом на Centro Tecnico Federale di Coverciano (превод: Технички Центар на Коверчано), во Коверчано, Фиренца, главниот полигон на [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]] и техничкиот оддел на [[Фудбалска федерација на Италија|Италијанската фудбалска федерација]] . Фиренца била избрана за домаќин на Светското првенство во велосипедизам УЦИ во 2013 година. Од 2017 година, Фиренца е застапена и во Ечеленца, највисоко ниво во системот на рагби-унијата во Италија, од страна на И Медичеи, кој е клуб основан во 2015 година со спојување на постарите одреди на И Кавалиери (од Прато) и Фиренце Рагби 1931. И Медичеи го освоив првенството во Серија А во 2016/2017 и бев промовиран во Екцеленца за сезоната 2017/2018. Рари Нант Флорентија е успешен [[ватерполо]] клуб со седиште во Фиренца; и нејзините машки и женски екипи имаат освоено неколку шампионски титули во Италија, а женските екипи имаат и европски титули во своите палмари. == Образование == [[Податотека:Rettorato_firenze,_aula_magna_02.JPG|десно|мини|220x220пкс| Аудиториум на ректоратот на Универзитетот во Фиренца]] [[Податотека:Националната библиотека Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze.jpg|мини|Националната библиотека (Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze)]] Универзитетот во Фиренца првпат е основан во 1321 година, а бил признат од [[Папа Климент VI|папата Климент VI]] во 1349 година. Во 2019 година, над 50.000 студенти биле запишани на универзитетот. Неколку американски универзитети се домаќини на кампусот во Фиренца, вклучувајќи ги универзитетот во Њујорк, Колеџот Марист, Пепердин, Стенфорд, Држава Флорида и Вејмс Медисон. Над 8.000 американски студенти се запишани на студии во Фиренца.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://aacupi.org/|title=Association of American College and University Programs in Italy|work=Association of American College and University Programs in Italy|language=en|accessdate=2019-09-22}}</ref> Приватното училиште, Чентро Макијавели, кое предава италијански јазик и култура на странци, се наоѓа во Пјаца Санто Спирито во Фиренца. == Транспорт == === Автомобили === Центарот на Фиренца е затворен за прекумерен сообраќај, иако влегуваат автобуси, такси и жители со соодветни дозволи. Оваа област обично се нарекува ZTL (''Zona Traffico Limitato''), во превод (зона за ограничен сообраќај) која е поделена на неколку под-подсекции.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.italyperfect.com/blog/the-ztl-avoid-restricted-traffic-zones-fines-in-italy.html|title=The ZTL – Avoid Restricted Traffic Zones & Fines in Italy – Italy Perfect Travel Blog|date=2015-06-16|work=Italy Perfect Travel Blog|access-date=2018-02-03|language=en-US}}</ref> Затоа, жителите на една делница ќе можат да возат само во нивниот округ, а можеби и во некои околни. Автомобилите без дозволи имаат дозвола да влезат по 7.30 часот&nbsp;попладне, или пред 7.30 часот. Правилата се менуваат за време на летото исполнето со туристи, ставајќи повеќе ограничувања за тоа каде може да се влегува и излегува.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florence-on-line.com/maps-of-florence/florence-driving-map-ztl.html|title=Florence Driving Map, the ZTL explained : Florence on Line|work=www.florence-on-line.com|language=en|accessdate=2018-02-03}}</ref> === Автобуси === [[Податотека:Tramvia_firenze_sirio.jpg|десно|мини| Трамвај Сирио во Фиренца]] [[Податотека:Железничката станица Санта Марија Новела.jpg|мини|Железничката станица Фиренце Санта Марија Новела (италијански: Firenze Santa Maria Novella)]] [[Податотека:Firenze_-_mappa_rete_tranviaria.png|мини|Мапа на трасата на трамвајот]] Главната мрежа за јавни транзити во градот е управувана од автобуската компанија АТАФ и Ли-неа. Поединечните билети или лиценцата наречена Карта Агиле (Carta Agile) со повеќе возења, се купуваат однапред и мора да се потврдат еднаш. Овие билети можат да се користат во автобусите на АТАФ и Ли-неа, Трамвија и локалните возови од втора класа само во рамките на градските железнички станици. Билетите за воз мора да бидат потврдени пред да се качат. Главната автобуска станица е веднаш до железничката станица Санта Марија Новела. Трениталија управува со возови помеѓу железничките станици во градот и до другите одредишта низ Италија и Европа. Централната железничка станица, Санта Марија Новела, е оддалечена околу 500 м северозападно од Пјаца дел Дуомо. Постојат уште две важни станици: Кампо ди Марте и Рифреди. Позастапени се рутите Фиренца - Пиза, Фиренца - Виареџо и Фиренца-Арецо (долж главната линија до Рим). Другите локални железници ја поврзуваат Фиренца со Борго Сан Лоренцо во областа Муџело (железничка станица Фаентина) и [[Сиена]]. На долго растојание од 10 километри автобусите ги управуваат компаниите СИТА, Копит и КАП. Транзитните компании сместуваат и патници од аеродромот „Америго Веспучи“, што се наоѓа на 5 километри западно од центарот на градот и кој има закажано услуги управувани од најголемите европски превозници. === Трамвај === Во обид да се намали загадувањето на воздухот и сообраќајот на автомобили во градот, во тек е изградба на повеќелиниска трамвајска мрежа наречена ''Трамвија''. Првата линија започна со работа на 14 февруари 2010 година и ја поврзува примарната меѓуградска железничка станица во Фиренца (Санта Марија Новела) со југозападното предградие Скандичи. Оваа линија изнесува 7.4 км по должина и има 14 постојки. Изградбата на втората линија започна на 5 ноември 2011 година, изградбата била запрена поради тешкотиите на изведувачите и повторно започнала во 2014 година со отворање на новата линија на 11 февруари 2019 година. Оваа втора линија го поврзува аеродромот во Фиренца со центарот на градот. Трета линија (од Санта Марија Новела до областа Кареџи, каде се наоѓа најважните болница во Фиренца).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gestramvia.it/home.html|title=Arriva La Tramvia (in Italian)|publisher=GEST|accessdate=11 December 2011|archive-date=2013-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20131008000903/http://www.gestramvia.it/home.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/amm/piani_e_progetti/Tramvia.html|title=Tramvia – Il Sistema Tramviario Fiorentino|archive-url=https://web.archive.org/web/20120202152941/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/amm/piani_e_progetti/Tramvia.html|archive-date=2 February 2012|accessdate=11 December 2011}}, Tramvia page of Florence's city government web site (in Italian).</ref><ref>[[Trams in Florence]], Wikipedia article "Florence tramway"</ref>  === Статистика за јавен превоз во Фиренца === Просечното време што луѓето го поминуваат патувајќи со јавен превоз во Фиренца, на пример до и од работа, во еден работен ден е 59 мин. 13% од возачите на јавен превоз возат повеќе од 2 часа секој ден. Просечното време што луѓето го чекаат на постојка или станица за јавен превоз е 14 минути, додека 22% од возачите чекаат над 20 минути во просек секој ден. Просечното растојание што луѓето обично го возат на едно патување со јавен превоз е 4,1&nbsp;км, додека 3% патуваат над 12&nbsp;км во една насока.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://moovitapp.com/insights/en/Moovit_Insights_Public_Transit_Index_Italy_Firenze-2022|title=Firenze Public Transportation Statistics|publisher=Global Public Transit Index by Moovit|accessdate=19 June 2017}} [[File:CC-BY_icon.svg|50x50пкс]] Material was copied from this source, which is available under a [[creativecommons:by/4.0/|Creative Commons Attribution 4.0 International License]].</ref> === Железничка станица === [[Податотека:Воз на италијанската железничка агенција Трениталиа (Trenitalia).jpg|мини|Воз на железниците Трениталиа (Trenitalia) на станицата Санта Марија Новела]] Железничката станица Фиренце Санта Марија Новела е главната национална и меѓународна железничка станица во Фиренца и ја користат 59&nbsp;милиони луѓе секоја година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.grandistazioni.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=84db47db3c09a110VgnVCM1000003f16f90aRCRD|title=Grandi Stazioni – Firenze S. Maria Novella|publisher=Grandistazioni.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20180509145137/http://www.grandistazioni.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=84db47db3c09a110VgnVCM1000003f16f90aRCRD|archive-date=9 May 2018|accessdate=22 June 2009}}</ref> Зградата, дизајнирана од Џовани Микелучи, е изградена во стил на ''италијански рационализам'' и е една од најголемите рационалистички згради во Италија. Сместено е на ''Пјаца дела Стационе'', во близина на Фортеца да Басо (ремек-дело на воената ренесансна архитектура <ref name="city-getaway">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.city-getaway.com/en/guide/informations/12/Florence|title=Florence travel information &#124; Holiday apartment near Ducati Museum|publisher=city-getaway.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20141027213134/http://www.city-getaway.com/en/guide/informations/12/Florence|archive-date=27 October 2014|accessdate=27 October 2014}}</ref> ) и Виали ди Чирконвалационе, и пред Базиликата на апсидата на Санта Марија Новела од каде го носи своето име . Како и бројни возови со голема брзина до големите италијански градови, Фиренца, се служат со меѓународни услуги за спиење преку ноќ до Минхен и Виена, управувани од австриските железници (ÖBB). Во тек е изградба на нова брза железничка станица и договорено е да биде во функција до 2015 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/TAV/report_17_1-15ottobre.pdf|title=Report Quindiciale N. 17|publisher=Rete Ferroviaria Italiana|archive-url=https://web.archive.org/web/20120509035906/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/TAV/report_17_1-15ottobre.pdf|archive-date=9 May 2012|accessdate=11 December 2011}}</ref> Планирано е да се поврзе со аеродромот Веспучи, железничката станица Санта Марија Новела и со центарот на градот со втората линија на Трамвија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/tramvia/Parte_02.pdf|title=Descrizione Della Linea 2|publisher=Comune di Firenze|archive-url=https://web.archive.org/web/20120509035947/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/tramvia/Parte_02.pdf|archive-date=9 May 2012|accessdate=11 December 2011}}</ref> Архитектонските фирми Фостер+ Партнерс и Ланчиети Псалева Џиордо и сор. ја дизајнирале оваа нова железничка станица.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fosterandpartners.com/Projects/1194/Default.aspx|title=Florence TAV Station|publisher=Foster + Partners|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127000151/http://www.fosterandpartners.com/Projects/1194/Default.aspx|archive-date=27 November 2011|accessdate=11 December 2011}}</ref> === Аеродром === [[Податотека:Florence_-_Peretola_(Amerigo_Vespucci)_(FLR_-_LIRQ)_AN0591245.jpg|мини|Аеродромoт во Фиренца]] Аеродромот во Фиренца, Перетола, е еден од двата главни аеродрома во регионот на Тоскана, иако не се користи многу од популарните авиокомпании. Другиот аеродром во регионот на Тоскана е меѓународниот аеродром „Галилео Галилеј“ во Пиза. === Mobike (споделување велосипед) === [[Податотека:Mobike_Lites_at_Parco_delle_Cascine,_Florence.jpg|мини|Mobikes во Парко деле Кашине, Фиренца]] Мобајк, кинеска компанија за [[Систем за изнајмување велосипеди|споделување велосипеди]], работи во Фиренца од јули 2017 година. Од 2019 година, компанијата работи со 4.000 велосипеди во Фиренца. Корисниците го скенираат QR-кодот на велосипедот користејќи ја апликацијата Мобајк и го завршуваат возењето со паркирање на работ на тротоарот. Велосипедите имаат фиксна цена од 1 € на секои 20 минути. Бидејќи Мобајк е систем за споделување на велосипеди без станици, тој не обезбедува станици, затоа велосипедите можат да бидат оставени скоро насекаде. == Меѓународни односи == === Збратимени градови === Фиренца е [[Збратимени градови|збратимена]] со:<ref name="GL">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.fi.it/export/sites/retecivica/comune_firenze/relazioni_internazionali_cooperazione/gemellaggi.html|title=Gemellaggi, Patti di amicizia e di fratellanza|publisher=Comune di Firenze|language=it|accessdate=28 August 2015}}</ref> {{div col|colwidth=22em}} * {{flagdeco|PSE}} [[Витлеем]], [[State of Palestine|Плестина]]<ref name=GL/><ref name="BethlehemTwinning">{{cite web|url=http://www.bethlehem-city.org/Twining.php |title=Bethlehem Municipality |publisher=bethlehem-city.org |access-date=10 October 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100724140854/http://www.bethlehem-city.org/Twining.php |archive-date=24 July 2010 }}</ref> * {{flagdeco|HUN}} [[Будимпешта]], Унгарија<ref name=GL/> * {{flagdeco|DEU}} [[Дрезден]], Германија<ref name=GL/><ref name="Dresden">{{cite web|url=http://www.dresden.de/en/02/11/c_03.php |title=''Dresden – Partner Cities'' |publisher=Landeshauptstadt Dresden |access-date=29 December 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081016001550/http://www.dresden.de/en/02/11/c_03.php |archive-date=16 October 2008 }}</ref> * {{flagdeco|GBR}} [[Единбург]], Шкотска, ОК<ref name=GL/><ref name="Edinburgh twinning">{{cite web|url=http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |title=Twin and Partner Cities |publisher=City of Edinburgh Council |access-date=16 January 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120614133841/http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |archive-date=14 June 2012 }}</ref> * {{flagdeco|MAR}} [[Фез]], Мароко<ref name=GL/> * {{flagdeco|IRN}} [[Ишфан]], Иран<ref name=GL/> * {{flagdeco|DEU}} [[Калес]], Германија<ref name=GL/> * {{flagdeco|UKR}} [[Киев]], Украина<ref name=GL/> * {{flagdeco|KWT}} [[Кувајт]], Кувајт<ref name=GL/> * {{flagdeco|JPN}} [[Кјото]], Јапонија<ref name=GL/><ref name="Kyoto twinnings">{{cite web|url=http://www.city.kyoto.lg.jp/sogo/page/0000083407.html |title=Sister Cities of Kyoto City |access-date=21 January 2014 |publisher=City of Kyoto |archive-url=https://web.archive.org/web/20140121151906/http://www.city.kyoto.lg.jp/sogo/page/0000083407.html |archive-date=21 January 2014 |url-status=live}}</ref> * {{flagdeco|PRC}} [[Нанџинг]], Кина<ref name=GL/> * {{flagdeco|ISR}} [[Назарет]], Израел<ref name=GL/> * {{flagdeco|USA}} [[Филаделфија, Пенсилванија]], САД<ref name=GL/><ref>{{cite web |url=http://www.ivc.org/florence__italy |title=Florence, Italy |publisher=Ivc.org |access-date=26 June 2009 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20120905180345/http://www.ivc.org/florence__italy |archive-date=5 September 2012}}</ref> * {{flagdeco|MEX}} [[Пуебла]], Мексико<ref name=GL/> * {{flagdeco|FRA}} [[Реимс]], Франција<ref name=GL/> * {{flagdeco|LAT}} [[Рига]], Латвија<ref name=GL/><ref>{{cite web|url=http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |title=Twin cities of Riga |publisher=[[Riga City Council]] |access-date=27 July 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081204021323/http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |archive-date=4 December 2008}}</ref> * {{flagdeco|BRA}} [[Салвадор, Баија|Салвадор]], Бразил<ref name=GL/> * {{знамеикона|UZB}} [[Самарканд]], Узбекистан * {{flagdeco|AUS}} [[Сиднеј]], Австралија<ref name=GL/> * {{flagdeco|ALB}} [[Тирана]], Албанија<ref name="International relations">{{cite web|url=http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |title=Twinning Cities: International Relations (NB Florence is listed as 'Firenze') |access-date=23 June 2009 |work=Municipality of Tirana |publisher=tirana.gov.al |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111010042121/http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |archive-date=10 October 2011}}</ref> * {{flagdeco|FIN}} [[Турку]], Финска<ref name=GL/> * {{flagdeco|ESP}} [[Ваљадолид]], Шпанија<ref name=GL/> {{div col end}} == Значајни жители == [[Податотека:Santi_di_Tito_-_Niccolo_Machiavelli's_portrait_headcrop.jpg|мини| [[Николо Макијавели]]]] [[Податотека:Lorenzo_de_Medici.jpg|мини| [[Лоренцо де Медичи]]]] [[Податотека:Portrait_de_Dante.jpg|мини| [[Данте Алигиери]]]] [[Податотека:Portrait_of_Amerigo_Vespucci.jpg|мини| [[Америго Веспучи]]]] * Антонија од Фиренца, светица * Агнес од Монтепулчано, [[Светец|светица]] * Харолд Актон, автор и естет * Џон Аргиропулос, научник * [[Леон Батиста Алберти|Леоне Батиста Алберти]], полиматематичар * [[Данте Алигиери]], поет * [[Џовани Бокачо]], поет * Балдасар Бонаиути, хроничар од 14 век * [[Сандро Ботичели]], сликар * Аурелијано Брандолини, агроном и научник за соработка во развој * [[Роберт Браунинг]] и [[Елизабет Барет Браунинг]], англиски поети од 19 век * [[Филипо Брунелески]], архитект * [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]] Буонароти, вајар, сликар, автор на таванот на Систинската капела и ''Дејвид'' * Франческо Казагранде, велосипедист * [[Роберто Кавали]], моден творец * [[Карло Колоди]], писател * Енрико Ковери, моден творец * [[Донатело]], [[Вајарство|вајар]] * Оријана Фалачи, новинарка и авторка * Салваторе Ферагамо, моден творец и чевлар * Мајк Франсис (роден Франческо Пучиони), пејач и композитор * Силпа Бирасри (роден Корадо Фероци), вајар, заслужен за главната фигура на модерната уметност во Тајланд.<ref name="su">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.journal.su.ac.th/index.php/suij/article/viewFile/40/40|title=Special Note : Professor Silpa Bhirasri's Life and Works|publisher=journal.su.ac.th|archive-url=https://web.archive.org/web/20111008023125/http://www.journal.su.ac.th/index.php/suij/article/viewFile/40/40|archive-date=8 October 2011|accessdate=27 October 2014}}</ref> * Семејство Фрескобалди, познати банкари и производители на вино * [[Галилео Галилеј]], италијански физичар, астроном и филозоф * Џото, сликар, вајар и архитект на почетокот на 14 век * Лоренцо Гиберти, [[Вајарство|вајар]] * Гучио Гучи, основач на етикетата [[Gucci|Гучи]] * Бруно Иноценти, вајар * Роберт Лоуел, поет * [[Николо Макијавели]], поет, филозоф и политички мислител, автор на ''[[Владетелот|„Владетелот“]]'' и ''„Дискурси“'' * Масачо, сликар * Роуз МекГован, глумица родена во Фиренца * Семејство [[Медичи]] * Џироламо Меи, историчар и хуманист * Антонио Меучи, пронаоѓач на телефонот * [[Флоренс Најтингел|Флоренс Најтингејл]], пионер на модерната медицинска сестра и статистичар * Вирџинија Олдоини, грофицата од Кастиљоне, рана фотографска уметност, таен агент и куртизана * Валерио Профондавале, [[Фландрија|фламански]] сликар * Џулио Раках (1909–1965), италијанско-израелски математичар и физичар; Вршител на должноста претседател на [[Еврејски универзитет во Ерусалим|хебрејскиот универзитет во Ерусалим]] * [[Рафаел]], сликар * Ана Сарфати, автор за деца * Џироламо Савонарола, реформатор * Адријана Серони, политичар * Џовани Спадолини, политичар * Антонио Скуарчалупи, оргулар и композитор * [[Еванџелиста Торичели|Евангелиста Торичели]], италијански физичар * Ана Тонели (околу 1763–1846), родена сликарка на портрети Фиренца кон крајот на 17 век и почетокот на 18 век.<ref name=":0">{{Наведена книга|url=http://www.pastellists.com/Articles/TONELLI.pdf|title=Dictionary of Pastellists Before 1800|last=Jeffares|first=Neil|date=2019|edition=online}}</ref> * [[Џорџо Вазари|Џорџо Васари]], сликар, архитект и историчар * [[Америго Веспучи]], истражувач и картограф, имењак на [[Америка]] * [[Леонардо да Винчи]], полиматематичар * Лиза дел Џокондо, модел на ''[[Мона Лиза]]'' * Џорџо Антонучи, лекар, психоаналитичар и меѓународна референца за преиспитување на основата на психијатријата == Поврзано == * [[Европски Универзитетски Институт]] * [[Список на историски држави на Италија]] * [[Список на плоштади во Фиренца]] * [[:Категорија: Згради и градби во Фиренца]] == Наводи == {{Наводи}} == Литература == {{refbegin|colwidth=30em}} * Niccolò Machiavelli. ''[[Florentine Histories]]'' * {{наведена книга|title=Renaissance Florence|last=Brucker|first=Gene A.|year=1983}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/societyofrenaiss00bruc|title=The Society of Renaissance Florence: A Documentary Study|last=Brucker|first=Gene A.|year=1971|url-access=registration}} * {{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=sdekGAAACAAJ|title=Travellers Florence & Tuscany, 3rd: Guides to Destinations Worldwide|last=Chamberlin|first=Russell|date=22 May 2008|publisher=Thomas Cook Publishing|isbn=978-1-84157-844-6|access-date=11 March 2010}} * Chaney, Edward (2003), ''A Traveller's Companion to Florence''. * {{наведена книга|title=The Building of Renaissance Florence: An Economic and Social History|last=Goldthwaite|first=Richard A.|year=1982}} * {{наведена книга|title=The House of Medici: Its Rise and Fall|last=Hibbert|first=Christopher|year=1999}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/cityofflorencehi00lewi|title=The City of Florence: Historical Vistas and Personal Sightings|last=Lewis|first=R.W.B.|year=1996|url-access=registration}} * {{наведена книга|title=A History of Florence 1200–1575|last=Najemy|first=John|year=2006}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/historyofflorenc0000sche|title=History of Florence: From the Founding of the City Through the Renaissance|last=Schevill|first=Ferdinand|year=1936|url-access=registration}} * {{наведена книга|title=Public Life in Renaissance Florence|last=Trexler|first=Richard C.|year=1991}} * Ferdinand Schevill, ''History of Florence: From the Founding of the City Through the Renaissance'' (Frederick Ungar, 1936) is the standard overall history of Florence. * {{наведена книга|url=http://shop.getty.edu/products/florence-at-the-dawn-of-the-renaissance-978-1606061268|title=Florence at the Dawn of the Renaissance: Painting and Illumination, 1300–1500|last=Sciacca|first=Christine|publisher=Getty Publications|year=2012|isbn=978-1-60606-126-8|access-date=12 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20120920044914/http://shop.getty.edu/products/florence-at-the-dawn-of-the-renaissance-978-1606061268|archive-date=20 September 2012|url-status=dead}} {{Refend}} == Надворешни врски == * [http://www.florenceartmuseums.com/ Музеj на уметност во Фиренца] * [https://web.archive.org/web/20110515183430/http://www.glenndixon.org/Florence.html Големата ренесанса во Фиренца - Видео] * [https://whc.unesco.org/en/list/174/video Видео од УНЕСКО] [[Категорија:Универзитетски градови во Италија]] [[Категорија:Поранешни престолнини]] [[Категорија:Фиренца]] [[Категорија:Статии со микроформати hAudio]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] [[Категорија:Градови во Тоскана]] [[Категорија:Населени места основани во 1 век п.н.е.]] 129uwxmot2z55k4811wjvs493n9k51q 5299978 5299967 2024-12-03T15:15:24Z BosaFi 115936 5299978 wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{Инфокутија Општина во Италија|name=Фиренца|image_flag=Flag of Florence.svg|istat=048017|saint=[[Јован Крстител]]|day=24 јуни|website={{Official website|http://www.comune.firenze.it}}|imagesize=270px|image_alt=|shield_alt=|telephone=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=Tuscany#Italy#Europe|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|46|17|N|11|15|15|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|postal_code=50121–50145|population_total=383083|native_name=''Firenze''|region=[[Тоскана]]|official_name=Comune di Firenze|image_skyline=Collage Firenze.jpg|image_caption=Колаж на Фиренца каде што се гледаат [[Галерија Уфици]] (лево), следува [[Палацо Пити]], поглед на зајдисонце на градот и [[Фонтаната на Нептун, Фиренца|Фонтана Нептун]] во [[Пјаца дела Сињорија]].|image_shield=FlorenceCoA.svg|image_map=|pushpin_label_position=|frazioni=|population_as_of=30 June 2016|mayor=[[Дарио Нардела]]|mayor_party=[[Демократска Партија (Италија)|ПД - Демократска Партија, на италијански: Partito Democratico PD]]|elevation_footnotes=|elevation_m=50|area_footnotes=|area_total_km2=102.41|population_footnotes=<ref>{{cite web |url=http://demo.istat.it/bil2015/index.html |title=Bilancio demografico anno 2015 e popolazione residente al 31 dicembre; Comune: Firenze |at=Select: Italia Centrale/Toscana/Firenze/Firenze |publisher=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]] |accessdate=24 јануари 2021 |archive-date=2021-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210213115326/http://demo.istat.it/bil2015/index.html |url-status=dead }}</ref>|area_code=055}}'''Фиренца''' ({{Lang-it|Firenze}}) е сместена во Централна [[Италија]] и е главен град на [[Тоскана|покраината Тоскана]]. Тоа е најнаселениот град во Тоскана, со 383.084 жители во 2013 година, и над 1.520.000 во нејзината метрополитанска област.<ref>Bilancio demografico anno 2013, dati [http://demo.istat.it/ ISTAT]</ref> Фиренца била центар на [[Среден век|средновековната]] [[Европа|европска]] трговија, финансии и еден од најбогатите градови од таа ера.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://search.barnesandnoble.com/Economy-of-Renaissance-Florence/Richard-A-Goldthwaite/e/9780801889820|title=Economy of Renaissance Florence, Richard A. Goldthwaite, Book – Barnes & Noble|date=23 April 2009|publisher=Search.barnesandnoble.com|accessdate=22 January 2010|archive-date=2010-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20100404082637/http://search.barnesandnoble.com/Economy-of-Renaissance-Florence/Richard-A-Goldthwaite/e/9780801889820|url-status=dead}}</ref> Според многу академици<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/tag/firenze-del-rinascimento/|title=Firenze-del-rinascimento: Documenti, foto e citazioni nell'Enciclopedia Treccani}}</ref> е родното место на [[ренесанса]]та и е наречена „[[Атина]] на [[Среден век|средниот век]]“.<ref>Spencer Baynes, L.L.D., and [[William Robertson Smith|W. Robertson Smith]], L.L.D., ''Encyclopædia Britannica''. Akron, Ohio: The Werner Company, 1907: p. 675</ref> Нејзината бурна политичка историја вклучува периоди на владеење од моќното семејство [[Медичи]] и бројни религиозни и републички револуции.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/renaissanceflore00bruc_0|title=Renaissance Florence|last=Brucker|first=Gene A.|publisher=Wiley|year=1969|isbn=978-0520046955|location=New York|page=[https://archive.org/details/renaissanceflore00bruc_0/page/23 23]|url-access=registration}}</ref> Од 1865 до 1871 година градот служел како главен град на [[Кралство Италија|Кралството Италија]] (основан во 1861 година). Фирентинскиот дијалект ја формирал основата на [[Италијански јазик|стандардниот италијански јазик]] и тој станал јазик на културата низ цела Италија <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/storia-della-lingua_(Enciclopedia-dell'Italiano)/|title=storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'|publisher=Treccani.it|accessdate=28 October 2017}}</ref> благодарение на престижот на ремек-делата од [[Данте Алигиери]], [[Франческо Петрарка]], [[Џовани Бокачо]], [[Николо Макијавели]] и Франческо Гвичардини. Градот привлекува милиони туристи годишно, а УНЕСКО го прогласил историскиот центар на Фиренца за [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] во 1982 година. Градот е познат по својата култура, ренесансна уметност и архитектура и споменици. Градот исто така содржи бројни музеи и уметнички галерии, како што се [[Уфици|галеријата „Уфици“]] и „ Палацо Пити“, и сè уште има влијание во областите на уметноста, културата и политиката. Поради уметничкото и архитектонско наследство на Фиренца, ''Форбс'' го рангираше како еден од најубавите градови во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/2010/01/22/paris-london-travel-lifestyle-travel-tourism-new-york-top-ten-cities.html|title=World's Most Beautiful Cities|last=Tim Kiladze|date=22 January 2010|work=Forbes|accessdate=12 April 2011}}</ref> Фиренца игра важна улога во италијанската мода, и е рангирана во првите 15 [[Престолнина на модата|модни метрополи]] на светот според Глобалниот јазичен монитор;<ref name="languagemonitor">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.languagemonitor.com/fashion-capitals/paris-towers-over-world-of-fashion-as-top-global-fashion-capital-for-2015/|title=Paris Towers Over World of Fashion as Top Global Fashion Capital for 2015|date=2017-07-06|publisher=Languagemonitor.com|accessdate=20 January 2016}}</ref> дополнително, тоа е голем национален економски центар како и туристички и индустриски центар. Во 2008 година градот имаше 17-ти највисок просечен приход во [[Италија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|title=La classifica dei redditi nei comuni capoluogo di provincia|publisher=Il Sole 24 ORE|accessdate=9 October 2013|archive-date=2011-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20110512174557/http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|url-status=dead}}</ref> == Историја == [[Податотека:Colored_woodcut_town_view_of_Florence.jpg|мини|Поглед на Фиренца од Хартман Шедел, објавено во 1493 година]] [[Податотека:Поглед од кулата Џото кон куполата на Катедралата Санта Марија дел Фиоре.jpg|мини|Поглед од кулата Џото кон куполата на Катедралата Санта Марија дел Фиоре]] Фиренца води потекло од римско доба, а подоцна, по подолг период процветува како трговска и банкарска средновековна општина, е родно место на италијанската ренесанса. Таа била политички, економски и културен центар и еден од најважните градови во Европа и светот од XIV до XVI век.<ref name="britannica.com">{{наведена енциклопедија}}</ref> Јазикот што се зборувал во градот во текот на XIV век станал прифатен како модел, кој што станал [[италијански јазик]]. Благодарение на делата, особено на Тосканците [[Данте Алигиери|Данте]], [[Франческо Петрарка|Петрарка]] и [[Џовани Бокачо|Бокачо]], фирентинскиот дијалект, пред сè, локалните дијалекти, биле усвоени како основа за национален литературен јазик.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://italian.about.com/library/weekly/aa060699a.htm|title=History of the Italian Language|publisher=italian.about.com|accessdate=28 September 2010}}</ref> Почнувајќи од доцниот [[среден век]], парите од Фиренца - во форма на златен флорин - го финансирале развојот на индустријата низ цела Европа, од [[Велика Британија]] до [[Бриж]], до [[Лион]] и [[Унгарија]]. Фирентинските банкари ги финансирале англиските кралеви за време на [[Стогодишна војна|стогодишната војна]]. Тие исто така го финансирале папството, вклучително и изградбата на нивниот [[Авињонско папство|привремен главен град Авињон]] и, по нивното враќање во Рим, реконструкцијата и ренесансното разубавување на Рим. Фиренца била дом на Медичи, едно од најважните благородни семејства во европската историја. [[Лоренцо де Медичи]] се сметал за политички и културен мозок на Италија кон крајот на 15 век. Два члена на семејството биле [[Папа|папи]] на почетокот на 16 век: [[Папа Лав X|Лав X]] и [[Папа Климент VII|Климент VII]]. [[Катерина Медичи]] се омажила за францускиот крал [[Анри II]] и, по неговата смрт во 1559 година, владеела како регент во Франција. [[Марија Медичи|Марија де Медичи се]] омажила [[Анри IV|за францускиот Анри IV]] и го родила идниот крал [[Луј XIII]]. Медичи владееле како Големи војводи од Тоскана, почнувајќи од Козимо I де Медичи во 1569 година и завршувајќи со смртта на Џан Гастоне де Медичи во 1737 година. === Римско потекло === {{Цитат во кутија|width=17em|align=Right|bgcolor=#B0C4DE|title=Историска позадина|fontsize=80%|quote=[[File:Consul et lictores.png|15px]] [[Римска Република]] 59–27 п.н.е. <br/> [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Римско Царство]] 27 п.н.е. – 285 н.е.<br/> [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|15px]] [[Западно Римско Царство]] 285–476 <br/> {{знаменце|Odovacar Ravenna 477.jpg}} [[Одоацер|Кралството на Одоацер]] 476–493 <br/> {{знаменце|Teodorico re dei Goti (493-526).png}} [[Остроготско Кралство]] 493–553 <br/> [[File:Simple Labarum.svg|12px]] [[Византиска Империја|Источна Римска Империја]] 553–568 <br/> [[File:Corona ferrea monza (heraldry).svg|15px]] [[Кралство на Ломбардите|Ломбардско Кралство]] 570–773 <br/> [[File:Charlemagne autograph.svg|15px]] [[Каролинска Империја]] 774–797 <br/> [[File:Corona ferrea monza (heraldry).svg|15px]] [[Кралство Италија (Свето Римско Царство)|Regnum Italiae]] 797–1001 <br/> [[File:Shield and Coat of Arms of the Holy Roman Emperor (c.1200-c.1300).svg|15px]] [[Тоскански Марш]] 1002–1115 <br/> [[File:Flag of Florence.svg|15px|border]] [[Република Фиренца]] 1115–1532 <br/> [[File:Coat of arms of the Grand Duchy of Tuscany (1562-1737).svg|15px]] [[Дукатот на Фиренца]] 1532–1569 <br/> [[File:Bandiera del granducato di Toscana (1562-1737 ).png|15px|border]] [[Гранд Дукатот на Фиренца]] 1569–1801 <br/> [[File:Etrurian Kingdom and War Flag with Great Royal Coat of Arms.svg|15px|border]] [[Кралство Етрурија]] 1801–1807 <br/> [[File:Flag of France.svg|15px|border]] [[Прво Француско Кралство]] 1807–1815 <br/> [[File:Flag of the Grand Duchy of Tuscany (1840).svg|15px|border]] [[Гранд Дукатот на Тоскана]] 1815–1859 <br/> [[File:Flag of Italy.svg|15px|border]] [[Обединети Провинции на Централна Италија]] 1859–1860 <br/> [[File:Flag of Italy (1861-1946).svg|15px|border]] [[Кралство Италија]] 1861–1946 <br/> [[File:Flag of Italy.svg|15px|border]] [[Италијанска Република]] 1946–денес}} [[Податотека:0092_-_Wien_-_Kunsthistorisches_Museum_-_Gaius_Julius_Caesar.jpg|десно|мини| [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар ја]] основал Фиренца во 59 година&nbsp;п.н.е.]] [[Податотека:Totila_fa_dstruggere_la_città_di_Firenze.jpg|мини| [[Готи|Готскиот]] крал Тотила ги руши ѕидовите на Фиренца во текот на готската војна : осветлување од Чиги ракописот на <nowiki><i id="mwiQ">Хрониката на Вилани</i></nowiki>]] [[Етрурци]]те во 9 - 8 век п.н.е.&nbsp;првично ја формирале малата населба Фиесоле (Faesulae на латински),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lonelyplanet.com/italy/florence/history|title=History of Florence – Lonely Planet Travel Information|last=Planet|first=Lonely|work=lonelyplanet.com|accessdate=2021-01-28|archive-date=2020-11-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20201111232926/https://www.lonelyplanet.com/italy/florence/history|url-status=dead}}</ref> која била уништена од Луциус Корнелиус Сула во 80 година&nbsp;п.н.е. во одмазда за поддршката на фракцијата популари во Рим.  Сегашниот град Фиренца е основан од [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар]] во 59 година&nbsp;п.н.е. како населба за неговите војници ветерани и првично била именувана како ''Флуентија'', поради фактот што била изградена помеѓу две реки, која подоцна била променета во ''Флоренција'' („цветно“).<ref>Leonardo Bruni, ''History of the Florentine People'' I.1, 3</ref> Изграден е во стилот на [[воен логор]] со главните улици, ''кардо'' и ''декуманус'', пресекувајќи се на сегашната ''Пјаца дела Република'' . Сместена покрај ''Виа Касија'', главната рута помеѓу Рим и север, и во рамките на плодната долина на [[Арно (река)|Арно]], населбата брзо станала важен трговски центар. Со вековите што доаѓаат, градот доживеал бурни периоди на владеење на [[Остроготи]]те, времиња во кои градот често бил вознемируван од војување меѓу [[Остроготи]]те и [[Византија|Византијците]], што можел да предизвика пад на населението на околу 1.000 луѓе. Мирот се вратил под власта на Ломбард во 6 век. Фиренца била освоена од [[Карло Велики]] во 774 година и станала дел од Војводството Тоскана, со Лука како главен град. Населението повторно почнало да расте и трговијата напредувала. Во 854 година, Фиренца и Фиесоле биле обединети во една област.<ref>{{Наведена книга|title=Explore the World Nelles Pocket: Florence – Fiesole, Prato, Pistoia, San Gimignano, Voltera, Siena|last=Bleek|first=Ulrike|publisher=Gunter Nelles|location=Munich|pages=13}}</ref> === Втор милениум === [[Податотека:Firenze-sanminiato01.jpg|десно|мини| Базиликата Сан Минијато ал Монте]] Марграв Хуго ја избрал Фиренца за свој престој наместо Лука околу 1000 година. Златното доба на фирентинската уметност започнала од прилика тоа време. Во 1013 година започнала изградбата на базиликата Сан Минијато ал Монте. Надворешноста на црквата е преработена во [[Романска архитектура|романески стил]] помеѓу 1059 и 1128 година. Во 1100 година, Фиренца била „ Комуна “, што значи град-држава. Примарниот ресурс на градот била реката [[Арно (река)|Арно]], обезбедувајќи моќ и пристап за индустријата (главно текстилна индустрија) и пристап до Средоземното море за меѓународна трговија. Друг одличен извор на сила била нејзината работлива трговска заедница. Вештините на фирентинското трговско банкарство станале признати во Европа откако на средновековните саеми донеле решителни финансиски иновации (на пр. меници,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/13484709|title=Cradle of capitalism|date=16 April 2009|work=The Economist|access-date=16 October 2016|issn=0013-0613}}</ref> двоен систем на книговодство ). Овој период, исто така, го видел затемнувањето на поранешниот моќен соперник на Фиренца [[Пиза]] (поразен од Џенова во 1284 година и потчинет од Фиренца во 1406 година), и извршување на моќта на [[Меркантилизам|трговската]] елита по анти-аристократското движење, предводено од Џано дела Бела, што резултирало во збир на закони наречени Правила на правдата (1293).<ref>{{Наведено списание|last=Peters|first=Edward|date=1995|title=The Shadowy, Violent Perimeter: Dante Enters Florentine Political Life|journal=Dante Studies, with the Annual Report of the Dante Society|pages=69–87|jstor=40166507}}</ref> === Среден век и ренесанса === ==== Подемот на Медичи ==== [[Податотека:Leonardo_da_Vinci01.jpg|мини| Статуата на [[Леонардо да Винчи]] пред [[Уфици|галеријата Уфици]]]] Во екот на демографската експанзија околу 1325 година, бројката на урбаното население можно е да изнесувала дури 120.000 жители, а бројката на руралното население околу градот веројатно била близу 300.000.<ref>{{Наведено списание|last=Day|first=W.R.|date=3 January 2012|title=The population of Florence before the Black Death: survey and synthesis|journal=Journal of Medieval History|volume=28|issue=2|pages=93–129|doi=10.1016/S0304-4181(02)00002-7}}</ref> [[Црна смрт|Црната смрт]] од 1348 година ја намалила бројката на популацијата за повеќе од половина,<ref>"[http://www.brown.edu/Departments/Italian_Studies/dweb/plague/ Decameron Web, Boccaccio, Plague]". Brown University.</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/worldofgiottoc1200eime|title=The World of Giotto: c. 1267–1337|last=Eimerl|first=Sarel|publisher=Time-Life Books|others=et al|year=1967|isbn=0-900658-15-0|page=[https://archive.org/details/worldofgiottoc1200eime/page/n187 184]|url-access=registration}}</ref> се вели дека околу 25 000 жители биле заштитени од градската индустрија за [[волна]]: во 1345 година Фиренца била сцена на обид за штрајк од волнени чешери (''циомпи''), кои во 1378 година се кренале на краток бунт против олигархиското владеење во Бунтот на Сиомпи. По нивното сузбивање, Фиренца потпаднала под власта (1382-1434) на семејство Албици, кои станале жестоки соперници на Медичи. Во 15 век, Фиренца била меѓу најголемите градови во Европа со 60.000 жители и се сметала за богата и економски успешна.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/monalisarevealed00pall/page/17|title=Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model|last=Pallanti, Giuseppe|publisher=Skira|year=2006|isbn=978-88-7624-659-3|location=Florence, Italy|pages=[https://archive.org/details/monalisarevealed00pall/page/17 17, 23, 24]|url-access=registration}}</ref> [[Козимо де Медичи]] бил првиот член на семејството Медичи кој во суштина го контролирал градот позади сцената. Иако градот технички бил демократски видлив, неговата моќ доаѓала од огромната покровителна мрежа заедно со неговиот сојуз со новите имигранти, ''џенте нуова'' (нови луѓе). Фактот дека Медичи биле банкари на папата, исто така, придонел за нивно воздигнување. Козимо го наследил неговиот син [[Пјеро ди Козимо де Медичи|Пјеро]], кој наскоро потоа го наследи внукот на Козимо, [[Лоренцо де Медичи|Лоренцо]] во 1469 година. Лоренцо бил голем покровител на уметноста, нарачувајќи дела од [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]], [[Леонардо да Винчи]] и [[Сандро Ботичели|Ботичели]]. Лоренцо бил успешен поет и музичар и донел композитори и пејачи во Фиренца, вклучувајќи ги Александар Агрикола, Јоханес Гиселин и Хајнрих Исак. Според современите Фирентинци (и оттогаш), тој бил познат како „Лоренцо Величествениот“ (Лоренцо ил Магнифико). По смртта на Лоренцо де Медичи во 1492 година, го наследил неговиот син Пјеро II. Кога францускиот крал [[Шарл VIII|Шарл&nbsp;VIII]] ја нападнал [[северна Италија]], Пјеро II избрал да ѝ се спротивстави на неговата војска. Но, кога ја сфатил големината на француската војска пред портите на Пиза, морал да ги прифати понижувачките услови на францускиот крал. Ова ги натерало Фирентинците да се побунат и веднаш го протерале Пјеро II. Со неговото прогонство во 1494 година, првиот период на владеењето на Медичи завршил со обновување на републичката влада. ==== Савонарола, Макијавели и папите Медичи ==== [[File:Hanging_and_burning_of_Girolamo_Savonarola_in_Florence.jpg|врска=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hanging_and_burning_of_Girolamo_Savonarola_in_Florence.jpg|десно|мини|{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}[[Џироламо Савонарола]] изгорен на клада во 1498. [[:en:Palazzo Vecchio|Палацо Векио]] се наоѓа на центар десно.]] Во овој период, доминиканскиот фратар Џироламо Савонарола станал приор на манастирот Сан Марко во 1490 година. Тој бил познат по своите покани за покајание, осудувајќи го она што го сметал за раширен неморал и приврзаност кон материјалното богатство. Тој го пофалил прогонството на Медичи како дело на Бога, казнувајќи ги за нивната декаденција. Ја искористил можноста да ги спроведе политичките реформи што водат кон подемократско правило. Но, кога Савонарола јавно го обвинил [[Папа Александар VI|папата Александар Шести]] за корупција, му било забрането да зборува во јавност. Кога ја прекршил оваа забрана, тој бил екскомунициран. Фирентинците, уморни од неговите екстремни учења, се свртиле против него и го уапсиле. Тој бил осуден како еретик и изгорен на клада на плоштадот Пјаца дела Сињорија на 23 мај 1498 година. Втора личност со невообичаено акутен вид бил [[Николо Макијавели]], чии рецепти за регенерација на Фиренца под силно водство честопати се сметале за легитимизација на политичката експедитивност, па дури и неправилна работа. Со други зборови, Макијавели бил политички мислител, можеби најпознат по неговиот политички прирачник, насловен [[Владетелот|„Владетелот“]], што се однесува на владеењето и вршењето на власта. Нарачан од Медичи, Макијавели исто така ги напишал и фирентинските истории, историјата на градот. Флорентинците ги протерале Медичи по втор пат и повторно воспоставија република на 16 мај 1527 година. Обновени двапати со поддршка на [[Карло V (Свето Римско Царство)|царот Карло V]] и [[Папа Климент VII|папата Климент VII]] (Џулио де Медичи), Медичи во 1532 година станале наследни војводи на Фиренца, а во 1569 г. Големите војводи на Тоскана, владееле два века. Во цела Тоскана, само Република Лука (подоцна Војводство) и Кнежевството Пјомбино биле независни од Фиренца. === XVIII и XIX век === [[Податотека:Wenceslaus_Werlin-Leopold_II,_Holy_Roman_Emperor_and_his_family.jpg|мини| [[Леополд II|Леополд Втори, Светиот римски цар]] и неговото семејство. Леополд бил, од 1765 до 1790 година, Големиот војвода од Тоскана]] Истребувањето на династијата Медичи и пристапувањето на [[Франц I (Свето Римско Царство)|Франсис Стефан]], војводата од Лорен и сопруг на [[Марија Терезија|Марија Тереза од Австрија]] во 1737 година, довело до привремено вклучување на Тоскана на териториите на австриската круна. Станала територија на династијата Хабсбург-Лорен, кои биле заменети за Куќата во Бурбон-Парма во 1801 година. Од 1801 до 1807 година Фиренца била главен град на [[Наполеон Бонапарт|Наполеонската]] држава Кралство Етрурија. Бурбон-Парма биле сменети во декември 1807 година кога Тоскана беше припоена кон [[Прво Француско Царство|Франција]]. Фиренца била [[Префектура (Франција)|префектура]] на францускиот департман Арно од 1808 година до падот на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] во 1814 година. Династијата Хабсбург-Лореин била обновена на престолот во Тоскана на [[Виенски конгрес|Конгресот во Виена,]] но конечно била расчинета во 1859 година. Тоскана станала покраина на Кралството Италија во 1861 година. Фиренца го заменила [[Торино]] како главен град на Италија во 1865 година и во обид да го модернизира градот, стариот пазар на Пјаца дел Меркато Векио и многу средновековни куќи биле срушени и заменети со поформален план за улици со понови куќи. Пјаца (прво преименувана во Пјаца [[Виктор Емануел II|Виторио Емануеле&nbsp;II]], потоа Пјаца дела Република, сегашното име) бил значително проширен и беше изграден голем триумфален лак на западниот крај. Овој развој бил непопуларна мерка и била спречена да продолжи со напорите на неколку Британци и Американци кои живеле во градот. Ден денес во близина стои музеј што потсетува на уништувањето. Вториот главен град на земјата бил заменет од Рим шест години подоцна, откако повлекувањето на француските трупи дозволило заземање на Рим . [[Податотека:SanMiniatoAlMonte-Cimetiere.jpg|мини|''Порте Санте гробишта'', место каде што се погребани важни историски лишности од Фиренца]] === ХХ век === За време на Втората светска војна, градот доживеал едногодишна германска окупација (1943–1944), како дел од Италијанската социјална република. Хитлер го прогласил за отворен град на 3 јули 1944 година кога се доближувале трупите на британската осма армија .<ref>[https://trove.nla.gov.au/newspaper/article/2681509 July 3, 1944 newspaper archive]</ref> На почетокот на август, Германците што се повлекле одлучиле да ги срушат сите мостови по должината на [[Арно (река)|Арно,]] што го поврзува округот Олтрарно со остатокот од градот, што им го отежнува минувањето на трупите на 8-та армија. Сепак, во последен момент Чарлс Штајнхауслин, во тоа време конзул на 26 земји во Фиренца, го убедил германскиот генерал во Италија дека [[Понте Векио]] не треба да биде уништен поради неговата историска вредност.  Наместо тоа, исто така историска област на улици директно на југ од мостот, вклучително и дел од Коридоио Вазаријано, беше уништена со употреба на мини. Оттогаш мостовите се обновени во нивните оригинални форми користејќи што повеќе преостанати материјали, но зградите околу Понте Векио се обновени во стил комбинирајќи го стариот со модерен дизајн. Непосредно пред да ја напуштат Фиренца, бидејќи знаеле дека наскоро ќе треба да се повлечат, Германците погубиле многу борци за слобода и политички противници на улиците и плоштадите, вклучувајќи го и плоштадот Пјаца Санто Спирто.  Фиренца била ослободена од новозеландските, јужноафриканските и британските трупи на 4 август 1944 година заедно со партизаните од Тосканскиот комитет за национално ослободување (CTLN). [[Сојузници во Втората светска војна|Сојузничките]] војници кои загинале возејќи ги Германците од Тоскана се закопани на гробиштата надвор од градот (Американци околу 9км јужно од градот, британските и војниците на Комонвелтот на неколку километри источно од центарот на десниот брег на Арно) . На крајот на Втората светска војна, во мај 1945 година, на Информативната и образовната гранка на американската армија било наредено да формираат странски универзитетски кампус за демобилизирани американски службеници мажи и жени во Фиренца, Италија. Првиот американски универзитет за сервисен персонал е основан во јуни 1945 година на Факултетот за аеронаутика во Фиренца, Италија. Околу 7.500 студенти-војници требало да поминат низ Универзитетот за време на неговите четиримесечни сесии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://giuniversity.wordpress.com/florence/|title=University Study Center, Florence « The GI University Project|date=2010-07-04|publisher=Giuniversity.wordpress.com|accessdate=16 November 2012}}</ref> Во ноември 1966 година, Арно поплавил делови од центарот, оштетувајќи многу уметнички богатства. Околу градот има мали плакати на ѕидовите кои забележуваат до која точка стигнале надојдените води. == Географија == [[Податотека:Florence_with_snow_cover_in_December_2009.jpg|десно|мини| Фиренца со снежна покривка во декември 2009 година]] Фиренца лежи во слив формиран од ридовите Кареџи, Фиесоле, Сетињано, Арчетри, Поџо Империјале и Белозгуардо (Фиренца). Реката [[Арно (река)|Арно]], уште три помали реки (Муњоне,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.tate.org.uk/art/artworks/turner-fiesole-from-the-river-mugnone-outside-of-florence-d16620|title=Fiesole from the River Mugnone outside of Florence|last=Turner|first=Joseph Mallord William|work=[[Tate]]|access-date=15 February 2020|year=1819|author-link=Joseph Mallord William Turner}}</ref> Ема и Греве) и некои потоци течат низ неа.<ref>{{Наведено списание|last=Dinelli|first=Enrico|date=January 2005|title=Sources of major and trace elements in the stream sediments of the Arno river catchment (northern Tuscany, Italy)|url=https://www.researchgate.net/figure/Map-showing-the-Arno-river-catchment-and-its-major-tributaries-the-largest-towns-and_fig1_233821084|journal=Geochemical Journal GJ|volume=39|issue=6|pages=531–545|bibcode=2005GeocJ..39..531D|citeseerx=10.1.1.605.4368|doi=10.2343/geochemj.39.531|access-date=15 February 2020|quote=Map showing the Arno river catchment and its major tributaries, the largest towns, and the sampling stations subdivided according to the sampling year. Coordinates refer to UTM32T (ED50) system.|via=[[ResearchGate]]}}</ref> === Клима === Фиренца има влажна суптропска клима (''Cfa''), со тенденција кон средоземната (''ЦСА'').<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pics/kottek_et_al_2006.gif|title=World map of Köppen – Geiger Climate Classification|date=April 2006|publisher=koeppen-geiger.vu-wien.ac.at|accessdate=28 September 2010}}</ref> Има топли лета со умерени или слаби врнежи од дожд и свежи, влажни зими. Бидејќи на Фиренца ѝ недостасува преовладувачки ветер, летните температури се повисоки отколку по должината на крајбрежјето. Врнежите од дожд во лето се конвекционални, додека олеснителните врнежи доминираат во зима. Снежни метежи се случуваат скоро секоја година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tutiempo.net/clima/Firenze_Peretola/161700.htm|title=Clima en Firenze / Peretola Históricos desde 1964 hasta 2016 (METAR)|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|work=tutiempo.net|language=es|accessdate=29 May 2016}}</ref> но честопати не резултираат во акумулација.<ref>{{Наведена книга|title=La neve a Firenze (1874–2010)|last=Borchi|first=Emilio|last2=Macii|first2=Renzo|date=2011|publisher=Pagnini Editore|isbn=978-88-8251-382-5|location=Florence|language=it|trans-title=Snow in Florence (1874–2010)}}</ref> Највисоката официјално забележана температура 42,6 °C била на 26 јули 1983 година, а најниската -23,2 °C била на 12 јануари 1985 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.meteoam.it/modules.php?name=elementiClima|title=MeteoAM.it! Il portale Italiano della Meteorologia|last=MeteoAM.it! Il portale Italiano della Meteorologia|date=20 May 2005|publisher=Meteoam.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20061008190111/http://www.meteoam.it/modules.php?name=elementiClima|archive-date=8 October 2006|accessdate=22 January 2010}}</ref> {| class="wikitable mw-collapsible" style="width:100%;text-align:center;line-height:1.2em;margin-left:auto;margin-right:auto" ! colspan="14" |Климатски податоци за Фиренца |- ! Месец ! Јан ! Февруари ! Март ! Април ! Мај ! Јуни ! Јули ! Август ! Сеп ! Октомври ! Ноември ! Декември ! style="border-left-width:medium" | Година |- ! Средни дневни дневни часови | style="background:#E9E900;color:#000000;" | 9.0 | style="background:#F0F011;color:#000000;" | 10.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" | 12.0 | style="background:#FFFF44;color:#000000;" | 13.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" | 15.0 | style="background:#FFFF55;color:#000000;" | 14.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" | 12.0 | style="background:#F7F722;color:#000000;" | 11.0 | style="background:#F0F011;color:#000000;" | 10.0 | style="background:#E9E900;color:#000000;" | 9.0 | style="background:#FFFF34;color:#000000;border-left-width:medium" | 12.1 |- ! Просечен ултравиолетов индекс | style="background:#289500;color:#000000;" | 1 | style="background:#289500;color:#000000;" | 2 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 4 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 5 | style="background:#f85900;color:#000000;" | 7 | style="background:#d8001d;color:#000000;" | 8 | style="background:#d8001d;color:#000000;" | 8 | style="background:#f85900;color:#000000;" | 7 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 5 | style="background:#f7e400;color:#000000;" | 3 | style="background:#289500;color:#000000;" | 2 | style="background:#289500;color:#000000;" | 1 | style="background:#f7e400;color:#000000;border-left-width:medium" | 4.4 |- ! colspan="14" style="background:#f8f9fa;font-weight:normal;font-size:95%;" | Извор: Временски атлас <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.weather-atlas.com/en/italy/florence-climate|title=Florence, Italy – Monthly weather forecast and Climate data|publisher=Weather Atlas|accessdate=26 January 2019}}</ref> |} == Самоуправа == Законодавно тело на општината е Градскиот совет (''Consiglio Comunale''), кој е составен од 36 советници избрани на секои пет години со пропорционален систем, во контекст на изборите за градоначалници. Извршното тело е Градскиот комитет (''Giunta Comunale''), составен од 7 проценувачи, кој е номиниран и предводен од директно избраниот градоначалник. Актуелен градоначалник на Фиренца е Дарио Нардела . Општина Фиренца е поделена на пет административни населби (''Quartieri''). Секој округ е управуван од Совет (''Consigliо'') и претседател, избран во контекст на градскиот градоначалник. Урбанистичката организација се регулира со италијанскиот устав (чл. 114). Градовите имаат моќ да го советуваат градоначалникот со необврзувачки мислења за голем спектар на теми (животна средина, градежништво, јавно здравје, локални пазари) и да ги извршуваат функциите што им ги делегира Градскиот совет; покрај тоа, тие се снабдуваат со автономно основање со цел да ги финансираат локалните активности. Општините се: * Q1 - Centro storico (Историски центар); население: 67.170; * Q2 - Кампо ди Марте; население: 88.588; * Q3 - Гавинана - Галуцо; население: 40.907; * Q4 - Изолото - Лењаја; население: 66.636; * Q5 - Рифреди; население: 103.761. Со сите пет општини управува Демократската партија. Поранешниот италијански премиер (2014–2016), [[Матео Ренци]], беше градоначалник од 2009 до 2014 година. == Главни знаменитости == [[Податотека:Florence_Cathedral.jpg|мини|Катедрала Санта Марија дел Фиоре]] [[Податотека:Palazzo_Vecchio_by_nigth.jpg|лево|мини| Палацо Векио]] [[Податотека:1835_S.D.U.K._City_Map_or_Plan_of_Florence_or_Firenze,_Italy_-_Geographicus_-_Florence-SDUK-1835.jpg|лево|мини| 1835 година Градска карта на Фиренца, сè уште голема мера во границите на нејзиниот средновековен центар.]] [[Податотека:Ponte_Vecchio_Firenze.jpg|мини| [[Понте Векио]], која се протега на [[Арно (река)|реката Арно]]]] [[Податотека:Поглед кон куполата Брунелески.png|мини|Поглед кон куполата Брунелески]] Фиренца е позната како „лулка на ренесансата“ (''la culla del Rinascimento'') за своите споменици, цркви и згради. Најпознатото место на Фиренца е куполната катедрала во градот, Санта Марија дел Фиоре, позната како ''Дуомо'', чија купола била изградена од [[Филипо Брунелески]]. Блиската [[Камбанарија]] (делумно дизајнирана од Џото) и зградите на Крстилницата се исто така главни атракции. Куполата, 600 години по нејзиното завршување, сè уште е најголемата купола изградена со тула и малтер во светот.<ref>Ross King, ''Brunelleschi's Dome, The Story of the great Cathedral of Florence'', Penguin, 2001</ref> Во 1982 година, '''историскиот центар на Фиренца''' (италијански: ''centro storico di Firenze'' ) бил прогласен за [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] од [[УНЕСКО]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://whc.unesco.org/en/list/174|title=Historic Centre of Florence – UNESCO World Heritage Centre|last=Centre|first=UNESCO|work=whc.unesco.org|accessdate=8 July 2015}}</ref> Центарот на градот е содржан во [[Бедем|средновековните sидини]] кои биле изградени во 14 век за да го бранат градот. Во срцето на градот, на Пјаца дела Сињорија, се наоѓа Фонтаната на Нептун од Бартоломео Аманати (1563-1565), што е ремек-дело на мермерна скулптура на терминалот на сè уште функционалниот римски [[аквадукт]]. Изгледот и структурата на Фиренца на многу начини се враќаат во римската ера, каде што била дизајнирана како гарнизонска населба.<ref name="britannica.com"/> Како и да е, поголемиот дел од градот бил изграден за време на ренесансата. И покрај силното присуство на ренесансната архитектура во градот, може да се најдат траги од средновековна, [[Барокна архитектура|барокна]], [[Неокласична архитектура|неокласична]] и [[модерна архитектура]]. Палацо Векио, како и Дуомо, или градската катедрала, се двете згради кои доминираат во хоризонтот на Фиренца. Реката Арно, која го пробива стариот дел од градот, е исто така обележје во историјата на Фиренца, како и за многу од жителите што живееле таму. Историски гледано, месното население имало став на љубов и омраза кон истоимената река - што се менувал помеѓу негување на градот со трговија и уништување од поплава. [[Податотека:Cityscape_of_Florence_in_the_Night.jpg|мини|Фиренца ноќе од Пјацале Микеланџело]] [[Податотека:Palazzo_Pitti_Florence.jpg|алт=Palazzo Pitti|лево|мини| Палацо Пити]] Особено се издвојува еден од мостовите - Понте Векио (''Стариот мост''), чија највпечатлива одлика е мноштвото продавници изградени на нејзините рабови, држени од столпчиња. Мостот го носи и возвишениот коридор Вазариано што ги поврзува Уфици со резиденцијата на Медичи (Палацо Пити). Иако првичниот мост бил изграден од [[Етрурци]]те, сегашниот мост бил обновен во 14 век. Тој е единствениот недопрен мост во градот кој ја преживеал Втората светска војна. Тоа е прв пример во западниот свет на мост изграден со употреба на сегментални лакови, т.е. лакови помали од полукруг, за да се намали и односот на распон-на-пораст и бројот на столбови за да се овозможи помал товар во коритото на реката (да се биде во ова многу поуспешно од римскиот мост Алконетар). [[Податотека:Vechio_Ponte_Santa_Trinita_with_the_Oltrarno_district.jpg|мини|Понте Санта Тринита со областа Олтрарно]] Црквата Сан Лоренцо ја содржи капелата Медичи, мавзолејот на [[Медичи|семејството Медичи]] - најмоќното семејство во Фиренца од 15 до 18 век. Во близина се наоѓа галеријата Уфици, еден од најдобрите уметнички музеи во светот - основан по голема оставина од последниот член на семејството Медичи. [[Податотека:Florence_Duomo_from_Michelangelo_hill.jpg|лево|мини| Фиренца Дуомо како што се гледа од ридот Микеланџело.]] Уфици се наоѓа на аголот на Пјаца дела Сињорија, место важно за да се биде центар на граѓанскиот живот и владата на Фиренца со векови. Палацо дела Сињорија со која се соочува сè уште е дом на општинската влада. Тука беа поставени многу значајни епизоди во историјата на уметноста и политичките промени, како што се: * Во 1301 година, [[Данте Алигиери]] бил испратен во [[егзил]] од тука (запаметен со плакета на еден од ѕидовите на Уфици). * На 26 април 1478 година, Јакопо де Паци и неговите чувари се обидоа да го кренат градот против Медичи по заговорот познат како ''Ла конџура деи Паци'' ( ''Заговорот на Паци'' ), убиство на Џулијано ди Пјеро де Медичи и ранување на неговиот брат Лоренцо. Сите членови на заговорот што може да бидат приведени, биле запленети од Флорентинците и обесени од прозорците на палатата. * Во 1497 година, тоа било локацијата на Огнот на суетите поттикнат од доминиканскиот фратар и проповедник Џироламо Савонарола * На 23 мај 1498 година, истата Савонарола и двајца следбеници биле обесени и изгорени на клада. (Тркалезна плоча во земјата го означува местото каде што бил обесен) * Во 1504 година, Давид на Микеланџело (сега заменет со реплика, бидејќи оригиналот бил преместен во 1873 година во Галерија Академија ) беше инсталиран пред Палацо дела Сињорија (познат и како Палацо Векио). Лоџа деи Ланци во Пјаца дела Сињорија е локација на голем број статуи од други вајари како [[Донатело]], Џамболоња, Аманати и [[Бенвенуто Челини|Челини]], иако некои се заменети со копии за да се зачуваат оригиналите. === Споменици, музеи и верски објекти === [[Податотека:Galeri.jpg|мини|Пјацале дељи Уфици]] Фиренца содржи неколку палати и згради од различни епохи. Палацо Векио е градско собрание на Фиренца и исто така музеј на уметност. Оваа голема [[Романска архитектура|романескна]] тврдина-палата гледа на плоштадот Пјаца дела Сињорија со својата копија на статуата Давид на Микеланџело, како и галеријата со статуи во соседната Лоѓа де Ланзи . Првично наречена ''Палацо дела Сињорија'', по [[Сињорија (Фиренца)|Сигнарија од Фиренца]], владејачкото тело на [[Република Фиренца]], му беа дадени и неколку други имиња: ''Палацо дел Пополо'', ''Палацо деи Приори'' и ''Палацо Дукале'', во согласност со различната употреба на палатата во текот на својата долга историја. Зградата го стекна своето сегашно име кога престојуваше престојувалиштето на војводата Медичи преку Арно во Палацо Пити. Поврзано е со Уфици и Палацо Пити преку Коридоио Вазаријано. [[Палацо Медичи Рикарди]], дизајнирана од [[Микелоцо|Микелоцо ди Бартоломео]] за [[Козимо де Медичи|Козимо ил Векио]], од семејството Медичи, е уште едно големо здание и е изградено помеѓу 1445 и 1460 година. Тоа беше добро познато по каменото ѕидање кое вклучува рустикација и пепел. Денес е седиште на Метрополитен град Фиренца и е домаќин на музеи и библиотеката Рикардијана. Палацо Строци, пример за граѓанска архитектура со својот рустикиран камен, беше инспириран од [[Палацо Медичи Рикарди|Палацо Медичи]], но со похармонични размери. Денес палатата се користи за меѓународни изложби како што е годишното античко шоу (основано како Биенале на антикуријато во 1959 година), модни ревии и други културно-уметнички настани. Тука е и седиштето на Иституто Назионале дел Ринасименто и забележаниот Габинетто Виеусе, со библиотека и читална.Постојат неколку други забележителни места, вклучувајќи го и [[Палацо Ручелај|Палацо Ручелаи]], дизајниран од Леон Батиста Алберти помеѓу 1446 и 1451 година и погубен, барем делумно, од Бернардо Роселино ; Палацо Даванзати, во кој се наоѓа музејот на Старата фирентинска куќа; Palazzo delle Assicurazioni Generali, дизајниран во [[Неоренесанса|неоренесансен]] стил во 1871 година; палатата Спини Ферони, на плоштадот Санта Тринита, историска приватна палата од 13 век, сопственост од 1920-тите на дизајнерот на чевли Салваторе Ферагамо ; како и разни други, вклучувајќи ги Палацо Боргезе, Палацо ди Бјанка Капело, Палацо Антинори и Кралската зграда на Санта Марија Новела.<ref>Travel in Tuscany. [http://www.travelingintuscany.com/gardens/mediciriccardigarden.htm Gardens in Tuscany]. Retrieved 25 August 2020.</ref> [[Податотека:Palazzo_Pitti_Gartenfassade_Florenz.jpg|лево|мини| Палацо Пити од страната на градините Боболи]] [[Податотека:Слика во Палацо Пити (Palazzo Pitti) посветена на македонскиот крал и војсководец Александар III Македонски со натпис- "ALEXANDER MACEDO".jpg|мини|Слика во [[:it:Palazzo Pitti|Палацо Пити]] посветена на [[Македонци|македонскиот]] крал и војсководец [[Александар III Македонски]] со натпис: "ALEXANDER MACEDO"]] Фиренца содржи бројни музеи и уметнички галерии каде се чуваат некои од најважните уметнички дела во светот. Градот е еден од најдобро сочуваните ренесансни центри за уметност и архитектура во светот и има висока концентрација на уметност, архитектура и култура.<ref name="travelguide.affordabletours.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://travelguide.affordabletours.com/search/Article/guide/19/|title=Florence Art Tours, Florence Museums, Florence Architecture|last=Miner|first=Jennifer|date=2 September 2008|publisher=Travelguide.affordabletours.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100129061226/http://travelguide.affordabletours.com/search/Article/guide/19|archive-date=29 January 2010|accessdate=22 January 2010}}</ref> На ранг списокот на 15 најпосетувани италијански уметнички музеи, ⅔ се претставени од фирентински музеи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://static.touring.it/store/document/21_file.pdf|title=Touring Club Italiano – Dossier Musei 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20120418091007/http://static.touring.it/store/document/21_file.pdf|archive-date=18 April 2012|accessdate=12 April 2011}}</ref> Уфици е едно од овие, има многу голема колекција на меѓународна и фирентинска уметност. Галеријата е артикулирана во многу сали, каталогизирана од училишта и хронолошки редослед. Замислен од уметничките колекции на семејството Медичи низ вековите, во него се сместени уметнички дела од разни сликари и уметници. Коридорот Васари е уште една галерија, изградена што го поврзува Палацо Векио со Палатата Пити, поминувајќи покрај Уфици и над Понте Векио. Во Галерија дел Академија се наоѓа колекција на Микеланџело, вклучувајќи го и Давид . Има колекција на руски икони и дела од разни уметници и сликари. Другите музеи и галерии го вклучуваат Барџело, кој се концентрира на вајарски дела на уметници, вклучувајќи ги Донатело, Џамболоња и [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]]; Палацо Пити, кој содржи дел од поранешната приватна колекција на семејството Медичи. Покрај колекцијата Медичи, галериите на палатата содржат многу дела од ренесансата, вклучително и неколку од [[Рафаел]] и [[Тицијан]], големи колекции на носии, церемонијални вагони, сребро, порцелан и галерија на модерна уметност кои датираат од 18 век. Во придружба на палатата се наоѓаат градините Боболи, детално уредени и со бројни скулптури. [[Податотека:Il_Duomo_di_Firenze.JPG|мини|Фасадата на катедралата]] [[Податотека:Cityscape_of_Florence_in_the_Night.jpg|мини|Фиренца навечер]] Постојат неколку различни цркви и верски објекти во Фиренца. Катедралата е Санта Марија дел Фиоре . Крстилницата Сан ovanовани сместена пред катедралата е украсена од бројни уметници, особено од Лоренцо Гиберти со рајските ''порти'' . Другите цркви во Фиренца ја вклучуваат базиликата Санта Марија Новела, сместена на плоштадот Санта Марија Новела (во близина на железничката станица Фиренце Санта Марија Новела) која содржи дела од Масачо, Паоло Учело, Филипино Липи и Доменико Гирландаио ; базиликата Санта Кроче, главната францисканска црква во градот, која се наоѓа на Пјаца ди Санта Кроче, околу {{Convert|800|m|ft}} југоисточно од Дуомо, и е погребно место на некои од најславните Италијанци, како што се Микеланџело, Галилео, Макијавели, Фосколо, Росини, така е познат и како Храмот на италијанските слави (Tempio dell'Itale Glorie); базиликата Сан Лоренцо, која е една од најголемите цркви во градот, сместена во центарот на главната област на пазарот во Фиренца и погребното место на сите главни членови на семејството Медичи, од Козимо ил Векио до Козимо III; Санто Спирито, во населбата Олтрарно, свртен кон плоштадот со исто име; Орсанмихеле, чија зграда беше изградена на местото на кујнската градина на манастирот Сан Микеле, сега е срушен; Сантисима Анунциата, римокатоличка базилика и мајка-црква од сервискиот ред; Оњисанти, основана по поредок на Умилијати, и е меѓу првите примери на [[Барокна архитектура|барокната архитектура]] изградена во градот; Санта Марија дел Кармин, во областа Олтрарно во Фиренца, која е локација на капелата Бранкачи, во која се наоѓаат извонредни фрески на ренесансата од Масачо и Масолино да Паникале, подоцна завршени од Филипино Липи ; капелата Медичи со статуи од Микеланџело, во Сан Лоренцо ; како и неколку други, вклучувајќи ги Санта Тринита, Сан Марко, Санта Фелисита, Бадија Фиорентина, Сан Гаетано, Сан Минијато ал Монте, Фиренца Чартерхаус и Санта Марија дел Кармин . Градот дополнително ја содржи Православната руска црква на Рождеството Христово и Големата синагога во Фиренца, изградена во 19 век. Фиренца содржи разни театри и кина. Киното Одеон во Палацо дело Строцино е едно од најстарите кина во градот. Основана е од 1920 до 1922 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cinehall.it/pagine/odeon.asp|title=Gruppo Cine Hall|publisher=Cinehall.it|accessdate=19 May 2010}}</ref> во крило на Палацо дело Строцино, порано се викала ''Чинема театро Савоја'' (кино-театар Савој), но подоцна била наречена ''Одеон'' . Театро дела Пергола, сместена во центарот на градот на истоимената улица, е [[оперска куќа]] изградена во 17 век. Друг театар е Театро Комунале (или ''Театро дел Маџо Музикале Фјорентино'' ), првично изграден како амфитеатар на отворено, ''Политеама Фиорентино Виторио Емануеле'', кој беше инаугуриран на 17 мај 1862 година со продукција на ''Лучија ди Ламермур'' на [[Гаетано Доницети|Доницети]] и која седеше 6.000 луѓе. Постојат неколку други театри, како што се Салончино Кастинели, Театро Пучини, Театро Верди, Театро Голдони и Театро Николини. === Катедрала Санта Марија дел Фиоре === Фирентинската катедрала, официјално Катедралата ди Санта Марија дел Фиоре, е катедрала во Фиренца, Италија. Започнато е во 1296 година во готски стил по дизајн на [[Арнолфо ди Камбио]] и беше структурно завршен до 1436 година, со куполата дизајнирана од Филипо Брунелески. === Плоштади, улици и паркови === [[Податотека:Gilli_(Florence)_Piazza_della_Repubblica.jpg|мини|Пјаца дела Република]] [[File:Firenze_panorama_from_the_Giardino_Bardini.jpg|врска=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Firenze_panorama_from_the_Giardino_Bardini.jpg|мини|Панорама на Фиренца, сликана од Градината Бардини]] [[Податотека:Базиликата Санта Кроче и истоимениот плоштад.jpg|мини|Базиликата Санта Кроче и истоимениот плоштад]] Освен ваквите споменици, Фиренца содржи бројни поголеми плоштади (''piazze'') и улици. Пјаца дела Република е плоштад во центарот на градот, локација на културните кафулиња и буржоаските палати. Меѓу кафулињата на плоштадот (како Caffè Gilli, Paszkowski или Hard Rock Cafè), кафулето Giubbe Rosse веќе долго време е место за средби на уметници и писатели, особено оние на [[Футуризам|футуризмот]]. Пјаца Санта Кроче е друга; доминирана од базиликата Санта Кроче, тој е правоаголен плоштад во центарот на градот каде секоја година се игра Калчо Фиорентино . Понатаму, се наоѓа плоштадот Санта Тринита, плоштад во близина на Арно, што означува крај на улицата Виа де Торнабуони . [[Податотека:Replica_of_David,_Piazza_della_Signoria,_Florence.jpg|мини|Реплика на Давид и други статуи, Пјаца дела Сињорија]] Другите плоштади вклучуваат Пјаца Сан Марко, Пјаца Санта Марија Новела, Пјаца Бекарија и Пјаца дела Либерта . Центарот дополнително содржи неколку улици. Такви се на пример: Виа Камило Кавур, еден од главните патишта на северната област на историскиот центар; Виа Гибелина, една од најдолгите улици во централна Фиренца; Виа де Калцаиоли, една од најцентралните улици на историскиот центар што ја поврзува ''Пјаца дел Дуомо'' со Пјаца дела Сињорија, навивајќи паралелно со преку Рома и ''Пјаца дела Република'' ; Виа де Торнабуони, луксузна улица во центарот на градот што оди од плоштадот Антинори до понте Санта Тринита, преку плоштадот Санта Тринита, која се одликува со присуство на модни бутици; булеварите Viali di Circonvallazione, со 6 ленти што го опкружуваат северниот дел на историскиот центар; како и други, како што се Via Roma, Via degli Speziali, Via de' Cerretani и Viale dei Colli. Фиренца содржи и разни паркови и градини. Меѓу нив се и Градините Боболи, Парко деле Кашине, Џардино Бардини и Џардино деи Семпличи . == Демографија == {{Население низ историјата|1200|29=1971|23=1936|24=321176|25=1951|26=374625|27=1961|28=436516|30=457803|21=1931|31=1981|32=448331|33=1991|34=403294|35=2001|36=356118|37=2011|22=304160|20=280133|50000|10=150864|1300|120000|1500|70000|1650|70000|1861|11=1871|19=1921|12=201138|13=1881|14=196072|15=1901|16=236635|17=1911|18=258056|38=358079}}Во 1200 година градот бил дом на 50.000 луѓе.<ref name="google">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Jx2Q4hxT5HAC|title=The Sovereign State and Its Competitors: An Analysis of Systems Change|last=Spruyt, H.|date=1996|publisher=Princeton University Press|isbn=9780691029108|page=132|access-date=27 October 2014}}</ref> До 1300 година, населението на градот било 120 000, со дополнителни 300 000 жители на [[Грофовија|Контадо]] .<ref name="google2">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=9aoklkGrf-8C|title=Ecologies and Economies in Medieval and Early Modern Europe: Studies in Environmental History for Richard C. Hoffmann|last=Bruce, S.G.|date=2010|publisher=Brill|isbn=9789004180079|page=48|access-date=27 October 2014}}</ref> Помеѓу 1500 и 1650 година, населението било околу 70 000.<ref name="google3">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=hK-EAgAAQBAJ|title=Pre-Industrial Cities and Technology|last=Chant, C.|last2=Goodman, D.|date=2005|publisher=Taylor & Francis|isbn=9781134636204|page=141|access-date=27 October 2014}}</ref><ref name="google4">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC|title=Urban World History: An Economic and Geographical Perspective|last=Tellier, L.N.|date=2009|publisher=Presses de l'Universite du Quebec|isbn=9782760522091|page=311|access-date=27 October 2014}}</ref> {{На|2010|10|31}}, бројката на популацијата е 370,702, додека [[Евростат]] проценува дека 696,767 жители живеат во [[Поголеми урбани зони|урбаната околина]] на Фиренца. Метрополитанската околина на Фиренца, Прато и Пистоја, конституираат над 2000 во околина од околу {{Convert|4800|km2|0}}, дом на 1.5&nbsp;милион жители. Според проценките на Фиренца, 46.8% од популацијата е машка in 2007 и 53.2% женска. Малолетниците (деца меѓу 18 години и помала возраст) сочинуваат 14,10% од популацијата во споредба со пензионерите, кои се 25,95%. Ова е споредбено со италијанскиот просек од 18,06% малолетни и 19,94% пензионери. Просечната возраст на жител од Фиренца е 49 во споредба со италијанскиот просек од 42. Во периодот од пет години меѓу 2002 и 2007, популацијата во Фиренца пораснала за 3.22 проценти, додека Италија достигнала раст за 3.56 проценти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://demo.istat.it/bil2007/index.html|title=Statistiche demografiche ISTAT|publisher=Demo.istat.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> [[родност|Стапката на раѓање]] на Фиренца изнесува 7.66 породувања на 1,000 жители во споредба со италијанскиот просек од 9.45 породувања. {{На|2009}}, 87.46% од популацијата се Италијанци. Околу 6000 [[Кинески странство|Кинези]] живеат во градот.<ref>[https://web.archive.org/web/20090201181239/http://www.chicagotribune.com/news/chi-090102-italy-china%2C0%2C1337042.story Chinese immigrants to Italy build no ordinary Chinatown], [[Chicago Tribune]], 1 January 2009</ref> Најголемата имигрантска група дошла од други европски земји (претежно [[Романци]] и [[Албанци]]): 3.52%, Источна Азија (претежно [[Хан (народ)|Кинези]] и [[Филипински народ|Филипинци]]): 2.17%, од Америките: 1.41%, и Северна Африка (претежно [[Мароко|Мароканци]]): 0.9%.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://demo.istat.it/str2006/index.html|title=Statistiche demografiche ISTAT|publisher=Demo.istat.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Слично како и остатокот од Италија, повеќето од жителите во Фиренца се [[Римокатоличка црква|римокатолици]], со повеќе од 90% од населението кое припаѓа на Архиепископијата во Фиренца .<ref name="CathHierFlorence">[http://www.catholic-hierarchy.org/diocese/dfire.html "Archdiocese of Firenze {Florence}"] ''[[Catholic-Hierarchy.org]]''. David M. Cheney. Retrieved 7 October 2016.</ref><ref name="GCathFlorence">[http://www.gcatholic.org/dioceses/diocese/fire0.htm "Metropolitan Archdiocese of Firenze"] ''GCatholic.org''. Gabriel Chow. Retrieved 7 October 2016.</ref> == Економија == Туризмот е далеку најважен од сите индустрии, а најголемиот дел од фирентинската економија се потпира на парите генерирани од меѓународни пристигнувања и студенти кои студираат во градот.<ref name="britannica.com"/> Вредниот туризам во градот изнесуваше околу 2,5 евра&nbsp;милијарди во 2015 година и бројот на посетители се зголеми за 5,5% во однос на претходната година.<ref name="theflorentine.net">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theflorentine.net/news/2016/05/florence-economy-double-nations/|title=Economy of Florence twice the national average – The Florentine|date=27 May 2016|work=Theflorentine.net|accessdate=28 October 2017}}</ref> Во 2013 година, Фиренца беше наведена како втор најдобар светски град од страна на ''Конде Наст Травел'' .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://edition.cnn.com/2013/10/16/travel/cn-traveler-top-cities/|title=The world best cities are...|date=16 October 2013|publisher=CNN|accessdate=17 October 2013}}</ref> Производството и трговијата, сепак, остануваат многу важни. Фиренца е исто така 17-ти најбогат град на Италија според просечната заработка на работниците, со бројка од 23.265 евра (вкупниот приход на градот е 6.531.204.473 евра), кој доаѓа по Мантова, сепак надминувајќи го [[Болцано]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/|title=La classifica dei redditi nei comuni capoluogo di provincia|publisher=Il Sole 24 ORE|accessdate=19 May 2010}}</ref> === Индустрија, трговија и услуги === Фиренца е голем производствен и трговски центар во Италија, каде што фирентинските индустриски комплекси во предградијата произведуваат секаква стока, од мебел, гумени производи, хемикалии и храна.<ref name="britannica.com"/> Сепак, традиционалните и локалните производи, како што се антиквитети, ракотворби, стакларија, кожни работи, уметнички репродукции, накит, сувенири, елаборат метал и железо, чевли, додатоци и облека од висока мода, исто така, доминираат во саемскиот сектор на економијата на Фиренца. Приходот на градот делумно се потпира на услуги, комерцијални и културни интереси, како што се годишни саеми, театарски и лирски продукции, уметнички изложби, фестивали и модни ревии, како што е Калчо Фиорентино. Тешката индустрија и машинеријата исто така учествуваат во обезбедувањето на приходи. Во Нуово Пињоне, бројни фабрики сè уште се присутни, а доминантни се малите и средните индустриски бизниси. Индустриските области Фиренца-Прато-Пистоја беа познати како „Трета Италија“ во 90-тите години на минатиот век, поради извозот на висококвалитетни добра и автомобили (особено Веспа) и просперитетот и продуктивноста на фирентинските претприемачи. Некои од овие индустрии дури се натпреваруваа со традиционалните индустриски области во [[Емилија-Ромања]] и [[Венето]] поради високиот профит и продуктивноста. Во четвртиот квартал од 2015 година, производството се зголеми за 2,4%, а извозот се зголеми за 7,2%. Водечките сектори вклучуваа машинско инженерство, мода, фармацевтика, храна и вино. Во текот на 2015 година, договорите за трајно вработување се зголемија за 48,8 проценти, поттикнати од даночното олеснување на целата територија на земјата.<ref name="theflorentine.net"/> === Туризам === [[Податотека:Florencja_Il_Porcelino_RB.jpg|лево|мини| Туристи доаѓаат на Фонтана дел Порчелино .]] Туризмот е најзначајнатата индустриска гранка во централна Фиренца. Од април до октомври, туристите се повеќе од месното население. Билетите за музеите „Уфици“ и „Академија“ редовно се распродаваат, а големи групи редовно ги полнат базиликите „ Санта Кроче“ и „ Санта Марија Новела“, обете наплаќаат за влез. Билетите за Уфици и Академија можат да се купат преку Интернет пред посетата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.visitflorence.com/|title=Florence, Italy: Tourist Travel Guide for Holidays in Florence, Firenze, Italy|work=www.visitflorence.com|accessdate=28 September 2015}}</ref> Во 2010 година, читателите на списанието ''Travel + Leisure'' го рангираа градот како нивно трето омилено туристичко одредиште.<ref name="travelandleisure.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.travelandleisure.com/worldsbest/2010/cities|title=Travel + Leisure|publisher=Travelandleisure.com|accessdate=11 June 2011}}</ref> Во 2015 година, читателите на „Конде Наст Травел“ ја избраа Фиренца за најдобар град во Европа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cntraveler.com/galleries/2016-07-01/best-things-to-do-in-florence-italy|title=15 Best Things to Do in Florence, Italy|work=Cntraveler.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> Студиите на „Еуромонитор Интернешнл“ заклучија дека културниот и историски ориентиран туризам генерира значително зголемени трошоци низ цела Европа. Се верува дека Фиренца има најголема концентрација на уметност (пропорционално на нејзината големина) во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://florenceart.net/studyabroad/|title=Study Abroad in Florence Italy – Florentine artisan courses for school groups|publisher=Florenceart.net|accessdate=22 January 2010}}</ref> Така, културниот туризам е особено силен, со светски познати музеи како што се Уфици продадени над 1,93&nbsp;милиони билети во 2014 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italy24.ilsole24ore.com/art/arts-and-leisure/2015-08-18/museums-by-the-numbers-184743.php?uuid=AC5dGMj|title=Florence's Uffizi leading the pack in terms of visitors' numbers, after the Colosseum and Pompeii|work=Florence’s Uffizi leading the pack in terms of visitors' numbers, after the Colosseum and Pompeii|accessdate=28 October 2017}}</ref> Објектите на градскиот конгресен центар беа преструктуирани во текот на 90-тите години на минатиот век и беа домаќини на изложби, конференции, состаноци, социјални форуми, концерти и други настани цела година. [[Податотека:Restaurant_in_the_Piazza_del_Duomo,_Florence,_Italy.jpg|мини|Туристи и ресторан во Пјаца дел Дуомо]] Во 2016 година, Фиренца имала 20.588 хотелски соби во 570 објекти. Меѓународните посетители користат 75% од собите; околу 18% од нив биле од САД <ref>https://hvs.com/Print/In-Focus-Florence-Italy?id=7942</ref> Во 2014 година, градот имал 8,5&nbsp;милиони ноќевања.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tourism-review.com/florence-a-record-year-for-the-tourism-industry-news4438#SFAqOL1Wp75gEeRq.99|title=Florence: A Record Year for the Tourism Industry – .TR|last=Bill.Alen@tourism-review.com|first=Bill Alen|work=Tourism-review.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> Извештајот на „Еуромонитор“ посочува дека во 2015 година градот е рангиран на 36-тото место на најпосетување во светот, со над 4,95&nbsp;милиони пристигнувања за годинава.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://go.euromonitor.com/Top-100-Cities-Destinations_Thank-You.html?aliId=115886864|title=Euromonitor International's Top City Destinations Ranking|date=2016|publisher=Euromonitor.com|accessdate=1 July 2017}}</ref> Туризмот носи приходи во Фиренца, но создава и одредени проблеми. Понте Векио, Маркетот Сан Лоренцо и Санта Марија Новела се мачат со џепчии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.yourcoffeebreak.co.uk/lifestyle/26338763698/where-in-europe-are-you-most-likely-to-be-a-victim-of-pickpocketing/|title=Where in Europe are you Most Likely to be a Victim of Pickpocketing?|work=Yourcoffeebreak.co.uk|accessdate=28 October 2017}}</ref> Провинцијата Фиренца прима приближно 13&nbsp;милиони посетители годишно <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tourism-review.com/florence-a-record-year-for-the-tourism-industry-news4438|title=Florence: A Record Year for the Tourism Industry – .TR|last=Bill.Alen@tourism-review.com|first=Bill Alen|work=Tourism-review.com|accessdate=28 October 2017}}</ref> и во највисоките сезони, популарните локации може да станат пренатрупани како резултат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thelocal.it/20160718/italys-holiday-hotspots-struggling-with-too-many-tourists|title=Italian hotspots struggling with 'too many tourists'|date=18 July 2016|work=Thelocal.it|accessdate=28 October 2017}}</ref> Во 2015 година, градоначалникот Дарио Нардела изрази загриженост за посетителите кои пристигнуваат со автобуси, остануваат само неколку часа, трошат малку пари, но значително придонесуваат за пренатрупаност. „Без посета на музеј, само фотографија од плоштадот, автобусот назад и потоа за Венеција... Ние не сакаме такви туристи “, изјави тој.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2015/dec/06/florence-risk-tourists-buildings|title=Florence seeks a better class of tourist to share its besieged medieval treasures|last=Kirchgaessner|first=Stephanie|date=6 December 2015|work=The Guardian|access-date=28 October 2017}}</ref> Некои туристи не го почитуваат културното наследство во градот, според Нардела. Во јуни 2017 година, тој воспостави програма за прскање на црковните чекори со вода за да ги спречи туристите да користат такви области како места за излети. Додека ги цени придобивките од туризмот, тој тврди дека има „зголемување кај оние што седат на црковните скали, јадат храна и оставаат расфрлано ѓубре“, објасни тој.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2017/may/31/florence-mayor-dario-nardella-hosepipes-basilica-santa-croce|title=Florence mayor aims to keep picnicking tourists at bay with hosepipes|last=Giuffrida|first=Angela|date=31 May 2017|work=The Guardian|access-date=28 October 2017}}</ref> За да ја зајакне продажбата на традиционална храна, градоначалникот воведе законодавство (донесено во 2016 година) според кое рестораните треба да користат типични тоскански производи и ја отфрли апликацијата на Мекдоналдс да отвори локација на плоштадот Дуомо.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/florence-church-tourists-water-wet-hose-santa-croce-basilica-picnics-eating-food-italy-a7767111.html|title=Florence is hosing down monuments to deter tourists|date=1 June 2017|work=Independent.co.uk|accessdate=28 October 2017}}</ref> === Производство на храна и вино === [[Податотека:Fiaschi_of_basic_Chianti.jpg|десно|мини| ''Фијаски'' од основните Кјанти.]] Храната и виното одамна се важни за тамошното стопанство. Регионот Кјанти е сместен јужно од градот, а неговото грозје Сангиовезе фигурира не само во неговите вина Кјанти Класико, туку и во многу од неодамна развиените мешавини Супертускан. Во рок од {{Convert|32|km}} на запад е областа Кармињано, исто така дом на вкусни црвени засновани на сангиовеза. Прославената област Кјанти Руфина, географски и историски одделена од главната област Кјанти, е исто така на неколку километри источно од Фиренца. Во поново време, регионот Болгери (околу {{Convert|150|km|0}} југозападно од Фиренца) стана прочуен по своите " Супер тоскански " црвените како <nowiki><i>Sassicaia</i></nowiki> и <nowiki><i>Ornellaia</i></nowiki> .<ref name="OCW-bol">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.winepros.com.au/jsp/cda/reference/oxford_entry.jsp?entry_id=369|title=Bolgheri|last=Oxford Companion to Wine|archive-url=https://web.archive.org/web/20080808193907/https://www.winepros.com.au/jsp/cda/reference/oxford_entry.jsp?entry_id=369|archive-date=8 August 2008}}</ref> == Култура == === Уметност === [[Податотека:Sandro_Botticelli_-_La_nascita_di_Venere_-_Google_Art_Project_-_edited.jpg|лево|мини| [[Раѓањето на Венера (Ботичели)|Венера на Ботичели]], складирана во Уфици]] Фиренца беше родно место на високата ренесансна уметност, која траеше од 1450 до 1527 година. Додека средновековната уметност се фокусираше на основната приказна за Библијата, ренесансната уметност се фокусираше на натурализмот и човечките емоции.<ref name=":02">{{Наведена книга|title=The Western Heritage|last=Kagan|first=Donald|publisher=Pearson|year=2013|isbn=9780205393923|pages=296}}</ref> Средновековната уметност била апстрактна, формулична и главно произведена од монаси, додека ренесансната уметност била рационална, математичка, индивидуалистичка, се состоела од линеарна перспектива и засенчување (Киароскуро) и произведена од специјалисти ( [[Леонардо да Винчи]], [[Донатело]], [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]] и [[Рафаел]] ) . Религијата беше важна, но со ова ново време дојде и хуманизацијата <ref name=":12">{{Наведена книга|title=Art Through the Ages|last=Kleiner|first=Fred|publisher=Clark Baxtor|year=2013|isbn=978-0-495-91542-3|location=Boston|pages=417, 421}}</ref><ref name=":22">{{Наведена мрежна страница|url=https://stats.lib.pdx.edu/proxy.php?url=https://search.alexanderstreet.com/view/work/bibliographic_entity&#124;video_work&#124;2361487|title=The Power of the Past with Bill Moyers: Florence|date=1990}}</ref> на религиозните фигури во уметноста, како што се Протерување од рајската градина, Еце Хомо (Бош, 1470-тите) и Мадона Дела Сеџоола ; Луѓето од оваа возраст почнаа да се разбираат себеси како човечки суштества, што се рефлектираше во уметноста. ренесансата го одбележа повторното раѓање на класичните вредности во уметноста и општеството додека луѓето ги проучувале античките мајстори на грчко-римскиот свет; Уметноста се фокусираше на реализмот наспроти идеализмот. [[Податотека:Sculptures_in_the_Loggia_dei_Lanzi.jpg|мини|Скулптури во Лоџа деи Ланци]] [[Податотека:'David'_by_Michelangelo_JBU05.JPG|лево|мини| ''Давид на'' Микеланџело]] Чимабуе и Џото, татковци на италијанското сликарство, живееле во Фиренца, како и Арнолфо и Андреа Писано, обновувачи на архитектурата и скулптурата; Брунелески, [[Донатело]] и Масачо, предците на ренесансата, Гиберти и Дела Робијас, Филипо Липи и Ангелико; Ботичели, Паоло Учело и универзалниот генијалец на Леонардо да Винчи и Микеланџело.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.learner.org/interactives/renaissance/florence_sub2.html|title=Art in Florence|publisher=learner.org|accessdate=27 September 2010|archive-date=2019-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20191025041411/http://www.learner.org/interactives/renaissance/florence_sub2.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://library.thinkquest.org/2838/artgal.htm|title=Renaissance Artists|publisher=library.thinkquest.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20101124033248/http://library.thinkquest.org/2838/artgal.htm|archive-date=24 November 2010|accessdate=28 September 2010}}</ref> Нивните дела, заедно со оние на многу други генерации уметници, се собрани во неколкуте музеи во градот: галеријата Уфици, галеријата Палатина со сликите на „Златните векови“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.virtualuffizi.com/uffizi/|title=Uffizi Gallery Florence • Uffizi Museum • Ticket Reservation|publisher=Virtualuffizi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20090218221745/http://www.virtualuffizi.com/uffizi/|archive-date=18 February 2009|accessdate=5 May 2009}}</ref> Барџело со скулптурите на ренесанса, музејот на Сан Марко со дела на Фра Анџелико, Академијата, капелите на Медичи <ref>[http://www.florentine-society.ru/Medici_Chapel_Mysteries.htm Peter Barenboim, Sergey Shiyan, ''Michelangelo: Mysteries of Medici Chapel'', SLOVO, Moscow, 2006]. {{ISBN|5-85050-825-2}}</ref> Куќата на Буонароти со скулптурите на Микеланџело, следниве музеи: Бардини, Хорн, Стиберт, Романо, Корсини, Галеријата на Модерна уметност, Музејот на операта Дуомо, музејот на сребрени садови и музејот на [[Скапоцен камен|скапоцени камења]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italyguides.it/us/florence/palace_of_bargello.htm|title=Palace of Bargello ( Bargello's Palace ), Florence Italy|date=28 October 2006|publisher=ItalyGuides.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Неколку споменици се наоѓаат во Фиренца: Крстилницата во Фиренца со своите мозаици; катедралата со своите скулптури, средновековните цркви со ленти со фрески; јавни, како и приватни палати: Палацо Векио, Палацо Пити, [[Палацо Медичи Рикарди]], Палацо Даванзати ; манастири, манастири, трпезарии; „Сертоза“. Во археолошкиот музеј се вклучени документи на етрурската цивилизација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.italyguides.it/us/florence/pitti_palace.htm|title=Inner court of Pitti Palace (Palazzo Pitti), Florence Italy|date=28 October 2006|publisher=ItalyGuides.it|accessdate=5 May 2009}}</ref> Всушност, градот е толку богат со уметност што некои посетители за прв пат го доживуваат Стендаловиот синдром, бидејќи за прв пат се среќаваат со неговата уметност.<ref name="ncjqkw">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.auxologia.com/index3.html|title=Auxologia: Graziella Magherini: La Sindrome di Stendhal (book)|archive-url=https://web.archive.org/web/20061012105458/http://www.auxologia.com/index3.html|archive-date=12 October 2006|accessdate=12 October 2006}} (excerpts in Italian)</ref> [[Податотека:Uffizi_Hallway.jpg|мини| [[Уфици]] се 10-тиот најпосетуван музеј на уметност во светот.]] Фирентинските архитекти како Филипо Брунелески (1377–1466) и Леон Батиста Алберти (1404–1472) биле меѓу татковците на ренесансната и на [[Неокласична архитектура|неокласичната архитектура]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.studymode.com/essays/Why-Was-Florence-Considered-Important-For-74009.html|title=Why Was Florence Considered Important For Culture And Arts? – Essay – Michellekim|publisher=StudyMode.com|accessdate=14 March 2010}}</ref> Катедралата, на врвот од куполата на Брунелески, доминира во хоризонтот на Фиренца. Фирентинците одлучиле да започнат да ја градат - кон крајот на 13 век, без дизајн за куполата. Проектот предложен од Брунелески во 14 век бил најголемиот некогаш изграден во тоа време, и првата голема купола изградена во Европа од двата големи купола во римско време - [[Пантеон (Рим)|Пантеон]] во Рим и [[Црква Света Софија (Истанбул)|Аја Софија]] во [[Цариград]]. Куполата на Санта Марија дел Фиоре останува најголемата конструкција од тули од ваков вид во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tripleman.com/index.php?showimage=737|title=The Duomo of Florence &#124; Tripleman|publisher=tripleman.com|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.brunelleschisdome.com/|title=brunelleschi's dome – Brunelleschi's Dome|publisher=Brunelleschisdome.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> Пред него е средновековната Крстилница. Двете згради во својот украс вклучуваат премин од средниот век во ренесансата. Во последниве години, повеќето од важните уметнички дела од двете згради - и од блискиот Џото Кампаниле, се отстранети и заменети со копии. Оригиналите сега се чуваат во Музејот на Операта del ''Duomo'', веднаш на исток од катедралата. Фиренца има голем број цркви исполнети со уметност, како што се Сан Минијато ал Монте, Сан Лоренцо, Санта Марија Новела, Санта Тринита, Санта Марија дел Кармин, Санта Кроче, Санто Спирито, Анунциата, Оњисанти и многу други.<ref name="britannica.com"/> [[Податотека:Firenze.PalVecchio05.JPG|лево|мини| Палацо дела Сињорија, попознат како Палацо Векио (англиски: Стариот дворец)]] Уметниците поврзани со Фиренца се движат од Арнолфо ди Камбио и Чимабуе до Џото, Нани ди Банко и Паоло Учело; преку Лоренцо Гиберти, и Донатело и Масасио и семејството дела Робија; преку Фра Ангелико и Ботичели и Пјеро дела Франческа, и понатаму до Микеланџело и Леонардо да Винчи. Другите вклучуваат Бенвенуто Челини, Андреа дел Сарто, Беноцо Гоцоли, Доменико Гирландаио, Филипо Липи, Бернардо Буонталенти, Оркања, Полауоло, Филипино Липи, Верокио, Бронѕино, Десидерио да Сетињано, Микелоцо, Росасело, Ронселоси, Ронселоси, Роселоси, Роселоси, Росасело, Росасело, Росасело, Росасело, Роселоси, Роселоси, Роселоси, Ронселоси, Росесели, Росесои Меѓу уметниците од другите региони кои работеле во Фиренца се Рафаел, Андреа Писано, Џамболоња, Ил Содома и Питер Пол Рубенс. [[Податотека:Dome_of_Cattedrale_di_Santa_Maria_del_Fiore_(Florence).jpg|мини|Куполата на Брунелески]] Галерии со слики во Фиренца се Уфици и палатата Пити. Две врвни колекции на скулптура се наоѓаат во Барџело и во Музејот на дела на Дуомо. Тие се исполнети со творби на Донатело, Верокио, Десидерио да Сетигнано, Микеланџело и други. Академијата Галерија го има Давид на Микеланџело - можеби најпознатото уметничко дело насекаде, плус недовршени статуи на робовите Микеланџело создадени за гробот на [[Папа Јулиј II|папата Јулиј Втори]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.europe.travelonline.com/italy/region_florence.html|title=Florence, Tuscany Region, Italy – The Duomo, Statue of David, Piazza Dell Signoria|publisher=Europe.travelonline.com|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florence.world-guides.com/art_galleries.html|title=Florence Art Gallery: Art Galleries and Museums in Florence Area, Italy|publisher=Florence.world-guides.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> Другите знаменитости вклучуваат средновековно градско собрание, Палацо дела Сињорија (исто така познато како Палацо Векио), Археолошки музеј, Музеј на историјата на науката, Градина на Архимед, Палацо Даванзати, Музеј Стиберт, Сан Марко, капелите Медичи, Музејот на дела на Санта Кроче, Музејот на манастирот Санта Марија Новела, Зоолошкиот музеј („ Ла Спекола “), Бардини и Музејот Хорн. Постои и колекција на дела од современиот вајар, Марино Марини, во музејот именуван по него. Палатата Строци е место на специјални изложби.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.palazzostrozzi.org/Sezione.jsp?idSezione=181|title=Become a friend of Palazzo Strozzi – Fondazione Palazzo Strozzi – Firenze|publisher=Palazzostrozzi.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727162807/http://www.palazzostrozzi.org/Sezione.jsp?idSezione=181|archive-date=27 July 2011|accessdate=25 March 2010}}</ref> === Јазик === Фирентински ''(Fiorentino),'' се зборува од страна на жителите на Фиренца и неговата околина, е тоскански дијалект и непосреден јазик родител на современиот италијански јазик. Иако неговиот [[вокабулар]] и изговор се во голема мерка идентични со стандардниот италијански, разликите постојат. ''Vocabolario del fiorentino contemporaneo'' (Современ фирентински речник) открива лексички разлики од сите сфери на животот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vocabolariofiorentino.it/contenuti/introduzione|title=Vocabolario del fiorentino contemporaneo|publisher=Accademia della Crusca|language=it|trans-title=Dictionary of Contemporary Florentine|accessdate=15 October 2019}}</ref> Фiрентинците имаат многу препознатлив акцент во фонетска смисла поради таканаречената <nowiki><i>gorgia toscana</i></nowiki> ): „тврд ''c'' “ /k / помеѓу две самогласки се изговара како фрикатив {{МФАзврска|h}} сличен на англиски ''h'', така што ''дико'' „велам“ е фонетски [ˈDiːho], ''i cani'' 'кучињата' да се [iˈhaːni] . Слично на тоа, ''т'' помеѓу самогласки се изговара {{МФАзврска|θ}} на англиски ''тенки,'' и ''p'' во иста позиција е [[Двоуснена согласка|''bilabial'']] фрикативна {{МФАзврска|ɸ}} Другите одлики вклучуваат користење форма на субјунктивно расположение што последно се користи во средновековно време,  честа употреба во секојдневниот говор на современиот субјуктив и скратен изговор на [[Член (граматика)|определениот член]], {{МФАзврска|i}} наместо „ил“, предизвикувајќи дуплирање на согласката што следи, така што ''„Il cane“'' (превод: кучето), на пример, се изговара: (ik'ka:ne). Данте, Петрарка и Бокачо биле пионери во употребата на народниот јазик <ref name="florenceholidays.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florenceholidays.com/florence-vacation-literature-in-florence.html|title=Literature in Florence, Florentine Writers and Poets|publisher=Florenceholidays.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> наместо латинскиот јазик што се користел за повеќето книжевни дела во тоа време. === Литература === [[Податотека:Decamaron_intro.jpg|мини| Воведот на ''Декамерон'' (1350–1353) од Џовани [[Џовани Бокачо|Бокачо]] .]] И покрај тоа што латинскиот јазик бил главен јазик на дворовите и на Црквата во средниот век, писателите како Данте Алигиери <ref name="florenceholidays.com"/> и многу други го користеле својот јазик, народниот јазик на Фиренца кој потекнувал од латинскиот јазик, во составувањето на нивните најголеми дела. Најстарите литературни парчиња напишани во Фиренца одат уште во 13 век. Литературата на Фиренца целосно процветала во 14 век, кога не само Данте со својата ''[[Божествена комедија]]'' (1306–1321) и Петрарка, туку и поетите како [[Гвидо Кавалканти]] и [[Лапо Џани]] ги составиле своите најважни дела. Ремек-дело на Данте е ''Божествената комедија'', која главно се занимава со самиот поет кој прави алегорична и морална обиколка во Пеколот, Чистилиштето и конечно во Рајот, при што тој се среќава со бројни митолошки или вистински ликови на неговата возраст или порано. Прво го води римскиот поет [[Вергилиј]], чии нехристијански верувања го проколнале во Пеколот. Подоцна, му се придружува [[Божествена комедија|Беатриче]], која го води низ Небото. Во 14 век, [[Франческо Петрарка|Петрарка]] <ref name="florenceholidays">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florenceholidays.com/florence-vacation-literature-in-florence-petrarch-boccaccio.html|title=Literature in Florence – Petrarch and Boccaccio, Florentine Writers and Poet: Petrarch and Boccaccio|publisher=Florenceholidays.com|accessdate=25 March 2010}}</ref> и [[Џовани Бокачо]] ја предводеле литературната сцена во Фиренца по смртта на Данте во 1321 година. Петрарка бил сеопфатен писател, автор и поет, но бил особено познат по својата ''[[Канцониерот|Канцониера]]'' или Книгата на песните, каде што ја искажувал својата непрестајна љубов кон Лора. Неговиот стил на пишување станал познат како ''Петрархизам'' . Бокачо бил попознат по својот ''[[Декамерон]]'', малку мрачна приказна за Фиренца за време на бубонската чума во 1350-тите, позната како [[Црна смрт]], кога некои луѓе го напуштиле разурнатиот град во изолацијата во замок и го поминале своето време раскажувајќи приказни и новели земени од средновековната и современата традиција. Сето ова е напишано во серија од 100 различни новели. Во 16 век, за време на ренесансата, Фиренца е роден град на политичкиот писател и филозоф Николо Макијавели, чии идеи за тоа како владетелите треба да управуваат со земјата, детално опишани во ''„Принцот“'', се рашириле низ европските судови и уживале трајна популарност со векови. Овие принципи станале познати како ''макијавелизам''. === Музика === [[Податотека:Teatro_della_Pergola,_Firenze_1.JPG|мини|Театарот Пергола.]] Фиренца станала музички центар за време на средниот век, музиката и изведувачките уметности што остануваат важен дел од нејзината култура. Растот на градовите во Северна Италија во 1500-тите години веројатно придонел за нејзино зголемено истакнување. За време на ренесансата, во градот постоеле четири вида музичко покровителство во однос на светата и световната музика: државна, корпоративна, црковна и приватна. Токму тука, Фирентинската Камерата се состанала во средината на 16 век и експериментирала со поставување на музички приказни за старогрчката митологија и поставување на резултатот - со други зборови, првите опери, движејќи ги тркалата не само за понатамошен развој на оперска форма, но за подоцнежните развој на одделните „класични“ форми како што се симфонијата и концертот. По 1600 година, италијанските трендови преовладувале низ Европа, до 1750 година тоа било примарен музички јазик. Жанрот на Мадригал, роден во Италија, се здобил со популарност во Велика Британија и на други места. Неколку италијански градови биле „поголеми на музичката мапа отколку што се сугерирала нивната реална големина за моќ. Фиренца, некогаш бил таков град кој доживеал фантастичен период на почетокот на XVII век на музичко-театарска иновација, вклучувајќи ги почетокот и процутот на операта.<ref name="Hanning, Barbara Russano 2010. pg. 182">.Hanning, Barbara Russano, J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout, and Claude V. Palisca. Concise History of Western Music. New York: W.W. Norton, 2010.pg. 182.</ref> Операта била измислена во Фиренца кон крајот на 16 век кога беше премиерно изведена „ ''Дафне“'' на Јакобо Пери, опера во стилот на монодија. Операта се проширила од Фиренца низ цела Италија и на крајот во Европа. Вокалната музика во хорот исто така се здобила со нов идентитет во тоа време. На почетокот на 17 век, биле измислени две практики за пишување на музика, првата ''Стиле Антико/Прима Пратика'' и другата ''Стиле Модерно/Секунда Пратика''. Стиле Антико бил повеќе распространет во Северна Европа, а Стиле Модерно повеќе го практикувале италијанските композитори од тоа време.<ref>Grout, Donald Jay, Donald Jay Grout, and Claude V. Palisca. A History of Western Music. New York: W.W. Norton & Company, 1973.</ref> Композитори и музичари кои живееле во Фиренца биле Пјеро Строци (1550 - по 1608 година), Џулио Качини (1551–1618) и Мајк Франсис (1961–2009). Книгата на ''Џулио'' Качини ''Le Nuove Musiche'' била значајна во ''тогашната'' инструкција за техники за изведба.<ref name="Hanning, Barbara Russano 2010. pg. 182"/> Книгата прецизирала нов термин, кој се користел во 1630-тите, наречен монодија, што означувала комбинација на глас и басо континето и означувала практика на наведување на текстот на слободен, лирски, но сепак како говор. Ова би се случило додека некој инструмент, обично тип на тастатура, како што е [[чембало]], свирел и држел акорди додека пејачот ја пеел/зборувал со монодската линија.<ref>Bonds, Mark E., Etd. Kassell, Richard. A History of Music in Western Culture. Combined Volume.3rd edition. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ. {{ISBN|0-205-64531-3}}.</ref> === Кино === Фиренца била амбиент за бројни фантастични дела и филмови, вклучувајќи ги и романите и придружните филмови, како што се ''Светлината на плоштадот'', ''Девојчето што не можеше да каже не'', ''Калми Куори Апасионати'', ''[[Ханибал (филм)|Ханибал]]'', ''[[Соба со поглед (филм од 1985)|Соба со поглед]]'', ''[[Чај со Мусолини (филм)|Чај со Мусолини]]'', ''Девствена територија'' и ''[[Пеколот (филм)|Пеколот]]''. Во градот живеат реномирани италијански глумци и глумици, како што се [[Роберто Бенињи]], Леонардо Пиерачони и Виторија Пучини. === Видео игри === Фиренца се појавува како локација во видео игрите како што се ''Assassins Creed II .'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bachtrack.com/article-film-music-assassins-creed-kyd|title=Assassin's Creed II - The magic of the Renaissance in a video game|last=Ponce|first=Javier|date=1 May 2017|work=Bachtrack|accessdate=20 August 2019}}</ref> Република Фиренца исто така се појавува како нација за игра [[Paradox Interactive's grad strategy]] game ''Europa Universalis IV .''. === Кујна === [[Податотека:Bistecca_alla_fiorentina-01.jpg|мини|Фирентински бифтек во Фиренца]] Храната од Фиренца излегува од традицијата на селска кујна. Повеќето јадења се засноваат на месо. Целото животно традиционално било подготвено и изедено; шкембето ''(trippa)'' и желудникот (''lampredotto'') некогаш биле редовно на менито и сè уште се продаваат на храна коли стационирани низ градот. Антипасти (мезе) вклучуваат Кростини тоскани (''Crostini Toscani),'' леб исечен на кругчиња на намачкан со паштета од пилешки црн дроб, и исечено месо и сувомеснато (главно пршута и [[салама]], често се служи со диња кога во сезоната). Типичен тоскански леб, добиен со природен леван, честопати се одликува со курсеви во Фиренца, особено во неговите супи, ''риболита'' и ''папа ал помодоро'', или во салатата од леб и свеж зеленчук наречена ''панцанела,'' која се служи во летно време. ''Бистека ала фиорентина'' е голема (вообичаената големина треба да тежи околу 1,2-1,5 кг. ) - бифтек „датум“ - стек од говедско месо од кианина со коска и зготвен над врел јаглен и се служи многу ретко со својата неодамна изведена верзија - ''таliаалата'', ретко исечено говедско месо на кревет од [[рукола]], често со парчиња пармезан сирење одозгора. Повеќето од овие јадења обично се служат со локално [[маслиново масло]], исто така одличен производ што ужива светска репутација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.welcometuscany.it/special_interest/wine_food_olive_oil/olive_oil.htm|title=Tuscany italy tuscany tourists guide, travel tips extra virgin olive oil wines and foods of the most beautiful land in the world|last=welcometuscany.it|publisher=welcometuscany.it|accessdate=5 May 2009|archive-date=2021-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210515191448/https://www.welcometuscany.it/special_interest/wine_food_olive_oil/olive_oil.htm|url-status=dead}}</ref> Меѓу десертите, една од најпопуларните е ''скијачата ала фиорентина'', бела торта, тоа е многу мека торта, подготвена со исклучително едноставни состојки, типична за фирентинската кујна, а особено се јаде за време на [[карневал]]от. === Истражувачка активност === [[Податотека:UNICEF_Innocenti_Research_Centre.jpg|десно|мини| Центар за истражување на УНИЦЕФ за иновации]] Истражувачките институти и универзитетските оддели се наоѓаат во областа на Фиренца и во два кампуса во Поло ди Новоли и Поло Шиентифико ди Сесто Фиорентино <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.polosci.unifi.it/mdswitch.html|title=Polo Scientifico di Sesto Fiorentino|publisher=Polosci.unifi.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20140318151234/http://www.polosci.unifi.it/mdswitch.html|archive-date=18 March 2014|accessdate=18 March 2014}}</ref> како и во Истражувачката област на Консилјо Национале деле Ричерке.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.area.fi.cnr.it/english/|title=Florence CNR Research Area|publisher=Area.fi.cnr.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20140807030127/http://www.area.fi.cnr.it/english/|archive-date=7 August 2014|accessdate=18 March 2014}}</ref> === Наука и откритие === [[Податотека:Museo_di_Storia_Naturale_di_Firenze_-_paleontology.JPG|лево|мини| Изложба на пробосциди во Museo di Storia Naturale di Firenze, или Природонаучниот музеј во Фиренца]] Фиренца е важен научен центар со векови, особено за време на ренесансата со научниците како Леонардо да Винчи. Фирентинците биле една од движечките сили зад [[Големите географски откритија|ерата на откривањето]]. Фирентинските банкари ги финансирале Хенри морепловецот и португалските истражувачи кои биле пионери на маршрутата околу Африка до Индија и Далечниот Исток. Тоа била мапа нацртана од Фирентинецот Паоло дал Поцо Тосканели, студент на Брунелески, што ја користел [[Кристофер Колумбо]] за да им го продаде своето „претпријатие“ на шпанските монарси и што тој го користел на своето прво патување. „Проекцијата“ на Меркатор е рафинирана верзија на Тосканели, земајќи ги предвид двете Америки. [[Галилео Галилеј|Галилео]] и другите научници биле пионери во студијата за оптика, балистика, астрономија, анатомија и други научни дисциплини. Пико дела Мирандола, Леонардо Бруни, Макијавели и многу други ја поставиле основата за современо научно разбирање. === Мода === [[Податотека:Via_de_Tornabuoni_07.JPG|мини|Луксузни бутици покрај престижната фирентинска улица Виа де Торнабуони.]] До 1300 година, Фиренца станала центар на производство на текстил во Европа. Многу од богатите семејства во ренесансната Фиренца биле големи купувачи на локално произведена фина облека, а специјалистите за мода во економијата и културата на Фиренца во тој период честопати се потценуваат.<ref>Frick, Carole Collier. ''Dressing Renaissance Florence: Families, Fortunes, and Fine Clothing''. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2002.</ref> Фиренца според некои е родното место и најраниот центар на модерната (по Втората светска војна) модна индустрија во Италија. Фирентинските „сори“ од раните 1950-ти во организација на Џовани Батиста Џорџини биле настани каде што неколку италијански дизајнери учествувале во групни изложби и за првпат го привлекле меѓународното внимание.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gbgiorgini.it/italianfashion.htm|title=The birth of italian fashion|publisher=Gbgiorgini.it|accessdate=7 May 2017|archive-date=2011-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20111016202714/http://www.gbgiorgini.it/italianfashion.htm|url-status=dead}}</ref> Фиренца служи како дом на италијанската модна компанија Салваторе Ферагамо од 1928 година. Седиштата на [[Gucci|Гучи]], [[Роберто Кавали]] и Емилио Пучи се наоѓаат во Фиренца. Другите големи играчи во модната индустрија, како што се [[Прада]] и [[Шанел]], имаат големи канцеларии и продавници во Фиренца или нејзините периферии. Главната луксузна шопинг улица во Фиренца е Виа де Торнабуони, каде што главните луксузни модни куќи и етикетите за накит, како што се [[Армани]] и [[Bulgari|Булгари]], имаат свои елегантни бутици. Виа дел Парионе и Виа Рома се други улици кои се исто така добро познати по своите врвни модни продавници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cntraveller.com/guides/europe/italy/florence/where-to-shop|title=Conde Nast Traveller's guide to shopping in Florence|publisher=Cntraveller.com|accessdate=9 October 2013|archive-date=2017-09-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908184516/http://www.cntraveller.com/guides/europe/italy/florence/where-to-shop|url-status=dead}}</ref> === Историски евокации === ==== ''Експлозија на количката'' ==== ''Scoppio del Carro'' („Експлозија на количката“) е прослава на [[Прва крстоносна војна|Првата крстоносна војна]]. За време на денот на Велигден, количка, која Флорентинците ја нарекуваат ''Бринделоне'' и која ја водат четири бели волови, е однесена на Пјаца дел Дуомо помеѓу крстилницата на [[Свети Јован Крстител]] (''Батистеро ди Сан Џовани'') и катедралата во Фиренца (''Санта Марија дел Фиоре''). Количката е поврзана со јаже со внатрешноста на црквата. Во близина на количката има модел на гулаб, кој, според легендата, е симбол на среќа за градот: на крајот на велигденската миса, гулабот излегува од наосот на Дуомо и го пали огнометот на количката. ==== ''Калчо Сторико (превод: Историски фудбал)'' ==== [[Податотека:Calcio_Storico_Corteo.jpg|мини|Калчо Сторико]] ''Калчо Сторико Фиорентино'' („Историски фирентински [[фудбал]] “), понекогаш ''костумот се'' нарекува ''калчо'', е традиционален спорт, кој се смета за претходник на фудбалот, иако вистинската игра наликува на рагби. Настанот потекнува од [[Среден век|средниот век]], кога најважните фирентински благородници се забавувале играјќи додека носеле светли носии. Најважниот натпревар се одиграл на 17 февруари 1530 година, за време на опсадата на Фиренца. Тој ден [[Папска Држава|папските трупи го]] опседнале градот додека Фирентинците, со презир кон непријателите, решиле да ја играат играта без оглед на ситуацијата. Играта се игра на Пјаца ди Санта Кроче. Конструирана е привремена арена, со белила и поле за играње покриено со песок. Се одржува серија на натпревари меѓу четирите тима од секоја од ''quartiere'' (населба) во Фиренца во текот на крајот на јуни и почетокот на јули.<ref>[http://www.calciostorico.it/ Calcio Storico Fiorentino (Official site)] {{it}}</ref> Постојат четири екипи: Аѕури (светлосина), Бјанки (бела), Роси (црвена) и Верди (зелена). „Аѕурите“ се од четвртина на Санта Кроче, Бјанки од четвртина на Санто Спирто, Верди се од Сан Џовани и Роси од Санта Марија Новела. === Спорт === [[Податотека:Soccer_in_Florence,_Italy,_2007.jpg|мини| [[Стадион Артемио Франки]]]] Во [[Фудбал|асоцијација,]] Фиренца е претставена од [[ФК Фјорентина]], која игра во [[Серија А]], највисоката лига на [[Фудбалот во Италија|системот]] на [[Фудбалот во Италија|италијанската фудбалска лига]]. [[ФК Фјорентина]] има освоено две шампионски титули во Италија, во 1956 и 1969 година и 6 купа на Италија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.footballhistory.org/club/fiorentina.html|title=FootballHistory.org|work=ACF Fiorentina|publisher=Martin Wahl|accessdate=10 October 2019}}</ref> од нивното формирање во 1926 година. Тие ги играат своите игри на [[Стадион Артемио Франки|стадионот „Артемио Франки“]], кој има капацитет за 47.282 гледачи. Женскиот тим на ФК Фиорентина го освои фудбалското италијанско првенство во женската асоцијација во сезоната 2016/2017. Градот е дом на Centro Tecnico Federale di Coverciano (превод: Технички Центар на Коверчано), во Коверчано, Фиренца, главниот полигон на [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]] и техничкиот оддел на [[Фудбалска федерација на Италија|Италијанската фудбалска федерација]] . Фиренца била избрана за домаќин на Светското првенство во велосипедизам УЦИ во 2013 година. Од 2017 година, Фиренца е застапена и во Ечеленца, највисоко ниво во системот на рагби-унијата во Италија, од страна на И Медичеи, кој е клуб основан во 2015 година со спојување на постарите одреди на И Кавалиери (од Прато) и Фиренце Рагби 1931. И Медичеи го освоив првенството во Серија А во 2016/2017 и бев промовиран во Екцеленца за сезоната 2017/2018. Рари Нант Флорентија е успешен [[ватерполо]] клуб со седиште во Фиренца; и нејзините машки и женски екипи имаат освоено неколку шампионски титули во Италија, а женските екипи имаат и европски титули во своите палмари. == Образование == [[Податотека:Rettorato_firenze,_aula_magna_02.JPG|десно|мини|220x220пкс| Аудиториум на ректоратот на Универзитетот во Фиренца]] [[Податотека:Националната библиотека Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze.jpg|мини|Националната библиотека (Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze)]] Универзитетот во Фиренца првпат е основан во 1321 година, а бил признат од [[Папа Климент VI|папата Климент VI]] во 1349 година. Во 2019 година, над 50.000 студенти биле запишани на универзитетот. Неколку американски универзитети се домаќини на кампусот во Фиренца, вклучувајќи ги универзитетот во Њујорк, Колеџот Марист, Пепердин, Стенфорд, Држава Флорида и Вејмс Медисон. Над 8.000 американски студенти се запишани на студии во Фиренца.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://aacupi.org/|title=Association of American College and University Programs in Italy|work=Association of American College and University Programs in Italy|language=en|accessdate=2019-09-22}}</ref> Приватното училиште, Чентро Макијавели, кое предава италијански јазик и култура на странци, се наоѓа во Пјаца Санто Спирито во Фиренца. == Транспорт == === Автомобили === Центарот на Фиренца е затворен за прекумерен сообраќај, иако влегуваат автобуси, такси и жители со соодветни дозволи. Оваа област обично се нарекува ZTL (''Zona Traffico Limitato''), во превод (зона за ограничен сообраќај) која е поделена на неколку под-подсекции.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.italyperfect.com/blog/the-ztl-avoid-restricted-traffic-zones-fines-in-italy.html|title=The ZTL – Avoid Restricted Traffic Zones & Fines in Italy – Italy Perfect Travel Blog|date=2015-06-16|work=Italy Perfect Travel Blog|access-date=2018-02-03|language=en-US}}</ref> Затоа, жителите на една делница ќе можат да возат само во нивниот округ, а можеби и во некои околни. Автомобилите без дозволи имаат дозвола да влезат по 7.30 часот&nbsp;попладне, или пред 7.30 часот. Правилата се менуваат за време на летото исполнето со туристи, ставајќи повеќе ограничувања за тоа каде може да се влегува и излегува.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.florence-on-line.com/maps-of-florence/florence-driving-map-ztl.html|title=Florence Driving Map, the ZTL explained : Florence on Line|work=www.florence-on-line.com|language=en|accessdate=2018-02-03}}</ref> === Автобуси === [[Податотека:Tramvia_firenze_sirio.jpg|десно|мини| Трамвај Сирио во Фиренца]] [[Податотека:Железничката станица Санта Марија Новела.jpg|мини|Железничката станица Фиренце Санта Марија Новела (италијански: Firenze Santa Maria Novella)]] [[Податотека:Firenze_-_mappa_rete_tranviaria.png|мини|Мапа на трасата на трамвајот]] Главната мрежа за јавни транзити во градот е управувана од автобуската компанија АТАФ и Ли-неа. Поединечните билети или лиценцата наречена Карта Агиле (Carta Agile) со повеќе возења, се купуваат однапред и мора да се потврдат еднаш. Овие билети можат да се користат во автобусите на АТАФ и Ли-неа, Трамвија и локалните возови од втора класа само во рамките на градските железнички станици. Билетите за воз мора да бидат потврдени пред да се качат. Главната автобуска станица е веднаш до железничката станица Санта Марија Новела. Трениталија управува со возови помеѓу железничките станици во градот и до другите одредишта низ Италија и Европа. Централната железничка станица, Санта Марија Новела, е оддалечена околу 500 м северозападно од Пјаца дел Дуомо. Постојат уште две важни станици: Кампо ди Марте и Рифреди. Позастапени се рутите Фиренца - Пиза, Фиренца - Виареџо и Фиренца-Арецо (долж главната линија до Рим). Другите локални железници ја поврзуваат Фиренца со Борго Сан Лоренцо во областа Муџело (железничка станица Фаентина) и [[Сиена]]. На долго растојание од 10 километри автобусите ги управуваат компаниите СИТА, Копит и КАП. Транзитните компании сместуваат и патници од аеродромот „Америго Веспучи“, што се наоѓа на 5 километри западно од центарот на градот и кој има закажано услуги управувани од најголемите европски превозници. === Трамвај === Во обид да се намали загадувањето на воздухот и сообраќајот на автомобили во градот, во тек е изградба на повеќелиниска трамвајска мрежа наречена ''Трамвија''. Првата линија започна со работа на 14 февруари 2010 година и ја поврзува примарната меѓуградска железничка станица во Фиренца (Санта Марија Новела) со југозападното предградие Скандичи. Оваа линија изнесува 7.4 км по должина и има 14 постојки. Изградбата на втората линија започна на 5 ноември 2011 година, изградбата била запрена поради тешкотиите на изведувачите и повторно започнала во 2014 година со отворање на новата линија на 11 февруари 2019 година. Оваа втора линија го поврзува аеродромот во Фиренца со центарот на градот. Трета линија (од Санта Марија Новела до областа Кареџи, каде се наоѓа најважните болница во Фиренца).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gestramvia.it/home.html|title=Arriva La Tramvia (in Italian)|publisher=GEST|accessdate=11 December 2011|archive-date=2013-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20131008000903/http://www.gestramvia.it/home.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/amm/piani_e_progetti/Tramvia.html|title=Tramvia – Il Sistema Tramviario Fiorentino|archive-url=https://web.archive.org/web/20120202152941/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/amm/piani_e_progetti/Tramvia.html|archive-date=2 February 2012|accessdate=11 December 2011}}, Tramvia page of Florence's city government web site (in Italian).</ref><ref>[[Trams in Florence]], Wikipedia article "Florence tramway"</ref>  === Статистика за јавен превоз во Фиренца === Просечното време што луѓето го поминуваат патувајќи со јавен превоз во Фиренца, на пример до и од работа, во еден работен ден е 59 мин. 13% од возачите на јавен превоз возат повеќе од 2 часа секој ден. Просечното време што луѓето го чекаат на постојка или станица за јавен превоз е 14 минути, додека 22% од возачите чекаат над 20 минути во просек секој ден. Просечното растојание што луѓето обично го возат на едно патување со јавен превоз е 4,1&nbsp;км, додека 3% патуваат над 12&nbsp;км во една насока.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://moovitapp.com/insights/en/Moovit_Insights_Public_Transit_Index_Italy_Firenze-2022|title=Firenze Public Transportation Statistics|publisher=Global Public Transit Index by Moovit|accessdate=19 June 2017}} [[File:CC-BY_icon.svg|50x50пкс]] Material was copied from this source, which is available under a [[creativecommons:by/4.0/|Creative Commons Attribution 4.0 International License]].</ref> === Железничка станица === [[Податотека:Воз на италијанската железничка агенција Трениталиа (Trenitalia).jpg|мини|Воз на железниците Трениталиа (Trenitalia) на станицата Санта Марија Новела]] Железничката станица Фиренце Санта Марија Новела е главната национална и меѓународна железничка станица во Фиренца и ја користат 59&nbsp;милиони луѓе секоја година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.grandistazioni.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=84db47db3c09a110VgnVCM1000003f16f90aRCRD|title=Grandi Stazioni – Firenze S. Maria Novella|publisher=Grandistazioni.it|archive-url=https://web.archive.org/web/20180509145137/http://www.grandistazioni.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=84db47db3c09a110VgnVCM1000003f16f90aRCRD|archive-date=9 May 2018|accessdate=22 June 2009}}</ref> Зградата, дизајнирана од Џовани Микелучи, е изградена во стил на ''италијански рационализам'' и е една од најголемите рационалистички згради во Италија. Сместено е на ''Пјаца дела Стационе'', во близина на Фортеца да Басо (ремек-дело на воената ренесансна архитектура <ref name="city-getaway">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.city-getaway.com/en/guide/informations/12/Florence|title=Florence travel information &#124; Holiday apartment near Ducati Museum|publisher=city-getaway.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20141027213134/http://www.city-getaway.com/en/guide/informations/12/Florence|archive-date=27 October 2014|accessdate=27 October 2014}}</ref> ) и Виали ди Чирконвалационе, и пред Базиликата на апсидата на Санта Марија Новела од каде го носи своето име . Како и бројни возови со голема брзина до големите италијански градови, Фиренца, се служат со меѓународни услуги за спиење преку ноќ до Минхен и Виена, управувани од австриските железници (ÖBB). Во тек е изградба на нова брза железничка станица и договорено е да биде во функција до 2015 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/TAV/report_17_1-15ottobre.pdf|title=Report Quindiciale N. 17|publisher=Rete Ferroviaria Italiana|archive-url=https://web.archive.org/web/20120509035906/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/TAV/report_17_1-15ottobre.pdf|archive-date=9 May 2012|accessdate=11 December 2011}}</ref> Планирано е да се поврзе со аеродромот Веспучи, железничката станица Санта Марија Новела и со центарот на градот со втората линија на Трамвија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/tramvia/Parte_02.pdf|title=Descrizione Della Linea 2|publisher=Comune di Firenze|archive-url=https://web.archive.org/web/20120509035947/http://www.comune.firenze.it/opencms/export/sites/retecivica/materiali/tramvia/Parte_02.pdf|archive-date=9 May 2012|accessdate=11 December 2011}}</ref> Архитектонските фирми Фостер+ Партнерс и Ланчиети Псалева Џиордо и сор. ја дизајнирале оваа нова железничка станица.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fosterandpartners.com/Projects/1194/Default.aspx|title=Florence TAV Station|publisher=Foster + Partners|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127000151/http://www.fosterandpartners.com/Projects/1194/Default.aspx|archive-date=27 November 2011|accessdate=11 December 2011}}</ref> === Аеродром === [[Податотека:Florence_-_Peretola_(Amerigo_Vespucci)_(FLR_-_LIRQ)_AN0591245.jpg|мини|Аеродромoт во Фиренца]] Аеродромот во Фиренца, Перетола, е еден од двата главни аеродрома во регионот на Тоскана, иако не се користи многу од популарните авиокомпании. Другиот аеродром во регионот на Тоскана е меѓународниот аеродром „Галилео Галилеј“ во Пиза. === Mobike (споделување велосипед) === [[Податотека:Mobike_Lites_at_Parco_delle_Cascine,_Florence.jpg|мини|Mobikes во Парко деле Кашине, Фиренца]] Мобајк, кинеска компанија за [[Систем за изнајмување велосипеди|споделување велосипеди]], работи во Фиренца од јули 2017 година. Од 2019 година, компанијата работи со 4.000 велосипеди во Фиренца. Корисниците го скенираат QR-кодот на велосипедот користејќи ја апликацијата Мобајк и го завршуваат возењето со паркирање на работ на тротоарот. Велосипедите имаат фиксна цена од 1 € на секои 20 минути. Бидејќи Мобајк е систем за споделување на велосипеди без станици, тој не обезбедува станици, затоа велосипедите можат да бидат оставени скоро насекаде. == Меѓународни односи == === Збратимени градови === Фиренца е [[Збратимени градови|збратимена]] со:<ref name="GL">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.comune.fi.it/export/sites/retecivica/comune_firenze/relazioni_internazionali_cooperazione/gemellaggi.html|title=Gemellaggi, Patti di amicizia e di fratellanza|publisher=Comune di Firenze|language=it|accessdate=28 August 2015}}</ref> {{div col|colwidth=22em}} * {{flagdeco|PSE}} [[Витлеем]], [[State of Palestine|Плестина]]<ref name=GL/><ref name="BethlehemTwinning">{{cite web|url=http://www.bethlehem-city.org/Twining.php |title=Bethlehem Municipality |publisher=bethlehem-city.org |access-date=10 October 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100724140854/http://www.bethlehem-city.org/Twining.php |archive-date=24 July 2010 }}</ref> * {{flagdeco|HUN}} [[Будимпешта]], Унгарија<ref name=GL/> * {{flagdeco|DEU}} [[Дрезден]], Германија<ref name=GL/><ref name="Dresden">{{cite web|url=http://www.dresden.de/en/02/11/c_03.php |title=''Dresden – Partner Cities'' |publisher=Landeshauptstadt Dresden |access-date=29 December 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081016001550/http://www.dresden.de/en/02/11/c_03.php |archive-date=16 October 2008 }}</ref> * {{flagdeco|GBR}} [[Единбург]], Шкотска, ОК<ref name=GL/><ref name="Edinburgh twinning">{{cite web|url=http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |title=Twin and Partner Cities |publisher=City of Edinburgh Council |access-date=16 January 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120614133841/http://www.edinburgh.gov.uk/info/695/council_information_performance_and_statistics/685/european_international_and_parliamentary_relations/3 |archive-date=14 June 2012 }}</ref> * {{flagdeco|MAR}} [[Фез]], Мароко<ref name=GL/> * {{flagdeco|IRN}} [[Ишфан]], Иран<ref name=GL/> * {{flagdeco|DEU}} [[Калес]], Германија<ref name=GL/> * {{flagdeco|UKR}} [[Киев]], Украина<ref name=GL/> * {{flagdeco|KWT}} [[Кувајт]], Кувајт<ref name=GL/> * {{flagdeco|JPN}} [[Кјото]], Јапонија<ref name=GL/><ref name="Kyoto twinnings">{{cite web|url=http://www.city.kyoto.lg.jp/sogo/page/0000083407.html |title=Sister Cities of Kyoto City |access-date=21 January 2014 |publisher=City of Kyoto |archive-url=https://web.archive.org/web/20140121151906/http://www.city.kyoto.lg.jp/sogo/page/0000083407.html |archive-date=21 January 2014 |url-status=live}}</ref> * {{flagdeco|PRC}} [[Нанџинг]], Кина<ref name=GL/> * {{flagdeco|ISR}} [[Назарет]], Израел<ref name=GL/> * {{flagdeco|USA}} [[Филаделфија, Пенсилванија]], САД<ref name=GL/><ref>{{cite web |url=http://www.ivc.org/florence__italy |title=Florence, Italy |publisher=Ivc.org |access-date=26 June 2009 |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20120905180345/http://www.ivc.org/florence__italy |archive-date=5 September 2012}}</ref> * {{flagdeco|MEX}} [[Пуебла]], Мексико<ref name=GL/> * {{flagdeco|FRA}} [[Реимс]], Франција<ref name=GL/> * {{flagdeco|LAT}} [[Рига]], Латвија<ref name=GL/><ref>{{cite web|url=http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |title=Twin cities of Riga |publisher=[[Riga City Council]] |access-date=27 July 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081204021323/http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |archive-date=4 December 2008}}</ref> * {{flagdeco|BRA}} [[Салвадор, Баија|Салвадор]], Бразил<ref name=GL/> * {{знамеикона|UZB}} [[Самарканд]], Узбекистан * {{flagdeco|AUS}} [[Сиднеј]], Австралија<ref name=GL/> * {{flagdeco|ALB}} [[Тирана]], Албанија<ref name="International relations">{{cite web|url=http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |title=Twinning Cities: International Relations (NB Florence is listed as 'Firenze') |access-date=23 June 2009 |work=Municipality of Tirana |publisher=tirana.gov.al |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111010042121/http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf |archive-date=10 October 2011}}</ref> * {{flagdeco|FIN}} [[Турку]], Финска<ref name=GL/> * {{flagdeco|ESP}} [[Ваљадолид]], Шпанија<ref name=GL/> {{div col end}} == Значајни жители == [[Податотека:Santi_di_Tito_-_Niccolo_Machiavelli's_portrait_headcrop.jpg|мини| [[Николо Макијавели]]]] [[Податотека:Lorenzo_de_Medici.jpg|мини| [[Лоренцо де Медичи]]]] [[Податотека:Portrait_de_Dante.jpg|мини| [[Данте Алигиери]]]] [[Податотека:Portrait_of_Amerigo_Vespucci.jpg|мини| [[Америго Веспучи]]]] * Антонија од Фиренца, светица * Агнес од Монтепулчано, [[Светец|светица]] * Харолд Актон, автор и естет * Џон Аргиропулос, научник * [[Леон Батиста Алберти|Леоне Батиста Алберти]], полиматематичар * [[Данте Алигиери]], поет * [[Џовани Бокачо]], поет * Балдасар Бонаиути, хроничар од 14 век * [[Сандро Ботичели]], сликар * Аурелијано Брандолини, агроном и научник за соработка во развој * [[Роберт Браунинг]] и [[Елизабет Барет Браунинг]], англиски поети од 19 век * [[Филипо Брунелески]], архитект * [[Микеланџело Буонароти|Микеланџело]] Буонароти, вајар, сликар, автор на таванот на Систинската капела и ''Дејвид'' * Франческо Казагранде, велосипедист * [[Роберто Кавали]], моден творец * [[Карло Колоди]], писател * Енрико Ковери, моден творец * [[Донатело]], [[Вајарство|вајар]] * Оријана Фалачи, новинарка и авторка * Салваторе Ферагамо, моден творец и чевлар * Мајк Франсис (роден Франческо Пучиони), пејач и композитор * Силпа Бирасри (роден Корадо Фероци), вајар, заслужен за главната фигура на модерната уметност во Тајланд.<ref name="su">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.journal.su.ac.th/index.php/suij/article/viewFile/40/40|title=Special Note : Professor Silpa Bhirasri's Life and Works|publisher=journal.su.ac.th|archive-url=https://web.archive.org/web/20111008023125/http://www.journal.su.ac.th/index.php/suij/article/viewFile/40/40|archive-date=8 October 2011|accessdate=27 October 2014}}</ref> * Семејство Фрескобалди, познати банкари и производители на вино * [[Галилео Галилеј]], италијански физичар, астроном и филозоф * Џото, сликар, вајар и архитект на почетокот на 14 век * Лоренцо Гиберти, [[Вајарство|вајар]] * Гучио Гучи, основач на етикетата [[Gucci|Гучи]] * Бруно Иноценти, вајар * Роберт Лоуел, поет * [[Николо Макијавели]], поет, филозоф и политички мислител, автор на ''[[Владетелот|„Владетелот“]]'' и ''„Дискурси“'' * Масачо, сликар * Роуз МекГован, глумица родена во Фиренца * Семејство [[Медичи]] * Џироламо Меи, историчар и хуманист * Антонио Меучи, пронаоѓач на телефонот * [[Флоренс Најтингел|Флоренс Најтингејл]], пионер на модерната медицинска сестра и статистичар * Вирџинија Олдоини, грофицата од Кастиљоне, рана фотографска уметност, таен агент и куртизана * Валерио Профондавале, [[Фландрија|фламански]] сликар * Џулио Раках (1909–1965), италијанско-израелски математичар и физичар; Вршител на должноста претседател на [[Еврејски универзитет во Ерусалим|хебрејскиот универзитет во Ерусалим]] * [[Рафаел]], сликар * Ана Сарфати, автор за деца * Џироламо Савонарола, реформатор * Адријана Серони, политичар * Џовани Спадолини, политичар * Антонио Скуарчалупи, оргулар и композитор * [[Еванџелиста Торичели|Евангелиста Торичели]], италијански физичар * Ана Тонели (околу 1763–1846), родена сликарка на портрети Фиренца кон крајот на 17 век и почетокот на 18 век.<ref name=":0">{{Наведена книга|url=http://www.pastellists.com/Articles/TONELLI.pdf|title=Dictionary of Pastellists Before 1800|last=Jeffares|first=Neil|date=2019|edition=online}}</ref> * [[Џорџо Вазари|Џорџо Васари]], сликар, архитект и историчар * [[Америго Веспучи]], истражувач и картограф, имењак на [[Америка]] * [[Леонардо да Винчи]], полиматематичар * Лиза дел Џокондо, модел на ''[[Мона Лиза]]'' * Џорџо Антонучи, лекар, психоаналитичар и меѓународна референца за преиспитување на основата на психијатријата == Поврзано == * [[Европски Универзитетски Институт]] * [[Список на историски држави на Италија]] * [[Список на плоштади во Фиренца]] * [[:Категорија: Згради и градби во Фиренца]] == Наводи == {{Наводи}} == Литература == {{refbegin|colwidth=30em}} * Niccolò Machiavelli. ''[[Florentine Histories]]'' * {{наведена книга|title=Renaissance Florence|last=Brucker|first=Gene A.|year=1983}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/societyofrenaiss00bruc|title=The Society of Renaissance Florence: A Documentary Study|last=Brucker|first=Gene A.|year=1971|url-access=registration}} * {{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=sdekGAAACAAJ|title=Travellers Florence & Tuscany, 3rd: Guides to Destinations Worldwide|last=Chamberlin|first=Russell|date=22 May 2008|publisher=Thomas Cook Publishing|isbn=978-1-84157-844-6|access-date=11 March 2010}} * Chaney, Edward (2003), ''A Traveller's Companion to Florence''. * {{наведена книга|title=The Building of Renaissance Florence: An Economic and Social History|last=Goldthwaite|first=Richard A.|year=1982}} * {{наведена книга|title=The House of Medici: Its Rise and Fall|last=Hibbert|first=Christopher|year=1999}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/cityofflorencehi00lewi|title=The City of Florence: Historical Vistas and Personal Sightings|last=Lewis|first=R.W.B.|year=1996|url-access=registration}} * {{наведена книга|title=A History of Florence 1200–1575|last=Najemy|first=John|year=2006}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/historyofflorenc0000sche|title=History of Florence: From the Founding of the City Through the Renaissance|last=Schevill|first=Ferdinand|year=1936|url-access=registration}} * {{наведена книга|title=Public Life in Renaissance Florence|last=Trexler|first=Richard C.|year=1991}} * Ferdinand Schevill, ''History of Florence: From the Founding of the City Through the Renaissance'' (Frederick Ungar, 1936) is the standard overall history of Florence. * {{наведена книга|url=http://shop.getty.edu/products/florence-at-the-dawn-of-the-renaissance-978-1606061268|title=Florence at the Dawn of the Renaissance: Painting and Illumination, 1300–1500|last=Sciacca|first=Christine|publisher=Getty Publications|year=2012|isbn=978-1-60606-126-8|access-date=12 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20120920044914/http://shop.getty.edu/products/florence-at-the-dawn-of-the-renaissance-978-1606061268|archive-date=20 September 2012|url-status=dead}} {{Refend}} == Надворешни врски == * [http://www.florenceartmuseums.com/ Музеj на уметност во Фиренца] * [https://web.archive.org/web/20110515183430/http://www.glenndixon.org/Florence.html Големата ренесанса во Фиренца - Видео] * [https://whc.unesco.org/en/list/174/video Видео од УНЕСКО] [[Категорија:Универзитетски градови во Италија]] [[Категорија:Поранешни престолнини]] [[Категорија:Фиренца]] [[Категорија:Статии со микроформати hAudio]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] [[Категорија:Градови во Тоскана]] [[Категорија:Населени места основани во 1 век п.н.е.]] pmm4rkkypdkdgjaecqg8h5w8y5zkz09 0 29294 5300098 4801436 2024-12-03T20:22:30Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Блаже Коневски“ - Велес]] на [[ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] 4801436 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште| |слика=[[File:ООУ„Блаже Конески“ Велес Македонија.jpg|thumb|Дел од спортската сала во Основно училиште „Блаже Конески“во Велес]] |име=„Блаже Конески“ |место=[[Велес]] |општина=[[Општина Велес]] |основање=[[1982]] |настава на =македонски |адреса= |актуелен директор=Јованче Манасков (2020) |веб= }} '''„Блаже Конески“''' — [[основно училиште]] во [[Велес]], [[Општина Велес]]<ref>[https://data.gov.mk/mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa Регистар на основните училишта во Република Македонија]</ref>. Училиштето е основано во [[1982]] година, и во него се изведува настава од прво до деветто одделение. Училиштето е поделено на две помали згради, а тие се поврзани со еден премин. Во првата зграда учат учениците од прво до четврто одделение, а во втората зграда учениците од петто до деветто. Училиштето има 2000 ученици. Најактуелно е што во секоја училница има компјутер за секое дете освен во кабинетот по Музичко.Во училиштето се изучува Веронаука и Запознавање на Религии. == Учество на натпревари == ==Освоени награди== == Познати личности кои учеле во ова училиште == ==Познати личности кои предавале во ова училиште== == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Официјално мрежно место на Министерството за образование и наука] {{велес-никулец}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] i5a2v7ceas96x3kwuke1xuozd9ge4nu 5300112 5300098 2024-12-03T20:27:12Z Ehrlich91 24281 5300112 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Блаже Конески | слика = ООУ„Блаже Конески“ Велес Македонија.jpg | опис = Дел од спортската сала во основното училиште „Блаже Конески“ во Велес | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Блаже Конески]] | адреса = ул. „Љубљанска“, бр. 1 | основање = {{start date and age|1982}} | актуелен директор = Јованче Манасков | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Блаже Конески“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Блаже Конески“ - Велес'''; скратено: '''ООУ „Блаже Конески“''') — централно основно училиште во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски книжевен, културен и јавен работник [[Блаже Конески]]. == Историја == Училиштето е основано во [[1982]] година, и во него се изведува настава од прво до деветто одделение. Училиштето е поделено на две помали згради, а тие се поврзани со еден премин. Во првата зграда учат учениците од прво до четврто одделение, а во втората зграда учениците од петто до деветто. Училиштето има 2000 ученици. == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Блаже Конески, Велес}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Училишта посветени на Блаже Конески|Велес]] qmap55jgsudr7ienmpmoezr8o3orrkc 5300118 5300112 2024-12-03T20:30:08Z Ehrlich91 24281 5300118 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Блаже Конески“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Блаже Конески | слика = ООУ„Блаже Конески“ Велес Македонија.jpg | опис = Дел од спортската сала во основното училиште „Блаже Конески“ во Велес | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Блаже Конески]] | адреса = ул. „Љубљанска“, бр. 1 | основање = {{start date and age|1982}} | актуелен директор = Јованче Манасков | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Блаже Конески“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Блаже Конески“ - Велес'''; скратено: '''ООУ „Блаже Конески“''') — централно основно училиште во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски книжевен, културен и јавен работник [[Блаже Конески]]. == Историја == Училиштето е основано во [[1982]] година, и во него се изведува настава од прво до деветто одделение. Училиштето е поделено на две помали згради, а тие се поврзани со еден премин. Во првата зграда учат учениците од прво до четврто одделение, а во втората зграда учениците од петто до деветто. Училиштето има 2000 ученици. == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Блаже Конески, Велес}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Училишта посветени на Блаже Конески|Велес]] cfvytl5u0xtp52zjpbvcp399xj44jq3 0 29364 5299980 5170334 2024-12-03T15:27:15Z Ehrlich91 24281 5299980 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Гоце Делчев“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Василево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Василево | основање = | актуелен директор = Дејан Стојановски | број на ученици = 730 | настава на = македонски | веб = | е-пошта = oougd_vasilevo@yahoo.com | телефон = 034/371-373 | факс = 034/371-373 }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Гоце Делчев“ - Василево'''; скратено: '''ООУ „Гоце Делчев“''') — централно основно училиште во [[Струмичко Поле|струмичкото]] село [[Василево]], [[Општина Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Историја == Училиштето било изградено во [[1957]] година, додека во [[1966]] година било надоградено.<ref>http://opstinavasilevo.gov.mk/?page_id=254</ref> == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта: * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (6).jpg|Спортска сала Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (7).jpg|Игралиште </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Vasilevo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Василево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Василево]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Василево]] as3lj4ptlgbk34t6admrphr1340nq65 5299981 5299980 2024-12-03T15:39:42Z Ehrlich91 24281 5299981 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Гоце Делчев“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Василево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Василево | основање = {{start date and age|1959}} | актуелен директор = Дејан Стојанов | број на ученици = 422 <small>(2024/2025)</small> | настава на = македонски | настава на2 = турски | веб = | е-пошта = oougd_vasilevo@yahoo.com | телефон = 034/371-373 | факс = 034/371-373 }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Гоце Делчев“ - Василево'''; скратено: '''ООУ „Гоце Делчев“''') — централно основно училиште во [[Струмичко Поле|струмичкото]] село [[Василево]], [[Општина Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Историја == Училишниот објект бил изграден во 1957 година, додека во 1966 година бил надограден. Самото училиште било основано во 1959 година. == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта: * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Ангелци]], подрачно петгодишно училиште на македонски и на турски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (6).jpg|Спортска сала Податотека:Primary school Goce Delčev (Vasilevo) (7).jpg|Игралиште </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Vasilevo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Василево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Василево]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Василево]] icydjlmo431faogu1v83skecf6kaa91 0 29473 5300114 5075723 2024-12-03T20:29:37Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес]] на [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] 5075723 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште| |слика= |име=„Кирил и Методиј“ |место=[[Велес]] |општина=[[Општина Велес|Велес]] |основање= 1857 |настава на = |адреса= |актуелен директор= |веб= }} '''„Кирил и Методиј“''' — [[основно училиште]] во [[Велес]], [[Општина Велес]]<ref>[https://data.gov.mk/mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa Регистар на основните училишта во Република Македонија]</ref>. == Учество на натпревари == ==Освоени награди== == Познати личности кои учеле во ова училиште == * [[Ангел Органџиев]] - еден од сопствениците на фабриката „Благој Ѓорев“ * [[Тодор Органџиев]] - еден од двајцата преживеани [[гемиџии]] заедно со [[Павел Шатев]] * [[Пепи Манасков]] - македонски ракометар == Познати личности кои предавале во ова училиште == == Наводи == {{наводи}} {{Училиште-Македонија-никулец}} {{DEFAULTSORT:Кирил и Методиј}} [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Македонија со настава на македонски]] 0wvvy0tbm422gkzxg12bxsdbinfn4x0 5300121 5300114 2024-12-03T20:32:53Z Ehrlich91 24281 5300121 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Св. Кирил и Методиј“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Св. Кирил и Методиј | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Свети Кирил и Методиј]] | адреса = ул. „Архиепископ Михаил“, бр. 156 | основање = {{start date and age|1857}} | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Св. Кирил и Методиј“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Свети Кирил и Методиј“ - Велес'''; скратено: '''ООУ „Свети Кирил и Методиј“''') — централно основно училиште во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по словенските просветители [[Свети Кирил и Методиј]]. == Познати личности кои учеле во ова училиште == * [[Ангел Органџиев]] - еден од сопствениците на фабриката „Благој Ѓорев“ * [[Тодор Органџиев]] - еден од двајцата преживеани [[гемиџии]] заедно со [[Павел Шатев]] * [[Пепи Манасков]] - македонски ракометар == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Свети Кирил и Методиј, Велес}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Училишта посветени на Свети Кирил и Методиј|Велес]] 5wp5pawj2nyolaq08vcmk1n2qcjzaek 5300124 5300121 2024-12-03T20:34:54Z Ehrlich91 24281 5300124 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Св. Кирил и Методиј“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Св. Кирил и Методиј | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Свети Кирил и Методиј]] | адреса = ул. „Архиепископ Михаил“, бр. 156 | основање = {{start date and age|1857}} | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = www.svkim.blogspot.com | е-пошта = ooukimveles@gmail.com | телефон = 043/233-676 | факс = 043/233-676 }} '''Основно училиште „Св. Кирил и Методиј“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Свети Кирил и Методиј“ - Велес'''; скратено: '''ООУ „Свети Кирил и Методиј“''') — централно основно училиште во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по словенските просветители [[Свети Кирил и Методиј]]. == Познати личности кои учеле во ова училиште == * [[Ангел Органџиев]] - еден од сопствениците на фабриката „Благој Ѓорев“ * [[Тодор Органџиев]] - еден од двајцата преживеани [[гемиџии]] заедно со [[Павел Шатев]] * [[Пепи Манасков]] - македонски ракометар == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Свети Кирил и Методиј, Велес}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Училишта посветени на Свети Кирил и Методиј|Велес]] 2wce7lg95qhkyvjx0m9z6saaezhabrh 0 29536 5300040 5183543 2024-12-03T16:59:28Z Ehrlich91 24281 5300040 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Маца Овчарова | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Маца Овчарова]] | адреса = ул. „Кресненско Востание“, бр. 4 | основање = {{start date and age|}} | актуелен директор = Мирјана Дамјановиќ | број на ученици = | настава на = македонски | веб = www.poumacaovcarovaveles.edu.mk/ | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''ПОУ „Маца Овчарова''' — [[Велес]]<ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=15.01.2022}}</ref> е деветгодишно училиште со основна дејност – воспитно-образовна дејност за деца со посебни образовни потреби, во кое наставата се изведувa на македонски јазик и кирилско писмо. Функционира во заедничка зграда со ООУ„Панко Брашнаров“. == Основање и развој == Училиштето е основано 1973 година, со акт бр. 01-4661 од 10.01.1973 година, а верифицирано со акт на Владата на Р Македонија, бр. 10-550/3 од 17.05.1995 година. Работата ја започнува во далечната 1973 година со вкупно 131 ученик со лесна ментална ретардација и 11 наставници. Од учебната 1991/92 год. започнува да опаѓа бројот на ученици поради почетоците на процесот на инклузија на учениците со посебни образовни потреби во редовниот воспитно образовен систем, актуелните промени во законската регулатива, согласно Законот за основно образование на Р.С.Македонија чл.75 ставови(1 и 2) од Уставот на Р.С.Македонија (Сл.в. бр.161 од 5.08.2019) за денес, во учебната 2020/21 година да изнесува 47. Училиштето нуди образовен и рехабилитационен третман на деца со интелектуална попреченост, аутизам и комбинирани пречки во развојот, како и ресурсна логопедска дејност за корективен третман на ученици логопати кои имаат потешкотии во говорот и говорното изразување. Во согласност со измените во законската регулатива, дел од специјалните едукатори и рехабилитатори од училиштето извршуваат и волонтерска дејност за поддршка на инклузираните ученици со попреченост од редовните основни училишта во Општините Велес, Градско и Чашка, советодавни активности за родители, стручна помош и поддршка на наставниците и стручните соработници од општинските основни училишта кои немаат вработено дефектолог, со примена на современа дефектолошка теорија и пракса. Како традиционално културно обележје на училиштето, по повод 3-ти Декември- Светскиот ден на лицата со инвалидност, е ликовната керамичка работилница, која дваесет и четврти пат по ред, се реализира  со вклучување на редовните основни училишта од општините [[Велес]], [[Чашка]] и [[Градско]], како и претставници од посебните основни училишта и паралелки при редовните училишта од Републиката, под покровителство на градоначалникот на [[Општина Велес]]. == Организација на наставата == Наставниот процес се изведува во согласност со Наставниот план и Програма на [[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерството за образование]] на Р.С.Македонија, Бирото за развој на образованието и плановите и програмите на училиштето. Задолжителната настава претставува основа за реализација на планираните воспитно-образовни цели на основното образование и овозможува вертикална проодност за понатамошното школување на ученикот во средното образование. Задолжително образование на учениците според старосната возраст е поделено во три периода и тоа од I до III, од IV до VI и од VII до IX одделение. Носители на наставниот процес се наставници-специјални едукатори и рехабилитатори, поединечно, одговорните наставници на активите, стручните соработници: 2 логопеди, психолог и дефектолог и директорот на училиштето, кои ги реализираат своите задолженија и активности според глобални и тематски планирања  изготвени на почетокот на учебната година. Наставата се реализира во две смени. Наставата се реализира во училници, а корективните третмани во логопедски кабинет, кабинет за сетилна стимулација и за психомоторна реедукација. Во реализација на наставните содржини се работи поединечно со секој ученик со изготвување на поединечен образовен план, како и практична примена на стратегиите и техниките стекнати од обуките:„Со читање до водство“ ,„Јазична писменост во нижите одделенија“ и „Дигитални содржини и ИКТ“. Од примена на дефектолошката теорија и практика се врши дијагностицирање по пат на разни стандардизирани тестови- Ганзберг и ICD-10, DSM-IV, CARS и нестандардизирани (поединечно изработени) тестови, за проверка на усвоеност на знаење и вештини кај учениците со попреченост . Во наставата се применуваат современи техники и методи на работа со ученици со ПОП: метод на игра, откривачки метод, метод на решавање на проблеми, метод на драматизација, имитација, вежби за сетилни стимулации, за вестибуларен и проприорецептивен систем, активна и пасивна музикотерапија, грозд-пирамида, метод на мемориски картци, Т-табели, Огледало, експеримент, аквариум, театар на маса, метод на играње на улоги, метода на проектно работење, метод на демонстрација и набљудување, а за учениците со мултихендикеп и аутизам се применува АБА методата. Покрај редовниот воспито-образовен процес, во рамките на дополнителната настава и часовите по физичко и здравствeно образование, наставниците –дефектолози,  реализраат стручни корективни третмани за сетилна стимулација и психомоторна реедукација.  Исто така треба да се истакнат редовните секојдневни физикални третмани и вежби на учениците со телесни деформитети,  кои стручно ги изведува негувателот-физиотерапевт во рамките на неговите работни задачи.Стручните соработници, во рамките на своите програмски активности, континуирано даваат поддршка на учениците со социо-емоционални потешкотии и влијаат врз подобрување на општата психофизичка состојба на учениците. Површината на објектот изнесува 835 m². Наставата се изведува на македонски јазик во 14 паралелки и во 4 воспитни групи во ученички дом со вкупно 47 ученици и 18 наставници- дефектолози. Со континуираниот професионален развој на наставно-воспитниот кадар и примената на информатичката технологија настојуваме да го унапредуваме квалитетот на наставата, можностите и поединечниот потенцијал кај учениците и нивниот развој. Се реализираа повеќе обуки во училиштето и надвор од него. Образованите наставници ги дисеминираат обуките. Информатичко - комуникациската технологија се користи и прилагодува според способностите на учениците, во соработка со родителите. Асистивните уреди и нагледни помагала наменети за учениците со посебни образовни потреби се користат во наставно воспитниот процес. Во контекст на подобрување на квалитетот на наставата професионалниот развој е составен дел на секојдневната работа на наставниците. Се разменуваат искуство и знаење на ниво на стручни активи, хоризонтална и вертикална соработка, тимска работа, посета на семинари, конференции и симпозиуми на локално, национално и меѓународно ниво, формални и неформални состаноци. Секој индивидуалец поседува компетенции за одредени подрачја и сфери од работата во училиштето. === Ученички дом === Во состав на училиштето работи ученички дом формиран во учебната 1992/1993 година во кој се сместени екстерните ученици од Повардарскиот регион, со постојан престој од понеделник до петок и логопедски кабинет за деца со проблеми во говорот, во кој се опфатени ученици логопеди од училиштето и од редовните основни училишта во градот. Во интернатот на училиштето оваа година престојуваат ученици од општина [[Чашка]] – село [[Мелница (Велешко)|Мелница]] и [[Карбинци]]. =='''Награди за училиштето'''== 2011 година - Зелено знаме ПОУ „Маца Овчарова“- Велес е прво посебно училиште од [[Македонија|Република Македонија.]] 2012година - Сертификат и награда од Фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“, за постигнати одлични резултати во работата во текот на 2011година. 2013 година - Општинско признание Благодарница „9-ти Ноември“за афирмација и промоција на [[Општина Велес]]. 2020 година - Плакета од фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“. == Сетилна просторија наменета за децата со аутизам == Во 2018 година е пуштена сетилна просторија за учениците со аутизам. Собата е комплетно опремена и една од најсовремените вакви во градот и земјава и со реквизитите кои за овие деца претставуваат релаксација и движење во нивниот свет. Опремена со најсовремени светлосни сигнали кои пријатно зрачат на децата им прават пријатни дразби и чувства. По претстојот во оваа сетилна просторија децата излегуваат како друга личност. Сетилна просторија во вредност од четири илјади евра, материјално-технички опремена со донација од фирмата „Изгрев инжинеринг“ ДООЕЛ од Велес и Евангелска Црква во [[Македонија|Република Македонија]]. == Директори во ова училиште == Мира Величкова (1973 -1996), Татјана Попова (1996 – 1997; 2015-2016), Лена Гаданец (1997-2000; 2004-2007; 2017-2020), Лазар Дуков (2000-2004), Татјана Љапова (2007-2015), Снежа Стојановска(2016-2017) и м-р.Мирјана Дамњановиќ (2020). == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://deca.mk/praktichnata-nastava-vo-prirodni-uslovi-e-najdobrata-edukativna-lektsija-za-uchenitsite-so-poprechenost/ Проект „Зелена детска градина“] * [https://a1on.mk/macedonia/vo-veles-se-realizira-proekt-za-promoviranje-na-inkluzivnoto-obrazovanie-prifakjanje-na-uchenicite-posebni-potrebi/ Проект „Другаруваме, спознаваме, учиме напредедуваме“] * [http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ Агенција за заштита на правото до слободен пристап на информациите од јавен карактер] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200805084308/http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ |date=2020-08-05 }} * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] * [http://poumacaovcarovaveles.edu.mk/ Мрежно место на училиштето] [[Категорија:Образованието во Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] ovt96lb52xfx9vh00j6mi58a8uc2d91 5300041 5300040 2024-12-03T16:59:53Z Ehrlich91 24281 5300041 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Маца Овчарова | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Маца Овчарова]] | адреса = ул. „Кресненско Востание“, бр. 4 | основање = {{start date and age|1973}} | актуелен директор = Мирјана Дамјановиќ | број на ученици = | настава на = македонски | веб = poumacaovcarovaveles.edu.mk/ | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''ПОУ „Маца Овчарова''' — [[Велес]]<ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=15.01.2022}}</ref> е деветгодишно училиште со основна дејност – воспитно-образовна дејност за деца со посебни образовни потреби, во кое наставата се изведувa на македонски јазик и кирилско писмо. Функционира во заедничка зграда со ООУ„Панко Брашнаров“. == Основање и развој == Училиштето е основано 1973 година, со акт бр. 01-4661 од 10.01.1973 година, а верифицирано со акт на Владата на Р Македонија, бр. 10-550/3 од 17.05.1995 година. Работата ја започнува во далечната 1973 година со вкупно 131 ученик со лесна ментална ретардација и 11 наставници. Од учебната 1991/92 год. започнува да опаѓа бројот на ученици поради почетоците на процесот на инклузија на учениците со посебни образовни потреби во редовниот воспитно образовен систем, актуелните промени во законската регулатива, согласно Законот за основно образование на Р.С.Македонија чл.75 ставови(1 и 2) од Уставот на Р.С.Македонија (Сл.в. бр.161 од 5.08.2019) за денес, во учебната 2020/21 година да изнесува 47. Училиштето нуди образовен и рехабилитационен третман на деца со интелектуална попреченост, аутизам и комбинирани пречки во развојот, како и ресурсна логопедска дејност за корективен третман на ученици логопати кои имаат потешкотии во говорот и говорното изразување. Во согласност со измените во законската регулатива, дел од специјалните едукатори и рехабилитатори од училиштето извршуваат и волонтерска дејност за поддршка на инклузираните ученици со попреченост од редовните основни училишта во Општините Велес, Градско и Чашка, советодавни активности за родители, стручна помош и поддршка на наставниците и стручните соработници од општинските основни училишта кои немаат вработено дефектолог, со примена на современа дефектолошка теорија и пракса. Како традиционално културно обележје на училиштето, по повод 3-ти Декември- Светскиот ден на лицата со инвалидност, е ликовната керамичка работилница, која дваесет и четврти пат по ред, се реализира  со вклучување на редовните основни училишта од општините [[Велес]], [[Чашка]] и [[Градско]], како и претставници од посебните основни училишта и паралелки при редовните училишта од Републиката, под покровителство на градоначалникот на [[Општина Велес]]. == Организација на наставата == Наставниот процес се изведува во согласност со Наставниот план и Програма на [[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерството за образование]] на Р.С.Македонија, Бирото за развој на образованието и плановите и програмите на училиштето. Задолжителната настава претставува основа за реализација на планираните воспитно-образовни цели на основното образование и овозможува вертикална проодност за понатамошното школување на ученикот во средното образование. Задолжително образование на учениците според старосната возраст е поделено во три периода и тоа од I до III, од IV до VI и од VII до IX одделение. Носители на наставниот процес се наставници-специјални едукатори и рехабилитатори, поединечно, одговорните наставници на активите, стручните соработници: 2 логопеди, психолог и дефектолог и директорот на училиштето, кои ги реализираат своите задолженија и активности според глобални и тематски планирања  изготвени на почетокот на учебната година. Наставата се реализира во две смени. Наставата се реализира во училници, а корективните третмани во логопедски кабинет, кабинет за сетилна стимулација и за психомоторна реедукација. Во реализација на наставните содржини се работи поединечно со секој ученик со изготвување на поединечен образовен план, како и практична примена на стратегиите и техниките стекнати од обуките:„Со читање до водство“ ,„Јазична писменост во нижите одделенија“ и „Дигитални содржини и ИКТ“. Од примена на дефектолошката теорија и практика се врши дијагностицирање по пат на разни стандардизирани тестови- Ганзберг и ICD-10, DSM-IV, CARS и нестандардизирани (поединечно изработени) тестови, за проверка на усвоеност на знаење и вештини кај учениците со попреченост . Во наставата се применуваат современи техники и методи на работа со ученици со ПОП: метод на игра, откривачки метод, метод на решавање на проблеми, метод на драматизација, имитација, вежби за сетилни стимулации, за вестибуларен и проприорецептивен систем, активна и пасивна музикотерапија, грозд-пирамида, метод на мемориски картци, Т-табели, Огледало, експеримент, аквариум, театар на маса, метод на играње на улоги, метода на проектно работење, метод на демонстрација и набљудување, а за учениците со мултихендикеп и аутизам се применува АБА методата. Покрај редовниот воспито-образовен процес, во рамките на дополнителната настава и часовите по физичко и здравствeно образование, наставниците –дефектолози,  реализраат стручни корективни третмани за сетилна стимулација и психомоторна реедукација.  Исто така треба да се истакнат редовните секојдневни физикални третмани и вежби на учениците со телесни деформитети,  кои стручно ги изведува негувателот-физиотерапевт во рамките на неговите работни задачи.Стручните соработници, во рамките на своите програмски активности, континуирано даваат поддршка на учениците со социо-емоционални потешкотии и влијаат врз подобрување на општата психофизичка состојба на учениците. Површината на објектот изнесува 835 m². Наставата се изведува на македонски јазик во 14 паралелки и во 4 воспитни групи во ученички дом со вкупно 47 ученици и 18 наставници- дефектолози. Со континуираниот професионален развој на наставно-воспитниот кадар и примената на информатичката технологија настојуваме да го унапредуваме квалитетот на наставата, можностите и поединечниот потенцијал кај учениците и нивниот развој. Се реализираа повеќе обуки во училиштето и надвор од него. Образованите наставници ги дисеминираат обуките. Информатичко - комуникациската технологија се користи и прилагодува според способностите на учениците, во соработка со родителите. Асистивните уреди и нагледни помагала наменети за учениците со посебни образовни потреби се користат во наставно воспитниот процес. Во контекст на подобрување на квалитетот на наставата професионалниот развој е составен дел на секојдневната работа на наставниците. Се разменуваат искуство и знаење на ниво на стручни активи, хоризонтална и вертикална соработка, тимска работа, посета на семинари, конференции и симпозиуми на локално, национално и меѓународно ниво, формални и неформални состаноци. Секој индивидуалец поседува компетенции за одредени подрачја и сфери од работата во училиштето. === Ученички дом === Во состав на училиштето работи ученички дом формиран во учебната 1992/1993 година во кој се сместени екстерните ученици од Повардарскиот регион, со постојан престој од понеделник до петок и логопедски кабинет за деца со проблеми во говорот, во кој се опфатени ученици логопеди од училиштето и од редовните основни училишта во градот. Во интернатот на училиштето оваа година престојуваат ученици од општина [[Чашка]] – село [[Мелница (Велешко)|Мелница]] и [[Карбинци]]. =='''Награди за училиштето'''== 2011 година - Зелено знаме ПОУ „Маца Овчарова“- Велес е прво посебно училиште од [[Македонија|Република Македонија.]] 2012година - Сертификат и награда од Фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“, за постигнати одлични резултати во работата во текот на 2011година. 2013 година - Општинско признание Благодарница „9-ти Ноември“за афирмација и промоција на [[Општина Велес]]. 2020 година - Плакета од фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“. == Сетилна просторија наменета за децата со аутизам == Во 2018 година е пуштена сетилна просторија за учениците со аутизам. Собата е комплетно опремена и една од најсовремените вакви во градот и земјава и со реквизитите кои за овие деца претставуваат релаксација и движење во нивниот свет. Опремена со најсовремени светлосни сигнали кои пријатно зрачат на децата им прават пријатни дразби и чувства. По претстојот во оваа сетилна просторија децата излегуваат како друга личност. Сетилна просторија во вредност од четири илјади евра, материјално-технички опремена со донација од фирмата „Изгрев инжинеринг“ ДООЕЛ од Велес и Евангелска Црква во [[Македонија|Република Македонија]]. == Директори во ова училиште == Мира Величкова (1973 -1996), Татјана Попова (1996 – 1997; 2015-2016), Лена Гаданец (1997-2000; 2004-2007; 2017-2020), Лазар Дуков (2000-2004), Татјана Љапова (2007-2015), Снежа Стојановска(2016-2017) и м-р.Мирјана Дамњановиќ (2020). == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://deca.mk/praktichnata-nastava-vo-prirodni-uslovi-e-najdobrata-edukativna-lektsija-za-uchenitsite-so-poprechenost/ Проект „Зелена детска градина“] * [https://a1on.mk/macedonia/vo-veles-se-realizira-proekt-za-promoviranje-na-inkluzivnoto-obrazovanie-prifakjanje-na-uchenicite-posebni-potrebi/ Проект „Другаруваме, спознаваме, учиме напредедуваме“] * [http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ Агенција за заштита на правото до слободен пристап на информациите од јавен карактер] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200805084308/http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ |date=2020-08-05 }} * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] * [http://poumacaovcarovaveles.edu.mk/ Мрежно место на училиштето] [[Категорија:Образованието во Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] aponysyv0iyn67lrdv8ootbv3ekutj7 5300042 5300041 2024-12-03T17:00:26Z Ehrlich91 24281 5300042 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Маца Овчарова | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Маца Овчарова]] | адреса = ул. „Кресненско Востание“, бр. 4 | основање = {{start date and age|1973}} | актуелен директор = Мирјана Дамјановиќ | број на ученици = | настава на = македонски | веб = poumacaovcarovaveles.edu.mk | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''ПОУ „Маца Овчарова''' — [[Велес]]<ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=15.01.2022}}</ref> е деветгодишно училиште со основна дејност – воспитно-образовна дејност за деца со посебни образовни потреби, во кое наставата се изведувa на македонски јазик и кирилско писмо. Функционира во заедничка зграда со ООУ„Панко Брашнаров“. == Основање и развој == Училиштето е основано 1973 година, со акт бр. 01-4661 од 10.01.1973 година, а верифицирано со акт на Владата на Р Македонија, бр. 10-550/3 од 17.05.1995 година. Работата ја започнува во далечната 1973 година со вкупно 131 ученик со лесна ментална ретардација и 11 наставници. Од учебната 1991/92 год. започнува да опаѓа бројот на ученици поради почетоците на процесот на инклузија на учениците со посебни образовни потреби во редовниот воспитно образовен систем, актуелните промени во законската регулатива, согласно Законот за основно образование на Р.С.Македонија чл.75 ставови(1 и 2) од Уставот на Р.С.Македонија (Сл.в. бр.161 од 5.08.2019) за денес, во учебната 2020/21 година да изнесува 47. Училиштето нуди образовен и рехабилитационен третман на деца со интелектуална попреченост, аутизам и комбинирани пречки во развојот, како и ресурсна логопедска дејност за корективен третман на ученици логопати кои имаат потешкотии во говорот и говорното изразување. Во согласност со измените во законската регулатива, дел од специјалните едукатори и рехабилитатори од училиштето извршуваат и волонтерска дејност за поддршка на инклузираните ученици со попреченост од редовните основни училишта во Општините Велес, Градско и Чашка, советодавни активности за родители, стручна помош и поддршка на наставниците и стручните соработници од општинските основни училишта кои немаат вработено дефектолог, со примена на современа дефектолошка теорија и пракса. Како традиционално културно обележје на училиштето, по повод 3-ти Декември- Светскиот ден на лицата со инвалидност, е ликовната керамичка работилница, која дваесет и четврти пат по ред, се реализира  со вклучување на редовните основни училишта од општините [[Велес]], [[Чашка]] и [[Градско]], како и претставници од посебните основни училишта и паралелки при редовните училишта од Републиката, под покровителство на градоначалникот на [[Општина Велес]]. == Организација на наставата == Наставниот процес се изведува во согласност со Наставниот план и Програма на [[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерството за образование]] на Р.С.Македонија, Бирото за развој на образованието и плановите и програмите на училиштето. Задолжителната настава претставува основа за реализација на планираните воспитно-образовни цели на основното образование и овозможува вертикална проодност за понатамошното школување на ученикот во средното образование. Задолжително образование на учениците според старосната возраст е поделено во три периода и тоа од I до III, од IV до VI и од VII до IX одделение. Носители на наставниот процес се наставници-специјални едукатори и рехабилитатори, поединечно, одговорните наставници на активите, стручните соработници: 2 логопеди, психолог и дефектолог и директорот на училиштето, кои ги реализираат своите задолженија и активности според глобални и тематски планирања  изготвени на почетокот на учебната година. Наставата се реализира во две смени. Наставата се реализира во училници, а корективните третмани во логопедски кабинет, кабинет за сетилна стимулација и за психомоторна реедукација. Во реализација на наставните содржини се работи поединечно со секој ученик со изготвување на поединечен образовен план, како и практична примена на стратегиите и техниките стекнати од обуките:„Со читање до водство“ ,„Јазична писменост во нижите одделенија“ и „Дигитални содржини и ИКТ“. Од примена на дефектолошката теорија и практика се врши дијагностицирање по пат на разни стандардизирани тестови- Ганзберг и ICD-10, DSM-IV, CARS и нестандардизирани (поединечно изработени) тестови, за проверка на усвоеност на знаење и вештини кај учениците со попреченост . Во наставата се применуваат современи техники и методи на работа со ученици со ПОП: метод на игра, откривачки метод, метод на решавање на проблеми, метод на драматизација, имитација, вежби за сетилни стимулации, за вестибуларен и проприорецептивен систем, активна и пасивна музикотерапија, грозд-пирамида, метод на мемориски картци, Т-табели, Огледало, експеримент, аквариум, театар на маса, метод на играње на улоги, метода на проектно работење, метод на демонстрација и набљудување, а за учениците со мултихендикеп и аутизам се применува АБА методата. Покрај редовниот воспито-образовен процес, во рамките на дополнителната настава и часовите по физичко и здравствeно образование, наставниците –дефектолози,  реализраат стручни корективни третмани за сетилна стимулација и психомоторна реедукација.  Исто така треба да се истакнат редовните секојдневни физикални третмани и вежби на учениците со телесни деформитети,  кои стручно ги изведува негувателот-физиотерапевт во рамките на неговите работни задачи.Стручните соработници, во рамките на своите програмски активности, континуирано даваат поддршка на учениците со социо-емоционални потешкотии и влијаат врз подобрување на општата психофизичка состојба на учениците. Површината на објектот изнесува 835 m². Наставата се изведува на македонски јазик во 14 паралелки и во 4 воспитни групи во ученички дом со вкупно 47 ученици и 18 наставници- дефектолози. Со континуираниот професионален развој на наставно-воспитниот кадар и примената на информатичката технологија настојуваме да го унапредуваме квалитетот на наставата, можностите и поединечниот потенцијал кај учениците и нивниот развој. Се реализираа повеќе обуки во училиштето и надвор од него. Образованите наставници ги дисеминираат обуките. Информатичко - комуникациската технологија се користи и прилагодува според способностите на учениците, во соработка со родителите. Асистивните уреди и нагледни помагала наменети за учениците со посебни образовни потреби се користат во наставно воспитниот процес. Во контекст на подобрување на квалитетот на наставата професионалниот развој е составен дел на секојдневната работа на наставниците. Се разменуваат искуство и знаење на ниво на стручни активи, хоризонтална и вертикална соработка, тимска работа, посета на семинари, конференции и симпозиуми на локално, национално и меѓународно ниво, формални и неформални состаноци. Секој индивидуалец поседува компетенции за одредени подрачја и сфери од работата во училиштето. === Ученички дом === Во состав на училиштето работи ученички дом формиран во учебната 1992/1993 година во кој се сместени екстерните ученици од Повардарскиот регион, со постојан престој од понеделник до петок и логопедски кабинет за деца со проблеми во говорот, во кој се опфатени ученици логопеди од училиштето и од редовните основни училишта во градот. Во интернатот на училиштето оваа година престојуваат ученици од општина [[Чашка]] – село [[Мелница (Велешко)|Мелница]] и [[Карбинци]]. =='''Награди за училиштето'''== 2011 година - Зелено знаме ПОУ „Маца Овчарова“- Велес е прво посебно училиште од [[Македонија|Република Македонија.]] 2012година - Сертификат и награда од Фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“, за постигнати одлични резултати во работата во текот на 2011година. 2013 година - Општинско признание Благодарница „9-ти Ноември“за афирмација и промоција на [[Општина Велес]]. 2020 година - Плакета од фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“. == Сетилна просторија наменета за децата со аутизам == Во 2018 година е пуштена сетилна просторија за учениците со аутизам. Собата е комплетно опремена и една од најсовремените вакви во градот и земјава и со реквизитите кои за овие деца претставуваат релаксација и движење во нивниот свет. Опремена со најсовремени светлосни сигнали кои пријатно зрачат на децата им прават пријатни дразби и чувства. По претстојот во оваа сетилна просторија децата излегуваат како друга личност. Сетилна просторија во вредност од четири илјади евра, материјално-технички опремена со донација од фирмата „Изгрев инжинеринг“ ДООЕЛ од Велес и Евангелска Црква во [[Македонија|Република Македонија]]. == Директори во ова училиште == Мира Величкова (1973 -1996), Татјана Попова (1996 – 1997; 2015-2016), Лена Гаданец (1997-2000; 2004-2007; 2017-2020), Лазар Дуков (2000-2004), Татјана Љапова (2007-2015), Снежа Стојановска(2016-2017) и м-р.Мирјана Дамњановиќ (2020). == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://deca.mk/praktichnata-nastava-vo-prirodni-uslovi-e-najdobrata-edukativna-lektsija-za-uchenitsite-so-poprechenost/ Проект „Зелена детска градина“] * [https://a1on.mk/macedonia/vo-veles-se-realizira-proekt-za-promoviranje-na-inkluzivnoto-obrazovanie-prifakjanje-na-uchenicite-posebni-potrebi/ Проект „Другаруваме, спознаваме, учиме напредедуваме“] * [http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ Агенција за заштита на правото до слободен пристап на информациите од јавен карактер] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200805084308/http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ |date=2020-08-05 }} * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] * [http://poumacaovcarovaveles.edu.mk/ Мрежно место на училиштето] [[Категорија:Образованието во Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] pwm27ewys7n693lpeu5bxu2ufjurz13 5300043 5300042 2024-12-03T17:05:00Z Ehrlich91 24281 5300043 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Маца Овчарова | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Маца Овчарова]] | адреса = ул. „Кресненско Востание“, бр. 4 | основање = {{start date and age|1973}} | актуелен директор = Мирјана Дамјановиќ | број на ученици = | настава на = македонски | веб = poumacaovcarovaveles.edu.mk | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Маца Овчарова“''' (официјално: '''Посебно основно училиште „Маца Овчарова“ - Велес'''; скратено: '''ПОУ „Маца Овчарова“''') — централно основно училиште за деца со посебни образовни потреби во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонската учесничка во НОБ [[Маца Овчарова]]. == Основање и развој == Функционира во заедничка зграда со ООУ„Панко Брашнаров“. Училиштето е основано 1973 година, со акт бр. 01-4661 од 10.01.1973 година, а верифицирано со акт на Владата на Р Македонија, бр. 10-550/3 од 17.05.1995 година. Работата ја започнува во далечната 1973 година со вкупно 131 ученик со лесна ментална ретардација и 11 наставници. Од учебната 1991/92 год. започнува да опаѓа бројот на ученици поради почетоците на процесот на инклузија на учениците со посебни образовни потреби во редовниот воспитно образовен систем, актуелните промени во законската регулатива, согласно Законот за основно образование на Р.С.Македонија чл.75 ставови(1 и 2) од Уставот на Р.С.Македонија (Сл.в. бр.161 од 5.08.2019) за денес, во учебната 2020/21 година да изнесува 47. Училиштето нуди образовен и рехабилитационен третман на деца со интелектуална попреченост, аутизам и комбинирани пречки во развојот, како и ресурсна логопедска дејност за корективен третман на ученици логопати кои имаат потешкотии во говорот и говорното изразување. Во согласност со измените во законската регулатива, дел од специјалните едукатори и рехабилитатори од училиштето извршуваат и волонтерска дејност за поддршка на инклузираните ученици со попреченост од редовните основни училишта во Општините Велес, Градско и Чашка, советодавни активности за родители, стручна помош и поддршка на наставниците и стручните соработници од општинските основни училишта кои немаат вработено дефектолог, со примена на современа дефектолошка теорија и пракса. Како традиционално културно обележје на училиштето, по повод 3-ти Декември- Светскиот ден на лицата со инвалидност, е ликовната керамичка работилница, која дваесет и четврти пат по ред, се реализира  со вклучување на редовните основни училишта од општините [[Велес]], [[Чашка]] и [[Градско]], како и претставници од посебните основни училишта и паралелки при редовните училишта од Републиката, под покровителство на градоначалникот на [[Општина Велес]]. == Организација на наставата == Наставниот процес се изведува во согласност со Наставниот план и Програма на [[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерството за образование]] на Р.С.Македонија, Бирото за развој на образованието и плановите и програмите на училиштето. Задолжителната настава претставува основа за реализација на планираните воспитно-образовни цели на основното образование и овозможува вертикална проодност за понатамошното школување на ученикот во средното образование. Задолжително образование на учениците според старосната возраст е поделено во три периода и тоа од I до III, од IV до VI и од VII до IX одделение. Носители на наставниот процес се наставници-специјални едукатори и рехабилитатори, поединечно, одговорните наставници на активите, стручните соработници: 2 логопеди, психолог и дефектолог и директорот на училиштето, кои ги реализираат своите задолженија и активности според глобални и тематски планирања  изготвени на почетокот на учебната година. Наставата се реализира во две смени. Наставата се реализира во училници, а корективните третмани во логопедски кабинет, кабинет за сетилна стимулација и за психомоторна реедукација. Во реализација на наставните содржини се работи поединечно со секој ученик со изготвување на поединечен образовен план, како и практична примена на стратегиите и техниките стекнати од обуките:„Со читање до водство“ ,„Јазична писменост во нижите одделенија“ и „Дигитални содржини и ИКТ“. Од примена на дефектолошката теорија и практика се врши дијагностицирање по пат на разни стандардизирани тестови- Ганзберг и ICD-10, DSM-IV, CARS и нестандардизирани (поединечно изработени) тестови, за проверка на усвоеност на знаење и вештини кај учениците со попреченост . Во наставата се применуваат современи техники и методи на работа со ученици со ПОП: метод на игра, откривачки метод, метод на решавање на проблеми, метод на драматизација, имитација, вежби за сетилни стимулации, за вестибуларен и проприорецептивен систем, активна и пасивна музикотерапија, грозд-пирамида, метод на мемориски картци, Т-табели, Огледало, експеримент, аквариум, театар на маса, метод на играње на улоги, метода на проектно работење, метод на демонстрација и набљудување, а за учениците со мултихендикеп и аутизам се применува АБА методата. Покрај редовниот воспито-образовен процес, во рамките на дополнителната настава и часовите по физичко и здравствeно образование, наставниците –дефектолози,  реализраат стручни корективни третмани за сетилна стимулација и психомоторна реедукација.  Исто така треба да се истакнат редовните секојдневни физикални третмани и вежби на учениците со телесни деформитети,  кои стручно ги изведува негувателот-физиотерапевт во рамките на неговите работни задачи.Стручните соработници, во рамките на своите програмски активности, континуирано даваат поддршка на учениците со социо-емоционални потешкотии и влијаат врз подобрување на општата психофизичка состојба на учениците. Површината на објектот изнесува 835 m². Наставата се изведува на македонски јазик во 14 паралелки и во 4 воспитни групи во ученички дом со вкупно 47 ученици и 18 наставници- дефектолози. Со континуираниот професионален развој на наставно-воспитниот кадар и примената на информатичката технологија настојуваме да го унапредуваме квалитетот на наставата, можностите и поединечниот потенцијал кај учениците и нивниот развој. Се реализираа повеќе обуки во училиштето и надвор од него. Образованите наставници ги дисеминираат обуките. Информатичко - комуникациската технологија се користи и прилагодува според способностите на учениците, во соработка со родителите. Асистивните уреди и нагледни помагала наменети за учениците со посебни образовни потреби се користат во наставно воспитниот процес. Во контекст на подобрување на квалитетот на наставата професионалниот развој е составен дел на секојдневната работа на наставниците. Се разменуваат искуство и знаење на ниво на стручни активи, хоризонтална и вертикална соработка, тимска работа, посета на семинари, конференции и симпозиуми на локално, национално и меѓународно ниво, формални и неформални состаноци. Секој индивидуалец поседува компетенции за одредени подрачја и сфери од работата во училиштето. === Ученички дом === Во состав на училиштето работи ученички дом формиран во учебната 1992/1993 година во кој се сместени екстерните ученици од Повардарскиот регион, со постојан престој од понеделник до петок и логопедски кабинет за деца со проблеми во говорот, во кој се опфатени ученици логопеди од училиштето и од редовните основни училишта во градот. Во интернатот на училиштето оваа година престојуваат ученици од општина [[Чашка]] – село [[Мелница (Велешко)|Мелница]] и [[Карбинци]]. =='''Награди за училиштето'''== 2011 година - Зелено знаме ПОУ „Маца Овчарова“- Велес е прво посебно училиште од [[Македонија|Република Македонија.]] 2012година - Сертификат и награда од Фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“, за постигнати одлични резултати во работата во текот на 2011година. 2013 година - Општинско признание Благодарница „9-ти Ноември“за афирмација и промоција на [[Општина Велес]]. 2020 година - Плакета од фондацијата „Професор д-р Љупчо Ајдински“. == Сетилна просторија наменета за децата со аутизам == Во 2018 година е пуштена сетилна просторија за учениците со аутизам. Собата е комплетно опремена и една од најсовремените вакви во градот и земјава и со реквизитите кои за овие деца претставуваат релаксација и движење во нивниот свет. Опремена со најсовремени светлосни сигнали кои пријатно зрачат на децата им прават пријатни дразби и чувства. По претстојот во оваа сетилна просторија децата излегуваат како друга личност. Сетилна просторија во вредност од четири илјади евра, материјално-технички опремена со донација од фирмата „Изгрев инжинеринг“ ДООЕЛ од Велес и Евангелска Црква во [[Македонија|Република Македонија]]. == Директори во ова училиште == Мира Величкова (1973 -1996), Татјана Попова (1996 – 1997; 2015-2016), Лена Гаданец (1997-2000; 2004-2007; 2017-2020), Лазар Дуков (2000-2004), Татјана Љапова (2007-2015), Снежа Стојановска(2016-2017) и м-р.Мирјана Дамњановиќ (2020). == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://deca.mk/praktichnata-nastava-vo-prirodni-uslovi-e-najdobrata-edukativna-lektsija-za-uchenitsite-so-poprechenost/ Проект „Зелена детска градина“] * [https://a1on.mk/macedonia/vo-veles-se-realizira-proekt-za-promoviranje-na-inkluzivnoto-obrazovanie-prifakjanje-na-uchenicite-posebni-potrebi/ Проект „Другаруваме, спознаваме, учиме напредедуваме“] * [http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ Агенција за заштита на правото до слободен пристап на информациите од јавен карактер] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200805084308/http://komspi.mk/%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5-%D1%81%D0%BE-%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/ |date=2020-08-05 }} * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] * [http://poumacaovcarovaveles.edu.mk/ Мрежно место на училиштето] [[Категорија:Образованието во Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] fnnbcni19bmyebydil25a0ghxbbyei8 5300096 5300043 2024-12-03T20:21:37Z Ehrlich91 24281 5300096 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Маца Овчарова | слика = | опис = | место = [[Велес]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Маца Овчарова]] | адреса = ул. „Кресненско Востание“, бр. 4 | основање = {{start date and age|1973}} | актуелен директор = Мирјана Дамјановиќ | број на ученици = | настава на = македонски | веб = poumacaovcarovaveles.edu.mk | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Маца Овчарова“''' (официјално: '''Посебно основно училиште „Маца Овчарова“ - Велес'''; скратено: '''ПОУ „Маца Овчарова“''') — централно основно училиште за деца со посебни образовни потреби во градот [[Велес]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонската учесничка во НОБ [[Маца Овчарова]]. == Историја == Училиштето било основано во 1973 година, со акт бр. 01-4661 од 10.01.1973 година, а верифицирано со акт на [[Влада на Македонија|Владата на Македонија]], бр. 10-550/3 од 17.05.1995 година. Работата ја започнало истата година со вкупно 131 ученик со лесна ментална ретардација и 11 наставници. Од учебната 1991/92 година, започнало да опаѓа бројот на ученици поради почетоците на процесот на инклузија на учениците со посебни образовни потреби во редовниот воспитно-образовен систем. Бројот на ученици во учебната 2020/21 година изнесувал 47. Училиштето нуди образовен и рехабилитационен третман на деца со интелектуална попреченост, аутизам и комбинирани пречки во развојот, како и ресурсна логопедска дејност за корективен третман на ученици логопати кои имаат потешкотии во говорот и говорното изразување. Во согласност со измените во законската регулатива, дел од специјалните едукатори и рехабилитатори од училиштето извршуваат и волонтерска дејност за поддршка на инклузираните ученици со попреченост од редовните основни училишта во општините Велес, Градско и Чашка, советодавни активности за родители, стручна помош и поддршка на наставниците и стручните соработници од општинските основни училишта, кои немаат вработено дефектолог, со примена на современа дефектолошка теорија и пракса. Како традиционално културно обележје на училиштето, по повод 3 Декември (Светскиот ден на лицата со инвалидност) е ликовната керамичка работилница. ;Досегашни директори * Мира Величкова (1973 -1996); * Татјана Попова (1996 – 1997; 2015-2016); * Лена Гаданец (1997-2000; 2004-2007; 2017-2020); * Лазар Дуков (2000-2004); * Татјана Љапова (2007-2015); * Снежа Стојановска(2016-2017); и * Мирјана Дамњановиќ (2020-денес) == Организација на наставата == Функционира во заедничка зграда со [[ОУ „Панко Брашнаров“ - Велес|основното училиште „Панко Брашнаров“]]. Површината на објектот изнесува 835 м². Наставата се изведува на [[македонски јазик]] во 14 паралелки и во 4 воспитни групи во ученички дом со вкупно 47 ученици и 18 наставници-дефектолози. === Ученички дом === Во состав на училиштето работи ученички дом формиран во учебната 1992/1993 година во кој се сместени екстерните ученици од [[Повардарие|Повардарскиот регион]], со постојан престој од понеделник до петок и логопедски кабинет за деца со проблеми во говорот, во кој се опфатени ученици логопеди од училиштето и од редовните основни училишта во градот. === Сетилна просторија === Во 2018 година била пуштена сетилна просторија за учениците со аутизам. Собата е комплетно опремена и една од најсовремените вакви во градот и земјава и со реквизитите кои за овие деца претставуваат релаксација и движење во нивниот свет. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://poumacaovcarovaveles.edu.mk/ Мрежно место на училиштето] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маца Овчарова, Велес}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Основни училишта во Велес]] [[Категорија:Училишта посветени на Маца Овчарова|Велес]] 7afh0ibwkir9nzs3g7dxchmrb4po642 0 29606 5300140 4871841 2024-12-03T20:42:55Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Долно Оризари]] на [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] 4871841 wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{Инфокутија Основно училиште|ООУ „Рајко Жинзифов“ Горно Оризари Велес |слика= |име=Рајко Жинзифов |место=[[Горно Оризари]] |општина=[[Општина Велес|Велес]] |настава на =босански, босанско -македонски јазик |адреса=Горно Оризари |актуелен директор= Тања Николова |веб=https://rajkozinzifovveles.edu.mk |емаил=rajkozinzifovveles@yahoo.com}} '''ООУ„Рајко Жинзифов“''' — [[основно училиште]] во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]], [[Општина Велес]].<ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=30.01.2021}}</ref>. Училиштето започнува  со работа непосредно по ослободувањето, односно од  [[1945]]/46 година, како неполно основно училиште од  I– IV одделение и го добива името на првоборецот [[Благој Кирков]] роден во [[Велес]]. Со понатамошниот развој училиштето прераснува во петолетка, па во шестолетка и така опстојува сè до [[1972]] година.Истата година општинското собрание донесува Одлука училиштето да прерасне во осмолетка  ПОУ ,,Рајко Жинзифов,, за подоцна да го добие денешното име  ООУ ,,Рајко Жинзифов“. Воспитно-образовната дејност  при  ООУ,,Рајко Жинзифов“ Г.Оризари - Велес  е организирана за учениците од  I– IX одделение. Наставно-воспитната работа се организира во два училишни објекта и тоа во населбите во [[Превалец (Велес)|Превалец]] и [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]]. Наставата од I–V одделение во населбата [[Превалец (Велес)|Превалец]]  се изведува  на македонски наставен јазик, а  во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] на босански  наставен јазик од I–V одделение. Од второто полугодие на учебната 2015/2016 година воспитно-образовната дејност се реализира само во училишниот објект во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] поради одвојувањето на училишниот објект од населба [[Превалец (Велес)|Превалец]] и негово приклучување кон [[ОУ „Васил Главинов“ - Велес|ООУ„Васил Главинов“ Велес]]. == Мисија и визија на училиштето == * Мисија на училиштето ''– Со негување на разноликоста и еднаквоста кон поголеми успеси.'' *# ''Разноликоста – предуслов за поголеми успеси;'' *# ''Со преточување на разликите , преку заедничко креативно творење до саканата  цел;'' *# ''Со почитување на поединечниот потенцијал до нови заеднички успеси;'' *# ''Со проучување на разликите- да го поттикнеме единството;'' * ''Визија на училиштето – Знаењето не подготвува за иднината.'' *# Преку отворена соработка и комуникација до поголеми успеси; *# Успешно училиште – здрав темел за среќна иднина; *# Почитувајте ја вредноста на знаењето; == Настава == Организација на задолжителната настава Наставата во нашето училиште се реализира во една смена започнува во 8.00 часот а завршува во 13.30 часот. Како прв странски јазик се изучува англискиот јазик а како втор германскиот кој истиот е проект во одделенската настава назначен какоː Рано изучување на Германскиот јазик. Задолжителната настава претставува темел за надградба во идното образование. Во текот на наставата се посветува потребното внимание на сите категории ученици: просечните ученици, надарените и талентираните и учениците со посебни образовни потреби. За успешна реализација на наставата во наставниот процес активно се вклучени сите вработени од училиштето, учениците и нивните родители. Во наставниот процес учениците се стекнуваат со знаења, вештини, умеења, формираат систем на ставови и вредности и ги развиваат своите поединечни способности. Наставата на босански јазик во моментов ја следат 170 ученици во 9 паралелки со 20 наставници. == Проекти кои се реализираат во училиштето == * проектː Еко училиште и Еко пакет * проектː Македонија без отпад * проектː Заедничка грижа за правилно насочување на учениците * проектː Рано изучување на Германскиот јазик * проектː Со читање до водство * проектː Професионален и кариерен развој на наставниот кадар * проектː Вештини во адолесценција * проектː Проект за Антикорупција == Освоени награди == 1979 година Климентово слово 1981 година Статуетка Курир Јовица 2009 година Central European Land Art Contest 2009 година Зелено знаме 2010 година Интернационален конкурс ,,Баба Марта“ Париз 2011 година World Awareness Children's Museum - Glens Falls, New York 2011 година Spareworld 2011 година Зелено знаме 2013 година Мегународен конкурс за компјутерски цртеж 2013 година Меѓународен конкурс за креативна топка Жогарија 2018 година Зелено знаме 2016 година Училиштето е добитник на второ место во државата за најчисто и најбезбедно училиште. 2020 година првопласирани се најмладите екологисти од ООУ „Рајко Жинзифов” на ниво на општина Велес. == Учество на ученички натпревари == === Натпревари по техничко образование === ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2004) * Семир Алимов - електроника - 1 место на регионално ниво, и учество во Кавадарци со освоена пофалница на државно ниво. ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2006) * Хасановиќ Елмедин - 1 награда – ракетно моделарство * Ајдарпашиќ Русмир - 2 награда - градежништо и архитектура * Темелков Александар – 3 награда - сообраќајно моделарство * Билаловиќ Енедин – 3 награда - бродо моделарство ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2008) * Ермин Дациќ – 2 место – воздухопловно моделарство * Латифа Дациќ- 2 место - Електроника * Семин Цамовиќ- 3 место - бродо моделарство ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2009) * Алмедин Тариќ - 1 место - електроника * Ермин Дациќ - 1 место - воздухопловно моделарство, учество и освоена пофалница на државна смотра на млади техничари во ООУ „Блаже Конески“ - Велес ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2010) * Бениса Карталовиќ - 2 место - Електроника * Белмин Шаховиќ - 2 место- Бродо моделарство * Аднан Хасановиќ - 2 место - Ракетно моделарство * Елмин Каришик - 3 место - Градежништво и архитектура ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Велес (2011) ;*2 место – архитектура и гардежништво ;* 1 место – воздухопловно моделарство ;* 1 место - електроника, и земаа учество на државен натпревар во Куманово ;* 2 место- ракетно моделарство ;* 3 место – бродо-моделарство ;„Олимпијада на млади техничари и природници“ - Куманово (2011) 1 награда 1 ученик 2 награда 1 ученик ;„Детски семафор“ - Велес (2011) 1 награда 2 ученика 3 награда 1 ученик 2-то место екипно == Директори во ова училиште == == Опременост == == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] * [http://nastavaucenje.ucoz.com/ Официјално мрежно место на ООУ„Рајко Жинзифов“,Д.Оризари,Велес] * [http://rajkozinzifovveles.blogspot.com/2011/02/blog-post.html/Блог на ООУ„Рајко Жинзифов“]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://tirekovmirece.com/Велешки портал] * [http://www.veles.gov.mk/Официјално мрежно место на општина Велес]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://zlatna-djeca.blogspot.com/Блог{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] dj6tdzcnpsy7flb8qnfaff6a32eqjvt 5300157 5300140 2024-12-03T20:50:07Z Ehrlich91 24281 5300157 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Рајко Жинзифов“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Рајко Жинзифов | слика = | опис = | место = [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Рајко Жинзифов]] | адреса = ул. „Сараевска“, бб, с. Горно Оризари | основање = {{start date and age|1945}} | актуелен директор = Тања Николова | број на ученици = | настава на = македонски | настава на2 = македонски | веб = rajkozinzifovveles.edu.mk/ | е-пошта = rajkozinzifovveles@yahoo.com | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Рајко Жинзифов“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари'''; скратено: '''ООУ „Рајко Жинзифов“''') — централно основно училиште во велешкото село [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски преродбеник [[Рајко Жинзифов]]. == Историја == Училиштето започнало со работа непосредно по ослободувањето, односно од 1945/46 година, како неполно основно училиште од I–IV одделение и го добило името на првоборецот [[Благој Кирков]], роден во [[Велес]]. Со понатамошниот развој училиштето прераснало во петолетка, па во шестолетка и така опстојувало сè до 1972 година. Истата година општинското собрание донело Одлука училиштето да прерасне во осмолетка под името Рајко Жинзифов. Во минатото, наставата се одвивала во два училишни објекта и тоа во населбите во [[Превалец (Велес)|Превалец]] и [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]]. Наставата од I–V одделение во населбата [[Превалец (Велес)|Превалец]] се изведувала на македонски наставен јазик, а во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] на босански наставен јазик од I–V одделение. Од второто полугодие на учебната 2015/2016 година воспитно-образовната дејност се реализира само во училишниот објект во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] поради одвојувањето на училишниот објект од населба [[Превалец (Велес)|Превалец]] и негово приклучување кон [[ОУ „Васил Главинов“ - Велес|ООУ „Васил Главинов“]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://rajkozinzifovveles.edu.mk/ Официјално мрежно место] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Рајко Жинзифов, Горно Оризари}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Горно Оризари (Велешко)]] [[Категорија:Училишта посветени на Рајко Жинзифов|Горно Оризари]] ass15embz25w2flo7js6vvuvdx2it5c 5300159 5300157 2024-12-03T20:50:19Z Ehrlich91 24281 5300159 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Рајко Жинзифов“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Рајко Жинзифов | слика = | опис = | место = [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] | општина = [[Општина Велес]] | наречено_по = [[Рајко Жинзифов]] | адреса = ул. „Сараевска“, бб, с. Горно Оризари | основање = {{start date and age|1945}} | актуелен директор = Тања Николова | број на ученици = | настава на = македонски | настава на2 = босански | веб = rajkozinzifovveles.edu.mk/ | е-пошта = rajkozinzifovveles@yahoo.com | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Рајко Жинзифов“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари'''; скратено: '''ООУ „Рајко Жинзифов“''') — централно основно училиште во велешкото село [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]], [[Општина Велес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски преродбеник [[Рајко Жинзифов]]. == Историја == Училиштето започнало со работа непосредно по ослободувањето, односно од 1945/46 година, како неполно основно училиште од I–IV одделение и го добило името на првоборецот [[Благој Кирков]], роден во [[Велес]]. Со понатамошниот развој училиштето прераснало во петолетка, па во шестолетка и така опстојувало сè до 1972 година. Истата година општинското собрание донело Одлука училиштето да прерасне во осмолетка под името Рајко Жинзифов. Во минатото, наставата се одвивала во два училишни објекта и тоа во населбите во [[Превалец (Велес)|Превалец]] и [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]]. Наставата од I–V одделение во населбата [[Превалец (Велес)|Превалец]] се изведувала на македонски наставен јазик, а во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] на босански наставен јазик од I–V одделение. Од второто полугодие на учебната 2015/2016 година воспитно-образовната дејност се реализира само во училишниот објект во [[Горно Оризари (Велешко)|Горно Оризари]] поради одвојувањето на училишниот објект од населба [[Превалец (Велес)|Превалец]] и негово приклучување кон [[ОУ „Васил Главинов“ - Велес|ООУ „Васил Главинов“]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://rajkozinzifovveles.edu.mk/ Официјално мрежно место] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Рајко Жинзифов, Горно Оризари}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Горно Оризари (Велешко)]] [[Категорија:Училишта посветени на Рајко Жинзифов|Горно Оризари]] hqktbjgbl4kclrkzuykyq8gy2goajwq 0 29619 5300173 5113270 2024-12-03T20:55:57Z Ehrlich91 24281 /* Проекти */ 5300173 wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{Инфокутија Основно училиште| |слика=ОУ Стојан Бурчевски - Буридан во Сојаклари.jpg |име=ООУ„Стојан Бурчевски“ |место=[[Иванковци]] |општина=[[Општина Велес|Велес]] |настава на = |адреса=с.Иванковци |актуелен директор= |веб=http://stojanburcevski.simplesite.com/439412264 }} '''„Стојан Бурчевски“''' — [[основно училиште]] во [[Иванковци]], [[Општина Велес]]<ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=30.01.2021}}</ref>. == Развоен пат на училиштето == ООУ„Стојан Бурчевски Буридан„ с.[[Иванковци]] е формирано во [[1945]] година од страна на општинскиот одбор на општина [[Отовица]] околија [[Велес]].Тоа бил почеток на развојот на воспитно - образовната установа. Развојниот пат на училиштето може да се каже дека минува низ четири етапи и тоа: првата од 1945 - 1955 година, втората од 1955 - 1963 година, третата од 1963 - 1991 година и четвртата од 1991 година па до денес.Во првата етапа од 1945 во училиштето има четири училници, една сала и станови за двајца учители. Училиштето е градено од страна на жителите на месното население. Во учебната 1949-50 година, училиштето е именувано како народно основно училиште. Наставата се реализирала на два јазика-македонски и турски од прво до седмо одделение .Вкупниот број на ученици бил 332 од кои Македонци 71, Турци 250. Во 1950 год. училиштето го носи името ШЕСРАК, учеле вкупно 287 ученика од кои 82 Македонци, а Турци 205 ученика. Наставата се реализирала на македонски и турски јазик. Во учебната 1952-53 година училиштето го добило името Народно основно училиште КАРДИШЛИК БИРЧИК” во кои учеле 243 ученика од кои наставата се изведувала на македонски и турски јазик сè до 1955/56 година со вработени 13 учители 7 помошен персонал. Прв управител на училиштето била Вангелија Горгиова. Од 1956/57 година училиштето го добива името „Стојан Бурчевски Буридан„ како четиригодишно училиште. Учениците учеле во четири паралелки две македонски и две турски. Во училиштето предавале двајца училители -Турци, а на македонски една бугарка и еден Македонец. Од 1957/58 година во училиштето се изведува настава само на македонски јазик. Во 1958/59 година во училиштето е формирана и работи една ученичка задруга и библиотека со 400 книги. Од 1960/61 год. прераснува во општинско основно училиште, односно е именувано како осмолетка со подрачните училиште во [[Џидимирци (Велешко)|Џидимирци]], [[Рудник (Велешко)|Рудник]], [[Ветерско]], [[Сопот (Велешко)|Сопот]], [[Отовица]], [[Кумарино]], [[Лугунци]], [[Мамутчево]], [[Кумарино]] и [[Крушје (Велешко)|Крушје]]. Од 1961 објектот претрпел повеќе промени. Од 1996 до 2009 година училиштето во [[Иванковци]] се реновираше и опременуваше со техничка опрема. Во 2011 година училиштето било целосно опожарено, но тоа продолжило да функционира во модуларно училиште со 4 училници и работа во две смени. Во 2017 година се гради уште едно училиште со 4 училници. ООУ„Стојан Бурчевски Буридан“ опфаќа широко рурално подрачје (оддалечено едно од друго населено место и до 10 км. а од градот [[Велес]] - 20 км.) кое ги прибира сите обврзници за редовно деветгодишно основно образование од населените места: с.[[Иванковци]], с.[[Мамутчево]], с. [[Кумарино]], с.[[Сојаклари]] и с. [[Отовица]]. Модуларното училиште во ООУ„Стојан Бурчевски Буридан“во с.Иванковци изградено после пожарот (15.06.2011 год). Во ова училиште настава посетуваат ученици само од населеното место Иванковци кое работи во две смени. Располага со четири училници, опремено со мебел, две канцеларии, две WC простории, просторија за остава и просторија за парен котел. Една училница е опремена со 10 компјутери и наставата по ИКТ се реализира по сите наставни предмети. === Подрачни училишта === ООУ„Стојан Бурчевски Буридан“ воспитно - образовната работа ја организира и реализира и во следниве подрачни училишта. Подрачното училиште во с. [[Сојаклари]] ги опфаќа учениците од [[Сојаклари]], [[Мамутчево]] и [[Отовица]]. Од сите населени места до училиштето е организиран превоз за сите ученици. Во него во моментов работи една комбинирана паралелка со 4 одделенија и 4 чисти паралелки од VI до IX одд. Селото е оддалечено 12 км.од [[Велес]] и е поврзано со асфалтен пат. [4] Подрачното училиште во с. [[Мамутчево]] работи во објект изграден во 2001 година и наставата се одвива во современи услови. Во него се образуваат ученици до петто одделение во една комбинирана паралелка само од ова населено место. Подрачното училиште во [[Мамутчево|Мамутчев]]<nowiki/>о се наоѓа во непосредна близина на магистралниот пат Велес-Штип и е оддалечено од градот 13 км. Подрачното училиште во село [[Отовица]] ги опфаќа учениците само од тоа населено место. Истото се наоѓа во непосредна близина на езерото Младост и е оддалечено од градот 10 км. Основното училиште во Отовица од 2012 год.работи во ново модуларно училиште со современи услови за работа. Во него се школуваат ученици до петто одделение во две комбинирани паралелки.[[File:Мамутчево 02.jpg|thumb|мини|десно|Зградата на подрачното училиште до V одделение во село [[Мамутчево]]]] ==Проекти == === Проект МИО === Во месец ноември 2016 година, тимот на МИО при ООУ “Стојан Бурчевски Буридан“ с. Иванковци - ПУ.с. Сујаклари реализира заедничка работилница  во соработка со парнерското училиште „Васил Главинов“ ПУ. с.Бузалково  по повод 13 Ноември Ден на љубезноста  - Реализирани беа следниве работилници: Литературна, креативна и ликовна на тема „Убавиот збор, железни врати отвора“. Заедничка активност во рамки на проектот „Меѓуетничка интеграција во образованието“, помеѓу ООУ„Васил Главинов“, ПУ с.Бузалково и ООУ„Стојан Бурчевски-Буридан“ од с.Иванковци. == Обем и разновидност на планираните и реализираните воннаставни активности == Училиштето планира и реализира разновидни воннаставни активности што ги одразуваат потребите и интересите на учениците и служат за поддршка на нивните лични интереси, да се истакнат во одделни области, без оглед на успехот кој го постигнуваат во учењето. Училиштето планира и реализира ученички екскурзии, приредби, посети на музеи, натпревари и др. Учениците учествуваат на разни конкурси и натпревари и постигнуваат солидни резултати преку кои го афирмираат училиштето. Има примери на постигнати високи резултати на училишни натпревари од различни области и на различно ниво. Опфатеност на учениците со воннаставните активности Најголем број од учениците се вклучени во вонаставните активности без разлика на нивниот пол, етничка припадност и социјално потекло. Вклученост на учениците во изборот на воннаставните активности Учениците делумно се вклучуваат во подготвувањата на програмите за воннаставните активности, а наставниците имаат улога на координатори и организатори на овие активности. Афирмирање на учениците и училиштето преку воннаставните активности Ангажираноста на учениците во воннаставните активности се истакнува на фејсбук страната на училиштето, мрежното место на училиштето и на општината. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Мрежно место на Министерството за образование и наука] {{велес-никулец}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Велес]] 9aghg277umtspjidtc1y6k6lgo899a0 0 29643 5300038 4602697 2024-12-03T16:46:08Z Ehrlich91 24281 5300038 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Страшо Пинџур“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Страшо Пинџур | слика = Поглед на основното училиште во Вевчани (1).jpg | опис = Поглед на основното училиште | место = [[Вевчани]] | општина = [[Општина Вевчани]] | наречено_по = [[Страшо Пинџур]] | адреса = с. Вевчани | основање = | актуелен директор = | број на ученици = 241 <small>(2014 г.)</small><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/brojot-na-prvachinja-vo-vevchani-dvojno-zgolemen/|title=Бројот на првачиња во Вевчани двојно зголемен – NetPress|language=mk-MK|accessdate=2018-12-16}}</ref> | настава на = македонски | веб = | е-пошта = oustrasopindzur@ymail.com | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Страшо Пинџур“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Страшо Пинџур“ - Вевчани'''; скратено: '''ООУ „Страшо Пинџур“''') — централно основно училиште во струшкото село [[Вевчани]], [[Општина Вевчани]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски народен херој [[Страшо Пинџур]]. == Местоположба == Училиштето се наоѓа надвор од селото, на патот кон соседното село [[Октиси]]. == Историја == Официјално, првото основно училиште во селото Вевчани било отворено во 1835 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vevcani.gov.mk/mk/cms.asp?cnd=5|title=Општина Вевчани|work=www.vevcani.gov.mk|accessdate=2018-12-16|archive-date=2017-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20171229055236/http://www.vevcani.gov.mk/mk/cms.asp?cnd=5|url-status=dead}}</ref> Вевчанци во 1834 година се избориле за дозвола од турските власти за изградбата на црква и отворање црковно училиште. Работело во ајатите на [[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Вевчани|Долна црква]]. Првите учители требало децата да ги учат на [[грчки јазик]], но ја користеле само грчката азбука, а со децата работеле на македонски народен јазик. Биле плаќани во натура од самото население, најчесто со [[жито]]. Во 1868 година била изградена училишна зграда во дворот на [[Црква „Св. Никола“ - Вевчани|Горна црква]], која се состоела од две поголеми училници и една канцеларија. Наставниот јазик во училиштето се менувал многупати, па така се предавало на грчки, на бугарски, на српски, и на крај на македонски наставен јазик. Во периодот 1890-1899 година, во Вевчани работело женското училиште „Надежда“. Во 1931 година била изградена нова училишна зграда, во која денес се наоѓа Здравствениот дом. Истата за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] била опустошена и онеспособена да ја обавува својата функција. Од октомври 1944 година наставата се изведува на [[македонски јазик]]. Во февруари 1945 година го добива името на народниот херој, [[Страшо Пинџур]]. Во периодот 1947-1948 година, вевчанци со свои средства и доброволна работна рака повторно изградиле училишна зграда за своите деца. Во учебната 2013/14 година било пуштено во употреба новото училиште, сместено на патот кон соседното село [[Октиси]], која конечно ја заменило старата и дотраена повоена градба изградена од вевчанци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vevcani.gov.mk/mk/dokument.asp?cnd=6|title=Нова училишна заграда за Основното општинско училиште ООУ “Страшо Пинџур“ Вевчани|last=|first=|date=|work=[[Општина Вевчани]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614013855/http://www.vevcani.gov.mk/mk/dokument.asp?cnd=6|archive-date=2017-06-14|dead-url=|accessdate=16 декември 2018|url-status=dead}}</ref> == Освоени награди == Основното училиште ги има освоено следниве награди: * во учебната година 1957/58 како едно од петте експериментални училишта во Македонија за реформирана настава ја добило првата републичка награда; * во учебната година 1985/86 ја добило општинската Осмоноемвриска награда; и * во учебната година 1992/93 било прогласено за најдобро основно училиште во Македонија, од страна на Синдикатот на просветните работници, а по предлог на Педагошкиот завод на Македонија. == Галерија == <gallery mode="packed" heights="150px"> Податотека:Викиекспедиција во Дримкол 67.jpg|Старото училиште на сретсело Податотека:Поглед на основното училиште во Вевчани (2).jpg|Поглед на училиштето Податотека:Викиекспедиција во Дримкол 68.jpg|Старото училиште на сретсело </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Strašo Pindžur (Vevčani)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Страшо Пинџур, Вевчани}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Вевчани]] [[Категорија:Училишта посветени на Страшо Пинџур|Вевчани]] [[Категорија:Вевчани]] 6iusbwpy2nn1ye0xa2tgpi0i2hqaixz 5300039 5300038 2024-12-03T16:47:47Z Ehrlich91 24281 5300039 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Страшо Пинџур“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Страшо Пинџур | слика = Поглед на основното училиште во Вевчани (1).jpg | опис = Поглед на основното училиште | место = [[Вевчани]] | општина = [[Општина Вевчани]] | наречено_по = [[Страшо Пинџур]] | адреса = с. Вевчани | основање = | актуелен директор = | број на ученици = 241 <small>(2014 г.)</small><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/brojot-na-prvachinja-vo-vevchani-dvojno-zgolemen/|title=Бројот на првачиња во Вевчани двојно зголемен – NetPress|language=mk-MK|accessdate=2018-12-16}}</ref> | настава на = македонски | веб = | е-пошта = ouvevcani@gmail.com | телефон = 046/798-279 | факс = 046/798-279 }} '''Основно училиште „Страшо Пинџур“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Страшо Пинџур“ - Вевчани'''; скратено: '''ООУ „Страшо Пинџур“''') — централно основно училиште во струшкото село [[Вевчани]], [[Општина Вевчани]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по истакнатиот македонски народен херој [[Страшо Пинџур]]. == Местоположба == Училиштето се наоѓа надвор од селото, на патот кон соседното село [[Октиси]]. == Историја == Официјално, првото основно училиште во селото Вевчани било отворено во 1835 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vevcani.gov.mk/mk/cms.asp?cnd=5|title=Општина Вевчани|work=www.vevcani.gov.mk|accessdate=2018-12-16|archive-date=2017-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20171229055236/http://www.vevcani.gov.mk/mk/cms.asp?cnd=5|url-status=dead}}</ref> Вевчанци во 1834 година се избориле за дозвола од турските власти за изградбата на црква и отворање црковно училиште. Работело во ајатите на [[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Вевчани|Долна црква]]. Првите учители требало децата да ги учат на [[грчки јазик]], но ја користеле само грчката азбука, а со децата работеле на македонски народен јазик. Биле плаќани во натура од самото население, најчесто со [[жито]]. Во 1868 година била изградена училишна зграда во дворот на [[Црква „Св. Никола“ - Вевчани|Горна црква]], која се состоела од две поголеми училници и една канцеларија. Наставниот јазик во училиштето се менувал многупати, па така се предавало на грчки, на бугарски, на српски, и на крај на македонски наставен јазик. Во периодот 1890-1899 година, во Вевчани работело женското училиште „Надежда“. Во 1931 година била изградена нова училишна зграда, во која денес се наоѓа Здравствениот дом. Истата за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] била опустошена и онеспособена да ја обавува својата функција. Од октомври 1944 година наставата се изведува на [[македонски јазик]]. Во февруари 1945 година го добива името на народниот херој, [[Страшо Пинџур]]. Во периодот 1947-1948 година, вевчанци со свои средства и доброволна работна рака повторно изградиле училишна зграда за своите деца. Во учебната 2013/14 година било пуштено во употреба новото училиште, сместено на патот кон соседното село [[Октиси]], која конечно ја заменило старата и дотраена повоена градба изградена од вевчанци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vevcani.gov.mk/mk/dokument.asp?cnd=6|title=Нова училишна заграда за Основното општинско училиште ООУ “Страшо Пинџур“ Вевчани|last=|first=|date=|work=[[Општина Вевчани]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614013855/http://www.vevcani.gov.mk/mk/dokument.asp?cnd=6|archive-date=2017-06-14|dead-url=|accessdate=16 декември 2018|url-status=dead}}</ref> == Освоени награди == Основното училиште ги има освоено следниве награди: * во учебната година 1957/58 како едно од петте експериментални училишта во Македонија за реформирана настава ја добило првата републичка награда; * во учебната година 1985/86 ја добило општинската Осмоноемвриска награда; и * во учебната година 1992/93 било прогласено за најдобро основно училиште во Македонија, од страна на Синдикатот на просветните работници, а по предлог на Педагошкиот завод на Македонија. == Галерија == <gallery mode="packed" heights="150px"> Податотека:Викиекспедиција во Дримкол 67.jpg|Старото училиште на сретсело Податотека:Поглед на основното училиште во Вевчани (2).jpg|Поглед на училиштето Податотека:Викиекспедиција во Дримкол 68.jpg|Старото училиште на сретсело </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Strašo Pindžur (Vevčani)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Страшо Пинџур, Вевчани}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Вевчани]] [[Категорија:Училишта посветени на Страшо Пинџур|Вевчани]] [[Категорија:Вевчани]] d92eg6b6gu5fadzmzy23uujyrmw1bux 0 29646 5300031 5299737 2024-12-03T16:42:59Z Ehrlich91 24281 5300031 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Страшо Пинџур“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Страшо Пинџур | слика = ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 5.jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Валандово]] | општина = [[Општина Валандово]] | наречено_по = [[Страшо Пинџур]] | адреса = Ул. „“ бб, Јосифово | основање = {{start date and age|1963}} | актуелен директор = Антонио Дилберов | број на ученици = 292 <small>(2023/24)</small> | настава на = македонски | настава на2 = турски | веб = ooustrasopindzur.edu.mk/ | е-пошта = oustrasopindzur@yahoo.com | телефон = 034/386-181 | факс = 034/386-181 }} '''Основно училиште „Страшо Пинџур“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Страшо Пинџур“ - Јосифово'''; скратено: '''ООУ „Страшо Пинџур“''') — централно основно училиште во валандовското село [[Јосифово]], [[Општина Валандово]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-02}}</ref><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://ooustrasopindzur.edu.mk/|title=За нас|work=ООУ „Страшо Пинџур“|accessdate=20 јануари 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=30.01.2021}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот партизан [[Страшо Пинџур]]. == Историја == Во [[1963]] година, во Јосифово било основано осумгодишното училиште. Прв директор на училиштето бил Никола Колев. При создавањето имало само четири учители, чиј број се зголемил со порастот на бројот на децата. Во средината на осумдесеттите е изградено ново училиште, веднаш до старата зграда, со што се создадени услови за нормално изведување на наставата. Наставата се изведува на [[македонски јазик]], а факултативно се изучува и [[српски]]от. Од странските јазици, во ова основно училиште традиционално се изучува [[француски]]от јазик. Благодарение на љубовта кон францускиот јазик со која се стекнаа со помош на професорката Весна Аризанова, многу од тие некогашни ученици, денес се дипломирани филолози - професори, преведувачи и толкувачи на францускиот јазик. Освен францускиот се изучува и [[англиски]]от јазик, а како курсна настава од неодамна и [[италијански]]от. Во [[1998]] година почна да се работи на оспособување на старата училишна зграда и проширување на наставата во истата. Најпрво, беше изградена мини-спортска сала која адекватно ги задоволи потребите за одржување на наставата по фискултура. Во наредните години беа направени библиотеката и останатите училници. Во денешни услови, училиштето претставува модерна установа во која јосифовските ученици можат да се стекнат со квалитетно основно образование. == Настава == Во училиштето наставата се изведува на [[Турски јазик|турски]] и [[Македонски јазик|македонски наставен јазик]].<ref name=":0" /> == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта:<ref name=":0" /> * [[ПУ „Страшо Пинџур“ - Удово]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Мито Симеонов“ - Марвинци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Јане Сандански“ - Грчиште]], подрачно деветгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „29 Ноември“ - Калково]], подрачно петгодишно училиште на турски наставен јазик. == Галерија == <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Josifovo, skolo vo 1931.jpg|Училиштето во 1931 година Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 2.jpg|Помошниот објект Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 3.jpg|Поглед на училиштето Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 4.jpg|Влезот Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 6.jpg|Спортското игралиште Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово.jpg|Поглед на училиштето Податотека:Спортска сала во Јосифово.jpg|Спортската сала Податотека:Поглед во Пирава 18.jpg|Спомен-бистата на патронот Страшо Пинџур </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Josip Broz Tito (Valandovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Страшо Пинџур, Јосифово}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Валандово]] [[Категорија:Училишта посветени на Страшо Пинџур|Јосифово]] [[Категорија:Јосифово]] gkvq5z0zzvw25vufjc4ly8jyu9ur4cs 5300037 5300031 2024-12-03T16:44:37Z Ehrlich91 24281 5300037 wikitext text/x-wiki {{другизначења|ОУ „Страшо Пинџур“}} {{Инфокутија Основно училиште | име = Страшо Пинџур | слика = ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 5.jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Валандово]] | општина = [[Општина Валандово]] | наречено_по = [[Страшо Пинџур]] | адреса = ул. „Страшо Пинџур“, бр. 21/а, с. Јосифово | основање = {{start date and age|1963}} | актуелен директор = Антонио Дилберов | број на ученици = 292 <small>(2023/24)</small> | настава на = македонски | настава на2 = турски | веб = ooustrasopindzur.edu.mk/ | е-пошта = oustrasopindzur@yahoo.com | телефон = 034/386-181 | факс = 034/386-181 }} '''Основно училиште „Страшо Пинџур“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Страшо Пинџур“ - Јосифово'''; скратено: '''ООУ „Страшо Пинџур“''') — централно основно училиште во валандовското село [[Јосифово]], [[Општина Валандово]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-02}}</ref><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://ooustrasopindzur.edu.mk/|title=За нас|work=ООУ „Страшо Пинџур“|accessdate=20 јануари 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://data.gov.mk/dataset/pernctap-ha-ochobhn-yhnjinwta/resource/ce59f7e6-8534-4468-86be-6a28a29061fa|title=Регистар на основни училишта|date= |website=data.gov.mk|language=|access-date=30.01.2021}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот партизан [[Страшо Пинџур]]. == Историја == Во [[1963]] година, во Јосифово било основано осумгодишното училиште. Прв директор на училиштето бил Никола Колев. При создавањето имало само четири учители, чиј број се зголемил со порастот на бројот на децата. Во средината на осумдесеттите е изградено ново училиште, веднаш до старата зграда, со што се создадени услови за нормално изведување на наставата. Наставата се изведува на [[македонски јазик]], а факултативно се изучува и [[српски]]от. Од странските јазици, во ова основно училиште традиционално се изучува [[француски]]от јазик. Благодарение на љубовта кон францускиот јазик со која се стекнаа со помош на професорката Весна Аризанова, многу од тие некогашни ученици, денес се дипломирани филолози - професори, преведувачи и толкувачи на францускиот јазик. Освен францускиот се изучува и [[англиски]]от јазик, а како курсна настава од неодамна и [[италијански]]от. Во [[1998]] година почна да се работи на оспособување на старата училишна зграда и проширување на наставата во истата. Најпрво, беше изградена мини-спортска сала која адекватно ги задоволи потребите за одржување на наставата по фискултура. Во наредните години беа направени библиотеката и останатите училници. Во денешни услови, училиштето претставува модерна установа во која јосифовските ученици можат да се стекнат со квалитетно основно образование. == Настава == Во училиштето наставата се изведува на [[Турски јазик|турски]] и [[Македонски јазик|македонски наставен јазик]].<ref name=":0" /> == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта:<ref name=":0" /> * [[ПУ „Страшо Пинџур“ - Удово]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Мито Симеонов“ - Марвинци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; * [[ПУ „Јане Сандански“ - Грчиште]], подрачно деветгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „29 Ноември“ - Калково]], подрачно петгодишно училиште на турски наставен јазик. == Галерија == <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Josifovo, skolo vo 1931.jpg|Училиштето во 1931 година Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 2.jpg|Помошниот објект Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 3.jpg|Поглед на училиштето Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 4.jpg|Влезот Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово 6.jpg|Спортското игралиште Податотека:ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово.jpg|Поглед на училиштето Податотека:Спортска сала во Јосифово.jpg|Спортската сала Податотека:Поглед во Пирава 18.jpg|Спомен-бистата на патронот Страшо Пинџур </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Josip Broz Tito (Valandovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Страшо Пинџур, Јосифово}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Валандово]] [[Категорија:Училишта посветени на Страшо Пинџур|Јосифово]] [[Категорија:Јосифово]] sj5pw212cr2e5r49cowx89jpf9ru2g5 0 29953 5300151 4470595 2024-12-03T20:46:08Z ГП 23995 дополнување 5300151 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[251]]&nbsp; |[[Дециј Трајан]] — римски цар, попознат е и како Гај Месиј Квинт Дециј Трајан. |- |valign="top" align="right"|[[1839]]&nbsp; |[[Махмуд II]] — триесеттиот [[султан]] на [[Отоманското Царство]]. |- |valign="top" align="right"|[[1853]]&nbsp; |[[Бранко Радичевиќ]] — српски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1876]]&nbsp; |[[Михаил Бакунин]] — руски [[револуционер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1894]]&nbsp; |[[Алан Пинкертон]] — [[САД|американски]] [[детектив|приватен детектив]], основач на првата детективска агенција. |- |valign="top" align="right"|[[1896]]&nbsp; |[[Хариет Бичер Стоу]] — [[САД|американска]] аболиционистка и писателка. |- |valign="top" align="right"|[[1925]]&nbsp; |[[Ерик Сати]] — француски пијанист и [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Луј Фердинан Селин]] — истакнат француски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Хуан Перон]] — [[претседател]] на [[Аргентина]]. |- |valign="top" align="right"|[[1997]]&nbsp; |[[Роберт Мичам]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[2001]]&nbsp; |[[Николај Басов]] — [[Русија|руски]] [[физика|физичар]], добитник на [[Нобелова награда]]. |- |valign="top" align="right"|[[2003]]&nbsp; |[[Херби Мен]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[2004]]&nbsp; |[[Тодор Скаловски]] — [[Република Македонија|македонски]] [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[2004]]&nbsp; |[[Марлон Брандо]] — истакнат [[САД|американски]] [[глумец]]. |- |valign="top" align="right"|[[2005]]&nbsp; |[[Лутер Вандрос]] — американски музичар. |- |valign="top" align="right"|[[2008]]&nbsp; |[[Живко Стефановски]] — македонски функционер, писател, новинар и публицист. |- |valign="top" align="right"|[[2008]]&nbsp; |[[Шерафетин Неби]] — македонски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[2009]]&nbsp; |[[Карл Малден]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[2009]]&nbsp; |[[Алексис Аргуељо]] — никарагвански [[бокс]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|1 јули]] </noinclude> 39fqhlu1jymtezuxak8g0nvcn5tl6as 0 30179 5300187 3473462 2024-12-03T21:04:39Z ГП 23995 дополнување 5300187 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1223]]&nbsp; |[[Филип II Август]] — [[Франција|француски]] [[крал]]. |- |valign="top" align="right"|[[1887]]&nbsp; |[[Алфред Круп]] — [[Германија|германски]] индустријалец и производител на оружје. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Алфонс Муха]] — чешки сликар и илустратор, основоположник на стилот [[арт нуво]]. |- |valign="top" align="right"|[[1944]]&nbsp; |[[Благој Јанков - Мучето]] — [[народен херој на Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1968]]&nbsp; |[[Константин Паустовски]] — руски и советски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1971]]&nbsp; |[[Мак Диздар]] — босански и југословенски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1998]]&nbsp; |[[Ричард Мекдоналд]] — основач на најголемиот ланец на ресторани во светот — „[[Мекдоналдс]]“. |- |valign="top" align="right"|[[2019]]&nbsp; |[[Пернел Витекер]] — американски [[бокс]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|14 јули]] </noinclude> elkpczopoeyo2yage6fgrwu1o36dtgh 0 30202 5300155 5280867 2024-12-03T20:48:59Z ГП 23995 дополнување 5300155 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јули}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1690]]&nbsp; |[[Јохан Тобијас Кребс]] — германски [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1860]]&nbsp; |[[Густав Малер]] — [[Австрија|австриски]] [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1887]]&nbsp; |[[Марк Шагал]] — руско-француски [[сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1893]]&nbsp; |[[Владимир Мајаковски]] — руски [[Литература|писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1893]]&nbsp; |[[Мирослав Крлежа]] — [[Хрватска|хрватски]] [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1901]]&nbsp; |[[Виторио де Сика]] — италијански [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1907]]&nbsp; |[[Ита Рина]] — словенечка и српска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1921]]&nbsp; |[[Васко Карангелески]] — народен херој на [[Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1921]]&nbsp; |[[Езард Чарлс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1921]]&nbsp; |[[Драгомир Фелба]] — српски и југословенски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1922]]&nbsp; |[[Пјер Карден]] — италијанско-француски моден творец. |- |valign="top" align="right"|[[1926]]&nbsp; |[[Радка Кушлева]] — бугарска народна пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1930]]&nbsp; |[[Хенк Мобли]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1932]]&nbsp; |[[Џо Завинул]] — [[Австрија|австриско]]-американски џез-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Ринго Стар]] — тапанар на британската рок-група [[Битлс]]и. |- |valign="top" align="right"|[[1954]]&nbsp; |[[Рами Фортис]] — израелски [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[Минимал компакт]] (''Minimal Compact''). |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Бери Сахаров]] — израелски рок-музичар, член на групата Минимал компакт. |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Муса Џафери]] — македонски [[политичар]] и член на [[ОНА]]. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Сашо Мацановски - Трендо]] — македонски [[Телевизија|телевизиски]] водител и стопанственик. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Наталија Тодоровска]] — македонска [[ракомет]]арка. |- |valign="top" align="right"|[[1975]]&nbsp; |[[Захар Прилепин]] — руски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Крис Андерсен]] — американски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Алберто Аквилани]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1999]]&nbsp; |[[Муса Диаби]] — француски фудбалер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|7 јули]] </noinclude> a446uswq110hcmd7vdqhe6m5lf9k9ca 0 30207 5300125 5109599 2024-12-03T20:35:08Z ГП 23995 5300125 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јули}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[100&nbsp;п.н.е.]]&nbsp; |[[Јулиј Цезар|Гај Јулиј Цезар]] — [[Римско Царство|римски]] [[војсководец]], [[политичар]] и [[Литература|писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1828]]&nbsp; |[[Николај Чернишевски]] — руски [[револуционер]], [[филозоф]] и [[социјалист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1884]]&nbsp; |[[Амедео Модиљани]] — [[италија]]нски [[сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1892]]&nbsp; |[[Бруно Шулц]] — полски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1904]]&nbsp; |[[Пабло Неруда]] — [[чиле]]ански [[поет]] и [[комунист]], добитник на [[Нобеловата награда]] и венценосец на [[Струшките вечери на поезијата]]. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Бил Козби]] — американски комичар. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Душан Ковачевиќ]] — српски драмски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Павел Лунгин]] — руски [[Кинорежисер|филмски режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Ирина Бокова]] — бугарска [[политичар]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1962]]&nbsp; |[[Хулио Сесар Чавес]] — мексикански [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Џон Петручи]] — [[САД|американски]] [[Рок-музика|рок-музичар]], [[гитара|гитарист]] на [[прогресивен метал]] групата [[Dream Theater]]. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Катерина Блажевска]] — македонски [[новинар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Билјана Раева]] — бугарски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Кристијан Вјери]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Антонио Касано]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Лук Шо]] — англиски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1996]]&nbsp; |[[Муса Дембеле (француски фудбалер)|Муса Дембеле]] — француски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; | [[Винисиус Јуниор]] — бразилски [[фудбал]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|12 јули]] </noinclude> mwgpdwl17oljcyf518defd3bbhlneih 0 30623 5300051 4418838 2024-12-03T17:11:00Z ГП 23995 дополнување 5300051 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[577]]&nbsp; |[[Јован III Схоластик]] — цариградски патријарх. |- |valign="top" align="right"|[[1795]]&nbsp; |[[Франсоа-Андре Даникан Филидор]] — француски шахист. |- |valign="top" align="right"|[[1867]]&nbsp; |[[Шарл Бодлер]] — француски [[поет]]. |- |valign="top" align="right"|[[1930]]&nbsp; |[[Владан Ѓорѓевиќ]] — српски лекар. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Марина Цветаева]] — руска поетеса. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Жорж Брак]] — француски [[сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Роки Марчано]] — американски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Џон Форд]] — американски [[филмски режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Сашка Петковска - Липша]] — македонска пејачка на поп-музика. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Хенри Мур]] — британски вајар. |- |valign="top" align="right"|[[1997]]&nbsp; |[[Дијана (Принцеза од Велс)|Дијана]] — Принцеза од [[Велс]]. |- |valign="top" align="right"|[[2002]]&nbsp; |[[Лајонел Хемптон]] — американски [[џез]]-музичар. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|31 август]] </noinclude> ac5ymqijigwj6hujp56tfz2mzrfu6qm 0 31115 5300049 5121785 2024-12-03T17:10:31Z ГП 23995 дополнување 5300049 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|септември}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1453]]&nbsp; |[[Гонсало Фернандес де Кордоба]] — [[Шпанија|шпански]] војсководец. |- |valign="top" align="right"|[[1566]]&nbsp; |[[Едвард Алејн]] — [[Англија|англиски]] глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1588]]&nbsp; |[[Анри II Бурбон-Конде|Анри II]] — принц од Конде, [[Франција|француски]] благородник. |- |valign="top" align="right"|[[1653]]&nbsp; |[[Јохан Пахелбел]] — [[Германија|германски]] [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1795]]&nbsp; |[[Џејмс Гордон Бенет]] — [[америка]]нски издавач на весник. |- |valign="top" align="right"|[[1835]]&nbsp; |[[Вилијам Стенли Џевонс]] — англиски [[економист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1854]]&nbsp; |[[Енгелберт Хумпердинк]] — германски [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1856]]&nbsp; |[[Сергеј Виноградски]] — [[Русија|руски]] научник. |- |valign="top" align="right"|[[1858]]&nbsp; |[[Трајко Китанчев]] — македонски општественик, литерат, [[револуционер]], просветен работник. |- |valign="top" align="right"|[[1863]]&nbsp; |[[Александар Танев]] — генерал во [[Бугарска армија|бугарската армија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1888]]&nbsp; |[[Андрија Штампар]] — [[Хрватска|хрватски]] [[физичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1896]]&nbsp; |[[А. Ч. Бхактиведанта Свами Прабхупада]] — индиски [[Хиндуизам|хиндуистички]] [[теолог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1898]]&nbsp; |[[Димитар Талев]] — македонски и бугарски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1899]]&nbsp; |[[Герман Дамовски]] — [[комунисти]]чки деец. |- |valign="top" align="right"|[[1906]]&nbsp; |[[Франц Библ]] — германски композитор. |- |valign="top" align="right"|[[1920]]&nbsp; |[[Ричард Фарнсворт]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1923]]&nbsp; |[[Роки Марчано]] — американски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1929]]&nbsp; |[[Ане Рамси]] — американска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Лили Томлин]] — американска глумица и комичарка. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Гордана Михаилова Бошнакоска]] — македонска поетеса, писателка и есеистка. |- |valign="top" align="right"|[[1942]]&nbsp; |[[Ц. J. Шери]] — американски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1945]]&nbsp; |[[Харис Силајџиќ]] — босански [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Љубомир Цуцуловски]] — македонски [[филозоф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Филип Фулмер]] — [[рагби]]-тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Михаил Фрадков]] — руски политичар и поранешен [[премиер на Русија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Брус Фокстон]] — англиски [[Рок-музика|рок-музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Глорија Естефан]] — кубанско-американска пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Сергеј Гармаш]] — руски и советски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Кени Мајн]] — американски спортски [[новинар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1960]]&nbsp; |[[Марко Млинариќ]] — југословенски и хрватски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1962]]&nbsp; |[[Руд Гулит]] — [[Холандија|холандски]] фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Тим Хардавеј]] — американски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Вана]] — хрватска [[Поп-музика|поп]]-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Крис Ригот]] — англиски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Хосе Антонио Рејес]] — [[Шпанија|шпански]] фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Кирил Терзиев]] — бугарски [[Борење|борач]]. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Гаел Монфис]] — француски [[тенис]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Бил Каулиц]] — германска [[Поп-музика|поп]]-[[Рок-музика|рок]] ѕвезда. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Том Каулиц]] — германска поп-рок ѕвезда. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Даниел Стариџ]] — англиски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Кристјано Бираги]] — италијански фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1994]]&nbsp; |[[Бијанка Рајан]] — американска пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Мунир Ел Хадади]] — шпански фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Огњен Јарамаз]] — српски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1996]]&nbsp; |[[Итана Грбиќ]] — црногорска [[ракомет]]арка. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|1 септември]] </noinclude> pgy1dd2nnmnj5zkuc5gv5pqtf2szn2a 0 31886 5300153 4801326 2024-12-03T20:47:49Z ГП 23995 дополнување 5300153 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[30&nbsp;п.н.е.]]&nbsp; |[[Клеопатра VII]] — последен владетел на [[стар Египет]] од [[Птоломејската династија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1648]]&nbsp; |[[Ибрахим I]] — [[Отоманска династија|отомански]] [[султан]]. |- |valign="top" align="right"|[[1689]]&nbsp; |[[Папа Инокентиј XI|Инокентиј XI]] — [[римски папа]]. |- |valign="top" align="right"|[[1827]]&nbsp; |[[Вилијам Блејк]] — [[Англија|англиски]] [[поет]], [[визионер]], [[сликар]] и [[печатар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1848]]&nbsp; |[[Џорџ Стивенсон]] — [[Англија|англиски]] пронаоѓач, познат како „татко на железницата“. |- |valign="top" align="right"|[[1900]]&nbsp; |[[Вилхелм Штајниц]] — [[австрија|австриски]] [[шах]]овски велемајстор, првиот официјален светски шаховски првак. |- |valign="top" align="right"|[[1920]]&nbsp; |[[Јон Драгумис]] — грчки [[Дипломатија|дипломат]]. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Ицик Фефер]] — советски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Давид Хофштајн]] — советски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Давид Бергелсон]] — [[СССР|советски]] поет. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Перец Маркиш]] — советски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Лајб Квитко]] — советски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Томас Ман]] — [[Германија|германски]] [[писател]], добитник на [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда]] во [[1929]] година. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Џанпјеро Комби]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Хенри Фонда]] — [[САД|американски]] [[глумец]]. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Салвадро Санчес]] — мексикански [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1988]]&nbsp; |[[Жан Мишел Баскија]] — француски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Вилиjам Шокли]] — американски [[физика|физичар]] — пронаоѓач на [[транзистор]]от и добитник на [[Нобелова награда за физика|Нобеловата награда]]. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Џон Кејџ]] — американски [[Композитор|композитор]], теоретичар и писател. |- |valign="top" align="right"|[[2014]]&nbsp; |[[Лорен Бекол]] — американска филмска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[2022]]&nbsp; |[[Клаудио Гарела]] — италијански [[фудбал]]ски голман. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|12 август]] </noinclude> jgnw9vena2zkuwnagxfz4pk0w5341m3 0 31939 5300178 5277887 2024-12-03T21:00:20Z ГП 23995 дополнување 5300178 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|септември}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1551]]&nbsp; |[[Анри III]] — француски [[крал]]. |- |valign="top" align="right"|[[1802]]&nbsp; |[[Лајош Кошут]] — унгарски [[адвокат]], [[новинар]] и [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1911]]&nbsp; |[[Вилијам Голдинг]] — англиски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1922]]&nbsp; |[[Емил Затопек]] — чехословачки [[Атлетика|атлетичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1922]]&nbsp; |[[Вили Пеп]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1934]]&nbsp; |[[Брајан Епстајн]] — англиски музички [[менаџер]], познат со работата со [[Битлси]]. |- |valign="top" align="right"|[[1936]]&nbsp; |[[Ал Ертер]] — американски [[Атлетика|атлетичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1938]]&nbsp; |[[Гордан Михиќ]] — српски и југословенски [[сценарист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Кас Елиот]] — американска [[Поп-музика|поп]]-пејачка, членка на групата [[Мамас енд папас]]. |- |valign="top" align="right"|[[1947]]&nbsp; |[[Виктор Ерофеев]] — руски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Сали Потер]] — англиска [[Режисер|режисерка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Лесли Хорнбај]] — англиски модел. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Најл Роџерс]] — американски музичар и продуцент. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Дина Рубина]] — руско-израелска писателка. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Лита Форд]] — американска [[Рок музика|рок]] пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1996]]&nbsp; |[[Дејвид Симан]] — англиски [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Андреј Луговој]] — руски [[политичар]] и стопанственик. |- |valign="top" align="right"|[[1968]]&nbsp; |[[Лила Даунс]] — мексиканска пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Игор Исаковски]] — македонски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Сони Андерсон]] — бразилски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1972]]&nbsp; |[[Ашот Наданјан]] — ерменски [[шах]]ист. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Дамир Мулаомеровиќ]] — босанско-хрватски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Дамијано Кунего]] — италијански [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Гералд Чолек]] — германски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; |[[Јакоб Ингебригстен]] — норвешки [[Атлетика|атлетичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[2001]]&nbsp; |[[Јарослава Махучих]] — украинска [[Атлетика|атлетичарка]]. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|19 септември]] </noinclude> 28f3jwdd979op5clz5qw8is3bkhpvp2 0 32190 5300204 5183524 2024-12-03T21:21:15Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300204 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Средно училиште| |слика= |име=Јовче Тесличков |место=[[Велес]] |општина=[[Општина Велес|Велес]] |настава на = |адреса= |актуелен директор= |веб=jovcheteslichkov.edu.mk }} '''„Јовче Тесличков“''' — средно училиште во [[Велес]], [[Општина Велес]]<ref>[https://csoo.edu.mk/images/stories/lista%20na%20sredni%20ucilista.pdf Листа на средни училишта во кои е застапено стручното образование во Република Македонија]</ref>. == Основање и развој == ОСУ „Јовче Тесличков“ - Велес егзистира од 1956/57 година во склоп на гимназијата Кочо Рацин а од 01.09.1960 година е самостојно економско училиште. Покрај другите средни училишта во градот Велес успешно работи извршувајки ја својата воспитно-образовна дејност со децении. Образува економисти со висок квалитет Училиштето почнува да егзистира и образува кадри од 1960&nbsp;г. Во зградата во која се наоѓала првата велешка гимназија.Од учебната 1956-57 год до 31.08.1960 година училиштето работеше во склоп на гимназијата”Кочо Рацин”како економска паралелка при гимназијата, а од 01.09.1960 год се издвои како самостојно училиште со решение на народниот одбор на титовеле-шката околија бр.01-7269 од 14.09.1960 год кое гласи економско училиште”Јовче Тесличков”-Титов Велес. Од 0963-64 год работи во зградата на старата гимназија заедно со ЦОУ “Благој Ќирков”. Зградата во која работи училиштето е реновирана последен пат во 1974 година. Од март 1975&nbsp;г. Училиштето работи во реновирана зграда со ЦОУ ”Благој Ќирков”во две смени. Од учебната 2006/2007 година училиштето е преместено на нова локација во зградата на основното училиште Трајко Андреев. Во првата учебна година од самотојно училиште 1960-1961 запишани се вкупно 228 редовни ученици распоредени во 7 паралелки.Од година на година расте бројот на паралелките и учениците во училиштето .Воспитно образовната работа била отсекогаш најважна задача. Првиот совет(училиштен одбор) е формиран во 1960 год а за негов прецедател е избран Попов Димче-вработен во народниот одбор.Овој училиштен преминува во работна заедница во 1964 год а во 1978 год Совет на училиштето. Од 1984 Економското училиште Јовче Тесличков се вклопи на новата концепција за насочено образование и го смени името во Училиште за средно образование со тровска и економска струка. Од учебната 2005/2006 во ова училиште се остручуваат кадри од економско правна и трговска струка,поделена на три профила: економски техничар,деловен секретар,асистент за трговија и маркетинг. Во ОСУ Јовче Тесличков се образувале(образовале), се образуваат и ќе се образуваат ученици ,потенцијални кадри за градот и Република Македонија. Може да се каже дека значителен економски кадровски,политички,научен и друг потенцијал завршил во ова училиште што е резултат на сите вработени во него. == Учество на натпревари == Учениците од ОСУ „Јовче Тесличков“ учествуваат на разни натпревари и манифестации каде го покажуваат своето теоретско и практично знаење. Од страна на директорот и професорите при ОСУ „Јовче Тесличков“ се води посебно грижа за зајакнување и единството на меѓучовечките односи во училиштето меѓу учениците и наставниците кои се на завидно ниво и претставува солидна база за успешна работа. Учениците од ОСУ „Јовче Тесличков“ учествувале на меѓународни саеми на виртуелни компании и тоа: *2002: саем во [[Софија]] Бугарија; *2003: саем во [[Салцбург]], Австрија; *2004: саем во [[Темишвар]], Романија; *2005: саем во [[Фрајштат]], Австрија и [[Варна]] и [[Пловдив]], Бугарија; *2006: саем во [[Загреб]], Хрватска и Монтана, Бугарија; *2007: саем во Салцбург, Австрија и [[Будва]], Црна Гора; *2009: саем во Загреб, Хрватска. Учениците во ОСУ „Јовче Тесличков“ усвојуваат знаење, способности и навики со помош на кои се развиваат нивните интелектуални способности а напоредно со тоа се изградуваат и како личности. ==Освоени награди== Училиштето зема активно учество и во повеќе јавни манифестации како што се: орагнизирање на хуманитарна акција проследена со културно – уметничка програма, учество на финални работилници за проекти на ученици од средните училишта во организација на Црвениот крст на Р Македонија, учество на образовното рандеву во организација на МАССУМ при што учениците се вратија со втора награда, организирање на отворен ден на училиштето, манифестација по повод патрониот празник на училиштето збогатена со културно – уметничка програма, претставниците од училиштето освоија и трето место на математичкиот натпревар Кенгур и прво место за најдобар бизнис план на ниво на републиката, балетска група од училиштето „Инфинити“ освои второ место на републичкиот напревар за танцување Мак – денс и многу други награди и признанија. '''За својата работа и остварените резултати нашето училиште е добитник на 9-то Ноемвриска награда за 2006 година од Советот на Општина Велес.''' == Познати личности кои учеле во ова училиште == ==Познати личности кои предавале во ова училиште== == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * http://jovcheteslichkov.edu.mk {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160111122906/http://www.jovcheteslichkov.edu.mk/ |date=2016-01-11 }} Мрежно место на училиштето * [http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * [http://www.mon.gov.mk/ Официјално мрежно место на Министерството за образование и наука] {{DEFAULTSORT:Јовче Тесличков, Велес}} [[Категорија:Општина Велес]] [[Категорија:Средни училишта во Велес]] [[Категорија:Средни училишта во Општина Велес]] [[Категорија:Средни училишта во Македонија]] dtct1t88f84ks00wctaksex9lj30ggm 0 32211 5300209 5181175 2024-12-03T21:22:59Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300209 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за училиште | name = СOУ „Љупчо Сантов“ - Кочани | native_name = | image = Љупчо Сантов.jpg | alt = | caption = Поглед на гимназијата од училишниот двор | motto = <!-- or | mottoes = --> | motto_translation = | address = ул. „Глигор Апостолов Гочо“ бр. 31 | city = [[Кочани]] | country = [[Македонија]] | coordinates ={{Coord|41.914135|22.409957|region:MK_dim:100|format=dms|display=inline,title}} | other_name = <!-- or | other_names = --> | former_name = | former_names = Економски техникум „Љупчо Сантов“ - Кочани<br />Гимназија со економски паралелки „Љупчо Сантов“ - Кочани | type = [[Гимназија|гимназиско]] и [[Економија|економско]] средно училиште | religious_affiliation = | established = {{start date and age|1945}} | founder = | closed = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=yes}} --> | school_board = | district = | local_authority = [[Општина Кочани]] | authority = [[Министерство за образование и наука]] | oversight = <!-- use | oversight_label = to override the default label --> | director = Игор Христов | head = <!-- use | head_label = to override the default label --> | staff = | faculty = | grades = <!-- use | grades_label = to override the default label --> | gender = <!-- use | gender_label = to override the default label --> | age_range = <!-- or | lower_age = and | upper_age = --> | enrollment = <!-- or | enrolment = or | students = or | pupils = or | roll = --> | language = [[македонски]] | campus_size = | campus_type = | colors = <!-- or | colours = --> | accreditation = <!-- or | accreditations = --> | publication = | newspaper = | yearbook = | affiliation = <!-- or | affiliations = --> | website = {{URL|http://ljupcosantov.mk}} | footnotes = }} '''Средно општинско училиште „Љупчо Сантов“''' ― [[гимназија]] во [[Кочани]].<ref>[https://csoo.edu.mk/images/stories/lista%20na%20sredni%20ucilista.pdf Листа на средни училишта во кои е застапено стручното образование во Република Македонија]</ref> Го носи името на борецот од [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|Народноослободителната борба]], [[Љупчо Сантов]]. ==Историја== Училиштето било создадено во учебната 1945/46 година. Според главните книги кои постојат во училишната архива, бројот на паралелките во таа учебна година бил: во I клас 2 паралелки, во II клас 2 паралелки, во III клас 2 паралелки и во IV клас 1 паралелка. Првата генерација на завршени ученици со IV клас и положен завршен испит бил во учебната 1948/49 година.<ref name="историјат">{{нмс | author= | title=Историјат | url=http://ljupcosantov.mk/za-nas/istorijat/ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190715110336/http://ljupcosantov.mk/za-nas/istorijat/ | work= | publisher=СОУ „Љупчо Сантов“ - Кочани | archivedate=2019-07-15 | date= | accessdate=20 септември 2023 | url-status=live }}</ref> Од учебната 1956/57 година бил создаден смерот Економски техникум со паралелки во I клас, така што во таа година не се запишувани ученици во I клас во гимназијата. Останатите паралелки во погорните класови во гимназијата постепено го завршувале своето образование. До укинување на гимназискиот смер дошло поради укинување на гимназиите во помалите градови во [[Народна Република Македонија|НР Македонија]], согласно наредбата на [[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерството за просвета]].<ref name="историјат"/> Во учебната 1959/60 година завршила првата генерација на [[економист]]и. Учениците од Економскиот техникум наставата ја следеле во сегашната зграда на [[ОУ „Никола Карев“ - Кочани|Основното училиште „Моша Пијаде“]] (денес ОУ „Никола Карев”).<ref name="историјат"/> Во учебната 1960/61 година, повторно била воспоставена гимназијата во Кочани со 2 паралелки ученици. Со повторното воспоставување на гимназискиот смер, бројот на ученици од година на година постепено растел, додека при уписот на учениците во I клас во Економскиот техникум опаѓал. Со повторното формирање на гимназијата, наставата се одвивала во сегашната зграда на школата, која тогаш носела назив Економски техникум „Љупчо Сантов“ - Кочани. Бројот на наставниците при повторното воспоставување на гимназијата бил минимален, и тоа хонорарни наставници ја изведувале наставата.<ref name="историјат"/> Од септември 1964 година постоеле самоуправни органи на управување при школата.<ref name="историјат"/> Со Одлука и Решение на [[Општина Кочани]] одлучено е на 29 октомври 1965 година, да биде споен Економскиот техникум кон гимназијата и од 1 јануари 1966 година, е извршено припојувањето на Економскиот техникум со гимназијата, така со извршената регистрација на школата при Окружниот суд во [[Штип]], носел назив Гимназија со економски паралелки „Љупчо Сантов“ - Кочани. Во оваа учебна година школата имала во гимназиските 23 паралелки, а во економските 11 паралелки, или вкупно 34 паралелки со 1026 ученика.<ref name="историјат"/> Бројот на наставниот кадар спрема потребната квалификација во оваа учебна година, задоволувал. Потребни биле уште 8 редовни наставници за да биде сведена наставата на минимум хонорарни часови. Недостигале наставници по предметите: [[математика]], [[хемија]], [[биологија]] и 2 наставника со завршен Економски техникум за економските паралелки.<ref name="историјат"/> ===Досегашни директори=== * Игор Христов (в.д.) (април 2018-?)<ref>{{нмс | author=Т. Ајтовски | title=Игор Христов именуван за в.д. директор на СОУ „Љупчо Сантов“ | url=https://kanal8.mk/%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80-%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%B2-%D0%B4-%D0%B4%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%BD/ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20230920094422/https://kanal8.mk/%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80-%D1%85%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%83%D0%B2%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%B2-%D0%B4-%D0%B4%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%BD/ | work= | publisher=kanal8.mk | archivedate=2023-09-20 | date= | accessdate=20 септември 2023 | url-status=live }}</ref> * Љубомир Гацов (моментално) == Особености == === Настава === Во рамките на училиштето функционираат гимназиско образование и средно стручно образование-економско правна и трговска струка.<ref>{{нмс | author= | title=Вид образование | url=http://ljupcosantov.mk/otseci/ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20230321014931/http://ljupcosantov.mk/otseci/ | work= | publisher=СОУ „Љупчо Сантов“ - Кочани | archivedate=2023-03-21 | date= | accessdate=20 септември 2023 | url-status=live }}</ref> Во гимназиското образование се застапени 3 подрачја, секое со по две комбинации, А и Б: * Природно-математичко, * Општествено-хуманистичко и * Јазично-уметничко. Трите подрачја се верифицирани со решение од [[Министерство за образование и наука|Министерството за образование и наука]]. Во стручното образование- економско правна и трговска струка се застапени 2 профили и тоа: * Економски техничар во I, II, III и IV година и * Техничар за трговија и маркетинг во IV година. Двата профила се верифицирани со решение од Министерството за образование и наука. === Простории=== * Училиштето располага со 22 кабинети за настава (училници) секој со сместивост од 34 столчиња. Со вкупна сместивост 748 ученици во една смена. Училниците се пространи и добро осветлени при што секој ученик располага минимално со 1,2 м² работен простор во рамките на училницата со што се овозможува потребната удобност во постапката на учење. * Музички кабинет/Сала за презентации опремен за соодветната намена. * Кабинет по информатика. * Мултимедијален центар. * Спортска сала опремена за кошарка, ракомет, одбојка, гимнастички спортови, пинг-понг и мал фудбал. * Спортски терен опремен за кошарка и мал фудбал. ==== Училишна библиотека ==== „Љупчо Сантов“ има сопствена училишна библиотека која располага со книжевен фонд од 1,500 наслови во 15,000 [[Книги|книги]] кои се достапни за учениците и наставниците. Во оваа бројка се вклучени и наслови на [[англиски]], [[француски]] и [[германски јазик]]. Во еден момент членувале 393 ученици и 30 професори. === Наставен кадар === {{col-start}} [[Податотека:СОУ Љупчо Сантов - структура на наставен кадар.jpg|лево|мини|450п|Структура на наставен кадар, 2017 година.]] [[Податотека:СОУ Љупчо Сантов - наставен кадар по активи.jpg|десно|мини|450п|Наставен кадар по активи, 2017 година.]] {{col-end}} ==Познати лица кои предавале во училиштето== * [[Александар Стојмилов]] - [[универзитет]]ски [[професор]], декан на [[ПМФ]] и проректор на [[Универзитет „Св. Кирил и Методиј“|УКИМ]]. Добитник на „Орденот на трудот со златен венец“.<ref>{{Наведена книга|title=Македонска географска мисла - 70 години македонско географско друштво|last=Маркоски|first=Благоја|author-link=Благоја Маркоски|year=2019|location=[[Скопје]]|publisher=Македонско географско друштво|page=37 |access-date=20 декември 2023 |isbn=978-608-65155-5-3}}</ref> == Галерија == <center> <gallery> СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 01.jpg|Задниот западен влез на зградата СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 02.jpg|Поглед од запад СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 03.jpg|Поглед од запад СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 05.jpg|Поглед од запад СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 06.jpg|Поглед од запад СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани 04.jpg|Поглед од југозапад </gallery> </center> ==Поврзано== * [[СОУ „Ѓошо Викентиев“ - Кочани|СУ „Ѓошо Викентиев“]] == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://ljupcosantov.mk/ Мрежно место на училиштето] *[https://www.facebook.com/ljupcosantov/ Страница на училиштето] на Facebook *[http://www.schools.edu.mk/ Портал за основните и средните училишта во Македонија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} *[http://www.mon.gov.mk/ Службено мрежно место на Министерството за образование и наука] {{Кочани}} {{DEFAULTSORT:Љупчо Сантов, Кочани}} [[Категорија:Средни училишта во Кочани]] [[Категорија:Средни училишта во Македонија со настава на македонски|Љупчо Сантов]] h5dbb36xckqc9lpdyrqs25a8yh196um 0 32249 5300205 4872527 2024-12-03T21:21:43Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300205 wikitext text/x-wiki {{Внимание}}{{Инфокутија Средно училиште |слика= Car samoil logo.jpg |Опис = Лого на СОУ „Цар Самоил“ - Ресен |име= СОУ „Цар Самоил“ - Ресен |место=[[Ресен]] |општина=[[Општина Ресен|Ресен]] |[[Податотека: File:Carsamoil 2.JPG thumb Car samoil 2|мини]] |настава на = македонски |настава на2 = албански |настава на3 = турски |адреса= Ул. Кочо Рацин бр 48, Ресен |актуелен директор= Славица Божиновска |веб=csamoil.edu.mk }} '''„Цар Самоил“''' — средно училиште во [[Ресен]], [[Општина Ресен]]<ref>[https://csoo.edu.mk/images/stories/lista%20na%20sredni%20ucilista.pdf Листа на средни училишта во кои е застапено стручното образование во Република Македонија]</ref>. == Основање и развој == Првите почетоци на училиштето се во училишната зграда во [[ОУ „Гоце Делчев“ - Ресен]] на улица Мите Трпевски бр. 42 во централното градско подрачје. Името под кое работеше гимназијата е Стив Наумов. Објектот е изграден од цврст материјал во 1957 година. Тоа е објект составен од приземје и два ката. Од учебната 1978/79 година. Училишниот центар за стручно образование на земјоделски кадри се интегрира со Гимназијата во Ресен, во Центар за средно образование Јосип Броз Тито со гимназиски и лозаро-овоштарски паралелки. Со интеграцијата, која се реализира во 1978 година, училишната зграда, економијата и дел од механизацијата, сопственост на Центарот, беа префрлени како основни средства на [http://swisslion.com.mk/ „Агроплод“]. Новата воспитно-образовна институција училишниот центар „Јосип Броз Тито“ доби нови простории – поранешната касарна, која за таа цел беше адаптирана за изведување на воспитно-образовниот процес. За изведување на практичната настава, Центарот доби и нова економија околу училишната зграда. „Агроплод“ како организација што ја користи економијата на поранешниот центар, се обврзува на постојните овоштаро-лозарски и идните паралелки да им овозможи да ги користат производните објекти за практична настава и други потреби. Училишниот центар во својот состав ги има следниве форми на стручно образование на земјоделски кадри: * Паралелки за стручно образование на земјоделци од овоштарско-градинарска насока, со траење од една година * Паралелки за квалификувани земјоделски работници од овоштарско-градинарска насока во траење од 2 години и * Паралелки за техничари од овоштарско-лозарската насока во траење од 4 четири години. Треба да се одбележи дека учениците што го завршуваа двегодишното училиште,скоро сите го продолжуваа образованието за земјоделски техничари. Уписот на учениците се регулираше со конкурс. Вкупниот број на учениците во учебната 1981/82 година е 500, од кои овоштаро-лозари 167 и гимназијалци 337. === Обновување на училишното стопанство === Центарот имал сопствена економија со [[лозов насад]] од 425 [[пенушки]] со 17 различни видови [[грозје]], [[вишнарник]] со 300 овошни дрвја и [[овоштарник]] со 100 дрвја јаболка и круши. За извршување на работите во економијата и за практична настава, Центарот располага со еден трактор, приклучна механизација и тоа: [[плуг]]ови, барни, сеалки, прскалки и друго. Денес вкупната парцела која ја поседува училишната економија изнесува 13.5 ha во квалитетна почва од која последниве 3 години 12 ha се засејува со пченица, (врз основа на член 24 став 7 од Законот за земјоделско земјиште (Сл. Весник на Р. М. бр. 25/98 и 18/99) е склучен договор за закуп на земјоделски земјиште на време од 30 години), 1ha јаболков насад, 0,3 ha круша и слива, и 0,4 ha лозов насад во школскиот двор. Од механизација има: трактор 539 Фергусон, трактор Ландини 85, приколка 3 тона, приколка 5 тона, атомизер 350л, ѓубрерастурач, сеалка, култиватор-дисков, култиватор со мотички-обичен, плуг-трибразден, електричен апарат за миење, атомизер 1000л, ѓубре растурач-италјански, тањирача-дисков култиватор, плуг-обичен двобразден. Опремата се користи за обработка на земјоделските култури во Училишната економија, а е сместена во гаражи којшто се наоѓаат во училишниот двор. === Училишна Библиотека === Од своето основање Училиштето почнало да создава свој книжен фонд кој постетено се зголемувал и прераснал во библиотека. Библиотекарскиот фонд од година на година станувал се побогат( Стручна литература, списанија и белетристика). Библиотеката е сместена во посебна просторија и располага со библиотекарски инвентар, потреба за сместување на книжниот фонд. Библиотеката е уредена по пример на градска библиотека со уредно водена картотека. Во библиотеката има голем број на списанија и енциклопедии. Училиштето води грижа и за набавка на учебници од најнови изданија. Библиотеката денес располага со околу 6389 книги. Библиотеката располага со дела опфатени во материјалот по македонски јазик и литература, со стручни списанија и друга литература. Може да се каже дека во прилично голем степен ги задоволува потребите на учениците и наставниот кадар. Во последните години библиотеката се збогатува со потребниот книжевен фонд поради промената на воведување на нови лектири од страна на МОН. === Општествена културна дејност === Општествено културна дејност се развива со цел да се поттикнат врвни достигнувања во сите сфери на воспитно-образовната дејност и во пригодни моменти истите да се презентираат во општествената средина, со кое се дава придонес за поцелосна афирмација на училиштето и разивање на општествениот живот и подигање на општата култура на средината. Општествено културна дејност се реализира во рамките на Училиштето и институциите на Општината. Задачи на општествено-културната дејност се: * училиштето да се афирмира како културен и просветен центар на општествената средина, * да им се овозможи на учениците да ги запознаат јавните и културните инсититуции во општествената средина, * воспитно-образовните резултати во училиштето да бидат достапни за средината, * во текот на годината да бидат одбележани и со историски часови повеќе историски датуми. === Наставна практика === Во образованието на стручниот кадар, наставната практика е неразделен дел од теоретската настава по сите стручни предмети. Теоретската и практичната настава се реализираат според наставни планови и програми. Теоретската настава се изведува во кабинети. Таа се надополнува со вежби, кои се дел од неа. Во кабинетите се изведува со помош на нагледни средства: слики, модели, материјал за калемење и др. Професионалната пракса се однесува на учениците од земјоделско ветеринарната струка од прва до трета година. Професионалната пракса се реализира од септември до јуни и опфаќа берба на јаболка што се изведува во АД Агроплод. А во склоп на училишната економија професионалната пракса опфаќа подготовка на терен, прихранување на житни култури, хемиска зимска заштита во јаболковиот насад, пролетна обработка, одржување на лозовиот и овошниот насад, припрема за наводнување и наводнување на лозовиот и овошниот. Најзначајни активности при реализација на феријалната практика главно се: нега на овошен и лозов насад, одржување и негување на истиот, посета на земјоделски аптеки, посета на организации со цел учениците теоретските знаења да ги поврзат со практична примена. Учениците предводени од свои професори ја изведуваат практиката по години и во помали групи. Практиката трае од 10 до 20 работни денови. Феријалната практика се изведува во летниот период. Учениците преку воспитно -образовниот процес се здобиваат со информации и вештини соодветни на конкретни и различни професии, со информации за раководење со ресурси и со информации тимска работа и вештини за постојаност, посветеност, делотворност, ефикасност и упорност во работењето. Работното место е активна средина на учење каде учениците учат преку работа, развивајќи вештини за исполнување на задачите и постојано унапредување на нивните способности. Со меѓусебната комуникација на училиштата, бизнис секторот и другите организации можат да се најдат подобри начини за инкорпорирање на работните концепти и технологии во курикулумот.   == Наставни програми од 1960 до 2010 година == Во рамките на Гимназијата „Стив Наумов“ во 1960 за првпат е отворена гимназиска паралелка која работи по наставна програма со општи гимназиски предмети. Со зголемувањето на бројот на ученици и паралелки, се дели на природно научна и општествено - јазична насока. Во рамките на овие насоки наставата се изведува по општообразовни предмети и по два предмет во прилог на насоката. Со верификациониот акт од 1985 година и промената во Училиштен Центар за Средно Образование „Јосип Броз Тито“ тогашниот Републички комитет за образование и физичка култура - Скопје воведе насоки кои беа во согласност со економските и политичките состојби во државата и општината. Истата година почнаа да работаат: * прехранбена насока - прехранбен техничар; * правна насока за правен техничар; * математичко – информатичка насока - информатичар; * економска насока – економист за книговодствено финансиска работа и економски техничар; * текстилна струка за конфекционер ; Предметите во наставните програми се општообразовни и стручни во зависност од струката Основањето на паралелките до периодот на 1992 година зависело од заинтересираноста за одредена струка. Со нов Акт за верификација од 1992 година за гимназиско образование Министерството за образование и физичка култура – Скопје ги воведува општа и природно – математичка гимназија со предмети кои се изучуваат во двете насоки како општообразовни и предмети кои ги надополнуваа двете насоки. Во учебната 2004/05 година започна настава по нова Верификација за гимназиско образование која функционира до денес во рамките на сегашното Средно општинско училиште „Цар Самоил.“. Според оваа наставна програма во прва и во втора година сите ученици ги изучуваат истите општообразовни предмети, додека во трета и четврта се делат на подрачјата: * '''природно –математичко изборно подрачје''' и тоа: :1. комбинација А и :2. комбинација Б По оваа програма покрај општообразовните се опфаќа и комбинација на изборни предмети со кои ученикот добива базични знаења за успех на Електротехничките, Машинските и Природно – математичките факултети, Медицински, Ветеринарен, Технолошки и др. *'''општествено – хуманистичките подрачја''', :1. комбинација А и :2. комбинација Б се наменети за ученици кои покажуваат афинитети кон Економски, Правен, одредени подрачја на Филозофски факултет. *'''Јазично – уметничкото подрачје''' , комбинациите А и Б се појдовна основа за започнување на филозофските, Филолошките, Педагошките, како и факултетот за Драмска, Ликовна и Музичка уметност Од формирањето на Земјоделското стручно училиште „Ј.Ј. Свештарот“ и спојувањето со гимназијата „Стив Наумов“ во 1977 г. се работеше по наставни програми за земјоделска струка - лозаро – овоштарска насока, сè до 2004&nbsp;г. кога е верификувано за земјоделско – ветеринарна струка, профил земјоделски техничар. Од учебната 2005/06 година Министерството за образование во согласност со потребите на општината и државата СОУ„ Цар Самоил“ го верификува за земјоделско – ветеринарна струка, профил – техничар за фармерско производство. До 2008 година во Училиштето воспитно-образовната работа се изведуваше на македонски јазик и на кирилично писмо, a од учебната година 2008/2009 со одлука на МОН со воведувањето на задолжителното средно образование наставата во гимназиското образование се изведува и на турски и албански јазик. == Презентација на училиштето преку разни форми на натпревари == Во текот на своето постоење претставува пример во едукацијата на учениците,а преку додатната настава им се обезбедува систематска работа на надарените и талентираните ученици според поединечните интереси со што ги продлабочуваат своите знаења, ги развиваат нивните интелектуални способности. Ваквата едуцираност тие ја презентираат на локални, регионални и републички натпревари како и на олимпијади. За тоа сведочат многубројни пехари, дипломи и признанија од континуираното учество на натпревари во различни рангови и дисциплини за освоени први втори и трети места, поединечно или екипно. Голема е бројката на ученици – учесници во натпревари од постоењето на гимназијата па сè до ден денес. Нивните успеси не престанаа. И денес со гордост се сеќаваме на нивните успеси кои ги предлабочија во нивната професионална ориентираност при што општина Ресен се гордее и ќе се гордее со нив. Да ги спомнеме, [[Доне Гершановски|проф. Доне Гершановски]] – редовен професор и декан на П.М.Ф. во Скопје, кој како гимназијалец редовно го освојуваше првото место на државните натпревари по физика во периодот на првите години од основањето на гимназијата. [[Д-р. Миланчо Марковски]] – освоено прво место на натпревари по биологија на ниво на некогашната федерација во 1977/78&nbsp;г. за што сведочи неговата понатамошна успешност во доменот на медицината во кардиолошкиот центар „Филип Втори“ во Скопје. [http://fizika.pmf.ukim.edu.mk/index.php/mk-MK/home/2012-04-14-10-22-23/2012-04-19-08-13-29/2012-04-19-08-14-46 Ламбе Барандовски]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}- републички првак по физика и учесник на Олимпијада во Сотбери – Канада, кој исто е асистент на П.М.Ф. во Скопје. Во 1970 година освоени се први места на Републички натпревари по физика од Ташовски Георги, Нелко Поп – Гошевски и Кирчо Кунгуловски, кои подоцна се упатени во Загреб на натпревар од истата област на Државно ниво. Тука мора да го споменеме Александар Блажевски кој има учествувано на околу 25 натпревари на регионално, национално и меѓународно ниво од областа на математиката, физиката и информатиката, при што на сите има постигнато забележителен успех. Од натпреварите на национално ниво најмногу се истакнува неговата победа (поделена со струмичанецот Наско Караманов со ист број на бодови) на Првата Македонска Математичка Олимпијада во 1994 година во Скопје и победата од областа информатика на Смотрата на младите истражувачи во 1995 година во Кочани, со играта „Олимписки кругови“ која доби максимални 100 бода од жирито. На меѓународно ниво има освоено три бронзени медали на Меѓународните Математички Олимпијади во Истанбул (1993), Хонгконг (1994) и Торонто (1995).. Во СОУ „Цар Самоил“- Ресен континуирано работаат како Слободни и Проектни активности Драмската , Рецитаторската и Новинарската секција –Училиштен весник, кои редовно го претставуваат нашето училиште со подготвени програми за потребите во училиштето, во соработка со локалната самоуправа како и претставување на училиштето надвор од општината т.е. учество на регионални и републички смотри и натпревари. Драмската секција покрај постојаното учество за училишни потреби - Патрон празник и разни други манифестации има учествувано на Регионалните аматерски смотри „Струга Април 1974год.“ Со драмскиот текст „Чорбаџи Теодос“ и добиена Бронзена плакета ,исто така има учествувано и на Драмските смотри во Кочани каде што ученичката Весна Гавриловска се претстави со Моно драмата Дилбер Стана. Исто така драмската секција беше вклучена во републичкиот проект за СИДА во Битола што се одвиваше во два циклуси каде што освои II-место. Литературно- Рецитаторската секција рецитаторите исто така редовно учествуваат на сите манифестации што се одржуваат во училиштето како и на сите државни празници вклучени со локалната самоуправа. Да споменеме и тоа дека редовно учествуваат и на Државниот натпревар кој се одржува во месец Мај секоја година. == Истакнати личности, поранешни ученици на училиштето == * Проф Д-р [[Весна Борозан]] * Проф. Д-р [[Доне Гершановски]] * Проф. д-р [[Митко Котовчевски]] * Проф. Д-р [[Џоко Кунгуловски]] * Проф Д-р [[Никола К. Лабачевски]] * Проф. Д-р [[Пеце Недановски]] * Проф. Д-р [[Наде Проева]] == Земјоделското училиште - перспективи и можности == Промените во општествениот, политичкиот и стопанскиот систем, налагаат перманентни промени во сите сфери на работата и секојдневното живеење. Во смисла на ова имајќи го предвид значењето на образованието како клучен фактор за економскиот, културниот и социјалниот развој и неговата улога на генератор на промени, се утврдени потребите за реорганизација на содржините на образовниот систем, особено на средното стручно образование. Пред секое училиште треба да се постават основите на воспитно – образовниот систем, односно процес првенствено да се изврши анализа на состојбите во училиштето. При тоа треба да се утврдат неговите јаки и слаби страни, да се изврши избор на солиден и компетентен наставен кадар како и можностите и заканите од средината за да се одговори на современото живеење и творење. Земајки ја предвид потребата од постојано осовременување на воспитно образовниот процес во склад со современите европски и светски тенденции како што се: висок квалитет на школски кадар, рационализација на целиот образовен систем, како и целосна оспособеност на учениците за директно вклучување во процесот на производство. Самото училиште се наоѓа во процес на постојано приклучување, прилагодување и усовршување на наставните планови и програми, односно во процес на усовршување и организација на образовната технологија во образовниот процес. Креативноста на наставниот кадар на училиштето со неговиот потенцијал овозможува и придонесува кај учениците да се изгради морална и стручна граѓанска свест. Училиштето преку наставниот кадар ги согледува потребите од континуирани промени кои се императив на времето и водат кон комплетна грижа за развојот на учениците во личности кои го прифаќаат моделот на доживотно учење и кои можат да одговорат на барањата од современото општество. Мора да се нагласи дека земјоделската струка при СОУ Цар Самоил – Ресен, заедно со другите научно наставни институции, придонесува за зајакнување на општествената позиција на земјоделството, посебно на овоштарството, односно на јаболковото производство и се вклучува во релевантните процеси за градење на добра, сигурна и стабилна иднина на сите граѓани во нашата општина како водечки регион на јаболковото прозводство во нашата земја. Со својата позитивна улога ќе се докаже дека промените и предизвиците на новиот милениум ќе се разрешат само со прогресивен и сериозен третман на земјоделството. == Структура и организација на работата на училиштето == * Основање услови за зголемување на бројот на ученици преку издржана уписна политика. * Обезбедување на финансиски средства за проширување на активностите во школото. * Изградување на механизам и инструмент за соработка меѓу соодветни стручни средни училишта и високо образовни институции од ист или сличен профил. === Осовременување на наставниот процес и учењето === * Осовременување на училишните програми согласно со потребите на пазарната економија * Развивање на меѓународни училишни програми и унапредување на средното образование во европски димензии * Проучување на системот на пазарна економија === Ученици === * Развивање на интерес кон учењето * Развивање на однос меѓу учениците и наставниците, заедницата и живоната средина * Обезбедување на квалитетна настава со вреднување на наставните програми и планови преку вклучување на учениците во тој процес === Човечки ресурси и нивно вклучување во процесот на образование === * Потреба од подобро искористување на човечките ресурси преку реорганизирање на административните служби и модернизација на управувањето со училиштето * Основање на можности за стручно и научно усовршување на наставниот кадар во земјата и странство == Земјоделското училиште во 21 век == === Стратегија и развој === Реформските стратегии во воспитно образовната сфера се движат во насока учениците од земјоделската струка да станат активни носители во едукациско еколошките процеси, односно секогаш да се надградуваат со нови знаења од областа на земјоделството. Учењето е доживотен когнитивен и психо-моторен процес. Земјоделската струка од СОУ Цар Самоил – Ресен во својата програмска проекција треба и натаму да работи на доградба и надградба на новите наставни дисциплини за остварување на својата стратешка цел и да одговори на предизвиците на новото време. А тоа значи редовно следење на новите светски трендови во обработката на земјата, правилно одгледување на растителните организми како и квалитетна обработка на земјоделските производи. СОУ Цар Самоил – Ресен преку земјоделската струка е ориентирано кон развивање и унапредување на знаењата од областа на земјоделството и кон зајакнување и подигање на свеста за заштита и промена на животната средина. Квалитетното образование е основен двигател на економскиот и општествениот развој во целина. Само преку позитивни измени на средното земјоделско образование, ќе се добијат експерти од земјоделската област и ќе се обезбеди рамноправност со европските земји. Успешен образовен систем постојано ја зголемува заинтересираноста за природните науки. Во текот на 50 годишно постоење, земјоделската струка даваше полн придонес во подобрување на општествената заедница, остварувајки ја својата мисија фокусирна кон зјакнување на образованието со квалитетен наставен кадар и научни истражувања во областа на природните науки. Оваа мисија училиштето се грижи и понатаму да ја одржува и развива. == Поединечни раководители-директори на училиштето == од 1960 до 2013 година Со Училиштето, од основањето до денес, раководи одговорно-раководно лице со функција директор. Поради недостигот од податоци за одредени временски периоди, останува можноста некои раководни лица само да се спомнат по име и презиме, без некои конкретни податоци. Во периодот од 1949 г. до 1952 г. функцијата на директор во опитната станица ја извршува Златан Кочовски. Од 1953 г. до 1957 г. директор е Тодор Бамјански. Драголуб Цветковиќ од 1958 г. до 1962 г. е директор на земјоделското училиште “Јосиф Јосифовски Свештарот“. Илија Думовски , роден 15.05.1922 г. во с. Јанковец, Ресенско. Земјоделско – шумарски факултет завршува во Скопје и работи како професор по земјоделски предмети во училиштето. Од 1962 г. до 1970 г. ја обавува функцијата директор на Училиштето. Нико Наумовски, роден 1932 г. во Ресен. Заваршил земјоделско-шумарски факултет во Скопје во Училиштето работи како професор по земјоделски предмети. Функцијата директор на Училиштето ја обавува од 1970 г. до 1974 г. Симо Крушаровски, роден 15.03.1936 г. во с. Подмочани, Ресенско. Завршува земјоделско-шумарски факултет во Скопје и изведува настава по земјоделски предмети во Уилиштето. Од 1974 г. до септември 1977 г. ја обавувал функцијата директор на Училиштето. Никола Василевски, Роден 02.06.1935 г. во с. Избишта, Ресенско. Завршил Филозовски факуштет во Скопје. На 01.09.1960 г. се основа гимназијата “Стив Наумов“ а Никола Василевски започнува да ја обавува функцијата директор. Негова заслуга е припојувањето на нижото Земјоделско училиште, кое постоеше одвоено. На оваа функција е до 31.06.1964 г. Тој е творец и основоположник на Ресенската керамичка колонија која успешно ја водел дваесет години. Трајан Пецалевски, роден 21.01.1936 г. во с.Сопотско, Ресенско. Завршува ПМФ и се стекна со звањето дипломиан професор по географија. Во училиштето работи како професор по георафија а функцијата директор ја извршува од 31.06.1964 г. до 01.09.1972 г. Лилјана Лабачевска, родена 10.01.1937 г. во Скопје. Завршува ПМФ во Скопје и се стекнува со звањето дипломиран професор хемија. Во училиштето работи и изведува настава по предметот хемија а функцијата директор на Училиштето ја обавува од 01.09.1972 г. до 13.04.1982 г. За време на нејзиното директорување во 1977г. училиштето го менува името во “Јосип Броз Тито“. Јован Таневски, роден 13.051940 г. с. Лавци, Ресенско. ПМФ завршува во Скопје и се стекнува со звањето дипломиран професор по математика. На двапати е директор на Училиштето и тоа: 1982 г. до 1998 г. и од 2001 г. до 2003 г. За време на неговиот прв мандат во 1993 г. Училиштето го менува името во “Цар Самоил“. Митко Јаневски, роден 25.09.1953 г. с. Езерани, Ресенско. Дипломира во САД, Њујорк на факултетот Хобарт и се стекна со звањето дипломиран психолог, а потоа завршува и на Филолошкиот факултет во Скопје и 1982&nbsp;г. се стекна со звањето дипломиран професор по англиски јазик и литература. Во училиштето изведува настава по предметот аглиски јазик а функцијата директор на Училиштето ја обавува од 1999 г. до 2003 г. Славица Божинова, родена на 31.01.1967 г. во Ресен. Дипломирала на ПМФ во Скопје и се стекнала со звање дипломиран професор по биологија. Во училиштето работи и изведува настава по предметот биологија. На местото директор на Училиштето е од 2003 г. до 2009 г. Во овој период училиштето е вклучено во следните проекти: SEA, BET – 4 , E – school, Темпус, Модернизација на образование, Трговија со луѓе (ИОМ), Органско производство, Компјутер за секој ученик, Подигање на овошен насад, Проект за развој на предприемништво, Изградба на спортска сала и МААСП. Зоран Тански,роден на 16.06.1968 г. во Ресен. Дипломира на Филозофскиот факултет во Скопје и се стекана со звањето дипломиран професор по историја. Во училиштето е вработен од 1999 г. и изведува настава по предметот историја. На функцијата директор е од 01.09.2009 г до јануари 2012. Во овој период училиштето е вклучено во проектот ЦГИ со поддршка од ОБСЕ. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * Мрежно место на училиштето, [http://csamoil.edu.mk csamoil.edu.mk] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160314122334/http://csamoil.edu.mk/ |date=2016-03-14 }} * Портал за основните и средните училишта во Македонија, [http://www.schools.edu.mk/ schools.edu.mk] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111016115711/http://www.schools.edu.mk/ |date=2011-10-16 }} * Официјално мрежно место на Министерството за образование и наука, [http://www.mon.gov.mk/ mon.gov.mk] {{DEFAULTSORT:Цар Самоил, Ресен}} [[Категорија:Општина Ресен]] [[Категорија:Средни училишта во Ресен]] [[Категорија:Средни училишта во Општина Ресен]] [[Категорија:Средни училишта во Македонија]] fuvw4b233bvlz6ahz4rq1f62zjo0o3r 0 36178 5300139 5083447 2024-12-03T20:42:13Z ГП 23995 дополнување 5300139 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1047]]&nbsp; |[[Папа Климент II|Климент II]] — [[папа|римски папа]]. |- |valign="top" align="right"|[[1569]]&nbsp; |[[Владимир Андреевич]] — [[Русија|руски]] [[кнез]] |- |valign="top" align="right"|[[1841]]&nbsp; |[[Карл Фридрих Шинкел]] — германски [[архитект]], [[урбанист]] и [[сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1924]]&nbsp; |[[Валериј Брјусов]] — руски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1934]]&nbsp; |[[Александар I (Југославија)|Александар I]] — [[Крал на Југославија]] (убиен). |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Мари Доро]] — американска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1999]]&nbsp; |[[Милт Џексон]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[2010]]&nbsp; |[[Морис Але]] — француски [[економист]], добитник на [[Нобелова награда за економија|Нобеловата награда]]. |- |valign="top" align="right"|[[2014]]&nbsp; |[[Борис Бузанчиќ]] — хрватски и југословенски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[2016]]&nbsp; |[[Анджеј Вајда]] — полски режисер. |- |valign="top" align="right"|[[2016]]&nbsp; |[[Арон Прајор]] — американски [[бокс]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (настани)| јануари]] </noinclude> ok8ib7xj5uqhaj01y5aar0qhz5qrg3n 0 36990 5300175 4821978 2024-12-03T20:56:57Z ГП 23995 дополнување 5300175 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|октомври}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1130]]&nbsp; |[[Џу Си]] — најзначајниот филозоф на [[конфуцијанство]]то по [[Конфуциј]]. |- |valign="top" align="right"|[[1777]]&nbsp; |[[Хајнрих фон Клајст]] — германски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1859]]&nbsp; |[[Анри Бергсон]] — француски [[филозоф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1894]]&nbsp; |[[Тибор Дери]] — унгарски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1898]]&nbsp; |[[Вера Циривири Трена]] — носител на „[[Партизанска споменица 1941]]“, прв претседател на [[АФЖ на Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1926]]&nbsp; |[[Клаус Кински]] — германски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Били Кокс]] — американски [[рок]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Мартина Навратилова]] — чешка и американска [[тенис]]ерка. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Предраг Пашиќ]] — југословенски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1958]&nbsp; |[[Томас Хирнс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Винтон Марсалис]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Данте (фудбалер)|Данте]] — бразилски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Фрида Пинто]] — индиска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Линдзи Вон]] — американска скијачка. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Тијаго Машадо]] — португалски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Ли Хауард]] — австралиски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[2003]]&nbsp; |[[Алехандро Балде]] — шпански [[фудбал]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|18 октомври]] </noinclude> 40imcr2du7xjlfcgtgfjyahrllputuc 5300176 5300175 2024-12-03T20:58:05Z ГП 23995 5300176 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|октомври}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1130]]&nbsp; |[[Џу Си]] — најзначајниот филозоф на [[конфуцијанство]]то по [[Конфуциј]]. |- |valign="top" align="right"|[[1777]]&nbsp; |[[Хајнрих фон Клајст]] — германски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1859]]&nbsp; |[[Анри Бергсон]] — француски [[филозоф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1894]]&nbsp; |[[Тибор Дери]] — унгарски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1898]]&nbsp; |[[Вера Циривири Трена]] — носител на „[[Партизанска споменица 1941]]“, прв претседател на [[АФЖ на Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1926]]&nbsp; |[[Клаус Кински]] — германски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Били Кокс]] — американски [[рок]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Мартина Навратилова]] — чешка и американска [[тенис]]ерка. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Предраг Пашиќ]] — југословенски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Томас Хирнс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Винтон Марсалис]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Данте (фудбалер)|Данте]] — бразилски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Фрида Пинто]] — индиска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Линдзи Вон]] — американска скијачка. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Тијаго Машадо]] — португалски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Ли Хауард]] — австралиски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[2003]]&nbsp; |[[Алехандро Балде]] — шпански [[фудбал]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|18 октомври]] </noinclude> 6w8ui6jdu6dj3ukzfxpavsolt3h6kea 0 37064 5300137 5279978 2024-12-03T20:41:36Z ГП 23995 дополнување 5300137 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|октомври}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1864]]&nbsp; |[[Алексо Поројлијата]], македонски [[револуционер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1866]]&nbsp; |[[Густав Касел]] — шведски [[економист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1875]]&nbsp; |[[Димо Хаџи Димов]] — македонски револуционер. |- |valign="top" align="right"|[[1882]]&nbsp; |[[Бела Лугоши]] — американски глумец со унгарско потекло. |- |valign="top" align="right"|[[1915]]&nbsp; |[[Мирче Ацев]] — [[народен херој на Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1915]]&nbsp; |[[Антон Попов]] — македонски [[револуционер]], [[публицист]], [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1917]]&nbsp; |[[Жан-Пјер Мелвил]] — француски [[Режисер|режисер]] и глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Елфриде Јелинек]] — австриска [[писател]]ка, добитничка на [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда]] во [[2004]] година. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Марко Николиќ]] — српски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Том Пети]] — американски [[Рок-музика|рок-музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Клаудио Раниери]] — италијански [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Арон Прајор]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Иво Погорелиќ]] — југословенски и хрватски [[пијанист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Борис Стрел]] — словенечки и југословенски [[скијач]]. |- |valign="top" align="right"|[[1960]]&nbsp; |[[Лепа Брена]] — српска и југословенска фолк-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Драгиша Биниќ]] — југословенски и српски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Јан Раш]] — велшки фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Ненад Ненадовиќ]] — српски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1965]]&nbsp; |[[Стефано Пјоли]] — италијански фудбалер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Абу Мусаб Ал Заркави]] — член на [[Ал-Каеда]]. |- |valign="top" align="right"|[[1971]]&nbsp; |[[Снуп Дог]] — американски [[рапер]] и музички продуцент. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Матија Де Шиљо]] — италијански фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1997]]&nbsp; |[[Адемола Лукман]] — нигериски фудбалер. |- |} <noinclude> {{reflist}} [[Категорија:На денешен ден (родени)|20 октомври]] </noinclude> gyxbahz5jmi2vk4rbuun6520mc5aw6o 0 37106 5300146 5123867 2024-12-03T20:43:51Z ГП 23995 дополнување 5300146 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|октомври}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1507]]&nbsp; |[[Фернандо Алварес де Толедо]] — шпански војсководец. |- |valign="top" align="right"|[[1815]]&nbsp; |[[Лудовит Штур]] — словачки војсководец. |- |valign="top" align="right"|[[1816]]&nbsp; |[[Фердинанд II (Португалија)|Фердинанд II]] — крал на [[Португалија]] од [[1836]]-[[1855]]. |- |valign="top" align="right"|[[1875]]&nbsp; |[[Марија Единбургска]] — [[крал]]ица на [[Романија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1879]]&nbsp; |[[Франц фон Папен]] — германски канцелар. |- |valign="top" align="right"|[[1890]]&nbsp; |[[Ханс-Валентин Хубе]] — германски [[генерал]]. |- |valign="top" align="right"|[[1897]]&nbsp; |[[Јозеф Гебелс]] — германски [[нацизам|нацистички]] функционер и пропагандист. |- |valign="top" align="right"|[[1906]]&nbsp; |[[Фредрик Браун]] — американски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1922]]&nbsp; |[[Александар Зиновјев]] — руски [[Логика|логичар]] и [[социолог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1924]]&nbsp; |[[Збигњев Херберт]] — полски поет, есеист и [[драматург]]. |- |valign="top" align="right"|[[1926]]&nbsp; |[[Неџметин Ербакан]] — премиер на [[Турција]] од [[1996]] до [[1997]] година. |- |valign="top" align="right"|[[1929]]&nbsp; |[[Евгениј Примаков]] — руски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1930]]&nbsp; |[[Берни Еклстон]] — генерален директор на „[[Формула 1]]“. |- |valign="top" align="right"|[[1938]]&nbsp; |[[Елен Џонсон Серлиф]] — претседател на [[Либерија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1943]]&nbsp; |[[Дон Симпсон]] — американски [[филм]]ски продуцент. |- |valign="top" align="right"|[[1943]]&nbsp; |[[Душан Ивковиќ]] — српски и југословенски [[кошарка]]рски тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1945]]&nbsp; |[[Гафур Џабир Ахмети]] — македонски писател, публицист и преведувач. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Вахидин Мусемиќ]] — босански и југословенски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Питер Грин]] — британски [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[Флитвуд мек]]. |- |valign="top" align="right"|[[1947]]&nbsp; |[[Ричард Драјфус]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Абдула Ѓул]] — претседател на [[Турција]]. |- |valign="top" align="right"|[[1954]]&nbsp; |[[Петре Латиновски]] — градоначалник на [[Општина Бутел]]. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Вилфредо Гомес]] — порторикански [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1960]]&nbsp; |[[Агим Чеку]] — премиер на [[Косово]]. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Стеван Стојановиќ]] — српски и југословенски [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Зоран Ставревски]] — министер за финансии во [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Едвин ван дер Сар]] — холандски фудбалски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Филип Коку]] — холандски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1971]]&nbsp; |[[Винона Рајдер]] — американска [[глумица]]. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Робер Пирес]] — француски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Аманда Берд]] — американска [[пливачка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Алваро Рафаел Гонсалес]] — уругвајски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1988]]&nbsp; |[[Дмитри Мусерски]] — руски одбојкар. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|29 октомври]] </noinclude> r53a6wk2lrzl6l10dehyrlilgxuiykg 0 37382 5300316 5279817 2024-12-04T09:57:42Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300316 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Фреди Меркјури | Img = Freddie Mercury performing in New Haven, CT, November 1977.jpg | Img_capt = Меркјури настапува во [[Њу Хејвен, Конектикат]],во 1978 година | Background = solo_singer | Birth_name = Фарух Булсара | birth_date = {{Birth date|1946|9|5|df=y}} | birth_place=[[Стоун Таун]], [[Занзибар]] | Origin = [[Лондон]], [[Англија]], [[Велика Британија]] | Nationality = британски персоиндиец | death_date = {{Death date and age|1991|11|24|1946|9|5|df=y}} | death_place = [[кенсингтон]], Лондон, Англија, Велика Британија | Genre = [[рок-музика|рок]], [[хард рок]], [[глем рок]] | Instrument = вокали, пијано, синтисајзер, гитара | Occupation = музичар, пејач-текстописец, продуцент | Years_active = 1969–91 | Label = Колумбија рекордс, Полидор рекордс, ЕМИ рекордс, [[Парлофон]], [[Холивуд Рекордс]] | Associated_acts = [[Queen|Квин]], Рекиџ/[[Ибекс (група)|Ибекс]], [[Монсерат Кабаље]] }} '''Фреди Меркјури''' ({{lang-en|Freddie Mercury}}); родено име: '''Фарух Булсара'''; {{lang-gu|ફરોખ બલ્સારા‌}}); [[5 септември]] [[1946]] - [[24 ноември]] [[1991]]) — британски музичар и рок-ѕвезда, најмногу познат како водечки вокал и текстописец на рок групата [[Квин]]. Како изведувач, беше познат по својата екстравагантна сценска личност и моќен вокал со опсег од над четири октави. Како текстописец, [[Меркјури]] компонираше многу хитови за Квин, вклучувајќи ги : „[[Боемска рапсодија]]“, „[[Килер Квин]]“ , „[[Самбади ту Лав]]“ , „[[Донт Стоп ми Нау]]“, „[[Крејзи Литл Тинг Колд Лав]]“ и „[[Ви ар д Чемпионс]]“. Освен неговата работа со Квин, имаше и соло кариера, правејќи хитови како „[[Барселона]]“, „[[Ај вас Борн ту Лав Ју]]“ и „[[Ливинг он мај Оун]]“. Меркјури повремено работеше како продуцент и гостин музичар (пијано или вокали) за други изведувачи. Тој умре од [[бронхо – пневмонија]] предизвикана од [[СИДА]] на 24 ноември 1991 година, само еден ден откако јавно призна дека е заболен. Меркјури е роден во [[Занзибар]] и таму израснал, исто така како тинејџер живеел во [[Индија]], го нарекоа „првата азиска рок ѕвезда во [[Британија]]“.Во 2006 година, Тајм Азиа го именуваше како еден од највлијателните азиски херои во изминатите 60 години, а и понатаму добива најмногу гласови за најдобар пејач во историјата на популарната музика. Во 2005 година, на анкета организирана од Блендер и [[Ем-Ти-Ви]] 2, Меркјури беше најдобар машки пејач на сите времиња. Во 2009 година, на анкета на Класик Рок, беше најдобар рок пејач на сите времиња. Во 2008 година, уредниците на [[Ролинг Стоун]] го рангираа на 18-тото место на нивниот список на 100 најдобри пејачи на сите времиња. [[Олмјузик]] го окарактеризира Меркјури како „еден од најдобрите рок забавувачи на сите времиња“, кој поседуваше „еден од најдобрите вокали во целата музика“. == Ран живот == Меркјури е роден во британскиот протекторат [[Султанат Занзибар|Занзибар]], [[Источна Африка]] (сега дел од [[Танзанија]]).<ref name="LindaB_2000">{{citation|author=Linda B |date=5 October 2000 |title=Certificate of Birth |location=Chorley |publisher=Mr Mercury |url=http://mr-mercury.co.uk/Images/Birthcertificatefreddie.jpg |format=[[JPEG]] |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080228103923/http://mr-mercury.co.uk/Images/Birthcertificatefreddie.jpg |archive-date=28 February 2008 }}</ref><ref name="inourstar.com">{{cite web|url=http://www.inoutstar.com/news/Freddie-Mercury-real-name-Farrokh-Bulsara-1876.html|title=Freddie Mercury (real name Farrokh Bulsara) Biography|publisher=Inout Star|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810151824/http://www.inoutstar.com/news/Freddie-Mercury-real-name-Farrokh-Bulsara-1876.html|archive-date=10 August 2011|access-date=11 July 2010}}</ref> Неговите родители, Боми и Џер Булсара,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.brianmay.com/brian/brianssb/brianssbnov16a.html#07|title=Freddie's Mum – R.I.P.|last=May|first=Brian|authorlink=Brian May|date=18 November 2016|publisher=brianmay.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210114112556/https://brianmay.com/brian/brianssb/brianssbnov16a.html#07|archive-date=14 January 2021|accessdate=21 April 2022}}</ref> беа [[Парси]] од регионот [[Гуџарат]] од тогашната провинција на Бомбајското Претседателство во [[Британска Индија]]. Презимето на семејството е изведено од градот Булсар (исто така познат како Валсад) во јужен Гужарат. Како Парсијци Меркјури и неговото семејство ја практикуваа [[Зороастризам|Зороастриската религијa]].<ref name="Sky 1992 8–9">{{Наведување|last=Sky|first=Rick|year=1992|title=The Show Must Go On|place=London|publisher=Fontana|isbn=978-0-00-637843-3|pages=8–9}}</ref> Семејството Булсара се пресели во Занзибар со цел неговиот татко да ја продолжи својата работа како благајник во Британското Колонијално Биро. Има помала сестра, Кашмира.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.express.co.uk/entertainment/music/1625948/Freddie-Mercury-sister-Kashmira-Bulsara-Freddie-Mercury-death|title=Freddie Mercury's sister shuts down myth on Queen singer's death|last=Simpson|first=George|date=15 June 2022|work=[[Daily Express]]|language=en}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.nottinghampost.com/whats-on/music-nightlife/freddie-mercurys-sister-kashmira-success-2710630|title=Freddie Mercury's sister Kashmira on the success of 'Bohemian Rhapsody' – and what happened when the Queen legend used to visit her in Nottingham|last=Whitfield|first=David|date=3 April 2019|work=Nottingham Post|access-date=4 April 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nottinghampost.com/news/celebs-tv/freddie-always-champion-notts-relatives-160630|title=Why Freddie Mercury will always be the champion to his Notts relatives|last=Canning|first=Tom|date=12 August 2011|accessdate=21 April 2022}}</ref> [[Податотека:Freddie Mercury's birthplace.jpg|thumb|upright|Куќата во Занзибар каде што Меркјури живееше во раното детство]] Меркјури голем дел од своето детство помина во Индија и започна да оди на часови по пијано на возраст од 7 години.<ref>[https://web.archive.org/web/20100808050139/http://www.queenonline.com/history/35 Queen Online – History: Freddie Mercury], Archived on 8 August 2010.</ref> Во 1954 година, кога имаше 8 години, Меркјури беше пратен да учи во училиштето [[Сент Питер]], училиште во англиски стил за момчиња во Панчгани близу [[Мумбај|Бомбај]].<ref name="Jones_1998">{{Harvnb|Jones|2011}}.</ref> На 12 години, основаше училишна група наречена Хектикс, и свиреа песни од [[Клиф Ричард]] и [[Литл Ричард]]<ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/8828994/Freddie-Mercurys-family-tell-of-singers-pride-in-his-Asian-heritage.html|title=Freddie Mercury's family tell of singer's pride in his Asian heritage|last=Bhatia|first=Shekhar|date=16 October 2011|work=Daily Telegraph|access-date=27 February 2018|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/8828994/Freddie-Mercurys-family-tell-of-singers-pride-in-his-Asian-heritage.html|archive-date=10 January 2022|issn=0307-1235}}</ref> Еден пријател од тоа време се присеќава дека Фреди имал „несекојдневна способност да слуша радио и да го повтори на пијано тоа што го слушнал“. Исто така во тоа училиште започна себеси да се нарекува „Фреди“. Меркјури остана во Индија, живеејќи со својата баба и тетка додека не заврши со образованието во училиштето Сент Мери, [[Бомбај]]. На 17 годишна возраст, Меркјури и неговото семејство го напуштија Занзибар заради безбедносни причини поради Занзибарската револуција во 1964 година. Семејството се пресели во мала куќа во Фелтам, Мидлсекс, Англија. Меркјури се запиша Ајлворт Политекник (сега Вест Темз Колеџ) во [[Западен Лондон]] каде што студираше уметност. Конечно доби Диплома за Уметност и графички Дизајн на Илинг Арт Колеџот, подоцна употребувајќи ги овие вештини за дизајнирање на грбот на [[Квин]].<ref name="Queen logo">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tooft.com/10-rockmetal-bands-logos/|title=10 The best Rock/Metal Bands Logos|last=Garlak|work=Tooft Design|accessdate=30 January 2021}}</ref> Меркјури остана британски граѓанин до крајот на својот живот. По дипломирањето, Меркјури се приклучуваше кон повеќе бендови и продаваше облека на старо во Маркетот Кенсингтон во [[Лондон]]. Исто така имаше работа и на [[Аеродром Хитроу|аеродромот Хитроу]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thetimes.co.uk/article/freddie-mercury-fans-hit-heathrow-to-celebrate-queen-star-s-stint-as-a-baggage-handler-bg5jkmjrv|title=Freddie Mercury fans hit Heathrow to celebrate Queen star's stint as a baggage handler|work=[[The Times]]|access-date=5 September 2018}}</ref> Пријателите велат дека во тоа време Фреди бил тивок и срамежлив млад човек кој покажувал огромен интерес за музика. Во 1969 година се придружи на групата Ibex, подоцна преименувана во Wreckage.<ref>{{Наведена книга|title=The Queen Story|last=Tremlett|first=George|date=1976|publisher=Futura Publications|isbn=0860074129|page=38}}</ref> Кога оваа група не успеа да се пробие, премина во друг бенд со име Sour Milk Sea. Сепак, на почетокот на 70-тите години оваа група исто така се распадна. Во април 1970 година, Меркјури им се придружи на гитаристот [[Брајан Меј]] и тапанарот [[Роџер Тејлор]] кои претходно беа во групата Смајл.<ref name="Encyclopædia Britannica2">{{cite encyclopedia |title=Freddie Mercury, British singer and songwriter|url=https://www.britannica.com/biography/Freddie-Mercury |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica Online]] |access-date=11 June 2015}}</ref> И покрај оградувањето од страна на другите членови, Меркјури го одбра името „Квин“ за новата група. Подоцна за името на бендот тој рече: „Бев свесен за геј конотацијата, но тоа беше само еден аспект од целото“. Речиси во исто време, тој го промени своето презиме Булсара во Меркјури.<ref name="metalhead">{{Наведена мрежна страница|url=https://metalheadzone.com/the-real-story-of-why-freddie-mercury-decided-to-change-his-original-name-farrokh-bulsara/|title=The real story of why Freddie Mercury decided to change his original name, Farrokh Bulsara|last=Dilara Onen|date=27 October 2020|work=Metalhead Zone|archive-url=https://web.archive.org/web/20210301104715/https://metalheadzone.com/the-real-story-of-why-freddie-mercury-decided-to-change-his-original-name-farrokh-bulsara/|archive-date=1 March 2021}}</ref> == Кариера == === Пејач === [[Податотека:FreddieMercurySinging1977.jpg|thumb|left|180px|Фреди Меркјури во 1978 година]] [[Податотека:FreddieMercuryRange.jpg|thumb|right|100px|опсегот на глас на Фреди Меркјури]] Иако гласот на Фреди Меркјури кога зборува природно беше [[баритон]], повеќето песни ги испеа во [[тенор]].<ref>{{Наведување|last=Evans, David|last2=Peter Freestone|title=Freddie Mercury: an intimate memoir by the man who knew him best|publisher=Omnibus|place=London|year=2001|url=https://books.google.com/books?id=AH8zZsbmB98C&pg=PA108|pages=108–9|isbn=978-0-7119-8674-9}}</ref> Неговиот вокален опсег се протегаше од бас ниско Еф (Еф 2) до колоратура фалсето Еф натурал (Еф 6).<ref name="soto3">{{Наведување|last=Soto-Morettini|first=D.|title=Popular Singing: A Practical Guide To: Pop, Jazz, Blues, Rock, Country and Gospel|year=2006|publisher=A & C Black|isbn=978-0713672664}}</ref> Неговите гласни жици произведувајќи тенор високо Еф (Еф 5).<ref name="soto3"/> Биографот Дејвид Брет го опиша неговиот глас како „да се искачува од длабок, ‘ржечки, до нежен, динамичен тенор, потоа на високи гласови, совршена [[Колоратура (опера)|колоратура]], кристално чист во високите гласови“.<ref name="Bret_1996_91">{{Harvnb|Bret|1996}}.</ref> Шпанскиот [[сопран]] [[Монсерат Кабаље]], со која Меркјури сними албум, го изрази своето мислење дека „разликата помеѓу Фреди и речиси сите остнати рок ѕвезди е тоа што тој го продава гласот“.<ref name="soto3"/> Како што напредуваше кариерата на Квин, тој сè повеќе ги зголемуваше високите ноти кога настапуваа во живо, често хармонизирајќи со половини, третини или петтини ноти. За Меркјури велеа дека ги има „најрапавите воклани модули“ и дека никогаш немал формално гласовно тренирање. === Текстописец === Меркјури напиша 10 од 17 песни од албумот Најдобрите Хитови, на Квин : „[[Bohemian Rhapsody]]“, „Seven Seas of Rhyeј“, „Killer Queen“, „Somebody to Love“, „Good Old-Fashioned Lover Boy“, „We Are the Champions“, „Bicycle Race“, „Don't Stop Me Now“, „[[Crazy Little Thing Called Love]]“ и „Play the Game“. Во 2003 година, Меркјури постхумно бил примен во [[Куќа на славата на текстописците|Куќата на славата на текстописците]] со другите членови на Queen, а во 2005 година сите четири члена од групата ја добиле [[Награда Ајвор Новело|наградата Ајвор Новело]] за извонредна колекција на песни од Британската академија на текстописци, композитори и автори.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.songwritershalloffame.org/ceremony/entry/C3124/207916|title=2003 Award and Induction Ceremony: Queen|publisher=Songwritershalloffame.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20101217214545/http://songwritershalloffame.org/ceremony/entry/C3124/207916|archive-date=17 December 2010|accessdate=8 January 2018}}</ref><ref name="Ivors">{{Наведена мрежна страница|url=http://theivors.com/archive/2000-2009/the-ivors-2005/|title=The 50th Ivor Novello Awards|date=26 May 2005|work=theivors.com|publisher=[[Ivor Novello Awards|The Ivors]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612142213/http://theivors.com/archive/2000-2009/the-ivors-2005/|archive-date=12 June 2018|accessdate=8 January 2018}}</ref> Највпечатливиот аспект од неговото пишување го вклучуваше широкиот опсег на жанрови кои ги користеше, во кои беа помеѓу другите, [[рокабили]], [[прогресивен рок]], [[Хеви-метал музика|хеви метал]], [[Госпел музика|госпел]] и [[диско]]. Како што објасни во едно интервју во 1986 година: „Мразам да правам едно исто нешто постојано. Сакам да видам што се случува во моментот во музиката, филмот и театарот и да ги составам сите тие работи“. Во споредба со многу други текстописци, Меркјуру исто така тежнееше кон пишување на музички сложен материјал. На пример „Bohemian Rhapsody“ е ациклична во структурата и содржи десетина акорди. Тој исто така напиша шест песни од албумот Квин 2 каде што има повеќекратни клучни промени и сложен материјал.<ref name="Queen_1992">{{citation|author=Queen|chapter=Bohemian Rhapsody|title=Queen: Greatest Hits: Off the Record|year=1992|publisher=Barnes Music Engraving|location=Eastbourne/Hastings|isbn=978-0-86359-950-7}}</ref><ref name="Aledort_2003">{{citation|last=Aledort|first=And|title=Guitar Tacet for Queen's Bohemian Rhapsody| publisher = MIT | url= http://people.csail.mit.edu/custo/FTP/Chitarra/Bohemian%20rhapsody%20-QUEEN.txt |date=29 November 2003}}</ref> „Crazy Little Thing Called Love“, од друга страна, има само неколку акорди. Покрај фактот што Меркјури често пишуваше многу заплеткани хармонии, тој исто така тврдеше дека едвај може да ја чита музиката. Ги напиша повеќето од своите песни на пијано и користеше разновидни белези. [[Податотека:Hannover7909.jpg|upright|140px|thumb|Меркјури, во живо во 1979 година]] === Изведувач во живо === Меркјури беше забележителен по своите настапи во живо, кои често беа одржувани пред публика на стадиони низ целиот свет. Покажуваше висок театарски стил кој често предизвикуваше големо учество на публиката.<ref name="Hince">{{Наведени вести|url=https://www.loudersound.com/features/what-freddie-mercury-was-really-like-an-insider-s-story|title=What Queen lead singer Freddie Mercury Was Really Like: An Insider's Story|work=Louder Sound|access-date=29 March 2020}}</ref> Новинар од ''[[Гледачот|The Spectator]]'' го опиша како „изведувач кој ја задева, шокира и крајно ја шармира својата публика со разни екстравагантни верзии на себеси“. [[Дејвид Боуви]], кој настапи на концертот во чест на Фреди Меркјури и ја снимаше песната „ Under Pressure“ со Квин, го пофали стилот на изведба на Меркјури, велејќи: „Од сите сценски рок изведувачи, Фреди отиде подалеку од останатите... отиде преку границата. И се разбира, секогаш ценев маж кој носи трико. Само еднаш го гледав на концерт и како што велат, тој дефинитивно беше човек кој можеше да ја држи публиката во својата дланка“. Еден од најзабележителните настапи на Меркјури со Квин се случи на [[Лајв Еид]] во 1985 година, и за тоа време целата публика од 72 000 луѓе аплаудираа, пееја и играа во такт. Настапот на Квин подоцна беше изгласан како најдобрата изведба во живо во историјата на рок-музиката, од страна на музички експерти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.digitalspy.com/music/feature/a658048/30-fun-facts-for-the-30th-birthday-of-live-aid/|title=30 fun facts for the 30th birthday of Live Aid|last=McKee|first=Briony|date=13 July 2015|work=[[Digital Spy]]|publisher=[[Hearst Corporation]]|accessdate=26 February 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://edition.cnn.com/interactive/2018/11/opinions/queen-live-aid-cnnphotos/|title=33 years later, Queen's Live Aid performance is still pure magic|last=Thomas|first=Holly|date=6 November 2018|work=CNN|accessdate=18 November 2018}}</ref> Резултатите беа емитувани на телевизиска програма наречена „Најдобрите свирки на светот“. На повторното одржување на Лајв Еид во 2005 година, еден критичар напиша: „Оние кои ги составуваат листите на Најголеми Рок Фронтмени и ги даваат највисоките места на [[Мик Џегер]], [[Роберт Плант]] итн, се виновни за страшен пропуст. Фреди, како што може да се види на неговиот божествен настап на Лајв Еид, есноставно беше најбожествен од сите други“. За време на својата кариера, Меркјури настапи на околу 700 концерти низ целиот свет заедно со Квин. Типично за концертите на Квин беше масовноста. Еднаш тој објасни: „Ние сме Сесил Б. ДеМил на рокенролот, секогаш обидувајќи се да направиме нешто поголемо и подобро“. Квин беше првата група која свиреше на стадионите во [[Јужна Америка]], рушејќи ги светските рекорди за посетеност на [[Морумби|Морумби Стадионот]] во [[Саун Пауло]] во 1981 година.<ref name="Bret_1996_91">{{Harvnb|Bret|1996}}.</ref> Во 1986 година, Квин исто така настапија зад [[Железна завеса|Железната Завеса]] кој свиреа пред 80 000 луѓе во [[Будимпешта]], што претставуваше еден од најголемите рок концерти одржани во [[Источна Европа]].<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=27 September 2014}}</ref> Последниот настап во живо на Меркјури со Квин беше на 9 август 1986 година во Небворт Парк во [[Англија]] и собра публика приближно од 200 илјади луѓе.{{sfn|Blake|2016}} === Инструменталист === [[Податотека:Queen 1984 012.jpg|thumb|right|180px|Фреди Меркјури свири на гитара за време на концерт со [[Queen|Квин]] во [[Франкфурт]], Германија, во 1984 година.]] Како младо момче во Индија, Меркјури доби формална обука за пијано,на 9 годишна возраст. Подоцна, додека живееше во Лондон, учеше да свири на гитара. Поголем дел од музиката што му се допаѓаше вклучуваше гитара. Негови омилени изведувачи во тоа време беа:[[The Who|Who]], [[Битлси]], [[Џими Хендрикс]], [[Дејвид Боуви]] и [[Лед Цепелин]]. Често се самоомаловажуваше за своите вештини на двата инструменти,а од почетокот на 80-тите години и потоа масовно започна да повикува гости клавијатуристи за настапите со Квин и за својата соло кариера. Најзначајно, го назначи фред Мандел (канадски музичар кој исто така работеше со [[Пинк Флојд]], [[Елтон Џон]] и [[Supertramp]]) за својот прв соло проект, а по 1985 година соработуваше со [[Мајк Моран]] (во студио) и [[Спајк Едни]] (на концерти),<ref name="LesleyJones2">{{Harvnb|Jones|2011}}</ref> препуштајќи им ги деловите со синтисајзер само на нив. Меркјури свиреше на пијано на многу од најпознатите песни на Квин, вклучувајќи ги: „Killer Queen“, „[[Bohemian Rhapsody]]“, „Good Old-fashioned Lover Boy“, „We Are the Champions“, „Somebody to Love“ и „Don't Stop Me Now“. Тој користеше концертно големо [[пијано]], а повремено други слични инструменти како [[чембало]]. Од 1980 година, исто така често користеше синтисајзери во студиото. Гитаристот на Квин, Брајан Меј вели дека Меркјури не бил импресиониран од своите можности на [[пијано]] и користел инструменти се помалку со текот на времето, бидејќи сакал да шета на сцената и да ја забавува публиката.<ref name="Independent 5 Things2">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/features/freddie-mercury-death-anniversary-25-years-queen-things-you-may-not-know-a7436266.html|title=Freddie Mercury 25th anniversary: 5 things you may not know about the Queen legend|last=O'Connor|first=Roisin|date=24 November 2016|accessdate=21 January 2019}}</ref> Иако тој напиша многу акорди за гитара, Меркјури поседуваше само елементарни познавања на инструментот. Песните како „Ogre Battle“ и „[[Crazy Little Thing Called Love]]“ беа компонирани на [[гитара]], каде што на втората фреди свири на ритам-гитара како на сцена така и во студио.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.queenonline.com/en/the-band/interviews/queen/circus-1980/|title=Lights! Action! Sound! It's That Crazy Little Thing Called Queen|date=1980|publisher=Queenonline.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110426075034/http://www.queenonline.com/en/the-band/interviews/queen/circus-1980/|archive-date=26 April 2011|accessdate=27 September 2014}}</ref> == Соло кариера == Во дополнение на својата работа со Квин, Меркјури издаде два соло албуми и неколку синглови. Иако неговата соло кариера не беше толку комерцијално успешна како повеќето албуми на Квин, двата албуми без Квин и неколку синглови дебитираа на Топ 10 листите во Британија.<ref name = "ReesCrampton_1999_809"/> Неговиот прв соло обид го вклучуваше неговиот придонес за миксот на Ричард „Волфи“ Волф на Лав Килс од албумот од 1984 година (песната исто така е искористена за насловна песна за „[[Наполнето Оружје]]“ на Нешенал лампун) и нов саундтрак за филмот од 1926 година на [[Фриц Ланг]], ''[[Метрополис (филм)|Метрополис]]''. Оваа песна, напишана за филмот од [[Џорџо Мородер]], дебитираше на местото број 10 на [[UK Singles Chart|Британските листи]].<ref name="ReesCrampton_1999_8092">{{Harvnb|Rees|Crampton|1999}}.</ref> Двата целосни самостојни албуми на Меркјури беа ''Mr. Bad Guy'' (1985) и ''Barcelona'' (1988).<ref name="Encyclopædia Britannica2"/> Првиот е поп албум кој содржи повеќе диско и денс музика. „Барселона“ беше снимен и изведуван со оперската пејачка [[Монсерат Кабаље]], која долго ја почитуваше. Mr. Bad Guy дебитираше на Топ 10 листите во Британија. Во 1993 година, преработка на песната „Living on My Own“, сингл од албумот, го достигна првото место на [[UK Singles Chart|листите во Британија]]. За песната Меркјури посмртно ја доби наградата Ивор Новело. Критичарот од Олмјузик, Едуардо Ривадавија го опишува Мр. Бед Гај како „неверојатен од почеток до крај“ и го изрази својот став дека Меркјури „несомнено се протегнал на непозната територија“. Особено, на албумот се забележува [[синтисајзер]] во голем дел кој не е карактеристичен за претходните албуми на Квин. Барселона, снимена со шпанскиот сопран Монсерат Кабаље, комбинира елементи на популарна музика и опера. Многу критичари не беа сигурни што да кажат за албумот; едни велеа дека е „најбизарниот албум на годината“. Албумот беше успешен на пазарот,<ref>Larkin, Colin (1998) ''The encyclopedia of popular music: Louvin, Charlie – Paul, Clarence, Volume 5''.</ref> а истоимената песна дебитираше на осмата позиција на британските листи и беше хит во Шпанија.<ref name="ReesCrampton_1999_810">{{harvnb|Rees|Crampton|1999|p=810}}.</ref> Насловната песна масовно се пушташе како официјална химна на [[Летни олимписки игри 1992|Летните олимписки игри]] (ЛОИ) во 1992 година (одржани во [[Барселона]], една година по смртта на Меркјури). Кабаље ја испеа во живо на отворањето на ЛОИ со делот на Меркјури кој одеше на екран, а потоа уште еднаш пред почетокот на [[Финале на УЕФА Лигата на шампионите во 1999 година|финалето на Лигата на Шампиони на УЕФА во 1999 година]] во Барселона. Покрај двата соло албуми, Меркјури издаде неколку синглови, вклучувајќи ја неговата верзија на хитот The Great Pretender, од [[The Platters|Platters]], кој дебитираше на 5 местово британија во 1987 година.<ref name="ReesCrampton_1999_809">{{harvnb|Rees|Crampton|1999|p=809}}.</ref> Во септември 2006 година, излезе компилациски албум во Британија од соло кариерата на Меркјури во чест на она што требаше да биде негов 60-ти роденден. Албумот дебитираше во Британија на Топ 10 списокот на најдобри албуми.<ref>Roberts, David (2006). [[British Hit Singles & Albums]]. London: Guinness World Records Limited</ref> Во периодот од 1981-1983 година, Меркјури сними неколку песни со [[Мајкл Џексон]], вклучувајќи демо снимки од „State of Shock“, „Victory“ и „There Must Be More to Life Than This“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ultimatequeen.co.uk/songs/collabfreddie.htm|title=Freddie Mercury – Collaborations: Michael Jackson|publisher=Ultimatequeen.co.uk|accessdate=27 September 2014}}</ref> ниедна од овие соработки не беше издадена официјално, иако постојат пиратски записи. Џексон првата песна ја сними со [[Мик Џегер]] за албумот Victory на групата [[The Jackson 5|Џексонс]],<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=BVC9zltjf-EC&pg=PA90|title=Michael Jackson: the king of pop|last=Campbell|first=Lisa D.|date=January 1993|publisher=Branden Books|isbn=9780828319577|page=90|access-date=27 September 2014}}</ref> а Меркјури ја вклучи соло верзијата на втората песна на својот албум ''Mr. Bad Guy.''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ultimatequeen.co.uk/songs/mrbadguy.htm#there|title=There Must Be More To Life Than This|publisher=Ultimatequeen.co.uk|accessdate=27 September 2014}}</ref> == Личен живот == Во раните 70-ти години, Меркјури имаше долготрајна врска со Мери Остин, која ја запозна преку гитаристот Брајан Меј. Тој живееше со Остин неколку години во Западен Кенсингтон. Кон средината на 70-тите години, сепак, пејачот започна љубовна афера со маж, кој работеше во [[Електра Рекордс]] како менаџер за снимање, за да подоцна резултира со крај на врската со Остин.<ref name="LesleyJones">{{harvnb|Jones|2011|p=3, Ch. 7, Mary}}</ref> Меркјури и Остин сепак останаа блиски пријатели и понатаму, а Меркјури често велејќи дека таа е неговиот единствен најдобар пријател. Во 1985 година на интервју, Меркјури за Остин рече: „Сите мои љубовници ме прашуваа зошто не можат да ја заменат Мери (Остин), но едноставно е невозможно. Единствениот пријател кој го имам е Мери и не сакам никој друг. За мене, таа беше моја законска сопруга. За мене, тоа беше брак. Си веруваме еден на друг, тоа ми е доволно“.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/mercuryintimateb00jone|title=Mercury: An Intimate Biography of Freddie Mercury|last=Jones|first=Lesley-Ann|date=2012|publisher=Simon & Schuster|isbn=978-1-4516-6397-6|page=[https://archive.org/details/mercuryintimateb00jone/page/83 83]|author-link=Lesley-Ann Jones|url-access=registration}}</ref> Исто така тој напиша неколку песни за Остин, од кои најпозната е „[[Лав оф мај Лајф]]“. Меркјури исто така беше кум на најстариот син на Мери, Ричард. На почетокот и на средината на 80-тите години, тој беше вмешан во романса со [[Барбара Валентин]], австриска глумица, која е присутна во спотот за песната „[[It's a Hard Life]]. Во 1985 година,<ref name="bardola">{{Наведена книга|title=Mercury in München: Seine besten Jahre|last=Bardola|first=Nicola|publisher=[[Heyne Verlag]]|year=2021|isbn=978-3641276539|trans-title=Mercury in Munich: His best years}}</ref> тој започна друга долга врска со фризерот по име [[Џим Хатон]]. Хатон,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.independent.ie/national-news/partner-of-queen-star-freddie-buried-1997689.html|title=Partner of Queen star Freddie buried|last=Sweeney|first=Ken|date=4 January 2010|work=[[Irish Independent]]|access-date=27 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100115062733/http://www.independent.ie/national-news/partner-of-queen-star-freddie-buried-1997689.html|archive-date=15 January 2010|location=Dublin}}</ref> кој самиот беше [[ХИВ]] позитивен во 1990 година, живееше со Меркјури последните 6 години од својот живот, се грижеше за него додека беше болен и беше присутен покрај неговата постела кога умре. Хатон рече дека Меркјури умрел носејќи венчална лента која Хатон му ја дал. Хатон умре од рак на 1 јануари 2010 година. Иако на сцена беше екстравагантна личност, Меркјури беше срамежлив и повлечен, особено со луѓе кои не ги познавал добро. Тој исто така даваше ретко интервјуа. Меркјури еднаш за себеси рече: „Кога настапувам сум екстровертен, сепак одвнатре сум сосема различен човек“. == Болест и смрт == Според неговиот партнер, Џим Хатон, Меркјури открил дека има [[СИДА]] кратко по [[Велигден]] 1987 година.<ref name="Teeman_2006">{{citation|last=Teeman|first=Tim|date=7 September 2006|title=I Couldn't Bear to See Freddie Wasting Away|periodical=The Times|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article630033.ece|location=London|access-date=2 May 2010|archive-date=7 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007061021/http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/article630033.ece|url-status=dead}}</ref> Во тој период, Меркјури во интервју изјавил дека е ХИВ негативен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.loudersound.com/features/helicopters-stabbings-and-smashed-guitars-freddie-mercurys-last-stand|title=Helicopters, stabbings and smashed guitars: Freddie Mercury's last stand|last=Yates|first=Henry|date=7 September 2019|work=Louder|accessdate=28 July 2023}}</ref> И покрај негирањата, британскиот печат рашири незадржливи гласини во наредните неколку години, поткрепени со мршавиот изглед на Меркјури, отсуството на Квин од турнеи, и исказите на поранешни љубовници за разни таблоиди. Кон крајот на својот живот, тој како по рутина беше следен од фотографи, додека дневниот таблоид Д Сан објави серија статии кои велат дека е сериозно болен. Сепак, Меркјури и неговите колеги постојано ги негираа приказните, дури и по една статија од насловна страна објавена на 29 април 1991 година, која го покажа Меркјури целиот исцрпен, што беше во тоа време ретко јавно појавување. На 22 ноември 1991 година, Меркјури го повика менаџерот на Квин, Џим Бич, во својот дом во Кенсингтон, да разговараат за јавна изјава. Наредниот ден, 23 ноември, беше дадена следнава изјава за печатот во име на Меркјури: По бројните претпоставки во печатот во изминативе две недели, сакам да потврдам дека ХИВ тестот ми беше позитивен и дека имам СИДА. Чувствував дека е исправно да ја чувам оваа информација во тајност сè до денес, за да ја зачувам приватноста на тие околку мене. Сепак, сега дојде времето моите пријатели и обожаватели низ светот да ја знаат вистината и се надевам дека сите ќе ми се придружат, моите лекари, и сите оние во светот во борбата против оваа ужасна болест. Мојата приватност отсекогаш ми била многу важна и јас сум познат по моите малкубројни интервјуа. Ве молам разберете дека овој принцип ќе продолжи.<ref name="Bret_1996_179">{{harvnb|Bret|1996|p=179}}</ref> За малку повеќе од 24 часа откако ја даде оваа изјава, Меркјури умре вечерта на 24 ноември 1991 година на 45 годишна возраст, во својот дом во Кенсингтон.<ref name="otd">{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/24/newsid_2546000/2546945.stm|title=1991: Giant of rock dies|date=24 November 1991|access-date=27 September 2014|publisher=[[BBC News]]}}</ref> Официјалната причина за смртта беше бронхо-пневмонија причинета од СИДА. Веста за неговата смрт стигна до екипите на печатот и телевизијата во раните часови на 25 ноември. На 27 ноември, погребот на Меркјури беше извршен од [[Зороастризам|зороастриски]] свештеник. Крајно резервиран човек, службата за Меркјури беше за 35 од неговите блиски пријатели и семејството, со [[Елтон Џон]] и останатите членови од Квин помеѓу присутните.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mr-mercury.co.uk/sun_28_11_91.htm|title=Elton's Sad Farewell|date=28 November 1991|publisher=Mr-mercury.co.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20141012022621/http://mr-mercury.co.uk/sun_28_11_91.htm|archive-date=12 October 2014|accessdate=27 September 2014}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mr-mercury.co.uk/nov_28_91_mirror_freddie.htm|title=Freddie, I'll Love You Always|publisher=Mr-mercury.co.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20141012022809/http://mr-mercury.co.uk/nov_28_91_mirror_freddie.htm|archive-date=12 October 2014|accessdate=27 September 2014}}</ref> Меркјури беше кремиран на Кенсал Грин гробиштата, Западен Лондон, а локацијата на неговата пепел се верува дека ја знае само Мери Остин.<ref name="Independent 5 Things2"/><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=bMBf3TYZigQC&pg=PA282|title=The Encyclopedia of Dead Rock Stars: Heroin, Handguns, and Ham Sandwiches|last=Simmonds|first=Jeremy|date=2008|publisher=Chicago Review Press|isbn=9781556527548|page=282}}</ref> Во својот тестамент, Меркјури поголемиот дел од неговото богатство, вклучувајќи ги својот дом и авторски права, на Мери Остин, а остатокот на своите родители и на сестра му. Потоа, остави 500 000 фунти на својот готвач Џо Фанели, 500 000 фунти на својот личен асистент Питер Фристоун, 100 000 фунти на својот возач тери Гидингс, и 500 000 фунти на Џим Хатон.<ref>{{citation|title=Last will and testament of Frederick Mercury otherwise Freddie Mercury}}</ref> Мери Остин и понатаму живее во домот на Меркјури, Гарден Лоџ, Кенсингтон, со нејзиното семејство. Хатон беше вклучен во биографијата за Меркјури во 2000 година, Фреди Меркјури, [[Премолчената Вистина]], а исто така даде и интервју за [[Тајмс]] за она што требаше да биде 60-ти роденден на Меркјури. == Критики и спорови == === Сексуална ориентација === Меркјури беше познат по својата [[бисексуалност]]. Додека некои критичари велеа дека ја крие својата сексуална ориентација од јавноста,<ref name = "Januszczak_1996">{{citation|last=Januszczak|first=Waldemar|title=Star of India|date=17 November 1996|periodical=[[The Sunday Times]]|location=London|url=http://queenarchives.com/index.php?title=Freddie_Mercury_-_11-17-1996_-_Sunday_Times|access-date=1 September 2008|archive-date=16 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316102008/http://queenarchives.com/index.php?title=Freddie_Mercury_-_11-17-1996_-_Sunday_Times|url-status=dead}}</ref><ref name="Cain_2006">{{citation|last=Cain|first=Matthew|year=2006|title=Freddie Mercury: A Kind of Magic|publisher=British Film Institute|location=London|url=https://www.youtube.com/watch?v=AQ1cfoMWRpQ | archive-url=http://ghostarchive.org/varchive/AQ1cfoMWRpQ | archive-date=21 September 2021 | at = 9:00/Roger Taylor}}{{cbignore}}.<!-- BFI record: http://ftvdb.bfi.org.uk/sift/title/824582 --></ref><ref name="Landesman_2006">{{citation|last=Landesman|first=Cosmo|title=Freddie, a Very Private Rock Star|date=10 September 2006|periodical=[[The Times]]|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/article634052.ece|location=London|access-date=2 May 2010|archive-date=2023-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20230720075114/https://www.thetimes.co.uk/|url-status=dead}}</ref> други велеа дека бил „отворено геј“.<ref name="Fitzpatrick_2006">{{citation|last=Fitzpatrick|first=Liam|title=Farrokh Bulsara|series=60 Years of Asian Heroes|periodical=[[Time Asia]] |volume=168|issue=21|date=13 November 2006|location=Hong Kong |url=http://time.com/time/asia/2006/heroes/at_bulsara.html |url-status=dead| archive-url=https://web.archive.org/web/20081228152302/http://www.time.com/time/asia/2006/heroes/at_bulsara.html|archive-date=28 December 2008}}</ref><ref name="BBC_2006">{{citation|publisher =BBC News |title=Zanzibar angry over Mercury bash|publication-date=1 September 2006 |location= London|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/5306792.stm | date=1 September 2006 | access-date=4 January 2010}}</ref> Често се оддалечувал од својот партнер Џим Хатон за време на јавни настапи во 80-тите години. Кога директно го запрашаа „Како е да си наведнат?“ од страна на НМЕ во декември 1974 година, Меркјури одговори: „ти си итра крава. Да речеме вака, имаше времиња кога бев млад и зелен. Тоа е нешто низ што поминуваат момчињата. Имав дел во школските лакрдии. Нема да образложувам понатаму“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/news/bohemian-rhapsody-oscars-2019-rami-malek-backlash-controversy-freddie-mercury-queen-a8740806.html|title=Bohemian Rhapsody: Why the Oscar-nominated Queen biopic has suffered a backlash|last=Sommerlad|first=Joe|date=22 January 2019|work=The Independent|access-date=7 March 2019|publisher=Independent Print Ltd.|location=London, England}}</ref> Новинар за еден онлајн весник за хомосексуалци сметаше дека публиката подолго време била наивна во врска со темата: „Додека од многу аспекти тој беше отворено педераст целата своја кариера („Јас сум толку геј како и нарцис, драга моја“ која е една од неговите најпознати изреки), неговата сексуална ориентација се чинеше дека минува низ главите на внимателната публика и на експертите ( и хомосексуалци и нормални) со децении. Џон Маршал од Геј Тајмс го изрази следново мислење во 1992 година: „(Меркјури) беше „сценска кралица“, не плашејќи се јавно да ја покаже својата хомосексуалност, но без волја да го анализира и оправдува својот „начин на живот“ ... Беше исто како Фреди Меркјури да му кажува на светот: „Јас сум тоа што сум. Па што? “ А самото тоа по себе беше изјава“.<ref name="Leung">{{Наведена книга|title=Undercurrents: Queer Culture and Postcolonial Hong Kong|last=Leung|first=Helen Hok-Sze|publisher=HBC Press|year=2009|isbn=9780774858298|page=88}}</ref> === ХИВ === Меркјури го криеше неговиот ХИВ статус од јавноста неколку години, а се зборуваше дека можел да собере голема сума пари и свесност порано зборувајќи искрено за својата ситуација и неговата борба против болеста.<ref name="Sky_1992_163">{{Наведена книга|title=The Show Must Go On|last=Sky|first=Rick|publisher=Fontana|year=1992|isbn=978-0-00-637843-3|location=London, England|page=163}}</ref> === Други спорови === Членовите на Квин беа широко критикувани во 80-тите години поради фактот што го прекршиле културниот бојкот на [[Обединетите Нации]], настапувајќи на неколку концерти во [[Сан Сити]] во 1984 година, забавен комплекс во Бофутацвана, татковина на (тогашниот) [[апартхејд]] [[Јужна Африка]]. Како резултат на овие настапи, Квин беа ставени на списокот на изведувачи кои го прекршиле бојкотот и беа широко критикувани во списанијата како што е НМЕ. Следуваше уште еден спор во август 2006 година, кога една организација нарекувајќи се себеси Исламска Мобилизација и Пропаганда побара од [[Министерството за Култура]] на Занзибар да се откаже масовната прослава за 60-тиот роденден на Меркјури. Организацијата изрази неколку жалби во врска со планираната прослава, вклучувајќи го и тоа дека Меркјури не бил вистински Занзибареци и дека бил [[хомосексуалец]], што не е во согласност со нивното толкување на шаријата. Организацијата велеше дека „поврзувањето на Меркјури со Занзибар го деградира нашиот остров како место на [[Исламот]]“. Планираната прослава беше откажана. == Наследство == === Континуирана популарност === Степенот до кој смртта на Меркјури ја зголеми популарноста на Квин не е познат. Во САД, каде што популарноста на Квин заостана во 80-тите, продажбата на албуми на Квин се зголеми драматично во 1992 година, годината по неговата смрт. Во 1992 година еден американски критичар забележа: „она што циниците велат дека факторот на „мртвата ѕвезда“ почнал да се исплаќа – Квин е среде големо повторно избувнување“. Филмот „[[Светот на Вејн]]“, каде што се појави песната „Боемска рапсодија“, исто така излезе во 1992 година. Според Американската Асоцијација на Индустријата за Снимање, Квин имаат продадено 32,5 милиони албуми во САД, од кои половина се продадени по смртта на Меркјури во 1991 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=tblTopArt|title=Gold & Platinum – 22&nbsp;November&nbsp;2009|publisher=RIAA|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701163039/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=tblTopArt|archive-date=1 July 2007|accessdate=22 November 2009}}</ref> Заработката на Квин од светската продажба на албуми до денес се проценува на околу 300 милиони долари.<ref name="Cota_2006">{{citation|last=Cota |first=Erich Adolfo Moncada |title=Queen Proves There's Life After Freddie |publisher=Oh my news |location=Seoul |date=25 January 2006 |url=http://english.ohmynews.com/articleview/article_view.asp?article_class=6&no=270701&rel_no=1 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070624113941/http://english.ohmynews.com/articleview/article_view.asp?article_class=6&no=270701&rel_no=1 |archive-date=24 June 2007}}</ref> Во Британија, Квин минале повеќе време на листите за албум во Британија, отколку кој било друг настапувач (вклучувајќи ги и [[Битлси]]),<ref name="BBC_2005a">{{citation|publisher =BBC News |title=Queen top UK album charts league|publication-date=4 July 2005 |location= London |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/music/4648611.stm | date=4 July 2005 | access-date= 4 January 2010}}</ref> а ''Queen's Greatest Hits'' е најпродаваниот на сите времиња во Британија.<ref name="Brown_2006">{{citation|last=Brown|first=Mark|date=16 November 2006|title=Queen are the champions in all-time album sales chart|periodical=The Guardian|location=London|url= http://music.guardian.co.uk/news/story/0,,1948792,00.html}}</ref> Две од песните на Меркјури, „We Are the Champions“ и „[[Bohemian Rhapsody]]“, исто така се изгласани за најдобри песни од [[Сони Ериксон]] и [[Гинисова книга|Гинисовата книга на рекорди]], соодветно. Првото испитување беше обид да се одреди омилената песна на светот, додека анкетата на [[Гинис]] се вршеше во Британија. Во октомври 2007 година, спотот за „Боемска рапсодија“ беше изгласан како најдобар на сите времиња од страна на читателите на списанието Кју. Доследно оценет како еден од најдобрите пејачи во историјата на популарната музика, Меркјури беше изгласан за втор по [[Мараја Кери]] во списокот на Ем-Ти-Ви за 22 најдобри вокали во музиката. Во продолжение, во јануари 2009 година, Меркјури беше избран за втор, зад Роберт Плант во анкета за најдобар глас во рок-музиката, на дигиталната радиостаница [[Планет Рок]]. Во мај 2009 година, списанието [[Класик Рок]] го изгласа фреди Меркјури како најдобриот пејач во рок-музиката. == Наводи == {{наводи}} ===Наведени извори=== * {{cite book |last1=Blake |first1=Mark |title=Freddie Mercury: A Kind of Magic |date=2016 |publisher=Omnibus Press |isbn=978-1-783-23778-4 }} * {{citation|last=Bret|first=David|year=1996|title=Living On the Edge: The Freddie Mercury Story |publisher= Robson Books|location=London|isbn=978-1-86105-256-8}} * {{citation|last=Jones|first=Lesley-Ann|year=2011|title=Freddie Mercury: The Definitive Biography|place=London|publisher=Hachette UK|isbn=9781444733709}} * {{citation|last1=Rees|first1=Dafydd|last2=Crampton|first2=Luke|year=1999|title=The Rock Stars Encyclopedia|editor-last=Summers|editor-first=David|publisher=Dorling Kindersley|location=London|isbn=978-0789446138|url-access=registration|url=https://archive.org/details/rockstarsencyclo00rees}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Меркјури, Фреди}} [[Категорија:Членови на Queen]] [[Категорија:Англиски рок-музичари]] [[Категорија:Англиски рок-пејачи]] [[Категорија:Родени во 1946 година]] [[Категорија:Починати во 1991 година]] em5nln9gfqe6dn91qn30k3cfk0o75u6 0 37840 5300215 5272935 2024-12-03T21:25:02Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300215 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} [[Податотека:Strumica Carnival Group 2017-1.jpg|мини|250п|Изведба на карневалска група на карневалот]] '''Струмичкиот карневал''' е годишен [[карневал]] што се одржува во [[Струмица]] и е еден од најзначајните обичаи и традиции од таков вид во [[Република Македонија|Македонија]], којшто отишол можеби најдалеку во својата трансформација од сите традиционални игри под маски, како по времето на одржување, така и по својата цел и функција. Струмичкиот карневал се одржува традиционално секоја година во рамките на [[Тримери|тримерските денови]], односно на почетокот на големиот [[Велигденски пост]], а и самото име „''карневал''“, ([[латински јазик|лат.]]''c a r n e'' – месо и ''v a l i'' – збогум, односно „збогум месо“), нѝ асоцира на почеток на пост, а во овој случај тоа е Велигденскиот пост. == Традиција == Почетокот на постот, односно првите три дена се наречени [[Тримери|тримерски денови]] и тие секогаш започнуваат од недела вечерта на [[Прочка]] и траат до среда, а во нивни рамки односно во вторник вечерта е традиционалната карневалска вечер, кога маскирани групи шетаат низ градот и одат по куќите каде што има верени, армасани девојки и каде што остануваат до раните утрински часови. Меѓутоа, што се однесува до поврзаноста на [[карневал]]от со [[Тримери|тримерски денови]], треба да се направи разликување, односно треба да се напомене дека нивната поврзаност е само временска т.е. тие временски се совпаѓаат, но не и суштински, бидејќи по својата суштина тримерите се еден [[христијанство|христијански]] обичај, додека карневалот претставува остаток од еден култ од паганско време. == Историја == За карневалот во [[Струмица]] се смета дека е многу долга традиција. Тој бил споменат од страна на познатиот [[османлии|отомански]] патописецот [[Евлија Челебија]] уште во [[1670]] година. Тој, минувајќи низ Уструмџа, запишал: ''...Дојдов во еден град, расположен во полите на еден висок баир и видов како таа ноќ маскирани луѓе претрчуваа од куќа во куќа, низ смеа писок и песна... што јасно укажува на можноста дека се работи за тримерските карневалски свечености во Струмица.''. == Особености == Како еден показателен и мошне веројатен податок и симбол за древноста и старината на овој карневал е и фактот дека многу белези на маските, носиите и предметите кои останале во употреба (облеки од кожа и рогови од разни животни, [[бик]], [[прч]], [[овен]] итн.), како и алузијата на многуте сакатници со патерици кои се појавуваат на самиот [[карневал]] (истерување на злите духови, желбата за здравје, плодност итн.) и кои се карактеристични само за неговата изворна паганска форма. Карневалот подоцна доживува извесна трансформација во традиционална форма, односно маска, којашто сѐ уште ја паметат најстарите Струмичани, бидејќи карневалот од кои и да е причини, за кои сѐ уште само се претпоставува, се поклопува со [[тримери]]те, односно празникот на верените. Тоа се гледа од најчестите мотиви коишто провејуват кај неа и кои најчесто се повторуваат. Тие мотиви се невестата со младоженецот, кои ги симболизираат младенците односно верените; [[Цигани|Циган]] и Циганка со бебе, со значење како циганите имаат многу деца, така и новите младенци да имаат бројно потомство, т.е. многудетност; поп кој ги благословува младите за среќа, благосостојба и слога во бракот; [[Ѓавол]]от, најчесто со рогови, со опашка од вол или некое друго животно и со вила во рацете, кого сите го бркаат, а чија симболика е бркање на сите лоши сили или влијанија кои би можеле да се појават и да им наштетат на младоженците. Многу чест мотив што се јавува се и мажи претворени во жени со изразени женски атрибути и обратно, со што се покажува најчесто кои физички особини сака мажот да ги поседува жената и обратно. Друга одлика на традиционалната форма на карневалот чијашто цел и намена се поклопува со претходната е наследството на бројните [[еротика|еротски]] елементи, песните исполнети со еротски мотиви, содржини и зборови, препознавањето на момчето по големиот [[фалус]], направен од шише или друг предмет и чијашто цел е дидактичка, односно упатување и припремање на невестата за идниот брачен и сексуален живот. Тука се и музичките реквизити, односно [[музички инструменти|музичките инструменти]], [[гитара]], [[армоника]], [[дајре]], кои секоја маскирана група што оди по куќите на армасаните девојки ги носи, на кои се свири и кои се неопходни за стварање на една општа веселба и расположение. == Карневалот денес == Во поново време, карневалот добил посовремена, модерна димензија, со некои влијанија од слични карневали во светот, а истовремено добил и награден карактер. Меѓутоа, [[Традиција|традиционалниот]] карактер на карневалот и одењето по куќите на верените девојки како обичај сепак останал. Преку шаренилото од бои, фигури и маски со различни мотиви и теми, учесниците на карневалот настојуваат да ја покажат вечната борба меѓу доброто и злото, [[Реализам|реализмот]] и [[Сарказам (стилистика)|сарказмот]], [[Иронија (стилистика)|иронијата]], [[сатира]]та и традицијата, полтронството и кариеризмот, власта и безвластието и сето тоа проследено со голема живост и динамика, карактеристична на струмичани. Маските се прават по избор на самите учесници. Секој учесник си избира своја тема и идеја за маскирање, додека групните маски се заедничка идеја на целата група. Од видовите на маски, најзастапени се антропоморфните а се среќаваат и зооморфни и зооантропоморфни маски. Бројот на учесниците на карневалот, како и бројот на посетителите, од година на година се зголемувал, а покрај локалните учесници, редовно учествуваат и гости од странство. == Струмички карневал 2015 == За најдобра маска во категоријата „групна маска од 20 до 49 лица“ била прогласена маската „[[Божествена комедија]]“ на карневалската група „Ѕвезден град“ од [[Струмица]]. Во категоријата „групна маска од 50 и повеќе лица“, за наградата ј аподелиле неколку струмички училишта: [[СОУ Јане Сандански - Струмица|СОУ „Јане Сандански“]] (за маската „Ловци на соништа“), [[СОУ Никола Карев - Струмица|СОУ „Никола Карев“]] (за маската „Каревјанци“) и [[СОУ Димитар Влахов - Струмица|СОУ „Димитар Влахов“]] (за маската „Рингишпил“). Во категоријата „групна маска од 10 до 19 лица“, првата награда ја поделиле маските „Зелени дијаманти“ и „Кралски шкорпиони“. Поради високиот квалитет на групните маски, жири-комисијата доделила и стимулативни награди за неколку маски. Исто така, Одборот на [[Европска федерација на карневалски градови|Европската федерација на карневалски градови]] доделил два пехара: едниот на групата „Ѕвезден град“, како признание за најдобра маска, а другиот на групата „Кико-стил“ за извонредни творби и негување оригинален стил во сите досегашни настапи на Струмичкиот карневал. Најдобра маска во категоријата „мала група на изворна тема“ имал Цветко Багашевски, за маската „Рогато [[племе]]“, а во категоријата „мала група на слободна тема“, за најдобра била прогласена маската „Девојките од [[Индија]]“. Наградите за најдобри поединечни маски ги добиле Петар Пројков (за маската „Храброто [[Глушец (појаснување)|глувче]]“) и Тони Стаменов (за маската „Кошарот Рамче“).<ref>„Божествена комедија прогласена за најдобра маска“, ''Утрински весник'', година XVI, број 4718, вторник, 24 февруари 2015, стр. 24.</ref> == Организација == Во [[1995]] година [[Струмица]] со својот [[карневал]] се вклучила во големата фамилија на карневалските градови во светот, односно била примена во FECC - [[Здружение на европски карневалски градови]], а во [[1998]] година [[Струмица]] била и домаќин на Конгресот на оваа светска асоцијација. Во 2018 година, следејќи се по обичајот во други карневалски градови во светот, било воведено „предавање на клучот на општината“ од страна на градоначалникот на Струмица на организациониот одбор на карневалот, симболично укажувајќи на тоа дека градот сега е „под управа на карневалџиите“. Исто така, заедно со знамињата, осумте дена додека трае карневалот, се вее и знамето на Струмичкиот карневал.<ref>{{наведена мрежна страница|url=https://strumicanet.com/index.php/strumica/item/5656-%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B8%D1%86%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%B4%D0%B5-%D0%BA%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%BE%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D0%BF%D1%88%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%9F%D0%B8%D0%B8%D1%82%D0%B5|title=Градоначалникот на Струмица го предаде клучот на општината на карневалџиите|date=14 февруари 2018|work=СтрумицаНет|language=|accessdate=14 февруари 2018}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.strumickikarneval.com Струмички карневал] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110830013536/http://strumickikarneval.com/ |date=2011-08-30 }} - официјална страница [[Категорија:Знаменитости во Струмица]] [[Категорија:Карневал]] [[Категорија:Култура на Струмица]] sknx8dqqejjocwh4t1hatsj3gxgh8ys 0 37859 5300190 5290704 2024-12-03T21:07:58Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300190 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Рефет Абази<br>Refet Abazi | портрет = | px = | опис = | родено-име = | роден-дата = {{роден на и возраст|df=yes|1964|1|17}} | роден-место = {{роден во|Тетово}} | починал-дата = | починал-место = | починал-причина = | националност = [[Македонски Албанци|Македонски Албанец]] | познат = по улогата во: <br>[[Наше маало (телевизиска серија)|Наше маало]] <br> [[Трст виа Скопје (телевизиска серија)|Трст виа Скопје]] | занимање = глумец | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Рефет Абази''' (''[[албански|алб]]. Refet Abazi'', [[Тетово]], {{роден на|17|јануари|1964}}) — македонски глумец и педагог. == Животопис == Во 1989 година дипломирал на [[Факултет за драмски уметности - Скопје|Факултетот за драмски уметности]] во [[Скопје]], отсек драмски глумци. Уште како студент е ангажиран во многу тетарски, телевизиски и филмски проекти. Во својата глумечка кариера исполнил голем број значајни тетарски улоги за националните театри, како и за многу независни и меѓународни проекти. За своите глумечки остварувања е наградуван на многу фестивали во земјава и во странство. Од 1999 работи како професор по глумечка игра на ФДУ во Скопје. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1989 || [[Еурека]] ТВ-серија || Стариот |- | 1990 || [[Трст виа Скопје]] ТВ-серија || |- | 1990 || [[Северна грешка]] ТВ-филм || |- | 2001 || [[Одмазда]] ТВ-филм || |- | 2002 || [[Наше маало]] ТВ-серија || |- | 2011 || [[J.A.C.E]] ТВ-филм || |- | 2011 || [[Простувањето на крвта]] ТВ-филм || Марк |- | 2013 || [[Се врати назад]] ТВ-филм || Мажот |- | 2015 || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Блерим |- | 2018 || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Фатмир |- | 2018 || [[Сведокот]] ТВ-филм || Пантич |- | 2019 || [[Дедо и внук]] ТВ-филм || Кире |- | 2019 || [[Цирку летови]] ТВ-филм || Професор |- | 2021 || [[Од соништата на морето]] ТВ-филм || Басриу |- | 2021 || [[Беса]] ТВ-серија || Иса |- | 2022 || [[Кома]] ТВ-филм || |- | 2023 || [[Инфилтрираат]] ТВ-серија || Хамза |} == Надворешни врски == * {{IMDb name|0007785}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Абази}} [[Категорија:Македонски театарски глумци]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Тетово]] [[Категорија:Македонски педагози]] [[Категорија:Носители на Орденот за заслуги за Македонија]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] dqmqgw12jpf8tee2j4uz8zs7xhpybtz 0 38673 5300180 4245853 2024-12-03T21:00:53Z ГП 23995 дополнување 5300180 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1922]]&nbsp; |[[Едуард Зелер]] — германски антролопог, етноисторичар и јазичар. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Григор Витез]] — хрватски [[писател]] и [[преведувач]]. |- |valign="top" align="right"|[[1976]]&nbsp; |[[Андре Малро]] — француски [[писател]] [[есеист]], [[теоретичар]] и [[историчар на уметноста]]. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Клаус Кински]] — германски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[2006]]&nbsp; |[[Вили Пеп]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[2015]]&nbsp; |[[Синтија Робинсон]] — американска соул и фанк-музичарка, членка на групата [[Слај енд д фемили Стоун]] (''Sly and the Family Stone'')“. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|23 ноември]] </noinclude> mroh2ss73dapik5n9hia3u5u4gjb8k7 0 38710 5300249 3634595 2024-12-03T23:19:54Z Bjankuloski06 332 5300249 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1993]]&nbsp; |На изборниот Архиепископско-црковен народен собир на [[МПЦ]], што се одржа во катедралниот храм на охридските архиепископи „[[Црква „Св. Софија“ — Охрид|Св. Софија]]“, во Охрид, Митрополитот Повардарски Господин Михаил, е избран за поглавар на Македонската православна црква, станувајќи [[Господин Господин Михаил]]. |- |valign="top" align="right"|[[1993]]&nbsp; |[[Сооронбај Жеенбеков]] станува [[престедател на Киргистан]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (настани)|4 декември]] </noinclude> rz6v5q8ldl87nuofwg6ytegbm2sursh 0 38727 5300164 5145439 2024-12-03T20:53:02Z ГП 23995 дополнување 5300164 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1565]]&nbsp; |[[Папа Пиј IV|Пиј IV]] — [[римски папа]]. |- |valign="top" align="right"|[[1669]]&nbsp; |[[Папа Климент IX|Климент IX]] — римски папа. |- |valign="top" align="right"|[[1910]]&nbsp; |[[Лаза Костиќ]] — српски [[писател]] и [[преведувач]], родоначалник на српската авангардна [[лирика]]. |- |valign="top" align="right"|[[1916]]&nbsp; |[[Нацуме Сосеки]] — јапонски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1943]]&nbsp; |[[Никола Парапунов]] — македонски [[револуционер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1944]]&nbsp; |[[Андреј (принц на Грција)|Андреј]] — грчки принц. |- |valign="top" align="right"|[[1977]]&nbsp; |[[Кларис Лиспектор]] — бразилска [[писател]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1993]]&nbsp; |[[Дани Бланчфлауер]] — северноирски [[фудбал]]ер, тренер и [[новинар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1998]]&nbsp; |[[Арчи Мур]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[2008]]&nbsp; |[[Дражен Јерковиќ]] — хрватски и југословенски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[2019]]&nbsp; |[[Мари Фредриксон]] — шведска [[Поп-музика|поп-пејач]]ка, членка на групата [[Роксет]] (''Roxette''). |- |valign="top" align="right"|[[2020]]&nbsp; |[[Паоло Роси]] —италијански фудбалер. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|9 декември]] </noinclude> bw3lcnd1b33hskuv39mothwn93s2m0h 0 38743 5300163 5188696 2024-12-03T20:52:30Z ГП 23995 дополнување 5300163 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|декември}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1521]]&nbsp; |[[Папа Сикст V|Сикст V]] — [[римски папа]]. |- |valign="top" align="right"|[[1553]]&nbsp; |[[Анри IV]] — крал на [[Франција]]. |- |valign="top" align="right"|[[1797]]&nbsp; |[[Хајнрих Хајне]] — германски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1816]]&nbsp; |[[Вернер фон Сименс]] — германски [[пронаоѓач]] и [[индустријалец]]. |- |valign="top" align="right"|[[1869]]&nbsp; |[[Анри Матис]] — француски сликар и вајар. |- |valign="top" align="right"|[[1873]]&nbsp; |[[Валериј Брјусов]] — руски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1913]]&nbsp; |[[Арчи Мур]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1943]]&nbsp; |[[Мануел Вилар Јр.]] — филипински стопанственик и [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Тед Нуџент]] — американски рок-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Том Верлејн]] — американски [[Рок-музика|рок-музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Бен Бернанке]] — американски [[економист]] и претседател на [[Систем на федерални резерви|Системот на федерални резерви]]. |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Стив Бушеми]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Јуре Здовц]] — словенечки и југословенски [[кошарка]]р и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Џејми Фокс]] — американски глумец, комичар и пејач. |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Сергеј Федоров]] - руски [[Хокеј на мраз|хокеар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Ејми Ли]] — американска пејачка, членка на групата „[[Еванесенс]]“ (''Evanescence''). |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Санти Касорла]] — шпански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Михал Кадлец]] — чешки [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Тејлор Свифт]] — американска [[Поп-музика|поп]]-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Микел Ланда]] — шпански [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Хелен Обири]] — кениска [[Атлетика|атлетичарка]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|13 декември]] </noinclude> kpi4ei9zyojw97zmq5hw7wtq4o9gbov 0 38756 5300129 5282089 2024-12-03T20:37:03Z ГП 23995 5300129 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|декември}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1749]]&nbsp; |[[Доменико Чимароза]] — [[италија]]нски [[композитор]], претставник на [[Неапол]]ската [[Опера|оперска]] школа. |- |valign="top" align="right"|[[1770]]&nbsp; |[[Лудвиг ван Бетовен]] — германски композитор. |- |valign="top" align="right"|[[1887]]&nbsp; |[[Јозеф Лада]] — чешки [[Сликарство|сликар]] и [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1903]]&nbsp; |[[Ерскин Колдвел]] — американски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1903]]&nbsp; |[[Џон фон Нојман]] — унгарско-американски [[математичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1936]]&nbsp; |[[Папа Франциск|Франциск]] — прв [[Јужна Америка|јужноамерикански]] и [[исусовци|исусовски]] [[папа]]. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Николае Лупеску]] — романски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Пол Роџерс]] — англиски [[Рок-музика|рок]]-пејач, член на групите [[Фри (рок-група)|Фри]] и [[Бед компани (рок-група)|Бед компани]]. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Татјана Казанкина]] — руска и [[Советски Сојуз|советск]]а [[Атлетика|атлетичарка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Блаже Китанов]] — македонски [[поет]]. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Александар Белјавски]] — советски, украински и словенечки [[шах]]ист. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Мајк Милс]] — американски [[Рок-музика|рок-музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1965]]&nbsp; |[[Јасна Шекариќ]] — српска натпреварувачка во [[Стрелаштво|спортско стрелање]]. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Пола Ретклиф]] — британска [[Атлетика|атлетичарка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1975]]&nbsp; |[[Мила Јовович]] — американска [[глумица]] и модел. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Мани Пакјао]] — филипински [[бокс]]ер и политичар. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Рафаел Шмиц]] — бразилски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Стефан Ласме]] — габонски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Бесарт Ибраими]] — македонски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1988]]&nbsp; |[[Јан Зомер]] — швајцарски фудбалски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Алекс Дујшебаев]] — шпански [[ракомет]]ар. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Том Вокер]] — британски [[Поп-музика|поп-музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Гершон Јабуселе]] — француски кошаркар. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; |[[Весли Фофана]] — француски фудбалер. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|17 декември]] </noinclude> si7731bgn5y1n2gsm98of4lwsbcrrb6 0 38792 5300162 5286999 2024-12-03T20:51:19Z ГП 23995 дополнување 5300162 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1691]]&nbsp; |[[Роберт Бојл]] — ирски физичар и хемичар. |- |valign="top" align="right"|[[1909]]&nbsp; |[[Ѕоле Стојчев]] — македонски [[револуционер]], борец против [[Отоманско Царство|османлиската власт]]. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Спас Мартинов]] — македонски [[револуционер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Ел Лисицки]] — руски сликар и [[Архитектура|архитект]]. |- |valign="top" align="right"|[[1944]]&nbsp; |[[Ромен Ролан]] — француски писател, [[драматургија|драматург]], [[музикологија|музиколог]] и борец за мир и [[демократија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Михајло Лалиќ]] — црногорско-српски и југословенски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Богољуб Петровиќ]] — српски и југословенски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Сони Листон]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[2004]]&nbsp; |[[Арти Шо]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[2006]]&nbsp; |[[Садам Хусеин]] — [[претседател на Ирак]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|30 декември]] </noinclude> hml9tqp2i3a6cju6lqb65aefqn3w5oh 0 39365 5300131 5144937 2024-12-03T20:38:40Z ГП 23995 дополнување 5300131 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јануари}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1622]]&nbsp; |[[Жан Батист Поклен Молиер]] — француски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1850]]&nbsp; |[[Михај Еминеску]] — романски [[Поет|поет]]. |- |valign="top" align="right"|[[1875]]&nbsp; |[[Војдан Поп Георгиев - Чернодрински]] — основоположник на првиот македонски [[театар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1891]]&nbsp; |[[Осип Мандељштам]] — руски и советски поет и есеист. |- |valign="top" align="right"|[[1893]]&nbsp; |[[Драгиша Цветковиќ]] — југословенски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1902]]&nbsp; |[[Назим Хикмет]] — турски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1906]]&nbsp; |[[Аристотел Оназис]] — грчки стопанственик. |- |valign="top" align="right"|[[1918]]&nbsp; |[[Гамал Абдел Насер]] — претседател на [[Египет]]. |- |valign="top" align="right"|[[1923]]&nbsp; |[[Јан Владислав]] — чешки писател. |- |valign="top" align="right"|[[1926]]&nbsp; |[[Љутви Сејфула]] — македонски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1927]]&nbsp; |[[Георги Арсовски]] — македонски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1929]]&nbsp; |[[Мартин Лутер Кинг]] — борец за граѓански права и за мир. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Јован Дамјановски]] — македонски романописец и драмски автор. |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Јордан Даниловски]] — македонски поет, критичар, есеист, романописец. |- |valign="top" align="right"|[[1965]]&nbsp; |[[Бернард Хопкинс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Азиз Кељменди]] — војник во [[Југословенска народна армија|ЈНА]], познат по масакрот во [[Параќин]]. |- |valign="top" align="right"|[[1968]]&nbsp; |[[Борис Тадиќ]] — поранешен [[Претседател на Србија|претседател на Србија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Франко Пелицоти]] — италијански [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Емина Јаховиќ]] — српска пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Арнолд Жанесон]] — француски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1988]]&nbsp; |[[Дарвин Атапума]] — колумбиски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Мартин Дубравка]] — словачки [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Костас Слукас]] — грчки [[Кошарка|кошаркар]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|15 јануари]] </noinclude> rr0mlmvk1rx4vj35nv14ziu2v36en5m 0 40425 5300341 5280476 2024-12-04T11:01:29Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300341 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | color = Yellow | name = Мачка | image = WhiteCat.jpg | image_width = 250px | regnum = [[Животни]] (Animalia) | phylum = [[`Рбетници]] (Vertebrata) | classis = [[Цицачи]] (Mammalia) | ordo = [[Месојадци]] (Carnivora) | subordo = [[Мачковидни]] (Feliformia) | familia = [[Мачки]] (Felidae) | subfamilia = [[Felinae]] | genus = [[Felis]] | species = [[Felis silvestris]] | subspecies = '''Мачка домашна''' | binomial = ''Felis silvestris catus'' | binomial_authority = ([[Карл Лине|Linnaeus]], [[1758]]) }} '''Обична мачка''' ({{lang-la|Felis silvestris catus}} или {{lang-la|Felis catus}}) — најраспространетиот вид од семејството [[мачки]] (Felidae): како дива или домашна (Felis ocreata domestica) ја има насекаде. Иако е припитомена, мачката не го загубила својот инстинкт на ловец и кога лови на жртвата ѝ се приближува со бесшумно прикрадување. И таа, како другите мачки, преде кога е задоволна. Иако ловат сами, мачките се социјални суштества и користат разни [[животинска комуникација|вокализации]], [[феромон]] и видови [[Говор на тело на мачката|говор на тело]] за [[мачја комуникација|комуникација]], како [[мјаукање]], [[предење (мачка)|предење]], [[`ржење]] и сл. [[Анатомија]]та на мачката е слична со онаа на другите животни од родот Мачки, со силно, еластично тело, брзи рефлекси, остри канџи и заби прилагодени за убивање ситен плен. Како ноќни грабливци, мачките го користат нивниот остар слух и вештината да гледаат во темно за да го најдат својот плен. Не само што слушаат звуци што се преслаби за да ги регистрира човечкото уво, туку тие исто така слушаат и звуци со повисока [[честота]]. Мачките исто така имаат и многу подобро сетило за мирис од тоа на луѓето. [[Податотека:Bastet-E 2533-IMG 0630-gradient.jpg|мини|upright|лево|Египетска скулптура во [[Лувр]]]] Со луѓето е од многу одамна. Во [[стар Египет|стариот Египет]], мачката била дури свето животно. [[Бастет]], на пример, била мачколика божица на [[музика]]та, на [[танц]]от и на мајчинството. За разлика од [[куче]]то, мачката е многу понезависна и приврзана им е само на оние што знаат да ја пленат. Се претпоставува дека домашната мачка потекнува од [[дива мачка|дивата мачка]] од Стариот Свет ([[Европа]], [[Азија]], [[Африка]]) која е малку поголема и има подолга опашка. Весникот ''[[The New York Times]]'' во 2007 напишал дека иако до неодамна за мачката се верувало дека била припитомена во стариот Египет каде била култно животно", <ref>http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html, Study Traces Cat's Ancestry to Middle EastNicholas Wade, [[The New York Times]] 29 June 2007</ref> една понова студија, од истата година, открива дека сите домашни мачки веројатно водат потекло од африканската дива мачка ''(Felis silvestris lybica)'', припитомени некаде околу 8000 п.н.е., на [[Блискиот Исток]].<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007">{{Наведено списание |last1=Driscoll |first1=C. A. |last2=Menotti-Raymond |first2=M. |last3=Roca |first3=A. L. |last4=Hupe |first4=K. |last5=Johnson |first5=W. E. |last6=Geffen |first6=E. |last7=Harley |first7=E. H. |last8=Delibes |first8=M. |last9=Pontier |first9=D. |last10=Kitchener |first10=A. C. |last11=Yamaguchi |first11=N. |last12=O'Brien |first12=S. J. |last13=Macdonald |first13=D. W. |title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication |journal=Science (journal) |volume=317 |issue=5837 |date=2007 |pages=519–523 |issn=0036-8075 |doi=10.1126/science.1139518 |pmc=5612713 |pmid=17600185|bibcode=2007Sci...317..519D}}</ref> Најстариот директен доказ за припитомената мачка е [[маче]] закопано до човек, уште пред 9.500 години на [[Кипар]].<ref>{{наведени вести|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's indigenous cats|url =http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm|work=China Daily|accessdate = 3 November 2009}}</ref><ref name="9500 years">{{Наведена мрежна страница|title = Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus|url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html}}</ref> == Таксономија == Научното име ''Felis catus'' е дадено од [[Карл Линеј]] во 1758 година за домашната мачка.<ref name="Linnaeus1758">{{Cite book |last=Linnaeus |first=C. |title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis |location=Holmiae |publisher=Laurentii Salvii |date=1758 |page=42 |chapter=Felis Catus |language=la |volume=1 |edition=10th reformed |chapter-url= https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42}}</ref><ref name="MSW3fc">{{MSW3 Wozencraft |id=14000031 |pages=534–535 |heading=Species ''Felis catus''}}</ref> ''Felis catus domesticus'' е име предложено од [[Јохан Кристијан Поликарп Еркслебен]] во 1777 година.<ref name=Erxleben>{{Cite book |last=Erxleben |first=J. C. P. |date=1777 |title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia |location=Lipsiae |publisher=Weygandt |pages=520–521 |chapter=Felis Catus domesticus |chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520}}</ref> ''Felis daemon'' е име предложено од [[Константин Сатунин]] во 1904 година за црна мачка од [[Закавказје]], подоцна идентификувана како домашна мачка.<ref>{{cite journal |last1=Satunin |first1=C. |title=The Black Wild Cat of Transcaucasia |journal=Proceedings of the Zoological Society of London |date=1904 |volume=II |pages=[https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool/page/162 162]–163 |url= https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool}}</ref><ref>{{cite book |editor1-last=Bukhnikashvili |editor1-first=A. |editor2-last=Yevlampiev |editor2-first=I. |title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection |publisher=[[National Museum of Georgia]] |location=Tbilisi |url= http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf |access-date=19 January 2019 |archive-date=4 March 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304073023/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf |url-status=live}}</ref> Во 2003 година, Меѓународната комисија за зоолошка номенклатура одредила дека домашната мачка е посебен вид наречен ''Felis catus''.<ref name="ICZN">{{Cite journal |publisher=[[International Commission on Zoological Nomenclature]] |title=Opinion 2027 |journal=Bulletin of Zoological Nomenclature |volume=60 |date=2003 |page=81−82 |url= https://archive.org/details/bulletinofzoolog602003int/page/81}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Gentry |first1=A. |last2=Clutton-Brock |first2=J. |last3=Groves |first3=C. P. |date=2004 |title=The naming of wild animal species and their domestic derivatives |journal=Journal of Archaeological Science |volume=31 |issue=5 |pages=645–651 |doi=10.1016/j.jas.2003.10.006 |bibcode=2004JArSc..31..645G |url= http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf |access-date=19 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304052316/http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf |archive-date=4 March 2016 |url-status=live}}</ref> ==Мачката како тема во уметноста и во популарната култура== [[File:Kot na parapecie.jpg|thumb|Домашна мачка]] Мачката се јавува како тема во бројни дела од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]]. ===Мачката како тема во книжевноста=== [[Податотека:Домашна мачка-Охрид.jpg|мини|Домашна мачка]] [[Податотека:Persiska macka.jpg|мини|Младенче на персиска мачка]] * „Приказна за мачката“ – приказна на африканското племе [[Свахили]].<ref>''Бајке са југа Африке''. Београд: Народна књига, 1964, стр. 122-123.</ref> * „Кокошката и мачорот“ – приказна на африканското племе [[Басумбва]].<ref>''Бајке са југа Африке''. Београд: Народна књига, 1964, стр. 185-186.</ref> * „Куцото петле и мачорот“ - македонска народна приказна.<ref>''Македонски хумористични народни приказни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 29-32.</ref> * „Круг“ — кус расказ на македонскиот писател [[Андреј Ал-Асади]].<ref>Андреј Ал-Асади, ''Утрото на бессоните''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 16-21.</ref> * „Ах, тоа маче“ - расказ за деца на македонскиот писател [[Генади Болиновски]].<ref>Генади Болиновски, ''Игра на прозорец'', Скопје: Култура, Наша книга, Мисла, Македонска книга, Детска радост, 1990, стр. 31-37.</ref> * „Мачката и кралот“ - басна на американскиот писател [[Емброуз Бирс]].<ref>Емброуз Бирс, ''Басни''. Скопје: Темплум, 2016, стр. 23.</ref> * „Мачорот и птиците“ - басна на Емброуз Бирс.<ref>Емброуз Бирс, ''Басни''. Скопје: Темплум, 2016, стр. 34.</ref> * „Жена и мачка“ - песна на францускиот поет [[Пол Верлен]].<ref>Pol Verlen, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1969, стр. 14-15.</ref> * „Мачор на покривот“ — песна за деца на хрватскиот поет [[Григор Витез]].<ref>Григор Витез, ''Песни''. Мисла, Македонска книга, Култура, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1990, стр. 35.</ref> * „Црн мачор“ - кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од [[2013]] година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Лисицата и мачката“ – сказна на [[браќата Грим]].<ref>Браќа Грим, ''Храбриот кројач'', Детска радост, Скопје, 1980.</ref> * „Јунаштво според јадењето“ — басна на [[Ристо Давчевски]].<ref>Басни (избор). Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2009, стр. 44.</ref> * „Пријателство“ — расказ за деца на македонскиот писател [[Киро Донев]] од 2013 година.<ref>Киро Донев, ''Приказни од куќичката на дрво''. Скопје: Македоника литера, 2013, стр. 41-42.</ref> * „Мачиња — забавачиња“ — расказ за деца на Киро Донев од 2013 година.<ref>Киро Донев, ''Приказни од куќичката на дрво''. Скопје: Македоника литера, 2013, стр. 43-44.</ref> * „Папагалот и мачката“ - [[басна]] на старогрчкиот баснописец [[Езоп]].<ref>Езоп, ''Басне (по Доситеју Обрадовићу)''. Београд: Просвета, 1963, стр. 95.</ref> * „Четирите мачки“ ([[српски]]: ''Четири мачке'') - песна на српскиот поет [[Јован Јовановиќ-Змај]].<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 114.</ref> * „Ќе има игранка“ ([[српски]]: ''Биће игранка'') - песна на Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 73-74.</ref> * „Концерт“ - песна на српскиот поет Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 75.</ref> * „Кукањето на мачката“ ([[српски]]: ''Мачково јадање'') - песна на Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 76-77.</ref> * „[[Куќата на сивиот мачор]]“ - збирка раскази на бразилскиот писател [[Рибејро Коуто]] од 1922 година.<ref>''Антoлогија на бразилскиот расказ'', Три, Скопје, 2012, стр. 286.</ref> * „Волкот и мачорот“ — басна на [[Иван Андреевич Крилов]].<ref>Басни (избор). Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2009, стр. 25-26.</ref> * „Чуден мачор“ — песна на македонскиот поет [[Васил Куноски]].<ref>Васил Куноски, ''Песни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 40.</ref> * „Ева е во својот мачор“ - расказ на колумбискиот писател [[Габриел Гарсија Маркес]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 183-194.</ref> * „[[Мачка во магла]]“ - книга на македонскиот писател [[Владимир Мартиновски]].<ref>Пандалф Вулкански, ''Текстилна поема''. Темплум: Скопје, 2017.</ref> * „Големата авантура на Фигаро“ — расказ за деца на македонската писателка [[Оливера Николова]].<ref>„Оливера Николова, ''Зоки Поки''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 22-24.</ref> * „Мачето на Господ Бог“ - расказ на руската писателка [[Људмила Петрушевска]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 311-315.</ref> * „Петтоглава вечерна сказна за куклениот цар со тиква празна врз празните сандаци од мармалад, за црното маче Мау-Мау и за беззабиот пес од плоштад“ — песна на македонскиот писател [[Видое Подгорец]].<ref>Видое Подгорец, ''И сончогледите спијат''. Скопје: Македонска книга, Детска радост, Култура, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 80-83.</ref> * „Мачор-астроном“ — песна на македонскиот поет [[Живко Ризовски]] од 1995 година.<ref>Живко Ст. Ризовски, ''Дете и светулка''. Скопје: Наша книга, 1995, стр. 11.</ref> * „Црна мачка“ - песна на германскиот поет [[Рајнер Марија Рилке]].<ref>Рајнер Марија Рилке, ''Искуство тишине''. Београд: Paideia, 2014, стр. 36.</ref> * „Cat's Avanger“ - расказ на романскиот писател [[Алекс Точилеску]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 365-373.</ref> * „Мачка со исклучителна убавина“ - расказ на руската писателка [[Људмила Улицка]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 65-78.</ref> * „Мачка на дождот“ - расказ на американскиот писател [[Ернест Хемингвеј]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 37-41.</ref> * „Мачор“ - песна во проза на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 42.</ref> * „[[Мачорот Мур]]“ - [[роман]] на германскиот писател [[Ернест Теодор Хофман|Е. Т. А. Хофман]].<ref>Влада Урошевиќ, „Хофман - писателот што го открил клучот на фантастиката“, во: Е. Т. А. Хофман, ''Фантастични раскази''. Скопје: Македонска книга 2002, 2002, стр. 182.</ref> * „Безимената мачка“ - расказ на рускиот писател [[Варлам Шаламов]].<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 261-268.</ref> * „Мачка во празен стан“ - песна на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 275-276.</ref> ===Мачката како тема во филмот=== * „[[Мачка (1988)|Мачка]]“ (''Die Katze'') - германски филм од 1988 година, во режија на [[Доминик Граф]]. * „[[Мачорот во чизми (филм од 2011)|Мачорот во чизми]]“ ([[англиски]]: ''Puss in Boots'') - американски [[анимиран филм]] од 2011 година, во [[режија]] на Крис Милер.<ref>„Возбудлива авантура на триото од бајките“, ''Антена'', број 882, 22.5.2015, стр. 2.</ref> * „[[Лошиот мачор]]“ (''Kötü Kedi Şerafettin'') - [[Турција|турски]] анимиран [[филм]] од [[2016]] година.<ref>{{Наведена мрежна страница | author= | title=ЛОШИОТ МАЧОР | url=http://cinedays.mk/bad-cat-mk/ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114151843/http://cinedays.mk/bad-cat-mk/ | work= | publisher=cinedays.mk | archivedate=2016-11-14 | date= | accessdate=2016-11-14 | url-status=dead }}</ref></sup></small> * „[[Риба и мачка (филм од 2013)|Риба и мачка]]“ – ирански филм од 2013 година, во режија на [[Шарам Мокри]].<ref>Кинотека на Македонија, Програма - февруари 2017</ref> * „[[Мачка во вреќа]]“ - германски филм во режија на [[Флоријан Шварц]]. ===Мачката како тема во музиката=== [[Податотека:Домашна мачка.jpg|мини|Домашна мачка]] * „Луѓе-мачки“ (англиски: ''Cat people'') - песна на британскиот рок-музичар [[Дејвид Боуви]] од 1983 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=i5PbUMGRQ9U YouTube, David Bowie - Cat People (пристапено на 8.5.2017)]</ref> * „Мачки во чинија“ (англиски: ''Cats In A Bowl'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''Dinosaur'' од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dinosaur-Dinosaur/master/5458 DISCOGS, Dinosaur* ‎– Dinosaur (пристапено на 30.7.2020)]</ref> * „Храна за мачки“ (англиски: ''Cat Food'') — песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група [[King Crimson]] од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/406645-King-Crimson-In-The-Wake-Of-Poseidon King Crimson – In The Wake Of Poseidon (пристапено на 27.1.2023)]</ref> * „Љубовни мачки“ ([[англиски]]: ''Lovecats'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група [[Кјур]] (''The Cure'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=mcUza_wWCfA&list=PLkykovpQIUJ-9dIIastIQqwSjxCzGXwTI&index=12 YouTube, The Cure - The Lovecats (пристапено на 26.9.2019)]</ref> * „Кога мачката е замината“ (англиски: ''When the Cat's Away'') - песна на швајцарската [[Панк рок|панк-рок]] група [[Клинекс/ЛиЛиПУТ]] (''Kleenex/LiLiPUT'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=11dr94OkLbI&index=21&list=PL6KwzgIePF4C-d8RyhakVkuCyEEmj8bS7 YouTube, Kleenex/LiLiPUT - When The Cat's Away (from Kleenex/LiLiPUT) (пристапено на 1.7.2017)]</ref> * „Мачки и кучиња“ (англиски: ''Cats and Dogs'') - албум на австралиската поп-рок група ''Mental As Anything'' од 1981 година.<ref>[http://www.allmusic.com/album/cats-dogs-mw0000455181 Mental As Anything, Cats & Dogs (пристапено на 6.7.2017)]</ref> * „Блуз за мачките-скитници“ (англиски: ''Stray Cat Blues'') - песна на британската рок-група [[Ролинг Стоунс]] (''The Rolling Stones'') од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Rolling-Stones-Get-Your-Ya-Yas-Out/release/6066436 DISCOGS, The Rolling Stones ‎– Get Your Ya-Yas Out (пристапено на 25.8.2019)]</ref> * „Дивите мачки од Килкени“ (англиски: ''Wild Cats of Kilkenny'') - песна на ирската рок-група [[Поугс]] (''The Pogues'') од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=eFEHN30hq30&index=3&list=PL68D998D2C9FC89B8 YouTube, 03 Wild Cats of Kilkenny by The Pogues (пристапено на 22.8.2017)]</ref> * „Мачката е во ормарот“ (англиски: ''Cat's in the Cupboard'') - песна на британскиот рок-музичар [[Пит Таунсенд]] (''Pete Townsend'') од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=R7rh0f1WFms&list=PLWnVxuqvY7Ji-_Jt_VM9J9Yeq689HoGZb&index=7 YouTube, Pete Townshend - Cat's in the Cupboard (пристапено на 11.9.2017)]</ref> * „Мачка“ - песна на [[СФРЈ|југословенската]] рок-група [[Фит]] од 1988 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=kA4yKvpZPX8 YouTube, Fit - 09 Mačka (Live Uz Rijeku) HQ (пристапено на 8.4.2017)]</ref> * „Како да одериш мачка“ (англиски: ''How To Skin A Cat'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Хускер Ду]] (''Hüsker Dü'') од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/H%C3%BCsker-D%C3%BC-New-Day-Rising/release/2352904 Discogs, Hüsker Dü ‎– New Day Rising (пристапено на 1.7.2020)]</ref> * „Мачор“ (англиски: ''Puss'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Jesus Lizard'' од 1992 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Jesus-Lizard-Liar/release/4157701 Discogs, The Jesus Lizard – Liar (пристапено на 17.12.2020)]</ref> * „Myau“ - песна на македонската рок-група [[The John (рок-група)|The John]] од 2012 година.<ref>The John, Waufvw!!!, PMG Recordings #76, 2012.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Цицачи]] [[Категорија:Домашни животни]] [[Категорија:Мачки|*]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] 22nkady2h6nhpigunlazijm3zyghwwb 0 40451 5300138 5221523 2024-12-03T20:41:41Z Tormon245t 28665 5300138 wikitext text/x-wiki {{Infobox Christian denomination | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Бугарска патријаршија<br/>{{lang|br|Българска патриаршия}} | image = [[File:Coat of arms of BPC.png|200px]] | imagewidth = | alt = | caption = | abbreviation = | type = | main_classification = [[Православие]] | orientation = | scripture = | theology = | polity = | governance = | structure = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = Поглавар | leader_name1 = [[Даниил (бугарски патријарх)|Даниил]] | leader_title2 = | leader_name2 = | leader_title3 = Епископи | leader_name3 = 22 | fellowships_type = Свештеници | fellowships = над 1.500 | fellowships_type1 = | fellowships1 = | division_type = Парохии | division = 2.600 | division_type1 = | division1 = | division_type2 = Манастири | division2 = 120 | division_type3 = | division3 = | associations = | area = | language = [[Бугарски]] и [[црковнословенски]] | liturgy = | headquarters = [[Црква Свети Александар Невски (Софија)|Катедрала Александар Невски]], [[Софија]], [[Бугарија]] | territory = [[Бугарија]] | possessions = [[САД]], [[Канада]], [[Австралија]], [[Европска Унија]], [[Аргентина]], [[Русија]], [[Грција]], [[Турција]] | origin_link = | founder = [[Апостол Андреја]],<br />[[Борис I|Свети цар Борис]] | founded_date = | founded_place = | independence = 870–1018<br />1185–1393<br />1870–денес | reunion = | recognition = 870 {{small|(Автономија)}}<br />927 {{small|(Автокефалност)}}<br />1235 {{small|(Патријаршија)}} <br />1945 {{small|(Автокефалност)}} <br />1953 {{small|(Патријаршија)}} | separated_from = | branched_from = | merger = | absorbed = | separations = | merged_into = | defunct = | congregations_type = | congregations = | members = 8 милиони | ministers_type = | ministers = | missionaries = | churches = | hospitals = | nursing_homes = | aid = | primary_schools = | secondary_schools = | tax_status = | tertiary = | other_names = | publications = | website = [http://www.bg-patriarshia.bg/ Бугарска православна црква] | slogan = | logo = | footnotes = }} '''Бугарска православна црква''' ('''БПЦ''') — [[православие|православна]] [[црква]] со околу 6,7 милиони членови во [[Бугарија]] и околу 3,5 и 4 милиони во [[Европска Унија|Европската Униja]], [[САД]] и [[Австралија]]. БПЦ е составена од четиринаесет епархии: Варненска и Великопреславска, Великотрновска, Видинска, Врачанска, Доростолска, Ловченска, Неврокопска, Плевенска, Пловдивска, Русенска, Сливенска, Софиска, Старозагорска и епархиите во САД и Австралија и Нов Зеланд. Во БПЦ се студира теологија на богословските факултети во [[Софија]] и во [[Велико Трново]]. <!--Денес бугарски патријарх е Негово Свештенство [[Неофит (бугарски патријарх)|Неофит]] — патријарх бугарски и софиски владика. ДА СЕ СТАВИ НОВИОТ ПАТРИЈАРХ --> == Историја == [[Податотека:StGeorgeRotundaSofia.JPG|мини|лево|[[Црква Свети Ѓорѓи (Софија)|Црквата „Свети Ѓорѓи“]] (IV век н. е.), Софија]] === Прва бугарска држава=== Во времето кога започнала [[Христијанизација на Бугарите|христијанизацијата на Бугарите]], во [[864]] година бугарскиот кнез [[Борис I]] (852 — 889) успеал да ја основа новата црква на [[Балкан]]от. На свиканиот собор во [[893]] година во [[Преслав]], познат како [[Преславски собор]], заедно со изборот на Симеон за [[Список на бугарски владетели|цар на Бугарија]], било земано решение грчкиот јазик да биде заменет од [[старословенски јазик]] во богослужбите. По покрстувањето Борис побарал дозвола од [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]] за самостојна [[Бугарска патријаршија]], но му било откажано. Во резултат на тоа бугарскиот цар се обратил кон [[Рим]] за дозвола од [[папа]]та. Папата испратил во Бугарија двајца римски [[епископ]]и, од кои Борис го избрал епископот Формоза да биде бугарски патријарх. Во [[867]] година нови бугарски пратеници биле дојдени во [[Рим]] со молба папата да го ракоположи Формоза за патријарх. [[Папа Никола I]] откажал, но на [[13 ноември]] [[867]] година неочекувано умрел. Новиот [[папа Адријан II]] исто така не се согласил и Борис ги прекинал бугаро-римските односи, враќајки ги римските пратеници назад со многу дарови. Борис повторно се обратил кон [[Цариград]] со истата молба и на соборот од [[869]] до [[870]] год. се создала Бугарската црковна диоцеза, на чие чело како поглавар со титула „митрополит на [[Силистра|Драстар]]“ бил поставен гркот Георги. Тој бил потчинет на Цариградската патријаршија. Во истото време (краjот на [[885]] г.) Борис ги примил учениците на [[Кирил и Методиј]], коишто били протерани од [[Велика Моравија]]. Словенскиот јазик станал службен јазик на Бугарија, заменувајќи го грчкиот. [[Свети Климент Охридски|Климент Охридски]] бил испратен во [[886]] г. како словенски учител во областа Кутмичевица, каде ja основал [[Охридска книжевна школа|Охридската книжевна школа]]. По непрекинато 36-годишно управување во [[889]] год. царот Борис доброволно се откажал од престолот и се повлекол во манастир. Во [[886]] година на бугарски црковен собир било решено Бугарската архиепископија да стане автокефална (самостојна). На чело на бугарската црква застанал [[Јосиф Исповедник]], [[архиепископ]] и прв бугарски патријарх, кој ја спроведувал прословенската политика на [[Борис I]], и подоцна на [[цар Симеон I]]. Во следните години, царот Симеон I (893 — 927) постепено ги заменил грчките духовници со бугарски, создавајќи ја Бугарската егзархија, која во времето на неговиот наследник Петар I (927 — 970) добила ранг на патријаршија. Така, за прв бугарски патријарх бил избран Дамјан Доростолски, а седиште на црквата станал градот Преслав. Според некои извори, престолнината на патријаршијата била преместена во Драстер. Се смета дека Бугарската патријаршија постоела уште во времето на царот Симеон I. Ова прашање често се поврзува со признавањето на царската титула на Симеон од страна на Вселенската патријаршија. Истото време Климент станал епископ на [[Величка епархија|Величката епархиja]] со центар во [[Охрид]] (според некои бугарски теории, на [[Охридска архиепископија|Охридската епископија]] како дел од Бугарската православна црква), а Наум дошол од Преслав во Охрид да ја води Охридската школа. Бугарската патријаршија била укинета по пропаѓањето на Самуиловото царство. Во втората половина на [[10 век]], моќта на Бугарија се намалила, а териториите биле заземани од страна на [[Киевска Русија]], а по ова и од страна на [[Византија]]. ===Втора Бугарска држава=== {{Main|Трновска патријаршија}} По успешното востание на трновските болјари Петар и Асен во [[1185]] година, [[Второ Бугарско Царство|бугарската држава]] повторно била создадена, но тоа не довело до повторно основање на Бугарската патријаршија. Во времето на [[Иван Асен I]] (1190 — 1197) и Петар IV, (1185 — 1197), на чело на црквата бил архиепископот Василиј. [[Папа Инокентиј III]] во [[1199]] година му предложил на [[Калојан]] да ја признае неговата власт, а истото пак да го стори и царот според кој договор, тој би требало да го признае папата како владетел над светските империи и царства, пример кој веќе се практикувал во [[Западна Европа]]. Во продолжение на пет години, Калојан и папата преговарале околу можната унија. Во исто време, папата му заповедил на унгарскиот крал да се откаже од денешните српски земји [[Белград]] и [[Браничево]]. Во исто време, Калојан пак започнал преговори со [[Византија]] чија цел била таа да го прогласи за цар (''цѣсарь'' — [[цезар]]), титула која била еднаква на титулата император, како и да се признае автокефалноста на неговата црква. Во крајна сметка, Калојан се одлучил за православниот свет, во кој владетелот односно царот не бил управуван од страна на црквата, туку цезарот односно царот бил над црковниот поглавар. [[File:Ivan ALexander and his family Tetraevangelia.jpg|thumb|250px|left|Цар Јован Александар (1331 — 1371), илустрација од Четвороевангелието на цар Јован Александар (''Лондонско евангелие''), ок. 1356, Британска библиотека]] По победата на [[Иван Асен II]] во [[битка кај Клокотница|Битката кај Клокотница]] во [[1230]] година, тој на практика го зазел целиот [[Балкански Полуостров]], станувајќи претендент за престолот во [[Цариград]]. Но кога бил измамен од [[надеж]]та Римската црква да му даде поддршка околу ова, тој повторно се зближил со [[Никејска Империја|Никејската Империја]], со цел повторно да ја основа Бугарската патријаршија. Ова се случило во [[1235]] година, по решението на вселенскиот патријарх Герман II и патријарсите на Ерусалим, Антиохија и Александрија. Така, за прв патријарх на [[Трново]] бил избран [[Јоаким I (трновски патријарх)|Јоаким]]. За седиште на патријархот бил избран градот Трново, па од тука, името било Трновска патријаршија. Седиштето, односно дворецот на патријархот бил на самиот врв од [[Трновградска тврдина|тврдината]], место каде се наоѓала и царската палата. Блискоста на двата објекти го симболизирало единството помеѓу црквата и државата. Една од основните задачи на Бугарската патријаршија била зацврстувањето и спроведувањетѕо на царската власт и правото на царот да раководи со ''поверениот му од Бог народ''. Според ова, црквата била претворена во политичка организација и дел од државната власт. Патријархот станал еден од членовите на царскиот совет и учествувал во сите важни прашања од внатрешниот и надворешниот живот на земјата. Понекогаш тој бил испраќан и во дипломатски мисии од особена важност надвор од земјата. Патријархот [[Евтимиј Трновски]] бил еден од најзначајните писатели на православниот свет во своето време, кој ја основал [[Трновска книжевна школа|Трновската книжевна школа]]. Власта на патријархот најмногу се проширила во времето на [[Иван Асен II]], време кога епархиите вклучувале поголем дел од Балканскиот Полуостров. По падот на централната власт од 14 век, патријаршијата исто започнала да губи дел од своите епархии. Разделувањето на царството на повеќе делови по смртта на [[Јован Александар]] (1331 — 1371), нанело нов удар на црквата. Заземањето на [[Трново]] од страна на [[Османлии]]те во [[1393]] година значело и крај на трновската патријаршија. ===Османлиско Царство=== Во времето кога Бугарија била зазедена од страна на Османлиите, Бугарите биле лишени од сопствена црква, а Трновската патријаршија била укинета. Во тој период останала само [[Цариградската патријаршија]]. Налагањето на грчкиот јазик се окажало негативно на народот. Во тој период опстојувала [[Охридската архиепископија]], која претендирала за духовната власт над православните христијани во [[Отоманското Царство]]. ===Бугарска егзархија=== Бугарската егзархија била автокефална бугарска национална црква, создадена на 28 февруари 1870 година.<ref>Stephen A. Fischer-Galaţi - „Man, state, and society in East European history“, 1970, Praeger, с. 200 („...and in 1870 it established a Bulgarian '''national church''' (Bulgarian Exarchate)“)</ref><ref>L. S. Stavrianos, Traian Stoianovich - „The Balkans since 1453“, 2000, C. Hurst & Co. Publishers, с. 371 („BULGARIAN EXARCHATE The first great victory for Bulgarian nationalism was the establishment in 1870 of a '''national church''' known as the exarchate.“)</ref> ===Трета бугарска држава=== [[Податотека:Eparchy of the Bulgarian Orthodox Church EN.png|мини|десно|Епархии на Бугарската православна црква]] Во текот на [[1913]] година, егзархот Јосиф престолот го преместил во [[Софија]]. Во 1945 година, во Соборната црква Света Софија во главниот град на Бугарија се одржал народно-црковен собор на кој бил избран Софискиот митрополит Стефан за последен Бугарски екзарх на 21 јануари. На 10 мај 1953 година се одржал црковен собор на кој Егзархијата добила чин на Патријашија, а за патријарх бил избран пловдивскиот митрополит Кирил. Во [[1945]] година, црквата била признаена од срана на Цариградската патријаршија. Во [[1950]] година бил изработен устав на Бугарската Православна црква. Во времето кога земјата била зазедена од страна на комунистите, црквата била ставена под контрола на државата. == Поврзано == * [[Бугарска егзархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надверешни врски == * [http://www.bg-patriarshia.bg/ Официјалното мрежно место на Бугарската патријаршија] * [http://www.pravoslavie.bg www.pravoslavie.bg] {{Европа по тема|Православието во}} {{Православни цркви}} {{Демографија на Бугарија}} [[Категорија:Бугарска православна црква| ]] mzr297f64opr938ruzo0dnvk604l0eg 0 40953 5300194 5247374 2024-12-03T21:10:50Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300194 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за писател | name = Јован Павловски | image = | caption = Портрет на Јован Павловски | birth_date = 10 септември 1937 | birth_place = {{знамеикона|Macedonia}} {{роден во|Тетово|Македонија}} | death_date = | death_place = | occupation = [[писател]], [[публицист]] | movement = | genre = | magnum_opus = | influences = | influenced = | footnotes = }} '''Јован Павловски''' ([[Тетово]], {{роден на|10|септември|1937}}) — македонски [[поет]], раскажувач, романописец, [[писател]] за најмладите, [[публицист]], долгогодишен уредник на повеќе рубрики во [[Нова Македонија]], нејзин дописник од [[Париз]] и [[Москва]] <ref>[[Македонска енциклопедија]]</ref>. == Живот == [[Податотека:Спомени, спомени, спомени Лика Чопова и запишувачот на нејзините сеќавања Јован Павловски.jpg|мини|десно|350п|Јован Павловски и Лика Чопова (внука на Гоце Делчев)]] Од [[1980]] до [[1986]] г. е вонреден професор по теорија и практика на новинарството на Интердисциплинарните студии по новинарство на Унивезитетот „Кирил и Методиј“ во Скопје. Актуелен уредник на месечникот „Македонско време“ (на македонски јазик) и The Macedonian Times (на англиски јазик). Изразит лиричар во првата збирка поезија „Август“, каде што чувствувањето на светот беше слеано со тревите, потоците, облаците, ѕвездите. Во подоцнежното поетско творештво епичар во непосреден дијалог со секојдневното, дури и со тривијалното, со минатото и историските случувања како потрага по сопствениот идентитет. Во прозата, неговата постапка ја одредуваше животниот податок и документот. Романот „Сок од простата“ го привлече вниманието како литература од типот на [[Хенри Милер]] и [[Буковски]], во која еротското се преплетува со социјалното и политичкото. Пишува и литература за деца во која можноста за надминување на морализаторскиот принцип ја гледа во елементот на играта, која, пред сè, се остварува во јазикот. Неговата публицистика има документарен карактер со логички анализи, свртена, главно, кон самобитноста на македонскиот народ. Член на [[Друштво на писателите на Македонија|Друштвото на писателите на Македонија]] од 1962 год, во три мандати (1992-1994, 1994-1996, 2007-2008) негов претседател, член на [[Македонски ПЕН центар|Македонскиот ПЕН центар]]. Автор e на педесетина (прво издание) книги.<ref>Македонски писатели, Друштво на писатели на Македонија, Скопје, 2004, стр. 190.</ref> Негов син е докторот на театрологија и професор на Институтот за македонска книжевност во Скопје, [[Мишел Павловски]].<ref>[https://mk.rbth.com/politics/2014/11/17/moskva_i_togas_i_sega_prekrasna_38877 ''Москва и тогаш и сега – прекрасна'']</ref> == Творештво == === Збирки поезија === Август (1961), Медеја (1969), Идентитет (1974), Оксидирања (1983), Прераскажување на ентитетот (1985), Строгоста на живењето (1988), Препознавање: Зрело доба (1993); Последните 48 часа на професорот по историја (1993), Стварна промена (1996), Одработен страв (1999), Кревкото тело на Кирил Пејчиновиќ ( 2000), Стравот на професорот (2001). Избори поезија: Ментален простор (1900), Повлекување на стварноста (1997), Поезија (1998), Песни, многу важни песни (избор поезија за деца, 1998). === Преводи поезија === Сретен Перовиќ: Сребрена алка (од српско-хрватски, 1969), Роберт Рождественски: Алјошкините мисли (од руски, 1989), Генадиј Ајги: Дишење на полето (од руски, 1993). === Збирки раскази === Ѕвездена прашина (1978, три изданија), Близини (1979, три изданија), Луѓе во зло време (1981, три изданија), Семејни иверки (2004). === Романи === [[Податотека:Корица на книгата Тоа Радиовце во кое паѓам длабоко.jpg|лево|130п|thumb|Корица на '''Тоа Радиовце во кое паѓам длабоко''']] Тоа Радиовце во кое паѓам длабоко (1972, четири изданија на македонски, прва награда на конкурсот на ИК „Наша книга“ Скопје; Рациново признание; превод на српско-хрватски - Белград; на унгарски - Нови Сад; на руски - Минск), Сок од простата (364 страници; соавтор: Ангел Биков, три изданија, награда за најчитана книга, 1991, превод на српски - Смедерево), Проверка на слободата (награда „Стале Попов“ на ДПМ, 1998). === Повести === Тетратка прва: Диме (2005); Тетратка втора: Миша (2005); Тетратка трета: Страшо (2005). === Книги за деца === Стихови: Мишо ишо шо-о (1972, годишна награда на Радио Скопје за најдобра книга за млади), На сите свететски страни само Ани, само Ани (1980, годишна награда на Радио Скопје за најдобра книга за млади); Тевеѕирка (1994), Река-а-а! (1996). Проза: Блиско сонце (1972, роман, три изданија на македонски, превод: на српско-хрватски - Белград, на албански - Скопје; на руски - Москва, во зборникот „Современаја југославскаја повест“, две изданија - тираж 100.000 примероци); Значка (1978, роман, две изданија, годишна награда на Радио Скопје за најдобра книга за млади). === Публицистика === [[Податотека:Корица на книгата Тетратка прва Диме.jpg|дерсно|130п|thumb|Корица на '''Тетратка прва Диме''']] Монографија на Тетово (заедно со [[Живко Стефановски]], 1964), Монографија на „ТЕТЕКС“ (заедно со [[Томе Серафимовски]], 1965), Бев со нив (прва книга интервјуа во македонското новинарство, 1977, награда „Мито Хаџивасилев - Јасмин“, две изданија), „Тито во Македонија“ (1979, две изданија, награда „13 Ноември“ на град Скопје), Гемиџиите (1977), седум изданија), Од онаа страна на границата (1983), Судењата како последен пораз (1978, четири изданија, награда за публицистика „Мито Хаџивасилев - Јасмин“)[http://www.promacedonia.org/jp/index.html] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101013001143/http://www.promacedonia.org/jp/index.html |date=2010-10-13 }}, Огнено семејство (1987, пет изданија), Од првична идеја до држава (1993, соавтор: Мишел Павловски), Историскиот континуитет на името Македонија и Македонци (1993), Овде и денес - Македонија (историски практикум, две изданија, соавтор: Мишел Павловски, 2000), Факти за Македонија (2005, заедно со Мишел Павловски), Facts about Macedonia (2005, на англиски, заедно со Мишел Павловски), Македонија, минато, историја, сегашност, ИНФО (2005, заедно со Мишел Павловски, единаесет изданија за Македонија од неолитот до денес на македонски, англиски, руски, фрацуски, германски, италијански, српски (латиница), бугарски, албански, турски, грчки. === Новинарски есеи === Денес и овде (1996), Yesterday and today (соавтор Мишел Павловски, на англиски, 1996, шест изданија), Крос контри: Дневник (2002), Време минато, време сегашно, 2003). Лексикони и енциклопедии: Личности од Македонија (Петар Карајанов, Христо Андоновски, Јован Павловски, соавтор и уредник, 2000, најдобро издание на Меѓународниот скопски саем), Сто македонски години (група автори, соавтор и уредник, 2003, најдобро издание на Меѓународниот скопски саем), „Ми-анова енциклопедија, општа и македонска“, во четири тома (група автори, соавтор и уредник, 2006, најдобро издание на Меѓународниот скопски саем), Кратка Ми-анова енциклопедија, ликовна уметност (2007, група автори, соавтор и уредник Јован Павловски), три тома од четирикнижната хронолошка енциклопедија за историјата на Македонија од неолитот до 2003&nbsp;г., група автори, соавтор и уредник: Јован Павловски (Сто македонски години 1901-2003; Македонски деветнаесетти век, 1800-1901; Македонски среден век VI-XVIII век. Четвртата книга Македонска антика - во подготовка). === Енциклопедии и лексикони === (уредник, подготвил за печат): Речник на модерната економија од Д. Пирс, Џ. Кернс, Р. Елиот, Ј. Маевинчи, Р. Шо (1997, превод од англиски проф. д-р Ило Трајковски и), Блеквелова енциклопедија на политичката мисла од Дејвид Милер, превод од англиски: (1998), Концизен оксфордски речник за политиката од Ијан Маклин, превод од англиски: (1998), Оксфордски речник по социологија од Гордон Маршал, превод од англиски: (1999), [[Ахил Тунтев]]: Република Македонија - прва декада (1990-1999), (2005), Душан Бојков: Европска унија, лексикон (2007). Балкански речник (2001, речник од 1700 македонски зборови преведени на, албански, бугарски, грчки, српски, турски, англиски, руски, француски, од Славомир Маринковиќ, уредник: Јован Павловски) Избор во шест книги публицистика: Информативниот центар „Полог“ од Тетово издаде избор од публицистичка активност од Ј.П. (1977) („Судењата како последен пораз“, Бев со нив“, „Гемиџиите“, „Огнено семејство“, „Тито во Македонија“, „Кажувања“). Во текот на 35-годишната новинарска кариера (1956 - 1994), како новинар во Радио Скопје и НИП „Нова Македонија“ објавил безброј новинарски информации, извештаи, коментари, интервјуа. == Награди == Рациново признание, „Стале Попов“, награда на КПЗ на Македонија за најчитан автор во 1991&nbsp;г. , награда на Радио Скопје за најдобра годинашна книга за најмлади (трипати), „Мито Хаџивасилев - Јасмин“ за публицистика (двапати), „13 Ноември“ награда на град Скопје, Златна плакета на град Тетово, „19 Ноември“ награда на град Тетово, Поетско жезло, признание Духовен воин, Почесен граѓанин на Радиовце, Тетовско, „Крсте Мисирков“ за животно дело, награда на НИП „Нова Македонија“ за животно дело, прва награда „Крсте Мисирков“ на Здружението на новинарите на Македонија, годишна награда на неделникот „Пулс“ (двапати), Златно перо за превод на поезијата на Ајги, Гоцева повелба. == Одликувања == * Орден на Републиката со сребрени зраци == Извори == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Павловски, Јован}} [[Категорија:Македонски писатели]] [[Категорија:Луѓе од Тетово]] [[Категорија:Претседатели на ДПМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] li9hvtptyt7gpvdtke8vz78r1xi5xo8 0 41114 5300135 4919384 2024-12-03T20:39:57Z ГП 23995 дополнување 5300135 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1314]]&nbsp; |[[Жак де Моле]] — последниот голем мајстор на витешкиот ред „[[Темплари]]“. |- |valign="top" align="right"|[[1572]]&nbsp; |[[Петар Хекторовиќ]] — хрватски [[ренесанса|ренесансен]] [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1894]]&nbsp; |[[Александар II (Русија)|Александар II]] — [[цар на Русија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1879]]&nbsp; |[[Адолф Андерсен]] — германски [[шахист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1933]]&nbsp; |[[Андон Димитров]] — македонски [[револуционер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1965]]&nbsp; |[[Фан С. Ноли]] — албанско-американски писател и свештеник. |- |valign="top" align="right"|[[1975]]&nbsp; |[[Иво Андриќ]] — југословенски [[писател]], добитник на [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда за литература]]. |- |valign="top" align="right"|[[1976]]&nbsp; |[[Коста Томашевиќ]] — српски и југословенски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1977]]&nbsp; |[[Јан Паточка]] — чешки [[филозоф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Бошко Станковски]] — македонски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1993]]&nbsp; |[[Петар Мазев]] — македонски академски [[сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1996]]&nbsp; |[[Кшиштоф Кишловски]] — [[Полска|полски]] [[филм]]ски [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[2006]]&nbsp; |[[Димитрие Османли]] — македонски режисер. |- |valign="top" align="right"|[[2014]]&nbsp; |[[Петар Милошевски]] — македонски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2021]]&nbsp; |[[Марвин Хаглер]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[2022]]&nbsp; |[[Игор Мандиќ]] — хрватски [[писател]], есеист и критичар. |- |valign="top" align="right"|[[2022]]&nbsp; |[[Вилијам Харт]] — американски глумец. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|13 март]] </noinclude> 8a4nn5yvpyqqr01k0ublm1tiqi4n4r3 0 41388 5300182 4932705 2024-12-03T21:02:16Z ГП 23995 дополнување 5300182 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|април}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1770]]&nbsp; |[[Вилијам Вордсворт]] — англиски [[поет]]. |- |valign="top" align="right"|[[1772]]&nbsp; |[[Шарл Фурје]] — француски [[економист]] и [[социолог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1804]]&nbsp; |[[Саломон Милер]] — германски [[природонаучник]]. |- |valign="top" align="right"|[[1893]]&nbsp; |[[Алмада Негреирош]] — португалски сликар. |- |valign="top" align="right"|[[1896]]&nbsp; |[[Бени Леонард]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1915]]&nbsp; |[[Били Холидеј]] — американска [[џез]]-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1920]]&nbsp; |[[Рави Шанкар]] — [[индиска класична музика|индиски класичен]] [[музичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1931]]&nbsp; |[[Тед Кочеф]] — американски [[филм]]ски [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1938]]&nbsp; |[[Фреди Хабард]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Френсис Форд Копола]] — американски [[Филмски режисер|режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1944]]&nbsp; |[[Герхард Шредер]] — германски канцелар. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Пјетро Анастази]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1954]]&nbsp; |[[Џеки Чен]] — хонгконшки глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Расел Кроу]] — новозеландско-австралиски [[глумец]]. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Бодо Илгнер]] — германски [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1983]]&nbsp; |[[Франк Рибери]] — француски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Џек Бауер (велосипедист)|Џек Бауер]] — новозеландски [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Патрик Греч]] — германски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Мартин Касерес]] — уругвајски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Џорџ Бенет (велосипедист)|Џорџ Бенет]] — новозеландски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Лука Миливоевиќ]] — српски фудбалер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|7 април]] </noinclude> iy48uurgxagtmmb6kixkny2c58hkaik 0 41402 5300047 5076049 2024-12-03T17:07:15Z ГП 23995 дополнување 5300047 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1555]]&nbsp; |[[Јована I Кастиљска]] — [[кралица]] на [[Кастиља и Леон]]. |- |valign="top" align="right"|[[1817]]&nbsp; |valign="top"|[[Шарл Месје]] — француски [[астроном]], автор на [[Месјеов каталог|Месјеовиот каталог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1938]]&nbsp; |[[Фјодор Шаљапин]] — руски [[Опера|оперски]] пејач. |- |valign="top" align="right"|[[1945]]&nbsp; |[[Франклин Делано Рузвелт]] — претседател на [[САД]]. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Херби Николс]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1977]]&nbsp; |[[Михо Чакеља]] — македонски [[архитект]]. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Џо Луис]] — американски [[бокс]]ер, светски првак во тешка категорија од [[1939]] до [[1949]] година. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Шугар Реј Робинсон]] — американски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1997]]&nbsp; |[[Рајко Коиќ]] — српски [[Рок-музика|рок]]-музичар, член на групата [[Рибља чорба]]. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|12 април]] </noinclude> saa4z8oyivumvummykq8ulrh1k0pb34 0 41419 5300183 5201207 2024-12-03T21:02:52Z ГП 23995 дополнување 5300183 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |- |valign="top" align="right"|[[1898]]&nbsp; |[[Гистав Моро]] — француски [[симболизам|симболистички]] сликар. |- |valign="top" align="right"|[[1903]]&nbsp; |[[Константин Кирков]] — македонски револуционер. |- |valign="top" align="right"|[[1947]]&nbsp; |[[Бени Леонард]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Леонард Блумфилд]] — американски јазичар. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Алберт Ајнштајн]] — физичар, најистакнат теоретичар на новата епоха во физиката. |- |valign="top" align="right"|[[2010]]&nbsp; |[[Абу Ајуб ал Масри]] — член на [[Ал-Каеда]]. |- |valign="top" align="right"|[[2024]]&nbsp; |[[Дики Бетс]] — американски [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[The Allman Brothers Band]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|18 април]] </noinclude> sotnijeccp47rgr2q7948c75xe80ujg 0 41423 5300148 5033232 2024-12-03T20:45:18Z ГП 23995 дополнување 5300148 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|април}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1772]]&nbsp; |[[Давид Рикардо]] — англиски [[економист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1923]]&nbsp; |[[Лижија Фагундес Телес]] — бразилска писателка. |- |valign="top" align="right"|[[1933]]&nbsp; |[[Џејн Менсфилд]] — американска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Бранимир Шќепановиќ]] — српски писател со црногорско потекло. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Сиднеј Посеуло]] — бразилски истражувач. |- |valign="top" align="right"|[[1944]]&nbsp; |[[Џејмс Хекман]] — американски [[економист]], добитник на [[Нобелова награда за економија|Нобеловата награда]] во [[2000]] година. |- |valign="top" align="right"|[[1946]]&nbsp; |[[Фарук Нафиз Озак]] — турски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1947]]&nbsp; |[[Мари Пераја]] — американски [[пијанист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Ванчо Петрушевски]] — македонски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Алексис Аргуељо]] — никарагвански [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Сара Симеони]] — италијанска [[Атлетика|атлетичарка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1954]]&nbsp; |[[Боб Рок]] — канадски [[музички продуцент]]. |- |valign="top" align="right"|[[1954]]&nbsp; |[[Тревор Френсис]] — англиски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Волен Сидеров]] — бугарски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Ванчо Ѓорѓиев]] — македонски историчар. |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Жужа Полгар]] — унгарска и американска [[шах]]истка. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Абелардо Фернандес]] — шпански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1972]]&nbsp; |[[Ривалдо]] — бразилски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Џејмс Франко]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Габриел Хајнце]] — аргентински [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1979]]&nbsp; |[[Кејт Хадсон]] — американска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Валон Бехрами]] — швајцарски [[фудбал]]ер со албанско потекло. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Кендис Паркер]] — американска [[кошарка]]рка. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Марија Шарапова]] — руска [[тенис]]ерка. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Џо Харт]] — англиски [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Ху Мингхај]] — кинески [[кајак]]ар. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|19 април]] </noinclude> ev9fzgsh07ml0zs31nk4xv3gyskvwhw 0 41987 5300046 5262973 2024-12-03T17:06:37Z ГП 23995 дополнување 5300046 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|мај}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[612]]&nbsp; |[[Константин III Ираклиј]] — [[византиски цар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1367]]&nbsp; |[[Хенри IV]] — крал на [[Англија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1415]]&nbsp; |[[Сесилја Невил]] — мајка на [[Едвард IV]]. |- |valign="top" align="right"|[[1469]]&nbsp; |[[Николо Макијавели]] — [[италија]]нски [[политичар]], [[дипломат]], [[поет]] и [[комедиограф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1860]]&nbsp; |[[Вито Волтера]] — италијански [[математичар]] и [[физичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1892]]&nbsp; |[[Џејкоб Вајнер]] — канадски [[економист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1917]]&nbsp; |[[Киро Глигоров]] — македонски и југословенски [[политичар]], прв претседател на [[Република Македонија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1920]]&nbsp; |[[Киро Билбиловски]] — македонски [[филм]]ски снимател. |- |valign="top" align="right"|[[1921]]&nbsp; |[[Шугар Реј Робинсон]] — американски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1925]]&nbsp; |[[Оливера Марковиќ]] — југословенска и српска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1933]]&nbsp; |[[Стивен Вајнберг]] — американски [[физичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1933]]&nbsp; |[[Џејмс Браун]] — американски [[музичар]], познат како „Кум на соулот“. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Миле Маневски]] — македонски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1941]]&nbsp; |[[Нона Гаприндашвили]] — грузиска [[Шах|шахистка]], светска шампионка од 1962 до 1978 година. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Авни Абдулах]] — македонски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Миро Гавран]] — хрватски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Џеф Хорнасек]] — американски [[кошарка]]р и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1972]]&nbsp; |[[Рената Дескоска]] — македонска [[универзитет]]ска професорка и [[политичар]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Михаел Рајцигер]] — холандски [[фудбалер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Захар Пашутин]] — руски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Ѓорѓи Ицоски]] — македонски [[биатлон]]ец и [[крос-кантри]] скијач. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Езекил Лавеци]] — аргентински фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Катинка Хосу]] — унгарска [[Пливање|пливачка]]. |- |valign="top" align="right"|[[1996]]&nbsp; |[[Алекс Ивоби]] — нигериски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2003]]&nbsp; |[[Флоријан Вирц]] — холандски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2004]]&nbsp; |[[Александар Павловиќ (фудбалер)|Александар Павловиќ]] — германски фудбалер. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|3 мај]] </noinclude> 37w5mdq0to7bs211vetiqhd6nrj27ps 0 42027 5300048 5296637 2024-12-03T17:08:39Z ГП 23995 дополнување 5300048 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|мај}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1749]]&nbsp; |[[Едвард Џенер]] — пронаоѓач на [[вакцина]]та против [[големи сипаници]]. |- |valign="top" align="right"|[[1836]]&nbsp; |[[Вилхелм Штајниц]] — австриски [[шахист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1866]]&nbsp; |[[Ерик Сати]] — француски пијанист и [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1873]]&nbsp; |[[Анри Барбис]] — француски писател. |- |valign="top" align="right"|[[1886]]&nbsp; |[[Алфонсо XIII (Шпанија)|Алфонсо XIII]] — [[Крал на Шпанија|шпански крал]]. |- |valign="top" align="right"|[[1904]]&nbsp; |[[Жан Габен]] — француски филмски и [[теата]]рски [[глумец]]. |- |valign="top" align="right"|[[1906]]&nbsp; |[[Зинка Миланов]] — американска [[Опера|оперска]] пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1924]]&nbsp; |[[Митко Илиевски]] — професор на [[Филозофски факултет - Скопје|Филозофски факултет во Скопје]]. |- |valign="top" align="right"|[[1929]]&nbsp; |[[Бранко Зебец]] — хрватски и југословенски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1931]]&nbsp; |[[Георги Христов]] — македонски писател од [[Бугарија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1934]]&nbsp; |[[Дејан Мијач]] — српски [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Александар Смилевски]] — македонски [[архитект]]. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Рејнато Пуно]] — врховен судија на [[Филипини]]те. |- |valign="top" align="right"|[[1947]]&nbsp; |[[Никола Донев]] — југословенски и македонски [[одбојка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Данчо Чевревски|Данчо Чеврески]] — македонски глумец и универзитетски [[Професор|професор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Иван Каталиниќ]] — хрватски и југословенски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Бранко Скроче]] — југословенски и хрватски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Шугар Реј Леонард]] — американски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1962]]&nbsp; |[[Неждет Мустафа]] — македонски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1965]]&nbsp; |[[Трент Резнор]] — американски музичар, член на групата [[Најн Инч Неилс]] (''Nine Inch Nails''). |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Кристина Николовска]] — македонски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Тамара Рохо]] — шпанска [[Балет|балерина]]. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Фредрик Кесијакоф]] — шведски [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1982]]&nbsp; |[[Тони Паркер]] — француски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Игор Денисов]] — руски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Грег ван Авермат]] — белгиски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Едвалд Боасон Хаген]] — норвешки велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Сони Колбрели]] — италијански велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Дарио Бенедето]] — аргентински фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Ињиго Мартинес]] — шпански фудбалер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|17 мај]] </noinclude> eu5yercl8vx6wx5y1eajdnmjblonvtj 0 42054 5300170 5182799 2024-12-03T20:55:03Z ГП 23995 дополнување 5300170 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|мај}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1802]]&nbsp; |[[Јохан Фридрих фон Брант]] — германски [[зоолог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1803]]&nbsp; |[[Ралф Валдо Емерсон]] — американски предавач, есеист и поет. |- |valign="top" align="right"|[[1848]]&nbsp; |[[Хелмут фон Молтке]] — германски армиски началник. |- |valign="top" align="right"|[[1875]]&nbsp; |[[Петар Дрвингов]] — [[Офицер|полковник]] во бугарската [[армија]] и историчар. |- |valign="top" align="right"|[[1887]]&nbsp; |[[Свети Пио]] — капуцински [[Католици|католички]] [[свештеник]] од [[Италија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1897]]&nbsp; |[[Џејмс Тани]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1902]]&nbsp; |[[Стале Попов]] — македонски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Булент Аринч]] — турски [[политичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Петар Стојанов]] — претседател на [[Бугарија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Даниел Пасарела]] — аргентински [[фудбалер]] и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Гаетано Ширеја]] — италијански [[фудбалер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Едер (бразилски фудбалер)|Едер]] — бразилски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Пол Велер]] — англиски [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[Џем (рок група)|Џем]] (''The Jam''). |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Тите]] — бразилски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Рисима Рисимкин]] — македонска [[Балет|балерина]] и [[кореограф]]. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Тахир Синани]] — поранешен член на [[ОНА]]. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Фехим Хусковиќ]] — македонски академски сликар. |- |valign="top" align="right"|[[1976]]&nbsp; |[[Сандра Насиќ]] — германска пејачка, вокалистка на групата [[Гуано Ејпс]] (''Guano Apes''). |- |valign="top" align="right"|[[1979]]&nbsp; |[[Карлос Боканегра]] — американски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Камил Штох]] — полски скокач со [[Скијачки скокови|скии]]. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Павел Атман]] — руски [[ракомет]]ар. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Ијан Станард]] — британски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1999]]&nbsp; |[[Ибраима Конате]] — француски фудбалер. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|25 мај]] </noinclude> rj9b3wzoxdiq9aglt6r3ivzhx673hdq 0 42060 5300156 4355556 2024-12-03T20:49:31Z ГП 23995 дополнување 5300156 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1598]]&nbsp; |[[Валаам (охридски архиепископ)|Валаам]] — [[охридски архиепископ]]. |- |valign="top" align="right"|[[1787]]&nbsp; |[[Леополд Моцарт]] — австриски [[класицизам|класицистички]] композитор. |- |valign="top" align="right"|[[1805]]&nbsp; |[[Лујџи Бокерини]] — италијански [[композитор]] и [[виолончелист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Алфред Адлер]] — австриски лекар и [[Психологија|психолог]]. |- |valign="top" align="right"|[[1975]]&nbsp; |[[Езард Чарлс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Џорџо Манганели]] — италијански [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Вилхелм Вагенфелд]] — германски индустриски [[дизајн]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Исак Сион]] — учесник во [[НОБ]]. |- |valign="top" align="right"|[[2018]]&nbsp; |[[Стеван Хорват]] — српски и југословенски [[Борење (грчко-римски стил)|борач во грчко-римски стил]]. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|28 мај]] </noinclude> fzmdk6ex7pazzvgvnkk2sv72jtthnxz 0 44614 5300329 5183458 2024-12-04T10:26:55Z Damjanc 1206 Освежување на информациите согласно моменталниот статус на федерација. 5300329 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонска аикидо федерација - Аикикаи Македонија |image = Logo aikikai macedonia.jpg |image_border = |size = |caption = Лого на МАФ |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МАФ - Аикикаи Македонија |motto = |formation = 2006 г. |extinction = |type = |status = |purpose = Промоција и развој на боречката вештина аикидо во Р Македонија |headquarters = |location = Скопје, Македонија |region_served = |membership = клупско |language = |leader_title = |leader_name = |main_organ = Генерално собрание |parent_organization = |affiliations = Светски центар за аикидо - Аикикаи фондација во Токио, Јапонија |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.aikido.mk www.aikido.mk] |remarks = }} '''Македонска аикидо федерација - Аикикаи Македонија''' е организација која обединува здруженија на граѓани (клубови) чија дејност е [[аикидо]]. Целта ѝ е изучување на аикидото во неговата изворна форма, според начелата поставени од основачот Морихеи Уешиба и според стандардите на Аикикаи Фондацијата од Токио, Јапонија. Основана е во 2006 година. == Административен статус == МАФ е регистрирано правно лице согласно Законот за здруженија и фондации во Република Македонија со седиште во Скопје. Територијата на дејствување е целата територија на републиката. Федерацијата ја претставува нејзиниот претседател, а главното одлучувачко тело е нејзиното собрание кое е сочинето од претставниците на поединечните клубови-членки.<ref>[http://aikikai.org.mk/images/stories/MAF-AM%20STATUT.pdf Статут на Македонската аикидо федерација - Аикикаи Македонија]</ref> == Името на федерацијата == Јапонскиот збор „Аикикаи“, во името на федерацијата, во превод значи „Организација за АИКИ“ или поточно: „Организација за хармонизација на енергија“. Истиот е преземен од името на матичната организација за аикидо во Токио, Јапонија, која го носи името „Аикикаи фондација - Светско седиште на аикидото“ (Aikikai Foundation - Aikido world headquarters). == Цели == Целите на МАФ се обезбедување на високи стандарди за практикување на вештината Аикидо, и нејзина промоција во Македонија и во светот. == Меѓународен статус == Македонската аикидо федерација - Аикикаи Македонија, доби полно Признавање од Аикикаи фодацијата во Токио во 2020 година. Со ова признавање, МАФ-АМ се стекна со право да одржува испити за мајсторки (ДАН) степени со своја техничка комисија, која овие испити ги пријавува во Аикикаи фондацијата и од таму се издаваат соодветните дипломи кои важат во целиот свет. Македонската аикидо федерација - Аикикаи Македонија, според својот статут и техничките правила, издава сертификати за право на подучување аикидо на лица кои ги исполнуваат условите наведни во техничките правила. Сертификатите важат во рамките на федерацијата. Од 2020 година МАФ-АМ, преку Националната аикидо спортска асоцијација, посредно е полноправна членка и на Меѓународната аикидо федерација (IAF). == Клубови членки == * [http://www.henbo.com.mk/ Аикидо клуб Хенбо - Скопје, Центар] * [http://ikeda.aikikai.org.mk/ Аикидо клуб Икеда - Скопје, Центар] * [http://zanshin.aikikai.org.mk/ Аикидо клуб Заншин - Куманово] *Аикидо клуб Бушидо - Велес *[http://heishi.aikikai.org.mk/ Аикидо клуб Хеиши - Скопје] *[https://tenshinkan.weebly.com/ Аикидо клуб Теншинкан-доџо - Скопје] *Аикидо клуб Мушин - Охрид *Аикидо клуб Варна - Варна (Бугарија) *Аикидо клуб Икеда - Твер (Русија) == Надворешни врски == * [http://www.aikido.mk Официјалното мрежно место на Аикикаи Македонија] == Извори == {{наводи}} [[Категорија:Боречки вештини]] eoxq7q83gfyxsndrlx92aromhq02bg0 0 44894 5300279 5079049 2024-12-04T03:48:59Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Rotermann_Quarter.jpg|Rotermann_Quarter.jpg]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Krd|Krd]] поради: [[:c:Commons:Deletion requests/File:Rotermann Quarter.jpg|]]. 5300279 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за град | тип = | име = Талин | официјално име = Град Талин | изворно име = Tallinn | изворно име2 = | друго име1 = | друго име2 = | друго име3 = | слика = Old town of Tallinn 06-03-2012.jpg | сл-големина = | опис = Стариот дел на Талин | знаме = Flag of Tallinn.svg | знаме-големина = | знаме-врска = | грб = Tallinn greater coatofarms.png | грб-големина = | грб-врска = | локација = Tallinn location.png | лок-големина = | лок-коментар = Местоположба на општината Талин во [[Естонија]] | lat_dir = N | lat_deg = 59 | lat_min = 26 | lat_sec = | lon_dir = E | lon_deg = 24 | lon_min = 45 | lon_sec = | временска зона = [[Источноевропско време|EET]] +2 | вз-лето = [[Источноевропско летно време|EEST]] +3 | прекар = | прекар изворно = | прекар2 = | прекар2 изворно = | прекар3 = | прекар3 изворно = | прекар4 = | прекар4 изворно = | мото = | мото изворно = | доселување = | основан од = | основан во = 1154 | старо име1 = | старо име2 = | старо име3 = | старо име4 = | авто = | празник датум = | празник име = | поштенски код = | повикувачки број = | официјална страница = [http://www.tallinn.ee/eng www.tallinn.ee] | земја = {{знамеикона|Естонија}} [[Естонија]] | поделба-тип1 = [[Области во Естонија|Област]] | поделба-име1 = [[Харју]] | поделба-тип2 = | поделба-име2 = | поделба-тип3 = | поделба-име3 = | поделба-тип4 = | поделба-име4 = | општини = | административна распределба = | населби = | градоначалник = [[Едгар Сависаар]] | власт-тип1 = | власт-име1 = | власт-тип2 = | власт-име2 = | партија = | површина = 159,2 | копно = | вода = | паркови = | надморска височина = | клима = | население = 400&nbsp;911 | година на попис1 = 2007 | мажи = | жени = | високо = | средно = | основно = | неписмени = | густина на население = 2506,9 | година на попис2 = 2007 | етнички групи = }} '''Талин''' ({{lang-et|Tallinn}}) — главен град и најголем град во [[Естонија]]. Градот се наоѓа на северниот брег на земјата, на брегот на [[Фински Залив|Финскиот Залив]], 80 километри јужно од [[Хелсинки]], источно од [[Стокхолм]] и западно од [[Санкт Петербург]]. Од [[13 век]] до [[1918]] година (и за краток период од нацистичката окупација на Естонија 1941-1944), градот бил познат како Ревал. Талин зафаќа површина од 159,2&nbsp;км² и има население од 443.268 жители. Околу 32% од вкупното население на Естонија живее во Талин. Талин бил основан во [[1248]] година, но најстарите човечки населби биле пронајдени пред повеќе од 5.000 години, кое го прави еден од најстарите главни градови на [[Северна Европа]]. Поради својата стратешка локација, градот станал голем трговски центар, особено од 14 до 16 век, кога се здобил со важност како дел од [[Ханза]]. Стариот град во Талин е еден од најдобро зачуваните средновековни градови во [[Европа]] и од страна на [[УНЕСКО]] е вклучен во [[Список на светско наследство во Европа|Списокот на светско наследство во Европа]]. Талин е главен политички, финансиски, културен и образовен центар на Естонија. Честопати градот се нарекува [[Силициумска Долина]] на Европа, со најголем број по жител стартап корисници во Европа и е родно место на голем број меѓународни компании, вклучувајќи го [[Skype]] и Центарот за сајбер одбрана на НАТО. Тој е рангиран како глобален град и се наоѓа на списокот меѓу најдобрите 10 дигитални градови во светот. Градот бил европска престолнина на културата за [[2011]] година, заедно со [[Турку]] во [[Финска]]. == Имиња == Во [[1154]] година градот се викал Куври, Калаван или Коливан според светската мапа изработена од страна на Алморавиди|алморавидскиот арапски картограф Мухамед ал-Идриси, кој го опишал градот како „еден мал град, како еден голем замок„ меѓу градовите Астланда. Се смета дека Куври може да се однесува на градот врз кој бил изграден денешен Талин. Во источните словенски хроники, градот бил познат како Коливан, и се смета дека името потекнува од естонскиот митски јунак Калев. До 13 век, Скандинавците и Хенри Латвиски градот го нарекувале Линданиза или Линданисе на дански јазик, Линданас на шведски јазик и Леденетс на старословенски. Според некои поетски предлози, ова име било изведено од Линда, митската сопруга на Калев и мајката на Калевипоег. == Историја == {{Светско наследство | WHS = Стариот дел на градот | Image = [[File:Reval-8371.jpg|200px|The historical Old Town]] | State Party = Естонија | Type = Културно | Criteria = ii, iv | ID = 822bis | Region = [[Список на светско и културно наследство на Европа|Европа]] | Year = 1997 | Session = 21-во | Link = http://whc.unesco.org/en/list/822 }} Првите траги од населба биле пронајдени при археолошките иакопувања во центарот на градот и истите артефакти датираат пред околу 5.000 години. Исто така биле пронајдени и керамички садови од околу 3000 п.н.е<ref>{{наведени вести |first=Askur |last=Alas |language=et |title=The mystery of Tallinn's Central Square |url=http://www.ekspress.ee/2008/10/29/eesti-uudised/5040-vabaduse-platsi-mysteerium-kuhu-kadus-kaks-sajandit-ajalugu |publisher=EE |accessdate=29 October 2008 |archive-date=2008-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081105044712/http://www.ekspress.ee/2008/10/29/eesti-uudised/5040-vabaduse-platsi-mysteerium-kuhu-kadus-kaks-sajandit-ajalugu |url-status=dead }}</ref>. Првата тврдина во Талин била изградена во околу 1050 година на ридот [[Томпеја]]<ref name="TUE">{{Наведена книга |title=Toward an Understanding of Europe |last=Ertl |first=Alan |year=2008 |publisher=Universal-Publishers |isbn=978-1-59942-983-0 |page=381 |url=https://books.google.com/books?id=X9PGRaZt-zcC&pg=PA381 }}</ref>. Како важна порта за трговија помеѓу [[Русија]] и [[Скандинавија]], градот станал цел за освојување на Тевтонските витези и Кралството Данска во текот на периодот на Северните крстоносни војни во почетокот на [[13 век]], кога христијанството било насилно наметнато на месното население. Данската власт во Талин и Северна Естонија започнала во 1219 година. Во 1285, градот, тогаш познат како Ревал, станал дел од [[Ханза]], трговска и воена алијанса на германските градови во [[Северна Европа]]. Во 1346 година Ревал, заедно со целиот северен дел на Естонија бил даден на Тевтонскиот ред. Во средниот век градот имал стратешка положба бидејќи се наоѓал на крстопатот на трговска размена меѓу Западна и Северна Европа и Русија. Градот, со население од 8.000, бил многу добро опколен со градски ѕидини и 66 одбрани кули. Со почетокот на [[Протестантска реформација|протестантската реформација]], германското влијание станало уште посилно и голем дел од населението го прифатило [[Лутеранство]]то. Во [[1561]] година, Ревал паднал под политичко влијание на Шведска. За време на [[Голема северна војна|Големата северна војна]], градот бил погоден од чума. Во [[1710]] година [[Естонија]] и [[Ливонија]] биле освоени од [[Русија]], но институциите на локалната самоуправа ја задржуиле својата културна и економска автономија во рамките на [[Царска Русија]] како Гувернија Естонија. Во текот на 19 век, градот започнал да се индустријализира, и пристаништето добило голема важност. На [[24 февруари]] [[1918]] година, [[Декларација за независнот на Естонија|Декларацијата за независнот на Естонија]] била прогласена во Талин. На [[2 февруари]] [[1920]] година, Русија ја признала независноста на Естонија според [[Тартски договор (Русија-Естонија)|Тартскиот договор]]. По [[Втората светска војна]], Естонија пристапила кон [[Советскиот Сојуз]] (СССР) во [[1940]] година, а подоцна била окупирана од [[Нацистичка Германија]] од [[1941]] до [[1944]] година. По повлекувањето на Нацистите во [[1944]] година, била основана Естонската ССР, во рамките на СССР, додека Талин станал нејзиниот главен град. За време на [[Летни олимписки игри 1980|Летните олимписки игри]] во [[1980]] година, натпреварите по едрење биле одржани во Талин. Во август [[1991]] година била прогласена независноста на [[Естонија]], по пропаѓањето на [[Советскиот Сојуз]]. {{Wide image|Toompea loss 2014.jpg|500px|[[Замок Томпеја]]}} == Географија == Талин се наоѓа на јужниот брег на [[Фински Залив|Финскиот Залив]], во северозападниот дел на Естонија. Најголемото езеро во Талин е езеро Улемисте (9.44&nbsp;км²). Езерото е главен извор на вода за пиење во градот. Езеро Харку е второто по големина езеро во рамките на границите на Талин и неговата површина е 1,6 квадратни километри. Талин не лежи на голема река. Единствената значајна река во Талин е реката Пирита во истоимената област. Историски гледано, малата река Харјапеја од езерото Улемисте течела низ градот и се вливала во морето, но реката била пренасочена за отпадни води во [[1930]] година и оттогаш целосно исчезнала од градскиот пејзаж. Највисоката точка во Талин, на 64 метри над нивото на морето, се наоѓа во Хилу, во југозападниот дел на градот. Должината на брегот е 46 километри. == Клима == Талин има влажна континентална клима со топли, благи лета и студени, снежни зими<ref name=Peel>{{Наведено списание | author=Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. | year=2007 | title= Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification | journal=Hydrol. Earth Syst. Sci. | volume=11 | issue=5 | pages=1633–1644 |doi=10.5194/hess-11-1633-2007 | url=http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf | issn = 1027-5606}}</ref>. Зимите се ладни, но лесни за нејзината надморска височина, што се должи на крајбрежната негова местоположба. Просечната температура во февруари, најстудениот месец, е -4.3&nbsp;°C. Во текот на зимските месеци, температурите имаат тенденција да се ниски со кое доаѓа до појава на мраз<ref name="pogoda">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pogodaiklimat.ru/climate2/26038.htm |title=Погода и Климат – Климат Таллина |publisher=Pogoda.ru.net |accessdate=25 September 2016}}</ref>, но понекогаш температурата достигнува и над 5&nbsp;°C, додека во најладниот период температурата достигнува до -18&nbsp;°C<ref name = weatherbase>{{Наведена мрежна страница |url = http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=83062&units= | title = Weatherbase: Historical Weather for Tallinn, Estonia | publisher = Weatherbase | accessdate = 11 March 2013}}</ref>. Зимите се облачни и се одликуваат со ниски количини на сонце, кои се движат од само 0,5 часа на сонце дневно во декември на 4,1 часа во март<ref name="HKO">{{Наведена мрежна страница | url = http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/europe/n_europe/tallinn_e.htm | title = Climatological Information for Tallinn, Estonia | publisher = Hong Kong Observatory | accessdate = 13 March 2013 | archive-date = 2014-10-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141027173851/http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/europe/n_europe/tallinn_e.htm | url-status = dead }}</ref>. Денот на зимската краткодневица трае само 6 часа<ref name = TAD1>{{Наведена мрежна страница |url = http://www.timeanddate.com/worldclock/astronomy.html?n=242&month=12&year=2012&obj=sun&afl=-11&day=1 | title = Sunrise and Sunset in Tallinn | publisher = Time and Date | accessdate = 11 March 2013}}</ref>. Пролетта започнува во студено време, со ниски температури вообичаени во март и април, но постепено станува потопло кон крајот на мај, кога просечната дневна температура е 15.2&nbsp;°C, додека ноќните температури се со просек од -1,0 до 5,2&nbsp;°C од март до мај. Снежните врнежи се честа појава во март и може да се случат и во април<ref name= pogoda/>. Летата се благи со дневни температури околу 19 до 21&nbsp;°C и ноќни температури во просек помеѓу 9,6 - 12,7&nbsp;°C во периодот од јуни до август. Најтопол месец е обично јули, со просек од 17.2&nbsp;°C. Периоди на топло време се ретки во текот на летните месеци, при што има само 31 денови во годината каде температурата достигнува или надминува 21,0&nbsp;°C.<ref name= weatherbase/>. Во текот на летото е делумно облачно и деновите се движат во просек од 7,4 часа во август на 10,1 часа во јуни иако врнежите се повисоки во текот на овие месеци<ref name= pogoda/>. Во Талин наврнуваат 618 милиметри врнежи годишно, кои се рамномерно распоредени во текот на годината, иако месеците март и април се најсушните месеци, во просек околу 30 милиметри, додека јули и август се највлажните месеци со 74 милиметри на врнежи. Просечната влажност на воздухот е 81%. {{Weather box |location = Талин (1981–2010) | metric first = yes |single line = Y |Jan record high C = 9.2 |Feb record high C = 10.2 |Mar record high C = 15.9 |Apr record high C = 27.2 |May record high C = 29.4 |Jun record high C = 30.7 |Jul record high C = 34.3 |Aug record high C = 34.2 |Sep record high C = 28.0 |Oct record high C = 21.8 |Nov record high C = 12.1 |Dec record high C = 10.7 |year record high C = 34.3 |Jan high C = -1.0 |Feb high C = -1.6 |Mar high C = 2.3 |Apr high C = 9.2 |May high C = 15.3 |Jun high C = 18.9 |Jul high C = 21.9 |Aug high C = 20.4 |Sep high C = 15.2 |Oct high C = 9.5 |Nov high C = 3.5 |Dec high C = 0.4 |year high C = 9.5 |Jan mean C = -3.3 |Feb mean C = -4.3 |Mar mean C = -1.0 |Apr mean C = 4.5 |May mean C = 10.1 |Jun mean C = 14.1 |Jul mean C = 17.2 |Aug mean C = 16.0 |Sep mean C = 11.3 |Oct mean C = 6.5 |Nov mean C = 1.3 |Dec mean C = -1.9 |year mean C = 5.9 |Jan low C = -5.9 |Feb low C = -7.1 |Mar low C = -4.1 |Apr low C = 0.6 |May low C = 5.2 |Jun low C = 9.5 |Jul low C = 12.7 |Aug low C = 12.0 |Sep low C = 7.6 |Oct low C = 3.8 |Nov low C = -0.9 |Dec low C = -4.3 |year low C = 2.4 |Jan record low C = -31.4 |Feb record low C = -28.7 |Mar record low C = -24.5 |Apr record low C = -12.0 |May record low C = -5.0 |Jun record low C = 0.0 |Jul record low C = 4.0 |Aug record low C = 2.4 |Sep record low C = -4.1 |Oct record low C = -10.5 |Nov record low C = -18.8 |Dec record low C = -24.3 |year record low C = -31.4 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm = 56 |Feb precipitation mm = 36 |Mar precipitation mm = 37 |Apr precipitation mm = 32 |May precipitation mm = 36 |Jun precipitation mm = 64 |Jul precipitation mm = 84 |Aug precipitation mm = 86 |Sep precipitation mm = 67 |Oct precipitation mm = 78 |Nov precipitation mm = 70 |Dec precipitation mm = 57 |year precipitation mm = 704 |Jan humidity = 88 |Feb humidity = 85 |Mar humidity = 81 |Apr humidity = 73 |May humidity = 69 |Jun humidity = 74 |Jul humidity = 76 |Aug humidity = 79 |Sep humidity = 82 |Oct humidity = 85 |Nov humidity = 88 |Dec humidity = 88 |year humidity = 81 |Jan rain days = 10 |Feb rain days = 8 |Mar rain days = 9 |Apr rain days = 12 |May rain days = 11 |Jun rain days = 13 |Jul rain days = 13 |Aug rain days = 14 |Sep rain days = 17 |Oct rain days = 18 |Nov rain days = 16 |Dec rain days = 12 |year rain days = 153 |Jan snow days = 19 |Feb snow days = 18 |Mar snow days = 13 |Apr snow days = 5 |May snow days = 0.4 |Jun snow days = 0 |Jul snow days = 0 |Aug snow days = 0.1 |Sep snow days = 0.1 |Oct snow days = 2 |Nov snow days = 11 |Dec snow days = 18 |year snow days = 87 |Jan sun = 25.0 |Feb sun = 55.7 |Mar sun = 129.3 |Apr sun = 202.8 |May sun = 292.9 |Jun sun = 285.7 |Jul sun = 307.4 |Aug sun = 240.7 |Sep sun = 151.5 |Oct sun = 87.4 |Nov sun = 28.6 |Dec sun = 18.8 |year sun = 1825.8 |source 1 = Estonian Weather Service<ref name=temp> {{Наведена мрежна страница | url = http://www.ilmateenistus.ee/kliima/kliimanormid/ohutemperatuur/?lang=en | title = Climate normals-Temperature | publisher = Estonian Weather Service | accessdate = 24 September 2016}}</ref><ref name=precip> {{Наведена мрежна страница | url = http://www.ilmateenistus.ee/kliima/kliimanormid/sademed/?lang=en | title = Climate normals-Precipitation | publisher = Estonian Weather Service | accessdate = 24 September 2016}}</ref><ref name=humidity> {{Наведена мрежна страница | url = http://www.ilmateenistus.ee/kliima/kliimanormid/ohuniiskus/?lang=en | title = Climate normals-Humidity | publisher = Estonian Weather Service | accessdate = 24 September 2016}}</ref><ref name=sun> {{Наведена мрежна страница | url = http://www.ilmateenistus.ee/kliima/kliimanormid/paikesepaiste-kestus/?lang=en | title = Climate normals-Sunshine | publisher = Estonian Weather Service | accessdate = 24 September 2016}}</ref> |source 2 = Pogoda.ru.net (rainy and snowy days)<ref name="pogoda"/> }} == Реони == За потребите на локалната самоуправа, Талин е поделен на 8 административни области. Управите на округот се градски установи кои ги исполнуваат, на територијата на нивната област, функциите кои им се доделени со закон од страна уставот. {| style="float:right; margin-left:5px; margin-right:0;" class="wikitable" |- !Регион !Население<br>(2016)<ref name="registered_population"/> !Area<ref>{{Наведена книга|author=Tallinn City Government|title=Statistical Yearbook of Tallinn 2016|publisher=Tallinn City Office|location=Tallinn|year=2016|page=35/194|url=http://www.tallinn.ee/est/Tallinn-arvudes-2016.pdf|format=PDF|access-date=September 10, 2016|archive-date=2017-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20170213134111/http://www.tallinn.ee/est/Tallinn-arvudes-2016.pdf|url-status=dead}}</ref> !Густина |- | 1. [[Харберсти]] || align=right | {{formatnum:44516}} || align=right | {{convert|22.26|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|44516|22.26|km2|sqmi|prec=1}} |- | 2. [[Кесклин]] (центар) || align=right | {{formatnum:60848}} || align=right | {{convert|30.56|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|60848|30.56|km2|sqmi|prec=1}} |- | 3. [[Кристине]] || align=right | {{formatnum:32746}} || align=right | {{convert|7.84|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|32746|7.84|km2|sqmi|prec=1}} |- | 4. [[Ласнамае]] || align=right | {{formatnum:119237}} || align=right | {{convert|27.47|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|119237|27.47|km2|sqmi|prec=1}} |- | 5. [[Мустамае]] || align=right | {{formatnum:67506}} || align=right | {{convert|8.09|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|67506|8.09|km2|sqmi|prec=1}} |- | 6. [[Номе]] || align=right | {{formatnum:39371}} || align=right | {{convert|29.17|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|39371|29.17|km2|sqmi|prec=1}} |- | 7. [[Пирита]] || align=right | {{formatnum:18203}} || align=right | {{convert|18.73|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|18203|18.73|km2|sqmi|prec=1}} |- | 8. [[Põhja-Tallinn]] || align=right | {{formatnum:59534}} || align=right | {{convert|15.9|км²|1|abbr=on}} || align=right | {{Pop density|59534|15.9|km2|sqmi|prec=1}} |} == Архитектура == == Демографија == {| class="infobox" | style="float:right;" |colspan="2"|'''Largest ethnic minority groups'''<ref name="pub.stat.ee">http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/varval.asp?ma=PO0222&ti=POPULATION+BY+SEX%2C+ETHNIC+NATIONALITY+AND+COUNTY%2C+1+JANUARY&path=../I_Databas/Population/01Population_indicators_and_composition/04Population_figure_and_composition/&lang=1</ref> |- ! Етничка група|| Население(2015) || % |- |Руси|| 151,122 || 36.52 |- |Останати: || 36,883 || 8.91 |- |Украинци|| 11,794 || 2.85 |- |Белоруси|| 6,173 || 1.49 |- |Финци|| 2,071 || 0.50 |- |Евреи|| 1,510 || 0.36 |- |Татари|| 1,045 || 0.25 |- |Литванци|| 827 || 0.20 |- |Летонци|| 662 || 0.16 |- |Германци|| 518 || 0.13 |} Според податоци од [[1 јуни]] [[2016]] година, населението на градот е 440.950 жители<ref name="registered_population">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tallinn.ee/Tallinna-elanike-arv|title=Tallinna elanike arv|title=Number of Tallinn residents|publisher=Tallinn city government|date=1 June 2016|accessdate=14 June 2016|language=et}}</ref>. Етничките Естонци сочинуваат околу 55% од населението, додека Русите сочинуваат околу 37% од населението<ref>{{Наведена книга |author=Eurostat |title=Regions: Statistical yearbook 2004 |publisher=Office for Official Publications of the European Communities |location=Luxembourg |year=2004 |page=115/135 |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-AF-04-001/EN/KS-AF-04-001-EN.PDF |authorlink=Eurostat |access-date=2016-10-26 |archive-date=2010-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100529200628/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-AF-04-001/EN/KS-AF-04-001-EN.PDF |url-status=dead }}</ref>. Службен јазик на Талин е [[естонски јазик]]. Во 2011 година, 206.490 (50,1%) го зборувале естонскиот како мајчин јазик и 192.199 (46,7%) зборувале руски како мајчин јазик. Во останатите говорни јазици спаѓаат украински, белоруски и фински<ref name="Tallinn_City_Council">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tallinn.ee/est/g2677s56143|title=Tallinn arvudes / Statistical Yearbook of Tallinn|last=|first=|date=3 August 2011|work=|publisher=Tallinn City Council|language=et, en|format=PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20120521185751/http://www.tallinn.ee/est/g2677s56143|archive-date=2012-05-21|dead-url=|accessdate=1 April 2012|url-status=dead}}</ref>. {| class="wikitable" | style="font-size: 86%;" ! Година||1372||1772||1816||1834||1851||1881||1897||1925||1959||1989||2000||2005||2015||2016 |- ! Население |3,250||6,954||12,000||15,300||24,000||45,900||58,800||119,800||283,071||478,974||400,378||401,694||438,569||443,268 |} {{среди}} == Стопанство == [[File:Tallinn-Tornimae.jpg|thumb|Бизнис регион Торнимае]] Талин e најголемиот финансиски и бизнис центар во Естонија. Во градот постојат компании од најразлични индустрии, особено во областа на информатичката технологија, туризмот и логистика<ref>{{наведени вести |last=Edwards |first=Anna |date=4 April 2013 |title=World's seven smartest cities named as they vie for title of Intelligent Community of the Year|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-2303962/Most-intelligent-cities-Worlds-seven-smartest-cities-named-vie-title-Intelligent-Community-Year.html |newspaper=Daily Mail |accessdate= 5 November 2013 }}</ref>. ''Daily Mail'' градот Талин го наречел како еден од седумте најпаметни градови во светот. Во моментов, повеќе од половина [[БДП]] на [[Естонија]] се создава во Талин<ref name="BBN">{{Наведена мрежна страница|author=Kaja Koovit |url=http://www.balticbusinessnews.com/?PublicationId=f47e445a-e234-432f-b7b0-137ca0bff47d |title=Half of Estonian GDP is created in Tallinn |publisher=Balticbusinessnews.com |accessdate=20 May 2012}}</ref>. Во [[2008]] година, БДП по глава на жител од Талин изнесувал 172% од просекот на естонскиот<ref name="Statistics">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.stat.ee/dokumendid/30210 |title=Half of the gross domestic product of Estonia is created in Tallinn|publisher= Estonian Statistics Office |accessdate=20 May 2012}}</ref>. === Информатичка технологија === Талин е еден од најголемите центри на информатичката технологија во светот. Во [[2005]] година [[''The New York Times'']] го нарекол градот како [[Силициумска Долина]] на [[Европа]], со најголем број по жител стартап корисници во [[Европа]]<ref>Mark Ländler, [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F00614F935550C708DDDAB0994DD404482 "The Baltic Life: Hot Technology for Chilly Streets"], ''[[The New York Times]]'', 13 December 2005.</ref>. Талин е родно место на голем број меѓународни компании, вклучувајќи го [[Skype]] и Центарот за сајбер одбрана на НАТО. Мобилниот оператор ''[[Telia Company]]'' и компанијата ''[[Kuehne + Nagel]]'' имаат седиште во градот. ===Туризам=== Талин годишно го посетуваат повеќе од 1,5 милиони туристи<ref>{{наведени вести |title=Tallinna külastas mullu taas rekordarv turiste |url=http://www.pealinn.ee/?pid=136&nid=10600&lang=5 | work = Pealinn | language = et | date = 14 January 2013 | accessdate=5 November 2013}}</ref>, бројка која постојано се зголемува во текот на изминатата деценија. Стариот град Талин е вклучен во [[Светско наследство на УНЕСКО|Светското наследство]] на [[УНЕСКО]] и претставува главна туристичка атракција. [[Пристаниште Ленусадам|Пристаништето Ленусадам]], [[Естонски поморски музеј|Естонскиот поморски музеј]], [[Талинска зоолошка градина|Талинската зоолошка градина]] и [[Кадриорг|паркот Кадриорг]] се исто така едни од најпосетуваните места. Поголемиот дел од посетителите доаѓаат од [[Европа]], иако Талин сè повеќе и повеќе се посетува од туристи од [[Русија]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.e24.ee/1334792/tallinnas-suureneb-vene-ja-aasia-turistide-arv|title=Tallinnas suureneb Vene ja Aasia turistide arv|last=Arumäe|first=Liisu|newspaper=E24 Majandus|date=9 August 2013|accessdate=5 November 2013|language=et|archive-date=2016-09-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160919173901/http://www.e24.ee/1334792/tallinnas-suureneb-vene-ja-aasia-turistide-arv|url-status=dead}}</ref>. Пристиништето Ванасадам е едно од најпрометните одредишта за крстарење на [[Балтичко Море]], кое превезело повеќе од 520.000 патници во 2013 година<ref>{{наведени вести |title= Tänavune kruiisihooaeg tõi Tallinna esmakordselt üle poole miljoni reisija |url= http://www.ts.ee/uudised?art=383 |publisher= Port of Tallinn |date= 11 October 2013 | accessdate= 5 November 2013 |language=et}}</ref>. ===Енергија=== Енергетската компанија [[Eesti Energia]]<ref> {{Наведено списание | publisher = European Academies Science Advisory Council | url = http://www.easac.org/fileadmin/PDF_s/reports_statements/Study.pdf | title = A study on the EU oil shale industry viewed in the light of the Estonian experience. A report by EASAC to the Committee on Industry, Research and Energy of the European Parliament | last1 = Francu | first1 = Juraj | last2 = Harvie | first2 = Barbra | last3 = Laenen | first3 = Ben | last4 = Siirde | first4 = Andres | last5 = Veiderma | first5 = Mihkel | pages = 12–13; 18–19; 23–24; 28 | format = PDF | date = May 2007 | accessdate = 2 August 2015}}</ref>, операторот за пренос на електрична енергија [[Elering]], компанијата за гас [[Eesti GaAs]] и енергетската холдинг компанија [[Alexela Group]] имаат седиште во градот. [[Nord Pool Spot]], најголемиот пазар за електрична енергија во светот, исто така има седиште во Талин. ===Финансии=== Талин е финансиски центар на Естонија и голем економски центар во скандинавскиот регион. Многу големи банки, како [[SEB]], [[Swedbank]], [[Nordea]], [[DNB]], имаат канцеларии во Талин. Талинската берза е единствената од таков вид во Естонија. === Производствен сектор === Индустријата во Талина вклучува производство и изградба на бродови, машиноградбата, металопреработувачката индустрија, електроника и текстил. Градот привлекува голем број на шопинг туристи од земјите во регионот. == Образование == [[Слика:Tallinn University of Technology.png|thumb|225px|Технолошки универзитет]] [[Слика:Kadrioru loss,.jpg|thumb|225px|Музеј на естонската уметност]] Институции на високото образование и наука се: * Естонска академија на науките * Естонска академија на музиката и театарот * Естонска бизнис школа * Естонска Поморска академија * Инстититут за теологија при Естонската Евангелско-Лутеранска црква * Национален институт за хемија, физика и биофизика * Универзитет Талин * Технолошки универзитет == Култура == ===Музеи=== Талин е дом на повеќе од 60 музеи и галерии<ref>{{Наведена мрежна страница | url = https://www.visittallinn.ee/eng/visitor/see-do/sightseeing?field_427=all | title = Tallinn Sightseeing, Museums & Attractions | last = | first = | date = | website = Tallinn | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Повеќето од нив се наоѓаат во Кесклин, централна област на градот. Еден од најпосетуваните историски музеи во Талин е [[Естонски историски музеј|Естонскиот историски музеј]] кој се наоѓа во стариот дел на градот<ref>{{Наведена мрежна страница | url = http://www.ajaloomuuseum.ee/en/museum | title = ESTONIAN HISTORY MUSEUM | last = | first = | date = | website = Eesti Asaloomuuseum | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = | archive-date = 2016-05-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160505135531/http://www.ajaloomuuseum.ee/en/museum | url-status = dead }}</ref>. Музејот ја опфаќа историјата на Естонија од праисторијата, па сè до крајот на [[XX век]].<ref name="visittallinn.ee">{{Наведена мрежна страница | url = https://www.visittallinn.ee/eng/visitor/see-do/sightseeing/pid-174736/estonian-history-museum-great-guild-hall | title = Estonian History Museum - Great Guild Hall | last = | first = | date = | website = Tallinn | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. [[Естонски поморски музеј|Естонскиот поморски музеј]] дава детален преглед на поморското минатото на нацијата. Овој музеј исто така се наоѓа во стариот дел на градот, во кулата Маргарета која претставува дел од одбранбениот систем на стариот дел од градот<ref>{{Наведена мрежна страница | url = https://www.visittallinn.ee/eng/visitor/see-do/sightseeing/pid-174746/estonian-maritime-museum-fat-margaret-s-tower | title = Estonian Maritime Museum – Fat Margaret's Tower | last = | first = | date = | website = Tallinn | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Во стариот дел на градот се наоѓа и [[Талински градски музеј|Талинскиот градски музеј]], кој поседува документи од праисторијата до [[1991]] година, кога [[Естонија]] ја вратила својата независност<ref name="Tallinna Lunnamuuseum">{{Наведена мрежна страница | url = http://linnamuuseum.ee/test/en/ | title = Tallinna Lunnamuuseum | last = | first = | date = | website = Lunnamuuseum.ee | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Овој музеј поседува девет одделни филијали во градот<ref name="Tallinna Lunnamuuseum"/>. Музејот на фотографија се наоѓа веднаш зад градското собрание и се одликува со постојана поставка која опфаќа период од 100 години на фотографијата во Естонија.<ref>{{Наведена мрежна страница | url = http://linnamuuseum.ee/fotomuuseum/en/ | title = ABOUT THE MUSEUM | last = | first = | date = | website = http://linnamuuseum.ee | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. [[Музеј на окупацијата (Талин)|Музејот на окупацијата]] е уште еден историски музеј, кој се наоѓа во централниот дел на Талин. Музејот ја опфаќа 52-годишната историја на градот кога бил под власта на [[Советскиот Сојуз]] и [[Нацистичка Германија]]<ref>{{Наведена мрежна страница | url =https://www.visitestonia.com/en/museum-of-occupations | title = Museum of Occupations | last = | first = | date = | website = Visitestonia.com | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Музејот на КГБ се наоѓа на 23 спрат од хотелот Виру, и содржи документи, униформи на руски агенти на тајната служба<ref>{{Наведена мрежна страница | url = https://www.visittallinn.ee/eng/visitor/see-do/sightseeing/pid-177420/hotel-viru-and-kgb-museum | title = Hotel Viru & KGB Museum | last = | first = | date = | website = Visittallinn.ee | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Талин е исто така дом на две големи природонаучни музеи - Естонскиот музеј на природата и Естонскиот музеј на здравствената заштита. И двата музеи се наоѓаат во стариот дел на градот<ref>{{Наведена мрежна страница | url = https://www.visittallinn.ee/eng/visitor/see-do/sightseeing/pid-174748/estonian-museum-of-natural-history | title = Estonian Museum of Natural History | last = | first = | date = | website = Visittallinn.ee | publisher = | access-date = 23 August 2016 | quote = }}</ref>. Естонскиот музеј за природни науки се одликува со неколку сезонски и повремени тематски изложби, кои обрнуваат преглед на дивиот свет во Естонија и во целиот свет. Естонскиот музеј на здравствената заштита располага со постојани изложби за анатомија и здравствената заштита<ref>{{Наведена мрежна страница | url = http://www.visitestonia.com/en/estonian-health-care-museum | title = Estonian Health Care Museum | last = | first = | date = | website = Visitestonia.com | publisher = | access-date = 13 September 2016 | quote = }}</ref>. Музејот ги собира и го прикажува наследството поврзано со историјата на медицината во Естонија. Главниот град на Естонија е исто така дом на многу уметнички музеи и галерии. Естонскиот музеј на уметноста е најголем во земјата. Првично бил сместен во [[Палата Кадриорг|палатата Кадриорг]], но денеска се состои од четири филијали, и тоа: музеј на уметноста [[Музеј Куму (Талин)|Куму]], кој ја поседува најголемата збирка на современа и модерна уметност земјата и ја прикажува естонската уметност започнувајќи од почетокот на [[XVIII век]]<ref>{{Наведена мрежна страница | url = http://kumu.ekm.ee/en/kumu-art-lives-here/kumu-art-lives-here/ | title = Kumu - Art lives here! | last = | first = | date = | website = Kumu.ekm.ee | publisher = | access-date = 13 September 2016 | quote = | archive-date = 2017-04-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170425170719/http://kumu.ekm.ee/en/kumu-art-lives-here/kumu-art-lives-here/ | url-status = dead }}</ref>, музеј на уметноста Кадриорг во кој се наоѓаат колекции од [[Западна Европа]] и [[Русија]] во периодот од 16 до 20 век, со околу 9,000 уметнички дела<ref>{{Наведена мрежна страница | url = http://kadriorumuuseum.ekm.ee/en/about-the-museum/about-the-museum/ | title = About the museum | last = | first = | date = | website = Kadriorumuuseum.ekm.ee | publisher = | access-date = 13 September 2016 | quote = | archive-date = 2016-09-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160914154242/http://kadriorumuuseum.ekm.ee/en/about-the-museum/about-the-museum/ | url-status = dead }}</ref> , музеј на уметноста [[Музеј Микел (Талин)|Микел]] кој главно поседува колекција од западната уметнодѕ и музеј на уметноста Нигукусте, кој се наоѓа во поранешната [[Црква Свети никола (Талин)|црква Свети Никола]] која содржи збрирки од црковната уметност. ===Фестивали=== [[Естонски фестивал на песната|Естонскиот фестивал на песната]] или ''Laulupidu'' е еден од најголемите хорски настани во светот, на списокот на УНЕСКО како ремек-дело на усното и нематеријалното наследство на човештвото. Се одржува на секои пет години во јули на Талинскиот фестивал. Истовремено се одржува со Естонскиот фестивал на танцот. Заедничкиот хор е составен од повеќе од 30.000 пејачи. [[Талински филмски фестивал „Темни ноќи“|Талинскиот филмски фестивал „Темни ноќи“]] е филмски фестивал кој се одржува од [[1997]] година. Со повеќе од 250 играни филмови прикажани секоја година и над 77.500 присуства (2014) фестивалот е еден од најголемите во Северна Европа. Често Естонците се нарекуваар како „''Распеана нација''“. Естонците имаат една од најголемите збирки на народни песни во светот, со писмена евиденција од околу 133.000 народни песни. ===Кујна=== Традиционалната кујна на Талин е одраз на кулинарски традиции на Северна Естонија, улогата на градот како рибарско пристаниште, како и на германското влијание. Бројни кафулиња играат голема улога во општествениот живот на градот уште од 19 век. [[Марципан]]от во Талин има многу долга историја. Производството на марципан започнала во средниот век, кога градот бил дел од [[Ханза]]. Во [[1695]] година, марципанот бил споменат како лек под ознака ''Panis Martius'' на Талинската фармација. Модерната ера на марципанот во Талин започнала во [[1806]] година. Меѓу морските специјалитети на Талин, најголем симболичен пример е „''Vürtsikilu''“ - зачинета [[папалина]], кисела со специфичен збир на зачини вклучувајќи црн пипер, пимент и каранфил=. Традицијата на правење ''Vürtsikilu'' се претпоставува дека потекнува од периферијата на градот, кон крајот на 18 и почетокот на 19 век. Веќе во [[1826]] година талинските трговци извезувале речиси 40.000 лименки во [[Санкт Петербург]]. Друго национално јадење е „''Kiluvõileib''“ - традиционален 'ржен леб во отворен сендвич со тенок слој путер. == Сообраќај== ===Градски сообраќај=== [[Слика:Aeropuerto Internacional de Tallinn, Estonia, 2012-08-05, DD 04.JPG|thumb|225px|Аеродром]] [[Слика:Old City Harbour, Tallinn.jpg|thumb|225px|Пристаниште]] Градскиот превоз во градот се врши од страна на 64 автобуски линии, 4 трамвајски линии и 5 тролејбуски линии, опфаќајќи ги сите области на Талин. Во сообраќајот се користи билетен систем кој може да се купи од киосците, поштите или да се уплати билет преку мобилен телефон. Од 2013 година бил воведен бесплатен превоз за жителите на Талин. ===Воздушен сообраќај=== Аеродромот се наоѓа на околу 4 километри од градот. Постои директна автобуска линија помеѓу аеродромот и центарот на градот (автобус бр. 2). Најблиската железничка станица Улемисте е на само 1,5 километри од аеродромот. Изградба на нова делница на аеродромот започнала во 2007 година и била завршена во текот на летото 2008 година. ===Железнички сообраќај=== Преку железничкиот сообраќај, градот е поврзан со многу делови од Естонија, како и со [[Санкт Петербург]] во [[Русија]] и [[Рига]] во [[Летонија]]. Првата железничка пруга во градот била отворена во 1924 година. ===Воден сообраќај=== Во градот постојат неколку фериботски оператори кои го поврзуваат градот со [[Хелсинки]], [[Стокхолм]] и [[Санкт Петербург]]. == Збратимени градови== {|class="wikitable" |- valign="top" | *{{знамеикона|USA}} [[Анаполис]], [[САД]] *{{знамеикона|FRA}} [[Каркасон]], [[Франција]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.tallinn.ee/est/Solmiti-koostookokkulepe-Tallinna-Kesklinna-Valitsuse-ja-Carcassonne-i-linna-vahel |title=Sõlmiti koostöökokkulepe Tallinna Kesklinna Valitsuse ja Carcassonne’i linna vahel |author=[[Tallinn City Council]] |accessdate=15 February 2013 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304053947/http://www.tallinn.ee/est/Solmiti-koostookokkulepe-Tallinna-Kesklinna-Valitsuse-ja-Carcassonne-i-linna-vahel |url-status=dead }}</ref> *{{знамеикона|United Kingdom}} [[Дартфорд]], [[Обединето Кралство]]<ref>http://www.citypaper.lv/dartford_tallinn-s_twin_town/</ref> *{{знамеикона|BEL}} [[Гент]], [[Белгија]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://visit.gent.be/en/twin-towns?context=tourist |title=архивски примерок |accessdate=2016-10-26 |archive-date=2017-08-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170829165421/https://visit.gent.be/en/twin-towns?context=tourist |url-status=dead }}</ref> *{{знамеикона|SWE}} [[Гетеборг]], [[Шведска]] *{{знамеикона|NED}} [[Гронинген]], [[Холандија]]<ref name="Graz">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.graz.at/cms/beitrag/10045157/606819/ |title=Twin Towns – Graz Online – English Version |publisher=graz.at |accessdate=5 January 2010 |archive-date=2010-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100131044827/http://www.graz.at/cms/beitrag/10045157/606819 |url-status=dead }}</ref><ref name="Groningen">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.groningen.nl/functies/pagfunctie.cfm?parameter=1285|title=Groningen – Partner Cities|publisher=2008 Gemeente Groningen, Kreupelstraat 1,9712 HW Groningen|accessdate=8 December 2008|archive-date=2007-09-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20070926211207/http://www.groningen.nl/functies/pagfunctie.cfm?parameter=1285|url-status=dead}}</ref> || *{{знамеикона|PRC}} [[Хангџоу]], [[Кина]] *{{знамеикона|GER}} [[Кил]], [[Германија]] *{{знамеикона|FIN}} [[Котка]], [[Финска]] (1955)<ref name="Kotka twinnings">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kotka.fi/alltypes.asp?d_type=5&menu_id=2746&menupath=2746#aa2746|title=Kotka – International co-operation: Twin Cities|accessdate=22 October 2013|last=Hassinen|first=Raino|work=City of Kotka|archive-date=2017-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629023313/http://www.kotka.fi/alltypes.asp?d_type=5&menu_id=2746&menupath=2746#aa2746|url-status=dead}}</ref> *{{знамеикона|USA}} [[Лос Гатос]], [[САД]] *{{знамеикона|SWE}} [[Малме]], [[Шведска]]<ref name="Malmö twinning">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.malmo.se/Kommun--politik/Sa-arbetar-vi-med.../Omvarld/Internationellt-arbete/Vanorter.html|title=Vänorter|publisher=Malmö stad|language=sv|accessdate=6 November 2013|archive-date=2016-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20161223130358/http://malmo.se/Kommun--politik/Sa-arbetar-vi-med.../Omvarld/Internationellt-arbete/Vanorter.html|url-status=dead}}</ref> *{{знамеикона|RUS}} [[Москва]], [[Русија]] *{{знамеикона|USA}} [[Портланд]], [[САД]] || *{{знамеикона|LVA}} [[Рига]], [[Латвија]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |title=Twin cities of Riga |publisher=[[Riga City Council]] |accessdate=27 July 2009 |archive-date=2008-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081204021323/http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm |url-status=dead }}</ref> *{{знамеикона|RUS}} [[Санкт Петербург]], [[Русија]] *{{знамеикона|GER}} [[Шверин]], [[Германија]] *{{знамеикона|SWE}} [[Стокхолм]], [[Шведска]] *{{знамеикона|ITA}} [[Венеција]], [[Италија]] *{{знамеикона|LTU}} [[Вилнус]], [[Литванија]] |} == Наводи == {{наводи|3}} == Надворешни врски == *{{Wikivoyage-inline|Tallinn}} *{{Commons-inline|Tallinn}} * [http://www.tallinn.ee/eng The Website of the City of Tallinn] (official) * [http://360.tallinn.ee/pano/list/en/ Panoramas of Tallinn Old Town] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110701051706/http://360.tallinn.ee/pano/list/en/ |date=2011-07-01 }} * [http://3d.tallinn.ee/ 3D model of Tallinn Old Town] * [http://www.filmportal.de/en/video/die-baltische-hafenstadt-reval Historical footage of Tallinn, 1920], [[Filmportal|filmportal.de]] *{{dmoz|Regional/Europe/Estonia/Harjumaa/Tallinn/|Tallinn}} {{Главни градови на ЕУ}} {{Главни градови во Европа}} {{Европска престолнина на културата}} {{coor title dm|59|26|N|24|45|E|type:city|region:EE|page:http://mk.wikipedia.org/wiki/Талин}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Талин|*]] [[Категорија:Градови во Естонија]] [[Категорија:Пристанишни градови на Балтичкото Море]] [[Категорија:Европски престолнини на културата]] [[Категорија:Ханза]] azzjchlsflsknp3xgygjbn4d9l0sc33 0 46581 5300102 4400273 2024-12-03T20:22:53Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Блаже Коневски" (појаснување)]] на [[ОУ „Блаже Коневски“]] 4400273 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ "Блаже Коневски" - Аеродром]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Велес]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Прилеп]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Скудриње]] 9wnh756colj44q2hzgxtnz3hnolclg6 5300106 5300102 2024-12-03T20:23:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Блаже Коневски“]] на [[ОУ „Блаже Конески“]] 4400273 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ "Блаже Коневски" - Аеродром]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Велес]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Прилеп]] * [[ОУ "Блаже Коневски" - Скудриње]] 9wnh756colj44q2hzgxtnz3hnolclg6 5300110 5300106 2024-12-03T20:23:32Z Ehrlich91 24281 5300110 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ „Блаже Конески“ - Аеродром]] * [[ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] * [[ОУ „Блаже Конески“ - Прилеп]] * [[ОУ „Блаже Конески“ - Скудриње]] 48us7v36m8a67v5jz87txlipq738r5w 0 46623 5300165 4400314 2024-12-03T20:54:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Рајко Жинзифов" (појаснување)]] на [[ОУ „Рајко Жинзифов“]] 4400314 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ "Рајко Жинзифов" - Долно Оризари]] * [[ОУ "Рајко Жинзифов" - Драчево]] * [[ОУ "Рајко Жинзифов" - Чаир]] fc2ilapdjx2r0e1omilb8tgtpmgjekj 5300169 5300165 2024-12-03T20:54:39Z Ehrlich91 24281 5300169 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] * [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Драчево]] * [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Чаир]] k2ilpczvuuiwds1k40l4vxnnwjt17r1 0 46628 5300119 5298902 2024-12-03T20:30:51Z Ehrlich91 24281 5300119 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Битола]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Иловица]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Кочани]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Стојаково]] == Поврзано == * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Бучин]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Дабила]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Канатларци]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Кучевиште]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Македонска Каменица]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Ораовица]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Романовце]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Свети Николе]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Стајковци]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Тетово]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Турново]] * [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Центар]] bsx78fg88tpmk3dznfwfyqrq98xdrx3 0 46632 5300032 4400316 2024-12-03T16:43:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Страшо Пинџур"]] на [[ОУ „Страшо Пинџур“]] 4400316 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Јосифово]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Вевчани]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Даме Груев]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Кавадарци]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Карбинци]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Мало Коњари]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Неготино]] * [[ОУ "Страшо Пинџур" - Чешиново]] pu86d9qk7ghfmqxvg0bhomb9beb22uu 5300036 5300032 2024-12-03T16:43:38Z Ehrlich91 24281 5300036 wikitext text/x-wiki {{појаснување}} * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Јосифово]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Вевчани]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Даме Груев]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Кавадарци]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Карбинци]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Мало Коњари]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Неготино]] * [[ОУ „Страшо Пинџур“ - Чешиново]] l9w8pw42rcqj7u5wq2lbm1852fc80ht 0 52661 5300290 5000051 2024-12-04T08:29:46Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Navajo_flag.svg|Navajo_flag.svg]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Krd|Krd]] поради: No license since 23 November 2024. 5300290 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=Навахо |nativename=Diné bizaad |pronunciation=''дине бизад'' |states=[[САД]] |region=[[Аризона]], [[Колорадо]], [[Јута]] и [[Ново Мексико]] |speakers=178.000 [http://brj.asu.edu/content/vol29_no1/art5.pdf] |iso1= nv |iso2= nav |iso2b= |iso2t= |iso3= nav |familycolor=Dené-Yeniseian |fam1=[[дене-енисејски јазици|дене-енисејски]] |fam2=[[на-дене јазици|на-дене]] |fam3=[[атабаскански ејачки јазици|атабаскански ејачки]] |fam4=[[атабаскански јазици|атабаскански]] |fam5=[[јужноатабаскански јазици|јужноатабаскански]] |fam6=[[југозападни апачки јазици|југозападни апачки]] |fam6=западни |script=[[навахо азбука]] |nation=[[САД]] |map=Navaho USC2000 PHS.svg }} '''Навахо''' или '''навахоански''' (Diné bizaad) е [[атабаскански јазици|атабаскански јазик]] зборуван во југозападни [[САД]] од народот [[навахо]] или ''Diné''. Тој е [[географија|географски]] и [[лингвистика|лингвистички]] карактеристичен за [[јужноатабаскански јазици|јужноатабасканските јазици]] а додека другите [[атабаскански јазици]] се зборуваат во [[Канада]] и [[Алјаска]]. Навахо јазикот е најголем јазик од сите [[индијански јазици|староамерикански јазици]] со повеќе од 100.000 говорници и тој број се зголемува од ден на ден. Јазикот е еден од најтешките јазици во [[свет]]от со најкомплициран [[системи на пишување|систем на пишување]]. [[Навахо азбука]]та се користела за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] за [[шифра|шифри]] и [[код]]ови. == Денешна употреба == Навахо јазикот е сѐ уште многу зборуван [[јазик]] од сите навахо лиѓе од сите возрасти и повеќе од половина го зборуват дома. Многу деца зазборуваат на навахо бидејќи се учени од нивните родители и тоа е еден многу интересен [[феномен]] во [[општество]]то на [[САД]] бидејќи [[англиски јазик|англискиот јазик]] е прв јазик во земјата. Тоа ги прави уникатни овие луѓе од сите староседелци на [[Америка]] бидејќи само тие го користат [[јазик]]от за секојдневна комуникација за разлика од другите племиња кои користат сè повеќе [[англиски јазик]]. Но денес, во [[град]]ските средини ситуацијата е малку сменета кон полошо затоа што повеќе малди [[навахо]] говорници користат [[англиски јазик]] наместо својот мајчин [[јазик]]. == Етнографија на зборување == * учтиви [[говор]]и за одредени цели * официјални [[говор]]и * [[говор]]и за [[војна]] == Навахо гласови == === Самогласки === Јазикот има 4 самогласки и тоа: '''a''', '''e''', '''i''', и ''' o'''. Секоја од нив може да се појави како: * ''кратка'', како во случајот на '''a''' и '''e''' * ''долга'', како во случајот на '''aa''' и '''ee''' * ''носна'', како во случајот со '''ą''' и '''ęę'''. * ''висока'', како во случајот со '''áá''' и '''éé''' * ''ниска'', како во случајот со '''aa''' и '''ee''' * ''растечка'', како во случајот со '''aá''' и '''eé''' * опаѓачка, како во случајот со '''áa''' и '''ée'''. Од овие можат да се прават и други комбинации. === Согласки === {| class="wikitable" |- align="center" ! rowspan=2 colspan=2| ! rowspan=2 | Билабијални ! colspan=2 | Алвеоларни ! rowspan=2 | Непчени ! colspan=2 | Меконепчани ! rowspan=2 | Глотални |- align="center" | Централни | Странични | рамни | Лабијални |- align="center" ! rowspan=3| експлозивни | рамни | '''b''' {{МФА|[p]}} | '''d''' {{МФА|[t]}} | | | '''g''' {{МФА|[k]}} | | ''' ʼ ''' {{МФА|[ʔ]}} |- align="center" | воздишни | | '''t''' {{МФА|[tx]}} | | | '''k''' {{МФА|[kx]}} | '''kw''' {{МФА|[kxʷ]}} | |- align="center" | отсечни | | '''tʼ''' {{МФА|[tʼ]}} | | | '''kʼ''' {{МФА|[kʼ]}} | | |- align="center" ! rowspan=3| Африкативни | рамни | | '''dz''' {{МФА|[ts]}} | '''dl''' {{МФА|[tl]}} | '''j''' {{МФА|[tʃ]}} | | | |- align="center" | воздишни | | '''ts''' {{МФА|[tsʰ]}} | '''tł''' {{МФА|[tɬʰ]}} | '''ch''' {{МФА|[tʃʰ]}} | | | |- align="center" | отсечни | | '''tsʼ ''' {{МФА|[tsʼ]}} | '''tłʼ ''' {{МФА|[tɬʼ]}} | '''chʼ ''' {{МФА|[tʃʼ]}} | | | |- align="center" ! rowspan=2| фрикативни | Безвучни | | '''s''' {{МФА|[s]}} | '''ł''' {{МФА|[ɬ]}} | '''sh''' {{МФА|[ʃ]}} | '''h''' {{МФА|[x]}} | '''hw''' {{МФА|[xʷ]}} | '''h''' {{МФА|[h]}} |- align="center" | Звучни | | '''z''' {{МФА|[z]}} | | '''zh''' {{МФА|[ʒ]}} | '''gh''' {{МФА|[ɣ]}} | '''ghw''' {{МФА|[ɣʷ]}} | |- align="center" ! colspan="2" | Носни | '''m''' {{МФА|[m]}} | '''n''' {{МФА|[n]}} | | | | | |- align="center" ! colspan="2" | Апроксимантни | | | '''l''' {{МФА|[l]}} | '''y''' {{МФА|[j]}} | | '''w''' {{МФА|[w]}} | |} == Варијации при озвучување == Звучните [[согласка|согласки]] '''z''', '''l''', '''zh''', '''gh''' на почеток на варираат со нивните безвучни парови '''s''', '''ł''', '''sh''', '''h'''. Безвучните парови се сретнуваат кога се претходени од безвучна [[согласка]] како што се '''s''', '''sh''', '''h''', и '''ł'''. На пример, следните комбинации на согласки покажуваат како безвучните '''ł''' и '''sh''' се сретнуваат после безвучните '''sh''' и '''h''': :{| cellpadding="4" | sh + l || → || shł |- | h + l || → || hł |- | sh + zh || → || shsh |- | h + zh || → || hsh |} Звучните согласки се сретнуваат помеѓу самогласки или поемѓу звучни согласки и самогласки. Поради тоа, навахо јазикот нема контраст помеѓу звучна и безвучна вредност. Како пример на ова се облиците на глаголот '''-lááh''' (''собира'') и именката '''hosh''' (''трн'' или ''кактус''): :{| class="IPA wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:left; white-space:nowrap;" | безвучно '''ł''' || náháshłááh || "Јас ги собирав нив" (имперфект) |- | звучно '''l''' || náhálááʼ || "Јас ги собирав нив" (перфект) |- | безвучно '''h''' {{МФА|[xʷ]}} || hosh || "кактус" |- | звучно '''w''' {{МФА|[ɣʷ]}} || biwosh || "негов кактус" |} == Дорзална асимилација == Дорзалните согласки '''{{Уникод|g}}''', '''{{Уникод|k}}''', '''{{Уникод|kʼ}}''', '''{{Уникод|h}}''', и '''{{Уникод|gh}}''' имаат контектна [[фонетика|фонетски]] варијанти, односно алофони, што зависат од околната самогласна средина. Тие се сфаќаат како непчани пред [[предни самогласки]] '''{{Уникод|i}}''' и '''{{Уникод|e}}''' и како меконепчани пред задните самогласки '''{{Уникод|a}}''' и '''{{Уникод|o}}'''. Како додатно на ова, тие се лабијализираат пред заоблена задна самогласка '''{{МФА|o}}'''. :{| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | согласка ! colspan="3" | фонетичка реализација |- ! Непчано || меконепчано || лабијално |- ! {{МФА|/k/}} ''({{Уникод|g}})'' | [c] || [k(ɣ)] || – |- ! {{МФА|/kʰ/}} ''({{Уникод|k}})'' | [cç] || [kx] || [kxʷ] |- ! {{МФА|/k’/}} ''({{Уникод|k’}})'' | – || [kʼ] || [kʼʷ] |- ! {{МФА|/x/}} ''({{Уникод|h}})'' | [ç] || [x] || [xʷ] |- ! {{МФА|/ɣ/}} ''({{Уникод|gh}})'' | [ʝ] || [ɣ] || [ɣʷ] |} == Коронална хармонија == Навахо има коронална согласна хармонија. Алвеоларните согласки во претставки се асимилираат во пост-алвеоларни, а додека пост-алвеоларните во претставки се асимилираат во алвеоларни. На пример, претставката si- може да се земе како si- или shi- во зависност од тоа дали е пост-алвеоларно или не. :{| class="IPA wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:left; white-space:nowrap;" | shibeezh || "Вриело" (перфект) || '''s''' > '''sh''', покажано од крајно '''zh''' |- | sido || "топло е" (перфект) || |} ===== D-ефект ===== Во навахо јазикот се сретнува специфичен [[морфологија|морфолошки]] феномен наречен д-ефект. Најчесто се сретнува во процесот на зацврстување на согласките, наречен процес на зацврстување. Почетната согласка на глагол се заменува со зацврстена согласка кога е претходена од '''т''' претставката или претставката за субјект на прво лице множина '''вт'''. :{| class="wikitable" style="text-align: center;" ! согласка за претставка + почетна согласка !! !! површинска согласка !! пример |- | {{МФА|t- + -z}} || > || {{МФА|-ts}} | style="text-align: left;" | {{МФА|tʃ’éná-t-zìt}} > {{МФА|tʃ’éná-tsìt}} (''{{уникод|ch’énádzid}}'') "тој се разбуди" |- | {{МФА|t- + -l}} || > || {{МФА|-tl}} | style="text-align: left;" | {{МФА|ʔánéìnì-t-laː}} > {{МФА|ʔánéìnì-tlaː}} (''{{уникод|ánéinidlaa}}'') "ти го поправи тоа" |- | {{МФА|t- + -ʒ}} || > || {{МФА|-tʃ}} | style="text-align: left;" | {{МФА|ʔák’ídíní-t-ʒéːʔ}} > {{МФА|ʔák’ídíní-tʃéːʔ}} (''{{уникод|ák’ídíníjéé’}}'') "вие поделете се" |- | {{МФА|t- + -j}} || > || {{МФА|-ts}} | style="text-align: left;" | {{МФА|nìː-Vt-jòɬ}} > {{МФА|nìː-tsòɬ}} (''{{уникод|niidzoł}}'') "ние ги возиме нив" <br />(cf. {{МФА|yìnòː-jòɬ}} (''{{уникод|yinooyoł}}'') "тој ги вози нив") |- | {{МФА|t- + -ɣ}} || > || {{МФА|-k}} | style="text-align: left;" | {{МФА|jì-Vt-ɣòʒ}} > {{МФА|jìː-kòʒ}} (''{{уникод|yiigozh}}'') "we're ticklish" <br />(cf. {{МФА|jìsh-ɣòʒ}} (''{{уникод|yishwozh}}'') "he's ticklish") |- | {{МФА|t- + -ʔ}} || > || {{МФА|-t’}} | style="text-align: left;" | {{МФА|nànìʃ-t-ʔìn}} > {{МФА|nànìʃ-t’ìn}} (''{{уникод|nanisht’in}}'') "Јас сум скриен" |- | {{МФА|t- + -m}} || > || {{МФА|-m’}} | style="text-align: left;" | {{МФА|jì-Vt-màs}} > {{МФА|jìː-m’às}} (''{{уникод|yii’mas}}'') "we're rolling along" <br />(cf. {{МФА|jì-màs}} (''{{уникод|yimas}}'') "Тој се тркала") |- | {{МФА|t- + -n}} || > || {{МФА|-n’}} | style="text-align: left;" | {{МФА|náːtòː-t-nìːt}} > {{МФА|náːtòː-n’ìːt}} (''{{уникод|náádoo’niid}}'') "таа кажа повторно" |- | {{МФА|t- + -j}} || > || {{МФА|-j’}} | style="text-align: left;" | {{МФА|xònì-Vt-jóí}} > {{МФА|xònìː-j’óí}} (''{{уникод|honii’yóí}}'') "we're brave" <br />(cf. {{МФА|xònìʃ-j’óí}} (''{{уникод|honishyóí}}'') "Јас сум храбар") |} == Слогови == Прелошките (именска предлошка, глаголска предлошка) го имаат следниот вид на согласки: CV(V)(C), каде што VV претставува долга самогласка. Сите слогови мора да имаат целосен комплет на согласки и барем една самогласка. Самогласката мора да биде кратка или долга и опционални следена од согласка. Поголем број на претставки имаат структура CV- . Исклучок на ова правило се одредени вербални претставки како што се класиферите (-ł-, -l-, -d-) што се наоѓаат директно пред глаголоти се содржи од само една согласка -C-. Ците глаголи мора да бидат двослоговни. некои глаголи може да имаат само еден неслоговна претставка или воопшто да нема претставка. Бидејќи сите треба да бидат двослоговни, безначајна претставка мора да биде вметнат на глаголот за да го дополни правилото на двослоговност. Овоаа претставка е позната како клин елемент во терминологијата на атабасканските јазици. Водечката согласка на клин елементот е y пред i, w пред o, и gh пред a. == Правопис == Во [[правопис]]от на навахо, буквата h претставува два различни гласа: се изговара [x] кога е почетна и [h] кога е последна. Како и да е кога се изговара [x] е претходена од '''s''' и секогаш е напишана како '''x''' не како '''h''' па затоа тоа е малку збунувачки. Согласката gh [ɣ] е напишана како y пред предните самогласки i и e (и тогаш се изговара како [ʝ] ), како '''w''' пред '''o''' (се изговара како [ɣʷ]) и како '''gh''' пред '''a'''. Глоталното допирање ' не се бележи на почеток на збор. == Граматика == Тополошки, навахо јазикот е [[полисинтаксен јазик]]. Структурата на речениците на навахо јазикот е SOV односно подмет прирок глагол. Атабасканските зборови се создаваат најпрво од претставки, што е необично за јазици со таков реченички ред бидејќи тие се создаваат од [[наставка|наставки]]. Навахо јазикот е тешок со глаголи, тој има голема надмоќ од глаголи но релативно мал број именки. Додатно на именките и глаголите, навахо има и други елементи како заменки, показни заменки, броеви, прилози и сврзници. Според некои научници сите тие се ставени под едно име како честички, па така јазикот би имал само глаголи, именки и честички. Во јазикот нема придавки туку тие се заменети со функциите на [[глаголи]]те. === Именки === Голем број на изрази и зборови што во скоро сите јазици се искажуват и функционираат како именки во навахо јазикот функционираат како глаголи. Поголем број на вистинските именки не се променети на броевите и во јазикот не се бележат [[падежи]]те. Исто така именски фрази не се потребни за образување на граматички реченици. Има два вида на именки во навахо јазикот: * едноставни именки * именки здобиени од глаголи Едноставните именки можат да се разделат според нивната можност да бидат променети со присвојни претставки, како во случајот: :{| class="wikitable" ! Именка || превод | rowspan="3" | ! Присвојни именки || превод || Морфемски композиции |- | ''{{Уникод|béézh}}'' || "нож" || ''{{Уникод|bibeezh}}'' || "нејзин нож" || ''{{Уникод|bi-}}'' (3 лице) + ''{{Уникод|beezh}}'' "нож" |- | ''{{Уникод|hééł}}'' || "пакување" || ''{{Уникод|shiyéél}}'' || "мое пакување" || ''{{Уникод|shi-}}'' (1 лице еднина) + ''{{Уникод|yéél}}'' "пакување" |} Здобиените именки се [[глагол]]и (или глаголски фрази) што биле номинизирани или сменети во именки преку претворање. Пример за номинизиран глагол е '''náʼoolkiłí''' (часовник) што е здобиен од глаголот '''náʼoolkił''' (да се движиш полека во круг). Друг пример е здобиената именка '''hataałii''' (пејач) од глаголот '''hataał''' (тој пее). Здобиените именки можат да бидат долги и сложени како што е: :{| | '''{{Уникод|chidí naaʼnaʼí beeʼeldǫǫhtsoh bikááʼ dah naaznilígíí}}''' || &nbsp; || "армиски тенк" |} а тој е создаден од: # номинирираната именка '''chidí naaʼnaʼí''' - "гасеничен трактор" (а додека овој е составен од имеката '''chidí''' (кола), глагол '''naaʼnaʼ''' "тоа ползи", и номинизаторот '''í''' ) # именката '''beeʼeldǫǫhtsoh''' - топ (а додека тој е составен од '''beeʼdldǫǫh'''- експлозија, и '''tsoh''' - голем) # предлогот '''bikááʼ''' - на # глаголот '''dah naaznil'''- тие седнаа # номинизаторот í'''gíí''' === Броеви === Навахо користи [[декаден броен систем|декадниот систем]] со основни броеви од 0 до 9. Има уникатни броеви од 1 - 10. Броевите од 11 до 19 се обреазуваат со ставање на додавката '''плус 10''' потоа наставката '''-tsʼáadah''' на основниот број од 1 до 9. Броевите од 20 до 100 се образуваат со додавање на '''пати 10''' и наставката '''-diin''' на основните броеви од 2 до 10. :{| class="IPA wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:left; white-space:nowrap;" ! !! основен број !! +10 (-tsʼáadah) !! x10 (-diin) |- ! 1 | łáaʼii || łáʼtsʼáadah (11) || – |- ! 2 | naaki || naakitsʼáadah (12) || naadiin (20) |- ! 3 | tááʼ || táátsʼáadah (13) || tádiin (30) |- ! 4 | dį́į́ʼ || dį́į́ʼtsʼáadah (14) || dízdiin (40) |- ! 5 | ashdlaʼ || ashdlaʼáadah (15) || ashdladiin (50) |- ! 6 | hastą́ą́h || hastą́ʼáadah (16) || hastą́diin (60) |- ! 7 | tsostsʼid || tsostsʼidtsʼáadah (17) || tsostsʼidiin (70) |- ! 8 | tseebíí || tseebíítsʼáadah (18) || tseebídiin (80) |- ! 9 | náhástʼéí || náhástʼéítsʼáadah (19) || náhástʼédiin (90) |- ! 10 | neeznáá || – || neeznádiin (100) |} Во создавање на сложените броеви (22, 23, 24...) комбинираната форма има неправилни промени во самогласка и согласка (како што е губење на ' ) и кратење на самогласки '''áá''' во бројот '''tá-diin''' (30). Бројот 1 има три обливи: ''''łáaʼii''' (кога се брои како сам), '''łá''' како кратена комбинирана форма, ''''tʼááłáʼí''' (користен во поголеми броеви и со множински претставки). За броевите поголемни помеѓу главните десетки има два вида на образба. Броевите од 21-29 и 41-49 се образуваат со наставање на бројот до десетката ('''naadįį''' ''дваесет'' + '''naaki''' ''два'' ). Броевите од 100 до 900 се образуваат со додавање на зборот за множење '''di''' на основниот број од 1 до 9 и со додавање на зборот '''neeznádiin''' (100), како во '''tʼááłáhádí neeznádiin''' (сто). :{| class="IPA wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:left; white-space:nowrap;" ! !! основен број !! x100 (=di + neeznádiin) |- ! 1 | tʼááłáʼí || tʼááłáhádí neeznádiin (100) |- ! 2 | naaki || naakidi neeznádiin (200) |- ! 3 | tááʼ || táadi neeznádiin (300) |- ! 4 | dį́į́ʼ || dį́įʼdi neeznádiin (400) |- ! 5 | ashdlaʼ || ashdladi neeznádiin (500) |- ! 6 | hastą́ą́h || hastą́ądi neeznádiin (600) |- ! 7 | tsostsʼid || tsostsʼidi neeznádiin (700) |- ! 8 | tseebíí || tseebíidi neeznádiin (800) |- ! 9 | náhástʼéí || náhástʼéidi neeznádiin (900) |} Основните броеви со висок тон во последниот слог се менува во паѓачки тон пред '''=di'''. За илјада на навахо е mííl здобиен од шпанскиот јазик. Потоа на основниот збор за илјада се додава сврзник '''di''' па така на пример имаме: tʼááłáhádí mííl (1000), naakidi mííl (2000) итн.Зборот милион се прави со зборот '''tsoh''' (голем) на зборот '''mííl''' (илјада), па така имаме: '''mííltsoh''' (милион) или '''tʼááłáhádí mííltsoh''' (еден милион), '''naakidi mííltsoh''' (два милиони) итн. === Глаголи === Клучниот елемент во навахо јазикот е глаголот, што е и многу сложен. Глаголите се состојат од апстрактен компонент што вклучуваат додатно и [[претставка|претставки]] или [[наставка|наставки]]. Секој глагол мора да има најмалку една претставка. Претставките се засновани фиксно во специфичен ред. Навахо глаголот може да биде поделен на различни компоненти. Глаголот е составен од апстрактен корен и често побарува наставка. Тој веќе оформен дел побаруа и класифер или [[претставка]] и заедно сочинуваат полнозначен [[глагол]]. Тематските претставки кој ги има се претставки што не се продуктивни, имаа ограничена функција и немаат целосно одредено значење. Пример за тематска претставка е архаичната претставка ''yá'' што се сретнува само во глаголот ''-tééh/-tiʼ'' што значи зборува, како и во ''yáłtiʼ'' што значи тој зборува. ==== Глаголски предлошки ==== Претставките што се наоѓаат во навахо јазикот се додаваат во горе долу помалку строг ред. Овој вид на [[морфологија]] се нарекува предлошка на положбена класа. Подолу се претставени скорешните предлози за наваго глаголските предлошки. Според новите предлози зададен глагол нема да има претставки за секоја позиција. Всушност, навахо глаголите и не се толку сложени колку што предлошката налага, максималниот број на претставки што може да се вметнат се околу осум. [[Глагол]]от е составен од глаголска основа и еден комплет на претставки. Претставките можат да бидат поделени на сврзни претставки и несврзни претставки. Несврзните се сретнуваат на левата страна на глаголот. Сврзните претставки се сретнуваат после несврзните поблиску до самиот [[глагол]]. Исто така претставките можат да се поделат на два дела според нивното различно фонолошко однесување. :{| class="wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:center; white-space:nowrap;" |- | несврзна претставка | сврзна претставка | глаголска основа |} Комплексноста на [[претставка]]та може да биде поделена на 11 позиции, и некои од поделбите имаат и понатамошна поделба: {| class="wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:center; white-space:nowrap;" |- ! colspan="5" | несврзна претставка ! colspan="6" | сврзна претставка ! основа |- | 0 | 1a | 1b | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |- | <small>позиција<br />субјект</small> | <small>"нула<br />позиција"</small> | <small>прилошко-<br />тематски</small> | <small>iterative</small> | <small>множина</small> | <small>директен објект</small> | <small>deictic</small> | <small>прилошко-<br />тематски</small> | <small>мод-<br />аспект</small> | <small>субјект</small> | <small>класифер</small> | <small>основа</small> |} Иако генерално претставките се наоѓаат на одредени позиции, некои претставки ги менуваат позициите за време на процесот на метафизика. На пример, претставката '''ʼa-''' најчесто се наоѓа пред '''di-''' како во, : '''adisbąąs''' "Јас почнувам да возам некаков вид на возило со тркала" [ < ʼa- + di- + sh- + ł + -bąąs]. Како и да е, кога '''ʼa-''' се наоѓа со претставките '''di-''' и '''ni-''', '''ʼa-''' се комбинира со '''di-''' и се добива '''di-''' + '''ʼa-''' + '''ni-''' како во, : '''diʼnisbąąs''' " Јас сум во процесот на возење некое возило и се заглавив" [ < di-ʼa-ni-sh-ł-bąąs < ʼa- + di- + ni- + sh- + ł + -bąąs] ==== Флективност според лични заменки ==== Глаголите во навахо јазикот имаат личнозаменски претставки што ги обележуваат и субјектот ([[подмет]]) и објектот ([[прирок]]). Тие можат да варираат во одредени модови, особено во перфективен мод. претставките се флективни според граматичкото лице и граматичкиот број. Во табелата се наведени основните претставки: :{| class="IPA wikitable" frame=void style="vertical-align:top; text-align:center; white-space:nowrap;" ! rowspan="2" | Број !! colspan="2" | Претставка за подмет !! colspan="2" | Претставка за прирок |- ! Еднина !! Двоина !! Еднина !!Двоина |- ! прво (1) | -sh- || -iid- || shi- || rowspan="2" | nihi- |- ! второ (2) | ni- || -oh- || ni- |- ! трето (3) | colspan="2" rowspan="2" | -Ø- || colspan="2" | bi- |- ! трето (3o) | colspan="2" | yi- |- ! четврто (3a) | colspan="2" | ji- || colspan="2" | ha- ~ ho- |- ! неопределено (3i) | colspan="2" | ʼa- || colspan="2" | ʼa- |- ! место (3s) | colspan="2" | ha- ~ ho- || colspan="2" | ha- ~ ho- |- ! рефлективно | colspan="2" | – || colspan="2" | (ʼá)-di- |- ! реципрочно | colspan="2" | – || colspan="2" | ʼahi- |} == Надворешни врски == * [http://ling.kgw.tu-berlin.de/Navajo/ Navajo-English Database] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20061107122323/http://ling.kgw.tu-berlin.de/Navajo/ |date=2006-11-07 }} * [http://www.blackmesais.org/Dictionary.htm Some English - Diné Dictionary ( pronunciations)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20061102073636/http://www.blackmesais.org/Dictionary.htm |date=2006-11-02 }} * [http://hctv.humnet.ucla.edu/departments/linguistics/VowelsandConsonants/course/chapter11/navajo/navajo.html Contrasts between Navajo consonants] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120304211724/http://hctv.humnet.ucla.edu/departments/linguistics/VowelsandConsonants/course/chapter11/navajo/navajo.html |date=2012-03-04 }} (звучни податотеки од Peter Ladefoged) * [http://waltonfeed.com/peoples/navajo/language.html An Example of the Navajo Language (including audio)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20061109202714/http://waltonfeed.com/peoples/navajo/language.html |date=2006-11-09 }} * [http://www.angelfire.com/nv/navaholang/language.html page of Navajo language links] * [http://www.u.arizona.edu/~kchief/Language.html Dine Bizaad: The Navajo Language] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060910061309/http://www.u.arizona.edu/%7Ekchief/Language.html |date=2006-09-10 }} * [http://www.sanjuan.k12.ut.us/linknavj.html Navajo Language & Bilingual Links] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120314061507/http://www.sanjuan.k12.ut.us/linknavj.html |date=2012-03-14 }} (од училиштето Сан Хуан) * [http://www.swarthmore.edu/SocSci/tfernal1/nla/nla.htm Navajo Language Academy] * [http://jan.ucc.nau.edu/~jar/TIL_17.html Tuning in to Navajo: The Role of Radio in Native Language Maintenance] * [http://jan.ucc.nau.edu/~jar/TIL_20.html An Initial Exploration of the Navajo Nation's Language and Culture Initiative] * [http://cdte.dinecollege.edu Báʼóltaʼí Adoodleełgi Bínaʼniltingo Bił Hazʼą́ (Center for Diné Teacher Education)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080511192845/http://cdte.dinecollege.edu/navajofonts.htm |date=2008-05-11 }} * [http://cdte.dinecollege.edu/navajofonts.htm Navajo fonts] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080511192845/http://cdte.dinecollege.edu/navajofonts.htm |date=2008-05-11 }} * [http://library.thinkquest.org/J002073F/thinkquest/Language.htm THE NAVAJO LANGUAGE] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050321120631/http://library.thinkquest.org/J002073F/thinkquest/Language.htm |date=2005-03-21 }} * [https://web.archive.org/web/20040106223328/http://hometown.aol.com/tg3907/navlit.html Why No Writing on the Rez: An Inquiry into the History of Navajo Language Literacy] * [http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_025300_navajolangua.htm Navajo language (Encyclopedia of North American Indians)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060212224236/http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_025300_navajolangua.htm |date=2006-02-12 }} * [http://www.swarthmore.edu/SocSci/tfernal1/navbib.htm Bibliography of Materials on the Navajo Language] * [http://www.native-languages.org/navajo_words.htm Navajo vocabulary word list] * [http://www.navajo.org/ Navajo Nation website] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141011204824/http://www.navajo.org/ |date=2014-10-11 }} * [http://libxml.unm.edu/oanm/nmu/nmu1mss672bc.html Inventory of the Robert W. Young Papers, 1860-1992 (bulk 1823-1980)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070312021728/http://libxml.unm.edu/oanm/nmu/nmu1mss672bc.html |date=2007-03-12 }} == Библиографија == === Педагошка === * Blair, Robert W.; Simmons, Leon; & Witherspoon, Gary. (1969). ''Navaho Basic Course''. BYU Printing Services. * Goossen, Irvy W. (1967). ''Navajo made easier: A course in conversational Navajo''. Flagstaff, AZ: Northland Press. * Goossen, Irvy W. (1995). ''Diné bizaad: Speak, read, write Navajo''. Flagstaff, AZ: Salina Bookshelf. ISBN 0-9644189-1-6 * Goossen, Irvy W. (1997). ''Diné bizaad: Sprechen, Lesen und Schreiben Sie Navajo''. Loder, P. B. (transl.). Flagstaff, AZ: Salina Bookshelf. * Haile, Berard. (1941–1948). ''Learning Navaho'', (Vols. 1–4). St. Michaels, AZ: St. Michael's Mission. * Platero, Paul R. (1986). ''Diné bizaad bee naadzo: A conversational Navajo text for secondary schools, colleges and adults''. Farmington, NM: Navajo Preparatory School. * Platero, Paul R.; Legah, Lorene; & Platero, Linda S. (1985). ''Diné bizaad bee naʼadzo: A Navajo language literacy and grammar text''. Farmington, NM: Navajo Language Institute. * Tapahonso, Luci, & Schick, Eleanor. (1995). ''Navajo ABC: A Diné alphabet book''. New York: Macmillan Books for Young Readers. ISBN 0-689-80316-8 * [[Witherspoon, Gary]]. (1985). ''Diné Bizaad Bóhooʼaah for secondary schools, colleges, and adults''. Farmington, NM: Navajo Language Institute. * Witherspoon, Gary. (1986). ''Diné Bizaad Bóhooʼaah I: A conversational Navajo text for secondary schools, colleges and adults''. Farmington, NM: Navajo Language Institute. * Wilson, Alan. (1969). ''Breakthrough Navajo: An introductory course''. Gallup, NM: The University of New Mexico, Gallup Branch. * Wilson, Alan. (1970). ''Laughter, the Navajo way''. Gallup, NM: The University of New Mexico at Gallup. * Wilson, Alan. (1978). ''Speak Navajo: An intermediate text in communication''. Gallup, NM: University of New Mexico, Gallup Branch. * Wilson, Garth A. (1995). ''Conversational Navajo workbook: An introductory course for non-native speakers.'' Blanding, UT: Conversational Navajo Publications. ISBN 0-938717-54-5. * Yazzie, Evangeline Parsons, Ed.D. (2008). [http://www.salinabookshelf.com/store/Pre-Order-Din-Bizaad-BnhooaahRediscovering-The-Navajo-Language-P104C8.aspx ''Diné Bizaad Bínáhoo'aah: Rediscovering the Navajo Language''] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080101064937/http://www.salinabookshelf.com/store/Pre-Order-Din-Bizaad-BnhooaahRediscovering-The-Navajo-Language-P104C8.aspx |date=2008-01-01 }}. Flagstaff, AZ: Salina Bookshelf, Inc. ISBN 978-1-893354-73-9 === Лингвистички и други наводи === * Akmajian, Adrian; & Anderson, Stephen. (1970). On the use of the fourth person in Navajo, or Navajo made harder. ''International Journal of American Linguistics'', ''36'' (1), 1–8. * Creamer, Mary Helen. (1974). Ranking in Navajo nouns. ''Navajo Language Review'', ''1'', 29–38. * Faltz, Leonard M. (1998). ''The Navajo verb: A grammar for students and scholars''. Albuquerque, NM: University of New Mexico Press. ISBN 0-8263-1901-7 (hb), ISBN 0-8263-1902-5 (pbk) * Frishberg, Nancy. (1972). Navajo object markers and the great chain of being. In J. Kimball (Ed.), ''Syntax and semantics'' (Vol. 1, p.&nbsp;259–266). New York: Seminar Press. * Grimes, Barbara F. (Ed.). (2000). Ethnologue: Languages of the world, (14th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-106-9. (Online edition: http://www.ethnologue.com/, accessed on 19 ноември 2004). * Hale, Kenneth L. (1973). A note on subject-object inversion in Navajo. In B. B. Kachru, R. B. Lees, Y. Malkiel, A. Pietrangeli, & S. Saporta (Eds.), ''Issues in linguistics: Papers in honor of Henry and Renée Kahane'' (p.&nbsp;300–309). Urbana: University of Illinois Press. * Hoijer, Harry. (1945). ''Navaho phonology''. University of New Mexico publications in anthropology, (No. 1). * Hoijer, Harry. (1945). Classificatory verb stems in the Apachean languages. ''International Journal of American Linguistics'', ''11'' (1), 13–23. * Hoijer, Harry. (1945). The Apachean verb, part I: Verb structure and pronominal prefixes. ''International Journal of American Linguistics'', ''11'' (4), 193–203. * Hoijer, Harry. (1946). The Apachean verb, part II: The prefixes for mode and tense. ''International Journal of American Linguistics'', ''12'' (1), 1–13. * Hoijer, Harry. (1946). The Apachean verb, part III: The classifiers. ''International Journal of American Linguistics'', ''12'' (2), 51–59. * Hoijer, Harry. (1948). The Apachean verb, part IV: Major form classes. ''International Journal of American Linguistics'', ''14'' (4), 247–259. * Hoijer, Harry. (1949). The Apachean verb, part V: The theme and prefix complex. ''International Journal of American Linguistics'', ''15'' (1), 12–22. * Hoijer, Harry. (1970). ''A Navajo lexicon''. University of California Publications in Linguistics (No. 78). Berkeley: University of California Press. * Kari, James. (1975). The disjunct boundary in the Navajo and Tanaina verb prefix complexes. ''International Journal of American Linguistics'', ''41'', 330–345. * Kari, James. (1976). Navajo verb prefix phonology. Garland Publishing Co. * McDonough, Joyce. (2003). ''The Navajo sound system''. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. ISBN 1-4020-1351-5 (hb); ISBN 1-4020-1352-3 (pbk) * Reichard, Gladys A. (1951). ''Navaho grammar''. Publications of the American Ethnological Society (Vol. 21). New York: J. J. Augustin. * Sapir, Edward. (1932). Two Navaho puns. ''Language'', ''8'' (3) , 217-220. * Sapir, Edward, & Hoijer, Harry. (1942). ''Navaho texts''. William Dwight Whitney series, Linguistic Society of America. * Sapir, Edward, & Hoijer, Harry. (1967). ''Phonology and morphology of the Navaho language''. Berkeley: University of California Press. * Speas, Margaret. (1990). ''Phrase structure in natural language''. Kluwer Academic Publishers. ISBN 0-7923-0755-0 * Wall, C. Leon, & Morgan, William. (1994). ''Navajo-English dictionary''. New York: Hippocrene Books. ISBN 0-7818-0247-4. (Originally published [1958] by U.S. Dept. of the Interior, Branch of Education, Bureau of Indian Affairs). * Webster, Anthony K. (2004). Coyote Poems: Navajo Poetry, Intertextuality, and Language Choice. ''American Indian Culture and Research Journal'', ''28'', 69-91. * Webster, Anthony K. (2006). "ALk'idaa' Ma'ii Jooldlosh, Jini": Poetic Devices in Navajo Oral and Written Poetry. ''Anthropological Linguistics'', ''48(3)'', 233-265. * Witherspoon, Gary. (1971). Navajo categories of objects at rest. ''American Anthropologist'', ''73'', 110-127. * Witherspoon, Gary. (1977). ''Language and art in the Navajo universe''. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08966-8; ISBN 0-472-08965-X * Yazzie, Sheldon A. (2005). ''Navajo for Beginners and Elementary Students''. Chapel Hill: The University of North Carolina at Chapel Hill Press. * Young, Robert W. (2000). ''The Navajo verb system: An overview''. Albuquerque: University of New Mexico Press. ISBN 0-8263-2172-0 (hb); ISBN 0-8263-2176-3 (pbk) * Young, Robert W., & Morgan, William, Sr. (1987). ''The Navajo language: A grammar and colloquial dictionary'' (rev. ed.). Albuquerque: University of New Mexico Press. ISBN 0-8263-1014-1 * Young, Robert W.; Morgan, William; & Midgette, Sally. (1992). ''Analytical lexicon of Navajo''. Albuquerque: University of New Mexico Press. ISBN 0-8263-1356-6; ISBN 0825313566 {{навахо}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Навахо]] [[Категорија:Јужноатабаскански јазици]] [[Категорија:Јазици во САД]] [[Категорија:Индијански јазици во Северна Америка]] [[Категорија:Полисинтетички јазици]] [[Категорија:Аглутинативни јазици]] [[Категорија:Флективни јазици]] pbzyb0s6rivyngj02438dgr2hkcaf7h 0 54091 5300280 5084757 2024-12-04T05:54:37Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Bandera_Oneida.PNG|Bandera_Oneida.PNG]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:CptViraj|CptViraj]] поради: [[:c:COM:CSD#G2|G2]]: Broken redirect. 5300280 wikitext text/x-wiki {{Етничка група |група= Онејди<br /> Onyota'a:ka <br /> Oneida |слика= |вкупен= 100.000+ |регион1 = {{flagcountry|United States}}&nbsp;<small>([[Висконсин]], [[Њујорк (сојузна држава)|Њујорк]])</small> |поп1 = |ref1 = |регион2 = {{flagcountry|Canada}}&nbsp;<small>([[Онтарио]])</small> |поп2 = |ref2 = |религии= '''Kai'hwi'io''', '''Kanoh'hon'io''', '''Kahni'kwi'io''', [[Христијанство]], [[Лонгхауз]], [[Хендсм Лејк]], други индијански религии |јазици= [[онајдски јазик|онајдски]], [[англиски јазик|англиски]], други [[ирокески јазици|ирокески]] говори |поврзани= [[Сенека]], [[Онондага]], [[Тускарора]], [[Мохавк]], [[Кајуга]], други [[Ирокези]] }} '''Онајди''' или '''Онајда''' или како што сами се нарекуваат на [[онајдски јазик|онајдски]] '''Оњота'a:кa''' ''Onyota'a:ka'' или '''Онајотекаоно''' ''Onayotekaono'', што значи ''народот на исправениот камен'', ''Thwahrù•nęˀ''<ref>Rudes, B. ''Tuscarora English Dictionary'' Toronto: University of Toronto Press, 1999</ref>) е [[Индијанци|Домороден северноамерикански]] народ и еден од основачите на [[Ирокези|Ирокеската конфедерација]]. Своевремено Онајдите ги населувале денешните територии на [[САД|американската]] сојузна држава [[Њујорк (сојузна држава)|Њујорк]], претежно околу истоименото езеро [[Онајда (езеро)|Онајда]] и округот [[Онајда (округ)|Онајда]]. == Организација == Онајдите во советот на долгата кужа ги застапоувале девет [[поглавица|поглавици]], и тоа по тројца од секоја класа. Поглавиците на првата класа припаѓал на кланот [[Волци]], тие од втората класа припаѓале на кланот [[желка|Желки]], и третите биле од кланот на [[мечки]]те. '''I Kласа''' * '''Ho-däs’-hä-teh''' ‘''A Man bearing a Burden’'', или Човекот кој носи товар. * '''Ga-no-gweh’-yo-do''' ‘'''A-Man covered with, Cat-tail Down’''' , или Човекот прекриен со мачешко крзно. ''Da-yo-hä-gwen-da'' ‘''Opening through the Woods’'', или Отвор кон шумата. '''II Kласа''' * '''So-no-sase’''' ‘''A Long String’'', или Долготе јаже. * '''To-no-ä-gă’-o''' ‘''A Man with a Headache’'', или Човекот со Главоболки * '''Hä-de-ä-dun-nent’-hä''' ''‘Swallowing Himself’'', Човекот кој се голта '''III Kласа''' * '''Da-wä-dä’-o-dä-yo''' ‘''Place of the Echo’'' ,или Местото на Одекот. * '''Ga-ne-ä-dus’-ha-yeh''' ‘''War-club on the Ground’'', Воин на Тлото * '''Ho-wus’-hä-da-o''' ‘''A Man Steaming Himself’'' или Човекот кој се пуши. [[Податотека:oneida_portret.jpg|thumb|300px|right|Портрет на припадник на народот Онајда]] == Села == * Авеген. * Кахунгаге, јужната страна на езерото [[Онајда (езеро)|Онајда]]. * Кановдовса, каде што се влеваат реките [[Лакавана]] и [[Сусквехана (река)|Сусквехана]]. * Читенанго, во округот [[Медисон, Њујорк]]. * Ковасалон, на истоимениот поток во округот Медисон. * Ганадога, во близина на Онајда Кастл во округот [[Онајда (округ)|Онајда]] * Хостајунтва, денес [[Камден, Њујорк]]. * Онајда, има за неколку градови во долината на Онајда Крик. * Ополопонг, во близина на [[Вајоминг, Пенсилванија|Вајоминг]], [[Пенсилванија]]. * Ориска, во Округот Онајда. * Осевинго, во близина на [[Ченанго, Њујорк|Ченанго]], округ [[Брум]]. * Остогерон, се претпоставува на реката Ченанго. * Шохераге, во близина на Тускокоги. * Севеге, во близина на реката Сасквехана. * Солока, северно од Кашуетунк планините, Пенсилванија. * тегасоке, на Фиш Крик во Онајда округот. * Тесерокен, (?). * Тејосвекен, (?). * Тканетота, (?). == Наводи == {{Reflist|2}} == Извори == * Glatthaar, Joseph T. and James Kirby Martin. ''Forgotten Allies: the Oneida Indians and the American Revolution.'' New York: Hill and Wang, 2006. * Levinson, David. "An Explanation for the Oneida-Colonist Alliance in the American Revolution." ''Ethnohistory'' 23, no март (Summer, 1976), pp.&nbsp;265–289. [http://links.jstor.org/sici?sici=0014-1801%28197622%2923%3A3%3C265%3AAEFTOA%3E2.0.CO%3B2-V Online via JSTOR] (account required) == Надворешни врски == * [http://www.oneida-nation.net/ Official website of the Oneida Indian Nation of New York] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080904174022/http://www.oneida-nation.net/ |date=2008-09-04 }} * [http://www.oneidanation.org/ Official website of the Sovereign Oneida Nation of Wisconsin] * [http://www.uwgb.edu/library/spc/findingAids/oneida.html Cofrin Library : Oneida Bibliography] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050215202754/http://www.uwgb.edu/Library/spc/findingAids/oneida.html |date=2005-02-15 }} * [http://www.jefflindsay.com/Oneida.shtml Oneida Indian Tribe of Wisconsin] * [http://www.oneida.on.ca/ Official Website of the Oneida Nation of the Thames] * [http://www3.sympatico.ca/eagle_fm/ Oneida Nation of the Thames Radio Station Website] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070205053253/http://www3.sympatico.ca/eagle_fm/ |date=2007-02-05 }} * [http://www.oneidasfordemocracy.org/ Traditional Oneidas of New York] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101222203534/http://www.oneidasfordemocracy.org/ |date=2010-12-22 }} * {{Наведена мрежна страница|last=Barbagallo|first=Tricia|url=http://www.archives.nysed.gov/apt/magazine/MagSummer05FeatureArticle_000.pdf|title=Black Beach: The Mucklands of Canastota, New York|date=[[June 01]], 2005|accessdate=2008-06-04|archive-date=2011-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20110413141655/http://www.archives.nysed.gov/apt/magazine/MagSummer05FeatureArticle_000.pdf|url-status=dead}} <br />{{Ирокези}} [[Категорија:Ирокези]] [[Категорија:Староседелски народи во Северна Америка]] [[Категорија:Народи во САД]] [[Категорија:Народи во Канада]] 4g978swtfg0qknxlnlr860a6ea0vbgt 0 54375 5300052 5251956 2024-12-03T17:12:12Z ГП 23995 дополнување 5300052 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|август}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1313]]&nbsp; |[[Џовани Бокачо]] — италијански писател. |- |valign="top" align="right"|[[1612]]&nbsp; |[[Мурат IV]] — отомански [[султан]]. |- |valign="top" align="right"|[[1859]]&nbsp; |[[Паја Јовановиќ]] — српски [[Сликарство|сликар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1866]]&nbsp; |[[Германос Каравангелис]] — грчко духовно лице. |- |valign="top" align="right"|[[1890]]&nbsp; |[[Стен Лорел]] — англиски [[глумец]]. |- |valign="top" align="right"|[[1924]]&nbsp; |[[Лаки Томпсон]] — американски [[џез]]-музичар. |- |valign="top" align="right"|[[1937]]&nbsp; |[[Симеон Сакскобурготски]] — бугарски премиер. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Роберто Дуран]] — панамски [[Бокс|боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1952]]&nbsp; |[[Јоргос Папандреу (помладиот)]] — грчки премиер. |- |valign="top" align="right"|[[1958]]&nbsp; |[[Зоран Предин]] — словенечки [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[Лачни Франц]]. |- |valign="top" align="right"|[[1960]]&nbsp; |[[Ена Беговиќ]] — хрватска и југословенска глумица. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Витомир Долински]] — македонски [[новинар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1966]]&nbsp; |[[Јан Железни]] — чешки [[Атлетика|атлетичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1967]]&nbsp; |[[Јирген Клоп]] — германски [[фудбал]]ски тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Коби Џоунс]] — американски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1970]]&nbsp; |[[Гоце Димовски]] — македонски поет. |- |valign="top" align="right"|[[1971]]&nbsp; |[[Тупак]] — американски рапер (п. 1996). |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Фернандо Муслера]] — уругвајски [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1988]]&nbsp; |[[Пим Лигтхарт]] — холандски [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1989]]&nbsp; |[[Берт-Јан Линдеман]] — холандски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1994]]&nbsp; |[[Душан Мандиќ]] — српски [[Ватерполо|ватерполист]]. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; |[[Бјанка Андрееску]] — канадска [[тенис]]ерка. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|16 јуни]] </noinclude> iq4esdbgdoxs9m38d9c15a0qtzd7v47 0 62203 5300365 5008607 2024-12-04T11:46:23Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300365 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | color = lightgreen | name = Магнолиди | image = Asimina triloba - pawpaw - desc-flower.jpg | image_width = 240px | image_caption = Цвет на ''[[Asimina triloba]]'' | regnum = [[Растенија]] | divisio = [[Скриеносемени]] | classis = ''според системот'' | subclassis = '''Магнолиди''' | subclassis_authority = Новак и [[Тахтаџјан]]<ref>{{наведена книга | last=Takhtajan | first=A. | year=1967 | title= Система и филогения цветкорых растений (Systema et Phylogenia Magnoliophytorum) | location=Moscow | publisher=Nauka }}</ref> (W.S. Judd, P.S. Soltis & D.E. Soltis)<ref name="Cantino">{{cite journal | last= Cantino | first= Philip D. |author2=James A. Doyle |author3=Sean W. Graham |author4=Walter S. Judd |author-link4=Walter Stephen Judd |author5=Richard G. Olmstead |author6=Douglas E. Soltis |author-link6=Douglas E. Soltis |author7=Pamela S. Soltis |author-link7 = Pamela S. Soltis|author8=Michael J. Donoghue | year=2007 | title= Towards a phylogenetic nomenclature of ''Tracheophyta'' | journal=Taxon | volume=56 | issue=3 | pages= E1–E44 | doi=10.2307/25065865| jstor= 25065865 }}</ref> | subdivision_ranks = Редови | subdivision = [[Canellales]]<br /> [[Laurales]]<br /> [[Magnoliales]]<br /> [[Piperales]] }} Поткласата Магнолиди ([[науч.]] ''Magnoliidae'') припаѓа на одделот на [[скриеносемени]]те [[растенија]]. Вклучува 8 реда, 39 фамилии и околу 11000 видови. Според [[Кронквистов систем|Кронквистовиот систем]], фамилиите вклучени во оваа поткласа покажуваат тенденција на задржување на примитивните одлики и, без разлика на класификацискиот систем, повеќето се сместени во основата на [[дикотиледон]]ите растенија. == Особини == Најстарите претставници на поткласата, оние од редот ''Magnoliales'', поседуваат најголем број на примитивни особини, кои според некои автори го отсликуваат првобитните скриеносемени (цветни) растенија: * [[дрвенесто растение|Дрвенести]] (или арборесцентни), но поверојатно грмушести растенија на сезонски суви и суптропски живеалишта. * [[Лист]]овите им биле прости, зимзелени, целосни, последователни, со мрежеста нерватура, глабрени и веројатно стипулатни * [[Цвет]]овите биле единечни, терминални, совршени, актиноморфни. Бројните цветни елементи од овој цвет биле спирално наредени на една издолжена цветна оска: ** Перијантот бил поделен, со мала диференцијација на венчето и чашката. ** [[Андрециум]]от бил со многу [[Прашник|прашници]] кои биле широки и ламинарни (без одделни филаменти) ** [[Гинециум]]от бил апокарпен и произведувал фоликули. Цветовите најверојатно биле адаптирани за опрашување со [[инсект]]и ([[ентомофилија]]), најчесто [[тврдокрилци]]. == Наводи == <references/> [[Категорија:Магнолиди| ]] [[Категорија:Скриеносеменици]] iytcwr4n2ex23f02nr9ipg2w00d4h2a 0 66362 5300186 4809121 2024-12-03T21:04:07Z ГП 23995 дополнување 5300186 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јануари}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1642]]&nbsp; |[[Мехмед IV]] — [[Отоманско Царство|отомански]] [[султан]]. |- |valign="top" align="right"|[[1699]]&nbsp; |[[Осман III]] — отомански султан. |- |valign="top" align="right"|[[1837]]&nbsp; |[[Милиј Алексиевич Балакирев]] — руски [[композитор]], [[пијанист]] и [[диригент]]. |- |valign="top" align="right"|[[1920]]&nbsp; |[[Исак Асимов]] — американски [[писател]] на [[научна фантастика]] од руско потекло. |- |valign="top" align="right"|[[1936]]&nbsp; |[[Роџер Милер]] — американски [[композитор]] и [[пејач]] (†[[1992]]) |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Огњен Петровиќ]] — српски и југословенски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1964]]&nbsp; |[[Пернел Витекер]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1968]]&nbsp; |[[Олег Дерипаска]] — руски [[бизнис]]мен. |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Кристи Тарлингтон]] — американски модел и [[манекенка]] |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Жером Пино]] — француски [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Пауло Газанига]] — аргентински [[фудбал]]ски голман. |- |valign="top" align="right"|[[1997]]&nbsp; |[[Карлос Солер]] — шпански фудбалер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|2 јануари]] </noinclude> k8fa4peuyb5p4zdo9kg4sx35y6b65r4 0 68920 5300276 5070079 2024-12-04T03:11:34Z Chongkian 45396 5300276 wikitext text/x-wiki {{Geobox|населба <!-- *** Heading *** --> | name = Дархан | native_name = {{јаз|mn|Дархан}} | other_name = | category = <!-- *** Names **** --> | etymology = | official_name = | motto = | nickname = <!-- *** Image *** --> | image = Darkhan.jpg | image_caption = <!-- *** Symbols *** --> | flag = | symbol = <!-- *** Country *** --> | country = Монголија | state_type = [[Провинции во Монголија|Провинција]] | state = [[Дархан-Ул Провинција|Дархан-Ул]] | region = | district = | municipality = <!-- *** Family *** --> | part = | landmark = | river = <!-- *** Locations *** --> | location = | elevation = | prominence = | lat_d = 49 | lat_m = 28 | lat_s = 08 | lat_NS = N | long_d = 105 | long_m = 57 | long_s = 27 | long_EW = E | highest = | highest_location = | highest_region = | highest_state = | highest_elevation = | highest_lat_d = | highest_lat_m = | highest_lat_s = | highest_lat_NS = | highest_long_d = | highest_long_m = | highest_long_s = | highest_long_EW = | lowest = | lowest_location = | lowest_region = | lowest_state = | lowest_elevation = | lowest_lat_d = | lowest_lat_m = | lowest_lat_s = | lowest_lat_NS = | lowest_long_d = | lowest_long_m = | lowest_long_s = | lowest_long_EW = <!-- *** Dimensions *** --> | length = | length_orientation = | width = | width_orientation = | area = | area_land = | area_water = | area_urban = | area_metro = <!-- *** Population *** --> | population = 74300 | population_date = 2007 | population_urban = | population_metro = | population_density = | population_density_urban = | population_density_metro = <!-- *** History & management *** --> | established = 1961 | date = October 17 | government = | government_location = | government_region = | government_state = | government_elevation = | government_lat_d = | government_lat_m = | government_lat_s = | government_lat_NS = | government_long_d = | government_long_m = | government_long_s = | government_long_EW = | mayor = | leader = <!-- *** Codes *** --> | timezone = UTC+8 | utc_offset = | timezone_DST = | utc_offset_DST = | postal_code = | area_code = +976 (0)137 | code1_type = License plate | code1 = ДА_ (_ променливо) <!-- *** UNESCO etc. *** --> | whs_name = | whs_year = | whs_number = | whs_region = | whs_criteria = | iucn_category = <!-- *** Free fields *** --> | free = | free_type = <!-- *** Maps *** --> | map = Mongolia location map with topography.jpg | map_caption = Местоположба на Дархан во Монголија | map_background = | map_locator = Mongolia <!-- *** Websites *** --> | commons = | statistics = | website = <!-- *** Footnotes *** --> | footnotes = }} '''Дархан''' е третиот најголем град во [[Монголија]] и главен град на [[Дархан-Ул Провинција]]та. Градот има население од 74,300 луѓе<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://gate1.pmis.gov.mn/darkhan-uul/organ.php?organclassid=103&organid=185&organmenugenid=101 |title=Darkhan-Uul aimag official site |accessdate=2008-10-27 |archive-date=2009-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090418062223/http://gate1.pmis.gov.mn/darkhan-uul/organ.php?organclassid=103 |url-status=dead }}</ref>. == Партнерски градови == * {{знамеикона|Bulgaria}} [[Димитровград (Бугарија)|Димитровград]], [[Бугарија]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.dimitrovgrad.bg/article1103.aspx?c=24 |title=Официален сайт на община Димитровград - Побратимени градове |accessdate=2010-05-29 |archive-date=2010-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100408045154/http://www.dimitrovgrad.bg/article1103.aspx?c=24 |url-status=dead }}</ref> * {{знамеикона|USA}} [[Ирвинг, Тексас]], [[САД]] * {{знамеикона|Hungary}} [[Капошвар]], [[Унгарија]] == Поврзано == * [[Список на градови во Монголија]] == Наводи == {{reflist}} {{Монголија никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Градови во Монголија]] [[Категорија:Населени места основани во 1961 година]] owyn7uxl4hf6qvgxgcch3hqlrdcrna2 0 69476 5300120 5282402 2024-12-03T20:31:35Z ГП 23995 дополнување 5300120 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|ноември}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1500]]&nbsp; |[[Бенвенуто Челини]] — италијански вајар, златар и сликар. |- |valign="top" align="right"|[[1749]]&nbsp; |[[Даниел Радерфорд]] — шкотски [[физичар]] и [[хемичар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1801]]&nbsp; |[[Винченцо Белини]] — италијански [[композитор]]. |- |valign="top" align="right"|[[1901]]&nbsp; |[[Леополд III]] — крал на [[Белгија]]. |- |valign="top" align="right"|[[1901]]&nbsp; |[[Андре Малро]] — француски писател, теоретичар и министер за [[култура]]. |- |valign="top" align="right"|[[1936]]&nbsp; |[[Рој Емерсон]] — австралиски [[тенис]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1945]]&nbsp; |[[Герд Милер]] — германски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1949]]&nbsp; |[[Лари Холмс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Ијан Рајт]] — англиски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1971]]&nbsp; |[[Унаи Емери]] — шпански [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1979]]&nbsp; |[[Пабло Ајмар]] — аргентински [[фудбалер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1986]]&nbsp; |[[Максим Буе]] — француски [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Вили Орбан]] — унгарски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; |[[Сержињо Дест]] — американски [[фудбал]]ер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|3 ноември]] </noinclude> 7bcx1mbmykqdkx2whuk6jn4nnh4uw7f 0 69870 5300172 5290881 2024-12-03T20:55:37Z ГП 23995 дополнување 5300172 wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[644]]&nbsp; |[[Омар ибн ел-Хатаб]] — вториот [[калиф]] на [[ислам]]от. |- |valign="top" align="right"|[[1550]]&nbsp; |[[Џон Арасон]] — последниот римокатолички епископ на [[Исланд]]. |- |valign="top" align="right"|[[1817]]&nbsp; |[[Жан Андре Делик]] — швајцарски геолог и метеоролог. |- |valign="top" align="right"|[[1850]]&nbsp; |[[Феликс Арвер]] — француски поет и драматург. |- |valign="top" align="right"|[[1878]]&nbsp; |[[Абрам Рабинович]] — советски [[Шах|шахист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1978]]&nbsp; |[[Џејмс Тани]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Стив Меквин]] — американски глумец. |- |valign="top" align="right"|[[1992]]&nbsp; |[[Александар Дубчек]] — словачки политичар (р. 1921) |- |valign="top" align="right"|[[2011]]&nbsp; |[[Џо Фрејзер]] — американски [[боксер]]. |- |valign="top" align="right"|[[2024]]&nbsp; |[[Наде Проева]] — македонска историчарка и класицист. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (починале)|7 ноември]] </noinclude> fmelr4pm6ceb8yasr62jfklyrfnfeb7 0 77333 5300203 5296549 2024-12-03T21:20:48Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300203 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin }} {{Starbox image | image= {{Location mark | image=Lyra constellation map mk.svg | float=center | width=220 | position=right | mark=Red circle.svg | mark_width=15 | mark_link=Vega (star) | x%=61.2 | y%=42.8 }} | caption=Местоположба на Вега (заокружено) }} {{Starbox observe | epoch=[[J2000.0]] | constell=[[Лира (соѕвездие)|Лира]] | pronounce={{IPAc-en|'|v|iː|g|@}}<ref>{{OED|Vega}}</ref><ref name=MW>{{MW|Vega}}</ref><ref name=Kunitzsch/> or {{IPAc-en|'|v|ei|g|@}}<ref name=MW/> | ra={{RA|18|36|56.33635}}<ref name=aaa474_2_653/> | dec={{DEC|+38|47|01.2802}}<ref name=aaa474_2_653/> | appmag_v=+0.026<ref name=bohlin/> (−0.02{{snd}}+0.07)<ref name=gcvs/> }} {{Starbox character | type=[[Главна низа]] | class=A0Va<ref name=gray2003/> | b-v=0.00<ref name=ducati/> | u-b=0.00<ref name=ducati/> | variable=[[Променлива ѕвезда од типот на Делта Штит|Делта Штит]]<ref name=gcvs/> }} {{Starbox astrometry | radial_v=−13.9{{±|0.9}}<ref name=rgcrv1966/> | prop_mo_ra=200.94<ref name=aaa474_2_653/> | prop_mo_dec=286.23<ref name=aaa474_2_653/> | parallax=130.23 | p_error=0.36 | parallax_footnote=<ref name=aaa474_2_653/> | absmag_v=+0.582<ref name="Gatewood2008"/> }} {{Starbox detail | mass={{val|2.15|0.10|0.15}}<ref name=monnier2012/> | radius={{val|2.726|0.006}} (екватор), {{val|2.418|0.008}} (пол)<ref name=monnier2012/> | axis inclination = 4.975{{±|0.081}}<ref name=apj708_1_71/> | rotational_velocity={{val|21.3|0.2}}<ref name=monnier2012/> | rotation={{val|16.3|ul=hours}}<ref name=petit2022/> | luminosity={{val|47.2|0.2}}<ref name=monnier2012/> | temperature={{val|10070|90|fmt=commas}} (пол), {{val|8910|130|fmt=commas}} (екватор)<ref name=monnier2012/> | age_myr={{val|700|150|75}}<ref name=monnier2012/> | metal_fe=−0.5<ref name=aaa391_3_1039/> | gravity=4.1{{±|0.1}}<ref name=apj645_1_664/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist | name=Wega<ref name=allen1963/> | name2=Lucida&nbsp;Lyrae<ref name="kendall1845"/> | B=Alpha&nbsp;Lyrae, α&nbsp;Lyrae | F=3&nbsp;Lyrae | BD=+38°3238 | GCTP=4293.00 | HD=172167 | GJ=721 | HIP=91262 | HR=7001 | LTT=15486 | SAO=67174 }}<ref name=SIMBAD/> }} {{Starbox reference |Simbad=Vega }} {{Starbox end}} '''Вега''' ('''Алфа Лира''', '''α Лира''') — најсветлата [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[Лира (соѕвездие)|Лира]]. Ја има [[Бајерово означување|Бајеровата ознака]] '''α Lyrae''', која е латинизирана во '''Alpha Lyrae''' и скратено '''Alpha Lyr''' или '''α Lyr'''. Оваа ѕвезда е релативно блиску на само 25 светлосни години од [[Сонце]]то и е една од најсветлите ѕвезди во [[Месен Меѓуѕвезден Облак|Сончевото соседство]]. Таа е [[Список на најсветли ѕвезди|петта најсветла ѕвезда]] на ноќното небо и втора најсветла ѕвезда на [[Северна небесна полутопка|северната небесна полутопка]], по [[Арктур]]. Вега е опширно проучувана од астрономите, што довело до тоа да се нарече „веројатно следната најважна ѕвезда на небото по Сонцето“.<ref name=apj429_2_L81/> Вега била северната поларна ѕвезда околу 12.000 п.н.е. и ќе биде повторно околу 13.727 година, кога нејзината деклинација ќе биде {{DEC|+86|14}} <ref name=stellarium/>. Вега станала првата ѕвезда освен Сонцето на која се фотографирале нејзиниот лик и спектар.<ref name=barger_white2000/><ref name=paps24_166/> Таа била една од првите ѕвезди чие растојание било проценето преку мерења на [[паралакса]]. Вега функционирала како основна линија за калибрирање на скалата на фотометриската осветленост и била една од ѕвездите користени за дефинирање на нултата точка за фотометрискиот систем UBV. Вега е само околу една десетина од возраста на Сонцето, но бидејќи е 2,1 пати помасивна, очекуваниот животен век исто така е една десетина од оној на Сонцето; и двете ѕвезди во моментов се приближуваат до средината на нивниот животен век на [[Главна низа|главната низа]]. Во споредба со Сонцето, Вега има помало изобилство на [[Металичност|елементи потешки од хелиумот]]<ref name=aaa391_3_1039/>. Вега е исто така [[променлива ѕвезда]] - односно ѕвезда чија светлина варира. Брзо [[Ѕвездено вртење|се врти]] со брзина од {{Вред|236|u=km/s}} на екваторот. Ова предизвикува екваторот да се испакнува нанадвор поради [[Центрифугална сила|центрифугалните]] ефекти и, како резултат на тоа, постои варијација на температурата низ [[фотосфера]]та на ѕвездата која достигнува максимум на половите. Од Земјата, Вега е забележана од правец на еден од овие полови.<ref name=nature440_7086_896/> Врз основа на набљудувањата на повеќе [[Инфрацрвено зрачење|инфрацрвено]] зрачење од очекуваното, се смета дека Вега има [[Околуѕвезден диск|кружен околуѕвезден диск]] од [[Вселенска прашина|прашина]]. Оваа прашина најверојатно е резултат на судири меѓу објекти во орбитирачки [[остаточен диск]], што е аналогно на [[Кајперов Појас|Кајперовиот Појас]] во [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]]<ref name=apj628_1_487/>. Ѕвездите кои прикажуваат инфрацрвен вишок поради емисија на прашина се нарекуваат ѕвезди слични на Вега.<ref name=apj124_1_514/> Во 2021 година, со методот на [[радијална брзина]] бил откриен кандидат ултра жежок Нептун на 2,43-дневна орбита околу Вега, дополнително, уште еден можен сигнал од масата на Сатурн со период од околу 200 денови.<ref name="Hurt2021"/> == Номенклатура == [[Податотека:LyraCC.jpg|thumb|left|upright|Вега е најсветлата ѕвезда во соѕвездието Лира.]] ''[[α]] Лира'' ([[Латинизација на имиња|латинизирано]] како ''Alpha Lyrae'') е [[Бајерово означување|Бајерова ознака]] на ѕвездата. Традиционалното име ''Лира'' (претходно ''Wega''<ref name=allen1963/>) доаѓа од слободна транслитерација на [[Арапски јазик|арапскиот]] збор ''{{transliteration|ar|wāqi'}}'' ([[арапски]]: <big>واقع</big>) што значи „паѓање“ или „слетување“, преку фразата ''{{transliteration|ar|an-nasr al-wāqi'}}'' ([[арапски]]: <big>النّسر الْواقع</big>), „паѓачкиот орел“.<ref name=glasse2008/> Во 2016 година, [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународниот астрономски сојуз]] (МАС) организирал [[Работна група за имиња на ѕвезди]] (РГИЅ)<ref name="WGSN"/> за каталогизирање и стандардизирање на официјалните имиња на ѕвезди. Првото соопштение на РГИЅ од јули 2016 година<ref name="WGSN1"/> вклучувл табела со првите две серии од имиња одобрени од РГИЅ; меѓу кои била и ''Вега'' за оваа ѕвезда. Денес, името е внесено во [[Работна група за имиња на ѕвезди|Каталогот на имиња на ѕвездите]] на МАС.<ref name="IAU-CSN"/> == Набљудување == [[Image:Summer triangle.png|left|thumb|upright=1.2| [[Летен Триаголник]]]] Вега често може да се види блиску до [[зенит]]от на средните северни [[Географска ширина|географски широчини]] за време на летото во [[Северна полутопка|северната полутопка]].<ref name=pasachoff2000/> Од средните јужни широчини, таа може да се види ниско над северниот хоризонт за време на [[Зима на јужната полутопка|јужната зима]]. Со [[деклинација]] од +38.78°, Вега може да се види само на географски широчини северно од 51° ЈГШ. Поради ова, таа воопшто не се појавува никаде на [[Антарктик]] или во најјужниот дел на Јужна Америка, вклучувајќи го и [[Пунта Аренас]], [[Чиле]] (53° ЈГШ). На широчини северно од 51° СГШ, Вега останува постојано над хоризонтот како [[околуполарна ѕвезда]]. Околу 1 јули, Вега го достигнува полноќниот [[кулминација|кулминациски]] момент кога ја преминува [[Небесен меридијан|меридијан]]от во тоа време.<ref name=burnham1978/> Истовремено, Вега се спушта и го допира хоризонтот на Север на полноќ на 31 декември/1 јануари, како што се гледа од 51° СГШ. [[File:Path of Vega at winter solstice.png|thumb|Патеката на Вега на зимската краткодневица, како што се гледа од 51°N]] [[File:Precession N.gif|thumb|Патеката на северниот небесен пол меѓу ѕвездите поради прецесија. Вега е светлата ѕвезда на дното]] Секоја ноќ, позициите на ѕвездите изгледа дека се менуваат како што Земјата се врти. Меѓутоа, кога ѕвезда се наоѓа на оска на вртење на Земјата, таа ќе остане на истата позиција и затоа се нарекува [[поларна ѕвезда]]. Насоката на оска на вртење на Земјата постепено се менува со текот на времето во процесот познат како [[Прецесија (астрономија)|прецесија]]. Циклусот на прецесија трае 25.770 години,<ref name=chaikin1990/> за време на кој полот на вртење на Земјата следи кружна патека низ [[небесната сфера]] што поминува блиску до неколку значајни ѕвезди. Во моментов, поларна ѕвезда е [[Северница]], но околу 12.000 п.н.е. полот бил насочен само пет степени од Вега. Преку прецесија, полот повторно ќе премине близу до Вега околу 14.000 г. од нашата ера.<ref name=roy_clarke2003/> Вега е најсветлата од последователните северни поларни ѕвезди.<ref name="allen1963"/> Во 210.000 години, Вега ќе стане [[историски најсветли ѕвезди|најсветла ѕвезда]] на ноќното небо,<ref name=tomkin1998/> и ќе достигне врвна светлина за 290.000 години со видлива величина од –0.81.<ref name=tomkin1998/> Оваа ѕвезда лежи на [[Теме (геометрија)|теме]] на широко распрснат [[астеризам]] наречен [[Летен триаголник]], кој се состои од Вега и уште две ѕвезди од прва величина, [[Алтаир]], во [[Аквила (соѕвездие)|Аквила]], и [[Денеб]] во [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]].<ref name=pasachoff2000/> Оваа формација има приближна форма на [[прав триаголник]], со Вега која се наоѓа на неговиот [[прав агол]]. Летниот триаголник е препознатлив на северните неба бидејќи во негова близина има малку други светли ѕвезди.<ref name=upgren1998/> == Историја на набљудувања == [[File:Vega by Stephen Rahn.jpg|thumb|Астрофотографија на Вега]] [[File:The first image of Vega.jpg|left|thumb|upright=1.2|„Ноќта од 16-17 јули 1850, [[Џон Адамс Випл]] и [[Вилијам Кранч Бонд]] ја направија првата [[дагереотипија]] на ѕвезда (Вега)"]] [[Астрофотографија]]та, односно [[фотографија]]та на небесни тела, започнала во 1840 година кога [[Џон Вилијам Дрејпер]] кој направил слика на [[Месечината]] користејќи го процесот на [[дагереотипија]]. На 17 јули 1850 година, Вега станала првата ѕвезда (освен Сонцето) што била фотографирана, кога [[Вилијам Кранч Бонд]] и [[Џон Адамс Випл]] ја снимиле во Опсерваторијата на Харвардскиот колеџ, повторно користејќи дагереотипија.<ref name=allen1963/><ref name=barger_white2000/><ref name=pasp2_10_249/> Во август 1872 година, [[Хенри Дрејпер]] направил фотографија од [[спектар]]от на Вега, што претставувала првата фотографија од спектарот на некоја ѕвезда, покажувајќи линии на апсорпција.<ref name=paps24_166/> Слични линии претходно биле идентификувани во спектарот на Сонцето.<ref name=aip/> Во 1879 година, [[Вилијам Хагинс]] користел фотографии од спектрите на Вега и слични ѕвезди за да идентификува сет од дванаесет „многу силни линии“ кои биле заеднички за оваа категорија на ѕвезди. Подоцна било утврдено дека овие линии потекнуваат од [[Балмерова серија|Балмеровата серија]] на водород.<ref name=klaus2002/> Од 1943 година, спектарот на оваа ѕвезда служи како еден од стабилните наводни точки за класификација на други ѕвезди.<ref name=baas25_1319/> Растојанието до Вега може да се утврди преку мерење на нејзината паралакса во споредба со позадинските ѕвезди додека [[Земјата]] орбитира околу Сонцето. [[Џузепе Каландрели]] забележал паралакса на ѕвездите во 1805-06 година и пресметал вредност од 4 секунди за ѕвездата, што било големо преценување.<ref name=gore1904>{{cite book | author=Гор, Џ.Е. | url=https://archive.org/details/studiesinastrono00gorerich/page/42/mode/1up | title=Студии во астрономијата |publisher=Chatto & Windus |year=1904 |place=Лондон |page=42}}</ref> Првата личност што ја објавила паралаксата на ѕвезда бил [[Фридрих Георг Вилхелм фон Струве]], кога објавил вредност од 0.125 арксекунди ({{val|0.125|u="}}) за Вега.<ref name=berry1899/> [[Фридрих Бесел]] бил скептичен во врска со податоците на Струве и, кога Бесел објавил паралакса од 0.314″ за ѕвездениот систем [[61 Лебед]], Струве ја ревидирал својата вредност за паралаксата на Вега и ја зголемил на речиси двојно повеќе од првичната проценка. Оваа промена дополнително ги фрлила податоците на Струве во сомнеж. Така, повеќето астрономи во тоа време, вклучувајќи го и Струве, го признале Бесел за првиот што објавил резултати за паралакса. Сепак, првичниот резултат на Струве бил близу до моментално прифатената вредност од 0.129″,<ref name=debarbat1988/><ref name=astroprof/> утврдена од [[Хипаркос]] [[астрометриски]]от сателит.<ref name=aaa474_2_653/><ref name=aaa323_L49/><ref name=GSM/> Светлината на ѕвезда, како што се гледа од Земјата, се мери со стандардизирана [[логаритамска скала]]. Оваа [[Привидна ѕвездена величина|привидна величина]] е нумеричка вредност која се намалува со зголемување на светлината на ѕвездата. Најслабите ѕвезди што можат да се видат со голо око се од шеста величина, додека најсветлата на ноќното небо, [[Сириус]], има величина од −1,46. За да се стандардизира скалата за величина, астрономите ја избрале Вега и неколку слични ѕвезди и ја просекувале нивната светлина за да претставуваат величина нула на сите бранови должини. Така, многу години, Вега се користела како основа за калибрација на апсолутната [[фотометрија|фотометриска]] скала на светлина.<ref name=garfinkle1997/> Сепак, ова повеќе не е случај, бидејќи нултата точка на видливата величина денес обично се дефинира во однос на специфичен бројчено дефиниран [[флукс]]. Овој пристап е попогоден за астрономите, бидејќи Вега не е секогаш достапна за калибрација и нејзината светлина варира.<ref name=ajss45_83/> [[UBV фотометриски систем]] ја мери величината на ѕвездите преку ултравиолетови, сини и жолти филтри, произведувајќи вредности ''U'', ''B'' и ''V'', соодветно. Вега е една од шесте [[ѕвезди од главната низа од А-тип|ѕвезди од тип А0V]] кои биле користени за поставување на почетните средни вредности за овој фотометриски систем кога бил воведен во 1950-тите. Средните величини за овие шест ѕвезди биле дефинирани како: {{nowrap|''U'' − ''B''}} = {{nowrap|''B'' − ''V''}} = 0. Всушност, скалата за величина била калибрирана така што величината на овие ѕвезди е иста во жолтата, сината и ултравиолетовата област на [[Електромагнетен спектар|електромагнетниот спектар]].<ref name=apj117_313/> Така, Вега има релативно рамномерен електромагнетен спектар во визуелниот регион—опсег на бранови должини од 350 до 850 [[нанометар]]и, повеќето од кои можат да се видат со човечко око—така што густините на флуксот се приближно еднакви; 2.000–{{val|4000|fmt=commas|u=[[Jansky|Jy]]}}.<ref name=eso20020306/> Сепак, густината на флуксот на Вега брзо опаѓа во инфрацрвено, и е околу {{val|100|u=Jy}} на {{val|5|ul=микрометри}}.<ref name=mcmahon2005/> Фотометриските мерења на Вега во 1930-тите години покажале дека ѕвездата имала варијации со мала величина од ±0.03 величина (околу ±2.8%<ref group=note name=deltaLum/> осветленост). Овој опсег на варијации бил блиску до границите на способноста за набљудување во тоа време, па затоа прашањето за варијабилноста на Вега било спорно. Величината на Вега повторно била измерена во 1981 година во Опсерваторија Дејвид и покажала мала променливост. Така, било предложено дека Вега покажува повремени пулсирања со мала амплитуда поврзани со [[Променлива ѕвезда од типот на Делта Штит|променливата Делта Штит]].<ref name=asp93_2_333/> Ова е категорија на ѕвезди кои осцилираат на кохерентен начин, што резултира со периодични пулсирања во сјајноста на ѕвездата.<ref name=araa33_1_75/> Иако Вега одговара на физичкиот профил за овој тип на променлива, други набљудувачи не нашле таква варијација. Така се сметало дека варијабилноста е веројатно резултат на систематски грешки во мерењето.<ref name=merezhin/><ref name=hayes1984/> Сепак, една статија од 2007 година ги истражувла овие и други резултати и заклучила дека „''Конзервативната анализа на горенаведените резултати сугерира дека Вега е сосема веројатно променлива во опсег од 1-2%, со можни повремени екскурзии до дури 4% од просечната''“.<ref name=gray2007/> Исто така, една статија од 2011 година потврдува дека „Долгорочната (од година на година) варијабилност на Вега била потврдена“.<ref name=butkovskaya2011/> Вега станала првата осамена ѕвезда од [[главна низа|главната низа]] надвор од Сонцето за која се знае дека е емитер на Х-зраци кога во 1979 година била забележана од телескоп со рендгенски зраци лансиран на Aerobee 350 од ракетниот опсег White Sands.<ref name=apj229_661/> Во 1983 година, Вега стана првата ѕвезда која има диск од прашина. Инфрацрвениот астрономски сателит (IRAS) откри вишок на инфрацрвено зрачење што доаѓа од ѕвездата, а тоа се припишува на енергијата што ја емитува орбитирачката прашина додека таа се загрева од ѕвездата.<ref name=nature307_5950_441/> ==Физички карактеристики== Вега е од [[Ѕвездена класификација|класата]] A0V, што ја прави ѕвезда на [[Главна низа|главната низа]] со бела боја со синкав тон, која [[нуклеарна фузија|фузира]] [[водород]] во [[хелиум]] во своето јадро. Поголемите ѕвезди побрзо ја користат својата фузиска енергија од помалите, така што животниот век на главната низа на Вега е околу една милијарда години, што е една десетина од животниот век на Сонцето.<ref name=ajss40_733/> Тековната старост на оваа ѕвезда е околу 455 милиони години,<ref name=apj708_1_71/> или до половина од очекуваниот животен век на главната низа. По напуштањето на главната низа, Вега ќе стане ѕвезда од класата М, односно [[црвен џин]], и ќе изгуби голем дел од својата маса, на крајот станувајќи [[бело џуџе]]. Во моментов, Вега има повеќе од двојно поголема маса од Сонцето, а нејзината [[сјајност|болометриска светлосна јачина]] е околу 40 пати поголема од онаа на Сонцето.<ref name=nature440_7086_896/> Бидејќи брзо се врти, приближно еднаш на секои 16,5 часа,<ref name=petit2022/> и се гледа речиси директно од нејзиниот пол, нејзината привидна светлосна јачина, пресметана со претпоставка дека има иста светлина насекаде, е околу 57 пати поголема од Сонцето. Доколку Вега е променлива, тогаш можеби е од типот [[Променлива ѕвезда од типот на Делта Штит|Делта Штит]] со период од околу 0.107 ден.<ref name=asp93_2_333/> Поголемиот дел од енергијата произведена во јадрото на Вега е генерирана од циклусот јаглерод-азот-кислород ([[Јаглеродно-азотно-кислороден циклус|CNO циклус]]), процес на [[Ѕвездена нуклеосинтеза|нуклеосинтеза]] кој ги комбинира [[протон]]ите за да формира јадра на хелиум преку посредни јадра на јаглерод, азот и кислород. Овој процес станува доминантен на температура од околу 17 милиони К<ref name=salaris_cassisi2005/>, што е малку повисока од температурата на средината на Сонцето, но е помалку ефикасна од реакцијата на фузија на [[Протонско-протонски ланец|протонско-протонскиот ланец]] на Сонцето. Циклусот CNO е многу чувствителен на температура, што резултира со [[струевит слој]] <ref name=apj601_1_512/> околу јадрото што рамномерно ја распределува „пепелта“ од реакцијата на фузија во областа на јадрото. Надворешната атмосфера е во радијативна рамнотежа. Овде, за разлика од Сонцето, има [[зрачен слој]] во средината на јадрото со прекриена зона на конвекција.<ref name=padmanabhan2002/> Енергетскиот флукс од Вега е прецизно измерен во однос на стандардните извори на светлина. На {{Вред|5480|u=Å}}, густината на флуксот е {{Вред|3650|u=Jy}} со маргина на грешка од 2%.<ref name=apj161_1015/> Во привидниот спектар на Вега доминираат [[Спектрална линија|линии на апсорпција]] на водород; конкретно од водородната Балмерова серија со [[електрон]]от на n=2 како [[главен квантен број]].<ref name=richmond/><ref name=clayton1983/> Линиите на другите елементи се релативно слаби, а најсилни се јонизираниот [[магнезиум]], [[железо]] и [[хром]]<ref name=mnras197_57/>. Емисијата на [[Рендгенски зраци|Х-зраци]] од Вега е многу мала, што покажува дека [[Ѕвездена корона|короната]] за оваа ѕвезда мора да биде многу слаба или да не постои<ref name=aaa318_215/>. Меѓутоа, бидејќи полот на Вега е свртен кон Земјата и може да биде присутна поларна [[коронална дупка]],,<ref name=apj229_661/><ref name=sao389/> потврда за корона како веројатен извор на рендгенските зраци откриени од Вега (или регионот многу блиску до Вега) може да биде тешко бидејќи повеќето коронални рендгенски зраци не би се емитувале по должина на линијата на видот.<ref name=sao389/><ref name=apj213_5_874/> Со помош на спектрополариметрија, било откриено [[магнетно поле]] на површината на Вега од страна на тим астрономи во Опсерваторијата Пик ди Миди. Ова е прва таква детекција на магнетно поле на ѕвезда од спектрална класа А која не е Ap-хемиски чудна ѕвезда. Просечната компонента на видното поле на ова поле има јачина од {{Вред|−0.6|0.3}} [[Гаус (единица)|гаус (G)]]<ref name=aaa500_3_L41/>. Ова е споредливо со средното магнетно поле на Сонцето.<ref name=sd20090726/> Пријавени се магнетни полиња од околу 30 G за Вега, во споредба со околу 1 G за Сонцето.<ref name=apj229_661/> Во 2015 година, на површината на ѕвездата биле откриени светли ѕвездени дамки - првото такво откривање за нормална ѕвезда од типот А, и овие карактеристики покажуваат докази за вртежна модулација со период од 0,68&nbsp;ден.<ref name=aa577_A64/> === Вртење === Вега има период на вртење од 16,3 часа, многу побрзо од периодот на вртење на Сонцето, но сличен и малку побавен од оние на [[Јупитер]] и [[Сатурн (планета)|Сатурн]]. Поради тоа, Вега е значително [[сфероид]]на како тие две планети<ref name=apj645_1_664/>. Кога полупречникот на Вега бил измерен со висока точност со интерферометар, тоа резултирало со неочекувано голема проценета вредност од {{Вред|2.73|0.01}} пати поголема од [[Сончев полупречник|Сончевиот полупречник]]. Тој е 60% поголем од полпречникот на ѕвездата Сириус, додека ѕвездените модели покажале дека треба да биде само околу 12% поголем. Сепак, ова несовпаѓање може да се објасни дококлку Вега е ѕвезда која брзо се врти и се гледа од насоката на нејзиниот пол на вртење. Набљудувањата од низата CHARA во 2005-06 година го потврдиле овој заклучок.<ref name=apj645_1_664/> [[Податотека:Vega_compared_with_the_Sun.jpg|мини|Споредба на големината на Вега (лево) со Сонцето (десно)]] Полот на Вега - неговата вртежна оска - е наклонет не повеќе од пет степени од линијата на видот кон Земјата. На највисокиот крај на проценките за брзината на [[Ѕвездено вртење|вртење]] за Вега е {{Вред|236.2|3.7}} <ref name=apj708_1_71/> по должината на екваторот, многу повисока од набљудуваната (т.е. [[Ѕвездено вртење|проектираната]] ) брзина на вртење бидејќи Вега се гледа речиси на полот. Ова е 88% од брзината што би предизвикала ѕвездата да почне да се распаѓа од [[Центрифугална сила|центрифугалните]] ефекти.<ref name=apj708_1_71/> Оваа брзо вртење на Вега произведува изразено екваторијално испакнување, така што полупречникот на екваторот е 19% поголем од поларниот полупречник, во споредба со нешто под 11% за Сатурн, најраспространетата од планетите на Сончевиот систем. (Проценетиот поларен полупречник на оваа ѕвезда е {{Вред|2.362|0.012}} [[Сончев полупречник|сончеви полупречници]], додека екваторијалниот полупречник е {{Вред|2.818|0.013}} сончеви полупречници.<ref name=apj708_1_71/>) Од Земјата, оваа испакнатост се гледа од насоката на нејзиниот пол, создавајќи премногу голема проценка за полупречникот. Месната [[површинска гравитација]] на половите е поголема отколку на екваторот, што создава варијација во [[Делотворна температура|делотворната температура]] над ѕвездата: поларната температура е близу {{Вред|10000}}, додека екваторијалната температура е околу {{Вред|8152}} келвини.<ref name=apj708_1_71/> Оваа голема температурна разлика помеѓу половите и екваторот произведува силен ефект на затемнување на гравитацијата. Како што се гледа од половите, ова резултира со потемни (со помал интензитет) рабови отколку што вообичаено би се очекувало за сферично симетрична ѕвезда. Температурниот градиент исто така може да значи дека Вега има регион на конвекција околу екваторот,<ref name=apj645_1_664/><ref name=noao2006/> додека остатокот од атмосферата веројатно е во речиси чист [[зрачен слој]]. Според теоремата на Фон Цајпел, месната сјајност е поголема на половите<ref name=adelman2004/>. Како резултат на тоа, ако Вега се гледа по рамнината на нејзиниот [[екватор]] наместо речиси на полот, тогаш нејзината вкупна сјајност би била помала. Бидејќи Вега долго време се користела како стандардна ѕвезда за калибрирање, откритието дека таа брзо се врти може да предизвика некои од основните претпоставки кои се засноваа на тоа дека таа е сферично симетрична. Со аголот на гледање и стапката на вртење на Вега кои денес се подобро познати, ова ќе овозможи подобрени калибрации на инструментите.<ref name=science317_5836_325/> === Изобилство на елементи === Во астрономијата, оние елементи со поголем [[атомски број]] од хелиумот се нарекуваат „металични“. [[Металичност]]а на [[фотосфера]]та на Вега е само околу 32% од изобилството на тешки елементи во атмосферата на Сонцето.<ref group=note name=metal/>(Споредбено го ова, на пример, со тројно изобилство на металничост во сличната ѕвезда Сириус во споредба со Сонцето.) За споредба, Сонцето има изобилство на елементи потешки од хелиумот од околу Z _Sol&nbsp;=&nbsp;{{Вред|0.0172|0.002}}.<ref name=apj644_2_1291/> Така, во однос на изобилството, само околу 0,54% од Вега се состои од елементи потешки од хелиумот. [[Азот]] е малку позастапен, [[кислород]]от е само маргинално помалку изобилството на [[сулфур]] е околу 50% од сончевата енергија. Од друга страна, Вега има само 10% до 30% од сончевото изобилство за повеќето други главни елементи со [[бариум]] и [[скандиум]] под 10%.<ref name=apj708_1_71/> Невообичаено ниската металничост на Вега ја прави слаба [[ѕвезда од типот на Ламбда Воловар]].<ref name=bicds38_137/><ref name=apj548_2_77/> Сепак, причината за постоењето на такви хемиски чудни, [[Ѕвездена класификација|спектрални ѕвезди од класа]] A0-F0 останува нејасна. Една од можностите е дека хемиската особеност може да биде резултат на [[расејување]] или губење на масата, иако ѕвездените модели покажуваат дека тоа вообичаено би се случило единствено при крајот на животниот век на ѕвездата што гори во водород. Друга можност е дека ѕвездата настанала од [[меѓуѕвездена средина]] од гас и прашина која била невообичаено сиромашна со метал.<ref name=mnras301_4_1099/> Набљудуваниот сооднос на хелиум и водород во Вега изнесува {{Вред|0.030|0.005}}, што е околу 40% пониско од Сонцето. Ова може да биде предизвикано од исчезнувањето на [[Струевит слој|струевитиот слој]] на хелиум во близина на површината. Пренесувањето на енергија наместо тоа се врши со радијативен процес, кој може да предизвика аномалија на изобилството преку дифузија.<ref name=apj348_712/> === Кинематика === [[Радијална брзина|Радијалната брзина]] на Вега е компонента на движењето на оваа ѕвезда по должина на линијата на видот до Земјата. Движењето подалеку од Земјата ќе предизвика светлината од Вега да се префрли на пониска [[честота]] (кон црвено) или на поголема фреквенција (кон сина) доколку движењето е кон Земјата. Така, брзината може да се мери од количината на поместување на спектарот на ѕвездата. Прецизните мерења на ова [[Црвено поместување|сино поместување]] даваат вредност од {{Вред|−13.9|0.9}}.<ref name=rgcrv1966/> Знакот минус означува релативно движење кон Земјата. Движењето попречно на линијата на видот предизвикува промена на местоположбата на Вега во однос на подалечните ѕвезди во позадина. Внимателно мерење на положбата на ѕвездата овозможува да се пресмета ова аголно движење, познато како [[сопствено движење]]. Сопственото движење на Вега е {{Вред|202.03|0.63}} (мас) годишно во [[Ректасцензија|десната асцензија]] - небесниот еквивалент на [[Географска должина|географската должина]] - и {{Вред|287.47|0.54}} во [[Деклинација (астрономија)|деклинација]], што е еквивалентно на промена на [[Географска ширина|географската ширина]]. Нето правилното движење на Вега е {{Вред|327.78}} мас/год.<ref name=majewski2006/> што резултира со аголно движење од степен на секои {{Вред|11000}} години. Во [[Галактички координатен систем|галактичкиот координатен систем]], компонентите на [[Ѕвездена кинематика|вселенската брзина]] на Вега се (U, V, W) = {{Безпрелом|({{val|−16.1|0.3}}, {{val|−6.3|0.8}}, {{val|−7.7|0.3}}) km/s}}, за нето вселенска брзина од {{Вред|19}} км/сек..<ref name=aaa339/> Радијалната компонента на оваа брзина - во насока на Сонцето - е {{Вред|−13.9}} км/сек., додека попречната брзина е {{Вред|12.9}} км/сек. Иако Вега во моментов е само петтата најсветла ѕвезда на ноќното небо, ѕвездата полека сјае бидејќи правилното движење предизвикува да се приближи до Сонцето.<ref name=moulton1906/> Вега ќе го направи својот најблизок пристап за околу 264.000 години на [[Апсида (астрономија)|перихелско]] растојание од {{Cvt|4.04|pc|ly}}<ref name=aa575_A35/>. Врз основа на кинематичките својства на оваа ѕвезда, се смета дека припаѓа на ѕвезденото здружение наречено [[Кастерска движечка група]]<ref name=apj708_1_71/>. Сепак, Вега можеби е многу постара од оваа група, така што членството останува неизвесно.<ref name=apj708_1_71/> Оваа група содржи околу 16 ѕвезди, вклучувајќи ги Алфа Вага, [[Алфа Кефеј]], [[Кастор (ѕвезда)|Кастор]], [[Фомалхаут]] и Вега. Сите членови на групата се движат во речиси иста насока со слични [[Ѕвездена кинематика|вселенски брзини]] . Членството во подвижна група подразбира заедничко потекло за овие ѕвезди во [[Расеано ѕвездено јато|расеано јато]] кое оттогаш станало гравитациски неповрзано.<ref name=inglis2003/> Проценетата возраст на оваа подвижна група е {{Вред|200|100}} милиони години, и тие имаат просечна вселенска брзина од {{Вред|16.5}} км/сек.<ref group=note name=space_velocity/><ref name=aaa339/> == Можен планетарен систем == {{OrbitboxPlanet begin | name = Вега | table_ref = <ref name="Hurt2021"/> }} {{OrbitboxPlanet hypothetical | exoplanet = b | mass_earth = {{Val|21.9|5.1|p=≥}} | period = {{Val|2.42977|0.00016|fmt=none}} | semimajor = {{Val|0.04555|0.00053|fmt=none}} | eccentricity = {{Val|0.25|0.15}} }} {{OrbitboxPlanet disk | disk = Debris disk | periapsis = 86 | apoapsis = 815 | inclination = 6.2? }} {{Orbitbox end}} [[Податотека:Vega Spitzer.jpg|thumb|Средна инфрацрвена (24 μm) слика на [[Остаточен диск|остаточниот диск]] околу Вега]] === Инфрацрвен вишок === Еден од раните резултати од инфрацрвениот астрономски сателит (ИЦАС) било откривањето на вишок инфрацрвен флукс што доаѓа од Вега, надвор од она што би се очекувало само од ѕвездата. Овој вишок бил измерен на [[Бранова должина|бранови должини]] од 25, 60 и {{Вред|100}} μm, и аголен полупречник од 10" на самата ѕвезда. На измереното растојание на Вега, ова одговарало на вистински полупречник од {{Вред|80}} астрономски единици (АЕ), каде што АЕ е просечниот полупречник на орбитата на Земјата околу Сонцето. Било предложено дека ова зрачење доаѓа од поле на орбитирачки честички со димензија од редот на милиметар, бидејќи сè помало на крајот ќе биде отстрането од системот со притисок на зрачење или вовлечено во ѕвездата со помош на [[Појнтинг-Робертсоново влечење|Појнтингово-Робертсоновото влечење]].<ref name="apj285_808"/> Вториот е резултат на притисокот на зрачење што создава делотворна сила што се спротивставува на орбиталното движење на честичката прашина, предизвикувајќи таа да се спира навнатре. Овој ефект е најизразен за ситните честички кои се поблиску до ѕвездата. .<ref name="mnras_97_423"/> Последователни мерења на Вега на {{Вред|193}} μm покажале помал од очекуваниот флукс за хипотетизираните честички, што сугерира дека тие треба да бидат од редот на {{Вред|100}} μm или помалку. За да се одржи оваа количина прашина во орбитата околу Вега, ќе биде потребен постојан извор на надополнување. Предложениот механизам за одржување на прашината бил диск од споени тела кои биле во процес на колапс за да формираат планета.<ref name=apj285_808/> Моделите наместени на распространување на прашина околу Вега покажуваат дека станува збор за кружен диск со полупречник од 120 астрономски единици, гледан од полот. Покрај тоа, има дупка во средината на дискот со полупречник не помал од {{Вред|80}} АЕ.<ref name=mnras314_4_702/> По откривањето на вишок на инфрацрвени зраци околу Вега, биле пронајдени и други ѕвезди кои покажуваат слична аномалија која се припишува на емисијата на прашина. Почнувајќи од 2002 година, биле пронајдени околу 400 од овие ѕвезди, и тие станале познати како „Вега“ или „вишок од Вега“. Се верува дека тие можат да дадат индиции за потеклото на [[Сончев Систем|Сончевиот систем]]<ref name=apj124_1_514/>. === Остаточни дискови === До 2005 година, вселенскиот телескоп „Спицер“ произвел инфрацрвени снимки со висока резолуција од прашината околу Вега. Се покажало дека се протега до 43 инчи ({{Вред|330}} АЕ) на бранова должина од {{Вред|24}} μm, 70″ ({{Вред|543}} АЕ) на {{Вред|70}} μm и {{Вред|105}}" ({{Вред|815}} АЕ) на {{Вред|160}} μm. Било утврдено дека овие многу пошироки дискови се кружни и без грутки, со честички прашина кои се движат од 1 до {{Вред|50}} μm во големина. Проценетата вкупна маса на оваа прашина е 3 {{E|-3}} пати поголема од [[Земјина маса|Земјината маса]] (околу 7,5 пати помасивна од [[Астероиден појас|астероидниот појас]]). Производството на прашина би барало судири помеѓу астероиди во популација што одговара на [[Кајперов Појас|Кајперовиот Појас]] околу Сонцето. Така, прашината е поверојатно создадена од [[остаточен диск]] околу Вега, наместо од [[протопланетарен диск]] како што се сметало порано..<ref name=apj628_1_487/> [[Податотека:Massive_Smash-Up_at_Vega.jpg|лево|мини|Концептот на уметникот за неодамнешниот масивен судир на објекти со големина на [[џуџеста планета]] што можеби придонеле за прстенот околу Вега]] Внатрешната граница на остаточниот диск била проценета на {{Вред|11|2|u="}}, или {{Вред|100|u=АЕ}}. Дискот се создава додека притисокот на зрачење од Вега ги турка остатоците од судирите на поголемите предмети кон надвор. Сепак, континуираното производство на количината на прашина забележана во текот на животот на Вега би барала огромна почетна маса - проценета како стотици пати поголема од [[Јупитерова маса|Јупитеровата маса]]. Оттука, поверојатно е дека е произведен како резултат на релативно неодамнешно распаѓање на комета или астероид<ref name=aaa452_1_237/> со средна големина (или поголема), кои потоа дополнително се фрагментирани како резултат на судири помеѓу помалите компоненти и другите тела. Овој прашлив диск би бил релативно млад на временската скала на староста на ѕвездата и на крајот ќе биде отстранет освен ако други настани од судир не обезбедат повеќе прашина.<ref name=apj628_1_487/> Набљудувањата, најприн со Паломарскиот интерферометар за тестирање од Дејвид Цијарди и Џерард ван Бел во 2001 година<ref name=apj559_1_237/>, а потоа подоцна потврдени со низата CHARA на планината Вилсон во 2006 година и низата со инфрацрвени оптички телескопи на планината Хопкинс во 2011 година,<ref name=aaa534_1_237/> откриле докази за внатрешна лента од прашина околу Вега. Со потекло од {{Вред|8|u=АЕ}} на ѕвездата, оваа егзозодијачка прашина може да биде доказ за динамички пертурбации во системот. Ова може да биде предизвикано од интензивно бомбардирање на [[Комета|комети]] или [[Метеороид|метеори]] и може да биде доказ за постоење на планетарен систем.<ref name=girault_rime_2006/> === Можни планети === Набљудувањата од телескопот „Џејмс Клерк Максвел“ во 1997 година откриле „издолжен светол средишен регион“ кој достигнува врв на 9" ({{Вред|70|u=АЕ}}) североисточно од Вега. Ова било хипотезирано или како пертурбација на остаточниот диск од [[Вонсончева планета|планета]] или на друг објект кој орбитира и е опкружен со прашина. Сепак, снимките од Кековиот телескоп ја отфрлиле можноста за придружник до магнитуда 16, што би одговарало на тело со повеќе од 12 пати поголема јупитеровата маса.<ref name=nature392_6678_788/> Астрономите од Заедничкиот астрономски центар на Хаваи и во UCLA сугерираат дека сликата може да укаже на планетарен систем кој сè уште е во процес на формирање.<ref name=jac19980421/> Одредувањето на природата на планетата не било едноставно; еден труд од 2002 година претпоставува дека грутките се предизвикани од планета со маса приближна на јупитеровата на ексцентрична орбита. Прашината би се собирала во орбитите кои имаат [[Орбитална резонанца|резонанции на средно движење]] со оваа планета - каде што нивните орбитални периоди формираат цели фракции со периодот на планетата - создавајќи го добиеното згрутчување..<ref name=apj569_2_L115/> [[Податотека:Vega_(star).jpg|мини|Уметнички впечаток за планетата околу Вега]] Во 2003 година, се претпоставувало дека овие грутки може да бидат предизвикани од планета со маса на [[Нептун]] која [[Планетарна преселба|мигрирала]] од 40 до {{Вред|65}} АЕ пред околу 56&nbsp;милиони&nbsp;години,<ref name=apj598_2_1321/> орбита доволно голема за да овозможи формирање на помали [[Земјовидна планета|земјовидни планети]] поблиску до Вега. Миграцијата на оваа планета најверојатно ќе бара гравитациска интеракција со втора планета со поголема маса во помала орбита.<ref name=roe20031201/> Користејќи коронограф на [[телескопот „Субару“|телескопот Субару]] на [[Хаваи]] во 2005 година, астрономите можеле дополнително да ја ограничат големината на планетата што орбитира околу Вега на не повеќе од 5-10 пати поголема од [[Јупитерова маса|јупитеровата маса]].<ref name=apj652_2_1729/> Прашањето за можните грутки во остаточниот дск било повторно разгледано во 2007 година со користење на понови, почувствителни инструменти на интерферометарот [[Плато де Буре]]. Набљудувањата покажале дека прстенот од остатоци е мазен и симетричен..<ref name=aaa531/> Не биле пронајдени докази за дамките пријавени претходно, што фрла сомнеж за хипотетизираната џиновска планета. Мазната структура била потврдена во последователните набљудувања од Хјуз и сор. (2012)<ref name="hughes2012"/> и [[Вселенски телескоп „Хершел“|вселенскиот телескоп „Хершел“]].<ref name="sibthorpe2010"/> Иако планетата допрва треба директно да се набљудува околу Вега, сè уште не може да се исклучи присуството на планетарен систем. Така би можело да има помали, [[Земјовидна планета|земјовидни планети]] кои орбитираат поблиску до ѕвездата. [[Наклон (орбита)|Наклонот]] на планетарните орбити околу Вега веројатно е тесно усогласен со [[екватор]]ијалната рамнина на оваа ѕвезда.<ref name=pasp97_180/> Од перспектива на набљудувач на хипотетичка планета околу Вега, Сонцето би изгледало како бледа ѕвезда со големина од 4,3 магнитуди во соѕвездието [[Гулаб (соѕвездие)|Гулаб]]. <ref group="note" name="coord"/> Во 2021 година, труд кој анализирал десетгодишни спектри на Вега, открил кандидатски сигнал од 2,43 дена околу Вега, статистички проценет дека има само 1% шанси да биде лажно позитивен.<ref name="Hurt2021"/> Со оглед на амплитудата на сигналот, авторите процениле минимална маса од {{Вред|21.9|5.1}} маси на Земјата, но со оглед на многу коси вртежи на самата Вега од само 6,2° од перспектива на Земјата, планетата може да биде порамнета и на оваа рамнина, што и дава вистинска маса од {{Вред|203|47}} земјини маси. Истражувачите откриле и слаб {{Вред|196.4|1.6|1.9}} -ден сигнал кој може да се преведе на {{Вред|80|21}} земјински маси ({{Вред|740|190}} со наклон од 6,2°), но е премногу слаб за да се тврди дека е вистински сигнал со достапни податоци.<ref name="Hurt2021"/> == Етимологија и културно значење == Се верува дека името е изведено од [[Арапски јазик|арапскиот]] термин ''Al Nesr al Waki'' '''النسر الواقع''' кој се појавил во каталогот на ѕвезди ел-Акасиси ел-Мукет и бил преведен на [[Латински јазик|латински]] како ''Vultur Cadens'', „орел/мршојадец што паѓа“.<ref name=mnras55_429/><ref group=note name=vulture/> Соѕвездието било претставено како мршојадец во [[Стар Египет|древниот Египет]]<ref name=massey2001/> и како орел или мршојадец во [[Историја на Индија|античка Индија]].<ref name=olcott1911/><ref name=houlding2005/> Арапското име потоа се појавило во западниот свет во ''Алфонсиновите табели''<ref name=Kunitzsch86/> кои биле составени помеѓу 1215 и 1270 година по наредба на кралот Алфонсо X.<ref name=brill7_292/> Средновековните [[астролаб]]и од [[Кралство Англија|Англија]] и [[Западна Европа]] ги користеле имињата Вега и Алвака и ги прикажувале неа и [[Алтаир]] како птици.<ref name=Gingerish1987/> Меѓу северниот [[Полинезија|полинезиски]] народ, Вега била позната како ''whetu o te tau'', годишната ѕвезда. За одреден период од историјата, тоа го означи почетокот на нивната нова година кога ќе се подготви теренот за садење. На крајот оваа функција ѕведата била означена со [[Плејади (ѕвездено јато)|Плејадите]].<ref name=jps28_18/> [[Асирци]]те ја нарекле оваа поларна ѕвезда како Дајан-саме, „Судијата на небото“, додека на [[Акадски јазик|акадски]] таа била позната како Тир-ана, „Животот на небото“. Во [[Вавилонска астрономија|вавилонската астрономија]], Вега можеби била една од ѕвездите по име Дилган, „Гласник на светлината“.<ref name=kendall1845/> За [[Стара Грција|старите Грци]], соѕвездието било формирано од харфата на [[Орфеј]], со Вега како нејзина рачка. За [[Римско Царство|Римското Царство]], почетокот на есента се засновало на часот во кој Вега застанува под хоризонтот.<ref name=allen1963/> На кинески, {{Јаз|zh|織女}}, што значи ''[[Вол (кинеско соѕвездие)|ткајачка девојка]] (астеризам)'', се однесува на [[астеризам]] кој се состои од Vega, ε Лира и ζ 1 Лира.<ref name=zh/> Следствено, кинеското име за Вега е {{Јаз|zh|織女一}} „Прва ѕвезда на девојката ткајачка“.<ref name=aeea/>). Во [[Кинеска митологија|кинеската митологија]], постои љубовна приказна за Кикси ({{Јаз|zh|七夕}}) во кој Ниуланг ({{Јаз|zh|牛郎}}, [[Алтаир]]) и неговите две деца (β Орел и γ Орел) се одвоени од нивната мајка Жину ({{Јаз|zh|織女}}, сјајната „ткајачка-девојка“, Вега) која се наоѓа на далечната страна на реката, [[Млечен Пат|Млечниот Пат]].<ref name=wei_yue_tao2005/> Меѓутоа, еден ден годишно на седмиот ден од седмиот месец од [[Кинески календар|кинескиот месечев календар]], страчките прават мост за Ниуланг и Жину повторно да бидат заедно на кратка средба. Јапонскиот фестивал [[Танабата]], во кој Вега е познат како ''Орихиме'' (織姫), исто така се заснова на оваа легенда.<ref name=kippas1919/> Во [[Зороастризам|зороастризмот]], Вега понекогаш се поврзувала со Ванант, мало божество чие име значи „освојувач“.<ref name=boyce1996/> Домородниот народ Буронг од северо-западна [[Викторија (Австралија)|Викторија]], Австралија, ја нарекла ''Нејлоан'',<ref name=hamacher/> „летечка кокошка“.<ref name=stanbridge/> Во ''[[Багаватам пурана|Шримад Бхагаватам]]'', [[Кришна|Шри Кришна]] му кажува на Арџуна дека меѓу Накшатра тој е Абхиџит, која забелешка укажува на поволноста на оваа Накшатра.<ref name=vedabase/> [[Среден век|Средновековните]] [[Астрологија|астролози]] ја вброиле Вега како една од бехенските ѕвезди<ref name=tyson1993/> и ја поврзале со хризолит и [[планинска чубрика]]. [[Хајнрих Корнелиус Агрипа|Корнелиј Агрипа]] го навел неговиот [[Кабала|кабалистички]] знак [[Податотека:Agrippa1531_Vulturcadens.png]] под ''Vultur cadens'', буквален латински превод на арапското име.<ref name=argippa1533/> Табелите на средновековните ѕвезди ги навеле и алтернативните имиња Ваги, Вагиех и Века за оваа ѕвезда.<ref name=burnham1978/> Поемата на [[Вистан Хју Оден|В.Х. Оден]] од 1933 година „Летна ноќ (на Џефри Хојланд)“ славно започнува со двојката „Надвор на тревникот лежам во кревет,/Вега видлива над главата“.<ref name=auden/> Вега станала првата ѕвезда која имала автомобил именувана по неа со француската линија на автомобили Facel Vega од 1954 година наваму, а подоцна, во Америка, [[Шевролет]] ја лансирала Вега во 1971 година.<ref name=frommert/> Други возила именувани по Вега го вклучуваат системот за лансирање Вега на [[Европска вселенска агенција|Европската вселенска агенција]]<ref name=esa20050520/> и авионот Локхид Вега.<ref name=rumerman2003/> ==Белешки== {{Reflist|group=note|refs= <ref name=metal>For a metallicity of −0.5, the proportion of metals relative to the Sun is given by :<math>10^{-0.5} = 0.316</math>. See: {{cite book | title=The Chemical Evolution of the Galaxy | volume=253 | series=Astrophysics and Space Science Library | first=Francesca | last=Matteucci | publisher=Springer Science & Business Media | year=2001 | isbn=978-0792365525 | page=7 | url=https://books.google.com/books?id=PT7O1nS7CksC&pg=PA7 }}</ref> <ref name=space_velocity>The space velocity components in the Galactic coordinate system are: U&nbsp;=&nbsp;{{val|−10.7|3.5}}, V&nbsp;=&nbsp;{{val|−8.0|2.4}}, W&nbsp;=&nbsp;{{val|−9.7|3.0|u=km/s}}. UVW is a Cartesian coordinate system, so the Euclidean distance formula applies. Hence, the net velocity is :<math>v_\text{sp} = \sqrt{10.7^2 + 8.0^2 + 9.7^2} = 16.5~\text{km/s}.</math> See: {{cite book | title=Introductory Statistics and Analytics: A Resampling Perspective | first=Peter C. | last=Bruce | publisher=John Wiley & Sons | year=2015 | isbn=978-1118881330 | page=20 | url=https://books.google.com/books?id=7CUhBgAAQBAJ&pg=PA20 }} </ref> <ref name=coord>The Sun would appear at the diametrically opposite coordinates from Vega at α&nbsp;=&nbsp;{{RA|6|36|56.3364}}, δ&nbsp;=&nbsp;{{DEC|−38|47|01.291}}, which is in the western part of Columba. <br/> <br/>The visual magnitude is given by <math>m = M_v - 5 - 5 \log_{10}</math>{{hairsp}}[[Паралакса#Ѕвездена паралакса|{{math|π}}]]<math> \ \Rightarrow \ 4.83 - 5 - (5 \ \times \log_{10}0.13023) = 4.256</math> <br/>See: {{cite journal | last=Hughes | first=David W. | title=The Introduction of Absolute Magnitude (1902–1922) | journal=Journal of Astronomical History and Heritage | volume=9 | issue=2 | pages=173–179 | url=https://ui.adsabs.harvard.edu/link_gateway/2006JAHH....9..173H/ADS_SCAN| date=2006 | doi=10.3724/SP.J.1440-2807.2006.02.06 | bibcode=2006JAHH....9..173H | s2cid=115611984 }}</ref> <ref name=vulture>That is, a vulture on the ground with its wings folded (Edward William Lane, ''Arabic-English Lexicon'').</ref> <ref name=deltaLum>From {{cite book | title=Allen's Astrophysical Qualities | editor1-first=Arthur N. | editor1-last=Cox | edition=4th | page=382 | publisher=Springer-Verlag | location=New York | isbn=978-0-387-98746-0 | year=1999 }}: : ''M''_bol = −2.5 log ''L''/{{Solar luminosity}} + 4.74, where ''M''_bol is the bolometric magnitude, ''L'' is the star's luminosity, and {{Solar luminosity}} is the solar luminosity. A ''M''_bol variation of ±0.03 gives : ''M''_bol₂ − ''M''_bol₁ = 0.03 = 2.5 log ''L''₁/''L''₂ for : ''L''₁/''L''₂ = 10^0.03/2.5 ≈ 1.028, or a ±2.8% luminosity variation.</ref> }} == Наводи == {{Reflist|30em|refs= <ref name=monnier2012>{{Citation |last1=Monnier |first1=J. D. |last2=Che |first2=Xiao |last3=Zhao |first3=Ming |last4=Ekstrom |first4=S. |last5=Maestro |first5=V. |last6=Aufdenberg |first6=J. |last7=Baron |first7=F. |last8=Georgy |first8=C. |last9=Kraus |first9=S. |last10=McAlister |first10=H. |last11=Pedretti |first11=E. |last12=Ridgway |first12=S. |last13=Sturmann |first13=J. |last14=Sturmann |first14=L. |last15=Brummelaar |first15=T. ten |date=2012-12-10 |title=Resolving Vega and the inclination controversy with CHARA/MIRC |arxiv=1211.6055 |bibcode=2012ApJ...761L...3M |journal=The Astrophysical Journal |volume=761 |issue=1 |pages=L3 |doi=10.1088/2041-8205/761/1/L3 |issn=2041-8205}}</ref> <ref name=aaa474_2_653>{{cite journal | last=van Leeuwen | first=F. | title=Validation of the new Hipparcos reduction | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=474 | issue=2 |date=November 2007 | pages=653–664 | doi=10.1051/0004-6361:20078357 | bibcode=2007A&A...474..653V | arxiv=0708.1752 | s2cid=18759600 }}</ref> <ref name=SIMBAD>{{cite journal | author=Staff |url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=vega | title=V* alf Lyr – Variable Star | journal=SIMBAD | access-date=2007-10-30 }}—use the "display all measurements" option to show additional parameters.</ref> <ref name=aaa391_3_1039>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Kinman | first1=T. | last2=Castelli | first2=F. | title=The determination of T_eff for metal-poor A-type stars using V and 2MASS J, H and K magnitudes | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2002 | volume=391 | issue=3 | pages=1039–1052 | doi=10.1051/0004-6361:20020806 | bibcode=2002A&A...391.1039K | doi-access=free }}</ref> <ref name=apj645_1_664>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Aufdenberg | first1=J.P. | last2=Mérand | first2=A. | last3=Coudé du Foresto | first3=V. | last4=Absil | first4=O. | last5=Di Folco | first5=E. | last6=Kervella | first6=P. | last7=Ridgway | first7=S. T. | last8=Berger | first8=D. H. | last9=ten Brummelaar | first9=T. A. | title=First results from the CHARA Array: VII. Long-Baseline Interferometric Measurements of Vega Consistent with a Pole-On, Rapidly Rotating Star? | journal=Astrophysical Journal | date=2006 | volume=645 | issue=1 | pages=664–675 | doi=10.1086/504149 | bibcode=2006ApJ...645..664A | arxiv=astro-ph/0603327 | s2cid=13501650 }}</ref> <ref name=rgcrv1966>{{cite conference | first=D. S. | last=Evans | contribution=The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities | title=Proceedings from IAU Symposium no. 30 | journal=Determination of Radial Velocities and Their Applications | volume=30 | page=57 | date=June 20–24, 1966 | place=London, England | bibcode=1967IAUS...30...57E }}</ref> <ref name=stellarium>{{cite web | url=http://www.stellarium.org | title=Calculation by the ''Stellarium'' application version 0.10.2 | access-date=2009-07-28 }}</ref> <ref name=nature440_7086_896>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Peterson | first1=D. M. | last2=Hummel | first2=C. A. | last3=Pauls | first3=T. A. | last4=Armstrong | first4=J. T. | last5=Benson | first5=J. A. | last6=Gilbreath | first6=G. C. | last7=Hindsley | first7=R. B. | last8=Hutter | first8=D. J. | last9=Johnston | first9=K. J. | title=Vega is a rapidly rotating star | journal=Nature | date=2006 | volume=440 | issue=7086 | pages=896–899 | arxiv=astro-ph/0603520 | doi=10.1038/nature04661 | pmid=16612375 | bibcode=2006Natur.440..896P | s2cid=533664 }}</ref> <ref name=apj628_1_487>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Su | first1=K. Y. L. | last2=Rieke | first2=G. H. | last3=Misselt | first3=K. A. | last4=Stansberry | first4=J. A. | last5=Moro-Martin | first5=A. | last6=Stapelfeldt | first6=K. R. | last7=Werner | first7=M. W. | last8=Trilling | first8=D. E. | last9=Bendo | first9=G. J. | title=The Vega Debris Disk: A Surprise from ''Spitzer'' | journal=The Astrophysical Journal | date=2005 | volume=628 | issue=1 | pages=487–500 | doi=10.1086/430819 | bibcode=2005ApJ...628..487S|arxiv = astro-ph/0504086 | s2cid=18898968 }}</ref> <ref name=apj124_1_514>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Song | first1=Inseok | last2=Weinberger | first2=A. J. | last3=Becklin | first3=E. E. | last4=Zuckerman | first4=B. | last5=Chen | first5=C. | title=M-Type Vega-like Stars | url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2002-07_124_1/page/514 | journal=The Astronomical Journal | date=2002 | volume=124 | issue=1 | pages=514–518 | doi=10.1086/341164 | bibcode=2002AJ....124..514S | arxiv=astro-ph/0204255 | s2cid=3450920 }}</ref> <ref name=barger_white2000>{{cite book | display-authors=1 | last1=Barger | first1=M. Susan | last2=White | first2=William B. | date=2000 |orig-date=First published 1991 | title=The Daguerreotype: Nineteenth-Century Technology and Modern Science | publisher=JHU Press | page=88 | isbn=978-0-8018-6458-2 }}</ref> <ref name=pasp2_10_249>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Holden | first1=Edward S. | last2=Campbell | first2=W. W. | title=Photographs of Venus, Mercury and Alpha Lyræ in Daylight | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1890 | volume=2 | issue=10 | pages=249–250 | doi=10.1086/120156 | bibcode=1890PASP....2..249H | s2cid=120286863 | doi-access=free }}</ref> <ref name=paps24_166>{{cite journal | last=Barker | first=George F. | title=On the Henry Draper Memorial Photographs of Stellar Spectra | journal=Proceedings of the American Philosophical Society | date=1887 | volume=24 | pages=166–172 }}</ref> <ref name=aip>{{cite web | work=Tools of Cosmology | url=https://history.aip.org/exhibits/cosmology/tools/tools-spectroscopy.htm| title=Spectroscopy and the Birth of Astrophysics | publisher=American Institute of Physics | access-date=2022-03-29}}</ref> <ref name=klaus2002>{{cite book | first=Klaus | last=Hentschel | date=2002 | title=Mapping the Spectrum: Techniques of Visual Representation in Research and Teaching | url=https://archive.org/details/mappingspectrumt0000hent | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-850953-0 }}</ref> <ref name=berry1899>{{cite book | first=Arthur | last=Berry | date=1899 | title=A Short History of Astronomy | url=https://archive.org/details/ashorthistoryas00berrgoog | publisher=Charles Scribner's Sons | location=New York | isbn=978-0-486-20210-5 }}</ref> <ref name=debarbat1988>{{cite book | first1=Wolfgang R. | last1=Dick | last2=Ruben | first2=G. | date=1988 | chapter=The First Successful Attempts to Determine Stellar Parallaxes in the Light of the Bessel/Struve Correspondence | title=Mapping the Sky: Past Heritage and Future Directions | pages=119–121 | publisher=Springer | isbn=978-90-277-2810-4 | doi=10.1017/S007418090013949X }}</ref> <ref name=astroprof>{{cite web | author=Anonymous | date=2007-06-28 | url=http://astroprofspage.com/archives/1011 | title=The First Parallax Measurements | publisher=Astroprof | access-date=2007-11-12 }}</ref> <ref name=garfinkle1997>{{cite book | first=Robert A. | last=Garfinkle | date=1997 | title=Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe | url=https://archive.org/details/starhoppingyourv0000garf | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-59889-7 }}</ref> <ref name=ajss45_83>{{cite journal | last=Cochran | first=A. L. | title=Spectrophotometry with a self-scanned silicon photodiode array. II – Secondary standard stars | journal=Astrophysical Journal Supplement Series | date=1981 | volume=45 | pages=83–96 | doi=10.1086/190708 | bibcode=1981ApJS...45...83C | doi-access=free }}</ref> <ref name=apj117_313>{{cite journal | display-authors=1 | last=Johnson | first=H. L. | author2=Morgan, W. W. | title=Fundamental stellar photometry for standards of spectral type on the revised system of the Yerkes spectral atlas | url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1953-05_117_3/page/313 | journal=Astrophysical Journal | date=1953 | volume=117 | pages=313–352 | doi=10.1086/145697 | bibcode=1953ApJ...117..313J }}</ref> <ref name=eso20020306>{{cite web | last=Walsh | first=J. | date=2002-03-06 | url=http://www.eso.org/observing/standards/spectra/hr7001.html | archive-url=https://web.archive.org/web/20070209043623/http://www.eso.org/observing/standards/spectra/hr7001.html | archive-date=2007-02-09 | title=Alpha Lyrae (HR7001) | work=Optical and UV Spectrophotometric Standard Stars | publisher=ESO | access-date=2007-11-15 }}—flux versus wavelength for Vega.</ref> <ref name=mcmahon2005>{{cite web | last=McMahon | first=Richard G. | date=2005-11-23 | url=http://www.ast.cam.ac.uk/~rgm/magnitudes/vega_hl75.dat | format=Text | title=Notes on Vega and magnitudes | publisher=University of Cambridge | access-date=2007-11-07 | archive-date=2012-01-28 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120128003043/http://www.ast.cam.ac.uk/~rgm/magnitudes/vega_hl75.dat | url-status=dead }}</ref> <ref name=araa33_1_75>{{cite journal | first1=A. | display-authors=1 | last1=Gautschy | first2=H. | last2=Saio | title=Stellar Pulsations Across The HR Diagram: Part 1 | journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics | date=1995 | volume=33 | issue=1 | pages=75–114 | doi=10.1146/annurev.aa.33.090195.000451 | bibcode=1995ARA&A..33...75G }}</ref> <ref name=merezhin>{{cite web | display-authors=1 | last1=I.A. | first1=Vasil'yev | last2=Merezhin | first2=V. P. | last3=Nalimov | first3=V. N. | last4=Novosyolov | first4=V. A. | url=http://www.konkoly.hu/pub/ibvs/3301/3308.txt | title=On the Variability of Vega | date=1989-03-17 | publisher=Commission 27 of the I.A.U | access-date=2007-10-30 }}</ref> <ref name=hayes1984>{{cite conference | first=D. S. | last=Hayes | contribution=Stellar absolute fluxes and energy distributions from 0.32 to 4.0 microns | title=Proceedings of the Symposium, Calibration of fundamental stellar quantities | volume=111 | pages=225–252 | date=May 24–29, 1984 | bibcode=1985IAUS..111..225H}}</ref> <ref name=GSM>{{cite book | last=Perryman | first=Michael | title=The Making of History's Greatest Star Map | location=Heidelberg | publisher=Springer-Verlag | date=2010 | doi=10.1007/978-3-642-11602-5| series=Astronomers' Universe | isbn=978-3-642-11601-8 | bibcode=2010mhgs.book.....P | url=https://cds.cern.ch/record/1338896 }}</ref> <ref name=nature307_5950_441>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Harvey | first1=Paul E. | last2=Wilking | first2=Bruce A. | last3=Joy | first3=Marshall | title=On the far-infrared excess of Vega | journal=Nature | date=1984 | volume=307 | issue=5950 | pages=441–442 | doi=10.1038/307441a0 | bibcode=1984Natur.307..441H | s2cid=4330793 }}</ref> <ref name=pasachoff2000>{{cite book | first=Jay M. | last=Pasachoff | date=2000 | title=A Field Guide to Stars and Planets | edition=4th | publisher=Houghton Mifflin Field Guides | isbn=978-0-395-93431-9 }}</ref> <ref name=upgren1998>{{cite book | first=Arthur R. | last=Upgren | date=1998 | title=Night Has a Thousand Eyes: A Naked-Eye Guide to the Sky, Its Science, and Lore | url=https://archive.org/details/nighthasthousand0000upgr | publisher=Basic Books | isbn=978-0-306-45790-6 | bibcode=1998nhte.book.....U }}</ref> <ref name=ajss40_733>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Mengel | first1=J. G. | last2=Demarque | first2=P. | last3=Sweigart | first3=A. V. | last4=Gross | first4=P. G. | title=Stellar evolution from the zero-age main sequence | journal=Astrophysical Journal Supplement Series | date=1979 | volume=40 | pages=733–791 | doi=10.1086/190603 | bibcode=1979ApJS...40..733M }}—From pages 769–778: for stars in the range {{nowrap|1.75 < ''M'' < 2.2}}, {{nowrap|0.2 < Y < 0.3}} and {{nowrap|0.004 < ''Z'' < 0.01}}, stellar models give an age range of {{val|0.43|–|1.64|e=9|u=years}} between a star joining the main sequence and turning off to the red giant branch. With a mass closer to 2.2, however, the interpolated age for Vega is less than a billion.</ref> <ref name=apj708_1_71>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Yoon | first1=Jinmi | last2=Peterson | first2=Deane M. | last3=Kurucz | first3=Robert L. | last4=Zagarello | first4=Robert J. | title=A New View of Vega's Composition, Mass, and Age | journal=The Astrophysical Journal | volume=708 | issue=1 | pages=71–79 |date=January 2010 | doi=10.1088/0004-637X/708/1/71 | bibcode=2010ApJ...708...71Y | doi-access=free }}</ref> <ref name=asp93_2_333>{{cite journal | last=Fernie | first=J. D. | title=On the variability of Vega | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1981 | volume=93 | issue=2 | pages=333–337 | bibcode=1981PASP...93..333F | doi=10.1086/130834 | doi-access=free }}</ref> <ref name=salaris_cassisi2005>{{cite book | display-authors=1 | last1=Salaris | first1=Maurizio | last2=Cassisi | first2=Santi | date=2005 | title=Evolution of Stars and Stellar Populations | url=https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala | url-access=registration | page=[https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala/page/120 120] | publisher=John Wiley and Sons | isbn=978-0-470-09220-0 }}</ref> <ref name=apj601_1_512>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Browning | first1=Matthew | last2=Brun | first2=Allan Sacha | last3=Toomre | first3=Juri | title=Simulations of core convection in rotating A-type stars: Differential rotation and overshooting | journal=Astrophysical Journal | date=2004 | volume=601 | issue=1 | pages=512–529 | doi=10.1086/380198 | bibcode=2004ApJ...601..512B | arxiv = astro-ph/0310003 | s2cid=16201995 }}</ref> <ref name=padmanabhan2002>{{cite book | first=Thanu | last=Padmanabhan | date=2002 | title=Theoretical Astrophysics | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-56241-6 }}</ref> <ref name=apj161_1015>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Oke | first1=J. B. | last2=Schild | first2=R. E. | title=The Absolute Spectral Energy Distribution of Alpha Lyrae | url=https://archive.org/details/sim_astrophysical-journal_1970-09_161_3/page/1015 | journal=Astrophysical Journal | date=1970 | volume=161 | pages=1015–1023 | doi=10.1086/150603 | bibcode=1970ApJ...161.1015O }}</ref> <ref name=richmond>{{cite web | last=Richmond | first=Michael | url=http://spiff.rit.edu/classes/phys440/lectures/boltz/boltz.html | title=The Boltzmann Equation | publisher=Rochester Institute of Technology | access-date=2007-11-15 }}</ref> <ref name=clayton1983>{{cite book | first=Donald D. | last=Clayton | date=1983 | title=Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis | url=https://archive.org/details/principlesofstel0000clay | url-access=registration | publisher=University of Chicago Press | isbn=978-0-226-10953-4 }}</ref> <ref name=mnras197_57>{{cite journal | last=Michelson | first=E. | title=The near ultraviolet stellar spectra of alpha Lyrae and beta Orionis | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=1981 | volume=197 | pages=57–74 | bibcode=1981MNRAS.197...57M | doi=10.1093/mnras/197.1.57| doi-access=free }}</ref> <ref name=aaa318_215>{{cite journal | last=Schmitt | first=J. H. M. M. | title=Coronae on solar-like stars | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1999 | volume=318 | pages=215–230 | bibcode=1997A&A...318..215S }}</ref> <ref name=sao389>{{cite journal | last=Vaiana | first=G. S. | date=1980 | title=Stellar Coronae – Overview of the Einstein / CFA Stellar Survey In: ''Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun'' | journal=SAO Special Report | volume=389 | issue=389 | editor=A. K. Dupree | pages=195–215 | bibcode=1980SAOSR.389..195V }}</ref> <ref name=apj213_5_874>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Munro | first1=R. H. | last2=Jackson | first2=B. V. |date=May 1977 | title=Physical properties of a polar coronal hole from 2 to 5 solar radii | journal=Astrophysical Journal | volume=213 | issue=5 | pages=874–86 | bibcode=1977ApJ...213..874M | doi=10.1086/155220 }}</ref> <ref name=aaa500_3_L41>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Lignières | first1=F. | last2=Petit | first2=P. | last3=Böhm | first3=T. | last4=Aurière | first4=M. | date=2009 | title=First evidence of a magnetic field on Vega | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=500 | issue=3 | pages=L41–L44 | doi=10.1051/0004-6361/200911996 | bibcode=2009A&A...500L..41L|arxiv = 0903.1247 | s2cid=6021105 }}</ref> <ref name=sd20090726>{{cite web | author=Staff | title=Magnetic Field On Bright Star Vega | work=Science Daily | date=July 26, 2009 | url=https://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090623111947.htm | access-date=2009-07-30 }}</ref> <ref name=apj229_661>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Topka | first1=K. | last2=Fabricant | first2=D. | last3=Harnden | first3=F.R. Jr. | last4=Gorenstein | first4=P. | last5=Rosner | first5=R. | title=Detection of soft X-rays from Alpha Lyrae and Eta Bootis with an imaging X-ray telescope | journal=Astrophysical Journal | date=1979 | volume=229 | page=661 | doi=10.1086/157000 | bibcode=1979ApJ...229..661T | doi-access=free }}</ref> <ref name=apj429_2_L81>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Gulliver | first1=Austin F. | last2=Hill | first2=Graham | last3=Adelman | first3=Saul J. | title=Vega: A rapidly rotating pole-on star | journal=The Astrophysical Journal | date=1994 | volume=429 | issue=2 | pages=L81–L84 | doi=10.1086/187418 | bibcode=1994ApJ...429L..81G }}</ref> <ref name=noao2006>{{cite web | author=Staff | date=2006-01-10 | title=Rapidly Spinning Star Vega has Cool Dark Equator | publisher=National Optical Astronomy Observatory | url=http://www.noao.edu/outreach/press/pr06/pr0603.html | access-date=2007-11-18 }}</ref> <ref name=adelman2004>{{cite journal | last=Adelman | first=Saul J. | title=The physical properties of normal A stars | journal=Proceedings of the International Astronomical Union | volume=2004 |issue=IAUS224 | pages=1–11 | date=July 2004 | doi=10.1017/S1743921304004314 | bibcode=2004IAUS..224....1A | doi-access=free }}</ref> <ref name=science317_5836_325>{{cite journal | last=Quirrenbach | first=Andreas | title=Seeing the Surfaces of Stars | journal=Science | date=2007 | volume=317 | issue=5836 | pages=325–326 | doi=10.1126/science.1145599 | pmid=17641185 | s2cid=118213499 }}</ref> <ref name=apj644_2_1291>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Antia | first1=H. M. | last2=Basu | first2=Sarbani | title=Determining Solar Abundances Using Helioseismology | journal=The Astrophysical Journal | date=2006 | volume=644 | issue=2 | pages=1292–1298 | doi=10.1086/503707 | bibcode=2006ApJ...644.1292A |arxiv = astro-ph/0603001 | s2cid=15334093 }}</ref> <ref name=bicds38_137>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Renson | first1=P. | last2=Faraggiana | first2=R. | last3=Boehm | first3=C. | title=Catalogue of Lambda Bootis Candidates | journal=Bulletin d'Information du Centre de Données Stellaires | date=1990 | volume=38 | pages=137–149 | bibcode=1990BICDS..38..137R }}—Entry for HD 172167 on p. 144.</ref> <ref name=apj548_2_77>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Qiu | first1=H. M. | last2=Zhao | first2=G. | last3=Chen | first3=Y. Q. | last4=Li | first4=Z. W. | title=The Abundance Patterns of Sirius and Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2001 | volume=548 | issue=2 | pages=77–115 | doi=10.1086/319000 | bibcode=2001ApJ...548..953Q | doi-access=free }}</ref> <ref name=mnras301_4_1099>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Martinez | first1=Peter | last2=Koen | first2=C. | last3=Handler | first3=G. | last4=Paunzen | first4=E. | title=The pulsating lambda Bootis star HD 105759 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=1998 | volume=301 | issue=4 | pages=1099–1103 | doi=10.1046/j.1365-8711.1998.02070.x | bibcode=1998MNRAS.301.1099M | doi-access=free }}</ref> <ref name=apj348_712>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Adelman | first1=Saul J. | last2=Gulliver | first2=Austin F. | title=An elemental abundance analysis of the superficially normal A star Vega | journal=Astrophysical Journal, Part 1 | date=1990 | volume=348 | pages=712–717 | doi=10.1086/168279 | bibcode=1990ApJ...348..712A }}</ref> <ref name=aaa323_L49>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Perryman | first1=M. A. C. | last2=Lindegren | first2=L. | last3=Kovalevsky | first3=J. | last4=Hoeg | first4=E. | last5=Bastian | first5=U. | last6=Bernacca | first6=P. L. | last7=Crézé | first7=M. | last8=Donati | first8=F. | last9=Grenon | first9=M. | title=The Hipparcos Catalogue | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1997 | volume=323 | pages=L49–L52 | bibcode=1997A&A...323L..49P }}</ref> <ref name=majewski2006>{{cite web |last=Majewski |first=Steven R. |date=2006 |url=http://www.astro.virginia.edu/class/majewski/astr551/lectures/VELOCITIES/velocities.html |archive-url=https://archive.today/20120125061201/http://www.astro.virginia.edu/class/majewski/astr551/lectures/VELOCITIES/velocities.html |archive-date=2012-01-25 |title=Stellar Motions |publisher=University of Virginia |access-date=2007-09-27 }}—The net proper motion is given by: :<math>\begin{smallmatrix}\mu = \sqrt{ {\mu_\delta}^2 + {\mu_\alpha}^2 \cdot \cos^2 \delta }\ =\ 327.78\ \text{mas/y} \end{smallmatrix}</math> where <math>\mu_\alpha</math> and <math>\mu_\delta</math> are the components of proper motion in the R.A. and Declination, respectively, and <math>\delta</math> is the Declination.</ref> <ref name=moulton1906>{{cite book | first=Forest Ray | last=Moulton | date=1906 | page=[https://archive.org/details/anintroductiont19unkngoog/page/n534 502] | title=An Introduction to Astronomy | url=https://archive.org/details/anintroductiont19unkngoog | publisher=The Macmillan company }}</ref> <ref name=inglis2003>{{cite book | first=Mike | last=Inglis | date=2003 | title=Observer's Guide to Stellar Evolution: The Birth, Life, and Death of Stars | publisher=Springer | isbn=978-1-85233-465-9 }}</ref> <ref name="Hurt2021">{{cite journal |last1=Hurt |first1=Spencer A. |last2=Quinn |first2=Samuel N. |last3=Latham |first3=David W. |last4=Vanderburg |first4=Andrew |last5=Esquerdo |first5=Gilbert A. |last6=Calkins |first6=Michael L. |last7=Berlind |first7=Perry |last8=Angus |first8=Ruth |last9=Latham |first9=Christian A. |last10=Zhou |first10=George |title=A Decade of Radial-velocity Monitoring of Vega and New Limits on the Presence of Planets |journal=The Astronomical Journal |date=21 January 2021 |volume=161 |issue=4 |page=157 |doi=10.3847/1538-3881/abdec8 |arxiv=2101.08801 |bibcode=2021AJ....161..157H |s2cid=231693198 |doi-access=free }}</ref> <ref name=aaa339>{{cite journal | last=Barrado y Navascues | first=D. | title=The Castor moving group. The age of Fomalhaut and VEGA | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1998 | volume=339 | pages=831–839 | bibcode=1998A&A...339..831B |arxiv = astro-ph/9905243 }}</ref> <ref name=apj285_808>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Harper | first1=D. A. | last2=Loewenstein | first2=R. F. | last3=Davidson | first3=J. A. | title=On the nature of the material surrounding VEGA | journal=Astrophysical Journal, Part 1 | date=1984 | volume=285 | pages=808–812 | doi=10.1086/162559 | bibcode=1984ApJ...285..808H | doi-access=free }}</ref> <ref name=mnras_97_423>{{cite journal | last=Robertson | first=H. P. | author-link = Howard Percy Robertson | title=Dynamical effects of radiation in the solar system | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=97 | issue=6 | pages=423–438 |date=April 1937 | bibcode=1937MNRAS..97..423R | doi=10.1093/mnras/97.6.423| doi-access=free }}</ref> <ref name=mnras314_4_702>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Dent | first1=W. R. F. | last2=Walker | first2=H. J. | last3=Holland | first3=W. S. | last4=Greaves | first4=J. S. | title=Models of the dust structures around Vega-excess stars | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=2000 | volume=314 | issue=4 | pages=702–712 | doi=10.1046/j.1365-8711.2000.03331.x | bibcode=2000MNRAS.314..702D | doi-access=free }}</ref> <ref name=apj559_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Ciardi | first1=David R. | last2=van Belle | first2=Gerard T. | last3=Akeson | first3=Rachel L. | last4=Thompson | first4=Robert R. | last5=Lada | first5=Elizabeth A. | last6=Howell | first6=Steve B. | title=On The Near-Infrared Size of Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2001 | volume=559 | issue=1 | pages=237–244 | bibcode=2001ApJ...559.1147C | doi=10.1086/322345 |arxiv = astro-ph/0105561 | s2cid=15898697 }}</ref> <ref name=aaa534_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Defrère | first1=D. | last2=Absil | first2=O. | last3=Augereau | first3=J.C. | last4=Di Folco | first4=E. | title=Hot exozodiacal dust resolved around Vega with IOTA/IONIC | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2011 | volume=534 | pages=A5 | doi=10.1051/0004-6361/201117017 | bibcode=2011A&A...534A...5D | arxiv = 1108.3698 | s2cid=8291382 }}</ref> <ref name=aaa452_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Absil | first1=O. | last2=di Folco | first2=E. | last3=Mérand | first3=A. | last4=Augereau | first4=J.-C. | last5=Coudé du Foresto | first5=V. | last6=Aufdenberg | first6=J. P. | last7=Kervella | first7=P. | last8=Ridgway | first8=S. T. | last9=Berger | first9=D. H. | title=Circumstellar material in the Vega inner system revealed by CHARA/FLUOR | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2006 | volume=452 | issue=1 | pages=237–244 | doi=10.1051/0004-6361:20054522 | bibcode=2006A&A...452..237A |arxiv = astro-ph/0604260 | s2cid=2165054 }}</ref> <ref name=girault_rime_2006>{{cite web | last=Girault-Rime | first=Marion | date=Summer 2006 | url=http://www2.cnrs.fr/en/578.htm | title=Vega's Stardust | publisher=CNRS International Magazine | access-date=2007-11-19 }}</ref> <ref name=nature392_6678_788>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Holland | first1=Wayne S. | last2=Greaves | first2=Jane S. | last3=Zuckerman | first3=B. | last4=Webb | first4=R. A. | last5=McCarthy | first5=Chris | last6=Coulson | first6=Iain M. | last7=Walther | first7=D. M. | last8=Dent | first8=William R. F. | last9=Gear | first9=Walter K. | title=Submillimetre images of dusty debris around nearby stars | journal=Nature | date=1998 | volume=392 | issue=6678 | pages=788–791 | bibcode=1998Natur.392..788H | doi=10.1038/33874 | s2cid=4373502 }}</ref> <ref name=jac19980421>{{cite web|author=Staff |date=1998-04-21 |title=Astronomers discover possible new Solar Systems in formation around the nearby stars Vega and Fomalhaut |publisher=Joint Astronomy Centre |url=http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/1998_vega/ |access-date=2007-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081216160151/http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/1998_vega/ |archive-date=2008-12-16 }}</ref> <ref name=apj569_2_L115>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Wilner| first1=D. | last2=Holman | first2=M. | last3=Kuchner | first3=M. | last4=Ho | first4=P. T. P. | title=Structure in the Dusty Debris around Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2002 | volume=569 | issue=2 | pages=L115–L119 | doi=10.1086/340691 | bibcode=2002ApJ...569L.115W |arxiv = astro-ph/0203264 | s2cid=36818074}}</ref> <ref name=apj598_2_1321>{{cite journal | last=Wyatt | first=M. | title=Resonant Trapping of Planetesimals by Planet Migration: Debris Disk Clumps and Vega's Similarity to the Solar System | journal=The Astrophysical Journal | year=2003 | volume=598 | issue=2 | pages=1321–1340 | doi=10.1086/379064 | bibcode=2003ApJ...598.1321W |arxiv = astro-ph/0308253 | s2cid=10755059 }}</ref> <ref name=roe20031201>{{cite web | display-authors=1 | last1=Gilchrist | first1=E. | date=2003-12-01 | last2=Wyatt | first2=M. | last3=Holland | first3=W. | last4=Maddock | first4=J. | last5=Price | first5=D. P. | title=New evidence for Solar-like planetary system around nearby star | publisher=Royal Observatory, Edinburgh | url=http://www.roe.ac.uk/roe/support/pr/pressreleases/vega.html | access-date=2007-10-30 }}</ref> <ref name=apj652_2_1729>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Itoh | first1=Yoichi | last2=Oasa | first2=Yumiko | last3=Fukagawa | first3=Misato | title=Coronagraphic Search for Extrasolar Planets around ε Eri and Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2006 | volume=652 | issue=2 | pages=1729–1733 | doi=10.1086/508420 | bibcode=2006ApJ...652.1729I | arxiv=astro-ph/0608362 | s2cid=119542260 }}</ref> <ref name=aaa531>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Piétu | first1=V. | last2=di Folco | first2=E. | last3=Guilloteau | first3=S. | last4=Gueth | first4=F. | last5=Cox | first5=P. | title=High-sensitivity search for clumps in the Vega Kuiper-belt. New PdBI 1.3 mm observations | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=531 |date=July 2011 | doi=10.1051/0004-6361/201116796 | bibcode=2011A&A...531L...2P | arxiv=1105.2586 | pages=L2| s2cid=55674804 }}</ref> <ref name=pasp97_180>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Campbell | first1=B. | last2=Garrison | first2=R. F. | title=On the inclination of extra-solar planetary orbits | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1985 | volume=97 | pages=180–182 | doi=10.1086/131516 | bibcode=1985PASP...97..180C | doi-access=free }}</ref> <ref name=mnras55_429>{{cite journal | last=Knobel | first=E. B. | title=Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=55 | issue=8 | pages=429–438 |date=June 1895 | bibcode=1895MNRAS..55..429K | doi=10.1093/mnras/55.8.429| doi-access=free }}</ref> <ref name=massey2001>{{cite book |first=Gerald |last=Massey |date=2001 |title=Ancient Egypt: the Light of the World |publisher=Adamant Media Corporation <!--|ISBN=140217442X --> |isbn=978-1-60206-086-9}}</ref> <ref name=olcott1911>{{cite book | first=William Tyler | last=Olcott | date=1911 | title=Star Lore of All Ages: A Collection of Myths, Legends, and Facts Concerning the Constellations of the Northern Hemisphere | url=https://archive.org/details/starloreofallage00olcouoft | publisher=G.P. Putnam's sons | isbn=978-0-7873-1096-7 | bibcode=1911slaa.book.....O }}</ref> <ref name=houlding2005>{{cite web | last=Houlding | first=Deborah |date=December 2005 | url=http://www.skyscript.co.uk/lyre.html | title=Lyra: The Lyre | publisher=Sktscript | access-date=2007-11-04 }}</ref> <ref name=brill7_292>{{cite book | display-authors=1 | first1=M. Th. | last1=Houtsma | last2=Wensinck | first2=A. J. | last3=Gibb | first3=H. A. R. | last4=Heffening | first4=W. | last5=Lévi-Provençal | date=1987 | title=E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–36 | volume=VII | page=292 | publisher=E.J. Brill }}</ref> <ref name=chaikin1990>{{cite book | first=Andrew L. | last=Chaikin | editor1-last=Beatty | editor1-first=J. K. | editor2-last=Petersen | editor2-first=C. C. | date=1990 | title=The New Solar System | edition=4th | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge, England | isbn=978-0-521-64587-4 }}</ref> <ref name=roy_clarke2003>{{cite book | first1=Archie E. | display-authors=1 | last1=Roy | last2=Clarke | first2=David | date=2003 | title=Astronomy: Principles and Practice | publisher=CRC Press | isbn=978-0-7503-0917-2 }}</ref> <ref name=jps28_18>{{cite journal | last=Smith | first=S. Percy | title=The Fatherland of the Polynesians – Aryan and Polynesian Points of Contact | journal=The Journal of the Polynesian Society | date=1919 | volume=28 | pages=18–20 | url=https://books.google.com/books?id=0sh9-6UH644C&pg=PA27 }}</ref> <ref name=kendall1845>{{cite book | first=E. Otis | last=Kendall |author-link=E. Otis Kendall | date=1845 | title=Uranography: Or, A Description of the Heavens; Designed for Academics and Schools; Accompanied by an Atlas of the Heavens | publisher=Oxford University Press | location=Philadelphia }}</ref> <ref name=allen1963>{{cite book | first=Richard Hinckley | last=Allen | date=1963 | title=Star Names: Their Lore and Meaning | publisher=Courier Dover Publications | isbn=978-0-486-21079-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle }}</ref> <ref name=wei_yue_tao2005>{{cite book |first1=Liming |display-authors=1 |last1=Wei |last2=Yue |first2=L. |last3=Lang Tao |first3=L. |date=2005 |title=Chinese Festivals |url=https://archive.org/details/chinesefestivals0000weil_g9q7 |publisher=Chinese Intercontinental Press <!--|ISBN=750850836X --> |isbn=978-7-5085-0836-8}}</ref> <ref name=kippas1919>{{cite book | first=John Robert | last=Kippax | date=1919 | title=The Call of the Stars: A Popular Introduction to a Knowledge of the Starry Skies with their Romance and Legend | url=https://archive.org/details/callstarsapopul01kippgoog | publisher=G. P. Putnam's Sons }}</ref> <ref name=boyce1996>{{cite book | first=Mary | last=Boyce | date=1996 | title=A History of Zoroastrianism, volume one: The Early Period | publisher=E. J. Brill | location=New York | isbn=978-90-04-08847-4 }}</ref> <ref name=tyson1993>{{cite book | first1=Donald | display-authors=1 | last1=Tyson | last2=Freake | first2=James | date=1993 | title=Three Books of Occult Philosophy | publisher=Llewellyn Worldwide | isbn=978-0-87542-832-1 }}</ref> <ref name=argippa1533>{{cite book | first=Heinrich Cornelius | last=Agrippa | date=1533 | title=De Occulta Philosophia | publisher=BRILL | isbn=978-90-04-09421-5 }}</ref> <ref name=burnham1978>{{cite book | first=Robert J. R. | last=Burnham | date=1978 | title=Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System | volume=2 | publisher=Courier Dover Publications | isbn=978-0-486-23568-4 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/burnhamscelestia02robe }}</ref> <ref name=frommert>{{cite web | last=Frommert | first=Hartmut | url=http://yuridrive.yurisnight.net/~spider/spider/Misc/alphaLyr.html | title=Vega, Alpha Lyrae | publisher=SEDS | access-date=2007-11-02 | archive-url=https://archive.today/20071024205329/http://yuridrive.yurisnight.net/~spider/spider/Misc/alphaLyr.html | archive-date=2007-10-24 }}</ref> <ref name=esa20050520>{{cite web | author=Staff | date=2005-05-20 | url=http://www.esa.int/SPECIALS/Launchers_Access_to_Space/SEMH3E67ESD_0.html | title=Launch vehicles – Vega | publisher=European Space Agency | access-date=2007-11-12 }}</ref> <ref name=rumerman2003>{{cite web | first=Judy | last=Rumerman | date=2003 | url=http://www.centennialofflight.gov/essay/Aerospace/vega/Aero14.htm | title=The Lockheed Vega and Its Pilots | publisher=U.S. Centennial of Flight Commission | access-date=2007-11-12 | archive-url=https://web.archive.org/web/20071018133435/http://centennialofflight.gov/essay/Aerospace/vega/Aero14.htm | archive-date=2007-10-18 }}</ref> <ref name=baas25_1319>{{cite journal | last=Garrison | first=R. F. | title=Anchor Points for the MK System of Spectral Classification | journal=Bulletin of the American Astronomical Society | volume=25 | page=1319 | date=December 1993 | bibcode=1993AAS...183.1710G | url=http://www.astro.utoronto.ca/~garrison/mkstds.html | access-date=February 5, 2012 | archive-date=June 25, 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190625094716/http://www.astro.utoronto.ca/~garrison/mkstds.html | url-status=dead }}</ref> <ref name=glasse2008>{{cite book | first=Cyril | last=Glassé | title=The new encyclopedia of Islam | series=Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series | edition=3rd | publisher=Rowman & Littlefield | date=2008 | isbn=978-0-7425-6296-7 | page=75 | url=https://books.google.com/books?id=D7tu12gt4JYC&pg=PA75 }}</ref> <ref name=Kunitzsch86>{{cite journal |last=Kunitzsch|first=Paul|date=1986|title=The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables|journal=Journal for the History of Astronomy|volume=17|issue=49|pages=89–98|doi=10.1177/002182868601700202|bibcode = 1986JHA....17...89K |s2cid=118597258}}</ref> <ref name=gray2003>{{cite journal|bibcode=2003AJ....126.2048G|arxiv=astro-ph/0308182|title=Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 parsecs: The Northern Sample I|url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2003-10_126_4/page/2048|journal=The Astronomical Journal|volume=126|issue=4|pages=2048|last1=Gray|first1=R. O.|last2=Corbally|first2=C. J.|last3=Garrison|first3=R. F.|last4=McFadden|first4=M. T.|last5=Robinson|first5=P. E.|year=2003|doi=10.1086/378365|s2cid=119417105}}</ref> <ref name=gray2007>{{cite journal |last=Gray|first=Raymond|date=2007|title=The Problems with Vega|journal=The Future of Photometric, Spectrophotometric and Polarimetric Standardization, ASP Conference Series, Proceedings of a Conference Held 8–11 May 2006 in Blankenberge, Belgium|volume=364|pages=305–|bibcode = 2007ASPC..364..305G }}</ref> <ref name=butkovskaya2011>{{cite journal |last=Butkovskaya|first=Varvara|date=2011|title=The long-term variability of Vega|journal=Astronomische Nachrichten|volume=332|issue=9–10|pages=956–960|doi=10.1002/asna.201111587|bibcode = 2011AN....332..956B |doi-access=free}}</ref> <ref name="hughes2012">{{cite journal | title=Confirming the Primarily Smooth Structure of the Vega Debris Disk at Millimeter Wavelengths | display-authors=1 | last1=Hughes | first1=A. Meredith | last2=Wilner | first2=David J. | last3=Mason | first3=Brian | last4=Carpenter | first4=John M. | last5=Plambeck | first5=Richard | last6=Chiang | first6=Hsin-Fang | last7=Andrews | first7=Sean M. | last8=Williams | first8=Jonathan P. | last9=Hales | first9=Antonio | last10=Su | first10=Kate | last11=Chiang | first11=Eugene | last12=Dicker | first12=Simon | last13=Korngut | first13=Phil | last14=Devlin | first14=Mark | date=2012 | journal=The Astrophysical Journal | volume=750 | issue=1 | pages=82 | id=82 | doi=10.1088/0004-637X/750/1/82 | bibcode=2012ApJ...750...82H | arxiv=1203.0318 | s2cid=118553890 }}</ref> <ref name="sibthorpe2010">{{cite journal | title=The Vega debris disc: A view from Herschel | display-authors=1 | last1=Sibthorpe | first1=B. | last2=Vandenbussche | first2=B. | last3=Greaves | first3=J. S. | last4=Pantin | first4=E. | last5=Olofsson | first5=G. | last6=Acke | first6=B. | last7=Barlow | first7=M. J. | last8=Blommaert | first8=J. A. D. L. | last9=Bouwman | first9=J. | last10=Brandeker | first10=A. | last11=Cohen | first11=M. | last12=De Meester | first12=W. | last13=Dent | first13=W. R. F. | last14=di Francesco | first14=J. | last15=Dominik | first15=C. | last16=Fridlund | first16=M. | last17=Gear | first17=W. K. | last18=Glauser | first18=A. M. | last19=Gomez | first19=H. L. | last20=Hargrave | first20=P. C. | last21=Harvey | first21=P. M. | last22=Henning | first22=Th. | last23=Heras | first23=A. M. | last24=Hogerheijde | first24=M. R. | last25=Holland | first25=W. S. | last26=Ivison | first26=R. J. | last27=Leeks | first27=S. J. | last28=Lim | first28=T. L. | last29=Liseau | first29=R. | last30=Matthews | first30=B. C. | last31=Naylor | first31=D. A. | last32=Pilbratt | first32=G. L. | last33=Polehampton | first33=E. T. | last34=Regibo | first34=S. | last35=Royer | first35=P. | last36=Sicilia-Aguilar | first36=A. | last37=Swinyard | first37=B. M. | last38=Waelkens | first38=C. | last39=Walker | first39=H. J. | last40=Wesson | first40=R. | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=518 | pages=L130 | id=L130 | date=2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014574 | bibcode=2010A&A...518L.130S | arxiv=1005.3543 | s2cid=6461181 }}</ref> <ref name=aa575_A35>{{cite journal | last=Bailer-Jones | first=C. A. L. | title=Close encounters of the stellar kind | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=575 | id=A35 | page=13 | date=March 2015 | doi=10.1051/0004-6361/201425221 | bibcode=2015A&A...575A..35B | arxiv=1412.3648 | s2cid=59039482 }}</ref> <ref name=aa577_A64>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Böhm | first1=T. | last2=Holschneider | first2=M. | last3=Lignières | first3=F. | last4=Petit | first4=P. | last5=Rainer | first5=M. | last6=Paletou | first6=F. | last7=Wade | first7=G. | last8=Alecian | first8=E. | last9=Carfantan | first9=H. | last10=Blazère | first10=A. | last11=Mirouh | first11=G. M. | title=Discovery of starspots on Vega. First spectroscopic detection of surface structures on a normal A-type star | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=577 | id=A64 | page=12 | date=May 2015 | doi=10.1051/0004-6361/201425425 | bibcode=2015A&A...577A..64B | arxiv=1411.7789 | s2cid=53548120 }}</ref> <ref name="Gatewood2008">{{cite journal|bibcode=2008AJ....136..452G|doi = 10.1088/0004-6256/136/1/452|title = Astrometric Studies of Aldebaran, Arcturus, Vega, the Hyades, and Other Regions|url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2008-07_136_1/page/452|journal = The Astronomical Journal|volume = 136|issue = 1|pages = 452–460|year = 2008|last1 = Gatewood|first1 = George|doi-access = free}}</ref> <ref name=bohlin>{{cite journal|bibcode=2004AJ....127.3508B|title=Hubble Space Telescope Absolute Spectrophotometry of Vega from the Far-Ultraviolet to the Infrared|url=https://archive.org/details/sim_astronomical-journal_2004-06_127_6/page/3508|journal=The Astronomical Journal|volume=127|issue=6|pages=3508–3515|last1=Bohlin|first1=R. C.|last2=Gilliland|first2=R. L.|year=2004|doi=10.1086/420715|doi-access=free}}</ref> <ref name=gcvs>{{cite journal|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S|volume=1|page=02025|last1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009|display-authors=etal}}</ref> <ref name=ducati>{{cite journal|bibcode=2002yCat.2237....0D|title=VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system|journal=CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues|volume=2237|last=Ducati|first=J. R.|year=2002}}</ref> <ref name="WGSN">{{cite web | url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/working_groups/280/ | title=IAU Working Group on Star Names (WGSN) | publisher=International Astronomical Union |access-date=22 May 2016 }}</ref> <ref name="WGSN1">{{cite web | url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/WGSN_bulletin1.pdf | title=Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1 | publisher=IAU Division C: Education, Outreach and Heritage (WGSN) | date=July 2016 |access-date=28 July 2016 }}</ref> <ref name="IAU-CSN">{{cite web | url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt | title=IAU Catalog of Star Names | publisher=IAU Division C: Education, Outreach and Heritage (WGSN) | date=August 21, 2016 |access-date=28 July 2016 }}</ref> <ref name=Gingerish1987>{{cite journal | last1 = Gingerich | first1 = O.| doi = 10.1111/j.1749-6632.1987.tb37197.x | title = Zoomorphic Astrolabes and the Introduction of Arabic Star Names into Europe | journal = Annals of the New York Academy of Sciences | volume = 500 | issue = 1| pages = 89–104 | year = 1987 |bibcode = 1987NYASA.500...89G | s2cid = 84102853}}</ref> <ref name=hamacher>{{cite journal|display-authors=1|last1=Hamacher |first1=Duane W.|last2=Frew |first2=David J. |date=2010|title= An Aboriginal Australian Record of the Great Eruption of Eta Carinae|journal=Journal of Astronomical History & Heritage |volume=13|issue=3|pages= 220–34|doi=10.3724/SP.J.1440-2807.2010.03.06 |arxiv = 1010.4610 |bibcode = 2010JAHH...13..220H |s2cid=118454721 }}</ref> <ref name=stanbridge>{{cite journal|bibcode=1857PPIVT...2..137S|title=On the astronomy and mythology of the Aborigines of Victoria|journal=Proceedings of the Philosophical Institute of Victoria|volume=2|pages=137|last=Stanbridge|first=William Edward|year=1857}}</ref> <ref name=auden>{{Cite web | url=https://genius.com/W-h-auden-a-summer-night-to-geoffrey-hoyland-annotated | title=W. H. Auden – A Summer Night (to Geoffrey Hoyland) | access-date=2019-01-06}}</ref> <ref name=aeea>{{cite web|url=http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0607/ap060703.html|language=zh|trans-title=AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy)|title=天文教育資訊網|date=2006-07-03|access-date=2019-01-06|archive-date=May 21, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110521232833/http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0607/ap060703.html|url-status=dead}}</ref> <ref name=zh>{{cite book|author=陳久金|title=中國星座神話|url=https://books.google.com/books?id=0Vex0rYzdu8C|year=2005|publisher=五南圖書出版股份有限公司|isbn=978-986-7332-25-7}}</ref> <ref name=Kunitzsch>{{cite book |last1=Kunitzsch |first1=Paul |last2=Smart |first2=Tim |date = 2006 |edition = 2nd rev. |title = A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations |url=https://archive.org/details/dictionaryofmode0000kuni |publisher = Sky Pub |location = Cambridge, Massachusetts |isbn = 978-1-931559-44-7 }}</ref> <ref name=tomkin1998>{{cite journal|last=Tomkin|first=Jocelyn|date=April 1998|title=Once and Future Celestial Kings|url=https://archive.org/details/sim_sky-and-telescope_1998-04_95_4/page/59|journal=Sky and Telescope|volume=95|issue=4|pages=59–63|bibcode=1998S&T....95d..59T}} – based on computations from [[HIPPARCOS]] data. (The calculations exclude stars whose distance or [[proper motion]] is uncertain.) [ftp://tlgleonid.asuscomm.com/HITACHI/BOOK_ASTRO/S&T/SkyandTelescope_1998%20-%20astronomy/04/199804059063.pdf PDF]{{dead link|date=November 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref name=petit2022>{{cite journal| bibcode=2022A&A...666A..20P | title=A decade-long magnetic monitoring of Vega | last1=Petit | first1=P. | last2=Böhm | first2=T. | last3=Folsom | first3=C. P. | last4=Lignières | first4=F. | last5=Cang | first5=T. | journal=Astronomy and Astrophysics | year=2022 | volume=666 | pages=A20 | doi=10.1051/0004-6361/202143000 | arxiv=2208.09196 | s2cid=251710497 }}</ref> <ref name=vedabase>{{Cite web | title=ŚB 11.16.27 | url=https://vedabase.io/en/library/sb/11/16/27/ | access-date=2021-03-29 | website=vedabase.io | language=en }}</ref> }} == Надворешни врски == {{Commons category}} * {{Наведена мрежна страница|url=http://www.solstation.com/stars/vega.htm|title=Vega|last=Anonymous|work=SolStation|publisher=The Sol Company|accessdate=2005-11-09}} * {{Наведена мрежна страница|url=http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/2003_vegasolar/|title=New evidence for Solar-like planetary system around nearby star|last=Gilchrist|first=Eleanor|last2=Wyatt|first2=Mark|date=2003-12-01|publisher=Joint Astronomy Centre|archive-url=https://web.archive.org/web/20090923182639/http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/2003_vegasolar/|archive-date=2009-09-23|accessdate=2007-11-10|last3=Holland|first3=Wayne|last4=Price|first4=Douglas Pierce|last5=Maddock|first5=Julia|display-authors=1}} * {{Наведена мрежна страница|url=http://www.spitzer.caltech.edu/Media/releases/ssc2005-01/release.shtml|title=Spitzer Sees Dusty Aftermath of Pluto-Sized Collision|last=Hill|first=Gay Yee|last2=Beasley|first2=Dolores|date=2005-01-10|publisher=NASA/Spitzer Space Telescope|archive-url=https://web.archive.org/web/20070518105642/http://www.spitzer.caltech.edu/Media/releases/ssc2005-01/release.shtml|archive-date=May 18, 2007|accessdate=2007-11-02|display-authors=1}} {{Ѕвезди во Лира}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Севернополарни ѕвезди]] [[Категорија:HIP-објекти]] [[Категорија:HD-објекти]] [[Категорија:Глизеови објекти]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HR-објекти]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Лира (соѕвездие)]] [[Категорија:Хипотетички планетарни системи]] [[Категорија:Околуѕвездени дискови]] [[Категорија:Ѕвезди од типот на Ламбда Воловар]] [[Категорија:Променливи ѕвезди од типот на Делта Штит]] [[Категорија:Ѕвезди од главната низа од типот A]] [[Категорија:Статии со извори на кинески (zh)]] m1arirc7xnvrjot4keip4hzz15sgg6m 0 78146 5300195 5280825 2024-12-03T21:15:51Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300195 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за соѕвездие| name =Corona Australis| local_name = Јужна Круна | abbreviation = CrA | genitive = Coronae Australis /<br />Coronae Austrinae| symbology = [[Југ|јужна]] круна| RA = 19 | dec= −40 | areatotal = 128 | arearank = 80-то | numbermainstars = 6 | numberbfstars = 14 | numberstarsplanets = 0 | numberbrightstars = 0 | numbernearbystars = 0 | brighteststarname = [[Alpha Coronae Australis|α CrA]] | starmagnitude = 4,1 | neareststarname = HD 177565 | stardistance = 56 | numbermessierobjects = 0 | meteorshowers = [[Beta Corona Austrinids]] | bordering = [[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]]<br />[[Скорпија (соѕвездие)|Скорпија]]<br />[[Олтар (соѕвездие)|Олтар]]<br />[[Телескоп (соѕвездие)|Телескоп]] | latmax = 40 | latmin = 90 | month = август | notes=}} '''Јужна Круна''' ([[лат.]] ''Corona Australis'' или ''Corona Austrina'', '''CrA''') — [[соѕвездие]] на [[Јужна небесна полутопка|јужната небесна полутопка]]. Неговото латинско име значи „јужна круна“, а тоа е јужниот пан [[Северна Круна (соѕвездие)|Северна Круна]]. Тоа е едно од 48-те соѕвездија наведени од астрономот од II век [[Клавдиј Птоломеј|Птоломеј]], и останува едно од 88-те современи соѕвездија. Античките Грци ја гледале Јужна Круна како венец наместо круна и ја поврзувале со соѕвездијата [[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]] или [[Кентаур (соѕвездие)|Кентаур]]. Други култури ја споредуваат со желка, нојско гнездо, шатор или дури и колиба што припаѓа на карпест пештерник. Иако е послаба од нејзиниот северен сосед, овална или потковица на неговите посветли ѕвезди ја прави карактеристичен. Алфа и Бета Јужна се двете најсветли ѕвезди со привидна светлинска величина од околу 4,1. Ипсилон Јужна Круна е најсветлиот пример на [[Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка|променлива ѕвезда од типот W Голема Мечка]] на јужното небо. Лежејќи покрај [[Млечен Пат|Млечниот Пат]], Јужна Круна содржи еден од најблиските [[Ѕвездообразба|области за ѕвездообразба]] до [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]] - правлива [[темна маглина]] позната како Молекуларен Облак на Јужна Круна, која се наоѓа на околу 430 светлосни години од Земјата. Во него има ѕвезди во најраните фази од нивниот животен век. Променливите ѕвезди R и TY Јужна Круна осветлуваат делови од маглината, која соодветно варира во светлината. == Име == Името на соѕвездието било внесено како „Corona Australis“ кога [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународниот астрономски сојуз]] (МАС) ги основала 88-те современи соѕвездија во 1922 година.<ref name="IAUTransactions3">{{cite conference |url=http://www.ianridpath.com/iaulist1.html |title=Proceedings of the 1st General Assembly |date=1922 |conference=Transactions of the International Astronomical Union |location=Rome |volume=1 |pages=158 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ianridpath.com/iaulist1.html |title=IAU constellation list 1 |last=Ridpath |first=Ian |access-date=2017-01-06 }}</ref> Во 1932 година, името наместо тоа било запишано како „Corona Austrina“ кога комисијата за нотација на МАС одобрила список со кратенки од четири букви за соѕвездијата.<ref name="IAUTransactions4">{{cite conference |url=https://www.cambridge.org/core/journals/transactions-of-the-international-astronomical-union/volume/631391278F71D28204CE2F1B0925CD77?pageNum=2 |last1=Schlesinger |first1=F. |last2=Schilt |first2=J. |date=1932 |conference=Transactions of the International Astronomical Union |location=Cambridge |volume=4 |pages=221–222 |title=Meetings of Commissions. Commission 3. (Notations.) |doi=10.1017/S0251107X00016631 |doi-access=free }}</ref>Кратенките со четири букви биле укинати во 1955 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ianridpath.com/iaulist2.html|title=IAU constellation list 2|last=Ridpath|first=Ian|accessdate=2017-01-06}}</ref> МАС во моментов користи исклучиво „Corona Australis“ односно „Јужна Круна “. {{Sfn|IAU, ''The Constellations'', Corona Australis}} == Карактеристики == Јужна Круна е мало соѕвездие кое се граничи со [[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]] на север, [[Скорпија (соѕвездие)|Скорпија]] на запад, [[Телескоп (соѕвездие)|Телескоп]] на југ и [[Олтар (соѕвездие)|Олтар]] на југозапад. Кратенката со три букви за соѕвездието, усвоена од [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународниот астрономски сојуз]] во 1922 година, е „CrA“. {{Sfn|Russell|1922}} Официјалните граници на соѕвездијата, поставени од белгискиот астроном [[Ежен Жозеф Делпорт|Ежен Делпорт]] во 1930 година, се дефинирани со многуаголник од четири отсечки (''илустрирани во инфокутијата''). Во [[Екваторски координатен систем|екваторијалниот координатен систем]], координатите на [[Ректасцензија|десната асцензија]] на овие граници лежат помеѓу {{RA|17|58.3}} и {{RA|19|19.0}}, додека координатите на [[Деклинација (астрономија)|деклинација]] се помеѓу -36,77° и −45,52°. {{Sfn|IAU, ''The Constellations'', Corona Australis}} Покривајќи 128 квадратни степени, Јужна Круна кулминира на полноќ околу 30-ти јуни{{refn|name=Malin Frew 1995 p218}} и се рангира на 80-то место по површина. {{Sfn|Ridpath, ''Constellations''}} Видлива само на географски широчини јужно од 53° север, {{Sfn|Ridpath, ''Constellations''}} {{refn|name=Moore & Tirion 1997 pp164}} Јужна Круна не може да се види од Британските Острови бидејќи лежи премногу на југ, но може да се види од [[јужна Европа]]{{refn|name=Moore 2005 p202}} и лесно од јужниот дел на Соединетите Американски Држави.{{refn|name=Moore 'Stargazing' 2000 p86}} == Особености == [[Податотека:Constellation_Corona_Australis.jpg|лево|мини| Соѕвездието Јужна Круна како што може да се види со голо око]] Иако не е светло соѕвездие, Јужна Круна сепак е карактеристична поради нејзиниот лесно препознатлив модел на ѕвезди, {{Sfn|Ridpath|Tirion|2017}} кој е опишан како потковица{{refn|name=Falkner 2011 p100}} или во овална форма. Иако нема ѕвезди посветли од 4-та светлинска величина, сепак има 21 ѕвезда видливи со голо око (посјајана од светлинска величина 5,5). {{Sfn|Bakich|1995}} [[Никола Луј де Лакај|НиколасЛуј де Лакај]] ги користел грчките букви од Алфа до Ламбда за да ги означи најистакнатите единаесет ѕвезди во соѕвездието, означувајќи две ѕвезди како Ета и целосно испуштајќи ја Јота. Му Јужна Круна, жолта ѕвезда со спектрален тип G5.5III и привидна светлинска величина 5.21, {{Sfn|SIMBAD Mu Coronae Australis}} била означена од [[Јохан Елерт Боде]] и задржана од Бенџамин Гулд, кој ја сметал за доволно сјајна за да го гарантира името. {{Sfn|Wagman|2003}} === Ѕвезди === Единствената ѕвезда во соѕвездието што добила име е Алфа Јужна Круна или Меридијана. Името го комбинира [[Арапски јазик|арапското]] име на соѕвездието со [[Латински јазик|латинското]] за „јужен“. {{Sfn|Allen|1963}} На арапски, ''Alfecca'' значи „кршење“ и се однесува на обликот и на Јужна Круна и на Северна Круна. {{Sfn|Kaler, ''Alfecca Meridiana''}} Исто така наречена едноставно „Меридијана“, {{Sfn|Bagnall|2012}} таа е бела ѕвезда од [[Главна низа|главната низа]] сместена на 125 светлосни години од Земјата, {{Sfn|Ridpath|Tirion|2017}} со [[Привидна ѕвездена величина|привидна светлинска величина]] од 4,10 и [[Ѕвездена класификација|спектрален тип]] A2Va. {{Sfn|SIMBAD Alpha Coronae Australis}} Како брзо вртлива ѕвезда, таа се врти со речиси 200&nbsp;км во секунда на својот екватор, правејќи целосна револуција за околу 14 часа. {{Sfn|Royer|Zorec|Gómez|2007}} Како и ѕвездата [[Вега]], таа има вишок инфрацрвено зрачење, што укажува на тоа дека можеби е опфатена од остаточен диск. {{Sfn|Kaler, ''Alfecca Meridiana''}} Моментално е ѕвезда од [[Главна низа|главната низа]], но на крајот ќе [[Ѕвезден развој|се развие]] во [[бело џуџе]]; моментално, има сјајност 31 пати поголема, а полупречник и маса 2,3 пати поголема од онаа на Сонцето. {{Sfn|Kaler, ''Alfecca Meridiana''}} Бета Јужна Круна е портокалов [[Џиновска ѕвезда|џин оддалечен]] 474 светлосни години од Земјата. {{Sfn|Ridpath|Tirion|2017}} Неговиот спектрален тип е K0II и е со привидна величина 4,11. {{Sfn|SIMBAD Beta Coronae Australis}} Од своето формирање, таа се развила од [[Ѕвездена класификација|ѕвезда од В-тип]] во [[Ѕвездена класификација|ѕвезда од К-тип.]] Нејзината [[Ѕвездена класификација|класа на сјајност]] ја става како [[Џиновска ѕвезда|светол џин]]; нејзината сјајност е 730 пати поголема од онаа на Сонцето, {{Sfn|Kaler, ''Beta Coronae Australis''}} означувајќи ја како една од ѕвездите со највисока сјајност од типот К0 видливи со голо око. {{Sfn|Bagnall|2012}} Стара е 100 милиони години, и има полупречник од 43 [[Сончев полупречник|сончеви полупречници]] {{Сончев полупречник}}) и маса помеѓу 4,5 и [[Сончева маса|сончеви маси]] ({{Сончева маса}}). Алфа и Бета се толку слични што не се разликуваат по осветленост со голо око. {{Sfn|Kaler, ''Beta Coronae Australis''}} Некои од поистакнатите двојни ѕвезди вклучуваат Гама Јужна Круна — пар жолтеникаво бели ѕвезди оддалечени 58 светлосни години од Земјата, кои орбитираат една околу друга на секои 122 години. Проширувајќи се од 1990 година, двете ѕвезди може да се видат како одвоени со 100 мм телескоп со; {{Sfn|Ridpath|Tirion|2017}} тие се одвоени за 1,3 лачни секунди под агол од 61 степени. {{Sfn|Moore|Rees|2011}} Тие имаат комбинирана привидна величина од 4,2; {{Sfn|SIMBAD LTT 7565}} секоја компонента е F8V [[џуџеста ѕвезда]] со светлинска величина од 5,01. {{Sfn|SIMBAD HR 7226}} {{Sfn|SIMBAD HR 7227}} Ипсилон Јужна Круна е [[Двојна ѕвезда|затемнувачка двојна форма]] која припаѓа на класата ѕвезди познати како [[Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка|променливи ѕвезди од типот W Голема Мечка]]. Овие ѕвездени системи се познати како [[Контактна двојна ѕвезда|контактнидвојни системи]], бидејќи компонентите на ѕвездите се толку блиску една до друга што се допираат. Променувајќи за една четвртина од светлинската величина околу просечна привидна светлинска величина од 4,83 на секои седум часа, ѕвездениот систем се наоѓа на 98 светлосни години од Земјата. {{Sfn|Kaler, ''Epsilon Coronae Australis''}} Нејзиниот спектрален тип е F4VFe-0,8+. {{Sfn|SIMBAD Epsilon Coronae Australis}} На јужниот крај на астеризмот на круната се ѕвездите Ета Јужна Круна и Ета Јужна Круна, кои формираат [[Двоѕвезда|оптички двојник]]. {{Sfn|Motz|Nathanson|1991}} Со магнитуда 5,1 и 5,5, тие можат да се одвојат со голо око и двете се бели. {{Sfn|Streicher|2008}} Капа Јужна Круна е лесно разрешлив оптички двојник - компонентите се со привидна величина 6,3 и 5,6 и се на оддалеченост од околу 1000 и 150 светлосни години, соодветно. {{Sfn|Ridpath|Tirion|2017}} Тие се појавуваат под агол од 359 степени, разделени со 21,6 лачни секунди. {{Sfn|Moore|Rees|2011}} Капа 2 Јужна Круна е всушност посјајна од парот и е повеќе синкаво бела, {{Sfn|Streicher|2008}} со спектрален тип на B9V, {{Sfn|SIMBAD HR 6953}} додека Капа 1 Јужна Круна е од спектрален тип A0III. {{Sfn|SIMBAD HR 6952}} Ламбда Јужна Круна се наоѓа на 202 светлосни години и таа е двојна разделлива во мали телескопи. Примарната е бела ѕвезда од спектрален тип A2Vn и светлинска величина 5,1, {{Sfn|SIMBAD Lambda Coronae Australis}} додека придружната ѕвезда има светлинска величина 9,7. Двете компоненти се разделени со 29,2 лачни секунди под агол од 214 степени. {{Sfn|Moore|Rees|2011}} Зета Јужна Круна е ѕвезда од главната низа која брзо се врти со привидна светлинска величина од 4,8, 221,7 светлосни години од Земјата. Ѕвездата има заматени линии во својот водороден спектар поради нејзиното вртење. {{Sfn|Motz|Nathanson|1991}} Нејзиниот спектрален тип е B9V. {{Sfn|SIMBAD Zeta Coronae Australis}} Тета Јужна Круна се наоѓа подалеку на запад, жолт џин од спектрален тип G8III и привидна величина од 4,62. {{Sfn|SIMBAD Theta Coronae Australis}} Јужна Круна го засолнува RX J1856.5-3754, изолирана [[неутронска ѕвезда]] за која се смета дека лежи на 140 (±40) парсеци, или 460 (± 130) светлосни години, со пречник од 14&nbsp;км. {{Sfn|Ho Wynn C. G. et al.|2007}} Некогаш се сметало дека е невообичаена ѕвезда, {{Sfn|Drake, Jeremy J. et al.|2002}} {{Sfn|Ho Wynn C. G. et al.|2007}} === Молекуларен Облак Јужна Круна === [[Податотека:Milkyway360-hemispheres-32k_m14-g1_Clouds.jpg|мини|350x350пкс| Млечниот пат како што го гледа „Гаја“, со истакнати темни карактеристики означени со бело, како и истакнати [[Ѕвездено јато|ѕвездени облаци]] означени со црно. Јужна Круна е на левиот долен центар.]] [[Податотека:CentreMilkyWayMap.png|мини|350x350пкс| [[Ѕвездена карта]] на ноќното небо кон средишната галактичка област, со молекуларниот облак Јужна Круна долу лево означен со зелено.]] Молекуларниот облак Јужна Круна е темен [[молекуларен облак]] северно од БетаЈужна Круна. Осветлен со голем број на вградени [[Отсјајна маглина|отсјајни маглини]] {{Sfn|Kaler, ''Beta Coronae Australis''}} облакот се навива надвор од Ипсило н Јужна Круна кон исток долж границата на соѕвездието со [[Стрелец (соѕвездие)|Стрелец]]. Содржи {{Сончева маса|7000}}, {{Sfn|Kaler, ''Beta Coronae Australis''}} [[Хербиг-Ароово тело|Хербиг-Ароови тела]] ( [[Протоѕвезда|протоѕвезди]]) и некои многу млади ѕвезди, {{Sfn|Malin|2010}} кои се еден од најблиските [[Ѕвездообразба|области за ѕвездообразба]], 430 светлосни години (130 парсеци) до Сончевиот Систем, {{Sfn|Reipurth|2008}} на површината на [[Месен Меур|Месниот Меур]]. Првите маглини на облакот биле снимени во 1865 година од Јохан Фридрих Јулиј Шмит. {{Sfn|Steinicke|2010}} [[Податотека:R_Coronae_Australis_region.jpg|мини|Регионот R Јужна Круна. Прашината на облакот е осветлена сино од ѕвездената светлина. Ѕвездите кои се формираат во облакот може да се откријат само со набљудување на подолги бранови должини.]] [[Податотека:NGC_6729.jpg|мини| Детали за регионот на формирање на ѕвезди и јатото Коронет, со посебниот [[Хербиг-Ароово тело]] HH 100/Bernes 158 лево.]] Помеѓу Ипсилон и Гама Јужна Круна, облакот се состои од посебната [[темна маглина]] и ѕвездениот регион [[Bernes 157|Бернс 157]]. Широк е 55 на 18 лачни минути и поседува неколку ѕвезди со светлинска величина 13. Овие ѕвезди се затемнети со величина до 8 поради заматените облаци од прашина. {{Sfn|Bakich|2010}} Во средиштето на активниот регион за формирање ѕвезди се наоѓа јатото Коронет (исто така наречено кластер R CrA), кое се користи за проучување на ѕвездообразба и [[Протопланетарен диск|протопланетарни дискови]].<ref>{{Наведено списание|last=Sicilia-Aguilar|first=Aurora|last2=Henning|first2=Thomas|last3=Juha´sz|first3=Attila|last4=Bouwman|first4=Jeroen|last5=Garmire|first5=Gordon|last6=Garmire|first6=Audrey|date=10 November 2008|title=Very Low Mass Objects in the Coronet Cluster: The Realm of the Transition Disks|journal=The Astrophysical Journal|volume=687|issue=2|pages=1145–1167|arxiv=0807.2504|bibcode=2008ApJ...687.1145S|doi=10.1086/591932}}</ref> R Јужна Круна (R CrA) е неправилна променлива ѕвезда која се движи од светлинска величина 9,7 до 13,9.{{refn|name=O'Meara 2002 pp273++}} Како синобела, таа е од спектрален тип B5IIIpe. {{Sfn|SIMBAD R Coronae Australis}} Многу млада ѕвезда, таа сè уште акумулира меѓуѕвезден материјал. {{Sfn|Malin|2010}} Таа е затемнета и ја осветлува околната маглина, [[NGC 6729]], која осветлува и потемнува со неа.{{refn|name=O'Meara 2002 pp273++}} Маглината често се споредува со [[комета]] поради нејзиниот изглед во телескоп, бидејќи нејзината должина е пет пати поголема од ширината. {{Sfn|Bakich Podcast|25 June 2009}} Други ѕвезди на јатото вклучуваат S Јужна Круна , џуџе од класата G и [[Ѕвезда од типот на T Бик|ѕвезда T Бик]]. {{Sfn|Motz|Nathanson|1991}} Во близина на север, друга млада променлива ѕвезда, TY Јужна Круна, осветлува друга маглина: рефлектирачка маглина [[NGC 6726]] / [[NGC 6727]]. TY Јужна Круна се движи неправилно помеѓу величините 8,7 и 12,4, а светлината на маглината варира со неа.{{refn|name=O'Meara 2002 pp273++}} Како синобела, таа е од спектрален тип B8e. {{Sfn|SIMBAD TY Coronae Australis}} Најголемите млади ѕвезди во регионот, R, S, T, TY и [[VV Coronae Australis|VV Јужна Круна]], сите исфрлаат млазови од материјал што предизвикуваат околната прашина и гас да се спојат и да формираат Хербиг-Ароови тела, од кои многу се идентификувани во близина. {{Sfn|Wang|Mundt|Henning|Apai|2004}} Не е дел од него [[Збиено ѕвездено јато|збиеното јато]] познато како [[NGC 6723]], кое може да се види во непосредна близина на маглината во соседното соѕвездие Стрелец, но е многу подалеку.{{refn|name=Coe 2007 p105}} [[Податотека:Localbubble.png|мини| Јужна Круна во [[Месен Меур|Месниот Меур]].]] === Длабоконебесни тела === [[IC 1297]] е [[планетарна маглина]] со привидна величина 10,7, која се појавува како заоблен објект со зелена нијанса во аматерски инструменти{{refn|name=Griffiths 2012 p132}} со поголема моќност. Маглината ја опкружува променливата ѕвезда RU Јужна Круна, која има просечна привидна светлинска величина од 12,9 {{Sfn|Moore, ''Data Book''|2000}} и е [[Волф-Рајеова ѕвезда]] од класа WC. {{Sfn|SIMBAD RU Coronae Australis}} IC 1297 е мал, со пречник од само 7 лачни секунди; тој е опишан како „квадрат со заоблени рабови“ во окуларот, издолжен во правец север-југ. {{Sfn|Bakich|2010}} Описите на неговата боја опфаќаат сина, сина-зелена и зелена-сина. {{Sfn|Bakich|2010}} Местоположбата на Јужна Круна во близина на Млечниот Пат значи дека галаксиите ретко се гледаат. [[NGC 6768]] е објект со светлинска величина 11,2 35′ јужно од IC 1297. Таа е составена од две галаксии кои се спојуваат, {{Sfn|Streicher|2008}} од кои едната е издолжена [[елиптична галаксија]] од класификација Е4, а другата [[леќеста галаксија]] од класификација S0. {{Sfn|NASA/IPAC NGC 6768}} [[IC 4808]] е галаксија со привидна величина 12,9 која се наоѓа на границата на Јужна Круна со соседното соѕвездие Телескоп и 3,9 степени западно-југозападно од Бета Стрелец. Сепак, аматерските телескопи ќе покажат само сугестија за неговата спирална структура. Тоа е 1,9 лачни минути на 0,8 лачни минути. Средишната област на галаксијата изгледа посветла во аматерски инструмент, што покажува дека е навалена североисток-југозапад. {{Sfn|Bakich Podcast|18 August 2011}} Југоисточно од Тета и југозападно од Ета се наоѓа [[Расеано ѕвездено јато|расеаното јато]] [[ESO 281-SC24]], кое е составено од жолтата ѕвезда со 9-та величина GSC 7914 178 1 и пет ѕвезди со светлинска величина од 10 до 11. {{Sfn|Streicher|2008}} На половина пат помеѓу Тета Јужна Круна и Тета Скорпија се наоѓа густото расеано јато [[NGC 6541]]. Опишано е како помеѓу светлинска величина 6,3 и светлинска величина 6,6, {{Sfn|Moore|Rees|2011}}. Тоа е видливо со двогледи и мали телескопи. Оддалечено е околу 22,000 светлосни години, а пречникот е околу 100 светлосни години. Се проценува дека е старо околу 14 милијарди години.{{refn|name=O'Meara 2011 p322}} NGC 6541 има пречник од 13,1 лачна минута и донекаде може да се види во големи аматерски инструменти; 12-инчен телескоп открива приближно 100 ѕвезди, но јадрото останува нерешено. {{Sfn|Bakich Podcast|5 July 2012}} === Метеорски дождови === Дождовите Јужна Круна се [[метеорски дождови]] кои се случуваат помеѓу 14 и 18 март секоја година,{{refn|name=Sherrod Koed 2003 p50}} а врвот го достигнува околу 16 март. Овој метеорски дожд нема висок врв на час. Во 1953 и 1956 година, набљудувачите забележале максимум 6 метеори на час и 4 метеори на час соодветно; во 1955 година метеорскиот дожд бил „едвај решен“. {{Sfn|Weiss|1957}} Меѓутоа, во 1992 година, астрономите откриле максимална брзина од 45 метеори на час. {{Sfn|Rogers|Keay|1993}} Стапката на Јужна Круна варира од година на година. {{Sfn|Weiss|1957}} {{Sfn|Ellyett|Keay|1956}} На само шест дена, времетраењето на метеорскиот дожд е особено кратко, {{Sfn|Rogers|Keay|1993}} и неговите [[метеороид]]и се мали; потокот е лишен од големи метеороиди. Дождовите Јужна Круна првпат биле видени со голо око во 1935 година и првпат забележани со радар во 1955 година {{Sfn|Ellyett|Keay|1956}} Метеорите од Јужна Круна имаат влезна брзина од 45 километри во секунда. {{Sfn|Jenniskens|1994}} Во 2006 година, тие со потекло во близина на Бета Јужна Круна биле означени како Јужна Круна. Тие се појавуваат во мај, истиот месец како метеорски дожд во близина познат како Мајски Микроскопи, но двата метеорски дождови имаат различни траектории и веројатно нема да бидат поврзани. {{Sfn|Jopek et al.|2010}} == Историја == [[Податотека:47-Corona-Australis.PNG|лево|мини|350x350пкс| Јужна Круна на глобус, колекција Адилнор, Шведска.]] Јужна Круна можеби била забележана од древните [[Месопотамија|Месопотамијци]] во MUL.APIN, како соѕвездие наречено MA.GUR („Кората“). Сепак, ова соѕвездие, во непосредна близина на SUHUR.MASH („козина риба“, современо[[Јарец (соѕвездие)|Јарец]]), наместо тоа, можеби е современото Ипсилон Стрелец. Како дел од јужното небо, MA.GUR била една од петнаесетте „ѕвезди на [[Енки]]“. {{Sfn|Rogers|1998}} Во 3 век п.н.е., грчкиот дидактички поет Арат пишувал, но не го именувал соѕвездието, {{Sfn|Bakich|1995}} наместо тоа, двете круни ги нарекол Στεφάνοι (''Стефанои''). Грчкиот астроном [[Клавдиј Птоломеј|Птоломеј]] го опишал соѕвездието во 2 век од нашата ера, иако со вклучување на Алфа Телескоп, оттогаш пренесено во Телескоп. {{Sfn|Ridpath, ''Star Tales'' Corona Australis}} Припишувајќи 13 ѕвезди на соѕвездието, тој го нарекол Στεφάνος νοτιος или, „Јужен венец“, додека други автори го поврзале или со Стрелец (кој паднал од главата) или со Кентаур; со првото, се нарекувало ''Corona Sagittarii''. {{Sfn|Allen|1963}} Слично на тоа, Римјаните го нарекле Јужна Круна „Златната круна на Стрелецот“. {{Sfn|Simpson|2012}} Било познато и како ''Parvum Coelum'' ( „Мало небо“) во 5 век. {{Sfn|Motz|Nathanson|1988}} Францускиот астроном од 18 век Жером Лаланд му ги дал имињата ''Sertum Australe'' („Јужен венец“) {{Sfn|Allen|1963}} {{Sfn|Motz|Nathanson|1988}} и ''Orbiculus Capitis'', додека германскиот поет и автор Филип Кезиј го нарекол ''Корола'' („Мала круна“) или ''Spira Australis'' ( „Јужен калем“) и го поврзал со Круната на вечниот живот од Новиот завет. Небесниот картограф од седумнаесеттиот век Јулиј Шилер го поврзал со Соломоновата дијадема. {{Sfn|Allen|1963}} Понекогаш, Јужна Круна не била венец на Стрелец, туку стрела што ги држела во раката. {{Sfn|Motz|Nathanson|1988}} [[Податотека:Corona_Australis_Atlas_Coelestis.jpg|лево|мини| Јужна Круна прикажана во ''Уранографијата'' на [[Јохан Елерт Боде|Јохан Боде]]]] Јужна Круна е поврзана со митот за [[Дионис|Бахус]] и Стимула. [[Јупитер (бог)|Јупитер]] ја оплодил Стимула, поради што [[Јунона]] станала љубоморна. Јунона ја убедил Стимула да побара од Јупитер да се појави во неговиот полн сјај, со што смртнатажена не можела да се справи, поради што изгорела. Откако Бахус, нероденото дете на Стимула, станал возрасен и бог на виното, тој ја почестил својата почината мајка ставајќи венец на небото. {{Sfn|Staal|1988}} Во кинеската астрономија, ѕвездите на Јужна Круна се наоѓаат во Црната желка на северот (北方玄武, ''Běi Fāng Xuán Wǔ'' ). {{Sfn|AEEA|2006}} Самото соѕвездие било познато како ''ti'en pieh'' („Небесна желка“) и за време на периодот на Западен Џоу, го означувало почетокот на зимата. Сепак, прецесијата со текот на времето значело дека „Небесната река“ ([[Млечен Пат|Млечниот Пат]]) станал попрецизен маркер за древните Кинези и оттука ја заменила желката во оваа улога.{{refn|name=Porter 1996 pp35–36}} Арапските имиња за Јужна Круна ги вклучуваат имињата ''Al Ķubbah'' „желката“, ''Al Ĥibā'' „Шаторот“ или ''Al Udḥā al Na'ām'' „Нојското гнездо“. {{Sfn|Allen|1963}} {{Sfn|Motz|Nathanson|1988}} Подоцна било дадено името ''Al Iklīl al Janūbiyyah'', кое европските автори Чилмид, Риколи и и Цезиј го транслитерирале како Alachil Elgenubi, Elkleil Elgenubi и Aladil Algenubi соодветно. {{Sfn|Allen|1963}} Бушманите од Јужна Африка го познавале соѕвездието како ''≠nabbe ta !nu'' „куќа од гранки“ - првично во сопственост на Дасие (карпест пештерник), и ѕвездениот модел кој прикажува луѓе кои седат во полукруг околу оган. {{Sfn|Lloyd|1873}} Домородните луѓе Буронг од северозападна Викторија го познавале соѕвездието како ''Вон'', бумеранг фрлен од ''Тотјаргуил'' ([[Алтаир]]). {{Sfn|Hamacher|Frew|2010}} Жителите на Аранда од Средна Австралија ја познавале Јужна Круна како куламон кој носи бебе, кое случајно било фрлено на земјата од група небесни жени кои танцувале на Млечниот Пат. Ударот на куламон го создал кратерот Гос Блаф, 175&nbsp;км западно од Алис Спрингс. {{Sfn|Hamacher|28 March 2011}} Жителите на островот Торесов теснец го познавале Јужна Круна како дел од поголемо соѕвездие кое опфаќа дел од Стрелец и врвот на опашката на [[Скорпија (соѕвездие)|Скорпија]]; [[Плејади (ѕвездено јато)|Плејадите]] и [[Орион (соѕвездие)|Орион]] исто така биле поврзани. Ова соѕвездие било кануто на Тагај, со екипаж од Плејадите, наречени ''Усијам'' и Орион, наречени ''Сег''. Митот за Тагај вели дека тој бил задолжен за ова кану, но неговите членови на екипажот ги консумирале сите залихи на бродот без да побараат дозвола. Разгневен, Тагај ги врзал Усијамите со јаже и ги врзал на страната на чамецот, а потоа ги фрлил на морето. Опашката на Скорпија претставува цицачка риба, додека Ета Стрелец и Тета Јужна Круна го означуваат дното на кануто. {{Sfn|Staal|1988}} На островот [[Футуна]], фигурата на Јужна Круна се викала ''Танума'', а во [[Туамоту]], ''На Кауа-ки-Тонга''. {{Sfn|Makemson|1941}} [[Податотека:Regioni_celesti_scelte_-_Osc_A.png|центар|мини|500x500пкс| Главни темни маглини на Сончевиот врв половина од [[Галактичка рамнина|галактичката рамнина]], со Јужна Круна на десната страна]] == Поврзано == * [[Северна Круна (соѕвездие)]] == Наводи == === Цитати === {{Reflist | refs = {{refn | name = Malin Frew 1995 p218 | {{harvnb|Malin|Frew|1995|p=[https://books.google.com/books?id=EQAYGmZT0o8C&pg=PA218 218]}} }} {{refn | name = Moore & Tirion 1997 pp164 | {{harvnb|Moore|Tirion|1997|p=[https://books.google.com/books?id=Mo6R5OPtlfwC&pg=PA164 164]}} }} {{refn | name = Moore 2005 p202 | {{harvnb|Moore|2005|p=[https://books.google.com/books?id=0Pu_YNynaiYC&pg=PA202 202]}} }} {{refn | name = Moore 'Stargazing' 2000 p86 | {{harvnb|Moore, ''Stargazing''|2000|p=[https://archive.org/details/stargazingastron00moor/page/86 86]}} }} {{refn | name = Falkner 2011 p100 | {{harvnb|Falkner|2011|p=[https://books.google.com/books?id=tyj8UUE968wC&pg=PA99 100]}} <!-- why does this say p100 and link to p99 ??? --> }} {{refn | name = O'Meara 2002 pp273++ | {{harvnb|O'Meara|2002|pp=[https://books.google.com/books?id=3Hg6YHgx9nAC&pg=PA273 164–165, 271–273, 311]}} }} {{refn | name = Coe 2007 p105 | {{harvnb|Coe|2007|p=[https://books.google.com/books?id=roXyxpcc9MsC&q=%22Corona+Australis%22 105]}} }} {{refn | name = Griffiths 2012 p132 | {{harvnb|Griffiths|2012|p=[https://books.google.com/books?id=Q2aURFWBI8EC&pg=PA133 132]}} }} {{refn | name = O'Meara 2011 p322 | {{harvnb|O'Meara|2011|p=[https://books.google.com/books?id=v859bKO0A4gC&pg=PA322 322]}} }} {{refn | name = Sherrod Koed 2003 p50 | {{harvnb|Sherrod|Koed|2003|p=[https://books.google.com/books?id=4zjv84hHNPcC&pg=PA50 50]}} }} {{refn | name = Porter 1996 pp35–36 | {{harvnb|Porter1996|pp=[https://books.google.com/books?id=qliI0tHxXRYC&pg=PA35 35–36]}} }} }} === Извори === {{Refbegin}} * {{cite book | last = Allen | first = Richard Hinckley | author-link = Richard Hinckley Allen | date = 1963 | orig-year = 1899 | title = Star Names: Their Lore and Meaning | edition = reprint | publisher = [[Dover Publications]] | location = [[New York City|New York]], [[New York (state)|NY]] | isbn = 978-0-486-21079-7 | url = https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle }} * {{cite book | last = Bagnall | first = Philip M. | date = 2012 | title = The Star Atlas Companion : What you need to know about the Constellations | publisher = Springer New York | isbn = 978-1-4614-0830-7 }} * {{cite book | last = Bakich | first = Michael E. | date = 1995 | title = The Cambridge Guide to the Constellations | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-0-521-44921-2 | url = https://archive.org/details/cambridgeguideto00baki }} * {{cite book | last = Bakich | first = Michael E. | date = 2010 | title = 1,001 Celestial Wonders to See Before You Die | publisher = Springer Science + Business Media | isbn = 978-1-4419-1777-5 }} * {{cite book | last = Coe | first = Steven R. | date = 2007 | title = Nebulae and how to observe them | series = Astronomers' observing guides | publisher = Springer | location = New York, New York | isbn = 978-1-84628-482-3 }} * {{cite journal | doi = 10.1086/340368 | last1 = Drake| first1 = Jeremy J.| last2 = Marshall| first2 = Herman L.| last3 = Dreizler| first3 = Stefan| last4 = Freeman| first4 = Peter E.| last5 = Fruscione| first5 = Antonella| last6 = Juda| first6 = Michael| last7 = Kashyap| first7 = Vinay| last8 = Nicastro| first8 = Fabrizio| last9 = Pease| first9 = Deron O.| last10 = Wargelin|first10= Bradford J.|last11= Werner|first11= Klaus| date=June 2002 | title = Is RX J1856.5−3754 a Quark Star? | journal = The Astrophysical Journal| volume = 572| issue = 2| pages = 996–1001| arxiv = astro-ph/0204159| bibcode = 2002ApJ...572..996D | s2cid = 18481546| ref = {{sfnRef|Drake, Jeremy J. et al.|2002}} }} <!-- {{sfn|Drake, Jeremy J. et al.|2002|p=xxx}} --> * {{cite journal | doi = 10.1071/PH560471 | last1 = Ellyett| first1 = C. D.| last2 = Keay| first2 = C. S. L.| year = 1956 | title = Radio Echo Observations of Meteor Activity in the Southern Hemisphere| journal = Australian Journal of Physics| volume = 9| issue = 4| pages = 471–480 |bibcode = 1956AuJPh...9..471E | doi-access = free}} <!-- {{sfn|Ellyett|Keay|1956|p=xxx}} --> * {{cite book | last = Falkner | first = David E. | date = 2011 | title = The Mythology of the Night Sky: An Amateur Astronomer's Guide to the Ancient Greek and Roman Legends | publisher = Springer | location = New York, New York | isbn = 978-1-4614-0136-0 }} * {{cite book | last = Griffiths | first = Martin | date = 2012 | title = Planetary Nebulae and How to Observe Them | publisher = Springer | isbn = 978-1-4614-1781-1 }} * {{cite journal | last1 = Hamacher | first1 = Duane W. | last2 = Frew | first2 = David J. | date = 2010 | title = An Aboriginal Australian Record of the Great Eruption of Eta Carinae | journal = Journal of Astronomical History & Heritage | volume = 13 | issue = 3 | pages = 220–234 | doi = 10.3724/SP.J.1440-2807.2010.03.06 | arxiv = 1010.4610 | bibcode = 2010JAHH...13..220H | s2cid = 118454721 }} * {{cite journal | doi = 10.1111/j.1365-2966.2006.11376.x | last1 = Ho | first1 = W. C. G.| last2 = Kaplan | first2 = D. L. | last3 = Chang | first3 = P.| last4 = Van Adelsberg | first4 = M.| last5 = Potekhin | first5 = A. Y. | date = March 2007 | title = Magnetic hydrogen atmosphere models and the neutron star RX J1856.5–3754 | journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume = 375 | issue = 3 | pages = 821–830 | doi-access = free | arxiv = astro-ph/0612145v1| bibcode = 2007MNRAS.375..821H | s2cid = 2046995 | ref = {{sfnRef|Ho Wynn C. G. et al.|2007}} }} <!-- {{sfn|Ho Wynn C. G. et al.|2007|p=xxx}} --> * {{cite journal | last = Jenniskens | first = Peter | date = July 1994 | title = Meteor stream activity I. The annual streams | journal = Astronomy and Astrophysics | volume = 287 | pages = 990–1013 | bibcode = 1994A&A...287..990J }} * {{cite journal | doi = 10.1111/j.1365-2966.2010.16316.x| last1 = Jopek | first1 = T. J.| last2 = Koten | first2 = P. | last3 = Pecina | first3 = P.| date=May 2010 | title = Meteoroid streams identification amongst 231 Southern hemisphere video meteors | journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume = 404 | issue = 2 | pages = 867–875 | ref = {{sfnRef|Jopek et al.|2010}} |bibcode = 2010MNRAS.404..867J | doi-access = free }} <!-- {{sfn|Jopek et al.|2010|p=xxx}} --> * {{cite book | last = Makemson | first = Maud Worcester | year = 1941 | publisher = Yale University Press | title = The Morning Star Rises: an account of Polynesian astronomy | bibcode = 1941msra.book.....M }} * {{cite book | last1 = Malin | first1 = David | last2 = Frew | first2 = David J. | year = 1995 | title = Hartung's Astronomical Objects for Southern Telescopes: A Handbook for Amateur Observers | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | isbn = 978-0-521-55491-6 }} * {{cite web |last = Malin |first = David |date = August 2010 |title = The Corona Australis nebula (NGC 6726-27-29) |publisher = Australian Astronomical Observatory |url = http://www.aao.gov.au/images/captions/aat073.html |access-date = 4 July 2012 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20120930002941/http://www.aao.gov.au/images/captions/aat073.html |archive-date = 30 September 2012 }} * {{cite book | last1 = Moore | first1 = Patrick | author-link1 = Patrick Moore | last2 = Tirion | first2 = Wil | date = 1997 | title = Cambridge Guide to Stars and Planets | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | isbn = 978-0-521-58582-8 | url = https://archive.org/details/cambridgeguideto00moor }} * {{cite book | last = Moore | first = Patrick | author-link1 = Patrick Moore | date = 2000 | title = The Data Book of Astronomy | url = https://archive.org/details/databookofastron0000moor | publisher = Institute of Physics Publishing | isbn = 978-0-7503-0620-1 | ref = {{sfnRef|Moore, ''Data Book''|2000}} }} * {{cite book | last = Moore | first = Patrick | author-link1 = Patrick Moore | date = 2000 | title = Stargazing: Astronomy without a Telescope | url = https://archive.org/details/stargazingastron00moor | url-access = registration | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | isbn = 978-0-521-79445-9 | ref = {{sfnRef|Moore, ''Stargazing''|2000}} }} * {{cite book | last = Moore | first = Patrick | author-link = Patrick Moore | date = 2005 | title = The Observer's Year: 366 Nights of the Universe | publisher = Springer | isbn = 978-1-85233-884-8 }} * {{cite book | last1 = Moore | first1 = Patrick | last2 = Rees | first2 = Robin | date = 2011 | title = Patrick Moore's Data Book of Astronomy | url = https://archive.org/details/patrickmooresdat0000moor | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-1-139-04070-9 }} * {{cite book | last1 = Motz | first1 = Lloyd | last2 = Nathanson | first2 = Carol | date = 1988 | title = The Constellations | publisher = Doubleday | location = New York City | isbn = 978-0-385-17600-2 | url = https://archive.org/details/constellations00motz }} * {{cite book | last1 = Motz | first1 = Lloyd | last2 = Nathanson | first2 = Carol | date = 1991 | title = The Constellations: An Enthusiast's Guide to the Night Sky | publisher = Aurum Press | location = London, United Kingdom | isbn = 978-1-85410-088-7 }} * {{cite book | last = O'Meara | first = Stephen James | date = 2002 | title = The Caldwell Objects | publisher = [[Cambridge University Press]] | location = Cambridge, United Kingdom | isbn = 978-0-521-82796-6 }} * {{cite book | last = O'Meara | first = Stephen James | date = 2011 | title = Deep-Sky Companions: The Secret Deep | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | isbn = 978-0-521-19876-9 }} * {{cite book | last = Porter | first = Deborah Lynn | date = 1996 | title = From Deluge to Discourse: Myth, History, and the Generation of Chinese Fiction | publisher = SUNY Press | location = Albany, New York | isbn = 978-0-7914-3034-7 }} * {{cite book | chapter = The Corona Australis Star Forming Region | editor-last = Reipurth | editor-first = Bo | date = 2008 | title = Handbook of Star Forming Regions | volume = II: The Southern Sky | publisher = ASP Monograph Publications | bibcode = 2008hsf2.book..735N }} * {{cite book | last1 = Ridpath | first1 = Ian | author-link1 = Ian Ridpath | last2 = Tirion | first2 = Wil | author-link2 = Wil Tirion | date = 2017 | title = Stars and Planets Guide (5th ed.) | url = https://archive.org/details/starsplanetscomp0000ridp | publisher = Princeton University Press | location = Princeton, New Jersey | isbn = 978-0-69-117788-5 }} * {{cite journal | last = Rogers | first = J. H. | date = 1998 | journal = Journal of the British Astronomical Association | volume = 108 | issue = 1 | pages = 9–28 | title = Origins of the ancient constellations: I. The Mesopotamian traditions | bibcode = 1998JBAA..108....9R }} * {{cite journal | last1 = Rogers | first1 = L. J. | last2 = Keay | first2 = C. S. L. | date = 1993 | title = Observations of some southern hemisphere meteor showers | journal = Meteoroids and Their Parent Bodies, Proceedings of the International Astronomical Symposium Held at Smolenice, Slovakia, July 6–12, 1992 | editor1-last = Stohl | editor1-first = J. | editor2-last = Williams | editor2-first = I.P. | pages = 273–276 | bibcode = 1993mtpb.conf..273R }} * {{cite journal | last1 = Royer | first1 = F. | last2 = Zorec | first2 = J. | last3 = Gómez | first3 = A.E. |date=February 2007 | title = Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions | journal = Astronomy & Astrophysics | publisher = [[Astronomy and Astrophysics]] | volume = 463 | issue = 2 | pages = 671–682 | doi = 10.1051/0004-6361:20065224 | bibcode = 2007A&A...463..671R |arxiv = astro-ph/0610785 | s2cid = 18475298 }} * {{cite journal | last = Russell | first = Henry Norris | date = October 1922 | title = The new international symbols for the constellations | url = https://archive.org/details/sim_popular-astronomy_1922-10_30_8/page/469 | journal = [[Popular Astronomy (US magazine)|Popular Astronomy]] | volume = 30 | page = 469 | bibcode = 1922PA.....30..469R }} * {{cite book | last1 = Sherrod | first1 = P. Clay | last2 = Koed | first2 = Thomas L. | date = 2003 | title = A Complete Manual of Amateur Astronomy: Tools and Techniques for Astronomical Observations | publisher = Courier Dover Publications | isbn = 978-0-486-42820-8 }} * {{cite book | last = Simpson | first = Phil | date = 2012 | title = Guidebook to the Constellations : Telescopic Sights, Tales, and Myths | publisher = Springer New York | isbn = 978-1-4419-6940-8 }} * {{cite book | last = Staal | first = Julius D. W. | date = 1988 | title = The New Patterns in the Sky: Myths and Legends of the Stars | url = https://archive.org/details/newpatternsinsky0000staa | publisher = McDonald and Woodward Publishing Company | isbn = 978-0-939923-04-5 }} * {{cite book | last = Steinicke | first = Wolfgang | date = 2010 | title = Observing and Cataloging Nebulae and Star Clusters: From Herschel to Dreyer | url = https://archive.org/details/observingcatalog0000stei | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-0-521-19267-5 }} * {{cite book | last = Wagman | first = Morton | date = 2003 | title = Lost Stars: Lost, Missing and Troublesome Stars from the Catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and Sundry Others | publisher = The McDonald & Woodward Publishing Company | location = Blacksburg, [[Virginia|VA]] | isbn = 978-0-939923-78-6 }} * {{cite journal| doi = 10.1086/425493 | last1 = Wang | first1 = Hongchi | last2 = Mundt | first2 = Reinhard | last3 = Henning | first3 = Thomas| last4 = Apai | first4 = Dániel | date = 20 December 2004 | title = Optical Outflows in the R Coronae Australis Molecular Cloud | journal = The Astrophysical Journal | volume = 617 | issue = 2 | pages = 1191–1203 | url = http://jets.pmo.ac.cn/2004ApJ...617.1191W.pdf | bibcode = 2004ApJ...617.1191W | s2cid = 55338020 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20051028190130/http://jets.pmo.ac.cn/2004ApJ...617.1191W.pdf| archive-date = 28 October 2005 }} <!-- {{sfn|Wang|Mundt|Henning|Apai|2004|p=xxx}} --> * {{cite journal| doi = 10.1071/PH570299| last1 = Weiss| first1 = A. A.| year = 1957| title = Meteor Activity in the Southern Hemisphere| journal = Australian Journal of Physics| volume = 10| issue = 2| pages = 299–308| bibcode = 1957AuJPh..10..299W | doi-access = free}} <!-- {{sfn|Weiss|1957|p=xxx}} --> {{Refend}} ; Мрежни извори {{Refbegin|30em}} * {{cite web | language = zh-TW | title = AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 7 月 2 日 | date = 2006 | url = http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0607/ap060702.html | access-date = 15 July 2012 | ref = {{sfnRef|AEEA|2006}} | archive-date = 16 July 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110716122624/http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0607/ap060702.html | url-status = dead }} * {{cite web | last = Bakich | first = Michael E. | date = 25 June 2009 | title = Podcast: Night-sky targets for June 26&nbsp;– July 3, 2009 | publisher = Astronomy | url = http://www.astronomy.com/Multimedia/Podcasts/2009/06/Podcast%20Night-sky%20targets%20for%20June%2026-July%203%202009.aspx | access-date = 21 August 2012 | ref = {{sfnRef|Bakich Podcast|25 June 2009}} }}{{subscription required}} * {{cite web | last = Bakich | first = Michael E. | date = 26 August 2010 | title = Observing podcast: Corona Australis, the Castaway Cluster, and the Red Spider Nebula | url = http://www.astronomy.com/en/Multimedia/Podcasts/2010/08/Observing%20podcast%20Corona%20Australis%20the%20Castaway%20Cluster%20and%20the%20Red%20Spider%20Nebula.aspx | access-date = 21 August 2012 | ref = {{sfnRef|Bakich Podcast|26 August 2010}} }}{{subscription required}} * {{cite web | last = Bakich | first = Michael E. | date = 18 August 2011 | title = Open cluster M26, globular cluster M56, and spiral galaxy IC 4808 | publisher = Astronomy | url = http://www.astronomy.com/en/Multimedia/Podcasts/2011/08/M26%20M56%20and%20IC%204808.aspx | access-date = 21 August 2012 | ref = {{sfnRef|Bakich Podcast|18 August 2011}} }}{{subscription required}} * {{cite web | last = Bakich | first = Michael E. | date = 5 July 2012 | publisher = Astronomy | title = Globular cluster NGC 6541, planetary nebula NGC 6563, and irregular galaxy IC 4662 | url = http://astronomy.com/en/Multimedia/Podcasts/2012/07/NGC%206541%20NGC%206563%20and%20IC%204662.aspx | access-date = 21 August 2012 | ref = {{sfnRef|Bakich Podcast|5 July 2012}} }}{{subscription required}} * {{cite web | last = Hamacher | first = Duane | date = 28 March 2011 | title = Impact Craters in Aboriginal Dreamings, Part 2: Tnorala (Gosses Bluff) | work = Australian Aboriginal Astronomy | publisher = Aboriginal Astronomy Project | url = http://aboriginalastronomy.blogspot.com.au/2011/03/impact-craters-in-aboriginal-dreamings_28.html | access-date = 24 September 2012 | ref = {{sfnRef|Hamacher|28 March 2011}} }} * {{cite web | title = Corona Australis, constellation boundary | work = The Constellations | publisher = International Astronomical Union | url = https://www.iau.org/public/themes/constellations/#cra | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|IAU, ''The Constellations'', Corona Australis}} }} * {{cite web | last = Kaler | first = Jim | title = Alfecca Meridiana | work = Stars | publisher = University of Illinois | url = http://stars.astro.illinois.edu/sow/alfecca.html | access-date = 15 August 2012 | ref = {{sfnRef|Kaler, ''Alfecca Meridiana''}} }} * {{cite web | last = Kaler | first = Jim | title = Beta Coronae Australis | work = Stars | publisher = University of Illinois | url = http://stars.astro.illinois.edu/sow/betacra.html | access-date = 5 July 2012 | ref = {{sfnRef|Kaler, ''Beta Coronae Australis''}} }} * {{cite web | last = Kaler | first = Jim | title = Epsilon Coronae Australis | work = Stars | publisher = University of Illinois | url = http://stars.astro.illinois.edu/sow/epscra.html | access-date = 5 July 2012 | ref = {{sfnRef|Kaler, ''Epsilon Coronae Australis''}} }} * {{cite web | author = Jet Propulsion Laboratory | date = 2011 | title = Classifications for NGC 6768: 2 Classifications found in NED | work = NASA/IPAC Extragalactic Database | publisher = California Institute of Technology/National Aeronautics and Space Administration | url = http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/NEDatt?objname=NGC+6768 | access-date = 20 August 2012 | ref = {{sfnRef|NASA/IPAC NGC 6768}} }} * {{cite web | last = Lloyd | first = Lucy | date = 11 October 1873 | title = Story: ≠nabbe ta !nu (Corona Australis) | work = The Digital Bleek & Lloyd | publisher = University of Cape Town | url = http://lloydbleekcollection.cs.uct.ac.za/stories/319/index.html | access-date = 16 August 2012 }} * {{cite web | last = Ridpath | first = Ian | title = Constellations | url = http://www.ianridpath.com/constellations1.html | access-date = 25 August 2012 | ref = {{sfnRef|Ridpath, ''Constellations''}} }} * {{cite web | last = Ridpath | first = Ian | author-link = Ian Ridpath | date = 1988 | title = Corona Australis | work = Star Tales | url = http://www.ianridpath.com/startales/coronaaustralis.html | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|Ridpath, ''Star Tales'' Corona Australis}} }} * {{cite web | last = Streicher | first = Magda | date = August 2008 | title = The Southern Queen's Crown | publisher = The Astronomical Society of Southern Africa | work = Deepsky Delights | url = https://www.mnassa.org.za/html/Aug2008/2008MNASSA..67..Aug..135.pdf | access-date = 17 August 2012 }} ''[[SIMBAD]]'' * {{cite web | title = Alpha Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Alpha+Coronae+Australis&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Alpha Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = Beta Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Beta+Coronae+Australis&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Beta Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = LTT 7565 (Gamma Coronae Australis) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402353492&Name=LTT%20%207565&submit=submit | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD LTT 7565}} }} * {{cite web | title = HR 7226 (Gamma Coronae Australis A) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402353493&Name=HR%20%207226&submit=submit | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD HR 7226}} }} * {{cite web | title = HR 7227 (Gamma Coronae Australis B) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402353494&Name=HR%20%207227&submit=submit | access-date = 3 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD HR 7227}} }} * {{cite web | title = Epsilon Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-basic?Ident=HR+7152&submit=SIMBAD+search | access-date = 5 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Epsilon Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = HR 6953 (Kappa² Coronae Australis) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402351842&Name=HR%20%206953&submit=submit | access-date = 17 August 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD HR 6953}} }} * {{cite web | title = HR 6952 (Kappa¹ Coronae Australis) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402351885&Name=HR%20%206952&submit=submit | access-date = 17 August 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD HR 6952}} }} * {{cite web | title = Lambda Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=%402352430&Name=*%20lam%20CrA&submit=submit | access-date = 21 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Lambda Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = HR 7050 (Mu Coronae Australis) | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=HR+7050&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 8 September 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Mu Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = Zeta Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Zeta+Coronae+Australis&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 9 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Zeta Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = Theta Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=Theta+Coronae+Australis&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 15 August 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD Theta Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = R Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=R+CrA&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 4 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD R Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = TY Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=TY+CrA&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 6 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD TY Coronae Australis}} }} * {{cite web | title = RU Coronae Australis | work = SIMBAD Astronomical Database | publisher = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | url = https://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=RU+CrA&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id | access-date = 11 July 2012 | ref = {{sfnRef|SIMBAD RU Coronae Australis}} }} {{Refend}} == Надворешни врски == {{рвр|Corona Australis}} * [http://www.allthesky.com/constellations/coronaaustralis/constell.html Фотографски водич низ соѕвездието: Јужна Круна] * [http://www.ianridpath.com/startales/coronaaustralis.htm Ѕвездени приказни — Јужна Круна] {{Соѕвездија}} {{Ѕвезди во Јужна Круна}} [[Категорија:Соѕвездија]] [[Категорија:Јужна Круна (соѕвездие)| ]] [[Категорија:Јужни соѕвездија]] [[Категорија:Западни соѕвездија]] [[Категорија:Соѕвездија забележани од Птоломеј]] 7mko0fyb64k9itx623ef9j9xh22007j 0 78585 5300177 5168010 2024-12-03T20:59:08Z ГП 23995 дополнување 5300177 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јануари}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1853]]&nbsp; |[[Андре Мишлен]] — француски [[индустрија]]лец. |- |valign="top" align="right"|[[1924]]&nbsp; |[[Александар Тишма]] — српски и југословенски [[писател]]. |- |valign="top" align="right"|[[1933]]&nbsp; |[[Сузан Зонтаг]] — американска писателка. |- |valign="top" align="right"|[[1935]]&nbsp; |[[Удо Латек]] — германски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1940]]&nbsp; |[[Лепа Лукиќ]] — српска фолк-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1948]]&nbsp; |[[Џон Карпентер]] — американски [[режисер]] и [[сценарист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Дамо Сузуки]] — јапонски музичар, пејач на групата Кен (''Can''). |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Тадија Качар]] — српски и југословенски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1956]]&nbsp; |[[Џеарлс Хендерсон]] — американски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1957]]&nbsp; |[[Митар Мириќ]] — српски фолк-пејач. |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Шаде]] — англиска [[Поп-музика|поп]]-пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1961]]&nbsp; |[[Хари Варешановиќ]] — босански [[Поп-музика|поп]]-пејач. |- |valign="top" align="right"|[[1962]]&nbsp; |[[Златко Портнер]] — југословенски [[ракомет]]ар. |- |valign="top" align="right"|[[1969]]&nbsp; |[[Рон Џоунс]] — американски [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1974]]&nbsp; |[[Кејт Мос]] — британска манекенка. |- |valign="top" align="right"|[[1979]]&nbsp; |[[Алија (пејачка)|Алија]] — американска [[пејач]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Ларс Бак]] — дански [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1980]]&nbsp; |[[Сејду Кејта]] — фудбалер од [[Мали]]. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Ник Валенси]] — американски [[Рок-музика|рок-музичар]], член на групата [[Строукс]] (''The Strokes''). |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Серхио Пардиља]] — шпански [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Штефан Лихтштајнер]] — швајцарски [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1985]]&nbsp; |[[Пабло Забалета]] — аргентински фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1995]]&nbsp; |[[Такуми Минамино]] — јапонски фудбалер. |- |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|16 јануари]] </noinclude> tvpbqjcg655i7qjgi4z95pfn40jrzh7 0 95365 5300225 5030977 2024-12-03T21:55:12Z Carshalton 30527 5300225 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=октомври 2009}} {{Внимание}} [[Податотека:MaternalBond.jpg|thumb|right|Мајка и дете изразуваат афект.]] '''Афект''' е силно [[емоција|емоционално]] доживување, пропратенo со изразени [[тело|телесни]] промени.<ref>Hogg, M.A., Abrams, D., & Martin, G.N. (2010). Social cognition and attitudes. In Martin, G.N., Carlson, N.R., Buskist, W., (Ed.), ''Psychology'' (pp 646–677). Harlow: Pearson Education Limited.</ref> Афектите претставуваат динамични [[Сила|сили]] кои можат да предизвикаат пријатни [[Чувство|чувства]] ([[љубов]], [[задоволство]], [[гордост]], [[пожртвуваност]]) , но и непријатни чувства ([[страв]], [[срам]], [[гадење]], [[љубомора]], чувство на [[вина]], [[тага]], [[гнев]] и сл.). ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20090206234024/http://psihoterapija.rs/afekt.html Речник на психотерапија за афект] {{Никулец}} [[Категорија:Психологија]] otydiody9z0g0chtfbqdy0hdfnql141 5300226 5300225 2024-12-03T21:55:28Z Carshalton 30527 5300226 wikitext text/x-wiki [[Податотека:MaternalBond.jpg|thumb|right|Мајка и дете изразуваат афект.]] '''Афект''' е силно [[емоција|емоционално]] доживување, пропратенo со изразени [[тело|телесни]] промени.<ref>Hogg, M.A., Abrams, D., & Martin, G.N. (2010). Social cognition and attitudes. In Martin, G.N., Carlson, N.R., Buskist, W., (Ed.), ''Psychology'' (pp 646–677). Harlow: Pearson Education Limited.</ref> Афектите претставуваат динамични [[Сила|сили]] кои можат да предизвикаат пријатни [[Чувство|чувства]] ([[љубов]], [[задоволство]], [[гордост]], [[пожртвуваност]]) , но и непријатни чувства ([[страв]], [[срам]], [[гадење]], [[љубомора]], чувство на [[вина]], [[тага]], [[гнев]] и сл.). ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20090206234024/http://psihoterapija.rs/afekt.html Речник на психотерапија за афект] {{Никулец}} [[Категорија:Психологија]] gdjx8m5bnagtn5jt03bqcm1ek9jgrvt 0 122617 5300198 5228676 2024-12-03T21:17:07Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300198 wikitext text/x-wiki {{Внимание}} [[Податотека:Rotefunken-rosenmontag-2006.jpg|мини|десно|250px|Карневалска украсена подвижна платформа на Розенмонтагската парадата во [[Келн]], [[Германија]]]] '''Карневал''' (''Carnaval'', ''Carnevale'', ''Carnaval'', ''Karneval'', и ''Carnaval'' на португалски, италијански, француски, холандски и шпански јазик) е празничен период кој се одржува веднаш пред Божиќниот [[пост]]; главните настани обично се случуваат во јануари и февруари. Карневалот вклучува јавна прослава или парада комбинирана со некои елементи од циркус, маски и јавна улична забава. Во текот на овие прослави луѓето често се маскираат, што не е случај во секојдневниот живот. Карневалот е фестивал кој традиционално се одржува во [[католицизам|католичките]] и [[православие|православните]] општества. Протестантите обично немаат карневалски прослави или имаат изменети традиции, како што се Данскиот карневал или други настани како денот Дебел вторник. Бразилскиот карневал е еден од најпознатите прослави денес, но многу градови и региони ширум светот се прославени со големи и популарни настани кои траат со денови. Овде се вкучени Карневалот во Венеција, Италија, германските карневали Ринеланд, со ставен акцент на карневалот во Келн; карневалот во [[Санта Крус де Тенерифе]], [[Канарски Острови]]; карневалот во Капе Верде; во Торес Ведрас, Португалија; Рио де Жанеиро, Бразил; Риека, Хрватска; Баранквила, Колумбија; Јамајка; Карневал и Љамадас во Монтевидо, Уругвај и карневалот во Тринидад и Тобаго. Во Соединетите Американски Држави, познатите [[Марди Гра]] прослави во Њу Орлеанс, Луизијана и Мобил во Алабама, нè враќаат во времињата на француските и шпанските колонии. == Историја == Традиционално, во [[христијанството]], карневалот ја означува последната можност да се прослави со специјална храна пред да започне Божиќниот пост. Периодот на Божиќен пост во црковниот календар, кој е шест недели пред [[Божиќ]], е одбележан со постење и други побожни обичаи. Традиционално, за време на Божиќниот пост не се одржуваат никакви забави ниту пак прослави и луѓето се воздржуваат од јадење богата храна како месо, млеко, маснотии и шеќер. Четириесет денови пост, што ни даваат приказ за четириесетте дена што Исус ги поминал во немилост, служат да го означат годишното обраќање кон Господ и религиозната дисциплина. Во деновите пред Божиќниот пост, богатата храна и пијалак треба да бидат отстранети. Потеклото на карневалот е всушност од овие гигантски забави во кои е вклучено целото општество. Карневалите се составен дел од Христијанскиот календар, особено во католичките региони, но некои карневалски традиции датираат уште од времето пред Христос. Веројатно, древните римски фестивали Сатурналија и Баханалија се вклучени во денешниот италијански карневал. Сатурналија пак, веројатно е заснована на грчките фестивали Дионисија и Ориентал. Средновековните церемонии и фестивали, како што е Корпус Кристи, беа прослави прифатени од црквата, а и карневелот беше манифестација на средновековната фолк култура. Многу локални карневалски обичаи се засновани на локални ритуали од времето пред Христос, како на пример деталните обреди кои вклучуваат маскирани ликови во Швапско - Алеманскиот карневал. Некои од најпознатите обичаи како што се карневалските [[паради]] и [[маскенбали]], прво беа забележани во средновековна Италија. Долго време карневалот во Венеција беше најпознат карневал. Од Италија, карневалските традиции се раширија во католичките народи во Шпанија, Португалија и Франција. Од Франција, се проширија во Ринеланд во Германија и до Нова Франција во Северна Америка. Од Шпанија и Португалија, со католичката колонизација, се проширија до Карибите и до Јужна Америка. Карневалот во Бинче се прославува на источниот брег на Австралија, каде традиционална храна се морковите и јаболките. Во Велика Британија, западно-индијанските имигранти со себе ги донеле традициите од Карипскиот карневал. Карневалите кои сега се слават во Нотинг Хил, Лондон; Лидс, Јоркшир и на други места, се одделени од својот циклус во религиозната година и станаа целосно световен настан кој се одржува во летните месеци. == Траење и поединечни празници == Поради тоа што почетниот ден на Карневалот варира, фестивалите обично се подготвуваат за крешендо во неделата пред постите, а завршуваат на Марди Гра (Дебел вторник), пред Пепелава среда, почетокот на постите. Според Амброзиските обреди на Милано (Италија), карневалот завршува во саботата по [[Пепелава среда]] ([[Ash Wednesday]]). Во областите каде луѓето се приврзаници на источно-православното христијанство, карневалот завршува во недела, седум недели пред Велигден, бидејќи во Источните традиции постот започнува на [[Чист понеделник]]. Најчесто, сезоната започнува на Септуагесима, првата недела пред Пепелава среда. Во некои места започнува рано како и [[Дванаесетта ноќ]] ([[Twelfth Night]]) (6 јануари) или пак во ноември. Обично, најважните прослави се одржуваат во последните денови од сезоната пред Пепелава среда. == Потекло на поимот == Потеклото на името „карневал“ е спорно. Според теоријата, потекнува од старогрчката претставка ''carn ''(„јадач на месо“), а се однесува на кола во религиозните паради, како и на кола во религиозна колона при годишните празнувања во чест на Богот [[Аполон]]. Други извори покажуваат дека името доаѓа од италијанското carne levare, што значи „да се отстрани месото“, бидејќи за време на постот месото е забрането. Сосема друга теорија тврди дека зборот доаѓа од доцнолатинскиот израз carne vale што значи „збогување со месото“ и ги означува последните денови во кои може да се јаде месо пред да започне прославувањето на постите. И друг превод го опишува carne vale како „збогување со месото“, фраза прифатена од одредени карневалски прослави кои го поттикнуваат напуштањето на поранешната (или секојдневната) и прифаќањето на безгрижната природа на фестивалот. == Карневал во различни места == === Македонија === ==== Струмички Карневал ==== {{главна|Струмички Карневал}} [[Струмичкиот Карневал]] е вековна традиција на градот под [[Царевите кули]] и е директно поврзан со верскиот празник [[Тримери]]. Единствена манифестација од таков вид во Република Македонија, посветена на армасаните (верени) девојки. Датумот на одржување се менува во зависност од Велигден и секогаш е во вторник после чист понеделник. Во текот на празнувањето после одржувањето на карневалската поворка, маскираните групи одат во куќите на армасаните девојки каде меѓу маскираните девојките треба да го препознаат својот вереник. Струмичкиот Карневал е многу стара традиција и први пишувани извори се од турскиот патописец Евлија Челебија. До денешен ден не се памети карневалот да не се одржал, а во раните 70 години направен е обид за негово организирано одржување, но по неколку годишна успешна организација, организираната форма е укината, но без разлика на се тој продолжил да се одржува спонтано.<ref name="карневалите">{{наведена книга|last=Petrovska-Kuzmanova, Katerina|title=Karnevalite vo Makedonija|publisher=Inst. za folklor "M. Cepenkov"|date=2008|isbn=9789989642746}}</ref> Во 1991 година повторно е обновена организираната форма која го поврати сјајот на Струмичкиот Карневал. Од 1994 година [[Струмица]] е член на меѓународната асоцијација на карневалските градови FECC а во 1998 година беше домаќин на 18 Интернационален конгрес на карневалските градови. Како резултат на соработката со оваа асоцијација воспоставена е соработка и размена на групи со повеќе земји. Карневалот во Струмица е еден од најзначајните обичаи и традиции од таков вид во Републиката, кој отишол можеби најдалеку во својата трансформација од сите традиционални игри под маски, како по времето на одржување така и по својата цел и функција. Струмичкиот карневал се одржува традиционално секоја година во рамките на тримерските денови, односно на почетокот на големиот Велигденски пост, а и самото име к а р н е в а л, од римското c a r n e – месо и v a l i – збогум, односно збогум месо ни асоцира на почеток на пост, а во овој случај тоа е Велигденскиот пост. Почетокот на постот односно првите три дена се наречени тримерски денови и тие секогаш започнуваат од недела вечерта на [[Прочка]] и траат до среда, а во нивни рамки односно во вторникот вечерта е традиционалната карневалска вечер, кога маскирани групи шетаат низ градот и одат по куќите каде што има верени, армасани девојки и каде што остануваат до раните утрински часови. Меѓутоа што се однесува до поврзаноста на карневалот со тримерските денови, треба да се направи реска дистинкција, односно треба да напоменеме дека нивната поврзаност е само временска т.е. тие временски се совпаѓаат, но не и суштински, бидејќи по својата суштина тримерите се еден христијански обичај, додека карневалот претставува остаток од еден култ од паганско време. Како еден указителен и мошне веројатен податок и симбол за древноста и старината на овој карневал е и фактот дека многу белези на маските, носиите и предметите кои останале во употреба (облеки од кожа, рогови од разни животни, бик, прч, овен ), како и алузијата на многуте сакатници со патерици што се појавуваат на самиот карневал ( истерување на злите духови, желбата за здравје, плодност итн.)и кои се карактеристични само за неговата првична односно изворна, паганска форма која подоцна доживува извесна трансформација во традиционална форма односно маска, која што сѐ уште ја паметат најстарите струмичани, бидејќи карневалот од кои и да е причини, кои се сѐ уште во сферата на претпоставки, се поклопува со тримерите односно празникот на армасаните, а кое нешто се гледа од најчестите теми односно мотиви кои провејуват кај неа и кои најчесто се повторуваат се невестата со младоженецот, кои ги симболизираат младенците односно верените, потоа циган и циганка со бебе, со значење како циганите имаат по многу деца, така и новите младенци да имаат бројно потомство одн. многудетност, потоа тука е и попот кој ги благословува младите за среќа, благосостојба и слога во бракот, тука е и ѓаволот најчесто со рогови со, со опашка од вол или некое друго животно, со вила во рацете, кого сите го бркаат, а чија симболика е бркање на сите лоши сили или влијанија кои би можеле да се појават и да им наштетат на младоженците. Многу чест мотив кој се јавува се и мажи претворени во жени со изразени женски атрибути и обратно, со кое нешто сака да се покаже најчесто кои физички особини сака мажот да ги поседува жената и обратно. Друга одлика на традиционалната форма на карневалот чија цел и намена се поклопува со претходната е наследството на бројните еротски елементи, песните исполнети со еротски мотиви, содржини и зборови, препознавањето на момчето по големиот фалус, направен од шише или друг предмет и чија цел е дидактичка, односно упатување и подготвување на невестата за идниот брачен и сексуален живот. Тука се и музичките реквизити, односно музичките инструменти, гитарата, армониката, дајрето, кои секоја маскирана група што оди по куќите на армасаните девојки ги носи, на кои се свири и кои се неопходни за стварање на една општа веселба и расположение. Во денешно време карневалот ја добива и својата трета димензија, односно една посовремена, модерна димензија, со некои влијаниjа со слични карневали во светот, а преку својот организиран па и награден карактер, добива една друга посовремена конотација, меѓутоа тардиционалниот карактер на карневалот и одењето по куќите на верените девојки како обичај сепак останува. Преку шаренилото од бои, фигури и маски со различни мотиви и теми, се настојува да се покаже вечна борба односно дуализам и антагонизам меѓу доброто и злото, реализмот и сарказмот, иронијата, сатирата и традицијата, полтронството и кариеризмот, власта и безвластието и сето тоа проследено со една голема живост и динамика карактеристична на струмичани, кои се исто познати и како големи љубовџии, а во целата таа церемонија подеднакво учествуваат, односно се вклучени сите структури, социјална, старосна и полова структура на учесниците. [[Маските]] се по избор на самите учесници. Секој учесник си избира своја тема и, идеја за маскирање, додека кај групните тоа е заедничка идеја на целата група.Маските ги изработуваат самите учесници и многу ретко се појавуваат готови фабрички маски. Спремањето односно изработката започнува многу порано, обично 2-3 месеци, па и повеќе пред самиот карневал. Од видовите на маски најзастапени се антропоморфните а се среќаваат и зооморфни и зооантропоморфни маски. Во овие денови целиот град живее со и за карневалот. Тоа е голем настан во кој се вклучени повеќе стотици маскирани луѓе по улиците на градот, како и неколку илјади посетители од Струмица а во последно време и од другите градови во Републиката, па и од странство, кои ја гледаат оваа многу привлечна и прекрасна традиција. Така бројот на учесниците во карневалот, како и посетителите од година на година почна енормно да се зголемува. ==== Вевчански карневал ==== {{Главна|Вевчански карневал|}} [[Вевчанскиот карневал]] стар повеќе од 1800 години претставува интересен спој меѓу паганското и современото. Се одржува на 13-ти и 14 јануари( во очи на Новата Година според стариот календар). Главни одлики на карневалот се: архаичноста, мистичноста и импровизацијата. По своите специфични особини се разликува од сите останати карневали во светот. Местото на карневалското случување е [[Вевчани]], кое за време на неговото одржување се претвора во своевиден „тетатар без граници“ каде што секоја куќа и улица е сцена каде маскираните ги изведуваат своите игри како вистински глумци. Постојат три традиционални маски: [[Зет]] и [[Невеста]], [[Глупи Август]] и [[Музичари]]. Останатите маски во суштина се помали или поголеми карневалски групи кои со костимите, гестовите и движењата обично ги исмеваат и жигосуваат појавите и личностите од секојдневниот живот. Особено е крактеристична улогата на Глупи Август. Оваа маска обично ја носат млади луѓе полни со енергија кои со публиката комуницираат со невообичаени движења и гестови но и со карактеристичен врисок.<ref name="карневалите" /> За времетраењето на карневалот, маскираните ја имаат сета слобода и занес во „ Поставувањето на светот наопаку“, слобода во која до израз доаѓа креативноста на духот, смислата за импровизација, критика и иронизирање. Службено, во карневалот не учествуваат жени. Тие сепак се маскираат, но на крајот не ги симнуваат маските како останатите. Во 1993 година, Вевчанскиот карневал, односно Вевчани станува член на ФЦЦ-асоцијација на светските карневалски градови во кое Вевчани на големо негодување на Грција, ја внесе [[Македонија]] под своето уставно име. Веднаш потоа се оживотворува иницијативата на Вевчани за национална карневалска асоцијација, во која влегуваат и Струмица, Прилеп и други места каде се настојува да се оживее карневалската традиција. Прв претседател на Македонската карневалска асоцијација беше сегашниот градоначалник на Вевчани- Васил Радиноски. Вечанскиот карневал набрзо потоа преку своите претставници и карневалски групи се претставува и на други места во светот, но и во Вевчани се претставуваат карневалски групи од други земји. Карневалот во Вевчани беше повод во 1996 година на местото на настанот да се одржи семинар на тема – “Обичаи под маски”, со учество на домашни и етнолози од повеќе европски земји, кои од карневалот, на јавноста и ги издвоија основните одлики- традиционалните маски, појавата на ликови од општествениот живот, но и елементите кои го сочинуваат првобитниот слој на обичајот. Се разбира тие дадоа и свое видување и за новините инкорпорирани во традиционалниот обичај. На вевчанскиот карневал, своевиден “театар без ѕидишта”, не му се случило да ја одложи претставата. Тој од година на година сè повеќе го предизвикува интересот на јавноста како во земјата така и во светот. Покрај самите глумци во неговата афирмација учествуваат бројни новинарски екипи, сниматели и фоторепортери. На почетокот на осумдесеттите години Вевчани го посети и францускиот етнолог и фоторепортер Жан –Мари Стенлен, кој во 1984 година во париски “Бобур”, но и во други културни центри во Европа на културната јавност и понуди репортажа од Вевчани, во која тој со чувство на уметник ги овековечи карневалските настани. Маските и сеансите тој ги има снимено спонтано и со голема вештина и на светот му понуди документ за вевчанската посебност, во која моделите егзистираат во совршената едноставност на вевчанските екстериери. Неколку фотографии на оригинални маски од вевчанските карневали, од овој автор, најдоа свое место и во големата енциклопедија на европските карневали, публикувана во Париз во 1986 година. За времетраењето на карневалот,вевчанци од целиот свет се прибираат дома за да учествуваат во единствената претстава обилно залиена со црвено вино, во која има место за секој добронамерник со карневалски дух. === Азија === ==== Индија ==== [[Податотека:Carnival Goa circa 1980s or 1990s.jpg|мини|десно|250px|Гоански христијани кои учествуваат на Гоанскиот карневал (1980-ти или 1990-ти години)]] Во Индија, карневалот се слави во две држави: Гоа и Керала. [[Податотека:Goa_Carnival.jpg|мини|лево|250px|Хипици на модерниот Гоански карневал]] [[Гоа]] (што беше португалска колонија) има долга традиција во славење „Carnivaal“ со шарени маски и украсени подвижни платформи. Во градот Лоутулим се одржува најголемиот карневал каде што можат да се видат расположени жители на улиците на кои се слуша удирање на тапани и одекнувачка музика. Прославата трае три дена и кулминира со карневалска парада која се одржува на „Дебел вторник“.Учествуваат и голем број на туристи. Танчерските групи ги изведуваат скитовите пред да почнат да се прскаат со вода. По веселбата, песните и танците, одличната храна и доброто вино се добредојдени. Кога ќе заврши забавата, народот ужива во вкусната гоанска кујна на шведска маса за вечера. Спротивно на тоа пак, државата [[Керала]] има многу поинаков начин на прославување. Фестивалот се вика „ Раса“ (што на санскрит и на раномалајски значи забава). Не се носат маски, но има музика и веселба, понекогаш придружени и со огномети. Раса се организира во вторникот пред Пепелава среда од страна на локалните католички цркви и обично кулминира со јавна маса или маса водена од црквата. И покрај тоа што најголемиот број сириски и римско-католички христијани само земаат учество во Раса парадата (што се смета за религиозен дел), и хиндусите и муслиманите се приклучуваат на христијанската јавна маса за да гледаат или да слават со нив. На крајот на прославата нема храна, но некои цркви организираат огномети. И покрај тоа, за церемонијата „ Чембедупу“ (Chembeduppu), луѓето служат недоварен или воопшто неварен ориз во големи бакарни садови („Chembu“) кои се чуваат во црквата. Бакарните садови со недоварен ориз се земаат за Раса процесијата од страна на верниците придружени од традиционален црковен оркестар. Исто така, при Раса процесијата се носат и златниот и сребрениот крст како и папското и католичкото знаме. === Европа === ==== Белгија ==== Многу белгиски градови слават карневали, обично со паради во костими, забава и огномети. Главната парада за карневалот во Бинче се одржува три дена пред постите. Најважните учесници се Гилите кои на Марди Гра излегуваат во своите традиционални костими и фрлаат црвени портокали на народот. 3 [[Карневалот во Бинче]] има историја која датира уште од 16 век. Во 2003 година тој беше признаен за едно од [[ремек-делата на усно и неопипливо наследство на човештвото]] од страна на [[УНЕСКО]]. 4 Други големи карневалски прослави се одржуваат во [[Ааласт]] и [[Малмеди]]. Во некои белгиски градови карневали се одржуваат подоцна, за време на постите. Еден од најпознатите е Ставелот, каде што Карневал де ла Лаетаре се одржува во четвртата недела од постите. Најпознатите учесници се Бланкс-Маусис (Blancs-Moussis), кои се облечени во бело и носат долги црвени носови. Тие парадираат низ градот, фрлаат конфети и ги удираат гледачите со исушени бешики од свињи. Друга голема карневалска прослава во неделата, се одржува во [[Хале]]. ==== Босна и Херцеговина ==== Во Босна и Херцеговина, градот [[Љубушки]] има традиционален карневал (на хрватски: Karneval). Љубушки е град кој е член на FECC или [[Федерација на европски карневалски градови]] ([[Federation of European Carnival Cites]]). ==== Хрватска ==== Главна статија: Карневалот во Риека Хрватскиот град [[Риека]] има долга и богата традиција на славење на карневалот (на хрватски: „ karneval“, но периодот во кој се одржува карневалот обично се нарекува „ maškare“).За време на карневалот, градоначалникот на Риека му ги предава клучевите од градот на господарот на карневалот („meštar od karnevala“) и духот на карневалот се шири насекаде. Во текот на карневалот има многу забавни моменти, а нивната кулминација е познатата процесија на маски која се одржува последната недела од карневалот. Церемонијата е меѓународна и има учесници од многу различни држави. Има многу гледачи, а и големи шатори со храна, пијалаци и музика кои се поставени во градот. Исто така, постои и церемонија под маски за деца која се одржува во сабота, една недела пред главната церемонија. Иако [[карневалот во Риека]] (Riječki karneval) е најпозната манифестација во Хрватска, многу градови и села од хрватскиот регион Приморје (северниот крајбрежен регион, наречен уште и Кварнер) на некој начин го следат карневалскиот период и многу области од Приморје имаат свои посебни традиции (на пр. „ maškaroni“ во областа Нови Винодолски). Карневалот е период исполнет со локални традиции, па тогаш целиот регион ужива во многу поголеми количини на изложена локална храна, локална музика и локални нестандардни варијанти на хрватскиот јазик: „ чакавштина“ (сè што е поврзано со „карневал“ се однрсува на „ čakavština“). Пред завршувањето на карневалот и почетокот на постите, секој град во регионот [[Кварнер]] ја пали својата кукла што личи на човек, наречена „месопуст“ (mesopust) или скратено „ pust“ која всушност е „виновна“ за сите лоши настани кои се случиле во изминатата година и и е дадено иронично име кое обично алудира на политика. Една од најпознатите традиции на карневалот се „ звончари“ (zvončari).Тие земаат учество во многу прослави кои се одржуваат во овој период и „ звончари од Халубје“ е последната група од главната церемонија на карневалот во Риека. Тоа се мажи со гласни ѕвонци закачени на нив, дебели стапови во рацете, морнарски мајци и некаков вид свечени капи на главата. Свечените капи на главата зависат од тоа од каде доаѓаат - оние од Халубје, кои се најпознати, носат големи капи што потсетуваат на глави од животни, а на пример оние од Фрланија носат големи конусни капи покриени со цветни декорации. Традицијата на „ звончарите“ е долготрајна и започнала пред многу векови кога мажи ритуално се обиделе да ја избркаат зимата со капи во вид на глави од животни и со гласно свирење на ѕвонците на начин кој треба да предизвика страв. Популацијата ужива во многу концерти и забави кои се одржуваат во овој период и носат различни нетрадиционални маски. Многу училишта им дозволуваат на учениците и студентите еден ден да се маскираат, а основните училишта организираат игранки. Маскираните деца одат по куќите. Се јаде традиционална карневалска храна како што е „ фритуле“ (fritule). Иако карневалските традиции на Кварнер се најпознати, во Хрватска постојат и други карневалски традиции меѓу кои најпознати се „ покладе“ (poklade) и „ фашник“ (fašnik), карактеристични за регионите во внатрешноста на Хрватска. Најзабележливи се прославите во областа на градот Самобор. ==== Кипар ==== Во [[Кипар]], карневалот се слави 10 последователни денови пред почетокот на постите. Со векови, карневалот на островот се прославувал со облекување костими и одржување маскенбали или со посета на пријателите облечени во костим за маскенбал. Се верува дека оваа традиција била воведена за време на Венецијанското владеење, а можеби и Старите Грци имале некаков удел. Сепак, во последните стотина години, фестивалот се организира секоја година. Фестивалот се слави само во градот [[Лимасол]], каде што се одржува најголемиот годишен карневал на островот. Постојат три главни паради. Првата е на првиот ден од карневалот, кога „Кралот на карневалот“ во својата кочија оди низ центарот на градот. Кралот може да биде реална личност или вештачки создаден лик. Втората е во првата недела од фестивалот и учесниците најчесто се деца. Третата парада е најголема и се одржува на последниот ден од карневалот, неделата пред почетокот на постите. За време на оваа парада, неколку групи, понекогаш составени и од стотина луѓе, одат по најдолгата улица во градот. Важно е да се спомене дека во секоја од неделните паради секој може да земе учество. ==== Чешка ==== Во [[Чешка]], фестивалот [[Масопуст]] ([[Masopust]]) трае од [[денот на Светите три крала]] ([[Den tří králů]]) до [[Пепелава среда]] ([[Popeleční středa]]). Старите Чеси буквално го преведуваат зборот масопуст и значи „збогување со месото“. Фестивалот често вклучува гозби со свинско месо, со што се подготвуваат за постот. Оваа традиција е карактеристична и за [[Моравија]], но не и за [[Бохемија]]. Традицијата се менува од регион во регион, но маските и костимите се присутни секаде. ==== Германија, Швајцарија и Австрија ==== [[Податотека:Elferrat.jpg|мини|десно|250px|„Советот на единаесетте“(Elferrat) е германска традиција која датира од 1823 година. Членовите, чии официјални капи се смешни, се собираат секоја година на 11 ноември во 11:11 часот за да ги испланираат настаните за наредниот карневал.]] Германија, посебно западниот дел ([[Северна Рајна-Вестфалија]] и [[Рајнската област-Пфалц]]) е позната по карневалите, како и по парадите и баловите под маски. [[Карневалот во Келн]] е најголем и најпознат. [[Келн]], заедно со [[Диселдорф]] и [[Мајнц]] во јавноста се нарекуваат трите германски „тврдини“.Сепак, карневалските прослави се распространети секаде во регионот, како на пример во [[Ватеншајд]], [[Хаген]], [[Крефелд]], [[Ахен]], [[Менхенгладбах]], [[Дисбург]], [[Бон]], [[Ешвајлер]], [[Бохолт]] и [[Клевес]]. Во источна и јужна Германија и Австрија, карневалот е наречен Фашинг (Fasching), а во Минхен има и посебен вид на прослава. Во Франконија и јужнозападните делови, како и во други делови на Германија, карневалот е наречен Фастнахт (Fastnacht) или Фаснет (Fasnet). Фестивалот и сезоната за забава во Германија започнуваат на самиот почеток на јануари, а вистинската карневалска недела започнува во четврток („Вајберфахстнахт“) пред Пепелава среда. Германските карневалски паради се одржуваат викендот пред и за време на Rosenmontag (Розов Понеделник), денот пред Голем вторник, а понекогаш, во предградијата на поголемите карневалски градови и на Голем вторник („Faschingsdienstag “).Карневалската сезона секоја година започнува на 11 ноември во 11:11 часот, а завршува на Пепелава среда со најголемиот фестивалски настан кој се случува околу Розов понеделник и овој период е наречен „Петтата сезона“. Германските карневалски обичаи најмногу се прославуваат во романско-католичките јужни и западни делови од државата, а кај протестантите на север, фестивалот традиционално е познат по долносаксонските имиња Fastelavend, Fastelabend и Fastlaam. Традиционално, тоа е поврзано со слугите на фармите или општо со млади луѓе кои во селата одат од куќа на куќа и собираат колбаси, јајца и сланина кои се конзумираат за време на прославата што се одржува истата вечер. Кога одат од куќа на куќа носат маски и прават врева. Во многу места старата традиција се изгубила, а во други, пак, под дејство на германската карневалска традиција, карневалот наликува на неговите паради. ===== Ринеланд ===== Во [[Ринеланд]], прославите биле жестоки, бидејќи тоа било начин да се изразат субверзивните антипрусијански и антифранцуски мислења за време на окупацијата, преку пародија и мајтапење. Модерниот карневал започнал во 1823 година со формирањето на Карневалскиот клуб во Келн. Повеќето градови и села во Ринеланд имаат свои поединечни карневалски традиции. Национално познати се карневалот во Келн, Диселдорф и Мајнц. Во Ринеланд, карневалската сезона се смета за „петта сезона во годината“ и почнува на 11 ноември, точно во 11:11 часот. (на германски: am elften elften um elf Uhr elf). Клубот организира „средби“, шоу настани наречени Прункзитцунг (Prunksitzung) со своите членови или поканува гости кои изведуваат танци, комедија или песни во костими. За време на овие „сезони“, најчесто изведувано парче музика е „Нархалмарш“ (Narrhallamarsch). Карневалскиот дух е забранет за време на Божиќните пости и за Божиќ и потоа пак се враќа за Нова Година. Времето за честитање на улиците е официјално отворено на Алтер Маркт за време на карневалот во Келн, во вторникот пред да започнат постите. Главниот настан е уличниот карневал кој се одржува во периодот помеѓу четвртокот пред Пепелава среда и Пепелава среда. Четврточниот карневал е наречен Altweiber (ден на стара жена) во Диселдорф или Wieverfastelovend (ден на жената) во Келн. Со ова се прославува почетокот на „женското учество на карневалот“, кое започнало во 1824 година, кога една перачка прослави „неработен ден“ во четвртокот пред карневалот. Тие, во 1824&nbsp;г., основаа друштво за да го зајакне нивното присуство во карневалските прослави каде што сè уште доминирале мажите. Во секој град, жена во црно бесно трча низ градскиот совет за од градоначалникот да го земе „клучот“ за градскиот совет/собрание. На многу места „будали“ го преземаат градскиот совет или општинската власт, а „диви“ жени им ги сечат вратоврските на мажите каде и да ги сретнат. Исто така, по традиција, на жените им е дозволено да го бакнат секој маж кој ќе помине покрај нив. Наредните денови, на улиците има паради кои се организирани од локалните карневалски клубови. Најважен дел од карневалскиот период е Розов понеделник. Иако Розов понеделник не е службен празник во Ринеланд, најголем дел од јавниот живот доаѓа до закочување и речиси сите работни места се затворени. Најголемите паради се на Розов понеделник, познатата Rosenmontagszug (Розова понеделничка парада), на пр. во Келн, Диселдорф, Мајнц и во многу други градови. За време на овие настани, стотици илјади луѓе прославуваат на улиците на ниски температури, најголем дел од нив облечени во костими. Скоро секој град има посебен карневалски извик (Келн, Бон и Ахен: Алааф!; Диселдорф и Мајнц: Хелау!; [[Менхенгладбах]]: Халт пол! (се држи за стап); [[Рајт]]: Ал Рајт!). ===== Алеманик Фастнахт ===== „[[Швапско-Алеманскиот]]“ карневал започнува на 6 јануари (Денот на светите три крала). Оваа прослава е позната како Фастнахт. Варијанти се Фаснет, Фаснахт или Фасент. Фастнахт се одржува во Баден-Виртемберг, делови од [[Баварија]] и Алсаце. Оваа прослава се одржува и во Швајцарија и Форалберг во Австрија. Фестивалот започнува во четврток пред Пепелава среда, во овој регион позната како Шмутцигер Донерстаг (Schmutziger Donnerstag) или Фетдонерстаг (Fettdonnerstag). Во стандардниот германски јазик, schmutzig (шмутциг) значи „гадно“, но всушност името доаѓа од локалниот дијалект каде што schmutzig значи „дебел“.На секое друго место денот се нарекува „Женски карневал“(Weiberfastnacht) и тоа е денот кога според традицијата жената презема контрола. Во одредени региони како Тирол, Салцбург и Баварија, традиционални процесии од [[Перхтен]] ја поздравуваат пролетта. Schönperchten („убавиот Перхтс“) го претставува раѓањето на новиот живот со будење на природата, а Schiachperchten („грдиот Перхтс“) [1] ги претставува мрачните зимски духови. Фармерите копнеат по потопло време и Perchtenlauf (трчањето на Перхтс) е магичен израз на таа желба. Ноќите помеѓу зима и пролет, кога лоши духови се појавуваат наоколу, се наречени и Rauhnächte („тешки ноќи“). ==== Италија ==== Зборот карневал, наречен Карновале во [[Тоскана]], доаѓа од латинското carnem levare, израз употребуван во средниот век кој го обележа почетокот на постите. Период од годината кога не беше дозволено да се јаде месо (carne на латински). Но како и многу други фестивали од нашиот календар, тој произлегува од древниот римски култ Сатурналија, пагански обреди за плодност кои биле прославувани во чест на Богот Сатурн. За време на тие прослави било дозволено сè, па дури и непочитување и промена на правилата. Карневалите беа дополнително променувани поради нивната магична и ритуална природа со христијанството, но сè уште беа толерирани од страна на свештенството. За време на 15 и 16 век некои традиции беа вратени и употребата на маски се раширила насекаде во земјата. [[Карневалот во Венеција]] е најголемиот и најважниот венецијански фестивал, една мешавина од традиција, забава, историја и трансгресија во уникатен град, фестивал кој секоја година привлекува илијадници луѓе насекаде од светот. Карневалот има многу старо потекло. Тоа е фестивал што го прославува преминот од зима во пролет, време кога наизглед сè е можно, вклучувајќи ја и илузијата, каде што најскромните од класата стануваат најмоќни со носењето маски на лицето. Официјалниот карневал во Венеција датира од 1296 година, кога Сенатот на Републиката го направи карневалот официјален со прокламирање на денот пред постите за јавен празник. По прекинувањето кое траеше скоро два века, карневалската традиција беше повторно откриена од Општината во 1980 година и оттогаш секоја година се одржува со успех. 2009-тото издание кое ќе се одржи од 13-ти до 24 февруари, ќе биде наречено «Сензација, 6 сетила за 6 области». Тоа ќе ги воведе посетителите во заносната атмосфера, повик потполно да се вдлабочите во емоционалното доживување што само Венецијанскиот карневал може да ви го пружи. Програмата е богата со настани и забава за сите возрасти, од натпревар за најдобра маска за деца на плоштадот [[Свети Марко]], до музичка програма обезбедена од ALL MUSIC во Санта Маргерита, концерти на средновековна и музика од седмиот век во Кампо Сан Барнаба и повторното воведување на историските паради на Свети Марко. Карневалот во Масафра се смета за еден од поважнитe. Тоа е така поради тоа што најголемиот дел од маскираните не се разголени, со исклучок на другите карневали, а граѓаните директно учествуваат во сите анимации и забави, стимулирани од кореографите и сценографите на вагоните и алегоричните групи парадираат низ главните улици на државата. 'Semel in anno licet insanire', 'лудило е дозволено еднаш во годината' — оваа древна римска изрека е посебно пригодна за Фано, домот на најпознатите карневали во Италија. Таму се слави повеќе од месец дена, кога улиците во градот и неговите жители ги забораваат своите дневни рутини и се втурнуваат во бранот на веселбата и процесијата. Карневалот Фано се одвива без посебни трошоци и секој се препушта на веселата атмосфера. Секако, тој има долга историија. Не многу луѓе знаат дека карневалот Фано започнал уште од средновековните времиња, или поточно, по повод одбележување на помирување помеѓу две угледни фамилии, во тоа време Дел Касерос и Да Карињанос. Меѓутоа, историјата и традицијата не се единствените важни одлики на карневалот кој доаѓаат да го видат илијадници луѓе. Карневалот Фано е «најслаткиот» карневал на светот и единдтвениот каде што можеш да гледаш и да земеш учество во борбата со…да, чоколада! Стотици килограми на колачи, карамели и чоколади се истурани од алегоричните украсени платформи врз гледачите кои се придружуваат, млади и стари подеднакво, ја фрлаат својата «муниција» едни на други, па дури и на гужвата која е на спротивната страна на процесијата. Процесијата завршува со прекрасно светлечко шоу, фестивал на светлина и бои од околу два километри кои создаваат фантазија на преубави сенки. Со зборовите на Фано карневалскиот слоган: bello da vedere, dolce da gustare, или убаво да се види, слатко да се проба. Карневалот исто така функционира и како културна и популарна традиција. Училиштето Папире Махе (Papière Mâche) ги учи младите на уметноста во работењето со папире махе. Градот има богато популарно музичко богатство — бендот «Музика Арабита», опишан од писателите како Гвидо Пиовене и Курцио Малапарте, кои свират од 1922&nbsp;г. на чудни импровизирани инструменти создадени од секаков вид на предмет. Во 2000 година, градот Фано го забранил плаќањето влез, на секој му е дозволено бесплатно да земе учество на карневалот, со што уште еднаш се покажува дека прославите се направени од луѓето за луѓето. Исто така, големата вечерна маскирана веглионе го претвора целиот стар градски центар во место за забава. Постојат и две други големи традиционални настани на Голем вторник и четврток кои ги следат истите принципи и кои му имаат донесено екстравагантен успех на целиот карневал. ==== Англија ==== Главна статија: Голем вторник За вовед, сезоната непосредно пред постите беше наречена Shrovetide (Шроувтајд). Тоа беше време за исповедување гревови (shriving) со помалку веселби од континенталните карневали. Дебел вторник се слави како [[Ден на палачинките]] ([[Pancake Day]]), но освен тоа што се служат палачинки и што понекогаш има натпревар во палачинки и фудбалски натпревари, многу малку приврзаници на постите ја преживеаја Англиската реформација. Еден од ретките, ако не и единствен Шроувтајд карневал во Велика Британија, се одржува во Каус и источен Каус на островот Вајт Ова е првиот карневал во годината на островот и е почеток на долг и пополнет карневалски календар. Традиционалните англиски карневали се одржуваат подоцна во годината, како што се карневалот Лидс во август и Вест Кантри карневалот во ноември, поврзан со Гај фокс најт Во Лондон има неколку поголеми карневали, како на пр. [[Нотинг Хил]] карневалот, Нигерискиот и карневалот Дел Пуебло и сите се одржуваат во август. Карневалот Лутон започнал во 1976 година и се одржува во мај. Карневалот Св.Паул/Пол, африканско-карипски карневал во својата 41 година (до 2008&nbsp;г.) обично се одржува првата сабота од јули во Бристол ==== Грција ==== [[Податотека:Kingcarnival.jpg|мини|лево|250px|Карневал Патрас, платформа на кралот на карневалот]] [[Патрас]] во [[Пелопонез]], е најголемиот годишен карневал во Грција. Познатиот Патрас карневал започнува во неделата пред почетокот на големиот грчки православен пост, кој е помеѓу февруари и март. Тоа е голем спектакл кој трае три дена и завршува на денот познат како Чист понеделник. Во многу други региони се организираат веселби од помал размер кои се фокусирани на повторното воведување на традиционалните костими. Други поважни карневали во Грција се [[Трново (Тесалија)|Трново]] (Тесалија), [[Кожани]] (Западна Македонија), [[Ретимно]] (Крит) и [[Скеча]] (Источна Македонија и Тракија). Конкретно во Трново се одржува годишен фестивал, традиционален фоклклорен настан во првите денови од постот. [5] ==== Унгарија ==== Во [[Монакс]] во Унгарија, [[Busójárás]] вклучува локално облекување во волнени костими со страшни маски и крешталки. Тие изведуваат погребен ритуал кој го симболизира крајот на зимата и набодуваат крофни на оружје, што пак го симболизира поразот на Османлиите. ==== Италија ==== [[Податотека:Carnevale_di_viareggio_2008,_uer_iz_de_party.JPG|мини|десно|250px|Виареџио карневал 2008, Каде е забавата?]] Виареџио [[Карневалот во Виареџио]] е еден од најпознатите во Италија: Трае месец дена со ноќни и дневни прослави, украсени подвижни платформи, паради, регионални прославувања, маскенбали и други настани. Во 2001 година беше прогласен за отворен новиот „Ситадел“ (карневалски град): полифункционален и со одлична архитектонска структура што вклучува нови хангари за создавање платформи, папир-махе училишта и голема арена, каде што во текот на летото се одржува освртот на „Ситадел под ѕвездите“, што вклучува претстави, концерти и културни манифестации. ===== Венеција ===== [[Карневалот во Венеција]] за првпат е забележан во 1268 година. Револуционерниот карактер на фестивалот се рефлектира во многу закони создадени низ вековите во Италија, кои се обиделе да ги запрат прославите, често забранувајќи носење маски. Маските отсекогаш биле главен белег на венецијанскиот карневал; обично, на луѓето им било дозволено да ги носат помеѓу фестивалот Санто Стефано ([[Свети Стефан]], 26 декември), на почетокот на карневалскиот период до полноќ на Голем вторник. Маските биле дозволени и за време на Вознесение и од 5 октомври до Божиќ, па така луѓето можеле да поминат голем дел од годината под маски. Изработувачите на маски (mascareri) уживале посебно место во општеството, со свои сопствени закони и посебни сметки. Во 1797&nbsp;г. Венеција стана дел од Австриското Кралство на [[Ломбардија-Венеција]], кога Наполеон го потпиша [[Договор од Кампо Формио|Договорот од Кампо Формио]]. Австријците ја преземаа контролата врз градот на 18 јануари 1798, тој почна да опаѓа, со што карневалските прослави беа прекинати многу години. Така беше сè до 1970-тите, кога беше отворена модерна продавница за маски и со тоа започна враќањето на старите традиции. ===== Ачиреале ===== Парадите од алегорични и цветни платформи во барок стил, се едни од најголемите атракции на најдобриот карневал во Сицилија, типична карневалска ноќ. [[Карневалот во Ачиреале]] секоја година привлекува посетители од целиот свет. ===== Ивреа ===== Друг познат италијански карневал е Историскиот карневал во [[Ивреа]], повеќе познат како Борба на портокалите. Се смета за еден од најстарите карневали во светот: за време на 1000-та год., жена на воденичар го уби тиранинот на градот, Крал Ардуино; оттогаш започна граѓанската војна помеѓу угнетените луѓе и поддржувачите на кралот која заврши со победа на народот и до сега, секоја година луѓето си спомнуваат за ова ослободување со Борбата на портокалите. Овде, тимови од „Аранчери“ одат и стрелаат со портокали, со што ги претставуваат некогашните стрели и камења врз Аранчерите на коли, кои ги претставуваат здруженијата Ардуино. За време на француската окупација на Италија во 19 век, карневалот во Ивреа беше изменет со додавање на претставници од француската армија кои и помагале на жената на воденичарот. ===== Други ===== Во [[Милано]], карневалот трае четири дена повеќе и завршува во саботата по Пепелава среда, поради Амброзискиот ритуал. Карневалот во Верона се слави со парада на "carri allegorici" на "Venerdi Gnocolar", кој се одржува во последниот петок од карневалот, кога луѓето јадат традиционален [[гночи]] домат. ==== Малта ==== Карневалот во [[Малта]] (познат како Karnival) првпат бил воведен во 1535 година од главаторот Пјеро де Понте, пет години откако витезот ги преземал атија: Малтешки островите. Главната прослава се одржува во главниот град [[Валета]], но во секој град и село, многу луѓе, посебно деца, се облекуваат во шарени алишта за да го прикријат својот идентитет. Парадата во Вилета ја вклучува подвижната платформа на кралот на карневалот, следена од голем број луѓе. До пред неколку години, карневалот беше настан на годината за танци и маскенбали. Под водство на витезите, Аубергес беа отворени и прекрасно украсени. Карневалот во Малта е доста популарен. Со тек на време, популарноста расте, а и бројот на учесници во настаните се зголемува. Карневалот во Малта обично се одржува помеѓу февруари и почетокот на март. ==== Холандија ==== ’Вастенавонд’ или ’Вастелаовенд’ последниот ден од карневалот, денот пред Пепелава среда, се одржува точно 40 дена (без неделите) пред Велигден. Холандскиот карневал најмногу се слави во католичките региони, претежно во јужните покраини [[Северен Брабант]] и [[Лимбург (Холандија)|Лимбург]], каде што исто така е познат како Вастенавонд или Вастелаовенд (буквално „забавна ноќ“ иако името укажува само на последниот ден). Најпопуларни места каде што се одржува карневалот (иако тој се прославува во скоро секој град или село) се [[Русендал]], [[Верт (Холандија)|Берт]], [[Мастрихт]], [[Рурмонд]], [[Херлен]], [[Ситард]], [[Фенло]], [[Тилбург]], [[Хертогенбос]], [[Берген оп Цум]], [[Ајндховен]], [[Бреда]], [[Олденцаал]] и [[Принсенбек]]. За време на карневалот, местата имаат различни имиња, на пр. Принсенбек е наречен Боемелдонк, а Ајндховен – Лампегат. Овде карневалот се слави уште од средновековието, а беше модернизиран по Втората светска војна, кога продолжи да се слави во внатрешноста на Берген оп Цум. За време на карневалот се зачувани многу традиции. Како прво, овде е парадата со маскирани групи, музичари и детално украсени подвижни платформи. Традициите вклучуваат и лажен принц, како и свечена поворка, боеренбруилофт (венчавка на фармерот) и харинг хапен (јадење харинги) на Чиста Среда. Меѓутоа, традициите се разликуваат од град до град. Во Холандија се слават неколку типови на карневали. Најпознат тип е Ријнландше карневалот кој може да се види во покраината Лимбург. Тој споделува многу фолклорни традиции со своите германски и белгиски колеги. Мастрихт е познат не толку многу по своите паради, како што е познат по уличниот карневал со раскошни костими, на кои луѓето работат во текот на целата година. Тоа потсетува на јужноамериканскиот стил, но со ставен акцент на хуморот,а има сличност и со италијанските, односно венецијанските традиции, култура и костими. Други разлики можат да се најдат во покраините Норд-Брабант, на пр. во Тилбург, [[Хертогенбос]], Бреда, [[Штеенберген]] и Берген оп Цум. Карневалот во Хертогенбос (наречен „Оетелдонк“ што значи жаба Хил) е познат како најстариот карневал во Холандија. Неколку слики на светски познатиот ликовен уметник [[Јероним Бос]], кој живеел во овој град во 15 век, се засноваат на карневалските свечености во градот во текот на средниот век. Најстарите карневалски свечености во Хертогенбос датираат од 1385 година. Во 1882&nbsp;г. беше формиран клубот Де Оетелдонкше, за да ја заштити иднината на карневалот во Хертогенбос. Карневалот во Берген оп Цум споделува најмногу традиции со Хертогенбос, а многу малку традиции и фолклор со остатокот од Холандија и тие го прославуваат карневалот на свој специфичен начин учте од 1839 година. Летен карневал Ротердам (од 1984&nbsp;г.) и Арнем (од 2001&nbsp;г.), секоја година на крајот на јули, го прославуваат бразилскиот карневал. Со 900.000 (2006&nbsp;г.) и 120.000 (2006&nbsp;г.) посетители, и на двата настана им се зголеми популарноста. Карневалот во Ротердам, секоја година вклучува избор на кралица и најдобар дувачки оркестар, во неделата пред одржување на настанот. ==== Полска ==== Сезоната на полскиот карневал го вклучува Мрсен Четврток (на полски: Tłusty Czwartek), денот на кој се јадат [[pączki]] ([[крофни]]) и Śledziówka (Светите три крала) или Ден на харингите. Вторникот, пред почетокот на постите, често е наречен Ostatki (буквално „остатоци“), што го означува последниот ден од забавата пред почетокот на постите. Традиционален начин на славење на карневалот е kulig, возење со санка влечена од коњ низ снежните краеви. Денес, сè повеќе, особено помеѓу младите генерации, карневалот станува изговор за интензивно прославување и ноќно дружење и станува сè покомерцијализиран со многуте продавници кои за време на карневалската сезона изложуваат посебна стока и дречлива облека. ==== Португалија ==== [[Податотека:Carnaval25.jpg|мини|десно|250px|Карневалот во Лоуле, Португалија]] Карневалот во Португалија се слави во целата земја, најпознати се оние во [[Овар]], [[Мадејра]], [[Лоуле]] и [[Торес Ведрас]]. Оние од Поденце и Лазарим имаат пагански обичаи. Имено, карневалите во [[Карето]] и [[Торес Ведрас]] се најтипични португалски карневали. Парадоксално, Португалија со воведувањето на христијанството и католичките обичаи во Бразил, почна да прифаќа некои аспекти од бразилското славење на карневалот, посебно оние од Рио де Жанеиро, со раскошни паради, самба и други бразилски музички елементи. ==== Русија ==== [[Податотека:Russia_carnival_2007.jpg|мини|десно|250px|Карневал во Санкт Петербург, Русија|врска=Special:FilePath/Russia_carnival_2007.jpg]] [[Масленитса]] (руски: Масленица, исто наречена и Pancake Week или „недела на сирењето“) е руски фолклорен празник кој вклучува некои традиции кои датираат уште од паганските времиња. Тој се слави последната недела пред Големите пости, односно седмата недела пред Велигден. Масленитса е директен аналог на Римско-католичкиот карневал. Масленитса има двојно потекло: [[Паганско]] и христијанско. Основен елемент на Масленитса се блини, руски палачинки, кои го симболизираат сонцето. Округли и златни, тие се направени од богати производи кои според православните обичаи се дозволени во текот на таа недела: путер, јајца и млеко (според православните обичаи, консумирањето месо престанува една недела пред консумирањето млеко и јајца). Масленитса исто така вклучува и маскенбали, борби со снежни топки, санкање, лулање на лулашки и многу возења со санки. Маскотата на прославата обично е Госпоѓа Масленитса, сламена кукла облечена во светла облека, позната како Кострома. Како врв на прославата, во недела навечер, на Госпоѓа Масленитса и се одземаат украсите и се става во логорскиот оган. Во Санкт Петербург, модерното прославување на фестивалот е организирано секоја година да биде на иста дата (недела, најблиску до 27 мај). ==== Словачка ==== Во [[Словачка]], Фашианги се одржува од Денот на трите крала (Traja králi) до полноќта пред Чиста Среда (Škaredá streda или Popolcová streda). На полноќ, како крај на фашианги, се изведува симболична погребна церемонија за контрабас, бидејќи за време на постот не треба да има музика. ==== Словенија ==== [[Словенија]] има богат и различен циклус на празници. Се зачувало големо етничко наследство преку широката туристичка посетеност на настаните. Словенскиот крај покажува разновидни маскирани групи и поединечни ликови, меѓу кои најпознат и најкарактеристичен е Курент (множина: Куренти), влакнеста грозна фигура која личи на ѓавол. Најзначајниот етнолошки карневал, традиционално, секоја година се одржува во градот Птуј. 100 Одлика на настанот во Птуј и на неговата околина се самите Куренти, магични суштества од друг свет кои ги посетуваат сите поголеми настани во целата земја, членови на Парламентот, претседателот и градоначалниците и се обидуваат да ја протераат зимата и да го најават доаѓањето на пролетта, плодноста и новиот живот со голема врева и танцување. Потеклото на Курентот е мистерија и не се знае многу за времето, верувањата или намерите поврзани со неговото прво појавување. Потеклото на името е нејасно. Друг град, еднаков по важност на [[Птуј]], каде што традицијата на карневалот е жива, е [[Церкница]]. Карневалот се навестува со традиционалната фигура наречена „Погањич“ која носи [[камшик]]. Во текот на карневалот, кој го организира „друштвото Пуст“, од планината Сливница се донесува монструозна вештерка, наречена Уршула за да биде спалена на клада на Чиста Среда. Единствена за овој регион е групата на смрдулки, предводена од Ѓаволот и огромен змеј кој испушта оган. Церкно и неговата околина се познати по Лауфарји, карневалски фигури со уметнички изрезбани дрвени маски. Мачкарите од Добрепоље претставуваат троен карактер: убавиот, грдиот (претставени од старец, стара жена, грбавко и Корант) и благородниот (кој ја имитира урбаната елита). Најголемиот дел од популацијата, особено младите луѓе и децата, уживаат кога се облекуваат во обични неетнички костуми, кога одат на училиште, на работа и кога организираат настани каде што се доделуваат награди за најдобар и најоригинален костум. Маскираните деца понекогаш одат од куќа на куќа и бараат подароци, што е нешто слично на американската Ноќ на вештерките. ==== Шпанија ==== Веројатно, најпознати места во [[Шпанија]] се [[Сиџес]], [[Тарагона]], [[Санта Крус де Тенерифе]], [[Кадис]], [[Бадахос]], [[Лаза]], [[Ксинзо де Лимиа]] (најдолгиот карневал во Шпанија). Карневалот во Санта Крус де Тенерифе е светски познат по тематските костуми. Најважниот момент на прославата е изборот на кралица на карневалот, но постојат и детски забави, парада и други настани. Сиџес: Овој карневал е еден од најважните карневали во автономната заедница Каталонија. Фолклорните танци и ксатонадес (традиционална месна салата на Сиџес, што се служи со разни омлети) се исто така карактеристични елементи на карневалот. Двата најважни моменти на карневалот во Сиџес се Руа де ла Дисбауха или Парадата на развратот, во недела навечер и Руа де л’Екстермини или парада на уништувањето, во вторник навечер. Околу четириесет украсени подвижни платформи и повеќе од 2500 учесници парадираат во Сиџес. Карневалот во Виланова и ла Гелтру е многу важен поради Лес Компарсес (во недела), каде што хумористични сопернички групи фрлаат колачи едни на други. Во Тарагона може да се забележи една од најритуалните секвенци во Каталонските карневали. Настаните започнуваат со градење на голема [[бочва]], а завршува со нејзино спалување заедно со куклите на кралот и кралицата на карневалот. Главната парада се одвива во сабота. Тогаш има маскирани групи, зооморфични ликови, музика и ударни бендови и традиционални групи со огномети (ѓаволите, змејот, волот, жената-змеј). Карневалските групи се истакнуваат со нивната фантастична облека полна со елеганција и одлични примери на материјални конструкции во саботните и неделните паради. Околу 5000 луѓе се членови на парадните групи. ===== Карневал во Санта Крус де Тенерифе ===== [[Податотека:КReina_carnaval.jpg|мини|десно|250px|Кралицата на карневалот во Санта Крус де Тенерифе|врска=Special:FilePath/КReina_carnaval.jpg]] Карневалот во [[Санта Крус де Тенерифе]], заедно со карневалот во Кадис, е најважниот фестивал за шпанскиот туризам. Илјадници луѓе, секоја година излегуваат на улицата за време на тие две недели. Во 1980 година, Секретаријатот за туризам на државата, го прогласи за фестивал од туристички меѓународен интерес и сега е еден од најважните карневали во светот. Карневалот во Санта Крус де Тенерифе е еден од најголемите и најспектакуларните настани од негов вид во светот. Секој февруари, Санта Крус де Тенерифе, главниот град на најголемиот од [[Канарски острови|Канарските острови]] – [[Тенерифе]], е домаќин на овој историски настан и привлекува милиони луѓе од сите страни на светот. Оваа прослава може да биде прогласена за Богатство на човештвото за 2009 година од страна на УНЕСКО. Забавата на улиците на Санта Крус де Тенерифе започнува во петокот пред карневалот со спектакуларна воведна парада, која го достигнува својот врв во текот на ноќта, кога илијадници луѓе во свечена облека танцуваат до утринските часови. Забавата продолжува секоја вечер сè до Чиста Среда. Тој ден, луѓето од Санта Крус де Тенерифе го слават „ entierro de la sardine“ (закопување на сардините) и со овој настан карневалот официјално е завршен. Меѓутоа, забавата пак започнува наредниот викенд, познат како викенд на „пињата“. ===== Гран Канариа карневал ===== Карневалот во [[Лас Палмас де Гран Канариа]] (Гран Канариа), признат хомосексуален остров, е познат и по свеченоста Драг Куин каде што жирито избира победник. Всушност, свеченоста Драг Куин се смета за најважна и најфасцинантна во светот. Таа ноќ, главниот град, Лас Палмас де Гран Канариа, и целиот остров Гран Канариа, покажуваат зошто тие се сметаат за едни од најхомосексуални туристички одредишта во светот. ===== Карневалот во Кадис ===== Во [[Кадис]] секој носи костум, кој најчесто е поврзан со најновите вести, како на пример со епидемијата на птичји грип во 2006 година, кога многу луѓе беа преправени во кокошки. Овој карневал всушност е претставување на остпа критика, игра на зборови и имагинација во костумите, повеќе од гламурозно облекување. Традиционално, луѓето си ги бојат лицата со кармин како замена за маска. [[Податотека:Carnavaldecadiz.jpg|мини|десно|250px|Хор кој пее на карневалот во Кадис]] Најпознати групи се чириготас, хоровите и [[компарсас]]. Чириготас се популарни духовити, сатирични групи кои пеат за политика, за нови времиња и семејни/домаќински теми, носат исти костуми кои ги подготвуваат во текот на целата година. Има и официјален натпревар во Театро Фала, каде што се натпреваруваат за награда во група. Музиката на песните е пишувана од секоја група. Секој чиригота има широк репертоар на сатирични текстови. Хоровите се голема група која оди низ улиците на отворени коли и пее придружен од мал оркестар од гитари и лири. Нивна карактеристична композиција е „Карневалското танго“ и тие го менуваат репертоарот од комичен до сериозен. Компарсас се копија на чириготас во Кадис и нивна одлика се поетичните текстови и критиката. Тие имаат поразработена полифонија и лесно се препознаваат по контратенорот. === Јужна Америка === ==== Аргентина ==== Во [[Аргентина]], најпознатите карневалски прослави се одржуваат во аргентинска Месопотамија и на северозапад. Гвалегваичу, која е источно од провинцијата Ентре Риос, е најпознат карневалски град и има една од најголемите паради со слична афроамериканска музичка позадина како и на карневалите во Бразил и Уругвај. Кориентес е уште еден град со жива карневалска традиција (а исто е и „национален главен град на карневалот“) каде што има вклучено чамаме музика, вид на полка, и големи паради за време на карневалскиот викенд. Во северозападниот дел, а посебно во градовите [[Хумахуака]] и [[Тилкара]], карневалот е под влијание на локалните обичаи. Карневалот се слави во сите големи градови и во повеќе гратчиња низ државата, но во помали размери отколку веќе споменатите места. ==== Боливија ==== Карневалот Ла Диаблада се одржува во градот [[Оруро]] во централна [[Боливија]]. Тој се слави во чест на светицата која е заштитник на рударите, Вирген де Сокавон (Девица на тунелите). Над 50 парадни групи играат, пејат и свират по стазата долга повеќе од пет километри. Учесниците се облекуваат како демони, ѓаволи, ангели, Инки и шпански освојувачи. Постојат различни видови танци како што се капоралес и тинкус. Парадата трае од утро до доцна навечер, 18 часа на ден, 3 дена пред Чиста среда. Во меѓувреме, низ земјата се одржуваат прослави кои влкучуваат традиционални ритми и водени забави. Во Санта Крус де ла Сиера, на источната страна на земјата, тропското време овозможува бразилски тип на карневал, со луѓе наречени „компарсас“ кои играат на традиционални песни во исти унифирми. ==== Бразил ==== Најважниот дел од бразилскиот карневал се одржува во [[Рио]], со парадирање на школи за самба. Тоа е најголемото карневалско случување во државата, а се смета дека е и најголемо во светот од тој вид. Со името „една од најголемите паради во светот“, фестивалот привлекува милиони туристи, Бразилци и странци кои доаѓаат од секаде за да учествуваат во овој настан и да уживаат во одличното шоу. Самба школите се големи, социјални ентитети со илијадници членови, со теми за своите песни и парада секоја година. Блокос се мали неформални групи со дефинирана тема на нивната самба, обично е сатира за постоечката политичка ситуација. Во Рио де Жанеиро исто така има многу од нив, околу 30, кои се многу големи по бројот на учесници и привлекуваат стотици илјади луѓе. Има повеќе од 200 блокос во Рио де Жанеиро. Бандас се самба бендови кои обично се формирани од ентузијастите во околината. Прилагоден камион од [[Салвадор]], со големи звучници и платформа на која музичарите свират локални песни, како на пр. самба-реге, оди низ улиците придружуван од толпата која игра и пее. Тој камион всушност е создаден од двајца салвадорски музичари, Додо и Осмар, во 1950-тите. Во Пернамбуко има големи карневалски прослави кои вклучуваат фрево, музика типична за Пернамбуко. Друг познат карневалски музички стил од Пернамбуко е маракату. Градовите Ресифе и Олинда се исто така домаќини на големи карневалски прослави во Бразил. Најголемата карневалска парада во цел свет, според Гинисовата книга на рекорди, се нарекува Гало да Мадругада, која се одржува во центарот на Ресифе во сабота. Друг познат настан е Ноите дос Тамборес Силенсиосос.. 100 ==== Кариби ==== Повеќето од Карипските Острови слават карневал. Најголемиот и најпознат карневал се одржува во [[Тринидад и Тобаго]]. [[Доминиканската Република]], [[Антигва]], [[Аруба]], [[Кајманските Острови]], [[Барбадос]], [[Хаити]], [[Доминика]], [[Гренада]], [[Јамајка]], Сент Мартин, Санта Лучија, Сент Китс, Сент Томас и Сент Винсент и Гренадините се познати по долгите карневалски сезони и големите прослави. Карневалот е значаен културен настан на островите Аруба, Курачао, Сент Мартин, Саба, Сент Еустатиус (Статиа) и Бонаире. Прославите вклучуваат „скокачки“ паради со прекрасни шарени костуми, украсени подвижни платформи и бендови во живо, како и избор за убавица и други избори. Карневалот на овие острови вклучува и полноќна парада која завршува на изгрејсонце со спалување на сламениот крал Момо, што претставува чистење на островот од гревови и лоша среќа. На Статиа тој е наречен принц Глупав. Од 18 век, карневалот почнува да се слави и ви Куба. Со текот на секоја година, костумите, танците и луксузот растат. По Комунистичката револуција на Фидел Кастро, карневалската религиозна увертира беше потисната. И останатите настани беа гледани со неодобрување од страна на државата. Карневалските прослави во Куба започнаа да опаѓаат од 1960 година. ===== Антигва ===== [[Карневалот во Антигва]] е прослава на музика и танц и се одржува секоја година од крајот на јули до првиот вторник во август. Најпознат ден е денот „хуве“, на кој дувачки оркестри и музички групи со челични буриња настапуваат за народот од островот. Карневалот во Барбуда, кој се одржува во јуни, е познат како Карибана. Карневалите во Антигва и Барбуда се замена за стариот Божиќен фестивал од 1957 година, со надеж да се зголеми туризмот во Антигва и Барбуда. Некои елементи од Божиќниот фестивал се задржале и во современите карневалски прослави, кои инаку во голем дел се засноваат на карневалот во Тринидад. Карневалот се состои од масовни игри, музички групи со челични буриња како инструменти, различни изведби како калипсо и церемонијални паради. ===== Барбадос ===== Карневалот во Барбадос е познат како Кроп Оувер.??? Кроп Оувер е најголемиот фестивал во Барбадос, чии почетоци биле на плантажите на шеќерни трски за време на колонијалниот период. Оваа традиција започнала во 1688 година и се одбележува со пеење, играње придружено со шишенца полни со вода, шек-шек, бенџо, трианал?, виолина, гитара и коски. Други обичаи вклучуваат качување по мрсни столбови, гозба и натпревари во пиење. Всушност, прославата го означува крајот на годишната [[жетва]] на [[шеќерна трска]] и оттогаш станал национален фестивал на соперништво помеѓу Њу Орлеанс Мардис Гра и карневалот во Тринидад. Во доцниот 20 век, општите одлики на Кроп Оувер започнаа да се пресликуваат во тринидадскиот карневал. Кроп Оувер започнува во јуни и трае до првиот понеделник во август, кога кулминира со завршницата, Гранд Кадоомент. За овие два месеца, жителите на островот имаат голема забава со натпревар во калипсо. Музиката калипсо, која потекнува од Тринидад, користи синкопиран ритам и тематски текстови за да се направи сатира на локалната политика. Калипсо шаторите, кои исто така потекнуваат од Тринидад,....... Има шатори со храна и штандови, улични забави и колони од луѓе кои секоја недела се дополнувани со различни дневни настани на магистралата кај Тим, новиот дом на Кроповер фестивалот во Барбадос. Натпреварот за ’шатор’ е придружен со жестока борба на калипсонијаните за посакуваната награда Калипсо монарх, а воздухот остава егзотичен мирис на барбадоското готвење. Богат со духот на локалната култура, фестивалот Кохоблопот е мешавина од танц, драма и музика со крунисување на кралот и кралицата на маскираните бендови. Шоуто ’Пик-де Кроп’ се изведува секоја вечер сè додека не се круниса кралот на Калипсо. Фестивалот го достигнува својот врв на денот Кадоомент, кој е прогласен за национален празник, и тогаш маскираните бендови ги преплавуваат улиците со пулсирачките барбадиски ритми и со огномети кои го палат небото. ===== Тринидад и Тобаго ===== [[Податотека:Orange_Carnival_Masqueraders_in_Trinidad.jpg|мини|десно|250px|Членови на парадните маскирани групи на улиците на Портофспејн за време на карневалот во Тринидад и Тобаго]] Главна статија: Карневалот во Тринидад и Тобаго Во Тринидад и Тобаго, карневалот е период на славење кој трае повеќе од месец дена и кулминира со голема прослава во Портофспејн, гчавниот град на Тринидад, во недела, понеделник и вторник пред Чиста среда со Диманче Гра, Жувер и Мас (маскенбали). И славењето во Тобаго кулминира во понеделник и вторник, но во многу помал обем отколку во неговиот главен град Скарбороуф. Карневалот е време на прослава на костуми, танци, музика, натпревари, рум и забава. Музички стилови кои се застапени на карневалот се [[сока]] и [[калипсо]]. Годишниот карневалски натпревар, познат како Национална панорама, се одржува во неделите кои му претходат на карневалот, а финалето е во саботата пред главниот настан. Пан играчите се натпреваруваат во различни категории како што се „конвенционални стил бендови“ или „сингал пан“ кои прават препеви на калипсосите. Прелиминарниот избор на “конвенционални стил бендови“ неодамна почна да се одржува во поединечните дворови на пановите каде што дувачките оркестри го вежбаат својот избор за натпреварот. „Диманче Гра“ се одржува во неделата пред Чиста среда. Овде се избира Калипсо монарх (преку натпревар) и му се подарува парична награда и возило. Исто така се крунисуваат и кралот и кралицата на групите. Секоја група, два дена парадира во костуми и се избира конечниот победник. Овие костуми обично се огромни, комплексни и убави. Жуверт се одржува пред зајдисонце, во понеделникот (познат како карневалски понеделник) пред Чиста среда. Тоа значи „отворање на денот“.Овде славениците се облекуваат во стара облека и се мачкаат со кал, мрска боја и боја за тело. Карактеристично нешто што може да се виде овде е „јаб-јабс“ (ѓаволи, сини, црни или црвени) со вила, рогови и опашки. И овде се избира крал и кралица, врз основа на нивната застапеност во актуелните политички/социјални прашања. [[Податотека:Carnival_Costume_in_Trinidad.jpg|мини|десно|250px|Украсени подвижни платформи на карневалот во Тринидад]] Понеделничкиот карневал вклучува парада на мас бендови, но во неформална и релаксирана варијанта. Луѓето кои слават, обично носат само дел од нивните костуми и целта е повеќе да се забавуваат отколку да се натпреваруваат. На понеделничкиот карневал, во многу градови, а особено во главниот град, е позната понеделничката Мас ноќ, каде што помалите групи учествуваат во натпреварот. Карневалски вторник е денот кога се одржуваат главните настани од карневалот. На овој ден се носат целосните костуми со шминка и бои за тело/украси. Костумот што го носи секоја група е направен на одредена тема и соржи различни елементи кои ја одразуваат темата. Тогаш се одржуваат и улични паради и евентуално крунисување на најдобрите групи. Откако ќе го изодат патот каде што добиваат различни бодови, мас групите се собираат во паркот на кралицата Савана за да се качат на „сцената“ и да бидат конечно оценети. Исто така на овој ден се крунисуваат кралот и кралицата на Уличниот марш??, каде што пејачот на најслушаната песна за овие два дена се прогласува за победник на карневалот и добива парична награда и возило. Парадите и славењето траат цела ноќ. Чиста среда, која не е прогласена за официјален празник, се одбележува со посета на плажите кои ги обиколуваат Тринидад и Тобаго. Најпознати се плажите Маракас и Манзанила, каде што на секоја Чиста среда се прават големи забави на плажа. Ова е едно освежување од претходните пет дена на напорна журка, паради и натпревари и обично овие забави ги посетуваат сете членови на фамилијата. Многу острови од западна Индија го земале за пример карневалот во Тринидад. Особено карневалите во Барбадос, Сент Винсент и Антигва. Калипсо, сока, стилпан, костумите и натпреварите (како што се Панорама, Калипсо, Монарх, Крал и Кралица на групите), прво се воведени во Тринидад и Тобаго и карневалите на Карибите потоа ги зеле за пример. Корените на карневалите во Торонто, Карибана и Мајами, исто така потекнуваат од карневалот во Тринидад. ==== Колумбија ==== [[Податотека:Pasto_20060106_001.jpg|мини|десно|250px|Карневалска платформа на Карневалот на црните и белите во Пасто, Колумбија]] Главна статија: Карневал во Колумбија Иако карневалот е воведен од Шпанците и има вградени елементи од европските култури, успеа повторно да ги инерпретира обичаите кои им припаѓале на африканските и американските култури во Колумбија. Постојат документирани докази дека карневалот во Колумбија постоел уште во 18 век и бил причина за грижа на колонијалните власти, кои ја цензурирале прославата, особено во главните политички центри [[Картагена]], [[Богота]] и [[Попајан]]. Меѓутоа, карневалот ја продолжил својата еволуција и реинтерпретација во малите и тогаш неважни градови, каде што прославите не ја разлутуваа владејачката елита. Резултатот беше непрекината прослава на карневали во Баранквила, во други села покрај реката Магдалена во северна Колумбија и во Пасто и Нарињо во јужниот дел на земјата. Во модерните времиња, во раниот 20 век, се правеле напори карневалот да се воведе и во главниот град Богота, но не успевале да добијат одобрение од властите. Карневалот во Богота бил оживеан дури во 21 век од страна на властите на градот. ==== Еквадор ==== Во [[Еквадор]], прославите имаат историја која започнува уште пред доаѓањето на католоцизмот. Познато е дека Индијанците Хуарангас имале обичај да ја прославуваат втората половина од годината со фестивал на кој фрлаат брашно, цвеќиња и парфимирана вода. Оваа некогашна паганска традиција се поврзува со католичкото славење на карневалот. Општ белег на еквадорскиот карневал се диаблитос (ѓаволчиња) кои си играат со вода. Како што ја сакаат борбата со снежни топки, децата и тинејџерите го сакаат и фрлањето вода врз неочекувани жртви, а возрасните, пак, се плашат од тоа. Фрлањето балони со вода, а понекогаш и јајца и брашно врз пријателите, но и врз непознати луѓе кои минуваат по улицата, може да биде многу забавно, но може и да предизвика лутина кај странците, но и кај месното население кое не е запознаено со ова. Иако владата и училишните власти ги забрануваат ваквите игри, тие сè уште се изведуваат по улиците на државата. Историчарите раскажуваат за бискуп, кој во 1867 година се заканил со казна екскомуникација за гревот кој се правел при играње на овие игри. Во различен дел од земјата се одржуваат различни прослави, каде што мештаните се маскираат со шарени маски и играат на ритамот на живата музика. Обично, прославите започнуваат со изборот на Таита Карневал (татко на карневалот) кој ги раководи прославите и ги води парадите во секој град. Најпознати карневалски прослави се оние во [[Гваранда]] и [[Амбато]]. Во Амбато, свеченостите се наречени Фиеста де лас Флорес и лас Фрутас (фестивал на цвеќињата и на овошјето). И други градови, како Азгве (кањарска покраина) ги оживеаја карневалските обичаи со шарени паради. Воопшто, во Азогвес и Јужните Анди, таткото на карневалот е типично кањарски облечен за време на прославите. Неодамна, прославата доби важност во северните делови на Сиера во долината Чота во Имбабура, која се наоѓа во зона на строго афро-еквадорско население и карневалот овде се слави со бомба дел чота музика. ==== Француска Гвајана ==== Карневалот во [[Француска Гвајана]] е главен белег на културата на оваа земја. Иако неговите корени се од креолската култура, учествува секој - Французи, Бразилци (Гвајана граничи со Бразил), Кинези и Креолци. Неговото траење е променливо, одредено според подвижните религиозни фестивали: Карневалот започнува на Богојавление, а завршува на Чиста среда и обично трае во поголемиот дел од јануари и февруари. За време на овој период, од петок навечер до понеделник наутро, целата земја пулсира во ритамот на маскенбалот и уличните паради. Нормалниот живот речиси запира. Петочното поладне е време кога се јаде галете дес роис (тортата на кралевите) и се пие шампањ. Тортата може да има вкус на бадеми, гуава или кокос. Во недела попладне се одржуваат најголемите паради на улиците на Кајене, Коуроу и Сент-Лорен ди Марони. Групите кои се натпреваруваат се спремаат со месеци. Облечени во склад со договорената тема за годината, тие се покажуваат наоколу со карневалски платформи, тапани и дувачки оркестри. Бразилските групи се доста ценети поради нивните раскошни перја и опточени костими. Меѓутоа, тие не се во можност да се натпреваруваат доколку не ги менуваат костимите од година на година. Одредени митолошки ликови постојано се појавуваат на парадите: * ''Каролина'': Мала личнос облечена како страчка со опашка и капа и јава на ровка. * ''Лес Нег’маронс'': Група мажи облечена во црвена лавовска облека која носи зрели домати во устите и чии тела се намачкани со маст или меласа. Овие луѓе намерно се обидуваат да дојдат во контакт со гледачите за да им ги извалкаат алиштата. * ''Лес макоумес'': Мажи облечени како травестити (надвор од карневалскиот контекст, макоуме е пејоративна форма за хомосексуалец). * ''Соусоурис'' (лилјаци): Личност облечена во криласто трико од глава до пети, кое обично е црно. Традиционално злобен, овој лик е одговорен за да ги брка гледачите и да ги „каса“. [[Податотека:Toulou.jpg|мини|десно|250px|Четири тоулоулоуси]] Единствена креолска традиција на оваа верзија на карневал се таканаречените тоулоулоуси. Тоа се жени кои носат декоративни фустани, ракавици, маски и капи кои целосно ги покриваат и не само што не само што се непрепознатливи, туку и не може да им се одреди бојата на кожата. Во петок и сабота навечер, за време на карневалот, тоулоулоу баловите се одржуваат во т.н. универзитети – големи сали за танцување кои се отвораат само за време на карневалот. Тоулоулоусите учествуваат бесплатно и дури им се даваат презервативи, што е во интерес на сексуалното здравје на општеството. На баловите учествуваат и мажи, но тие мораат да платат влез и не се покриени. Тоулоулоусите си избираат партнер за танцување, а тој не може да го одбие танцот. Организацијата е направена така, жените да можат да создадат привремена врска со човек за кој фантазираат и тоа во потполна анонимност. Немаскираните жени не се добредојдени на овие балови. По традиција, ако некој почне да игра, оркестарот престанува да свири. Алкохол се служи во баровите – покриената жена исто така одбира маж на кого со шепотење му вели „ тоулоулоу е жедна“ и од него очекува неколку тури пијачки, но пие со цевче за ни најмалку да не си ја растури маската. Во поново време, гвајанските мажи се обиделе да ги сменат улогите со организирање на соирес тололо, каде што мажите се покриени и избираат партнерки од присутните непокриени жени. Последните четири дена од карневалот имаат строга традиција на славење и не се врши никаква работа. * Недела: Гран парадата, на која групите кои се натпреваруваат го покажуваат она што најдобро го знаат. * Понеделник: Пародија на бракот, со мажи облечени како невести, а жени како младоженци. * Вторник: Денот на црвените ѓаволи, кога секој носи црвено или црно. * (Чиста) Среда: Облеката е само црна и бела, за големата церемонија на спалување на куклата на Вавал и на Кралот на карневалот. Овој текст главно се заснова на текст од француската Википедија. ==== Хондурас ==== Во Ла Сеиба во [[Хондурас]], карневалот се одржува во четвртата сабота од секој мај за да се комеморира Сан Исидро. Тоа е најголемата карневалска прослава во Средна Америка. ==== Никарагва ==== На карипскиот брег на [[Никарагва]], во градот Блуфилдс, карневалот познат како Пало де Мајо (или Мајо Ја!), се слави секој ден од месец мај. Во главниот град на Никарагва, [[Манагва]], тој се слави само 2 дена. Карневалот во Манагва е наречен „Алегриа пор ла вида“, во превод „радост за животот“ и секоја година прикажува различна тема. ==== Мексико ==== Во [[Мексико]], карневалот се слави во неколку градови, особено во Мацатлан, Мерида на полуостровот Јукатан и во државата Веракрус, каде што карневалот се слави со традиционална музика и танци. Луѓето се облекуваат во светли, пердувести костими и така ги изведуваат своите точки на улиците. Прославата во Мацатлан понекогаш се споредува со карневалот во [[Рио де Жанеиро]] или со оној во Њу Орлеанс. Во Копандаро де Галеана, карневалот се слави со паради, игри, јавање бикови и танцување. ==== Панама ==== Карневалот во Панама е вториот по големина фестивал во светот. „Лос карневалес“, како што Панамците ги нарекуваат деновите од карневасот, се слават во речиси цела земја и по традиција започнуваат во петок, а завршуваат во вторник, пред Чиста среда. Карневалската недела во Панама е особено популарна поради луксузноста и големината на Лас Таблас карневалот, како и карневалските прослави во [[Панама Сити]] и скоро целиот полуостров Азуеро. Карневалот во Панама е исто така познат и по големиот број концерти, на национални и меѓународни уметници, кои се одржуваат на различни сцени во најпосетените места од земјата. ==== Уругвај ==== [[Податотека:Candombe1870-Uruguay.jpg|мини|десно|250px|Африкански робови собрани за прославата Кандомбе, околу 1870-та год. 1870.]] Карневалот во Уругвај е најдолгиот во светот, со славење кое трае повеќе од 80 дена, започнува во јануари и трае до средината на март. Прославите се најголеми и највесели во главниот град Монтевидео. Фестивалот се изведува во стил на европските паради, со елементи од културите на [[Банту]] и Анголска Бенгуела и со робови во колонијалните времиња. Главните атракции на уругвајскиот карневал вклучуваат две шарени паради наречени Десфиле де Карневал (Карневалска парада) и Десфиле де Љамадас (Парада на повици, кандомбе-повикувачка парада). За време на 80 дневните прослави, познатите театри наречени табладос се градат на повеќе места во градовите, особено во Монтевидео. Различните карневалски групи наречени Мургас, Луболос или Пародистас, традиционално составени од мажи, но во поново време и од жени, изведуваат вид на популарна опера во табладос, пејат и играат на песни кои обично се поврзани со социјалниот живот и политичката ситуација во државата. Групите „Колс“, главно се формирани од тапанари кои играат тамборил и изведуваат елементи од кандомбе ритмите. Веселбарите ја носат својата фестивалска облека. Секоја група има своја тема. Жените носат елегантни, свечени фустани наречени ведатес кои им даваат сензуалност на парадите. Европските архитипови (Пјерот, Харлеквин и Колумбина) се спојуваат со африканските поранешни елементи ([[Старата мајка]] или Мама Виеха, [[Гатачот]] или Грамиљеро и Магеоничарот или Ескоберо) во локалната верзија на фестивалот. Како манифестација на уругвајската култура и голема туристичка атракција, карневалот во Уругвај довива силна владина поддршка. ==== Венецуела ==== Карневалот во Венецуела (2 дена веселба, 40 дена пред Велигден) е време кога младите од повеќе рурални места учествуваат во водени борби. Секој што е излезен на улиците, во неделата кога се одржува карневалот, може да биде накиснат. Ова време од годината е најдоброто време таму. Луѓето прават смешки, а вие едноставно се облекувате и се забавувате.! 100 === Северна Америка === ==== Канада ==== Карибана, која се одржува во [[Торонто]] првиот викенд од август, влече корени од карневалските традиции на Карибите, особено од Тринидад и Тобаго. Поради климатската нужност, Карибана се одржува во лето кога можат удобно да се носат карипските костуми и не се држи до традиционалното зимско одржување на другите карневали. На парадата Карибана присуствуваат повеќе од милион луѓе. Зимскиот карневал во [[Квебек Сити]] е најголемиот зимско-тематски карневал во светот. Тој зависи од снежните врнежи и многу ладното време, за снежните стази да останат во добра форма, а ледените скулптури да останат неоштетени. Поради оваа причина тој не се поклопува со прославата пред започнување на постот и се одржува во последните денови од јануари и првите денови од февруари. Во регионот на Отава, во текот на првите три недели од февруари се одржува Винтерлуд. ==== Соединети Американски Држави ==== Карневалските прослави, кои најчесто асоцираат на Марди Гра, прво се славеле во Заливскиот брег на Соединетите Американски Држави, но сега се одржуваат и во многу други држави. Обичаите потекнуваат од некогашните француски колонијални градови Мобил (сега во Алабама), [[Њу Орлеанс]] (Луизијана) и Билокси (Мисисипи), кои со години славеле со улични паради и маскенбали. Други поголеми градови во Соединетите Американски Држави кои прославуваат се Тампа, [[Флорида]], Сент Луис, Мисури, Пенсакола, Сан Диего, Калифорнија, Галвестон, Тексас, Остин, Орландо и др. ===== Луизијана ===== Најпознатите, најусовршените и најпопуларните настани се во Њу Орлеанс, додека другите градови од Јужна Луизијана, како што се Лафајет, Мамоу и Хоума, кои биле под француска контрола, се градови на познати сопствени карневалски прослави. Големите Марди Гра прослави се прошириле и во другите делови на Соединетите Американски Држави, како на пример во долината на реката Мисисипи во Сент Луис, Мисури, [[Орландо]], Флорида во Јуниверзал Студиос и во квартот Гасламп во Сан Диего, Калифорнија. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Карневал| ]] 12lprhb8b0oap390pry0bvfrkdczwdh 1 146167 5300104 1810725 2024-12-03T20:22:53Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Блаже Коневски" (појаснување)]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“]] 1810725 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 5300108 5300104 2024-12-03T20:23:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“]] 1810725 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 1 146410 5300167 1810668 2024-12-03T20:54:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Рајко Жинзифов" (појаснување)]] на [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“]] 1810668 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 1 146411 5300142 4481538 2024-12-03T20:42:55Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“ - Долно Оризари]] на [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] 694684 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 1 146443 5300034 694721 2024-12-03T16:43:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Страшо Пинџур"]] на [[Разговор:ОУ „Страшо Пинџур“]] 694721 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 1 146497 5300100 694784 2024-12-03T20:22:30Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“ - Велес]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] 694784 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 1 146513 5300116 694807 2024-12-03T20:29:37Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес]] на [[Разговор:ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] 694807 wikitext text/x-wiki {{Страница за разговор}} fi9ukiti4ejqtjl9wpque6tk8asqqvm 0 167095 5300216 5079702 2024-12-03T21:25:26Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300216 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за училиште | name = ОМУ „Ристо Јуруков“ - Кочани | native_name = | image = ООМУ „Ристо Јуруков“ - Кочани 01.jpg | alt = | caption = Влезот на училишната зграда | motto = <!-- or | mottoes = --> | motto_translation = | address = ул. „Љупчо Сантов“ б.б. | city = [[Кочани]] | country = [[Македонија]] | coordinates ={{Coord|41.918519|22.413498|region:MK_dim:100|format=dms|display=inline,title}} | other_name = <!-- or | other_names = --> | former_name = Нижо музичко училиште „Стеван Мокрањац“ | former_names = | type = [[Музика|Музичко]] [[основно училиште]] | religious_affiliation = | established = {{start date and age|df=yes|1956|4|9}} | founder = | closed = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD|df=yes}} --> | school_board = | district = | local_authority = [[Општина Кочани]] | authority = [[Министерство за образование и наука]] | oversight = <!-- use | oversight_label = to override the default label --> | director = | head = <!-- use | head_label = to override the default label --> | staff = | faculty = | grades = <!-- use | grades_label = to override the default label --> | gender = <!-- use | gender_label = to override the default label --> | age_range = <!-- or | lower_age = and | upper_age = --> | enrollment = <!-- or | enrolment = or | students = or | pupils = or | roll = --> | language = [[македонски]] | campus_size = | campus_type = | colors = <!-- or | colours = --> | accreditation = <!-- or | accreditations = --> | publication = | newspaper = | yearbook = | affiliation = <!-- or | affiliations = --> | website = {{URL|http://ristojurukov.edu.mk/}} | footnotes = }} '''Општинско основно музичко училиште „Ристо Јуруков“''' ― [[Музика|музичко]] [[основно училиште]] во [[Кочани]]. Се наоѓа во [[Спомен-дом „АСНОМ“ (Кочани)|Спомен-домот „АСНОМ“]]. ==Историја== [[Податотека:Kameren orkestar 1956.jpg|мини|лево|220п|Ристо Јуруков како [[диригент]] со камерниот оркестар од IV-б клас, март 1956 година, СУ „Љупчо Сантов“.]] Општинско основно музичко училиште во [[Кочани]] е основано на 9 април 1956 година, со Решение на Народниот одбор на [[Општина Кочани]] како под називот Нижо музичко училиште „Стеван Мокрањац“.<ref name="монографија">Монографија “50 години музичко училиште - Кочани“, издавачи: ООМУ „Ристо Јуруков“ и [[Општина Кочани|Локална самоуправа - Кочани]], јуни 2007.</ref><ref name="историја">{{Наведена мрежна страница |title=Историја на училиштето |author= |publisher=ООМУ „Ристо Јуруков“ |url=http://ristojurukov.edu.mk/za-uchilishteto/#istorija |accessdate=27 септември 2023 |date= |archive-date=2022-10-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221001182456/http://ristojurukov.edu.mk/za-uchilishteto/#istorija |url-status=live }}</ref> Името го носело според [[Стеван Мокрањац]] (1856-1914) кој бил [[Срби|српски]] [[композитор]] кој починал во [[Скопје]]. Организирањето на почетните активности му било доверено на тогашниот професор по предметот Музичко во [[СУ „Љупчо Сантов“ - Кочани|СУ „Љупчо Сантов“]], [[Ристо Јуруков]], дипломец од [[Загреб|загрепскиот]] конзерваториум. Тој извршил почетно екипирање на наставниот кадар, обезбедил [[Музички инструмент|инструменти]] и ученици. Првите часови биле одржани во просториите на Ловниот дом во [[Кочани]]. Музичкото образование овозможило заживување на културната дејност во целиот град. [[Ристо Јуруков]] и културните дејци од Кочани, меѓу кои и [[Борис Стојчев (театролог)|Борис Стојчев]] - како [[режисер]] и [[глумец]], започнале да работат на подготовка на [[оперета|оперети]]. Јуруков со своите колеги бил одговорен за музичкиот дел. Учеството на учениците во хорот и оркестарот било масовно, а секоја премиера претставувала културен спектакл за Кочани.<ref name="историја"/> Во 1969 година, училиштето ја сменило местоположба и се преселило во соседната зграда, зградата на поранешната Полициска станица, во попристојни услови за работа.<ref name="историја"/> Прифатеноста на идејата за стекнување музичка наобразба сè повеќе растела. Бројот на учениците од година на година се зголемувал: во наставната 1968/69 имало 132 ученици, 1970/71 - 160, 1977/78 - 249 ученици. Училиштето ги произвело и првите генерации свои ученици кои веднаш биде ангажирани како наставен кадар во него. Јавните часови, годишните концерти, настапите на учениците инструменталисти во различни пригоди овозможувале приближување на резултатите до јавноста.<ref name="историја"/> Растот на вкупното музичкото живеење во Кочани се чувствува и во создавањето на ансамблите при [[Центар за култура „Бели мугри“ - Кочани|Домот на културата „Бели мугри”]]. На 8 март 1983 година, седиште на Музичкото училиште „Стеван Мокрањац” станало западниот дел од комплексот [[Спомен-дом „АСНОМ“ (Кочани)|„АСНОМ”]]. Во јуни 2007 година, по повод 50-годишнината од основањето, училиштето било преименувано во „Ристо Јуруков“.<ref name="монографија">Монографија “50 години музичко училиште - Кочани“, издавачи: ООМУ „Ристо Јуруков“ и [[Општина Кочани|Локална самоуправа - Кочани]], јуни 2007.</ref> Во учебната година 2023/24, наставата ја посетувале 164 ученици и тоа 114 ученици во деветгодишно образование и 50 ученици во шестогодишно образование. Тога, во прво одделение во деветгодишно образование биле запишани 16 ученици, а во шестгодишно образование 8 ученици.<ref>{{Наведена мрежна страница |title=ЗАПОЧНА УЧЕБНАТА ГОДИНА ВО ОМУ „РИСТО ЈУРУКОВ“ – КОЧАНИ |author=Славчо Ивановски |publisher=komarec.com.mk |url=https://komarec.com.mk/zapochna-uchebnata-godina-vo-omu-risto-jurukov-kochani/ |accessdate=27 септември 2023 |date=4 септември 2023 |archive-date=2023-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230927190556/https://komarec.com.mk/zapochna-uchebnata-godina-vo-omu-risto-jurukov-kochani/ |url-status=live }}</ref> ===Досегашни директори=== *Љупчо Стојановски (1969-1990) - претходен наставник по [[виолина]] уште од неговото основање *Јованка Милојевиќ (1990-2010) - наставник по [[флејта]]<ref name="наставен кадар">{{Наведена мрежна страница |title=Наставен кадар |author= |publisher=ООМУ „Ристо Јуруков“ |url=http://ristojurukov.edu.mk/nastaven-kadar/ |accessdate=27 септември 2023 |date= |archive-date=2023-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619175102/http://ristojurukov.edu.mk/nastaven-kadar/ |url-status=live }}</ref> пред и после директорувањето *Елизабета Ѓеорѓиева (2010-) - наставник по [[пијано]] пред и после директорувањето<ref name="наставен кадар"/> *Марија Лазарова (септември 2019-) - претходен наставник по солфеж и [[Теорија на музиката|теорија на музика]], [[хор]] и [[оркестар]], подоцна и пијано<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Директор на училиштето |author= |publisher=ООМУ „Ристо Јуруков“ |url=http://ristojurukov.edu.mk/direktor/ |accessdate=27 септември 2023 |date= |archive-date=2023-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619175246/http://ristojurukov.edu.mk/direktor/ |url-status=live }}</ref> ==Особености== ===Настава=== Во подготвително одделение, како почетна година за музичкото образование секоја нова учебна година се запишуваат триесетина ученици. Во првото полугодие тие изучуваат теорија на музиката, а веќе во второто полугодие, по аудиција од страна на наставниот кадар и со почит кон желбата на ученикот за избор на инструмент, започнува инструменталната музичка наобразба во четирите постоечки оддели: [[пијано]], [[виолина]], [[флејта]]-[[хармоника]] и [[гитара]]. Меѓу децата кои редовно, на осум односно деветгодишна возраст го започнуваат музичкото образование има и три-четири години помали, кои според афинитетот кон музиката, а со особено залагање и внимание од наставниот кадар, започнуваат порано да навлегуваат во вештините на музичките инструменти. Во 2006 година, била осовременета училница за групна настава и јавна и културна дејност која била опремена со нова аудиовизуелна опрема. === Простор и инструментариум === [[Податотека:Omu hol.JPG|мини|220п|Холот на ОМУ „Ристо Јуруков“.]] [[Податотека:Star kontrabas.JPG|мини|160п|Контрабасот кој е еден од најстарите инструменти во училиштето.]] Училиштето користи простор со површина од 640 м². Инструментариум со кој располага: * полуконцертно [[пијано]] - 1 * [[пијанино]] - 11 * [[флејта|флејти]] - 3 * [[виолина|виолини]] - 1/2 4 бр. ; 3/4 5 бр. и 4/4 2 бр. Гудачки и дувачки инструменти кои не се во функција: * [[контрабас]] - 1 * [[виолончело|виолончела]] - 3 * [[виола|виоли]] - 2 * [[виолина|виолини]] - 9 * [[труба|труби]] - 13 * [[хорна|хорни]] - 2 * [[кларинет]]и - 6 * [[обоа|обои]] - 1 * [[флејта|флејти]] - 2 == Други активности == Во 1998 година Музичкото училиште со група ентузијасти од Кочани стана носител и реализатор на Фестивалот на детска песна “Пинокио”. Негов уметнички директор беше Јованка Милојевиќ, а раководител на хорот Марија Лазарова. Во продукција на [[Македонска радио телевизија|МТВ]], на две аудиокасети снимена е 21 композиција. Следната година, училиштето ги споделило фестивалските активности со Центарот за детско творештво „АСНОМ”. На вториот фестивал „Пинокио” биле изведени 14 композиции, исто како и на следниот фестивал во 2000 година. Најголем дел од интерпретаторите биле од Кочани, од музичкото училиште. Тие отпеале песни на познати македонски композитори, на текст на кочански автори. [[Податотека:Novogodisen koncert.jpg|мини|220п|Учесниците на првиот Новогодишен концерт во 2000 година.]] Најпопуларната активност која стана белег за Музичкото училиште во Кочани и традиција за културното живеење во градот, несомнено е Новогодишниот концерт. Носители на активностите се вработените во училиштето кои со својот музички потенцијал сами ги изготвуваат аранжманите и раководат со вокалните и со инструменталниот ансамбл. Раководител на вокално-инструменталниот ансамбл и негов диригент е Марија Лазарова, а сите вработени во училиштето директно се вклучени во организацијата и остварувањето на концертот. Новогодишниот концерт три години по ред бил прогласуван за настан на годината на градската манифестација „Музичка сцена“. == Галерија == <gallery mode="packed" heights="130px"> ООМУ „Ристо Јуруков“ - Кочани 02.jpg|Влезот на зградата ООМУ „Ристо Јуруков“ - Кочани 03.jpg|Поглед од исток ООМУ „Ристо Јуруков“ - Кочани 04.jpg|Поглед од запад </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == *{{Матична|http://ristojurukov.edu.mk/}} {{ризница-ред|Risto Jurukov Music Elementary School}} {{Кочани}} [[Категорија:Основни училишта во Кочани|Ристо Јуруков]] [[Категорија:Основни училишта во Македонија со настава на македонски|Ристо Јуруков]] [[Категорија:Музички училишта|Ристо Јуруков]] c98h5dlde5u35vocf9lom7cjgpn12gn 0 175844 5300213 4739078 2024-12-03T21:24:15Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300213 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Korban lembu di ladang 16, UPM, Malaysia..JPG|мини|Еден од поважните ритуали за Курбан бајрам]] <!-- За празници само првата буква со голема. Ве молам не го менувајте насловот. Точно е вака. -->'''Курбан бајрам''' — голем [[ислам]]ски празник кој трае 4 дена (10-13 [[зулхиџет]], односно дванаесеттиот месец според [[арапскиот календар]]) и се вика таканаречениот [[празник на жртвата]] затоа што тогаш се принесува жртва - курбан, обично овни и им се делат на сиромасите. На првиот ден од празникот се изведува молитвата за Бајрам - бајрам намаз, со која верниците бараат милост од [[Алах]]. Карактеристично за овој празник е принесувањето жртва - курбан која има симболика на приближување кон [[Бог|Бога]]. Обичајот го изведуваат сите кои имаат можност за тоа. Оние кои принеле жртва, потоа раздаваат од месото на сиромашните, соседите и роднините. На овој ден се крунисува аџилакот на аџиите кои отишле да се поклонат на [[Светата Ќаба]] во [[Мека]]. == Курбан бајрам според грегоријанскиот календар == :Поврзано: [[Исламски календар]] Курбан бајрам секогаш паѓа во ист ден според [[исламскиот календар]], но според [[грегоријанскиот календар]] датумот е различен од година на година бидејќи исламскиот каледнар е [[месечев календар]] а грегоријанскиот каледнар е [[сончев календар]]. Месечевиот календар е приблиќно 11 дена пократок од сончевиот календар. Секоја година, Курбан бајрам (како и другите исламски празници) се празнува на една од две различни грегоријански дати во различни делови од светот. Следниов список претставува список на официјални датуми кога се прославува Курбан бајрам во [[Саудиска Арабија]] според прогласите на Врховниот совет. Датумите во иднина се пресметани според [[Исламски календар|Umm al-Qura календарот на Саудиска Арабија]].<ref>http://www.phys.uu.nl/~vgent/islam/ummalqura.htm Umm al-Qura Календар на Саудиска Арабија {{en}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://holidayyear.com/holidays/eid-al-adha.html Eid al-Adha (Feast of the Sacrifice)] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100105193149/http://holidayyear.com/holidays/eid-al-adha.html |date=2010-01-05 }} {{en}} * [http://forums.sunnahinspirations.org/index.php?topic=81.msg219#msg219 Praying Eid prayer in mosques,] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091213150630/http://forums.sunnahinspirations.org/index.php?topic=81.msg219#msg219 |date=2009-12-13 }} the view of Imam ash-Shafi'ee and others. [http://forums.sunnahinspirations.org Sunnah Inspirations Forums] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091011060926/http://forums.sunnahinspirations.org/ |date=2009-10-11 }} {{en}} * [http://moonsighting.com/ Moonsightings for different regions or their following after some other region] {{en}} * [http://www.phys.uu.nl/~vgent/islam/ummalqura.htm The Umm al-Qura calendar of Saudi Arabia (with computed and announced dates for Eid al-Adha)] {{en}} * [http://www.qatarvisitor.com/index.php?cID=412&pID=1424 The Feast of Sacrifice] {{en}} * [http://islam.about.com/od/hajj/a/adha.htm The Festival of Sacrifice] {{en}} * [http://www.ummah.net/hajj/ Articles on background, performance and significance of Hajj] {{en}} * [http://brisbaneeid.com/ Eid Ul Adha prayer and celebration Brisbane] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110208023035/http://brisbaneeid.com/ |date=2011-02-08 }} {{en}} {{никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Исламски празници]] [[Категорија:Исламски свети денови]] jjeiolor9lj5tutmudyse7dvz2r7lju 0 188507 5300191 4390612 2024-12-03T21:08:41Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300191 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Антонио Митриќески | портрет = | px = 220п | опис = | родено-име = | роден-дата = {{роден на|1|февруари|1961}} | роден-место = {{роден во|Скопје}}, денешна {{МКД}} | починал-дата = | починал-место = | починал-причина = | националност = [[Македонец]] | познат = по режија на: <br>[[Преку езерото]] | занимање = режисер | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Антонио Митриќески''' ({{роден во|Скопје}}, {{роден на|1|февруари|1961}}) — македонски филмски режисер<ref>{{наведена книга|last=Trenčovski|first=Goran |title=Orbis pictus: makedonskata filmska i TV-režija i drugi tekstovi ''Edicija Intermedia''|publisher=Magor|date=2001|isbn=9789989851490}}</ref>. ==Животопис== Митриќески е роден во [[Скопје]] во [[1961]] година. Филмска режија завршува на Високата државна школа за филм и телевизија во [[Лоѓ]], [[Полска]]. На филм започнува да работи во [[1985]] година. Вработен е како професор по предметот филмска и ТВ режија на [[ФДУ|Факултетот за драмски уметности]] во [[Скопје]]. За својата работа добитник е на повеќе награди и признанија, меѓу кои: Специјална награда на градот Лоѓ за филмовите ДВОБОЈ и ДЕН (1985), Златен медал за дебитантски филм на 38-миот фестивал на југословенскиот документарен и кусометражен филм во Белград за филмот ЉУБОВТА НА КОЧО ТОПЕНЧАРОВ (1991), Награда на публиката на меѓународниот филмски фестивал „Браќа Манаки“ (1997). Според ист мотив, развиен од сценаристот Ташко Георгиевски, Митриќески го создава поетичниот игран филм ПРЕКУ ЕЗЕРОТО.<ref>{{Наведено списание|last=Василевски|first=Георги|date=1998|title=Поетика на стоицизмот|url=http://kinoteka.mk/wp-content/uploads/2019/02/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81-%D0%B1%D1%80.-19-.pdf|journal=Кинопис|volume=19 (10)|pages=101-105}}</ref> Докторира со темата „Теорија и практика на документарниот филм (Казимиеж Карабаш, Столе Попов, Мајкл Мур)“.<ref>{{Наведено списание|last=Митриќески|first=Антонио|date=2010|title=Теорија и практика на документарниот филм|url=https://www.rastko.rs/cms/files/books/51e15bd10878b|journal=Проект Растко Македонија|volume=|pages=275 стр.}}</ref> == Награди: == 1985 Специјална награда од градот Лоѓ / „Двобој“ и „Ден“ 1991 ФЈДКФ, Белград, Златен медал Белград / „Љубовта на Кочо Топенчаров“ 1997 МФФ „Браќа Манаки“, Битола, Награда од публиката / „Преку езерото“ == Филмографија == *2014 [[Деца на сонцето]] (Режија) *1991 [[Љубовта на Кочо Топенчаров]] (Режија, Сценарио) *1997 [[Преку езерото]] (Режија, Сценарио) *2003 [[Како лош сон]] (Продуцент, Режија, Сценарио) *1985 Двобој, сценарио, режија, краток игран, Висока државна школа за филм и ТВ - Лоѓ, Полска *1987 Ехо, сценарио, режија, краток игран, Висока државна школа за филм и ТВ - Лоѓ, Полска *1985 Ден, сценарио, режија, документарен, Висока државна школа за филм и ТВ - Лоѓ, Полска *1986 Време, сценарио, режија, документарен, Висока државна школа за филм и ТВ - Лоѓ, Полска == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== *{{imdb name|id=0593992}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Митриќески, Антонио}} [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски режисери]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] dbdbaicoakyfzubmt6v8q5hzo0roikh 8 198455 5300321 5292943 2024-12-04T10:02:47Z Виолетова 1975 5300321 wikitext text/x-wiki <div style="background:white"><!-- НЕ СТАВАЈТЕ ПОТТОЧКИ (ЅВЕЗДИЧКИ), ТУКУ САМО ПИШЕТЕ ГО ТЕКСТОТ ОСТАВАЈЌИ ПО ЕДЕН ПРАЗЕН РЕД АКО ИМА ПОВЕЌЕ ОД ЕДНА ОБЈАВА--> <!-- Трајна објава за Википедија на Facebook --> [[Податотека:F icon.svg|лево|25п]] Следете ја Википедија на македонски јазик на '''<span class="plainlinks">[https://www.facebook.com/mk.wikipedia Facebook]</span>''' и на '''<span class="plainlinks">[https://www.instagram.com/wikimedia_mkd Instagram]</span>'''! {{-}} <!-- Објава за уредувачки денови и викенди --> {{#ifexist:Википедија:Уредувачки денови 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}|{{:Википедија:Уредувачки денови 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}}}|{{#ifexist:Википедија:Уредувачки викенди 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}|{{:Википедија:Уредувачки викенди 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}}}|}}}} {{-}} e9q0wxzisnbk9kqksvd2xewxui2ybxm 0 199816 5300192 4630858 2024-12-03T21:09:19Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300192 wikitext text/x-wiki '''Исмет Рамиќевиќ''' ([[босански]]: ''Ismet Ramićević'') ({{роден на|||1960}}, Дубница, Сјеница, Србија) — македонски вајар. == Животопис == Рамиќевиќ е роден во [[1960]] година во селото Дубница, покрај Сјеница, [[Србија]]. Дипломирал во [[1984]] година на [[ФЛУ]] во [[Скопје]], оддел скулптура, во класата на проф. [[Петар Хаџи Бошков]]. Член е на [[Друштво на ликовните уметници на Македонија|Друштвото на ликовните уметници на Македонија]] од [[1987]] година. Рамиќевиќ е вработен на [[ФЛУ]] како професор по [[вајарство]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.flu.ukim.edu.mk/?ItemID=3A7FDB2D50DCAB4FAB91ECAE252099E3|title=Наставници на ФЛУ|publisher=Факултет за ликовни уметности|language=македонски|accessdate=2010-05-15}}</ref>.<ref name="XVIII 2014">„Насока од Рамиќевиќ во Чифте-амам“, ''Дневник'', година XVIII, број 5602, вторник, 28 октомври 2014, стр. 22.</ref> ==Творештво== Рамиќевиќ е познат како припадник на генерацијата која почнала да создава во [[1980]]-тите, а која ја дефинирала македонската ликовна сцена во [[1990]]-тите. Во своето творештво, Рамиќевиќ претежно применува вертикални форми, трансформирани во поедноставени [[Цилиндар (геометрија)|цилиндрични]] облици, а често користи синтетички материјали, инсистирајќи на едноставноста на [[Индустриски дизајн|индустриската]] форма. Тој имал 18 самостојни изложби, и тоа во [[Скопје]], [[Прилеп]], [[Њујорк]], [[Пловдив]] и [[Ниш]], како и повеќе групни изложби. Исто така, за своето творештво, тој бил добитник на повеќе награди.<ref name="XVIII 2014"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.blesok.com.mk/gallery.asp?lang=mac&izdanie=47&avtor=1017&mediaID=2622|title=Изложба, Исмет Рамиќевиќ|publisher=Блесок|language=македонски|accessdate=2010-05-15}}{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=72191019414&id=14&setIzdanie=21743|title=По 10 илјади денари за неупотребливи проекти|last=Денковска|first=Александра|date= 21 јули 2009|publisher=Нова Македонија|language=македонски|accessdate=2010-05-15}}</ref>. На [[28 октомври]] [[2014]] година, во галеријата „[[Чифте-амам]]“ во Скопје била отворена неговата самостојна изложба „Насока“.<ref name="XVIII 2014"/> == Наводи == {{наводи}} {{DEFAULTSORT:Рамиќевиќ, Исмет}} [[Категорија:Уметност]] [[Категорија:Македонски вајари]] [[Категорија:Македонски Бошњаци]] [[Категорија:Родени во 1960 година]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] awky7mahkie7n3bcmrw04hrlroo4dv3 0 735395 5300111 1810724 2024-12-03T20:24:04Z Ehrlich91 24281 Сменета целната страница на пренасочувањето од [[ОУ "Блаже Коневски" (појаснување)]] на [[ОУ „Блаже Конески“]] 5300111 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Блаже Конески“]] 659lg1nsab2dlly5lbct9yh0hmb3mo7 10 736519 5300269 5294443 2024-12-03T23:56:09Z Buli 2648 5300269 wikitext text/x-wiki {{Navbox |titleclass = adr |titlestyle = background-color:darkred;border-style:inset; border-width:1px; |title = [[Список на охридски архиепископи|<span style="color:white;">Архиепископи и патријарси на Македонската и Охридската архиепископија</span>]] |bodyclass = hlist |name = Архиепископи на македонската и охридската архиепископија |state = |belowstyle = background-color:darkred;border-style:inset; border-width:1px; |image = [[Податотека:Coat of arms of the Macedonian Orthodox Church.png|80п]] |groupstyle = background-color:darkred;text-align: center;border-style:inset; border-width:1px; |group1 = [[Охридска архиепископија|<span style="color:white;">Охридска<br>архиепископија<br />и патријаршија</span>]] |list1 = * [[Климент Охридски|Климент]] * [[Герман (охридски патријарх)|Герман]] * [[Никола I (охридски патријарх)|Никола I]] * [[Филип (охридски патријарх)|Филип]] * [[Давид (охридски патријарх)|Давид]] * [[Јован Дебарски|Јован]] * [[Лав I (охридски архиепископ)|Лав I]] * [[Теодул I (охридски архиепископ)|Теодул I]] * [[Јован II Лампин]] * [[Јован III Аин]] * [[Теофилакт Охридски|Теофилакт]] * [[Лав Мунг (охридски архиепископ)|Лав Мунг]] * [[Михаил Максим (охридски архиепископ)|Михаил Максим]] * [[Јован IV Комнин (охридски архиепископ)|Јован Комнин]] * [[Константин I (охридски архиепископ)|Константин I]] * [[Адријан (охридски архиепископ)|Адријан]] * [[Јован V Каматир|Јован Каматир]] * [[Димитар Хоматијан]] * [[Јоаникиј (охридски архиепископ)|Јоаникиј]] * [[Сергеј (охридски архиепископ)|Сергеј]] * [[Константин II Кавасила]] * [[Јаков Проархиј]] * [[Генадиј (охридски архиепископ)|Генадиј]] * [[Макариј I (охридски архиепископ)|Макариј]] * [[Григориј I (охридски архиепископ)|Григориј]] * [[Антим Метохит]] * [[Николај I (охридски архиепископ)|Николај I]] * [[Григориј II (охридски архиепископ)|Григориј II ]] * [[Матеј (охридски архиепископ)|Матеј]] * [[Никодим I (охридски архиепископ)|Никодим I]] * [[Доситеј I (охридски архиепископ)|Доситеј I]] * [[Доротеј (охридски архиепископ)|Доротеј]] * [[Марко II Цариградски |Марко II]] * [[Николај II (охридски архиепископ)|Николај II]] * [[Захариј (охридски архиепископ)|Захариј]] * [[Прохор (охридски архиепископ)|Прохор]] * [[Симеон (охридски архиепископ)|Симеон]] * [[Никанор (охридски архиепископ)|Никанор]] * [[Пајсиј (охридски архиепископ)|Пајсиј]] * [[Партениј I (охридски архиепископ)|Партениj I]] * [[Софрониј (охридски архиепископ)|Софрониј]] * [[Гаврил (охридски архиепископ)|Гаврил ]] * [[Теодул II (охридски архиепископ)|Теодул II]] * [[Јоаким (охридски архиепископ)|Јоаким]] * [[Атанасиј I (охридски архиепископ)|Атанасиј I]] * [[Валаам (охридски архиепископ)|Валаам]] * [[Нектариј (охридски архиепископ)|Нектариј]] * [[Митрофан (охридски архиепископ)|Митрофан]] * [[Атанасиј I (охридски архиепископ)|Атанасиј I]] * [[Георгиј (охридски архиепископ)|Георгиј]] * [[Нектариј II (охридски архиепископ)|Нектариј II]] * [[Порфириј Палеолог]] * [[Јоасаф (охридски архиепископ)|Јоасаф]] * [[Аврамиј (охридски архиепископ)|Аврамиј]] * [[Мелетиј (охридски архиепископ)|Мелетиј]] * [[Даниил (охридски архиепископ)|Даниил]] * [[Харитон (охридски архиепископ)|Харитон]] * [[Дионисиј I (охридски архиепископ)|Дионисиј I]] * [[Атанасиј II (охридски архиепископ)|Атанасиј II]] * [[Игнатиј (охридски архиепископ)|Игнатиј]] * [[Арсениј I (охридски архиепископ)|Арсениј I]] * [[Зосим I (охридски архиепископ)|Зосим I]] * [[Панарет (охридски архиепископ)|Панарет]] * [[Нектариј III (охридски архиепископ)|Нектариј III]] * [[Игнатиј II (охридски архиепископ)|Игнатиј II]] * [[Григориј III (охридски архиепископ)|Григориј III]] * [[Теофан (охридски архиепископ)|Теофан]] * [[Мелетиј II (охридски архиепископ)|Мелетиј II]] * [[Партениј II (охридски архиепископ)|Партениј II]] * [[Григориј III (охридски архиепископ)|Григориј III]] * [[Герман I (охридски архиепископ)|Герман I]] * [[Григориј IV (охридски архиепископ)|Григориј IV]] * [[Игнатиј III (охридски архиепископ)|Игнатиј III]] * [[Зосим II (охридски архиепископ)|Зосим II]] * [[Рафаил (охридски архиепископ)|Рафаил]] * [[Герман (охридски архиепископ)|Герман]] * [[Игнатиј III (охридски архиепископ)|Игнатиј III]] * [[Дионисиј II (охридски архиепископ)|Дионисиј II]] * [[Зосим II (охридски архиепископ)|Зосим II]] * [[Методиј I (охридски архиепископ)|Методиј I]] * [[Зосим II (охридски архиепископ)|Зосим II]] * [[Дионисиј II (охридски архиепископ)|Дионисиј II]] * [[Филотеј (охридски архиепископ)|Филотеј]] * [[Јоасаф II (охридски архиепископ)|Јоасаф II]] * [[Јосиф (охридски архиепископ)|Јосиф]] * [[Дионисиј III (охридски архиепископ)|Дионисиј III]] * [[Методиј II (охридски архиепископ)|Методиј II]] * [[Кирил I (охридски архиепископ)|Кирил I]] * [[Еремија (охридски архиепископ)|Еремија]] * [[Ананиј (охридски архиепископ)|Ананиј]] * [[Арсениј II (охридски архиепископ)|Арсениј II]] |group2 = [[МПЦ-ОА|<span style="color:white;">МПЦ-ОА</span>]] |list2 = * [[Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Доситеј II|Доситеј II]] * [[Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Ангелариј|Ангелариј]] * [[Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Гаврил II|Гаврил II]] * [[Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Михаил|Михаил]] * [[Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Стефан |Стефан]] }}<noinclude> 6dr0b8qhelyx48vf5s7nk8s73n7rja5 0 736583 5300243 4442143 2024-12-03T22:44:31Z Buli 2648 5300243 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп| English name = [[Податотека:Macedonian cross.svg|left|40px]] Јован V Каматир [[Податотека:Coat of arms of the Macedonian Orthodox Church.png|right|40px]] | image = | birth_name = | term_start = [[1183]]| term_end = [[1215]]| predecessor = [[Адријан (охридски архиепископ)|Адријан]]| successor = [[Димитар Хоматијан (охридски архиепископ)|Димитар]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]]| dead = alive| death_date = | deathplace = [[Византија]]| other = Јован }} '''Јован V Каматир''' бил византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1183]] до [[1215]] година<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref>. Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]]. == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1185-1207 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1185 — 1207 г.]] Пред да застане на охридскиот престол, тој бил близок до царот [[Андроник I Комнин]] во Цариград. Во [[1183]] година бил еден од организаторите за исфрлувањето во морето на телото на убиениот византиски цар [[Алексиј II Комнин]]. Не е познато кога точно станал архиепископ и кога точно починал. == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} [[Категорија:Византијци од 12 век]] [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 12 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] 9e9t0aq3gykm8uzw8k0ffpyih9jslx4 5300244 5300243 2024-12-03T22:46:55Z Buli 2648 5300244 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп | English name = Јован V Каматир | image = | birth_name = | term_start = [[1183]] | term_end = [[1215]] | predecessor = [[Адријан (охридски архиепископ)|Адријан]] | successor = [[Димитар Хоматијан (охридски архиепископ)|Димитар]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]] | dead = alive | death_date = | deathplace = [[Византија]] | other = Јован }} '''Јован V Каматир''' бил византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1183]] до [[1215]] година<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref>. Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]]. == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1185-1207 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1185 — 1207 г.]] Пред да застане на охридскиот престол, тој бил близок до царот [[Андроник I Комнин]] во Цариград. Во [[1183]] година бил еден од организаторите за исфрлувањето во морето на телото на убиениот византиски цар [[Алексиј II Комнин]]. Не е познато кога точно станал архиепископ и кога точно починал. == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} [[Категорија:Византијци од 12 век]] [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 12 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] 717z10ls9iwcfniprrvc30ylsp6ksau 5300245 5300244 2024-12-03T22:49:05Z Buli 2648 5300245 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп | English name = Јован V Каматир | image = | birth_name = | term_start = [[1183]] | term_end = [[1215]] | predecessor = [[Адријан (охридски архиепископ)|Адријан]] | successor = [[Димитар Хоматијан (охридски архиепископ)|Димитар]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]] | dead = alive | death_date = | deathplace = [[Византија]] }} '''Јован V Каматир''' бил византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1183]] до [[1215]] година<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref>. Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]]. == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1185-1207 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1185 — 1207 г.]] Пред да застане на охридскиот престол, тој бил близок до царот [[Андроник I Комнин]] во Цариград. Во [[1183]] година бил еден од организаторите за исфрлувањето во морето на телото на убиениот византиски цар [[Алексиј II Комнин]]. Не е познато кога точно станал архиепископ и кога точно починал. == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} [[Категорија:Византијци од 12 век]] [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 12 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] kg582gkgc2x5ojbywci0cq8rqm2r6ns 0 736587 5299973 4766690 2024-12-03T14:23:15Z Buli 2648 5299973 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп| English name = [[Податотека:Macedonian cross.svg|left|40px]] Димитар [[Податотека:Coat of arms of the Macedonian Orthodox Church.png|right|40px]] | image = | birth_name = | term_start = [[1216]]| term_end = [[1234]]| predecessor = [[Јован V Каматир|Јован V]]| successor = [[Јоаникиј (охридски архиепископ)|Јоаникиј]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]]| dead = alive| death_date = | deathplace = [[Византија]]| other = Димитар }} '''Димитар Хоматијан '''— византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1216]] до [[1234]] година.<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref> Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]].<ref>''Simon, Dieter (2001). "Chomatian, Demetrios". In Michael Stolleis (ed.) (in German). Juristen: ein biographisches Lexikon; von der Antike bis zum 20. Jahrhundert (2nd edition ed.). München: Beck. pp. 129. ISBN 3406 45957 9''</ref> == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1223-1230 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1223 — 1230 г.]] Тој е роден во [[1165]] година во [[Ликија]], [[Мала Азија]]. По заземањето на [[Охрид]] од страна на епирскиот деспот [[Теодор I Ангел Дука]] кон крајот на [[1216]] година, тој бил избран за архиепископ. Во [[Црква „Св. Јован Канео“ - Охрид|црквата Свети Јован Канео]] во [[Охрид]], Теодор I бил крунисан за солунски крал од страна на Димитар Хоматијан. На таа позиција останал до заземањето на Охрид од страна на [[Второ Бугарско Царство|Бугарската империја]]. Се смета дека починал во [[1234]] година или малку подоцна. Тој е автор на: [[Краткото житие на Климент Охридски]], една климентова служба, неколку канони, епистола до Сава Српски напишана по повод неговото прогласување за српски архиепископ.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Сјајот на средновековната литература|url=http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|accessdate=2 јануари 2011|language=Македонски|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304204937/http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] __ИНДЕКС__ iezt4ek5s44zisasun2l98j2toez589 5299975 5299973 2024-12-03T14:24:56Z Buli 2648 5299975 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп | English name = Димитар Хоматијан | image = | birth_name = | term_start = [[1216]] | term_end = [[1234]] | predecessor = [[Јован V Каматир|Јован V]] | successor = [[Јоаникиј (охридски архиепископ)|Јоаникиј]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]] | dead = alive | death_date = | deathplace = [[Византија]] }} '''Димитар Хоматијан '''— византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1216]] до [[1234]] година.<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref> Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]].<ref>''Simon, Dieter (2001). "Chomatian, Demetrios". In Michael Stolleis (ed.) (in German). Juristen: ein biographisches Lexikon; von der Antike bis zum 20. Jahrhundert (2nd edition ed.). München: Beck. pp. 129. ISBN 3406 45957 9''</ref> == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1223-1230 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1223 — 1230 г.]] Тој е роден во [[1165]] година во [[Ликија]], [[Мала Азија]]. По заземањето на [[Охрид]] од страна на епирскиот деспот [[Теодор I Ангел Дука]] кон крајот на [[1216]] година, тој бил избран за архиепископ. Во [[Црква „Св. Јован Канео“ - Охрид|црквата Свети Јован Канео]] во [[Охрид]], Теодор I бил крунисан за солунски крал од страна на Димитар Хоматијан. На таа позиција останал до заземањето на Охрид од страна на [[Второ Бугарско Царство|Бугарската империја]]. Се смета дека починал во [[1234]] година или малку подоцна. Тој е автор на: [[Краткото житие на Климент Охридски]], една климентова служба, неколку канони, епистола до Сава Српски напишана по повод неговото прогласување за српски архиепископ.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Сјајот на средновековната литература|url=http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|accessdate=2 јануари 2011|language=Македонски|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304204937/http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] __ИНДЕКС__ c3r4dov5gd4lgidp7wutkgoae0v1rkf 5299976 5299975 2024-12-03T14:30:25Z Buli 2648 5299976 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за Македонски Архиепоскоп | English name = Димитар Хоматијан | image = | birth_name = | term_start = [[1216]] | term_end = [[1234]] | predecessor = [[Јован V Каматир|Јован V]] | successor = [[Јоаникиј (охридски архиепископ)|Јоаникиј]] | birth_date = [[12 век]] | birthplace = [[Византија]] | dead = alive | death_date = | deathplace = [[Византија]] }} '''Димитар Хоматијан ''' ({{langx|el|Δημήτριος Χωματηνός/Χωματιανός}}) — византиски свештеник и [[Список на архиепископи на македонската и охридската архиепископија|охридски архиепископ]] најверојатно во периодот од [[1216]] до [[1234]] година.<ref>{{наведена книга|last=Грозданов|first=Цветан |title=Живописот на Охридската архиепископија: студии|publisher=Македонска академија на науките и уметностите|location=Скопје|date=2007}}</ref> Тој бил архиепископ на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] по потекло од [[Византија]].<ref>''Simon, Dieter (2001). "Chomatian, Demetrios". In Michael Stolleis (ed.) (in German). Juristen: ein biographisches Lexikon; von der Antike bis zum 20. Jahrhundert (2nd edition ed.). München: Beck. pp. 129. ISBN 3406 45957 9''</ref> == Биографија == [[Податотека:Граници на Охридската Архиепископија - 1223-1230 г.jpg|лево|мини|Диецезата на Охридската архиепископија во периодот од 1223 — 1230 г.]] Тој е роден во [[1165]] година во [[Ликија]], [[Мала Азија]]. По заземањето на [[Охрид]] од страна на епирскиот деспот [[Теодор I Ангел Дука]] кон крајот на [[1216]] година, тој бил избран за архиепископ. Во [[Црква „Св. Јован Канео“ - Охрид|црквата Свети Јован Канео]] во [[Охрид]], Теодор I бил крунисан за солунски крал од страна на Димитар Хоматијан. На таа позиција останал до заземањето на Охрид од страна на [[Второ Бугарско Царство|Бугарската империја]]. Се смета дека починал во [[1234]] година или малку подоцна. Тој е автор на: [[Краткото житие на Климент Охридски]], една климентова служба, неколку канони, епистола до Сава Српски напишана по повод неговото прогласување за српски архиепископ.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Сјајот на средновековната литература|url=http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|accessdate=2 јануари 2011|language=Македонски|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304204937/http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=1721&stID=7760|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Архиепископи на македонската и охридската архиепископија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Византијци од 13 век]] [[Категорија:Архиепископи од 13 век]] [[Категорија:Охридски архиепископи]] __ИНДЕКС__ d90eehbtdeu76er825s1nke77elz6fl 0 749697 5300152 5279034 2024-12-03T20:47:17Z ГП 23995 дополнување 5300152 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Поврзана статија родени на|јануари}}</noinclude> {| cellspacing="0" cellpadding="2" style="border-top:0px; {{#if: {{{боја|}}}|background-color:{{{боја}}}|background-color:transparent}};" |valign="top" align="right"|[[1494]]&nbsp; |[[Иполита Марија Сфорца]] — ќерка на [[Џан Галеацо Сфорца]]. |- |valign="top" align="right"|[[1847]]&nbsp; |[[Џон Бејтс Кларк]] — американски [[економист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1917]]&nbsp; |[[Антонио Каладо]] — бразилски писател и [[новинар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1919]]&nbsp; |[[Валентино Мацола]] — италијански [[фудбал]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1925]]&nbsp; |[[Пол Њуман]] — американски филмски глумец и [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1928]]&nbsp; |[[Роже Вадим]] — француски филмски [[режисер]]. |- |valign="top" align="right"|[[1939]]&nbsp; |[[Ѓело Јусиќ]] — хрватски [[композитор]], аранжер, [[диригент]] и [[Гитара|гитарист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1950]]&nbsp; |[[Ратислав Ѓелмаш]] — српски и југословенски [[Рок-музика|рок]]-[[Тапани|тапанар]]. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Јармила Кратохвилова]] — чехословачка [[атлетичар]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1951]]&nbsp; |[[Енди Хамел]] — американски [[Поп-музика|поп]]-[[Рок-музика|рок]] музичар, член на групата [[Биг стар]] (''Big Star''). |- |valign="top" align="right"|[[1953]]&nbsp; |[[Лусинда Вилијамс]] — американска пејачка. |- |valign="top" align="right"|[[1955]]&nbsp; |[[Еди ван Хален]] — американски [[Рок-музика|рок]]-[[Гитара|гитарист]], член на групата [[Ван Хејлен (рок-група)|Ван Хејлен]] (''Van Halen''). |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Александар Станковски]] — македонски [[уметник]]. |- |valign="top" align="right"|[[1959]]&nbsp; |[[Салвадро Санчес]] — мексикански [[бокс]]ер. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Милко Ѓуровски]] — југословенски и македонски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1963]]&nbsp; |[[Жозе Мурињо]] — португалски фудбалер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1973]]&nbsp; |[[Брендан Роџерс]] — северноирски [[фудбал]]ер и тренер. |- |valign="top" align="right"|[[1975]]&nbsp; |[[Анабела]] — српска [[пејач]]ка. |- |valign="top" align="right"|[[1977]]&nbsp; |[[Винс Картер]] — американски [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1981]]&nbsp; |[[Хуан Хосе Аедо]] — аргентински [[Велосипедизам|велосипедист]]. |- |valign="top" align="right"|[[1984]]&nbsp; |[[Јуриј Трофимов]] — руски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Себастијан Џовинко]] — италијански фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Ригоберто Уран]] — колумбиски велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1987]]&nbsp; |[[Гојко Качар]] — српски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[1990]]&nbsp; |[[Петер Саган]] — словачки велосипедист. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Николо Мели]] — италијански [[кошарка]]р. |- |valign="top" align="right"|[[1991]]&nbsp; |[[Алекс Сандро]] — бразилски фудбалер. |- |valign="top" align="right"|[[2000]]&nbsp; |[[Нуно Тавареш]] — португалски фудбалер. |} <noinclude> [[Категорија:На денешен ден (родени)|26 јануари]] </noinclude> dh194j3lb6du3zoqt3nr30yo0zn2812 0 760348 5300188 5248327 2024-12-03T21:06:32Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300188 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | Name = Виолета (Крнчева) Томовска | Img = Виолета Томовска1.jpg | Img_size = 200 |Img_capt = | Background = | birth_date = {{роден на и возраст|df=yes|1945|3|29}} | birth_place = [[Битола]] | Genre = [[народна музика]] | Occupation = [[пејачка]] | Label = | URL = | years_active = [[1961]] - сè уште }} '''Виолета Томовска''' (родена на {{роден на|29|март|1945}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонска]] пејачка на забавна и [[народна музика]]. == Животопис == Виолета Томовска потекнува од музичко семејство. Основното образование го завршила во [[Битола]], каде учествувала во сите музички секции во училиштето и свирела на [[мандолина]], а подоцна станала и член на КУД „Илинден“ - Битола. Во [[1959]] година се запишала на Учителската школа во [[Скопје]] и се зачленила во КУД „[[Орце Николов]]“. Од 1959 до [[1963]] година. секојдневно вежбала [[клавир]] со нејзиниот вујко [[Благој Петров - Караѓуле]] и со нејзината тетка [[Блага Видец|Блага Петрова - Видец]]. Уште од млади години, таа имала можност да работи со доајените на македонската [[музика]]. Во текот на својата кариеа, ги посетила сите земји каде што има македонски иселеници. Во [[1960]] година настапила во радиоемисијата „Микрофонот е ваш“ и добила прва награда, што за неа претставувал поттик за понатамошна работа, а со тоа ѝ се остварила желбата да работи во [[Радио Скопје]]. Веднаш потоа, [[Александар Џамбазов]] за неа ја напишал песната „Пелистерски очи“ со која станала многу популарна. Во [[1961]] година Виолета Томовска започнала да настапува со оркестарот на Радио Скопје, а во 1963 година, за првпат снимила песна во [[Холивуд]], во филмско студио, песната „Судбо, судбино“. Наредната [[1964]] година, снимила плоча со [[Танец (ансамбл)|ансамблот „Танец“]] како дует Крнчева - [[Кирил Манчевски|Манчевски]] во [[РТВ Белград]]. За кратко време плочата станала хит (златна плоча), а тие двајца станале ексклузивци на куќата. Снимила 15 [[сингл (музика)|сингл плочи]] и многу [[компакт диск|ЦД-а]]. Нејзини снимки од забавни и народни песни се наоѓаат во архивите на поранешното [[Радио Скопје]], денес [[Македонско радио]]. Била омажена за познатиот македонски снимател [[Јордан Томовски - Франц]] ([[1941]] - [[2011]]).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sky.mk/scena/10531-%D0%92%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0-%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%98%D0%BD%D0%BE.html|title=Виолета Томовска: Франц ми замина ненадејно|last=|first=|date=22 декември 2011|work=|publisher=скај.мк|archive-url=https://web.archive.org/web/20120116211215/http://www.sky.mk/scena/10531-%D0%92%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0-%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%98%D0%BD%D0%BE.html|archive-date=2012-01-16|dead-url=|accessdate=2012-08-21|url-status=dead}}</ref> == Музичко творештво == Томовска има богата музичка кариера во која испеала многу хитови и бисери на македонската староградска песна. Меѓу попознатите се хитовите: „[[Македонско девојче]]“, „[[Ој Вардаре македонски]]“, "[[Заиграј со мене ти]]", [[Камен да беше срцето]]", [[За многу години Македонци]]", „[[Ми товарил калеш Дончо|Ми товарил Дончо]]“, „Песна ви пеам, Македонци“, "[[Ах вие луди млади години]]", "Битола мој роден крај", „[[Молитва (Виолета Томовска)|Молитва]]“, „Песната е дар од Господа“ и стотина други. Многу песни отпеала и во дует со [[Кирил Манчевски]], [[Никола Бадев]], [[Наум Петрески]] и др. Виолета Томовска е автор или соавтор на повеќе песни: * За тебе се родив (со [[Кочо Петровски]]), * Песна ви пеам Македонци (со Кочо Петровски и Ѓ. Белџигеровски), * Каде брзаш животе (со [[Милан Завков]]), * Јанке ле, Јанке убава (со [[Никола Бадев]]), * [[Запеј песна Македонко]] (со [[Кирил Манчевски]]), * Мајко ле мила мајчице<ref>Violeta Tomovska, RTB, EP 12768,</ref> * [[Македонско девојче]] (со [[Јонче Христовски]]), * Запејте Македонци ([[Гоце Фест]], 1990) === Дискографија === Во текот на својата долга кариера, Виолета Томовска ги снимила следниве плочи: * Violeta Tomovska, RTB, EP 12768. == Награди и признанија == Досега настапувала на многу фестивали на кои добила безброј награди од публиката и жири комисиите. Меѓу нив е наградата „Послание за хуманост на Мајка Тереза“, добиена од Граѓанската асоцијацијата „Скопјанката Мајка Тереза“, за нејзината хуманост, како и наградата „Ајри Демировски“, доделена од ''Битолски весник'', по повод манифестацијата „Избираме најуспешни битолчани за 2009 година“. Во [[2013]] година, награда за животно дело "Златна бубамара" Во [[2016]] година, на првата ревијална вечер на „[[Фолк Фест Валандово]]“, на Томовска ѝ била доделена специјална награда за нејзиниот придонес во афирмацијата на фестивалот и за нејзиното 55-годишно творештво.<ref>Ѓорге Стојанов, „Го сменивме концептот за да избегнеме кавги за влез во финалето“, ''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 24.</ref> Во 2018 година доделена ѝ е [[награда „4 ноември“|наградата „4 ноември“]] за животно дело<ref>[https://tera.mk/видео-доделени-4-то-ноемвриските-награ/ Доделени 4-ноемвриските награди во Битола] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20181106140656/https://tera.mk/%d0%b2%d0%b8%d0%b4%d0%b5%d0%be-%d0%b4%d0%be%d0%b4%d0%b5%d0%bb%d0%b5%d0%bd%d0%b8-4-%d1%82%d0%be-%d0%bd%d0%be%d0%b5%d0%bc%d0%b2%d1%80%d0%b8%d1%81%d0%ba%d0%b8%d1%82%d0%b5-%d0%bd%d0%b0%d0%b3%d1%80%d0%b0/ |date=2018-11-06 }} на семережното место на телевизија Тера</ref>. Во 2018 година, ја добива Наградата за животно дело на фестивалот "Филиграни" за песната "Само песна ни останува". Во 2019 година доделена ѝ е [[награда „Св. Климент Охридски“|наградата „Св. Климент Охридски“]] за култура и уметност<ref>[https://plusinfo.mkова-се-добитниците-на-државната-награ/ ''Ова се добитниците на државната награда „Св. Климент Охридски“'']{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во [[2021]] година, Награда "13-ноември" на град [[Скопје]] Во [[2022]] година, Медал за заслуги по повод 11-октомври на [[Република Македонија]] Во [[2022]] година, ја доби Наградата "Жена со трајни вредности" Во [[2023]] година, добива награда за животно дело на фестивалот "[[Гоце Фест]]" == Активности == Виолета Томовска е голем [[хуманизам|хуманист]] и е претседател на Здружението „Животна искра“. Дава исклучителен придонес во областа на превенцијата и заштитата од [[рак (болест)|злоќудни]] заболувања, посебно во организирањето и спроведувањето на активности за унапредување на здравјето на жените. Здружението „Животна искра“ е одликувано со „Медал за заслуги за Македонија“, од [[Претседател на Македонија|претседателот на Република Македонија]], во 2008 година<ref>[http://www.kanal5.com.mk/print.aspx?eventId=43184 Црвенковски денеска им врачи „Орден за заслуги за Македонија“ на „Танец“ и „Животна искра“]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''Канал 5 ТВ'', петок, 26 декември 2008</ref>. Искажувајќи ја својата хуманост, досега одржала голем број хуманитарни концерти. Член е на „LIONS CLUB“ од [[Чикаго]], [[САД]]. == Надворешни врски == * [http://www.youtube.com/results?search_query=Violeta+Tomovska&searc Виолета Томовска] на [[YouTube]] == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Томовска, Виолета}} [[Категорија:Македонски пејачи]] [[Категорија:Македонски музичари]] [[Категорија:Македонски композитори]] [[Категорија:Луѓе од Битола]] [[Категорија:Добитници на наградата „4 Ноември“]] [[Категорија:Македонски поп-фолк пејачи]] [[Категорија:Македонски фолк пејачи]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] 14vvsp7tjuwanrbf8zvwgqfgb14pha3 0 766754 5300342 5297307 2024-12-04T11:09:35Z Jtasevski123 69538 дополнување население според попис јануари 2024 5300342 wikitext text/x-wiki {{Infobox French region |Name = Мартиник |Native_name = |map = LocationMartinique.png |flag = Flag of Martinique.svg |flag_link = Знамето на Мартиник |shield = BlasonMartinique.svg |capital = [[Фор де Франс]] |largest_city = главен град |area = 1128 |area_source = |population = 349,925 |pop_ref = <ref name=pop/> |pop_date = јануари 2024 |pop_rank = 24-ти во Франција |GDP_rank = 23-ти |GDP_year = 2012 |GDP_ref = <ref>http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pib-va-reg-base-2005 |title=Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 1990 à 2012|author=[[INSEE]]</ref> |GDP = 8.35 |GDP_US$ = 10.7 |GDP_per_capita = 21,527 |GDP_per_capita_US$ = 27,688 |Website = [http://www.martinique.pref.gouv.fr/ Prefecture], [http://www.collectivitedemartinique.mq/ Territorial collectivity] |demonym = Мартиниканци, <br />Мартиниканец ([[родот кај именката|м.р]]) / Мартиникан ка ([[родот кај именката|ж.р]]) |leader_title = [[List of Presidents of the Regional Council of Martinique|Претседател на Извршен Совет]] |leader = [[Алфред Мари-Жан]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-executif/|title=Mot du Président de l’Exécutif|publisher=|accessdate=2018-12-19|archive-date=2020-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200821192649/https://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-executif/|url-status=dead}}</ref> |leader_title1 = Претседател на Собрание |leader1 = [[Клод Лиз]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-de-lassemblee/|title=Mot du Président de l’Assemblée|publisher=|accessdate=2018-12-19|archive-date=2018-12-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20181207203715/http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-de-lassemblee/|url-status=dead}}</ref> |overseas = overseas |timezone1 = ECT |utc_offset1 = -04 |departments = 1 |NUTS = FRA |iso region = MQ }} '''Мартиник''' ([[француски јазик|француски]]: ''Martinique,'' {{IPA-fr|maʁtinik}}) е француска прекуморска островска територија во источниот дел на [[Карипско Море]], околу 450 км североисточно од брегот на [[Јужна Америка]]. Со копнена површина од 1128 km2|0 и вкупен број на население од 349,925 жители според пописот од јануари 2024.<ref name="pop2">{{Cite web|url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/7752095/estim-pop-nreg-sexe-gca-1975-2024.xls|title=Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2024|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20240119070953/https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/7752095/estim-pop-nreg-sexe-gca-1975-2024.xls|archive-date=19 January 2024|access-date=2024-01-17|url-status=live}}</ref> Припаѓа на групата [[Приветрени Острови]] и се протега северно од [[Санта Луција]], југоисточно од [[Големи Антили]], северозападно од [[Барбадос]], и јужно од [[Доминика]]. Како и другите прекуморски окрузи, Мартиник е еден од 18 прекуморски региони на Франција и интегрален дел на Француската Република. Како дел од Франција, Мартиник е дел [[Европска Унија|Европската Унија]] и негова валута е [[евро]]то. [[службен јазик]] е [[Француски јазик|францускиот]] но населението исто така зборува и на [[антилско-креолски јазик]] (''мартиничко-креолски јазик'').<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=YgtSqB9oqDIC&pg=PA389|title=Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education |author1=Baker, Colin |author2=Jones, Sylvia Prys |page=390 |year=1998 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1853593621 }}</ref> == Потекло на поимот == [[Кристофер Колумбо]] стигнал на островот на 15 јуни 1502, после 21 ден патување по океанот. Останал 3 дена.<ref>{{Наведена книга|last1=Morison|first1=Samuel|title=Admiral of the Ocean Sea|date=1942|publisher=Little, Brown and Company|location=Boston|isbn=9780316584784|pages=588–589}}</ref> Островот тогаш се нарекувал "Жуанакера-Матинино". Според историчарот Сидни Дани, островот бил нарекуван "Јуанакера" на [[Кариби]]те, со значење "островот на игуаните".{{citation needed|date=December 2015}} Кога пристигнал Колумбо во 1502, островот го нарекол Мартиника, бидејќи го здогледале на денот кога се празнува Св. Мартиник и под влијание на соседниот остров [[Доминика]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://vousvoyezletopo.blog.lemonde.fr/2011/03/27/la-martinique-lile-aux-femmes/ |title=архивски примерок |accessdate=2018-12-19 |archive-date=2018-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180303103446/http://vousvoyezletopo.blog.lemonde.fr/2011/03/27/la-martinique-lile-aux-femmes/ |url-status=dead }}</ref> ==Историја== [[File:Saint-Pierre, Martinique (seen from the harbor - 2005-06-15).jpg|thumb|right|[[Сен-Пјер (Мартиник)|Сен-Пјер]]. Пред целосното уништување на Сен-Пјер во 1902 одвулканска ерупција, тој бил најзначајниот културно-економски центар на Мартиник, познат како „Париз на Карибите".|274x274пкс]] ===Пред доаѓањето на Европејците=== На островот отпрвин живееле [[Аравак]]ите, а потоа [[Островски Кариби|Карибите]]. Карибите од копното мигрирале на островот околу 1201 година, според карбонското датирање на артефактите. Тие потоа биле раселени, уништени и асимилирани од народот [[Таинци]], кој се населил на островот во 1490.<ref name="Sweeney">{{citation |url=http://www.diaspora.uiuc.edu/news0307/news0307-d.pdf |last=Sweeney |first=James L. |title=Caribs, Maroons, Jacobins, Brigands, and Sugar Barons: The Last Stand of the Black Caribs on St. Vincent |work=African Diaspora Archaeology Network |date=March 2004 |accessdate=26 April 2004 }}{{dead link|date=July 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ===1493–1688=== На Мартиник стигнал [[Кристофер Колумбо|Колумбо]] во 1493, но Шпанија имала мал интерес за оваа територија. На 15 септември 1635, [[Пјер Белен Дезнамбук]], француски гувернер на островот Сеент Китс, пристигнал на пристаништето Сен-Пјер на Мартиник со 150 француски доселеници. Деснамбук го побарал Мартиник за францускиот крал [[Луј XIII]] и за Француската "[[Компанија за Островите на Америка]]" ([[Француски јазик|француски:]] Compagnie des Îles de l'Amérique), и ја основал првата европска населба во Фор Сен-Пјер (денешен Сен Пјер). Тој умрел во 1636, оставајќи го Мартиник и компанијата на неговиот внук [[Жак Диел ди Парке]], кој во 1637, станал гувернер на островот. Во 1636, домородното население се дигнало против доселениците за да гипротера од островот. Французите успешно се одбранилеод нападот и ги натерале да се повлечат во источниот дел на островот, на полуостровот Каравел. Кога домородците повторно нападнале во 1658, гувернерот шарл Уе ди Пети Пре им објавилвојна. Многумина биле убиени а тие што преживеале биле заробени и протерани од островот. Некои побегнале на Доминика или на островот Сент Винсент, каде Французите се согласиле да не ги напаѓаат ниту гонат. [[File:Martinique 1667.jpg|thumb|[[Битка кај Мартиник (1667)|Нападот врз француските бродови]] на Мартиник во 1667|277x277пкс]] Бидејќи имало неколкумина католички свештеници на Француските Антили, многу од првите доселеници биле [[хугеноти]] со поголема верска слобода од онаа на копното во Франција. Иако указите од кралот [[Луј XIV]] постојано доаѓале на островите за да се задуши еретичкото [[протестантство]], властите на островот ги игнорирале сè до Указот за Ревокација на [[Луј XIV]] во 1685. Од септември 1686 до почетокот на 1688, Француската Круна го користеле Мартиник за да ги протераат тука хугенотите кои одбивале да го крифатат католицизмот. Над 1,000 хугеноти биле транспортирани на Мартиникво тој период,најчесто на бродови со мизерни услови кои придонесувале многумина да умрат уште при патувањето. Оние што ќе преживееле биле ангажирани да работат на плантажи. Бидејќи многумина од поседниците на плантажи на Мартиник и самите биле хугеното кои страдале од одредбите на Указот за Ревокација, почнале да прават заговори да заминат од Мартиник заедно со другите пристигнати протестанти. Многумина биле потикнати од католиците на тој чекор кои одвај чекале да си заминат кривоверците за да им ги земат плантажите за себе. До 1888 речиси целопротестантско население од Мартиник побегнало во Британските американски колонии. Оваа кралска политика го намалила населението на Мартиник и ја уназадила колонизацијата на островот за неколку децении а воедно придонела островите да бидат поподложни на британската окупација во следните неколку векови.<ref>{{citation |url=https://archive.org/stream/historyofhugueno00bair |title=History of the Huguenot Migration to America |date=1885 |pages=205–107|publisher=New York, Dodd, Mead & Company }}</ref> [[Податотека:Jolly_Roger_flag_of_pirate_Bartholomew_Roberts.jpg|алт=|лево|мини|Jolly Roger flag of pirate Bartholomew Roberts]] === По 1688 === Под гувернерот на Антилите, [[Шарл де Курбон]], Мартиник служел како пристаниште за француските пирати, меѓу кои и капетанот Крепо, Етјен де Монтабан и Матурин Демарежан.<ref name="Gasser">{{Наведено списание|last1=Gasser|first1=Jacques|title=De la mer des Antilles à l'océan Indien (From the Caribbean Sea to the Indian Ocean)|journal=Bulletin du Cercle généalogique de Bourbon (Bulletin of the Bourbon Genealogical Circle)|date=1992–1993|volume=38-41|url=http://membre.oricom.ca/yarl/livre/3F/0402gasser.html|accessdate=31 August 2017}} French language original, as reprinted in ''Le Diable Volant : Une histoire de la flibuste : de la mer des Antilles à l'océan Indien (1688-1700)'' / ('The Flying Devil : A History of the Filibusters : From the Antilles to the Indian Ocean (1688-1700)').</ref> Подоцна пиратот Бартоломеј Робертс истакнувал црно [[Пиратство|пиратско]] знаме со два черепа над назнаките "ABH" ("A Barbadian's Head") и "AMH" ("A Martinican's Head") врз кои стои пират со меч, откако гувернерите на овие два острова испратиле бродови да го уапсат Робертс.<ref name="Little-The Golden Age of Piracy">{{Наведена книга|last1=Little|first1=Benerson|title=The Golden Age of Piracy: The Truth Behind Pirate Myths|date=2016|publisher=Skyhorse Publishing, Inc.|location=New York|isbn=9781510713048|url=https://books.google.com/books?id=M2uIDAAAQBAJ&printsec=frontcover|accessdate=15 September 2017|language=en}}</ref> [[Податотека:Battle_martinique_1779_img_9388.jpg|мини|Битката кај Мартиник помеѓу британската и француската флота во 1779 година|277x277пкс]] Мартиник бил неколкупати окупиран од страна на Британците, вклучително еднаш за време на седумгодишната војна и двапати за време на [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]]. Со исклучок на периодот од 1802-1809 година, по потпишувањето на Амјенскиот договор, [[Обединето Кралство|Велика Британија]] го контролирала островот поголемиот дел од времето од 1794-1815, кога бил вратен на Франција по завршувањето на Наполеоновите војни.<ref name="LP">{{citation|author=Ver Berkmoes, Ryan|title=Caribbean Islands|publisher=Lonely Planet|year=2008|edition=5|format=print|display-authors=etal}}</ref> Оттогаш Мартиник е во сопственост на Франција. Откако цените на шеќерот се намалиле во раните 1800-ти, поседниците на плантажи го загубиле политичкото влијание. Во 1848 година, [[Виктор Шелшер]] ја убедил француската влада да стави крај на ропството во Француските Западни Инди.<ref name="LP" /> На 8 мај 1902 година, вулканот [[Пеле (вулкан)|Пеле]] избувнал и целосно го уништил Сен Пјер, убивајќи 30.000 луѓе. Поради ерупцијата, бегалците од Мартиник пристигнале во чамци до јужните села на [[Доминика]]. На Мартиник, единствениот преживеан во градот Сен Пјер, Огист Кипарис, бил спасен од дебелите ѕидови на неговата затворска ќелија.<ref name="EW">{{citation|author=Baker, Christopher|title=Caribbean|publisher=Eyewitness Travel|year=2009|edition=1|format=print|display-authors=etal}}</ref> Набргу потоа престолнината била префрлена во [[Фор де Франс|Фор де Фран]]<nowiki/>с каде е до денес.<ref name="LP" /> За време на Втората светска војна, владата на Виши го контролирала Мартиник и Гвадалуп. Германските U-бродови го користеле островот за снабдување со гориво за време на [[Битка кај Карибите|Битката кај Карибите]]. Во 1942 година, 182 бродови биле потопени во Карибите, 45 во 1943 и 5 во 1944 година. Слободните француски сили го презеле островот на Денот на Бастилја, 14 јули 1943 година, кога адмиралот Роберт побегнал.<ref name="Hubbard">{{Наведена книга|last1=Hubbard|first1=Vincent|title=A History of St. Kitts|date=2002|publisher=Macmillan Caribbean|isbn=9780333747605|pages=136–139}}</ref> Во 1946, Француското Народно Собрание едногласно донело одлука да се трансформира колонијата во Прекуморски департман на Франција. Во 1974, станал само департман.<ref name="LP" /> Во 2009, Францускиот Генерален Карипски Штрајк покажал длабоки етнички и класни тензии на Мартиник.<ref>{{citation|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gk4fdgdkSoLI7uwcWr8DPvufQdAg?hl=en|title=Race, class fuel social conflict on French Caribbean islands|work=[[Agence France-Presse]] (AFP)|accessdate=17 February 2009}}<!-- *assume* this to be accessdate, not "date", do not know as:-->{{dead link|date=May 2015}}</ref> [[Податотека:Martinique_legende_arrs.PNG|мини|Мапа на Мартиник заедно со неговите окрузи|313x313пкс]] == Политика == Заедно со [[Гваделуп]], [[Реинион]], [[Мајот]] и [[Француска Гвајана]], Мартиник е една од прекуморските региони на Франција. Тој воедно е и најоддалечениот регион на Европската унија. Жителите на Мартиник се француски државјани со сите политички и законски права. Мартиник испраќа четири пратеници во француското Национално Собрание и двајца сенатори во францускиот Сенат. На 24 јануари 2010 година, за време на референдумот, 68,4% од жителите на Мартиник гласале за премин во "единствена (една) заедница" во рамките на член 73 од францускиот Устав. === Субдивизии === Мартиник е поделен на окрузи, 34 ''општини'', and 45 кантони . Четирите окрузи на островот се следниве: * [[Фор де Франс|Форт-де-Франс]] е единствената префектура на Мартиник. Таа ја зазема централна зона на островот. Вклучува четири општини и шеснаесет кантони. Во 2013 година населението изнесувало 161.021. Освен престолнината, ги вклучува и општините Сен-Жозеф и Шелшер. * Трините е една од трите потпрефектури на островот и го зазема североисточниот регион. Има десет општини и единаесет кантони. Во 2013 година населението било 81.475. Трините ги содржи заедниците на Трините, Ајупа-Бујон, Бас Поант, Гро Морн, Лорен, Макуба, Маригот Робер и Сен Мари. * Марен, втората потпрефектура на Мартиник, го сочинува јужниот дел на островот и е составен од дванаесет комуни и тринаесет кантони. Во 2013 година населението било 119.653. Префектурата ги вклучува заедниците на Марен, Лез Анс д'Арлет, Дијаман, Дико, Франсоа, Ривер-Пилот, Ривер-Сале, Сент Ана, Света Луција, Сент Еспри, Ле Троа Исле и Воклен . * Сен Пјер е третата потпрефектура на островот. Се состои од осум комуни и пет кантони, кои лежат во северозападниот дел на Мартиник. Во 2013 година населението било 23,402. Освен Сен Пјер, неговите заедници се Карбе, Каз-Пилот-Белфонтен, Морн-Руж и Прешер. == Географија == [[Податотека:Martinique-Map.png|мини|Мапа на Мартиник|алт=|лево|290x290пкс]] [[Податотека:Tropical_forest.JPG|мини|Тропска шума на островот|269x269пкс]] Како дел од архипелагот на [[Антили]]те, Мартиник се наоѓа во [[Карипско Море]] околу 450 км североисточно од брегот на [[Јужна Америка]] и околу 700 км југоисточно од [[Доминиканска Република|Доминиканската Република]], северно од Санта Лусија, северозападно од [[Барбадос]], југоисточно од Куба и Хиспаниола и јужно од [[Доминика]]. Вкупната површина на Мартиник е 1.100 квадратни километри. Мартиник е трет по големина остров во [[Мали Антили]] по Тринидад и [[Гваделуп]]. Се протега 70&nbsp;км во должина и 30 км ширина. Највисока точка е вулканот Пеле на 1.397 метри надморска височина.[[Податотека:Martinique-11-Les_Salines_Beach.jpg|мини|Салин, песочна плажа на јужниот дел на островот|268x268пкс]]Островот по потекло е вулкански и лежи по раседот на подвлекување, каде Јужноамериканската Плоча лизга под Карипската Плоча.<ref>{{Наведена книга|title=Atlas of the World|publisher=National Geographic|pages=6|edition=10}}</ref> Мартиник има осум различни центри на вулканска активност. Најстарите карпи се андезитични лава датирани пред околу 24 милиони години, измешани со толеитична магма која содржи железо и магнезиум. Пеле, најдраматичната одлика на островот, се формирал пред 400.000 години.<ref name="EV">{{citation|title=Explore Volcanoes: Mount Pelée, Martinique|publisher=Maple Creative|date=c. 2010|format=web|url=http://www.explorevolcanoes.com/Martinique-caribbean-volcano.html}}</ref> Пеле еруптирал во 1792, 1851 и двапати во 1902.<ref name="Scarth">{{citation|author=Scarth, Alwyn|title=La Catastrophe|publisher=Oxford|year=2002|format=print}}</ref> Ерупцијата од 8 мај 1902 година, го уништила Сен Пјер и убила 28.000 луѓе за 2 минути додека онаа од 30 август 1902 година предизвикало речиси 1.100 смртни случаи.<ref name="Nature">{{citation|title=Notes, Nature|publisher=|volume=66|issue=1714|year=1902|format=print}}</ref> Атлантскиот, или "приветрениот" брег на Мартиник е тежок за пловидба на бродови. Комбинацијата на крајбрежните карпи, плитки корални гребени и проливите и силните ветришта ја прават областа значително опасна зона за морски сообраќај. Полуостровот Каравела јасно го одделува северниот дел на Атлантскиот и Јужноатлантскиот брег. Карибите, или "заветрениот" брег на Мартиник е многу поповолен за морски сообраќај. . Северот на островот е планински. Се одликува со четири збира вулкани и планини: Питон Конил на крајниот север, кој се издига во Доминиканскиот канал, Пеле, активен вулкан, Јаков и Питон ди Карбе, ансамбл од пет изумрени [[вулкан]]и покриени со дождовни шуми во заливот [[Фор де Франс]] со 1.196 м. Вулканската пепел на Пеле создала сиви и црни песочни плажи на север. Јужниот дел е полесно прооден, иако сепак има некои импресивни географски одлики. Поради тоа што е полесно да се патува и поради многуте плажи и капацитети за храна во овој регион, најголем дел од туристичкиот сообраќај се одвива во јужниот дел на островот. === Флора и фауна === Северниот крај на островот зафаќа поголем дел од врнежите и е силно пошумен, со видови како што се бамбус, махагон, розово дрво и скакулци. Југот е посув и доминира савана, вклучувајќи кактуси, копаиба балсам и багремот. Анол гуштери и змиите Мартинички ботропс се специфични видови на островот. [[Мунгоси]]те (''Herpestes auropunctatus''), воведени во 1800-тите за контрола на змиите, станале и закана за околината<ref>{{citation|title=Global Invasive Species Database:Martinique|url=http://www.issg.org/database/species/search.asp?st=sss&sn=&rn=Martinique&ri=18239&hci=-1&ei=-1&fr=1&sts=&lang=EN|accessdate=2018-12-19|archive-date=2015-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016010743/http://www.issg.org/database/species/search.asp?st=sss&sn=&rn=Martinique&ri=18239&hci=-1&ei=-1&fr=1&sts=&lang=EN|url-status=dead}}</ref> бидејќи ловат и јајца од птици од што исчезнале многу локални видови на птици, како Мартиничкиот трепетник (''Cinclocerthia gutturalis''), белоградиот трепетник и сл. [[Податотека:Martinique banner.jpg|центар|мини|890x890пкс|Морн Ларше, општина Дијамант на Мартиник commune]] == Демографија == === Население === Населението на островот изнесува 385,551 според пописот од 2013. Се проценува дека 260,000 Мартиниканци и живеат на копното во [[Франција]], најчесто во Парискиот регион. {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em" |Населението низ историјата !1700 проценка !1738 проценка !1848 проценка !1869 проценка !1873 проценка !1878 проценка !1883 проценка !1888 проценка !1893 проценка !1900 проценка |- | align="center" |24,000 | align="center" |74,000 | align="center" |120,400 | align="center" |152,925 | align="center" |157,805 | align="center" |162,861 | align="center" |167,119 | align="center" |175,863 | align="center" |189,599 | align="center" |203,781 |- !1954 попис !1961 попис !1967 попис !1974 попис !1982 попис !1990 попис !1999 попис !2006 попис !2011 попис !2013 попис |- | align="center" |239,130 | align="center" |292,062 | align="center" |320,030 | align="center" |324,832 | align="center" |328,566 | align="center" |359,572 | align="center" |381,325 | align="center" |397,732 | align="center" |392,291 | align="center" |385,551 |- | colspan="20" align="center" |<small>Официјални бројки од попис и [[INSEE]] проценки</small> |} === Етнички групи === Населението на Мартиник е главно од африканско потекло генерално помешано со француско, америдско (Кариби), индо-мартиникиско (потомците на имигрантите од 19 век од Индија), либанско или кинеско население. Мартиник има мала сириско-либанска заедница, мала, но растечка кинеска заедница, и заедницата ''Беке'', потомци на првите француски и шпански доселеници, кои сè уште доминираат во делови од земјоделскиот и трговскиот сектор во економијата. Белците вкупно претставуваат 5% од населението на Мартиник. Популацијата Беке (која изнесува околу 1% од населението на Мартиник,<ref name="Békés Une affaire d'héritage">{{citation|author=Béatrice Gurrey et Benoît Hopquin|title=Békés : Une affaire d'héritage|work=Le Monde|date=28 February 2009|url=http://www.lemonde.fr/societe/article/2009/02/28/bekes-une-affaire-d-heritage_1161662_3224.html|language=fr}}</ref> од кои повеќето имаат аристократско потекло по раѓање или по купување на титулата) обично живеат во куќи на атлантското крајбрежје на островот (најчесто во областа Франсоа - Кап Ест). === Јазици === Службениот јазик е [[Француски јазик|францускиот]], кој го зборува речиси цело население. Покрај тоа, повеќето жители умеат да зборуваат и мартиникански креолски, форма на антилско-креолски тесно поврзана со говорот на соседните англиски острови на Света Луција и [[Доминика]]. Мартиниканскиот креолски се заснова на францускиот, на карипските и африканските јазици со елементи на англиски, шпански и португалски. ===Религија=== *[[Христијани]] - 395,650 *[[Муслимани]] - 820 *Без Религија - 9,430 *[[Хиндуисти]] - 820 *Народна Религија - 820 *Други - 2,460 {{bar box |float=right |title=Верници во Мартиник |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|Христијани|blue|96.50}} {{Столбен постоток|Муслимани|green|0.20}} {{Столбен постоток|Без Религија|yellow|2.30}} {{Столбен постоток|Хиндуисти|pink|0.20}} {{Столбен постоток|Народна Религија|red|0.20}} {{Столбен постоток|Други|black|0.60}} }} == Култура == [[Податотека:Martinique_Costumes.JPG|мини|300x300пкс|Танчери на Мартиник]] Како округ на Франција, културата на Мартиник ги спојува француските и карипските влијанија. Градот Сен Пјер (уништен од вулканска ерупција на планината [[Пеле (вулкан)|Пеле]]), често се нарекувал "Париз на Малите Антили". Денес, Мартиник има повисок животен стандард отколку повеќето други карипски земји. Француски производи се лесно достапни, од моделите Шанел до порцелан од Лимож. Учењето во метрополите (континентална Франција, особено во Париз) е честа појава кај младите луѓе. === Кујна === Мартиник има хибридна кујна, мешајќи елементи од африкански, француски, индијански и индиски индиски потконтинентални традиции. Едно од најпознатите јадења е ''Коломбо,'' пилешко со кари, месо или риба со зеленчук, зачинет со карактеристична [[масала]] од тамилско потекло, со тамаринд и честопати вино, кокосово млеко, [[маниока]] и рум. Традицијата десерти и колачи од Мартиник вклучува ананас, рум и широк спектар на локални состојки. === Музика === Мартиник има голема популарна музичка индустрија, која се здобила со меѓународна слава по успехот на [[зук]] музиката во доцниот 20 век. Популарноста на зук музиката била особено интензивна во Франција, каде жанрот станал важен симбол на идентитетот за Мартиник и Гваделуп.<ref name="Rough">Ledesma and Scaramuzzo, pp. 289–303</ref> Потеклото на стилот зук се наоѓа во народната музика на Мартиник и [[Гваделуп|Гвадeлуп]].. Исто така има забележително влијание на карипската калипсо традиција и хаитската компа. [[Податотека:Mont Pelé, Martinique.jpg|мини|298x298пкс|Планината Пеле]] == Стопанство == Во 2003 година, Мартиник имал вкупен БДП од 5,496 милијарди евра. Во 2000 година БДП по глава на жител бил14.283 евра. Во таа година услугите сочинувале 82,2% од БДП, додека индустријата претставувала 8,6% а земјоделството 3,5%. Во 2002 година, островот извезувал стоки од вредност од 26 милиони евра, првенствено овошје, пијалаци и рафинирани нафтени производи. Увезол стоки во вредност од 486 милиони евра, вклучувајќи возила, мебел, сурова нафта (користени во рафинеријата на островот).<ref name=":0">{{citation|title=Informations Economie Martinique|url=http://www.in-west-indies.com/martinique/discover/economy.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070528055125/http://www.in-west-indies.com/martinique/discover/economy.htm|url-status=dead|archive-date=28 May 2007|accessdate=15 September 2013}}</ref> Историски, економијата на Мартиник се потпирала на земјоделството, но до почетокот на 21 век овој сектор значително се намалил. Производството на шеќер е намалено, при што најголемиот дел од [[Шеќерна трска|шеќерната трска]] сега се користи за производство на рум. Извозот на банани се зголемува, најчесто во континентална Франција. Најголемиот дел од барањата за месо, зеленчук и жито мора да бидат увезени. Ова придонесува за хроничен трговски дефицит кој бара големи годишни трансфери на помош од копното Франција. Сите стоки што влегуваат во Мартиник се наплаќаат со променлива "морнарска такса" која може да достигне 30% од вредноста на товарот и обезбедува 40% од вкупниот приход на островот. Дополнително, владата плаќа "годишен надоместок" од 1-2,5% и данок на додадена вредност од 2,2-8,5%.<ref name=":0" /> [[Податотека:Martinique beach.JPG|мини|295x295пкс|Плажа на Мартиник]] === Туризам === Туризмот станал поважен од земјоделскиот извоз како извор на приход. Во 2000 година, островот примил 500.000 туристи, а туристичката индустрија вработила 7% од вкупната работна сила. Околу 16% од вкупните бизниси на островот (околу 6.000 компании) обезбедуваат туристички услуги.<ref name=":0" /> === Сообраќај === Главниот и единствен аеродром на Мартиник со комерцијални летови е Меѓународниот Аеродром Еме Сезер. Служи за летови до и од Европа, Карибите, Венецуела, САД и Канада. [[Фор де Франс]] е најголемото пристаниште. Островот има редовна фери линија до Гваделуп, Доминика, Света Луција. == Поврзано == * [[Мали Антили]] * [[Прекуморски региони на Франција]] ==Наводи== {{наводи|2}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20131220104003/http://www.france.fr/en/regions-and-cities/martinique-island-flowers Мартиник : островот на цвеќето] – Официјално мрежно место (на англиски) * [https://web.archive.org/web/20090221180907/http://www.martinique.pref.gouv.fr/pages/somangl.html Префектура Регион Мартиник] – Официјално мрежно место * [https://web.archive.org/web/20001109024600/http://www.cr-martinique.fr/ Регионален Совет на мартиник] – Официјално мрежно место * {{dmoz|Regional/Caribbean/Martinique}} * {{Wikiatlas|Martinique}} ; Патување * [http://travelguidemartinique.com/en/discover-martinique-2/ Martinique Instamagique] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180425115040/http://travelguidemartinique.com/en/discover-martinique-2/ |date=2018-04-25 }} – Туристички водич за Мартиник * [http://www.onegirl-oneworld.com/guide-to-martinique/ One Girl One World Guide to Martinique] – Патувачки блог за Мартиник * [http://www.martinique.org Туризам Мартиник] – Официјално мрежно место * [https://web.archive.org/web/20150216202338/http://www.zananas-martinique.com/en-index.php Zananas Martinique] – Информации {{Прекуморска Франција}} {{Regions of France|current}} {{Departments of France}} {{Држави и територии во Средна Америка}} {{Надворешни територии на европските земји}} {{Coord|14|40|N|61|00|W|type:adm1st_region:MQ|display=title}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Мартиник| ]] [[Категорија:Мали Антили]] [[Категорија:Прекуморска Франција]] [[Категорија:Окрузи во Франција]] [[Категорија:Карипско Море]] [[Категорија:Прекуморски департмани на Франција]] qrsctf2hv9p68l6z3op1pgj7l2votda 5300343 5300342 2024-12-04T11:10:56Z Jtasevski123 69538 Поправка на навод 5300343 wikitext text/x-wiki {{Infobox French region |Name = Мартиник |Native_name = |map = LocationMartinique.png |flag = Flag of Martinique.svg |flag_link = Знамето на Мартиник |shield = BlasonMartinique.svg |capital = [[Фор де Франс]] |largest_city = главен град |area = 1128 |area_source = |population = 349,925 |pop_ref = <ref name="pop">{{Cite web|url=https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/7752095/estim-pop-nreg-sexe-gca-1975-2024.xls|title=Estimation de population par région, sexe et grande classe d'âge – Années 1975 à 2024|language=fr|archive-url=https://web.archive.org/web/20240119070953/https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/7752095/estim-pop-nreg-sexe-gca-1975-2024.xls|archive-date=19 January 2024|access-date=2024-01-17|url-status=live}}</ref> |pop_date = јануари 2024 |pop_rank = 24-ти во Франција |GDP_rank = 23-ти |GDP_year = 2012 |GDP_ref = <ref>http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pib-va-reg-base-2005 |title=Produits intérieurs bruts régionaux et valeurs ajoutées régionales de 1990 à 2012|author=[[INSEE]]</ref> |GDP = 8.35 |GDP_US$ = 10.7 |GDP_per_capita = 21,527 |GDP_per_capita_US$ = 27,688 |Website = [http://www.martinique.pref.gouv.fr/ Prefecture], [http://www.collectivitedemartinique.mq/ Territorial collectivity] |demonym = Мартиниканци, <br />Мартиниканец ([[родот кај именката|м.р]]) / Мартиникан ка ([[родот кај именката|ж.р]]) |leader_title = [[List of Presidents of the Regional Council of Martinique|Претседател на Извршен Совет]] |leader = [[Алфред Мари-Жан]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-executif/|title=Mot du Président de l’Exécutif|publisher=|accessdate=2018-12-19|archive-date=2020-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200821192649/https://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-executif/|url-status=dead}}</ref> |leader_title1 = Претседател на Собрание |leader1 = [[Клод Лиз]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-de-lassemblee/|title=Mot du Président de l’Assemblée|publisher=|accessdate=2018-12-19|archive-date=2018-12-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20181207203715/http://www.collectivitedemartinique.mq/mot-du-president-de-lassemblee/|url-status=dead}}</ref> |overseas = overseas |timezone1 = ECT |utc_offset1 = -04 |departments = 1 |NUTS = FRA |iso region = MQ }} '''Мартиник''' ([[француски јазик|француски]]: ''Martinique,'' {{IPA-fr|maʁtinik}}) е француска прекуморска островска територија во источниот дел на [[Карипско Море]], околу 450 км североисточно од брегот на [[Јужна Америка]]. Со копнена површина од 1128 km2|0 и вкупен број на население од 349,925 жители според пописот од јануари 2024.<ref name="pop"/> Припаѓа на групата [[Приветрени Острови]] и се протега северно од [[Санта Луција]], југоисточно од [[Големи Антили]], северозападно од [[Барбадос]], и јужно од [[Доминика]]. Како и другите прекуморски окрузи, Мартиник е еден од 18 прекуморски региони на Франција и интегрален дел на Француската Република. Како дел од Франција, Мартиник е дел [[Европска Унија|Европската Унија]] и негова валута е [[евро]]то. [[службен јазик]] е [[Француски јазик|францускиот]] но населението исто така зборува и на [[антилско-креолски јазик]] (''мартиничко-креолски јазик'').<ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=YgtSqB9oqDIC&pg=PA389|title=Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education |author1=Baker, Colin |author2=Jones, Sylvia Prys |page=390 |year=1998 |publisher=Multilingual Matters |isbn=1853593621 }}</ref> == Потекло на поимот == [[Кристофер Колумбо]] стигнал на островот на 15 јуни 1502, после 21 ден патување по океанот. Останал 3 дена.<ref>{{Наведена книга|last1=Morison|first1=Samuel|title=Admiral of the Ocean Sea|date=1942|publisher=Little, Brown and Company|location=Boston|isbn=9780316584784|pages=588–589}}</ref> Островот тогаш се нарекувал "Жуанакера-Матинино". Според историчарот Сидни Дани, островот бил нарекуван "Јуанакера" на [[Кариби]]те, со значење "островот на игуаните".{{citation needed|date=December 2015}} Кога пристигнал Колумбо во 1502, островот го нарекол Мартиника, бидејќи го здогледале на денот кога се празнува Св. Мартиник и под влијание на соседниот остров [[Доминика]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://vousvoyezletopo.blog.lemonde.fr/2011/03/27/la-martinique-lile-aux-femmes/ |title=архивски примерок |accessdate=2018-12-19 |archive-date=2018-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180303103446/http://vousvoyezletopo.blog.lemonde.fr/2011/03/27/la-martinique-lile-aux-femmes/ |url-status=dead }}</ref> ==Историја== [[File:Saint-Pierre, Martinique (seen from the harbor - 2005-06-15).jpg|thumb|right|[[Сен-Пјер (Мартиник)|Сен-Пјер]]. Пред целосното уништување на Сен-Пјер во 1902 одвулканска ерупција, тој бил најзначајниот културно-економски центар на Мартиник, познат како „Париз на Карибите".|274x274пкс]] ===Пред доаѓањето на Европејците=== На островот отпрвин живееле [[Аравак]]ите, а потоа [[Островски Кариби|Карибите]]. Карибите од копното мигрирале на островот околу 1201 година, според карбонското датирање на артефактите. Тие потоа биле раселени, уништени и асимилирани од народот [[Таинци]], кој се населил на островот во 1490.<ref name="Sweeney">{{citation |url=http://www.diaspora.uiuc.edu/news0307/news0307-d.pdf |last=Sweeney |first=James L. |title=Caribs, Maroons, Jacobins, Brigands, and Sugar Barons: The Last Stand of the Black Caribs on St. Vincent |work=African Diaspora Archaeology Network |date=March 2004 |accessdate=26 April 2004 }}{{dead link|date=July 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ===1493–1688=== На Мартиник стигнал [[Кристофер Колумбо|Колумбо]] во 1493, но Шпанија имала мал интерес за оваа територија. На 15 септември 1635, [[Пјер Белен Дезнамбук]], француски гувернер на островот Сеент Китс, пристигнал на пристаништето Сен-Пјер на Мартиник со 150 француски доселеници. Деснамбук го побарал Мартиник за францускиот крал [[Луј XIII]] и за Француската "[[Компанија за Островите на Америка]]" ([[Француски јазик|француски:]] Compagnie des Îles de l'Amérique), и ја основал првата европска населба во Фор Сен-Пјер (денешен Сен Пјер). Тој умрел во 1636, оставајќи го Мартиник и компанијата на неговиот внук [[Жак Диел ди Парке]], кој во 1637, станал гувернер на островот. Во 1636, домородното население се дигнало против доселениците за да гипротера од островот. Французите успешно се одбранилеод нападот и ги натерале да се повлечат во источниот дел на островот, на полуостровот Каравел. Кога домородците повторно нападнале во 1658, гувернерот шарл Уе ди Пети Пре им објавилвојна. Многумина биле убиени а тие што преживеале биле заробени и протерани од островот. Некои побегнале на Доминика или на островот Сент Винсент, каде Французите се согласиле да не ги напаѓаат ниту гонат. [[File:Martinique 1667.jpg|thumb|[[Битка кај Мартиник (1667)|Нападот врз француските бродови]] на Мартиник во 1667|277x277пкс]] Бидејќи имало неколкумина католички свештеници на Француските Антили, многу од првите доселеници биле [[хугеноти]] со поголема верска слобода од онаа на копното во Франција. Иако указите од кралот [[Луј XIV]] постојано доаѓале на островите за да се задуши еретичкото [[протестантство]], властите на островот ги игнорирале сè до Указот за Ревокација на [[Луј XIV]] во 1685. Од септември 1686 до почетокот на 1688, Француската Круна го користеле Мартиник за да ги протераат тука хугенотите кои одбивале да го крифатат католицизмот. Над 1,000 хугеноти биле транспортирани на Мартиникво тој период,најчесто на бродови со мизерни услови кои придонесувале многумина да умрат уште при патувањето. Оние што ќе преживееле биле ангажирани да работат на плантажи. Бидејќи многумина од поседниците на плантажи на Мартиник и самите биле хугеното кои страдале од одредбите на Указот за Ревокација, почнале да прават заговори да заминат од Мартиник заедно со другите пристигнати протестанти. Многумина биле потикнати од католиците на тој чекор кои одвај чекале да си заминат кривоверците за да им ги земат плантажите за себе. До 1888 речиси целопротестантско население од Мартиник побегнало во Британските американски колонии. Оваа кралска политика го намалила населението на Мартиник и ја уназадила колонизацијата на островот за неколку децении а воедно придонела островите да бидат поподложни на британската окупација во следните неколку векови.<ref>{{citation |url=https://archive.org/stream/historyofhugueno00bair |title=History of the Huguenot Migration to America |date=1885 |pages=205–107|publisher=New York, Dodd, Mead & Company }}</ref> [[Податотека:Jolly_Roger_flag_of_pirate_Bartholomew_Roberts.jpg|алт=|лево|мини|Jolly Roger flag of pirate Bartholomew Roberts]] === По 1688 === Под гувернерот на Антилите, [[Шарл де Курбон]], Мартиник служел како пристаниште за француските пирати, меѓу кои и капетанот Крепо, Етјен де Монтабан и Матурин Демарежан.<ref name="Gasser">{{Наведено списание|last1=Gasser|first1=Jacques|title=De la mer des Antilles à l'océan Indien (From the Caribbean Sea to the Indian Ocean)|journal=Bulletin du Cercle généalogique de Bourbon (Bulletin of the Bourbon Genealogical Circle)|date=1992–1993|volume=38-41|url=http://membre.oricom.ca/yarl/livre/3F/0402gasser.html|accessdate=31 August 2017}} French language original, as reprinted in ''Le Diable Volant : Une histoire de la flibuste : de la mer des Antilles à l'océan Indien (1688-1700)'' / ('The Flying Devil : A History of the Filibusters : From the Antilles to the Indian Ocean (1688-1700)').</ref> Подоцна пиратот Бартоломеј Робертс истакнувал црно [[Пиратство|пиратско]] знаме со два черепа над назнаките "ABH" ("A Barbadian's Head") и "AMH" ("A Martinican's Head") врз кои стои пират со меч, откако гувернерите на овие два острова испратиле бродови да го уапсат Робертс.<ref name="Little-The Golden Age of Piracy">{{Наведена книга|last1=Little|first1=Benerson|title=The Golden Age of Piracy: The Truth Behind Pirate Myths|date=2016|publisher=Skyhorse Publishing, Inc.|location=New York|isbn=9781510713048|url=https://books.google.com/books?id=M2uIDAAAQBAJ&printsec=frontcover|accessdate=15 September 2017|language=en}}</ref> [[Податотека:Battle_martinique_1779_img_9388.jpg|мини|Битката кај Мартиник помеѓу британската и француската флота во 1779 година|277x277пкс]] Мартиник бил неколкупати окупиран од страна на Британците, вклучително еднаш за време на седумгодишната војна и двапати за време на [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]]. Со исклучок на периодот од 1802-1809 година, по потпишувањето на Амјенскиот договор, [[Обединето Кралство|Велика Британија]] го контролирала островот поголемиот дел од времето од 1794-1815, кога бил вратен на Франција по завршувањето на Наполеоновите војни.<ref name="LP">{{citation|author=Ver Berkmoes, Ryan|title=Caribbean Islands|publisher=Lonely Planet|year=2008|edition=5|format=print|display-authors=etal}}</ref> Оттогаш Мартиник е во сопственост на Франција. Откако цените на шеќерот се намалиле во раните 1800-ти, поседниците на плантажи го загубиле политичкото влијание. Во 1848 година, [[Виктор Шелшер]] ја убедил француската влада да стави крај на ропството во Француските Западни Инди.<ref name="LP" /> На 8 мај 1902 година, вулканот [[Пеле (вулкан)|Пеле]] избувнал и целосно го уништил Сен Пјер, убивајќи 30.000 луѓе. Поради ерупцијата, бегалците од Мартиник пристигнале во чамци до јужните села на [[Доминика]]. На Мартиник, единствениот преживеан во градот Сен Пјер, Огист Кипарис, бил спасен од дебелите ѕидови на неговата затворска ќелија.<ref name="EW">{{citation|author=Baker, Christopher|title=Caribbean|publisher=Eyewitness Travel|year=2009|edition=1|format=print|display-authors=etal}}</ref> Набргу потоа престолнината била префрлена во [[Фор де Франс|Фор де Фран]]<nowiki/>с каде е до денес.<ref name="LP" /> За време на Втората светска војна, владата на Виши го контролирала Мартиник и Гвадалуп. Германските U-бродови го користеле островот за снабдување со гориво за време на [[Битка кај Карибите|Битката кај Карибите]]. Во 1942 година, 182 бродови биле потопени во Карибите, 45 во 1943 и 5 во 1944 година. Слободните француски сили го презеле островот на Денот на Бастилја, 14 јули 1943 година, кога адмиралот Роберт побегнал.<ref name="Hubbard">{{Наведена книга|last1=Hubbard|first1=Vincent|title=A History of St. Kitts|date=2002|publisher=Macmillan Caribbean|isbn=9780333747605|pages=136–139}}</ref> Во 1946, Француското Народно Собрание едногласно донело одлука да се трансформира колонијата во Прекуморски департман на Франција. Во 1974, станал само департман.<ref name="LP" /> Во 2009, Францускиот Генерален Карипски Штрајк покажал длабоки етнички и класни тензии на Мартиник.<ref>{{citation|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gk4fdgdkSoLI7uwcWr8DPvufQdAg?hl=en|title=Race, class fuel social conflict on French Caribbean islands|work=[[Agence France-Presse]] (AFP)|accessdate=17 February 2009}}<!-- *assume* this to be accessdate, not "date", do not know as:-->{{dead link|date=May 2015}}</ref> [[Податотека:Martinique_legende_arrs.PNG|мини|Мапа на Мартиник заедно со неговите окрузи|313x313пкс]] == Политика == Заедно со [[Гваделуп]], [[Реинион]], [[Мајот]] и [[Француска Гвајана]], Мартиник е една од прекуморските региони на Франција. Тој воедно е и најоддалечениот регион на Европската унија. Жителите на Мартиник се француски државјани со сите политички и законски права. Мартиник испраќа четири пратеници во француското Национално Собрание и двајца сенатори во францускиот Сенат. На 24 јануари 2010 година, за време на референдумот, 68,4% од жителите на Мартиник гласале за премин во "единствена (една) заедница" во рамките на член 73 од францускиот Устав. === Субдивизии === Мартиник е поделен на окрузи, 34 ''општини'', and 45 кантони . Четирите окрузи на островот се следниве: * [[Фор де Франс|Форт-де-Франс]] е единствената префектура на Мартиник. Таа ја зазема централна зона на островот. Вклучува четири општини и шеснаесет кантони. Во 2013 година населението изнесувало 161.021. Освен престолнината, ги вклучува и општините Сен-Жозеф и Шелшер. * Трините е една од трите потпрефектури на островот и го зазема североисточниот регион. Има десет општини и единаесет кантони. Во 2013 година населението било 81.475. Трините ги содржи заедниците на Трините, Ајупа-Бујон, Бас Поант, Гро Морн, Лорен, Макуба, Маригот Робер и Сен Мари. * Марен, втората потпрефектура на Мартиник, го сочинува јужниот дел на островот и е составен од дванаесет комуни и тринаесет кантони. Во 2013 година населението било 119.653. Префектурата ги вклучува заедниците на Марен, Лез Анс д'Арлет, Дијаман, Дико, Франсоа, Ривер-Пилот, Ривер-Сале, Сент Ана, Света Луција, Сент Еспри, Ле Троа Исле и Воклен . * Сен Пјер е третата потпрефектура на островот. Се состои од осум комуни и пет кантони, кои лежат во северозападниот дел на Мартиник. Во 2013 година населението било 23,402. Освен Сен Пјер, неговите заедници се Карбе, Каз-Пилот-Белфонтен, Морн-Руж и Прешер. == Географија == [[Податотека:Martinique-Map.png|мини|Мапа на Мартиник|алт=|лево|290x290пкс]] [[Податотека:Tropical_forest.JPG|мини|Тропска шума на островот|269x269пкс]] Како дел од архипелагот на [[Антили]]те, Мартиник се наоѓа во [[Карипско Море]] околу 450 км североисточно од брегот на [[Јужна Америка]] и околу 700 км југоисточно од [[Доминиканска Република|Доминиканската Република]], северно од Санта Лусија, северозападно од [[Барбадос]], југоисточно од Куба и Хиспаниола и јужно од [[Доминика]]. Вкупната површина на Мартиник е 1.100 квадратни километри. Мартиник е трет по големина остров во [[Мали Антили]] по Тринидад и [[Гваделуп]]. Се протега 70&nbsp;км во должина и 30 км ширина. Највисока точка е вулканот Пеле на 1.397 метри надморска височина.[[Податотека:Martinique-11-Les_Salines_Beach.jpg|мини|Салин, песочна плажа на јужниот дел на островот|268x268пкс]]Островот по потекло е вулкански и лежи по раседот на подвлекување, каде Јужноамериканската Плоча лизга под Карипската Плоча.<ref>{{Наведена книга|title=Atlas of the World|publisher=National Geographic|pages=6|edition=10}}</ref> Мартиник има осум различни центри на вулканска активност. Најстарите карпи се андезитични лава датирани пред околу 24 милиони години, измешани со толеитична магма која содржи железо и магнезиум. Пеле, најдраматичната одлика на островот, се формирал пред 400.000 години.<ref name="EV">{{citation|title=Explore Volcanoes: Mount Pelée, Martinique|publisher=Maple Creative|date=c. 2010|format=web|url=http://www.explorevolcanoes.com/Martinique-caribbean-volcano.html}}</ref> Пеле еруптирал во 1792, 1851 и двапати во 1902.<ref name="Scarth">{{citation|author=Scarth, Alwyn|title=La Catastrophe|publisher=Oxford|year=2002|format=print}}</ref> Ерупцијата од 8 мај 1902 година, го уништила Сен Пјер и убила 28.000 луѓе за 2 минути додека онаа од 30 август 1902 година предизвикало речиси 1.100 смртни случаи.<ref name="Nature">{{citation|title=Notes, Nature|publisher=|volume=66|issue=1714|year=1902|format=print}}</ref> Атлантскиот, или "приветрениот" брег на Мартиник е тежок за пловидба на бродови. Комбинацијата на крајбрежните карпи, плитки корални гребени и проливите и силните ветришта ја прават областа значително опасна зона за морски сообраќај. Полуостровот Каравела јасно го одделува северниот дел на Атлантскиот и Јужноатлантскиот брег. Карибите, или "заветрениот" брег на Мартиник е многу поповолен за морски сообраќај. . Северот на островот е планински. Се одликува со четири збира вулкани и планини: Питон Конил на крајниот север, кој се издига во Доминиканскиот канал, Пеле, активен вулкан, Јаков и Питон ди Карбе, ансамбл од пет изумрени [[вулкан]]и покриени со дождовни шуми во заливот [[Фор де Франс]] со 1.196 м. Вулканската пепел на Пеле создала сиви и црни песочни плажи на север. Јужниот дел е полесно прооден, иако сепак има некои импресивни географски одлики. Поради тоа што е полесно да се патува и поради многуте плажи и капацитети за храна во овој регион, најголем дел од туристичкиот сообраќај се одвива во јужниот дел на островот. === Флора и фауна === Северниот крај на островот зафаќа поголем дел од врнежите и е силно пошумен, со видови како што се бамбус, махагон, розово дрво и скакулци. Југот е посув и доминира савана, вклучувајќи кактуси, копаиба балсам и багремот. Анол гуштери и змиите Мартинички ботропс се специфични видови на островот. [[Мунгоси]]те (''Herpestes auropunctatus''), воведени во 1800-тите за контрола на змиите, станале и закана за околината<ref>{{citation|title=Global Invasive Species Database:Martinique|url=http://www.issg.org/database/species/search.asp?st=sss&sn=&rn=Martinique&ri=18239&hci=-1&ei=-1&fr=1&sts=&lang=EN|accessdate=2018-12-19|archive-date=2015-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20151016010743/http://www.issg.org/database/species/search.asp?st=sss&sn=&rn=Martinique&ri=18239&hci=-1&ei=-1&fr=1&sts=&lang=EN|url-status=dead}}</ref> бидејќи ловат и јајца од птици од што исчезнале многу локални видови на птици, како Мартиничкиот трепетник (''Cinclocerthia gutturalis''), белоградиот трепетник и сл. [[Податотека:Martinique banner.jpg|центар|мини|890x890пкс|Морн Ларше, општина Дијамант на Мартиник commune]] == Демографија == === Население === Населението на островот изнесува 385,551 според пописот од 2013. Се проценува дека 260,000 Мартиниканци и живеат на копното во [[Франција]], најчесто во Парискиот регион. {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em" |Населението низ историјата !1700 проценка !1738 проценка !1848 проценка !1869 проценка !1873 проценка !1878 проценка !1883 проценка !1888 проценка !1893 проценка !1900 проценка |- | align="center" |24,000 | align="center" |74,000 | align="center" |120,400 | align="center" |152,925 | align="center" |157,805 | align="center" |162,861 | align="center" |167,119 | align="center" |175,863 | align="center" |189,599 | align="center" |203,781 |- !1954 попис !1961 попис !1967 попис !1974 попис !1982 попис !1990 попис !1999 попис !2006 попис !2011 попис !2013 попис |- | align="center" |239,130 | align="center" |292,062 | align="center" |320,030 | align="center" |324,832 | align="center" |328,566 | align="center" |359,572 | align="center" |381,325 | align="center" |397,732 | align="center" |392,291 | align="center" |385,551 |- | colspan="20" align="center" |<small>Официјални бројки од попис и [[INSEE]] проценки</small> |} === Етнички групи === Населението на Мартиник е главно од африканско потекло генерално помешано со француско, америдско (Кариби), индо-мартиникиско (потомците на имигрантите од 19 век од Индија), либанско или кинеско население. Мартиник има мала сириско-либанска заедница, мала, но растечка кинеска заедница, и заедницата ''Беке'', потомци на првите француски и шпански доселеници, кои сè уште доминираат во делови од земјоделскиот и трговскиот сектор во економијата. Белците вкупно претставуваат 5% од населението на Мартиник. Популацијата Беке (која изнесува околу 1% од населението на Мартиник,<ref name="Békés Une affaire d'héritage">{{citation|author=Béatrice Gurrey et Benoît Hopquin|title=Békés : Une affaire d'héritage|work=Le Monde|date=28 February 2009|url=http://www.lemonde.fr/societe/article/2009/02/28/bekes-une-affaire-d-heritage_1161662_3224.html|language=fr}}</ref> од кои повеќето имаат аристократско потекло по раѓање или по купување на титулата) обично живеат во куќи на атлантското крајбрежје на островот (најчесто во областа Франсоа - Кап Ест). === Јазици === Службениот јазик е [[Француски јазик|францускиот]], кој го зборува речиси цело население. Покрај тоа, повеќето жители умеат да зборуваат и мартиникански креолски, форма на антилско-креолски тесно поврзана со говорот на соседните англиски острови на Света Луција и [[Доминика]]. Мартиниканскиот креолски се заснова на францускиот, на карипските и африканските јазици со елементи на англиски, шпански и португалски. ===Религија=== *[[Христијани]] - 395,650 *[[Муслимани]] - 820 *Без Религија - 9,430 *[[Хиндуисти]] - 820 *Народна Религија - 820 *Други - 2,460 {{bar box |float=right |title=Верници во Мартиник |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|Христијани|blue|96.50}} {{Столбен постоток|Муслимани|green|0.20}} {{Столбен постоток|Без Религија|yellow|2.30}} {{Столбен постоток|Хиндуисти|pink|0.20}} {{Столбен постоток|Народна Религија|red|0.20}} {{Столбен постоток|Други|black|0.60}} }} == Култура == [[Податотека:Martinique_Costumes.JPG|мини|300x300пкс|Танчери на Мартиник]] Како округ на Франција, културата на Мартиник ги спојува француските и карипските влијанија. Градот Сен Пјер (уништен од вулканска ерупција на планината [[Пеле (вулкан)|Пеле]]), често се нарекувал "Париз на Малите Антили". Денес, Мартиник има повисок животен стандард отколку повеќето други карипски земји. Француски производи се лесно достапни, од моделите Шанел до порцелан од Лимож. Учењето во метрополите (континентална Франција, особено во Париз) е честа појава кај младите луѓе. === Кујна === Мартиник има хибридна кујна, мешајќи елементи од африкански, француски, индијански и индиски индиски потконтинентални традиции. Едно од најпознатите јадења е ''Коломбо,'' пилешко со кари, месо или риба со зеленчук, зачинет со карактеристична [[масала]] од тамилско потекло, со тамаринд и честопати вино, кокосово млеко, [[маниока]] и рум. Традицијата десерти и колачи од Мартиник вклучува ананас, рум и широк спектар на локални состојки. === Музика === Мартиник има голема популарна музичка индустрија, која се здобила со меѓународна слава по успехот на [[зук]] музиката во доцниот 20 век. Популарноста на зук музиката била особено интензивна во Франција, каде жанрот станал важен симбол на идентитетот за Мартиник и Гваделуп.<ref name="Rough">Ledesma and Scaramuzzo, pp. 289–303</ref> Потеклото на стилот зук се наоѓа во народната музика на Мартиник и [[Гваделуп|Гвадeлуп]].. Исто така има забележително влијание на карипската калипсо традиција и хаитската компа. [[Податотека:Mont Pelé, Martinique.jpg|мини|298x298пкс|Планината Пеле]] == Стопанство == Во 2003 година, Мартиник имал вкупен БДП од 5,496 милијарди евра. Во 2000 година БДП по глава на жител бил14.283 евра. Во таа година услугите сочинувале 82,2% од БДП, додека индустријата претставувала 8,6% а земјоделството 3,5%. Во 2002 година, островот извезувал стоки од вредност од 26 милиони евра, првенствено овошје, пијалаци и рафинирани нафтени производи. Увезол стоки во вредност од 486 милиони евра, вклучувајќи возила, мебел, сурова нафта (користени во рафинеријата на островот).<ref name=":0">{{citation|title=Informations Economie Martinique|url=http://www.in-west-indies.com/martinique/discover/economy.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20070528055125/http://www.in-west-indies.com/martinique/discover/economy.htm|url-status=dead|archive-date=28 May 2007|accessdate=15 September 2013}}</ref> Историски, економијата на Мартиник се потпирала на земјоделството, но до почетокот на 21 век овој сектор значително се намалил. Производството на шеќер е намалено, при што најголемиот дел од [[Шеќерна трска|шеќерната трска]] сега се користи за производство на рум. Извозот на банани се зголемува, најчесто во континентална Франција. Најголемиот дел од барањата за месо, зеленчук и жито мора да бидат увезени. Ова придонесува за хроничен трговски дефицит кој бара големи годишни трансфери на помош од копното Франција. Сите стоки што влегуваат во Мартиник се наплаќаат со променлива "морнарска такса" која може да достигне 30% од вредноста на товарот и обезбедува 40% од вкупниот приход на островот. Дополнително, владата плаќа "годишен надоместок" од 1-2,5% и данок на додадена вредност од 2,2-8,5%.<ref name=":0" /> [[Податотека:Martinique beach.JPG|мини|295x295пкс|Плажа на Мартиник]] === Туризам === Туризмот станал поважен од земјоделскиот извоз како извор на приход. Во 2000 година, островот примил 500.000 туристи, а туристичката индустрија вработила 7% од вкупната работна сила. Околу 16% од вкупните бизниси на островот (околу 6.000 компании) обезбедуваат туристички услуги.<ref name=":0" /> === Сообраќај === Главниот и единствен аеродром на Мартиник со комерцијални летови е Меѓународниот Аеродром Еме Сезер. Служи за летови до и од Европа, Карибите, Венецуела, САД и Канада. [[Фор де Франс]] е најголемото пристаниште. Островот има редовна фери линија до Гваделуп, Доминика, Света Луција. == Поврзано == * [[Мали Антили]] * [[Прекуморски региони на Франција]] ==Наводи== {{наводи|2}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20131220104003/http://www.france.fr/en/regions-and-cities/martinique-island-flowers Мартиник : островот на цвеќето] – Официјално мрежно место (на англиски) * [https://web.archive.org/web/20090221180907/http://www.martinique.pref.gouv.fr/pages/somangl.html Префектура Регион Мартиник] – Официјално мрежно место * [https://web.archive.org/web/20001109024600/http://www.cr-martinique.fr/ Регионален Совет на мартиник] – Официјално мрежно место * {{dmoz|Regional/Caribbean/Martinique}} * {{Wikiatlas|Martinique}} ; Патување * [http://travelguidemartinique.com/en/discover-martinique-2/ Martinique Instamagique] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180425115040/http://travelguidemartinique.com/en/discover-martinique-2/ |date=2018-04-25 }} – Туристички водич за Мартиник * [http://www.onegirl-oneworld.com/guide-to-martinique/ One Girl One World Guide to Martinique] – Патувачки блог за Мартиник * [http://www.martinique.org Туризам Мартиник] – Официјално мрежно место * [https://web.archive.org/web/20150216202338/http://www.zananas-martinique.com/en-index.php Zananas Martinique] – Информации {{Прекуморска Франција}} {{Regions of France|current}} {{Departments of France}} {{Држави и територии во Средна Америка}} {{Надворешни територии на европските земји}} {{Coord|14|40|N|61|00|W|type:adm1st_region:MQ|display=title}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Мартиник| ]] [[Категорија:Мали Антили]] [[Категорија:Прекуморска Франција]] [[Категорија:Окрузи во Франција]] [[Категорија:Карипско Море]] [[Категорија:Прекуморски департмани на Франција]] fegvjltdjchlan4cu4y72y2g0t3zui6 0 767776 5300359 5069726 2024-12-04T11:36:00Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300359 wikitext text/x-wiki {{Infobox U.S. County | име = Маренго | сојузна држава = Алабама | county = Marengo | state = Alabama | seal = <!-- image of county seal --> | founded year = 1818 | founded date = 6 февруари | seat wl = Линден | largest city wl = Демополис | city type = <!-- optional: Put "Village" here and the page will say "Largest Village" (if "city" doesn't apply) --> | area_total_km = 2,546 | area_land_km = 2,531 | area_water_km = 15 | area percentage = | lat deg = <!-- optional, enter degrees north --> | lat min = <!-- optional, enter minutes north --> | long deg = <!-- optional, enter degrees west; used with "latitude" to display COORD template --> | long min = <!-- optional, enter minutes west --> | pop = 21,027 | census yr = 2010 | census estimate yr = <!-- use for non-U.S. census years; this prevents red links to "2006 U.S. census", for example--> | density km = 8.3 | time zone = Central | footnotes = | web = | named for = [[Битка кај Маренго|Битката кај Маренго]]<ref name="adahmarengo">{{Cite web|title=Alabama Counties: Marengo County|work=Alabama Department of Archives and History|url=http://www.archives.state.al.us/counties/marengo.html|access-date=November 30, 2007}}</ref> | logo = | flag = | ex image = Marengo Alabama Courthouse.jpg | ex image cap = Marengo County Courthouse in Linden, Alabama }} '''Маренго''' ({{lang-en|Marengo County}}) е округ во сојузната [[САД|американска]] држава [[Алабама]].<ref>[http://geonames.usgs.gov/pls/gnispublic/f?p=gnispq:3:5619626819520336::NO::P3_FID:161526 GNIS-ID: 161526]</ref><ref>[http://www.alabama.gov/portal/secondary.jsp?id=countiesRiver&countyID=autauga Autauga County ] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140328143802/http://www.alabama.gov/portal/secondary.jsp?id=countiesRiver&countyID=autauga |date=2014-03-28 }}, ''alabama.gov'', {{en}}</ref> Главен град на округот е градот [[Линден (Алабама)|Линден]]. Според пописот во САД од 2010 година, бројот на населението во округот изнесува жители. == Географија == Округот зафаќа површина од 2,546&nbsp;км², од кои 2,531 км² се копно, а останатите 15 км² вода.<ref>[http://www.census.gov/tiger/tms/gazetteer/county2k.txt Census 2000 U.S. Gazetteer Files: Counties]</ref> Се граничи со окурзите: *[[Хејл (округ во Алабама)|Хејл]] (север) *[[Пери (округ во Алабама)|Пери]] (североисток) *[[Далас (округ во Алабама)|Далас]] (исток) *[[Вилкокс (округ во Алабама)|Вилкокс]] (југоисток) *[[Кларк (округ во Алабама)|Кларк]] (југ) *[[Чокто (округ во Алабама)|Чокто]] (југозапад) *[[Самтер (округ во Алабама)|Самтер]] (северозапад) *[[Грини (округ во Алабама)|Грини]] (север-северозапад) ==Демографија== {{Historical populations |align = left |title = Marengo County, Alabama |type = USA |footnote = Sources: {{Наведена мрежна страница|url=http://factfinder2.census.gov/faces/nav/jsf/pages/index.xhtml|publisher=[[United States Census Bureau]]|title=American FactFinder}} [http://fisher.lib.virginia.edu/collections/stats/histcensus/php/newlong.php?subject=1 through 1960] |1820 | 2933 |1830 | 7700 |1840 | 17264 |1850 | 27831 |1860 | 31171 |1870 | 26151 |1880 | 30890 |1890 | 33095 |1900 | 38315 |1910 | 39923 |1920 | 36065 |1930 | 36426 |1940 | 35736 |1950 | 29494 |1960 | 27098 |1970 | 23819 |1980 | 25047 |1990 | 23084 |2000 | 22539 |2010 | 21027 }} Според пописот во 2000 година, округот броел 22,539 жители, 8,767 домаќинсства 6,277 семејства. Густината на населеност изнесувала 4 жители/км². 47.28% од населението го сочинувале припадници на [[Бела раса|белата раса]], а 51.71% на [[Црна раса|црната]]. == Поврзано == * [[Алабама]]; * [[Список на окрузи во Алабама]]. == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Ризница-врска|Marengo County, Alabama}} {{Алабама}} [[Категорија:Окрузи во Алабама]] [[Категорија:Населени места основани во 1818 година]] ba5uv9h7g81ly4zcpf0tfp4abckqo0r 0 873041 5300362 5293609 2024-12-04T11:42:19Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300362 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Џорџ Мајкл | image = George Michael.jpeg | caption = Мајкл на сцената за време на [[Faith World Tour]] во 1988 година | birth_name = Георгиос Киријакос Панајоту | birth_date = {{birth date|df=yes|1963|6|25}} | birth_place = [[Ист Финчли]], [[Мидлсекс]], Англија | death_date = {{death date and age|df=yes|2016|12|25|1963|6|25}} | death_place = [[Лондон]], Англија | resting_place = [[Хајгејт]], Лондон | alias = Yog | occupation = {{flatlist| * пејач * текстописец * продуцент }} | partner = {{plainlist| * Анселмо Фелепа (1991–1993) * Кени Гос (1996–2009) * Фади Фавац (2012–2016) }} | years_active = 1981–2016 | website = {{URL|georgemichael.com}} | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = {{flatlist| * [[Поп-музика|поп]] * [[денс-поп]] * [[Современ Р&Б&B|Р&Б]] }} | instruments = {{flatlist| * пејач * клавијатури * пијано * бас * тапани }} | label = {{flatlist| * [[Innervision Records|Innervision]] * [[Columbia Records|Columbia]] * [[Epic Records|Epic]] * [[Virgin Records|Virgin]] * [[DreamWorks Records|DreamWorks]] * [[Polydor]] * [[Sony Music|Sony]] * [[Aegean Records|Aegean]] }} | past_member_of = {{flatlist| * [[Wham!]] * [[Boogie Box High]] }} | module2 = {{Listen| embed=yes |filename = George_michael_in_desert_island_discs_b008006s.flac |title = George Michael's voice |type = speech |description = from the BBC programme ''[[Desert Island Discs]]'', 5 October 2007.<ref>{{Cite episode |title= George Michael |series= [[Desert Island Discs]] |url= http://www.bbc.co.uk/programmes/b008006s |station= [[BBC Radio 4]] |date= 5 October 2007 |access-date= 18 January 2014 |archive-date= 27 February 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150227165929/http://www.bbc.co.uk/programmes/b008006s |url-status= live }}</ref>}} }} | signature = George-michael-autograph.svg }} '''Џорџ Мајкл''' (роден како '''Георгиос Киријакос Панајоту''' на {{роден на|25|јуни|1963}} година - починал на {{роден на|25|декември|2016}} година) — [[британци|британски]] музичар, пејач, текстописец и продуцент. Се смета за икона на [[поп култура|поп културата]], <ref>{{Cite web |date=26 December 2016 |title=George Michael: Chart topper and cultural icon dead at 53 |url=https://edition.cnn.com/2016/12/25/entertainment/george-michael-obituary/index.html |access-date=3 March 2024 |publisher=CNN |archive-date=23 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023040019/https://edition.cnn.com/2016/12/25/entertainment/george-michael-obituary/index.html |url-status=live }}</ref> и еден од најпродаваните музичари на сите времиња, со неговата продажба проценета на помеѓу 100 милиони и 125 милиони плочи ширум светот.<ref name="skynewssales">{{cite news |url=https://news.sky.com/story/troubled-personal-life-of-star-george-michael-10707623 |title=Troubled personal life of pop superstar George Michael |publisher=[[Sky News]] |date=27 December 2016 |access-date=27 December 2016 |archive-date=26 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161226222242/http://news.sky.com/story/troubled-personal-life-of-star-george-michael-10707623 |url-status=live }}</ref><ref name="prn1">{{cite press release |title=KEEPING FAITH! WARNER CHAPPELL MUSIC RENEWS PUBLISHING DEAL WITH GEORGE MICHAEL'S ESTATE |url=https://www.prnewswire.com/news-releases/keeping-faith-warner-chappell-music-renews-publishing-deal-with-george-michaels-estate-301447145.html |publisher=PR Newswire |access-date=3 February 2023 |archive-date=3 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230203111133/https://www.prnewswire.com/news-releases/keeping-faith-warner-chappell-music-renews-publishing-deal-with-george-michaels-estate-301447145.html |url-status=live }}</ref> Мајкл бил познат како креативна сила во пишувањето песни, вокалната изведба,<ref>{{Cite web |date=9 April 2020 |title=The 20 best male singers of all time, ranked in order of pure vocal ability |url=https://www.smoothradio.com/features/best-male-singers/ |access-date=5 July 2021 |publisher=Smooth Radio |archive-date=23 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023040022/https://www.smoothradio.com/features/best-male-singers/ |url-status=live }}</ref> и визуелната презентација.<ref>{{Cite magazine |date=27 December 2016 |title=George Michael's Style: Remembering His Top 5 Iconic Looks |url=https://www.billboard.com/articles/news/7633369/george-michael-style-fashion-moments |access-date=6 July 2021 |magazine=Billboard |archive-date=26 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211026131437/https://www.billboard.com/articles/news/7633369/george-michael-style-fashion-moments|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |date=25 December 2016|title=Pop icon George Michael was a music video master |url=https://mashable.com/article/george-michael-greatest-hits |access-date=6 July 2021 |website=Mashable |archive-date=26 October 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026115831/https://mashable.com/article/george-michael-greatest-hits|url-status=live}}</ref> Тој постигнал 10 песни број еден на американскиот [[Billboard Hot 100]] и 13 број еден песни на топ-листата за [[синглови во Велика Британија]]. Мајкл освоил бројни музички награди, вклучувајќи две [[Греми награда|Греми награди]], три [[Брит награда|Брит награди]], дванаесет музички награди Билборд и четири награди за видео музика на МТВ. Тој бил наведен од Билборд за „[[Најдобри 100 уметници на сите времиња|Најдобрите 100 уметници на сите времиња]]“ и на [[Ролинг стоун|Ролинг Стоун]] во „[[200-те најдобри пејачи на сите времиња]]“.<ref>{{Cite magazine |date=1 January 2023 |title=The 200 Greatest Singers of All Time |url=https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-singers-all-time-1234642307/george-michael-8-1234643105/ |access-date=3 August 2023 |magazine=Rolling Stone |language=en-US |archive-date=3 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230803221636/https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-singers-all-time-1234642307/george-michael-8-1234643105/ |url-status=live }}</ref> Академијата за радио го прогласила за најигран изведувач на британското радио во периодот 1984-2004 година.<ref name="auto">[http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3666541.stm "George Michael dominates airwaves"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180119024428/http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3666541.stm |date=19 January 2018 }}. BBC. Retrieved 17 February 2018.</ref> Мајкл бил примен во [[Рокенрол куќа на славните|Рокенрол Куќата на славните]] во [[2023]] година.<ref name="rhall23">{{cite web |title=Rock and Roll Hall of Fame 2023 Inductees |url=https://www.rockhall.com/2023-inductees |access-date=3 May 2023 |publisher=The Rock and Roll Hall of Fame |archive-date=5 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230505074033/https://www.rockhall.com/2023-inductees |url-status=live }}</ref> Роден во Ист Финчли, Мидлсекс, Мајкл се прославил откако го формирал поп дуото [[Wham!]] со [[Ендру Риџли]] во 1981 година. Нивните први два албуми, ''[[Fantastic (албум на Wham!)|Fantastic]]'' (1983) и ''[[Make It Big (албум на Wham!)|Make It Big]]'' (1984), го достигнале првото место на американските [[Билборд 200]] и британската табела за албуми. Имале комерцијален успех со сингловите ''„[[Wham Rap! (Enjoy What You Do)]]“'', „''[[Young Guns (Go for It)]]“'', „''[[Bad Boys (песна од Wham!)|Bad Boys]]''“, „''[[Club Tropicana (песна од Wham!)|Club Tropicana]]''“, „''[[Wake Me Up Before You Go-Go]]''“, ''„[[Last Christmas (песна од Wham!)|Last Christmas]]“'', ''„[[Everything She Wants (песна од Wham!)|Everything She Wants]]“'', „[[Freedom (песна на Wham!)|Freedom]]“, и „[[I'm Your Man (песна на Wham!)|I'm Your Man]]“. Нивната турнеја во Кина од 1985 година била прва со западна популарна музичка акција, и генерирла медиумска покриеност низ целиот свет.<ref name="China"/><ref name="Tribune">{{Cite news |url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1985-04-28-8501250765-story.html |title=East meets Wham!, and another great wall comes down |last=Patrick|first=Al|newspaper=[[Chicago Tribune]]|date=28 April 1985 |accessdate=12 April 2020 |archive-date=12 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412151104/https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1985-04-28-8501250765-story.html|url-status=live}}</ref> Мајкл учествувал во британската број еден сингл на ''Band Aid'' „Do They Know It's Christmas?“ во 1984 година и настапил на концертот ''Live Aid'' следната година. Првиот соло сингл на Мајкл, „''[[Careless Whisper (песна на Џорџ Мајкл)|Careless Whisper]]''“ (1984), го достигнал првото место во над 20 земји, вклучувајќи ги [[Обединето Кралство|Велика Британија]] и [[Соединети Американски Држави|САД]].<ref name="UKCharts2">[http://www.theofficialcharts.com/artist/_/george%20michael/ "George Michael"]. The Official Charts Company. Retrieved 21 April 2011. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141102053946/https://www.officialcharts.com/artist/_/george%20michael/|date=2 November 2014}}</ref><ref name="USCharts2">[{{BillboardURLbyName|artist=george michael|chart=all}} George Michael Album & Song Chart History] ''Billboard''. Retrieved 21 April 2011</ref> Вториот соло сингл, „''A Different Corner''“, исто така го достигнала првото место во 1986 година. По Wham! распуштен таа година, Мајкл го издал дуетот број еден со [[Арета Френклин]], ''„[[I Knew You Were Waiting (For Me)]]“''. Неговиот деби соло албум, ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' (1987), останал на првото место на [[Билборд 200]] 12 недели и се нашол на врвот на топ-листата за албуми во Велика Британија. Тој е еден од најпродаваните албуми на сите времиња, со продадени над 25 милиони копии ширум светот. Сингловите ''[[Faith (песна на Џорџ Мајкл)|Faith]]'', „''[[Father Figure (песна на Џорџ Мајкл)|Father Figure]]''“, „''[[One More Try (песна на Џорџ Мајкл)|One More Try]]''“ и „''[[Monkey (песна на Џорџ Мајкл)|Monkey]]''“ го достигнале првото место на [[Billboard Hot 100]]. Мајкл станал најпродаваниот музички изведувач во 1988 година, а ''Faith'' бил награден за албум на годината на Греми наградите во 1989 година. Вториот соло албум на Мајкл, ''[[Listen Without Prejudice Vol. 1]]'' (1990), исто така бил број еден во Обединетото Кралство и добил [[Billboard Hot 100]] број еден за „''[[Praying for Time (песна на Џорџ Мајкл)|Praying for Time]]''“ и светскиот хит ''„[[Freedom! '90]]“''.<ref>{{Cite magazine |url=https://www.billboard.com/music/george-michael |title=George Michael Chart History |magazine=Billboard |access-date=14 June 2019 |archive-date=9 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190609214249/https://www.billboard.com/music/george-michael |url-status=live}}</ref> Мајкл продолжил со издавање серија од мултимилионски продадени албуми, вклучувајќи ги ''[[Older (албум на Џорџ Мајкл)|Older]]'' (1996), ''[[Ladies & Gentlemen: The Best of George Michael]]'' (1998), ''[[Songs from the Last Century]]'' (1999), ''[[Patience (албум на Џорџ Мајкл)|Patience]]'' (2004), и „''[[Twenty Five (албум на Џорџ Мајкл)|Twenty Five]]''“ (2006). Албумите му донеле повеќе хитови како што се ''„[[Jesus to a Child (песна на Џорџ Мајкл)|Jesus to a Child]]“'', ''„[[Fastlove (песна на Џорџ Мајкл)|Fastlove]]“'', ''„[[Outside (песна на Џорџ Мајкл)|Outside]]“'', ''„[[Amazing (песна на Џорџ Мајкл)|Amazing]]“'', и ''„[[An Easier Affair (песна на Џорџ Мајкл)|An Easier Affair]]“''. Мајкл се изјаснил како хомосексуалец во [[1998]] година и бил активен борец за правата на [[ЛГБТ]] и добротворна организација за собирање средства за [[ХИВ]]/[[Синдром на стекнат имунолошки дефицит|СИДА]]. Неговиот личен живот, употреба на [[дрога]] и правни проблеми станале насловни страници по апсењето за јавна развратност во 1998 година и повеќе прекршоци поврзани со дрога. Документарниот филм ''A Different Story'' од 2005 година ја опфатил неговата кариера и личниот живот. Неговата турнеја ''25 Live'' опфаќала три турнеи од 2006 до 2008 година. Во 2011 година Мајкл паднал во кома за време на борба со [[пневмонија]], но се опоравил. Тој го одржал својот последен концерт во лондонскиот [[Ерлс Корт]] во 2012 година. Мајкл починал од [[срцева болест]] на [[Божиќ]] во [[2016]] година, во неговиот дом во Горинг на Темза, [[Оксфордшир]]. ==Ран живот== Мајкл е роден како Георгиос Киријакос Панајоту во Ист Флинчли, [[Северен Лондон]]. Татко му, Киријакос Панајоту<ref name="doc1">''A Different Story''; George Michael Biographical DVD</ref>, бил грчки реставратор од [[Кипар]] кој се преселил во [[Англија]] во 1950-тите и го променил своето име во Џек Панос<ref>{{cite book |last1=Jovanovich |first1=Rob |title=George Michael - the Biography |date=2008 |publisher=Piatkus Books |page=13}}</ref>. Мајката на Мајкл – Лесли Анголд (родена Харисон 1973-1997<ref name="BBCM" /><ref>{{Cite web |date=29 June 2022 |title=The true story of George Michael's complicated relationship with his mother |url=https://www.today.com/popculture/music/george-michael-biography-relationship-mother-rcna35632 |access-date=9 October 2023 |website=TODAY.com |language=en |archive-date=27 September 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230927053011/https://www.today.com/popculture/music/george-michael-biography-relationship-mother-rcna35632 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=8 July 2023 |title=Lesley Angold Panayiotou: What Happened To George Michael's Mother? |url=https://www.dicytrends.com/lesley-angold-panayiotou-what-happened-to-george-michaels-mother/ |access-date=19 October 2023 |website=Dicy Trends |language=en-US |archive-date=24 October 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231024053733/https://www.dicytrends.com/lesley-angold-panayiotou-what-happened-to-george-michaels-mother/ |url-status=live }}</ref>) бил еврејска Англичанка која работела како танчерка<ref>{{cite news|title=Obituary: George Michael|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-15925376|work=BBC News|access-date=26 December 2016|date=25 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226071534/http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-15925376|url-status=live}}</ref> и починала од рак во Фулхам. Тој бил единствениот син и средно дете од трите на своите родители.<ref>Biography ''George Michael: The Making of a Superstar'' Bruce Dessau, London: Sidgwick & Jackson, 1989</ref><ref>{{cite web|url=http://www.georgemichael.com/index.php?module=history|archive-url=https://web.archive.org/web/20080913013021/http://www.georgemichael.com/index.php?module=history|archive-date=13 September 2008|title=George Michael-The history|publisher=Twentyfive Live LLP. & Signatures Network|access-date=5 February 2010}}</ref> Во јуни 2008 година, Мајкл изјавил за ''[[Лос Анџелес Тајмс]]'' дека неговата баба по мајка била еврејка, но таа се омажила за неевреин и ги одгледала нивните деца без знаење за нивното еврејско потекло поради нејзиниот страв за време на [[Втората светска војна]].<ref name="Powers2015">{{cite news |last1=Powers |first1=Ann |title=George Michael embraces his dualities |url=https://www.latimes.com/entertainment/la-et-georgemichael14-2008jun14-story.html |work=Los Angeles Times |date=14 June 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150731014650/http://www.latimes.com/entertainment/la-et-georgemichahttps://www.latimes.com/entertainment/la-et-georgemichael14-2008jun14-story.htmlel14-2008jun14-story.html |archive-date=31 July 2015}}</ref> Мајкл го поминал поголемиот дел од своето детство во [[Кингсбери]], [[Лондон]], во домот што неговите родители го купиле веднаш по неговото раѓање; посетувал тинејџерско училиште Рое Грин и средно училиште Кингсбери.<ref>[https://www.theguardian.com/theobserver/2014/mar/16/george-michael-not-taking-life-seriously "George Michael: the superstar who doesn't take life too seriously"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170731025849/https://www.theguardian.com/theobserver/2014/mar/16/george-michael-not-taking-life-seriously |date=31 July 2017 }}. ''The Guardian''. Retrieved 8 May 2014</ref><ref>Bruce Dessau (1989). "George Michael: the making of a superstar". p. 8. Sidgwick & Jackson</ref>Мајкл имал две сестри: Јода (родена 1958) и Мелани (1960–2019).<ref name=BBCM>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-50928067|title=George Michael's sister Melanie Panayiotou is found dead on Christmas Day aged 59|work=BBC News|date=27 December 2019|access-date=14 October 2021|archive-date=5 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211005171824/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-50928067|url-status=live}}</ref><ref>[https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/8922146/George-Michaels-family-in-bedside-vigil-as-star-battles-severe-pneumonia.html "George Michael's family in bedside vigil as star battles severe pneumonia"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180626002326/https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/8922146/George-Michaels-family-in-bedside-vigil-as-star-battles-severe-pneumonia.html |date=26 June 2018 }}. ''The Telegraph''. Retrieved 27 December 2016</ref> На Би-Би-Си, Мајкл рекол дека неговиот интерес за музика следел по повредата на главата околу осумгодишна возраст.<ref>{{cite news |title=George Michael: Bang of the head turned me to music |url=https://www.irishexaminer.com/lifestyle/arid-30329921.html |access-date=25 August 2021 |work=Irish Examiner |archive-date=25 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210825061434/https://www.irishexaminer.com/lifestyle/arid-30329921.html |url-status=live }}</ref> ==Рана музика== За време на неговите тинејџерски години, тој со неговото семејство се преселиле во Редлет.<ref name="forunitedkingdomlovers/george-michael">{{cite web |title=Following in the footsteps of George Michael in London |url=https://www.forunitedkingdomlovers.uk/london/en/following-in-the-footsteps-of-george-michael-in-london-bons-plans-londres |website=forunitedkingdomlovers.uk |access-date=9 July 2023 |language=en |date=25 June 2021 |archive-date=9 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709063245/https://www.forunitedkingdomlovers.uk/london/en/following-in-the-footsteps-of-george-michael-in-london-bons-plans-londres |url-status=live }}</ref><ref name="Negus/suburban-Wham">{{cite journal |last1=Negus |first1=Keith |last2=Sledmere |first2=Adrian |title=Postcolonial paths of pop: a suburban psychogeography of George Michael and Wham! |journal=Popular Music |date=May 2022 |volume=41 |issue=2 |pages=131–151 |doi=10.1017/S0261143022000253 |s2cid=249829672 |url=https://research.gold.ac.uk/id/eprint/31669/ |access-date=9 July 2023 |archive-date=9 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709091139/https://research.gold.ac.uk/id/eprint/31669/ |url-status=live | issn=0261-1430 }} [https://research.gold.ac.uk/id/eprint/31669/2/FINAL%20Accepted%20Negus%20Sledmere%20Wham%20and%20GM.pdf PDF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230709091140/https://research.gold.ac.uk/id/eprint/31669/2/FINAL%20Accepted%20Negus%20Sledmere%20Wham%20and%20GM.pdf |date=9 July 2023 }} {{free access}}</ref> Таму, Мајкл се запишал на училиштето ''Буши Медс''<ref name="bbc/43783251">{{cite news |title=George Michael plaque unveiled at Bushey Meads school |url=https://www.bbc.com/news/uk-england-beds-bucks-herts-43783251 |access-date=9 July 2023 |work=BBC News |date=16 April 2018 |archive-date=9 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709060911/https://www.bbc.com/news/uk-england-beds-bucks-herts-43783251 |url-status=live }}</ref> каде се запознал со [[Ендрју Риџли]]. И двајцата ја делеле истата амбиција – да станат музичари. Мајкл се упатил во [[Лондонско метро|лондонското метро]], изведувајќи песни како „'''39“''“ од [[Queen|Квин]].<ref>[http://www.queenzone.com/news/a-night-at-the-opera.aspx A Night At The Opera] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150510152854/http://www.queenzone.com/news/a-night-at-the-opera.aspx |date=10 May 2015 }} QueenZone.com. Retrieved 23 January 2013</ref>Неговото вклучување во музичкиот бизнис започнало со неговото работење како [[диџеј]], свирејќи во ресторанот Бел Ер во Нортвуд, Лондон, <ref name="watfordobserver/5729852">{{cite news |title=Belair Restaurant in Northwood |url=https://www.watfordobserver.co.uk/news/5729852.belair-restaurant-in-northwood/ |access-date=9 July 2023 |work=Watford Observer |date=20 January 2003 |language=en |archive-date=29 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230729004239/https://www.watfordobserver.co.uk/news/5729852.belair-restaurant-in-northwood/ |url-status=live }}<!-- Bel Air Restaurant, Rickmansworth Rd, Northwood HA6 2QW, United Kingdom --></ref><ref name="Gavin/George-Michael">{{cite book |last1=Gavin |first1=James |title=George Michael: A Life |date=28 June 2022 |publisher=Abrams |isbn=978-1-64700-673-0 |page=21 |url=https://books.google.com/books?id=-b1VEAAAQBAJ&dq=%22George+Michael%22+%22Bel+Air+Restaurant%22&pg=PT21 |language=en |access-date=22 April 2024 |archive-date=16 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230716051842/https://books.google.com/books?id=-b1VEAAAQBAJ&dq=%22George+Michael%22+%22Bel+Air+Restaurant%22&pg=PT21 |url-status=live }}</ref><ref name="Ridgeley/Wham-Memoir">{{cite book |last1=Ridgeley |first1=Andrew |title=Wham!, George Michael and Me: A Memoir |date=8 October 2019 |publisher=Penguin |isbn=978-1-5247-4531-8 |pages=120, 136, 141 |url=https://books.google.com/books?id=puW2DwAAQBAJ&q=%22Bel+Air+Restaurant%22 |language=en |access-date=22 April 2024 |archive-date=16 July 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230716051842/https://books.google.com/books?id=puW2DwAAQBAJ&q=%22Bel+Air+Restaurant%22 |url-status=live }}</ref><ref name="Youngs 2016">{{cite web | last=Youngs | first=Ian | title=George Michael: Six songs that defined his life | website=BBC News | date=26 December 2016 | url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-38432981 | access-date=21 June 2020 | archive-date=3 October 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201003211257/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-38432981/ | url-status=live }}</ref> клубови и локални училишта околу Буши, Стенмор и Ватфорд. Ова било проследено со формирањето на краткотрајниот ска-бенд наречен ''Executive'', со Риџли, братот на Риџли, Пол, Ендрју Ливер, Џејми Гулд и Дејвид Мортимер (подоцна познат како Дејвид Остин), но бендот не траел долго време.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=tsE5ub7r4_MC&pg=PA7|page=7|title=George Michael: In His Own Words|isbn=978-0-7119-7891-1|last1=Michael|first1=George|last2=Goodall|first2=Nigel|year=1999|publisher=Omnibus Press|access-date=12 March 2016|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163400/https://books.google.com/books?id=tsE5ub7r4_MC&pg=PA7|url-status=live}}</ref> ==Музичка кариера== ===1981-1986 Wham!=== {{Main|Wham!}} [[File:Wham! circa 1984-1985 (editing).jpg|thumb|Мајкл (лево) и Ендрју во Wham!, 1984–1985]] Мајкл за првпат постигнал успех откако го формирал дуото [[Wham!]] заедно со [[Ендру Риџли]] во [[1981]] година, кога и си го променил своето име.<ref name="Rubiner">{{cite book |last=Rubiner |first=Julia |title=Contemporary Musicians: Profiles of the People in Music, Volume 9 |date=1993 |publisher=Gale Research, Incorporated |page=169|quote=As a solo artist George Michael has been hailed as a leading creative force in popular songwriting. With fame approaching, Michael decided to change his name from the intimidating Georgios Panayiotou to the more accessible George Michael.}}</ref> Првиот албум на дуото, насловен како ''[[Fantastic (албум на Wham!)|Fantastic]]'' го достигна првото место во Обединетото Кралство ипроизведе серија од топ 10 песни како на пример: „''[[Young Guns (Go for It)]]“'', ''„[[Wham Rap! (Enjoy What You Do)]]“'', „''[[Club Tropicana (песна од Wham!)|Club Tropicana]]“''. Неговиот втор албум [[Make It Big (албум на Wham!)|Make It Big]] бил причината за пробивот што ги направи интернационални ѕвезди вклучувајќи песни како: „''[[Wake Me Up Before You Go-Go]]''“, „''[[Freedom (песна од Wham!)|Freedom]]“'', „''[[Everything She Wants (песна од Wham!)|Everything She Wants]]“'' и „''[[Careless Whisper (песна од Џорџ Мајкл)|Careless Whisper]]“'', од кои последната бил првиот обид на Мајкл за соло песна.<ref name="UKCharts2"/><ref name="USCharts2"/> Мајкл пеел во оригиналната постава на бендот ''Band Aid'' за песната „Do they know it’s Christmas“<ref>{{cite magazine |title=Flashback: Band Aid Raises Millions With 'Do They Know It's Christmas?' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/do-they-know-its-christmas-band-aid-1984-geldof-761428/ |access-date=27 November 2021 |magazine=Rolling Stone |archive-date=27 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211127041125/https://www.rollingstone.com/music/music-news/do-they-know-its-christmas-band-aid-1984-geldof-761428/ |url-status=live }}</ref> каде песната доживеала голем успех<ref>{{cite news|title=The philanthropic acts of George Michael: from £5k tips to nurses' gigs|url=https://www.theguardian.com/music/2016/dec/26/the-philanthropic-acts-of-george-michael-from-5k-tips-to-nurses-gigs|work=The Guardian|date=7 January 2018|access-date=7 January 2018|archive-date=18 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201018113550/https://www.theguardian.com/music/2016/dec/26/the-philanthropic-acts-of-george-michael-from-5k-tips-to-nurses-gigs|url-status=live}}</ref> и ги донирал сите добиени средства од песната ''„[[Last Christmas (песна од Wham!)|Last Christmas]]“''<ref>{{cite news |last1=Rachel |first1=Aroesti |title=Still saving us from tears: the inside story of Wham!'s Last Christmas |url=https://www.theguardian.com/music/2017/dec/14/still-saving-us-from-tears-story-george-michael-last-christmas |access-date=1 December 2020 |newspaper=The Guardian |archive-url=https://web.archive.org/web/20171222002453/https://www.theguardian.com/music/2017/dec/14/still-saving-us-from-tears-story-george-michael-last-christmas |archive-date=22 December 2017 |date=14 December 2017}}</ref> во добротворни цели. Освен тоа, тој овозможил следечки вокал за хит песната „[[Last Kiss (песна на Дејвид Кесиди)|Last Kiss]]“ на [[Дејвид Кесиди]] во [[1985]] година, како и за песните од 1985 година на [[Елтон Џон]]<ref>{{cite magazine|title=George Michael: 20 Essential Songs|url=https://www.rollingstone.com/music/lists/george-michael-20-essential-songs-w457756/elton-john-feat-george-michael-dont-let-the-sun-go-down-on-me-1991-w457773|magazine=Rolling Stone|date=7 January 2018|access-date=7 January 2018|archive-date=8 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180108062744/https://www.rollingstone.com/music/lists/george-michael-20-essential-songs-w457756/elton-john-feat-george-michael-dont-let-the-sun-go-down-on-me-1991-w457773|url-status=dead}}</ref> кои биле признаени како голем успех и се насловени „''Nikita''“ и „''Wrap Her Up''“. Мајкл изјавил дека Дејвид Касиди му бил огромно влијание, и истиот го интервјуирал за престижниот „Риц Весник“ на [[Дејвид Личфилд]].<ref>{{cite news|first=David|last=Litchfield|work=[[Ritz Newspaper]] No. 100|title=David Cassidy by George Michael|publisher=Bailey & Litchfield|pages=16–19|year=1985}}</ref> [[File:Wembley Stadium Twin Towers.jpg|thumb|left|Мајкл настапил на Live Aid на [[Стадион Вембли (1923)|Стадион Вембли]] на 13 јули 1985 година, и Wham! го одиграле нивниот последен концерт, ''The Final'', на истото место на 28 јуни 1986 година.]] Турнејата на Wham! во [[Народна Република Кина|Кина]] во април [[1985]] година, која била прва посета на Кина од страна на музичката група од Западот, имала голема медиумска покриеност низ целиот свет, која пред сè бил концентрирана на Мајкл. Насловот во „[[Chicago Tribune]]“ гласел: „''Истокот се среќава со Вам!, и се руши уште еден голем ѕид''“.<ref name="Tribune"/> Пред појавата на Wham! во Кина, многу видови музика во земјата биле забранети.<ref name="China"/> Менаџерот на бендот, [[Сајмон Напиер-Бел]], поминал 18 месеци обидувајќи се да ги убеди кинеските власти да дозволат дуото да свири. <ref name="China"/> Во публиката имало членови на кинеската влада. Кинескиот телевизиски водител Кан Лиџун, кој бил водител на сцената, зборувал за историскиот настап на Wham!{{blockquote|„Никој досега не видел такво нешто. Сите млади беа зачудени и сите чукаа со нозете. Се разбира, полицијата не беше среќна и се плашеше дека ќе има немири.“<ref name="China">{{cite news|last1=Hatton|first1=Celia|title=When China woke up to Wham!|url=https://www.bbc.co.uk/news/blogs-china-blog-32229596|date=9 April 2015|publisher=BBC|access-date=10 April 2015|archive-date=19 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180819202017/https://www.bbc.co.uk/news/blogs-china-blog-32229596|url-status=live}}</ref>}} Турнејата била документирана од страна на познатиот режисер Линдзи Андерсон и продуцент Мартин Луис во нивниот документарец „''Странаско небо – Вам! Во Кина''“ и дадеla голем придонес за славата на Мајкл.<ref>[https://www.rottentomatoes.com/m/wham_in_china_foreign_skies/ Wham! in China – Foreign Skies Movie Reviews] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200806224302/https://www.rottentomatoes.com/m/wham_in_china_foreign_skies |date=6 August 2020 }} Rotten Tomatoes. Retrieved 21 April 2011</ref> Со успехот на соло песните на Мајкл - „''[[Careless Whisper (песна на Џорџ Мајкл)|Careless Whisper]]''“ (1984), ''„[[A different Corner (песна на Џорџ Мајкл)|A different Corner]]“'' (1986) гласинитте за распаѓање на дуото станале побројни. Дуото официјално се разделило за време на летото 1986 после објавувањето на песната за збогување „[[The edge of heaven (песна на Wham!)|The edge of heaven]]“, компилација на песни насловена како „''The Final''“ како и снимка од концерт на [[Вембли|стадионот Вембли]]<ref>{{cite news |title=How Wham! made Lindsay Anderson see red in China |url=https://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/how-wham-made-lindsay-anderson-see-red-in-china-358347.html|access-date=5 August 2021 |work=The Independent |archive-date=5 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805081739/https://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/how-wham-made-lindsay-anderson-see-red-in-china-358347.html?amp |url-status=live }}</ref> кој ја вклучувал премиерата на турнејата во Кина. Партнерството на [[Wham!]] официјално завршило со успехот на песната „[[The edge of heaven (песна на Wham!)|The edge of heaven]]“ која го достигнала првото место на топ листите во Обединетото Кралство во јуни 1986 година..<ref>[http://www.number-ones.co.uk/singles/Wham!-number-ones.html Wham! Number Ones] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110418023432/http://www.number-ones.co.uk/singles/Wham!-number-ones.html |date=18 April 2011 }} Number-ones.co.uk. Retrieved 21 April 2011</ref> ==Соло кариера== ===1987–1989=== Почетокот на неговата соло кариера била означена со дуетот со [[Арета Френклин]] од почетокот на [[1987]] година ''„[[I knew you were waiting (for me)]]“'' и бил моментален успех кој му помогнало на Мајкл да оствари една до своите најголеми амбиции – да пее дует со еден од неговите омилени изведувачи. Песната го достигнала првото место на топ листите во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], како и на топ списокот на [[Billboard Hot 100]] веднаш по неговото излегување.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ErKigdCXUwoC&pg=PA249 |page=249 |title=Aretha Franklin: The Queen of Soul |isbn=978-0-7867-5229-4 |last1=Bego |first1=Mark |date=10 February 2010 |publisher=Hachette Books }}</ref><ref>Lucy Ellis, Bryony Sutherland (1998) ''The complete guide to the music of George Michael & Wham!'' p. 37. Music Sales Group, 1998</ref> За Мајкл тоа бил трета по ред соло песна која го достигна врвот на топ-листите после хитовите од [[1984]] „''[[Careless Whisper (песна на Џорџ Мајкл)|Careless Whisper]]''“ и од [[1986]] ''„[[A different Corner (песна на Џорџ Мајкл)|A different Corner]]“''. Песната исто така станала првата која Мајкл ја снимил како соло-артист и која не била напишана од него. Коавторот на песната [[Симон Клими]] бил непознат цело време иако имал успех при настапувањето со бендот „Climie Fisher“ во 1988 година. Џорџ Мајкл и Арета Франклин освоиле Греми награда во 1988 година за најдобра ''Ар Ен Би'' изведба – Дуо или група со вокали за песна.<ref>[https://web.archive.org/web/20111003160318/http://rockhall.com/story-of-rock/timelines/aretha-franklin/basic/ "Aretha Franklin Timeline"]. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, 2010. Retrieved 21 April 2011</ref> За време на есента [[1987]] година Мајкл го издал својот прв албум ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' (Верба). Освен што свирел на голен број инструменти за музиката од песните, тој исто така ја напишал и продуцирал секоја песна на албумот освен една за која бил коавтор. Првиот сингл кој бил пуштен во јавност од овој албум бил „''[[I want your sex (песна од Џорџ Мајкл)|I want your sex]]''“ за време на летото 1987 година. Песната бил одбиена од голем број на радио станици поради сексуалната содржина<ref name="MTV banned">[http://www.virginmedia.com/music/features/banned-songs.php?page=15 George Michael: I Want Your Sex – Banned Songs – Music] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121001190745/http://www.virginmedia.com/music/features/banned-songs.php?page=15 |date=1 October 2012 }} Virgin Media, 27 January 2010. Retrieved 21 April 2011</ref>. Музичката телевизија [[MTV]] прифатила да го емитува видеото кое ја покажувала [[Кетји Јанг]] облечена во [[корсет]] и трегери, но видеото бил пуштано само во доцните ноќни часови. Мајкл водел расправии дека самиот чин на секс е убав доколку е [[Моногамија|моногамен]]. Тој дури и снимил краток вовед за видеото во кој изјавил: „''Оваа песна не е за обичен секс''“<ref name="monogamy">[http://gravlee.org/sexuality/2008/08/26/sexy-song-of-the-week-i-want-your-sex/ Sexy Song of the Week: "I Want Your Sex"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110807130155/http://gravlee.org/sexuality/2008/08/26/sexy-song-of-the-week-i-want-your-sex/ |date=7 August 2011 }} ANT 2301: Human Sexuality & Culture, Gravlee.org; University of Florida. Retrieved 21 April 2011</ref>. Една од поинтригантните сцени го покажува Мајкл како пишува „''Истражувајте ја моногамијата''“ на грбот на својот партнер со [[кармин]].<ref>[http://george.michael.szm.com/Special/Video/Vtrudi.html Video Review] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110809153941/http://george.michael.szm.com/Special/Video/Vtrudi.html |date=9 August 2011 }} George Michael – The Box of Fame, 15 January 2005. Retrieved 21 April 2011</ref> Некои видео станици пуштале изменета верзија на песната во која зборот „[[секс]]“ се заменувал со зборот „[[љубов]]“. Кога песната се нашла на „Американски Топ 40“ листа, водителот на емисијата Кејси Касим одбил да го спомене името на песната и истата ја нарекол „новиот сингл на Џорџ Мајкл“ref name="sex/love"/>. Во [[Соединети Американски Држави|САД]] песната била именувана и како ''„I want your sex (Beverly Hills Cop II)“'' бидејќи песната бил искористена за главна песна на тој филм.<ref name="Gayicon">[http://www.astabgay.com/Gay_Icons/george.htm George Michael – Gay Icons] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110707181258/http://www.astabgay.com/Gay_Icons/george.htm |date=7 July 2011 }} AstaBGay.com. Retrieved 21 April 2011</ref><ref name="sex/love">[https://web.archive.org/web/20110306005855/http://www.total80sremix.com/80s-people/80s-singers/80s-singers-george-michael 80s Singers: George Michael] Total 80s Remix, 22 February 1999. Retrieved 21 April 2011.</ref>И покрај цензурата и проблемите со пуштањето на песната во радиостаниците, таа на Американските Топ Листи се искачила на второ место, додека на Британските Топ Листи го достигнала третото место.<ref name="UKCharts2"/><ref>[http://music.lovetoknow.com/George_Michael_Biography George Michael Biography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101209030133/http://music.lovetoknow.com/George_Michael_Biography |date=9 December 2010 }} LoveToKnow Music. Retrieved 21 April 2011</ref> Вториот сингл ''[[Faith (песна на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' бил пуштен во октомври [[1987]] година само неколку недели пред промоцијата на албумот, и веднаш доживеала голем успех станувајќи една од неговите најпопуларни песни. Песната се нашла на прво место на [[Billboard Hot 100|Билборд Хот 100]] во [[Соединети Американски Држави|САД]] и ја задржала таа позиција 4 недели по ред. Во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] го достигнала второто место. Познатото видео прикажува класични слики од музичката индустрија во 1980-тите: Мајкл со очила за сонце, кожена јакна, каубојски чизми, фармерки Левис како свири на гитара до некој класичен Џубок. <ref name="telegarpth">McCormick, Neil [https://www.telegraph.co.uk/culture/music/rockandpopfeatures/8004149/George-Michaels-image-will-outlast-the-scandal.html "George Michael's image will outlast the scandal"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170910082141/http://www.telegraph.co.uk/culture/music/rockandpopfeatures/8004149/George-Michaels-image-will-outlast-the-scandal.html |date=10 September 2017 }}. ''The Daily Telegraph'' (London), 15 September 2010. Retrieved 21 April 2011</ref> На [[30 октомври]] албумот бил пуштен во продажба во Велика Британија како и во неколку маркети ширум светот<ref name="Gayicon"/>. Во САД албумот се задржал 51 недела со ред на топ листата Топ 10 од [[Билборд 200]] од кои 12 недели се наоѓал на првото место. Албумот имал многу успешни песни како на пример: ''[[Faith (песна на Џорџ Мајкл)|Faith]]'', „''[[Father Figure (песна на Џорџ Мајкл)|Father Figure]]''“, „''[[One More Try (песна на Џорџ Мајкл)|One More Try]]''“,„''[[Monkey (песна на Џорџ Мајкл)|Monkey]]''“<ref>[https://web.archive.org/web/20110306005855/http://www.total80sremix.com/80s-people/80s-singers/80s-singers-george-michael George Michael|80s Singers]. Total 80s Remix, 22 February 1999. Retrieved 21 April 2011</ref>, кои го достигнале првото место. Песната ''[[Faith (песна на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' добила дијамантско признание од страна на СИАА (Снимачка Индустриска Асоцијација на Америка) за продадени 10 милиони копии во САД<ref>[http://www18.ocn.ne.jp/~hbr/us10mal.htm RIAA Certified Diamond Albums] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928154336/http://www18.ocn.ne.jp/~hbr/us10mal.htm |date=28 September 2011 }} HBR Production. Retrieved 21 April 2011</ref> . До денес продадени се повеќе од 25 милиони копии ширум светот.<ref name="Upcoming yahoo">{{cite web|url=http://upcoming.yahoo.com/event/462423/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602144009/http://upcoming.yahoo.com/event/462423/ |url-status=dead |archive-date=2 June 2008 |title=George Michael at HP Pavilion at San Jose |date=24 March 2008 |publisher=Yahoo! |access-date=3 May 2008 }}</ref>Албумот бил високо ценет од музичките критичари, а новинарот на [[AllMusic]] Стив Хјуи го опишува како „''извонредно направено мејнстрим поп/рок ремек-дело''“ и „''еден од најдобрите поп албуми од 80-тите''“.<ref>{{cite web|last=Huey|first=Steve|url=https://www.allmusic.com/album/faith-mw0000193475|title=Faith – George Michael : Songs, Reviews, Credits, Awards|website=AllMusic|date=30 October 1987|access-date=17 December 2012|archive-date=5 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121205055803/http://www.allmusic.com/album/faith-mw0000193475|url-status=live}}</ref>Во прегледот на списанието ''[[Rolling Stone]]'', новинарот Марк Колман ги пофалил повеќето песни на албумот, за кои рекол дека „''го прикажува интуитивното разбирање на Мајкл за поп музиката и неговата се поинтелигентна употреба на неговата моќ да комуницира со постојано растечка публика''“.<ref>{{cite magazine|first=Mark|last=Coleman|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/faith-19880114|title=Faith &#124; Album Reviews|magazine=Rolling Stone|date=14 January 1988|access-date=17 December 2012|archive-date=26 April 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110426171523/http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/faith-19880114|url-status=dead}}</ref> Во [[1988]] година Мајкл тргнал на светска турнеја<ref>[http://www.antimusic.com/reviews/11/George_Michael_-_Faith_Remaster.shtml George Michael – Faith Remaster] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110420003222/http://www.antimusic.com/reviews/11/George_Michael_-_Faith_Remaster.shtml |date=20 April 2011 }} antiMusic.com, 12 April 2011. Retrieved 21 April 2011</ref>. Списокот на изведени песни вклучувал и некои од периодот на групата [[Wham!]] како и преработка на песната „''Lady Marmalade''“ и „''Play that funky music''“. Во [[Лос Анџелес]], [[Калифорнија]], на Џорџ Мајкл на сцената му се придружил [[Арета Френклин]] за песната „''[[I knew you were waiting (For me)]]''“. Тоа била втората најголема случка за 1988 година со заработка од 17.7 милиони долари<ref>[https://web.archive.org/web/20120322092631/http://www.vanhalenencyclopedia.com/entries/monsters-of-rock-ou812-tour.html Entries – Monsters of Rock / OU812 Tour] The Van Halen Encyclopedia. Retrieved 21 April 2011</ref>. Според изјавата на Мајкл во неговиот филм „''A different story''“ успехот не го направил среќен и тој мислел дека нешто не е во ред со тоа да се биде идол на милиони тинејџерки.<ref>{{cite web|url=http://www.grammy.com/nominees/search?artist=&title=&year=1988&genre=All|title=1988 Grammy Award Winners|publisher=National Academy of Recording Arts and Sciences|access-date=14 December 2014|archive-date=28 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130728121953/http://www.grammy.com/nominees/search?artist=|url-status=live}}</ref> Целиот процес на ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' (снимање, турнеја, промоција, видеа, награди) го оставил исцрпен, сам и нервозен оддалечен од семејството и пријателите.<ref>{{cite news |title=George Michael: A Different Story Review |url=https://www.empireonline.com/movies/george-michael-different-story/review/ |access-date=28 October 2018 |work=Empire |archive-date=29 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181029031657/https://www.empireonline.com/movies/george-michael-different-story/review/ |url-status=live }}</ref> На доделувањето на музичките награди од [[MTV]] во 1989 година во [[Лос Анџелес]], Мајкл ја добил наградата „Видео Вангард“<ref>[http://www.mtv.com/ontv/vma/winners-by-category.jhtml 1989 MTV Video Music Awards: Video Vanguard Award] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130506080739/http://www.mtv.com/ontv/vma/winners-by-category.jhtml |date=6 May 2013 }} MTV. Retrieved 7 December 2011</ref>. Во [[1990]] година неговата продуцентска куќа изјавила дека Мајкл не сака за неговиот нов албум да ги прави истите промоции како оние за албумот ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]''.<ref name="GayiconII">[http://www.newmagic949.com/lsp/a556/ George Michael] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181118191455/http://www.newmagic949.com/lsp/a556/ |date=18 November 2018 }} NewMagic949.com. Retrieved 21 April 2011</ref> ===1990-ти=== Во меѓувреме очекуваниот албум ''„[[Listen Without Prejudice Vol 2]]“'' од 1990.<ref name="listenpre">[http://teenink.com/reviews/music_reviews/article/7424/Listen-Without-Prejudice/ Listen Without Prejudice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110305131521/http://teenink.com/reviews/music_reviews/article/7424/Listen-Without-Prejudice/ |date=5 March 2011 }} Teen Ink. Retrieved 21 April 2011</ref> бил закаснет поради правниот спор на Мајкл во компанијата на [[Сони]]. Поминал вкупно 88 недели на топ-листата на албуми во Обединетото Кралство и четирипати сертифициран со платина од BPI<ref name=uk>{{cite web|url=http://www.theofficialcharts.com/artist/_/george%20michael/|title=UK Charts > George Michael|publisher=The Official Charts Company|access-date=5 March 2011}}</ref>. Албумот произвел пет синглови во Велика Британија, од кои сите биле објавени во период од осум месеци: „[[Praying for Time]]“, „[[Waiting for That Day]]“, „[[Freedom! '90]]“ , „[[Heal the Pain]]“, и „[[Cowboys and Angels (песна на Џорџ Мајкл)|Каубојци и Ангели]]“ (последниот е неговиот единствен сингл што не се нашол на топ 40 во Велика Британија). Мајкл одбил да направи каква било промоција на албумот. На доделувањето на наградите во 1991 година [[Brit Awards]], ''Listen Without Prejudice Vol. 1'' ја освоил наградата за најдобар британски албум<ref>[https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/10139404/George-Michael-50-years-in-numbers.html "George Michael: 50 years in numbers"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130626202548/https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/10139404/George-Michael-50-years-in-numbers.html |date=26 June 2013 }}. ''The Daily Telegraph'' (London). Retrieved 15 December 2014</ref> Првиот сингл на албумот, „''[[Praying for Time (песна од Џорџ Мајкл)|Praying for Time]]''“, со стихови за општествените проблеми и неправди, бил објавен во август 1990 година. Џејмс Хантер од списанието „[[Ролинг стоун]]“ ја опишал песната како „''вознемирен поглед на запрепастувачката рана во светот. Мајкл нуди исцелување на времето како единствен мелем за физичка и емоционална глад, сиромаштија, лицемерие и омраза''“<ref>{{cite magazine|first=James|last=Hunter|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/listen-without-prejudice-vol-1-19901004|title=Listen Without Prejudice Vol. 1 &#124; Album Reviews|magazine=Rolling Stone|date=4 October 1990|access-date=17 December 2012|archive-date=16 October 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071016203015/http://www.rollingstone.com/artists/georgemichael/albums/album/200600/review/5940400/listen_without_prejudice_vol_1|url-status=dead}}</ref>Песната доживеала успех, достигнувајќи го број 1 на американскиот ''Billboard'' Hot 100 и бр. 6 во Обединетото Кралство. Мајкл не се појавил во ова видео или во кое било следно видео за албумот.<ref name="listenpre"/> Вториот сингл од ''Listen Without Prejudice Vol. 1'', „''Waiting for That Day''“, бил акустично тежок сингл, издаден како непосредно продолжение на „Praying for Time“. „''Freedom! '90“'' бил вториот од само двата сингла од ''Listen Without Prejudice'' кој бил поддржан од музичко видео (другиот е „''Praying for Time''“ помалку од Мајкл.[74] Песната алудира на неговите борби со неговиот уметнички идентитет и ги пророкува неговите напори набргу потоа да го прекине договорот за снимање со [[Sony|Sony Music]]. Како да го докаже чувството за песната, Мајкл одбил да се појави во спотот (режиран од Дејвид Финчер), а наместо тоа ги регрутирал супермоделите [[Наоми Кемпбел|Наоми Кембел]], [[Линда Еванџелиста]], [[Кристи Тарлингтон]], [[Татјана Патиц]] и [[Синди Крафорд]] да се појават и да ги синхронизираат усните наместо него.<ref name="Freedom">[http://soulbounce.com/soul/2010/11/soulbounces_class_of_1990_george_michael_listen_without_prejudice_vol_i.php SoulBounce's Class Of 1990: George Michael 'Listen Without Prejudice Vol. I'] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110110123829/http://soulbounce.com/soul/2010/11/soulbounces_class_of_1990_george_michael_listen_without_prejudice_vol_i.php |date=10 January 2011 }} Soulbounce.com, 29 November 2010. Retrieved 21 April 2011</ref>Исто така, содржи текстови кои го критикуваат неговиот статус на секс симбол.<ref>[https://ew.com/article/1990/09/14/listen-without-prejudice-vol-1/ Listen Without Prejudice Vol. 1] ''Entertainment Weekly'', 14 September 1990. Retrieved 21 April 2011</ref> Песната стигнала до бр. 8 на Billboard Hot 100 во САД и бр. 28 на топ листите за синглови во Велика Британија. ''„[[Mother's Pride (песна од Џорџ Мајкл)|Mother's Pride]]"“'' добила значајна радио игра во САД за време на [[Заливска војна|првата војна]] во [[Персискиот Залив]] во текот на 1991 година, често со радио станици кои се мешале во почитта на повикувачите на војниците со музика.<ref name="GayHist">[http://www.circa-club.com/gallery/gay_history_icons_george_michael.php Gay History, Gay Celebrities, Gay Icons – George Michael] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721090659/http://www.circa-club.com/gallery/gay_history_icons_george_michael.php |date=21 July 2011 }} Circa-club.com. Retrieved 21 April 2011</ref> Во [[1991]] година, Мајкл ја започнал турнејата „''Cover to Cover Tour''“ во [[Јапонија]], [[Англија]], [[Соединети Американски Држави|САД]] и [[Бразил]], каде што настапувал во настанот „[[Rock in Rio]]“.<ref name="NYcover">[https://www.nytimes.com/1991/10/28/news/reviews-pop-george-michael-s-tour-from-motown-to-disco.html Reviews/Pop; George Michael's Tour, From Motown to Disco] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160819021134/http://www.nytimes.com/1991/10/28/news/reviews-pop-george-michael-s-tour-from-motown-to-disco.html |date=19 August 2016 }} ''The New York Times'', 28 October 1991. Retrieved 21 April 2011</ref> Во публиката во [[Рио де Жанеиро|Рио]] тој го видел и подоцна се запознал со [[Анселмо Фелепа]], човекот кој потоа ќе му стане и партнер. Турнејата не била соодветна промоција за ''„[[Listen Without Prejudice Vol 1]]“''. Всушност, таа била повеќе за омилените песни на Мајкл испеани од други пејачи. Помеќу овие песни бил и „''[[Don’t Let the Sun Go Down no Me]]''“, песна на Сер [[Елтон Џон]] од [[1974]] година. Мајкл и Џон ја имале испеано заедно оваа песна на концертот ''Live Aid'' во [[1985]] година, и потоа уште еднаш на концертот на Мајкл на стадионот [[Вембли]] во Лондонската Арена на [[25 март]] [[1991]] година и била успешна на двете страни на Атлантикот. „''[[Don’t Let the Sun Go Down no Me]]''“ бил издаден како сингл на крајот на 1991 година и стигнал до број 1 и во Обединетото Кралство и во САД.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=SzV53dUOF1wC&pg=PA106 |page=106 |title=The Complete Guide to the Music of George Michael & Wham! |isbn=978-0-7119-6822-6 |last1=Ellis |first1=Lucy |last2=Sutherland |first2=Bryony |year=1998 |publisher=Omnibus Press |access-date=12 March 2016 |archive-date=9 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163423/https://books.google.com/books?id=SzV53dUOF1wC&pg=PA106 |url-status=live }}</ref>Во 1991 година, Мајкл објавил автобиографија преку [[Penguin Books]] насловена „Баре“, напишана заедно со [[Тони Парсонс (британски новинар)|Тони Парсонс]].<ref>{{cite book|last1=Michael|first1=George|last2=Parsons|first2=Tony|title=Bare: George Michael, His Own Story|date=15 July 1991|publisher=Penguin|isbn=978-0-14-013235-9|url-access=registration|url=https://archive.org/details/isbn_9780140132359}}</ref> Помеѓу жалбите на Мајкл била и онаа дека Сони<ref>{{cite news |last1=Cope |first1=Michael |title=Inside Story: Sony faces a test of faith: George Michael, who has cast off the leather look for a suit and horn-rimmed glasses, went to court last week for a divorce from his Japanese bosses, Norio Ohga, below left, and Akio Morita. No matter who wins, writes Nigel Cope, the case will put a different spin on the record business |url=https://www.independent.co.uk/news/business/inside-story-sony-faces-a-test-of-faith-george-michael-who-has-cast-off-the-leather-look-for-a-suit-and-hornrimmed-glasses-went-to-court-last-week-for-a-divorce-from-his-japanese-bosses-norio-ohga-below-left-and-akio-morita-no-matter-who-wins-writes-nigel-cope-the-case-will-put-a-different-spin-on-the-record-business-1512870.html |website=The Independent |access-date=29 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150916195904/http://www.independent.co.uk/news/business/inside-story-sony-faces-a-test-of-faith-george-michael-who-has-cast-off-the-leather-look-for-a-suit-and-hornrimmed-glasses-went-to-court-last-week-for-a-divorce-from-his-japanese-bosses-norio-ohga-below-left-and-akio-morita-no-matter-who-wins-writes-nigel-cope-the-case-will-put-a-different-spin-on-the-record-business-1512870.html |archive-date=16 September 2015 |date=24 October 1993 |url-status=dead }}</ref> не дала целосна поддршка за ослободувањето на неговиот втор албум што резултирало со негов слаб успех споредено со ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]''. Сони одговорил дека одбивањето на Мајкл да се појави во видеата за промоција била причината за неуспехот на албумот. Мајкл ја напуштил идејата за ''„[[Listen Without Prejudice Vol 2]]“'' и донирал три песни за добротворниот проект ''„Red Hot + Dance“'' за организација која собирала пари за кревање на свеста против [[Синдром на стекнат имунолошки дефицит|СИДА]]. Мајкл ги донирал и средствата од неговата песна „''Too Funky''“ за истата цел. Оваа песна не се појавила на ниту еден од студиските албуми на Џорџ Мајкл иако подоцна била вклучена во неговата соло колекција „''[[Ladies & Gentlemen: The Best of George Michael]]''“ во 1998 и „''[[Twenty Five (албум на Џорџ Мајкл)|Twenty Five]]''“ во [[2006]] година. „Too Funky“ доживеал успех достигнувајќи го 4 место на топ листите во Обединетото Кралство и 10 место на [[Billboard Hot 100]]. {{Quote box|width=25em|align=right|quote=„Џорџ Мајкл беше најдобар. Има одредена нота во неговиот глас кога ја изведе „[[Somebody to Love (песна на Queen)|Somebody to Love]]“ што беше чист Фреди."|source=—Гитаристот на Квин [[Брајан Меј]] на настапот на Мајкл на концертот за почит на Фреди Меркјури.<ref name="Mercury">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=VyBp_VEiIVYC&pg=PT364|page=364|title=Is This the Real Life?: The Untold Story of Queen|isbn=978-0-306-81973-5|last1=Blake|first1=Mark|date=22 March 2011|publisher=Hachette Books |access-date=14 December 2014|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163401/https://books.google.com/books?id=VyBp_VEiIVYC&pg=PT364|url-status=live}}</ref>}} Мајкл настапил со [[Queen]] на концертот за почит на [[Фреди Меркјури]] на [[20 април]] [[1992]] година на стадионот Вембли.<ref>[http://www.mygnr.com/bootleg/Tribute/Freddie_Mercury/freddie_mercury_tribute.html Freddie Mercury Tribute Concert for AIDS Awareness] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130917212424/http://www.mygnr.com/bootleg/Tribute/Freddie_Mercury/freddie_mercury_tribute.html |date=17 September 2013 }} MyGnR.com. Retrieved 21 April 2011</ref>Концертот бил во чест на животот на починатиот фронтмен на Квин, Фреди Меркјури, при што приходите биле наменети за истражување за СИДА.<ref>[https://web.archive.org/web/20110326162044/http://www.cineman.ws/films/7333/The-Freddie-Mercury-Tribute-Concert-for-AIDS-Awareness.html The Freddie Mercury Tribute: Concert for AIDS Awareness] Cineman. Retrieved 21 April 2011</ref> Мајкл ги извел "[['39]]", „[[These Are the Days of Our Lives]]“ со [[Лиза Стенсфилд]] и "[[Somebody to Love (песна на Queen)|Somebody to Love]]". Изведбата на Мајкл на „Somebody to Love“ била поздравена како „''една од најдобрите изведби на трибјут концертот''“.<ref name="Queen's Greatest Hits 3">[https://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A3818793 Queen's Greatest Hits 3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200927183627/https://h2g2.com/entry/A3818793 |date=27 September 2020 }} h2g2, BBC, 22 March 2005. Retrieved 21 April 2011</ref><ref name="Queen Greatest Vol 3">[http://www.albumlinernotes.com/Queen_Greatest_Vol_3.html Queen Greatest Vol 3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726142233/http://www.albumlinernotes.com/Queen_Greatest_Vol_3.html |date=26 July 2011 }} AlbumLinerNotes.com, 17 January 1997. Retrieved 21 April 2011</ref> Мајкл подоцна размислувал: „''Веројатно тоа беше најгордиот момент за мене во мојата кариера, бидејќи претпоставувам дека живеев детска фантазија да отпеам една од песните на Фреди пред 80.000 луѓе''“.<ref>{{cite news |title=Queen's Roger Taylor: George Michael 'Wouldn't Have Suited' Band |url=https://ultimateclassicrock.com/queen-roger-taylor-george-michael/ |access-date=2 March 2021 |magazine=Ultimate Classic Rock |archive-date=28 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210228012751/https://ultimateclassicrock.com/queen-roger-taylor-george-michael/ |url-status=live }}</ref> ''Five Live EP''<ref>[{{AllMusic|class=album|id=r177656/review|pure_url=yes}} Five Live (George Michael and Queen EP)]. AllMusic.</ref>имал пет снимки во живо (шест во неколку земји) изведени од Мајкл, Квин и Лиза Стенсфилд. „''Somebody to Love''“ и „''This are the Days of Our Lives''“ се снимени на концертот по повод Фреди Меркјури. „''Killer''“, „''Papa Was a Rollin' Stone''“ и „''Calling You''“ биле снимени за време на неговата турнеја ''Cover to Cover'' во 1991 година..<ref name="Queen's Greatest Hits 3"/><ref name="Queen Greatest Vol 3"/> Сите приходи од продажбата на ЕП биле во корист на ''Mercury Phoenix Trust''.<ref>[http://www.shanemcdonald.org/queen/album-detail.php?id=23 5 Live / Freddie Mercury Tribute Concert] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110201042331/http://www.shanemcdonald.org/queen/album-detail.php?id=23 |date=1 February 2011 }} Shanes Queen Site. Retrieved 21 April 2011</ref> Продажбата на ЕП била голема низ Европа, каде што дебитирала на број 1 во Обединетото Кралство и неколку европски земји. Успехот на топ-листата во САД бил помалку спектакуларен, каде стигнал до бр. Изведбата подоцна ќе се појави на компилацискиот албум на Квин, Greatest Hits III.<ref>[{{AllMusic|class=album|id=r443580|pure_url=yes}} Queen - Greatest Hits III]. Allmusic. Retrieved 23 September 2021</ref> За време на ноември 1994 година после долг период на мирување Џорџ Мајкл се појавиl на првите [[MTV]] Европски Музички награди, каде што имал трогателен настап со новата песна ''„[[Jesus to a Child (песна на Џорџ Мајкл)|Jesus to a Child]]“''.<ref>{{cite magazine|first=Dominic|last=Pride|title=MTV Euro Awards Get Mixed Response|magazine=Billboard|url=https://books.google.com/books?id=ZQgEAAAAMBAJ&pg=PA18|access-date=21 April 2011|date=10 December 1994|pages=18–|issn=0006-2510|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163423/https://books.google.com/books?id=ZQgEAAAAMBAJ&pg=PA18|url-status=live}}</ref> Песната билa посветена на неговиот партнер Анселмо Фелепа кој починал во март [[1993]] година. Песната бил успех сама по себе во родната земја на Мајкл скоро четири години. Се искачила на прво место на топ листите во Обединетото Кралство, и на 7 место на “Billboard” истиот месец кога бил и објавена. Исто така била најдолгата песна на Џроџ Мајкл со времетраење од скоро седум минути. Значењето на песната и врската на Мајкл со Фелепа се претворила во гласини и шпекулации, бидејќи Мајкл не признал дека е [[хомосексуалец]] сè до 1998 година. Видеото за песната ''„[[Jesus to a Child (песна на Џорџ Мајкл)|Jesus to a Child]]“'' била спој на слики кои прикажуваат загуба, болка и страдање. Мајкл секогаш му ја посветувал песната на Фелепа кога настапувал во живо.<ref>[https://web.archive.org/web/20010911141631/http://members.fortunecity.com/cheznobby/partone.htm Part one] Chez Nobby, Fortunecity. Retrieved 21 April 2011</ref> Вториот сингл ''„[[Fastlove (песна на Џорџ Мајкл)|Fastlove]]“'' бил објавен во април 1996 и претставувал енергична песна за желбата за ценење и исполнетост без посветеност. Оваа песна била некако необична како за популарна песна бидејќи немака дефиниран рефрен и што бил долга скоро пет минути. ''„[[Fastlove (песна на Џорџ Мајкл)|Fastlove]]“'' била поддржана со видео со футуристички елементи. На топ листите во Обединетото Кралство се искачила на 1 место и таму се задржала 3 недели. Во САД истата песна се искачила на 8 место. После оваа песна, Мајкл конечно го објавил албумот ''[[Older (албум на Џорџ Мајкл)|Older]]'' што бил прв студиски албум после 6 години и трет во неговата соло кариера.<ref>{{Cite web|url=https://www.albumism.com/features/george-michael-older-turns-25-anniversary-retrospective|title=George Michael's 'Older' Turns 25 &#124; Anniversary Retrospective|website=Albumism|date=12 May 2021 |access-date=14 October 2021|archive-date=3 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211003104948/https://www.albumism.com/features/george-michael-older-turns-25-anniversary-retrospective|url-status=live}}</ref> Овој албум е значаен за неговите шест песни, од кои секоја го постигнала 3 место во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] што е рекорд за повеќето синглови кои се од еден ист албум<ref>{{Cite web|url=https://www.classicpopmag.com/2021/07/george-michael-older/|title=Making George Michael: Older|date=19 July 2021|access-date=14 October 2021|archive-date=28 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211028170557/https://www.classicpopmag.com/2021/07/george-michael-older/|url-status=live}}</ref>. За време на објавувањето на неговиот петти сингл ''“Star People ‘97”'', специјалистот на топ листи Џејмс Мастертон го потенцирал успехот на Мајкл и изјавил „''Џорџ Мајкл неспорно прави импресивен Топ 3 со секој свој сингл. Албумот ''[[Older (албум на Џорџ Мајкл)|Older]]'' се докажа да биде неговиот далеку најкомерцијален албум било кога. Веќе пет песни се објавени и секоја од нив стана Топ 3 хит. На ова додадете ги и Топ 3 хитовите од претходните албуми ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл)|Faith]]'' и “Listen Without Prejudice”. Овој постојан успех секако бил постигнат со мала помош на маркетиншки трикови како на пример ремикси – или во случај преснимување на целиот албум што му дава трансфорамција во заслужен комерцијален удар''”. Во [[1996]] година Мајкл бил изгласан за „''Најдобар Британски Маж''“ на музичките награди на [[MTV]] и на Британските награди<ref>{{cite web|url=http://www.metrolyrics.com/1996-mtv-europe-awards.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022121526/http://www.metrolyrics.com/1996-mtv-europe-awards.html|archive-date=22 October 2012|url-status=unfit|title=1996 MTV Europe Awards|publisher=MetroLyrics.com|date=14 November 1996|access-date=21 April 2011}}</ref><ref>[http://www.everyhit.com/awardbrit.html The Brit Awards] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120419142717/http://www.everyhit.com/awardbrit.html |date=19 April 2012 }} everyHit.com. Retrieved 21 April 2011</ref>, како и за „Текстописец на годината“ по третпат на Ајвор Новело наградите.<ref>{{cite web|url=http://www.femail.com.au/snapshotgeorgemichael.htm|title=George Michael – Star Snapshot|publisher=Femail.com.au|date=27 April 2009|access-date=27 April 2009|archive-date=10 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100510151923/http://www.femail.com.au/snapshotgeorgemichael.htm|url-status=live}}</ref> Мајкл настапил на концертот на „''Three Mills Studios''“ во Лондон за ''[[MTV Unplugged]]''.<ref>[http://www.tv.com/george-michael/person/130286/summary.html George Michael on] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091222080434/http://www.tv.com/george-michael/person/130286/summary.html |date=22 December 2009 }} TV.com, 20 December 2008. Retrieved 21 April 2011</ref>. Тоа бил неговиот прв долг настап после долги годинии дел од публиката бил мајката на Мајкл. Следната година таа почина од рак.<ref>[http://popdirt.com/george-michaels-suicidal-thoughts-after-mothers-death/32657/ George Michael's Suicidal Thoughts After Mother's Death] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110617123325/http://popdirt.com/george-michaels-suicidal-thoughts-after-mothers-death/32657/ |date=17 June 2011 }} popdirt.com, 10 September 2004. Retrieved 21 April 2011</ref> ''[[Ladies & Gentlemen: The Best of George Michael]]'' е колекција на најголемите соло хитови на Мајкл од [[1998]] година. Колекцијата од 28 песни (на Европскиот и Австралискиот диск има по 29 песни) се поделени во 2 половини, секоја од нив со своја тема и „расположение“. Првиот диск „''For the Heart''“ ги содржи најуспешните балади на Мајкл, додека пак вториот диск „''For the Feet''“ се содржи од популарна музика за играње.<ref name=BBCNews1>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3278909.stm George Michael goes back to Sony] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120406214000/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3278909.stm |date=6 April 2012 }} BBC News, 17 November 2003. Retrieved 21 April 2011</ref> Албумот е забележлив по тоа што содржи голем број на песни и дуети кој претходно не се појавиле на ниеден од неговите албуми, вклучувајќи го и дуетот со [[Арета Френклин]] ''„[[I knew you were waiting (For me)]]“'', како и дуетот на португалски со познатиот бразилски пејач [[Аструд Жилберто]] - „Desafinado“ и дуетот со [[Елтон Џон]] „''[[Don’t let the sun go down on me]]''“. ''[[Ladies & Gentlemen: The Best of George Michael]]'' доживеал моментален успех кој се задржал на првото место на топ листите во Обединетото Кралство 8 недели. Поминал преку 200 недели на топ листите во Обединетото Кралство и е 38 најпродаван албум на сите времиња во Обединетото Кралство.<ref>{{cite web|url=http://www.bpi.co.uk/assets/files/top%2040%20albums.pdf|title=BPI Highest Retail Sales|publisher=British Phonographic Industry|access-date=17 January 2011|archive-date=22 November 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091122135241/http://www.bpi.co.uk/assets/files/top%2040%20albums.pdf|url-status=dead}}</ref> Бил одбран за платински албум 7 пати во Обединетото Кралство, и за Мулти-Платински во САД, и е најпознатиот, најкомерцијален албум на Џорџ Мајкл во неговата родна земја со повеќе од 2.8 милиони продадени копи. До денес, албумот има продадено околу 15 милиони копии ширум светот.<ref>[http://www.hiponline.com/artist/music/m/michael_george/index.html Artist: George Michael] Hip Online {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130915062553/http://www.hiponline.com/artist/music/m/michael_george/index.html |date=15 September 2013 }}</ref> Првиот сингл ''„[[Outside (песна на Џорџ Мајкл)|Outside]]“'' претставува хумористична песна за неговото апсење за наведување на полицаец во јавен нужник. Неговиот дует „''As''“, со [[Мери Џеј Блајџ]] бил објавен како втор сингл во многу земји ширум светот. И двата синглови се искачиле на 5 место на топ истите во Обединетото Кралство. ===2000-ти=== [[File:George Michael and Garth Brooks (2000).jpg|thumb|left|[[Гарт Брукс]] и Мајкл на Меморијалниот стадион Роберт Ф. Кенеди, Вашингтон, 29 април 2000 година]] Во 2000 година, Мајкл работеше на хит-синглот „[[If I Told You That]]“ со [[Витни Хјустон]].<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=yb_ghov9uEMC&pg=PA193|title=Michael Jackson the Solo Years|last1=Halstead|first1=Craig|last2=Cadman|first2=Chris|date=1 January 2003|publisher=Authors on Line Ltd|isbn=978-0-7552-0091-7|language=en|access-date=26 December 2016|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163445/https://books.google.com/books?id=yb_ghov9uEMC&pg=PA193|url-status=live}}</ref>Мајкл бил копродуцент на синглот заедно со [[Родни Џеркинс]].<ref>{{Cite news|url=http://www.mtv.com/news/1430159/whitney-george-michael-to-team-for-duet/|title=Whitney, George Michael To Team For Duet|publisher=MTV News|access-date=26 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226145556/http://www.mtv.com/news/1430159/whitney-george-michael-to-team-for-duet/|url-status=dead}}</ref> Мајкл започнал да работи на неговиот петти студиски албум, поминувајќи две години во студио за снимање. Неговиот прв сингл насловен „''[[Freeek! (песна на Џорџ Мајкл)|Freeek!]]''“<ref>[http://top40-charts.com/song.php?sid=3580&sort=chartid George Michael Freeek!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606113017/http://top40-charts.com/song.php?sid=3580&sort=chartid |date=6 June 2011 }} Top40-charts.com. Retrieved 21 April 2011.</ref> од новиот албум доживеал успех во Европа, искачувајќи се на првото место во Италија, Португалија, Шпанија и Данска во 2002 година и се нашол на Топ 10 листите во Обединетото Кралство и на топ 5 во Австралија. Вкупно низ светот се наше на 22 топ листи. Неговиот нареден сингл ''„[[Shoot the Dog (песна на Џорџ Мајкл)|Shoot the Dog]]“'' бил доста контроверзен кога бил објавен во јули 2002 година. Бил доста критички настроен за [[Џорџ В. Буш|Џорџ Буш]] и за [[Тони Блер]], за нивната улога во [[Ирачка војна|инвазијата на Ирак]] во [[2003]] година<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7444297.stm George Michael's highs and lows] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111104181822/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7444297.stm |date=4 November 2011 }} BBC News, 21 September 2008. Retrieved 21 April 2011</ref>. Во Данска таа го освоила првото место на топ листите,<ref>[http://top40-charts.com/song.php?sid=4692&sort=chartid George Michael Shoot The Dog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606113138/http://top40-charts.com/song.php?sid=4692&sort=chartid |date=6 June 2011 }} Top40-charts.com. Retrieved 21 April 2011</ref> додека пак во повеќето европски топ листи се нашла на петто место. Сепак, во Британија не се искачила погоре од 12 место. Насловната страница на синглот ја содржи насловната страница на ''[[Daily Mirror]]'s "Howdy Poodle'' од почетокот на годината. Одговарајќи на критиките, Мајкл изјавил: „Јас сум Британец, живеам овде, плаќам даноци и многу сум загрижен што сега сме втората најопасна земја во светот благодарение на нашата посебна врска со Америка.<ref>{{cite web |url=http://george.michael.szm.com/Esection/E2002jul.html |title=George Goes Political ''The Daily Mirror'', July 1, 2002 |publisher=george.michael.szm.com/ |date=July 2002 |access-date=5 September 2021 |archive-date=5 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210905091336/http://george.michael.szm.com/Esection/E2002jul.html |url-status=live }}</ref> [[File:George Michael at Antwerp (BRAVO).jpg|thumb|upright|Мајкл настапува во Антверпен, Белгија, 2006 година]] На [[17 ноември]] [[2003]] година, Џорџ Мајкл повторно потпишал договор со „''[[Sony Music]]''“ откако правната битка со компанијата резултирала со тоа неговиот договор да му биде продаден на конкурентските компании „''Virgin Records and DreamWorks Records''“. Кога петтиот албум на Мајкл бил објавен во 2004 година кога тој веднаш се искачил на прво место на топ листите во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], продавајќи повеќе од 200.000 копии само во првите неколку недели. Во Австралија на 22 март достигнала 2 место. На повеќето европски топ листи се наоѓал во Топ 5, а во САД бил на 12 место со продадени преку 500.000 копии, со што доби златен сертификат од страна на РИАА. Позитивно критикуван, албумот бил признат како албум кој го означува враќањето на Мајкл во најголемото светло на новиот милениум, продавајќи околу 7 милиони копии ширум светот и промовирајќи 4 (од 6) нови хитови. Кога петтиот студиски албум на Мајкл, ''[[Patience (албум на Џорџ Мајкл)|Patience]]''", бил издаден во 2004 година, тој бил оценет од критиката и бил на број 1 на топ-листата за албуми во Велика Британија. Албумот станал еден од најбрзо продаваните албуми во ОК, продадени над 200.000 копии само во првата недела<ref>[http://www.musicweek.com/story.asp?sectioncode=1&storycode=10894 Analysis: UK albums and singles market] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120208050250/http://www.musicweek.com/story.asp?sectioncode=1&storycode=10894 |date=8 February 2012 }} Music Week, 29 November 2004. Retrieved 21 April 2011</ref>Првиот сингл од албумот, ''„[[Amazing (песна на Џорџ Мајкл)|Amazing]]“'', бил хит број 1 во Европа.<ref>[http://top40-charts.com/song.php?sid=9508&sort=chartid&string=George/ George Michael Amazing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200807051143/https://top40-charts.com/song.php?sid=9508&sort=chartid&string=George%2F |date=7 August 2020 }} Top40-charts.com. Retrieved 21 April 2011</ref> Кога Мајкл гостувал во шоуто на [[Опра Винфри]] на [[26 мај]] [[2004]] година со цел да го промовира новиот албум, ја испеал ''„[[Amazing (песна на Џорџ Мајкл)|Amazing]]“'' заедно со неговите класици „''[[Father Figure (песна на Џорџ Мајкл)|Father Figure]]''“, ''[[Faith (песна на Џорџ Мајкл)|Faith]]''<ref>{{cite web |url=https://gmforever.com/george-michael-oprah-winfrey-show-interview/ |title=George Michael's Oprah Winfrey Show Interview (2004) |date=7 May 2019 |website=GM Forever |access-date=25 April 2021 |archive-date=9 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230209163407/https://gmforever.com/george-michael-oprah-winfrey-show-interview/ |url-status=live }}</ref>. Во шоуто Мајкл зборувал за неговото апсење, ја открил својата хомосексуалност и неговото враќање со јавни настапи. Тој и дозволил на екипата на Опра да влезе во неговиот дом надвор од Лондон.<ref>[http://www.oprah.com/home/George-Michaels-House Inside George Michael's Home] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110123172444/http://www.oprah.com/home/George-Michaels-House |date=23 January 2011 }} Oprah.com, 1 January 2006. Retrieved 21 April 2011</ref>Вториот сингл бил насловен „''[[Flawless (Go to the City)]]“'', и бил танцувачки хит во Европа како и во Северна Америка, искачувајќи се на првото место на топ листата ''Billboard Hot Dance Club Play'' и станал последниот хит број еден на Мајкл на Американската Денс Топ Листа. Во ноември Сони издал уште еден сингл - ''„[[Round Here (песна на Џорџ Мајкл)|Round Here]]“''. Бил најнеуспешниот сингл земен од албумот ''[[Patience (албум на Џорџ Мајкл)|Patience]]''", кога се нашол на 32 место на топ листите во Обединетото Кралство. Во 2005 година „''[[John and Elvis Are Dead (песна на Џорџ Мајкл)|John and Elvis Are Dead]]''“ бил објавен како последен сингл од албумот. Бидејќи постоела можноста истиот се симне од [[Интернет]], тој не се нашол на топ листите во Обединетото Кралство. Џорџ Мајкл изјавил дека ''[[Patience (албум на Џорџ Мајкл)|Patience]]'' ќе биде последниот албум кој ќе биде достапен на пазарите низ светот. Тој објавил на радио Бибиси на [[10 март]] [[2004]] година дека во иднина неговата музика ќе може да се спушта од интернет, и ги охрабрува обожавателите да направат донација за добротворни цели. [[File:George Michael 02 bis.jpg|left|thumb|Мајкл на сцената во Минхен, 2006 година]] „''[[Twenty Five (албум на Џорџ Мајкл)|Twenty Five]]''“ бил вториот најуспешен албум на Џорџ Мајкл, славејќи ја 25 годишнината од неговата музичка кариера. Објавен во ноември 2006 година од страна на Sony BMG станал број 1 во [[Обединетото Кралство]]. Албумот воглавно содржи песни од соло кариерата на Мајкл, но исто така и некои песни од деновите кога тој бил дел од групата [[Wham!]]. Го има во две 2 изданија, два дискови или пак ограничена серија на сет од три дискови. Изаданието со 2 дискови содржи 26 песни, вклучувајќи четири песни снимени со бендот, и три нови песни ''„[[An Easier Affair (песна на Џорџ Мајкл)|An Easier Affair]]“''; „''This Is Not Real Love''“ (дует снимен со [[Матја Буена]], поранешен член на [[Sugababes]], која достигнала петнаесто место на топ листите во Обединетото Кралство), и нова верзија на „''Heal the Pain''“, снимена со [[Пол Макартни]]. Ограниченото издание во три дискови содржи и додатни 14 помалку познати песни, вклучувакќи една од Wham!, како и една сосема нова песна „''Understand''“. Овој албум бил објавен во [[Северна Америка]] на [[1 април]] [[2008]] година како сет од 29 песни на 2 дискови, претставувајќи неколку нови песни (вклучувајќи дуеи со [[Пол Макартни]] и [[Мери Џеј Блајџ]], и песна од краткотрајната телевизиска серија ''Ели Стоун''), покрај многуте познати и успешни песни на Мајкл како од неговата соло кариера, така и од неговата кариера во бендот. За да го означи овој албум, Мајкл направил турнеја низ [[Северна Америка]] за првпат после 17 години, настапувајќи во големи градови како [[Њујорк]], [[Лос Анџелес]], [[Минеаполис]], [[Чикаго]] и [[Далас]]. ДВД изданието на албумот „''[[Twenty Five (албум на Џорџ Мајкл)|Twenty Five]]''“ содржи 40 видеа на два дискови, вклучувајќи 7 со групата Wham!. За време на концертот [[Live 8]], во 2005 година, Мајкл му се придружил на сцена на [[Пол Макартни]] за изведувањето на песната „''[[Drive My Car (песна)|Drive My Car]]''“.<ref>{{cite magazine|title=George Michael Dead: Photos of His Life|url=https://www.billboard.com/photos/7633302/george-michael-photos|magazine=Billboard|date=26 December 2016|access-date=21 April 2020|archive-date=17 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200417235215/https://www.billboard.com/photos/7633302/george-michael-photos|url-status=live}}</ref> Мајкл бил еден од неколкуте изведувачи кои во 1990 година направиле ремикси на песната „''[[Tripping on Your Love]]''“ од бендот [[Bananarama]]. Спротивно пак Bananarama направиле пререботка на „''[[Careless Whisper (песна на Џорџ Мајкл)|Careless Whisper]]''“ за нивниот албум ''„[[Exotica (албум на Bananarama)|Exotica]]“'' во 2001 година. Песната бил објавена како сингл во Франција. Во 2006 година, Мајкл ја започнал првата турнеја по 10 години, [[25 Live]]. Турнејата започнала во [[Барселона]], Шпанија на [[23 септември]] и завршила во декември на арената Вембли во Англија. Според неговото мрежно место турнејата со 80 настапи ја виделе 1.3 милиони обожаватели. На [[12 мај]] [[2007]] година во Коимбра, Португалија, тој ја започнал европската турнеја ''„[[25 Live Stadium Tour 2007]]“'', вклучувајќи ги [[Лондон]] и [[Атина]], и завршувајќи на 4 август во [[Белфаст]], [[Северна Ирска]]. Имал вкупно 29 настапи за турнејата низ Европа (почнувајќи од 21 април 2007 година). На [[9 јуни]] [[2007]] година, Мајкл бил првиот артист кој натапил на реновираниот [[Вембли]] во [[Лондон]], каде што потоа бил казнет 130.000 долари, бидејќи целата програма ја скратил на само 13 минути. Мајкл ја започнал глумечката кариера во Америка со улогата на ангел-чувар на ликот на Џони Ли Милер во серијата [[Ели Стоун (серија)|Ели Стоун]]., која се емитувала во САД. Освен што тој во шоуто се појавува како себеси и во форма на визии, секоја епизода носела име на некоја од неговите песни. Мајкл се појавил на финалето на шоуто [[Американски идол]] во 2008 година пеејќи ја песната „''[[Praying for Time (песна на Џорџ Мајкл)|Praying for Time]]''“. Кога го прашале што мисли дека ќе рече Сајмон за неговата изведба, тој одговорил „''Мислам дека веројатно ќе ми рече дека не требало да пеам песна од Џорџ Мајкл. Тоа им го има кажано на многу луѓе во минатото, па мислам дека би било доста смешно''.’<ref>{{cite news|title=George Michael Regains His Faith |url=http://music.aol.ca/article/George-Michael-interview/554/ |work=AOL Music Canada |year=2008 |access-date=13 June 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080531071913/http://music.aol.ca/article/George-Michael-interview/554/ |archive-date=31 May 2008 }}</ref><ref>[http://www.channel24.co.za/Music/Features/24-Facts-George-Michael-20091127-4 24 Facts: George Michael] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111008023218/http://www.channel24.co.za/Music/Features/24-Facts-George-Michael-20091127-4 |date=8 October 2011 }} Channel 24, 14 October 2010</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120922095231/http://www.spinner.com/2008/05/22/george-michael-reflects-on-his-own-american-idolatry/ George Michael Reflects on His Own American Idolatry] Spinner, 22 May 2008</ref> На [[1 декември]], Мајкл го одржал последниот коцерт во [[Абу Даби]] во [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]] како дел од 37-та прослава за Денот на Нацијата. На [[25 декември]] [[2008]] година Џорџ Мајкл објавил нова песна „''[[December Song (песна на Џорџ Мајкл)|December Song]]''“ на неговото мрежно место беспалтно<ref>{{cite web|url=http://torrentfreak.com/new-george-michael-track-survives-on-the-pirate-bay-081227/|title=New George Michael Track Survives on The Pirate Bay|publisher=TorrentFreak|date=27 December 2008|access-date=27 April 2009|archive-date=23 June 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100623002323/http://torrentfreak.com/new-george-michael-track-survives-on-the-pirate-bay-081227/|url-status=live}}</ref>. Постоела надеж дека обожавателите кои ќе ја спуштат песната ќе донираат пари за добротворни цели. Иако песната повеќе не е достапна на неговата страна, истата сепак може да се спушти од мрежите за јавно споделување на податоци. На 29 октомври 2009 година од Бибиси изјавиле дека Мајкл ќе се приклучи на Божиќен број 1 во Обединетото Кралство, со преправена верзија на „''[[December Song (песна на Џорџ Мајкл)|December Song]]''“ која ќе се пушти во продажба на 13 декември. Популарноста на песната била поттикната и од промотивно појавување на Мајкл на шоуто [[X Фактор]] каде што извел песна со [[Дејвид Остин]] свирејќи на пијано. ===2010-ти=== [[File:George Michael (2011).jpg|thumb|upright|left|Џорџ Мајкл во [[Кралска опера во Лондон]] во 2011 година]] На крајот на [[2009]] година Мајкл изјавил дека после месеци на шпекулации дека ќе има настапи во австралиските градови [[Мелбурн]], [[Перт]] и [[Сиднеј]], што би биле негови први концерти во Австралија после 1988 година.<ref>{{cite web|url=http://www.georgemichael.com/index.php?module=news&news_item_id=215 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091128143845/http://georgemichael.com/index.php?module=news&news_item_id=215 |url-status=dead |archive-date=28 November 2009 |title=2010 Australian Tour Announcement |publisher=GeorgeMichael.com |date=24 November 2009 |access-date=24 November 2009 }}</ref> На 20 февруари Мајкл го имал својот прв настап во Перт на Бурсвуд и имал публика од 15.000 обожаватели.<ref>{{cite web|url=http://www.heraldsun.com.au/entertainment/george-michael-on-australian-stage/story-e6frf96f-1225832582934|title=George Michael on Australian stage|work=Herald Sun|date=21 February 2010|access-date=22 February 2010|archive-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927183630/https://www.heraldsun.com.au/entertainment/george-michael-on-australian-stage/news-story/318a96664dbc59a508b0db5658a5678d?nk=54567d1e350491230fea6edd93b36ed3-1601231790|url-status=live}}</ref> На [[5 март]] [[2011]] година Мајкл го објавил излегувањето на неговата преработка на хитот од групата „New Order“ од 1987 година, ''[[True Faith (песна)|True Faith]]'', како помош за добротворната организација ''Comic Relief''<ref>[https://www.nme.com/news/george-michael/55243 George Michael covers New Order's 'True Faith' for Comic Relief] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150313064254/http://www.nme.com/news/george-michael/55243 |date=13 March 2015 }} ''NME'', 2 March 2011. Retrieved 21 April 2011</ref>. Мајкл исто така објавил преработка на песната на [[Стиви Вондер]] од 1972 година, ''„[[You and I (We Can Conquer the World)|You and I]]“'', на 15 април 2011 година како подарок за принцот [[Вилијам (принц од Велс)|Вилијам]] и [[Катерина (принцеза од Велс)|Кејт Мидлтон]] по повод кралската венчавка на [[29 април]] [[2011]] година.<ref name="gift">[http://www.georgemichael.com/news/news_items.aspx?PostId=323130 George Covers Stevie Wonder for Will & Kate] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110902135521/http://www.georgemichael.com/news/news_items.aspx?PostId=323130 |date=2 September 2011 }} GeorgeMichael.com, 15 April 2011</ref> Иако Мп3 верзијата била достапна за беспалтно спуштање, Мајкл им порачал на обожавателите, оние кои би ја спуштиле песната да дадат донација за „Добротворниот фонд за подароци на принцот Вилијам и Кејт Мидлтон“.<ref>{{cite news |first=Jane |last=Fazackarley |url=http://www.digitaljournal.com/article/305692 |title=George Michael releases Royal Wedding song |work=[[Digital Spy]] |date=16 April 2011 |access-date=10 January 2017 |archive-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170113015915/http://www.digitaljournal.com/article/305692 |url-status=live }}</ref> {{multiple image <!-- Essential parameters --> | align = right | direction = vertical | header = | width = 225 <!-- Image 1 --> | image1 = George Michael London Olympics 2012. by Rory.jpg | width1 = | alt1 = | caption1 = Мајкл на [[церемонија на затворање на Летните олимписки игри 2012|церемонијата на затворање]] на Летните олимписки игри во Лондон 2012 година <!-- Image 2 --> | image2 = George Michael performs Freedom at the Olympic Closing Ceremony (7891237548).jpg | width2 = | alt2 = | caption2 = LED светла за време на изведбата на Мајкл на неговиот сингл од 1990 година „[[Freedom! '90|Freedom!]]“ на церемонијата }} На [[11 мај]] [[2011]] година, турнејата „''Symphonica''“ бил објавена. Само настапи за во Европа биле објавени. Првиот настап бил изведен во Куќата на Операта во Прага на 22 август.<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/reviews/first-night-george-michael--symphonica-tour-state-opera-house-prague-2342293.html|title=First Night: George Michael – Symphonica Tour, State Opera House, Prague|work=The Independent|location=London|date=23 August 2011|access-date=23 August 2011|first=Ben|last=Walsh|archive-date=1 December 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111201092644/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/reviews/first-night-george-michael--symphonica-tour-state-opera-house-prague-2342293.html|url-status=live}}</ref> Во октомври 2011 година, Мајкл бил прогласен за еден од номинираните за Куќата на Славните Текстописци.<ref>{{cite press release|url=http://songhall.org/news/entry/1281|title=Songwriters Hall of Fame 2012 Nominees For Induction Announced|date=18 October 2011|access-date=18 October 2011|publisher=Songwriters Hall of Fame|archive-date=18 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111018184025/http://songhall.org/news/entry/1281|url-status=live}}</ref>Во ноември, Мајкл морал да го откаже остатокот од турнејата бидејќи тешко се разболел во [[Виена]], [[Австрија]].<ref>{{cite web|url=http://viennatimes.at/news/General_News/2011-11-25/27779/George_Michael%27s_condition_worsened_overnight_say_doctors |archive-url=https://web.archive.org/web/20111127202805/http://viennatimes.at/news/General_News/2011-11-25/27779/George_Michael%27s_condition_worsened_overnight_say_doctors |url-status=dead |archive-date=27 November 2011 |title=George Michael's condition worsened overnight say doctors |work=Vienna Times |access-date=31 December 2011 }}</ref> Во февруари 2012 година, два месеци по напуштањето на болницата, Мајкл се појавил изненадувачки на доделувањето на ''[[Brit Awards 2012]]'' година во [[Арена О2|О2 Арената]] во [[Лондон]], каде што добил овации и ѝ ја врачил на [[Адел]] наградата за најдобар британски албум.<ref>[https://www.standard.co.uk/news/standard-pictures/the-brit-awards-2012-7446728.html?action=gallery&ino=2 "2012 BRIT Awards"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181005200634/https://www.standard.co.uk/news/standard-pictures/the-brit-awards-2012-7446728.html?action=gallery&ino=2 |date=5 October 2018 }}. ''London Evening Standard''. Retrieved 16 December 2014</ref> Во март, Мајкл објавил дека е здрав и дека турнејата „''Symphonica''“ ќе продолжи наесен.<ref>{{cite web|url=https://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/george-michael-has-rescheduled-the-tour-dates-767216|title=George Michael reschedules cancelled tour dates after beating pneumonia|first=Jo|last=Usmar|date=20 March 2012|work=Daily Mirror|access-date=13 February 2018|archive-date=13 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180213195309/https://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/george-michael-has-rescheduled-the-tour-dates-767216|url-status=live}}</ref> Последниот концерт од турнејата, кој бил и последен концерт во животот на Мајкл, бил изведен во лондонскиот [[Ерлс Корт]] на [[17 октомври]] [[2012]] година.<ref>{{cite magazine|title=Flashback: George Michael Plays Final Encore at Last Concert|url=https://www.rollingstone.com/music/videos/watch-george-michael-play-final-encore-at-last-concert-w457757|magazine=Rolling Stone|date=21 March 2018|access-date=21 March 2018|archive-date=21 March 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180321193039/https://www.rollingstone.com/music/videos/watch-george-michael-play-final-encore-at-last-concert-w457757|url-status=dead}}</ref> „''Symphonica''“ бил издадена на [[17 март]] [[2014]] година и станал седмиот соло албум бр. 1 на Мајкл во Обединетото Кралство и деветти вкупно, вклучувајќи го неговиот Wham! врвни топ листи. Албумот бил продуциран од Фил Рамон и Мајкл; албумот бил последната продукциска заслуга на Рамон.<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-26706230 |title=George Michael beats Kylie to top album chart |date=23 February 2014 |publisher=BBC |access-date=22 June 2018 |archive-date=29 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181029035559/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-26706230 |url-status=live }}</ref> На [[2 ноември]] [[2016]] година, менаџерскиот тим на Мајкл објавил дека вториот документарен филм за неговиот живот, насловен ''Слобода'', треба да биде објавен во март 2017 година.<ref name="InstagramFreedomDoc">: {{cite web|work=[[Instagram]]|title=George Michael on Instagram|url=https://www.instagram.com/p/BMUccRPg4Ow/ |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/s/instagram/BMUccRPg4Ow |archive-date=23 December 2021 |url-access=subscription|access-date=22 January 2017}}{{cbignore}}</ref><ref>[http://www.huffingtonpost.co.uk/entry/george-michael-dead-new-album-film_uk_5860f47de4b0f24da6e7b2c6 "George Michael Dead: Star Had Promised Comeback Album For 2017, And Film 'Freedom' About Sony Court Battle"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227130618/http://www.huffingtonpost.co.uk/entry/george-michael-dead-new-album-film_uk_5860f47de4b0f24da6e7b2c6 |date=27 December 2016 }}. ''The Huffington Post''. Retrieved 27 December 2016</ref> Еден месец подоцна, англискиот текстописец [[Naughty Boy]] ги потврдил плановите за соработка со Мајкл, за нова песна и албум.<ref name="naughtyboy1">{{cite web|work=NME|title=George Michael planned to release new album in 2017|url=https://www.nme.com/news/music/george-michael-new-album-2017-1924178|access-date=22 January 2017|date=26 December 2016|archive-date=2 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170202091735/http://www.nme.com/news/music/george-michael-new-album-2017-1924178|url-status=live}}</ref> Naughty Boy тврдел дека песната е „''неверојатна, но [...] горчлива''“.<ref name="naughtyboy2">{{cite web|work=BBC Newsbeat|title=Naughty Boy 'won't rule out' releasing his George Michael collaboration|url=https://www.bbc.co.uk/newsbeat/article/38682665/naughty-boy-wont-rule-out-releasing-his-george-michael-collaboration|access-date=28 February 2017|date=19 January 2017|archive-date=13 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170213024359/http://www.bbc.co.uk/newsbeat/article/38682665/naughty-boy-wont-rule-out-releasing-his-george-michael-collaboration|url-status=live}}</ref> На [[7 септември]] [[2017]] година (месеци по смртта на Мајкл), бил објавен синглот „Фантазија“, со [[Најл Роџерс]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2017/sep/07/george-michael-new-single-fantasy-nile-rodgers|title=George Michael's new single Fantasy – a rework full of sex, funk and fabulousness|first=Ben|last=Beaumont-Thomas|date=7 September 2017|newspaper=[[The Guardian]]|access-date=10 October 2017|archive-date=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010031441/https://www.theguardian.com/music/2017/sep/07/george-michael-new-single-fantasy-nile-rodgers|url-status=live}}</ref> Откако се нашол на второто место по објавувањето во 1984 година (зад песната „''Do They Know It's Christmas''?“ на Band Aid, во која настапувал и Мајкл), „''Last Christmas''“ конечно стигнала до првото место на топ-листата за синглови во Обединетото Кралство на [[Нова година]] [[2021]] година, повеќе од 36 години по неговото првично објавување.<ref name=Beaumont-Thomas-2021>{{cite web |last=Beaumont-Thomas |first=Ben |date=1 January 2021 |title=Last Christmas by Wham! reaches No 1 for first time after 36 years |url=https://www.theguardian.com/music/2021/jan/01/last-christmas-by-wham-reaches-no-1-for-first-time-after-36-years |website=The Guardian |location=London |access-date=6 January 2021 |archive-date=1 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210101211212/https://www.theguardian.com/music/2021/jan/01/last-christmas-by-wham-reaches-no-1-for-first-time-after-36-years |url-status=live }}</ref> [[Ендрју Риџли]] рекол дека поставувањето на табелата е „''доказ за нејзината безвременска привлечност и шарм''“, додавајќи: „''Тоа е соодветна почит на генијот на Џорџ во пишувањето песни... тој ќе беше неизмерно горд и крајно воодушевен''“. периодот од 36 години потребни за да се достигне број еден бил рекорд на британската топ листа, кој го надминала [[Кејт Буш]] со „''[[Running Up That Hill]]''“ во јуни 2022 година која траел 37 години.<ref>{{cite news |title=Kate Bush's Running Up That Hill is Official Charts Number 1 Single: Singer becomes 3 x Official Charts Record Breaker with Stranger Things success |url=https://www.officialcharts.com/chart-news/kate-bushs-running-up-that-hill-is-official-charts-number-1-single-singer-becomes-3-x-official-charts-record-breaker-with-stranger-things-success__36605/ |access-date=17 June 2022 |publisher=Official Charts Company |archive-date=17 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220617193926/https://www.officialcharts.com/chart-news/kate-bushs-running-up-that-hill-is-official-charts-number-1-single-singer-becomes-3-x-official-charts-record-breaker-with-stranger-things-success__36605/ |url-status=live }}</ref> ===Постхумни изданија=== На [[7 септември]] [[2017]] година, бил објавен синглот ''„[[Fantasy (песна на Џорџајкл)|Fantasy]]“''. Напишана и продуцирана од Мајкл, песната била снимена додека работел на ''Listen Without Prejudice Vol. 1''. Сепак, песната не била вклучена во албумот. Наместо тоа, во октомври 1990 година, таа била прикажана на синглот „''Waiting for That Day''“ во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] и на синглот „''Freedom! '90''“ во остатокот од светот.<ref name="rel">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/music/2017/sep/07/george-michael-new-single-fantasy-nile-rodgers|title=George Michael's new single Fantasy – a rework full of sex, funk and fabulousness|work=[[The Guardian]]|author=Ben Beaumont-Thomas|date=7 September 2017|accessdate=17 October 2017|archive-date=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010031441/https://www.theguardian.com/music/2017/sep/07/george-michael-new-single-fantasy-nile-rodgers|url-status=live}}</ref> На [[7 септември]] [[2017]] година, била издадена нова верзија преработена од [[Најл Роџерс]] како сингл од ''Listen Without Prejudice / MTV Unplugged'' (2017).<ref>{{cite magazine|url=https://www.rollingstone.com/music/news/hear-george-michael-nile-rodgers-spirited-fantasy-remake-w501632|title=Encore Hear George Michael's Posthumous 'Fantasy' Remake With Nile Rodgers|magazine=[[Rolling Stone]]|author=Jon Blistein|date=7 September 2017|accessdate=17 October 2017|archive-date=17 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171017075846/http://www.rollingstone.com/music/news/hear-george-michael-nile-rodgers-spirited-fantasy-remake-w501632|url-status=live}}</ref> Албумот ја вклучува оригиналната верзија на ''„[[Fantasy (песна на Џорџајкл)|Fantasy]]“'' и верзијата од 1998 година<ref>{{cite web|url=https://www.amazon.co.uk/Listen-Without-Prejudice-Unplugged-Region/dp/B01LQV2Z7C/|title=Listen Without Prejudice / MTV Unplugged (Region Free) Box set|website=Amazon UK |accessdate=17 October 2017|archive-date=18 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171018071816/https://www.amazon.co.uk/Listen-Without-Prejudice-Unplugged-Region/dp/B01LQV2Z7C|url-status=live}}</ref>; На 18 октомври 2017 година било објавено музичко видео на [[Вево]].[[Vevo]].<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=rWk7ykBdIA8|title=George Michael - Fantasy (Official Video) ft. Nile Rodgers|date=18 October 2017 |via=YouTube|accessdate=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111152610/https://www.youtube.com/watch?v=rWk7ykBdIA8|url-status=live}}</ref> Во 2019 година бил објавен филмот „[[Последниот Божиќ (филм)|Последниот Божиќ]]“ напишан од [[Ема Томпсон]]. Насловот на филмот е преземен од Wham!. Официјален саундтрак албум бил издаден од ''Legacy Recordings'' на [[Компактен диск|ЦД]], винил со два диска и дигитални формати на [[8 ноември]] [[2019]] година.<ref>{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/amp/articles/columns/pop/8532167/last-christmas-soundtrack-track-list|title='Last Christmas' Soundtrack Track List: See It Here|first=Gil|last=Kaufman|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|date=4 October 2019|access-date=11 November 2022|archive-date=9 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509144516/https://www.billboard.com/amp/articles/columns/pop/8532167/last-christmas-soundtrack-track-list|url-status=live}}</ref> Албумот содржи ''[[14 Wham!]]'' и соло песни на Џорџ Мајкл, како и претходно необјавена песна првично завршена во 2015 година со наслов ''[[This Is How (We Want You to Get High)]]''.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/amp/entertainment-arts-50314620|title=George Michael: Upbeat new song premieres on Radio 2|first=Mark|last=Savage|publisher=[[BBC]]|date=6 November 2019|access-date=11 November 2022|archive-date=6 November 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106123331/https://www.bbc.co.uk/news/amp/entertainment-arts-50314620|url-status=live}}</ref> Албумот со саундтрак дебитирал на првото место на Официјалната табела на албуми за саундтрак во Обединетото Кралство и на 11-тото место на табелата за албуми во Обединетото Кралство на 15 ноември 2019 година.<ref>{{cite web|url=https://www.officialcharts.com/charts/soundtrack-albums-chart/|title=Official Soundtrack Albums Chart Top 50|website=[[Official Charts Company]]|date=15 November 2019|access-date=17 November 2019|archive-date=24 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150224203832/https://www.officialcharts.com/charts/soundtrack-albums-chart/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.officialcharts.com/charts/albums-chart/|title=Official Albums Chart Top 100|website=Official Charts Company|date=15 November 2019|access-date=17 November 2019|archive-date=30 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180830181650/http://www.officialcharts.com/charts/albums-chart/|url-status=live}}</ref> Исто така, влегол на австралиската табела за албуми на седмото место, <ref>{{cite web|url=http://cdn.aria.com.au/pdfs/42D2221C9EBF51A9475827FBE90A04C7D5DB52B9DAB1C71574EEED462A122E21/ARIA%20Albums%20Chart.pdf?seq=26|title=ARIA ALBUMS CHART|website=[[ARIA Charts]]|date=11 November 2019|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111152610/http://cdn.aria.com.au/pdfs/42D2221C9EBF51A9475827FBE90A04C7D5DB52B9DAB1C71574EEED462A122E21/ARIA%20Albums%20Chart.pdf?seq=26|url-status=live}}</ref> на ирската табела за албуми, каде што дебитирал на 32-то место, искачувајќи се на 26-то место следната недела и на 55-тото место на американскиот [[Билборд 200]].<ref>{{cite web|url=https://www.officialcharts.com/charts/irish-albums-chart/|title=Official Irish Albums Chart Top 50|website=Official Charts Company|date=November 2019|access-date=26 November 2019|archive-date=30 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200830100852/https://www.officialcharts.com/charts/irish-albums-chart/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/charts/billboard-200|title=Billboard 200|magazine=Billboard|date=November 2019|access-date=11 November 2022|archive-date=2 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110702172558/http://www.billboard.com/charts/billboard-200|url-status=live}}</ref> На [[22 јуни]] [[2022]] година бил објавен документарниот филм ''[[Freedom Uncut (документарен филм)|Freedom Uncut]]''. Мајкл работел на филмот непосредно пред неговата смрт, заедно со [[Дејвид Остин]], и ја обезбедил нарацијата во текот на целиот период.<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2022/06/21/arts/music/george-michael-freedom-uncut.html|title=George Michael Preferred Music to Fame. The Doc He Made Does, Too.|website=The New York Times|date=22 June 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111153423/https://www.nytimes.com/2022/06/21/arts/music/george-michael-freedom-uncut.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.itv.com/news/2022-06-15/never-before-seen-footage-of-george-michael-in-new-film-freedom-uncut|title=Never-before-seen footage of George Michael in new film Freedom Uncut|publisher=ITV|last=Davda|first=Rishi|date=15 June 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111153232/https://www.itv.com/news/2022-06-15/never-before-seen-footage-of-george-michael-in-new-film-freedom-uncut|url-status=live}}</ref> NME, The Guardian и Empire сите го пофалиле филмот и го оцениле со 4/5 ѕвезди.<ref>{{cite web|url=https://www.nme.com/reviews/film-reviews/george-michael-freedom-uncut-review-hes-still-a-fascinating-mass-of-contradictions-3253261|title='George Michael Freedom Uncut' review: he's still a fascinating mass of contradictions|website=NME|last=Levine|first=Nick|date=22 June 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111153224/https://www.nme.com/reviews/film-reviews/george-michael-freedom-uncut-review-hes-still-a-fascinating-mass-of-contradictions-3253261|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.empireonline.com/movies/reviews/george-michael-freedom-uncut-2/|title=An extended cut of George Michael's self-co-directed TV documentary, completed and broadcast mere months after his untimely death on Christmas Day 2016.|website=Empire|last=Beardsworth|first=Liz|date=23 June 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111153224/https://www.empireonline.com/movies/reviews/george-michael-freedom-uncut-2/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/film/2022/jun/22/george-michael-freedom-uncut-review-pop-hero-lets-it-all-hang-out|title=George Michael: Freedom Uncut review – pop hero lets it all hang out|website=The Guardian|date=22 June 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=11 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221111153227/https://www.theguardian.com/film/2022/jun/22/george-michael-freedom-uncut-review-pop-hero-lets-it-all-hang-out|url-status=live}}</ref> На [[30 септември]] [[2022]] година, била издадена ремастерирана и проширена верзија на ''Older'' која го сочинува оригиналниот албум Older, Upper disc и три бонус ЦД-а, кои содржат ремикси и снимки во живо на песни од постариот период.<ref>{{cite web |last1=Staff |first1=Wonderland |title=Sony Music Celebrate George Michael's Iconic Album, Older |url=https://www.wonderlandmagazine.com/2022/09/16/sony-music-george-michael-older/ |website=Wonderland |access-date=30 September 2022 |date=16 September 2022 |archive-date=30 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220930180359/https://www.wonderlandmagazine.com/2022/09/16/sony-music-george-michael-older/ |url-status=live }}</ref>Албумот се нашол на второто место на топ 100 за официјални албуми во Обединетото Кралство на [[7 октомври]] [[2022]] година.<ref>{{cite web|url=https://www.officialcharts.com/charts/albums-chart/20221007/7502/|title=Official Albums Chart Top 100 07 October 2022 - 13 October 2022|website=Official Charts|date=7 October 2022|access-date=11 November 2022|archive-date=16 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221016032457/https://www.officialcharts.com/charts/albums-chart/20221007/7502/|url-status=live}}</ref> ==Приватен живот== ===Сексуалност и врски=== Мајкл изјавил за неговите рани фантазии биле за жените, што „''ме навело да верувам дека сум на патот кон хетеросексуалноста''“, но во пубертетот започнал да фантазира за мажи, за кои подоцна рекол дека „''имаат врска со мојата околина''“. На 19-годишна возраст, Мајкл му рекол на [[Ендрју Риџли]] дека е бисексуалец.<ref name="gq-magazine.co.uk">{{cite web |last=Moore |first=Jane |url=http://www.gq-magazine.co.uk/men-of-the-year/home/hall-of-fame/george-michael-interview |title=George Michael on beating drugs, depression and his outing in LA – October 2004 |publisher=GQ magazine |date=October 2004 |access-date=16 June 2013 |archive-date=20 September 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130920091856/http://www.gq-magazine.co.uk/men-of-the-year/home/hall-of-fame/george-michael-interview |url-status=live }}</ref> Мајкл исто така и кажал на една од неговите две сестри, но тој бил советуван да не им кажува на родителите за неговата сексуалност.[162] Во 1998 година, не многу долго откако бил отфрлен поради својата сексуалност, Мајкл изјавил на ''Паркинсон'' дека станал уверен дека е геј кога се заљубил во маж.<ref>{{Citation |title=George Michael Honest Interview - 1998 | date=27 February 2018 |url=https://www.youtube.com/watch?v=qkqzdAH0tvA |access-date=2 August 2023 |language=en |archive-date=2 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230802061159/https://www.youtube.com/watch?v=qkqzdAH0tvA |url-status=live }}</ref> Овој став бил повторен во интервјуто за „Адвокат“ во 1999 година, каде што Мајкл и кажал на главниот уредник, Џуди Видер, дека „''заљубувањето во маж го заврши неговиот конфликт околу бисексуалноста''“. „''Никогаш не сум имал морален проблем да бидам геј''“, ѝ рекол Мајкл. „''Мислев дека сум се заљубил во жена неколку пати. Потоа се заљубив во маж и сфатив дека ништо од тие работи не е љубов''“.<ref name="Wieder">{{cite book|title=Celebrity: The Advocate Interviews |last=Wieder|first=Judy|url=https://books.google.com/books?id=wciFOQAACAAJ |editor-last=Wieder|editor-first=Judy|year=2001|publisher=Advocate Books|location=New York|isbn=978-1-55583-722-8|page=15}}</ref> Во 2004 година, Мајкл изјавил: „''Спиев многу со жени во деновите на Wham!, но никогаш не чувствував дека тоа може да се развие во врска бидејќи знаев дека, емоционално, сум геј маж. Не сакав да се обврзувам за нив, но јас се засрамив што можеби ќе ги користам, што го направив кога почнав да се грижам за СИДА-та, која преовладуваше во Британија Секогаш имав безбеден секс, не сакав да спијам со жена без да и кажам дека сум бисексуалец, Чувствував дека тоа би било неодговорно, во основа, не сакав да го имам тој непријатен разговор што може да го уништи моментот спие со нив''“. Во истото интервју, тој додал: „''Да не бев со Кени [неговото момче во тоа време], ќе имав секс со жени, без сомнение''“. Тој изјавил дека верува дека формирањето на неговата сексуалност е „''негувачка работа, преку отсуството на татко ми кој секогаш беше зафатен со работа. Тоа значеше дека сум исклучително близок со мајка ми''“, иако изјавил дека „''дефинитивно има и такви кои имаат предиспозиција да се биде геј во која околината е ирелевантна''.“ Во интервју од [[2007]] година Мајкл признал дека го криел фактот што е [[геј]] поради грижа за тоа како таа информација би можела да влијае врз неговата мајка.<ref name="Andrew Johnson">{{cite news|first=Andrew|last=Johnson|title=George Michael: Why I had to keep my homosexuality secret|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/george-michael-why-i-had-to-keep-my-homosexuality-secret-403989.html|work=The Independent|location=London|date=30 September 2007|access-date=15 February 2008|archive-date=17 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080517055242/http://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/george-michael-why-i-had-to-keep-my-homosexuality-secret-403989.html|url-status=live}}</ref> Две години подоцна, тој додал: „''Мојата депресија на крајот на Wham! беше затоа што почнав да сфаќам дека сум геј, а не бисексуалец''“.<ref name="huffingtonpost.com">{{cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/johann-hari/george-michael-an-exclusi_b_157401.html|title=Johann Hari: George Michael: An Exclusive Interview|work=HuffPost|date=13 January 2009|access-date=17 December 2012|archive-date=23 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130323070944/http://www.huffingtonpost.com/johann-hari/george-michael-an-exclusi_b_157401.html|url-status=live}}</ref> Во текот на доцните 1980-ти, Мајкл имал врска со шминкерката Кети Џеунг, која извесно време се сметала за негова уметничка „''муза''“ и која се појавила во видеото „''I Want Your Sex''“.<ref>[https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-38432981 George Michael: Six songs that defined his life] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201003211257/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-38432981/ |date=3 October 2020 }}, BBC, 26 December 2016</ref> Мајкл подоцна изјавил дека таа била неговата „''единствена искрена''“ девојка и дека знаела за неговата бисексуалност. Во 2016 година, Јеунг реагирала на смртта на Мајкл нарекувајќи го „''вистински пријател''“ со кого го поминала „''некое од најубавото време во [нејзиниот] живот''“.<ref>[https://www.billboard.com/articles/columns/pop/7633328/george-michael-dead-music-video-women-memories-photos George Michael's Leading Ladies Share Memories, Photos of '90s Video Heyday] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200819165934/https://www.billboard.com/articles/columns/pop/7633328/george-michael-dead-music-video-women-memories-photos |date=19 August 2020 }}, ''Billboard.com'', 26 December 2016</ref> Во 1992 година, Мајкл воспостави врска со Анселмо Фелепа, бразилски дизајнер на фустани, кого го запознал на концертот на Рок во Рио во 1991 година. Шест месеци од нивната врска, Фелепа открил дека е [[ХИВ]] позитивен. Мајкл подоцна изјавил: „''Тоа беше застрашувачка вест. Мислев дека и јас би можел да ја имам болеста. Не можев да поминам низ неа со моето семејство затоа што не знаев како да ја споделам со нив - тие не ни знаеја дека сум геј''." Во 1993 година, Фелеппа починал од мозочно крварење поврзано со [[Синдром на стекнат имунолошки дефицит|СИДА]].<ref name="thebiographychannel.co.uk">{{cite web|url=http://www.thebiographychannel.co.uk/biographies/george-michael.html|title=George Michael – Biography on Bio|publisher=Thebiographychannel.co.uk|access-date=17 December 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121025134538/http://www.thebiographychannel.co.uk/biographies/george-michael.html|archive-date=25 October 2012}}</ref>Синглот на Мајкл, „''Jesus to a Child''“ е почит на Фелепа (Мајкл постојано му го посветувал пред да ја изведе во живо), како што е неговиот албум Older (1996).<ref name="Hello">{{cite web|url=http://www.hellomagazine.com/profiles/georgemichael/|title=Latest news and profile of George Michael|work=Hello!|access-date=12 September 2011|archive-date=16 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090216104729/http://hellomagazine.com/profiles/georgemichael/|url-status=live}}</ref> Во 2008 година, зборувајќи за загубата на Фелепа, Мајкл рекол: „''Тоа беше ужасно депресивно време. Ми требаа околу три години да тагувам, а потоа ја изгубив мајка ми. Се чувствував речиси како да сум проколнат''“.<ref>{{cite news|url=http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a114785/michael-music-saved-me-from-depression.html|title=Michael: 'Music saved me from depression'|work=Digital Spy|date=24 July 2008|access-date=17 December 2012|archive-date=9 May 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130509011610/http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a114785/michael-music-saved-me-from-depression.html|url-status=live}}</ref> Во [[1996]] година, Мајкл започнал долга врска со Кени Гос, поранешен тренер на навивачи<ref>{{cite web|url=http://www.unt.edu/northtexan/archives/f03/cheerextrafb.htm|title=Cheerleader feedback|publisher=University of North Texas|date=Fall 2003|access-date=27 April 2009|archive-date=2 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702123907/http://www.unt.edu/northtexan/archives/f03/cheerextrafb.htm|url-status=live}}</ref> и продавач на спортска опрема од [[Далас]].<ref>{{cite web|url=http://www.home.no/cheznobby/id50.htm|title=Kenny|work=Chez Nobby|access-date=27 April 2009|archive-date=16 December 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081216141739/http://www.home.no/cheznobby/id50.htm|url-status=dead}}</ref>Тој имал имот во Далас<ref>{{cite press release|url=http://www.prnewswire.co.uk/cgi/news/release?id=146309|title=Goss Gallery to Open in Dallas Featuring International Contemporary Art|publisher=Goss Gallery|agency=PR Newswire|access-date=27 April 2009}}</ref>куќа од 16 век во Горинг-он-Темза, Оксфордшир,<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=hXbJUagH_Kw| archive-url=https://web.archive.org/web/20120619101235/http://www.youtube.com/watch?v=hXbJUagH_Kw&gl=US&hl=en| archive-date=19 June 2012 | url-status=dead|title=Oprah.-.2004.05.26.-.George.Michael(SVCD).mpg|last=BeeTheArtist|date=7 December 2011|via=YouTube}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dmagazine.com/publications/d-home/2005/may-june/pop-star-george-michael-and-kenny-goss-at-home/|title=Pop Star George Michael and Kenny Goss At Home|work=D Magazine|date=May–June 2005|access-date=29 December 2016|archive-date=29 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161229170658/http://www.dmagazine.com/publications/d-home/2005/may-june/pop-star-george-michael-and-kenny-goss-at-home/|url-status=live}}</ref> и замок од 8 милиони фунти во Хајгејт, Северен Лондон<ref name="thebiographychannel.co.uk"/>Гос ја отворил „''Галерија Гос''“ во мај [[2005]] година во [[Далас]] во која има современа уметност како и дела од нивната приватна колекција, која вклучува уметнички дела од МБУ (Младински Британски Уметници), како на пример дела од [[Сара Лукас]]. Поседувале имоти во Далас и [[Лондон]]. На крајот на ноември 2005 година било објавено дека Мајкл и Гос сакаат да ја забележат нивната врска како Цивилно Партнертсво во Обединетотот Кралство<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/4483552.stm|title=George Michael to 'marry' partner|work=BBC News|date=29 November 2005|access-date=27 April 2009|archive-date=27 March 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080327121126/http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/4483552.stm|url-status=live}}</ref>, но поради негативниот публицитет и престојната турнеја, тие тој чекор го одложиле за подоцна.<ref name=BBC20060726>{{cite news|title=Michael issues 'marriage' denial|date=26 July 2006|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/5216598.stm|access-date=28 October 2009|archive-date=15 January 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090115043110/http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/5216598.stm|url-status=live}}</ref> На [[22 август]] [[2011]] година на првата ноќ од неговата турнеја „Symphonica“, Мајкл изјавил дека тој и Гос се разделиле пред две години.<ref>{{cite magazine|last=Ward|first=Kate|url=http://music-mix.ew.com/2011/08/23/george-michael-kenny-goss-break-up/|title=George Michael announces break-up with Kenny Goss during emotional performance|magazine=Entertainment Weekly|date=23 August 2011|access-date=12 September 2011|archive-date=9 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120209004253/http://music-mix.ew.com/2011/08/23/george-michael-kenny-goss-break-up/|url-status=live}}</ref> Сепак Гос бил присутен на Британското судење на Мајкл поради возење под влијание на марихуана на [[14 септември]] [[2010]] година. ===Правни проблеми=== Прашањата за [[Полова определба|сексуалната ориентација]] на Мајкл постоеле во јавноста уште од [[7 април]] [[1998]] година<ref>{{cite web|url=https://people.com/music/george-michael-kenny-goss-remembers/|title=Kenny Goss Talks the Highs and Lows of Life with Former Love George Michael|work=People|last=Boucher|first=Phil|date=8 May 2017|access-date=23 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923124224/https://people.com/music/george-michael-kenny-goss-remembers/|url-status=live}}</ref> кога бил уапсен за впуштање во сексуални односи во јавност, во јавен тоалет во [[Беверли Хилс]], [[Калифорнија]].<ref>{{cite news|last=Johnson|first=Andrew|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/george-michael-why-i-had-to-keep-my-homosexuality-secret-403989.html|title=George Michael: Why I had to keep my homosexuality secret|newspaper=The Independent|date=30 September 2007|access-date=17 December 2012|location=London|archive-date=17 May 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080517055242/http://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/george-michael-why-i-had-to-keep-my-homosexuality-secret-403989.html|url-status=live}}</ref> Бил уапсен од полицаец облечен како цивил кој се викал Марсело Родригес во полициска операција наречена „Убава полиција“. Во интервју за [[MTV]] Мајкл тврдел: ''„Бев следен во тоалетот и тогаш полицаецот, кој нензаев дека е полицаец започна да ја игра играта која мислам дека се вика „Ќе ти го покажам мојот, ти ќе ми го покажеш твојот, и кога ќе ми го покажеш твојот, ќе те уапсам!“.''Во 2012 година, Мајкл влегол во врска со Фади Фаваз, либанско-австралиски фризер и хонорарен фотограф со седиште во Лондон.<ref name=usmagazine>{{Cite news|first=Megan|last=French|url=http://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/george-michaels-partner-breaks-his-silence-on-singers-death-w457823|title=George Michael's Partner Fadi Fawaz Breaks His Silence on Musician's Death|work=US Magazine|date=26 December 2016|access-date=27 December 2016|archive-date=27 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227081619/http://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/george-michaels-partner-breaks-his-silence-on-singers-death-w457823|url-status=live}}</ref><ref name=peoplemagazine>{{Cite news|first=Aurelie|last=Corinthios|url=http://people.com/music/george-michael-found-dead-boyfriend-bed-fadi-fawaz/|title=George Michael Was Found Dead in Bed by His Boyfriend Fadi Fawaz: 'I Will Never Stop Missing You'|work=People|date=26 December 2016|access-date=27 December 2016|archive-date=27 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227075423/https://people.com/music/george-michael-found-dead-boyfriend-bed-fadi-fawaz/|url-status=live}}</ref> Фаваз бил тој кој го пронашол телото на Мајкл на божиќното утро [[2016]] година.<ref name=etmagazine>{{Cite news|first=Emily|last=Krauser|url=http://www.etonline.com/news/205831_george_michael_found_dead_bed_by_boyfriend_fadi_fawaz_christmas_morning/|title=George Michael's Boyfriend Fadi Fawaz Says He Found Singer Dead in Bed on Christmas Morning: 'I Will Never Forget'|work=ET Magazine|date=26 December 2016|access-date=27 December 2016|archive-date=27 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227081909/http://www.etonline.com/news/205831_george_michael_found_dead_bed_by_boyfriend_fadi_fawaz_christmas_morning/|url-status=live}}</ref><ref name=yahoonews>{{Cite news|url=https://au.news.yahoo.com/a/33664673/fadi-fawaz-george-michaels-australian-boyfriend-found-him-dead-in-bed/#page1|title='I will never stop missing you': George Michael's Australian boyfriend found him dead in bed|publisher=Yahoo7 News|date=27 December 2016|access-date=27 December 2016|archive-date=27 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227131920/https://au.news.yahoo.com/a/33664673/fadi-fawaz-george-michaels-australian-boyfriend-found-him-dead-in-bed/#page1|url-status=live}}</ref> [[File:George Michael in OAKA stadium Athens (3).jpg|thumb|Мајкл на [[Олимписки стадион (Атина)|Олимпискиот стадион]], Атина во 2007 г.]] Отакао Мајкл се изјаснил за невин за обвинението, бил казнет со 810 американски долари и осуден на 80 часови општинска работа. Набргу, Мајкл објавил видео за песната „''[[Outside (песна на Џорџ Мајкл)|Outside]]''“, која очигледно била инспирирана од инцидентот со тоалетот и прикажува двајца мажи облечени како полицајци кои се бакнуваат. Родригес тврдел дека видеото го исмева и дека Мајкл му удрира шамар во интервјуата. Во 1999 година тој покренал судски случај вреден 10 милиони долари во Калифорнија, против пејачот. Судот го отфрлил случајот на [[3 декември]] [[2002]] година.<ref>{{cite web |first=A. Wallace |last=Tashima |title=Marcelo Rodriguez v Georgios Kyriacos Panagiotou |format=PDF |publisher=United States Court of Appeals, 9th Circuit |url=http://www.ca9.uscourts.gov/ca9/newopinions.nsf/6BEA0A1BA36F0D2A88256C84000643EA/$file/0056923.pdf?openelement |archive-url=https://web.archive.org/web/20051222154503/http://www.ca9.uscourts.gov/ca9/newopinions.nsf/6BEA0A1BA36F0D2A88256C84000643EA/%24file/0056923.pdf?openelement |archive-date=22 December 2005 |date=3 December 2002 |access-date=15 February 2008 |author-link=A. Wallace Tashima |url-status=dead }}</ref> Судот одлучил дека Родригес како претставник на јавна служба, не може легално да бара надомест за емоционално повредување. После инцидентот Мајкл станал отоврен во врска со неговата сексуална ориентација и за неговата врска со Кени Гос која започнала уште во јули [[1996]] година. На [[23 јули]] 2006 година, Мајкл повторно бил осуден за впуштање во анонимен јавен секс, овојпат на лондоснкиот ''Хемптенс Хит''.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/5222652.stm Star to sue over 'cruising' claim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090729201952/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/5222652.stm |date=29 July 2009 }} BBC News, 28 July 2006. Retrieved 28 October 2009</ref> Анонимниот партнер подоцна се открило дека бил 58 годишниот Норман Киртленд, невработен возач. И покрај тоа што тој имал намера да ги тужи таблоидите „''[[News of the World]]''“ и Киртленд за клевета, Мајкл изјавил дека тој е во потрага по анонимен секс но дека тоа не било никаков проблем во неговата врска со Кени Гос.<ref>[https://web.archive.org/web/20110711080023/http://www.gaylesbiantimes.com/?id=7912 Quote UnQuote]. ''Gay and Lesbian Times'', 10 August 2006. Retrieved 28 October 2009</ref> На [[26 февруари]] [[2006]] година Мајкл бил уапсен за поседување на [[дрога]] од класа В, инцидент што тој самиот го опишал како „''моја сопствена глупава грешка, како и обично''“.<ref name=PinkBenjamin2006 >{{Cite news|title=George Michael: "arrest my own stupid fault"|last=Cohen|first=Benjamin|date=27 February 2006|newspaper=Pink News|access-date=20 November 2009|url=http://www.pinknews.co.uk/news/articles/2005-626.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20090825033720/http://www.pinknews.co.uk/news/articles/2005-626.html|archive-date=25 August 2009|url-status=dead}}</ref> Бил предупреден од полицијата и ослободен. Мајкл бил уапсен во Криклвуд, северозападен Лондон, откако моторџии пријавиле автомобил на семафорите кој го попречувал патот. Се изјаснил виновен на [[8 мај]] [[2007]] година за возење под дејство на дрога. Му било забрането да вози две години и бил осуден на општинска работа<ref>{{cite news|url=http://news.sky.com/skynews/Home/Sky-News-Archive/Article/20080641264521 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081216141745/http://news.sky.com/skynews/Home/Sky-News-Archive/Article/20080641264521 |url-status=dead |archive-date=16 December 2008 |title=Pop Star Pleads Guilty To Drug-Drive Charge |publisher=Sky News |access-date=27 April 2009 |date=8 May 2007 }}</ref>. Џорџ Мајкл се борел со злоупотреба на супстанции многу години.<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/26/george-michael-died-alone-boyfriend-reveals-battled-secret-heroin/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/26/george-michael-died-alone-boyfriend-reveals-battled-secret-heroin/ |archive-date=10 January 2022 |url-access=subscription |url-status=live|title=George Michael's boyfriend reveals he died alone at home, amid claims he had battled heroin habit |newspaper=The Daily Telegraph|date=28 December 2016|access-date=23 September 2018}}{{cbignore}}</ref><ref name="Guthrie">{{cite news|url=https://thenewdaily.com.au/entertainment/celebrity/2016/12/27/george-michael-drugs/|title=Drugs, depression, weight gain: George Michael's challenging final years|newspaper=The New Daily|last=Guthrie|first=Susannah|date=27 December 2016|access-date=23 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923124038/https://thenewdaily.com.au/entertainment/celebrity/2016/12/27/george-michael-drugs/|url-status=live}}</ref> Тој бил уапсен за прекршоци поврзани со дрога во 2006, 2008 и 2010 година. За време на септември [[2007]] година, на емисијата „''Desert Island Discs''“, тој рекол дека неговото користење на канабис му претставува проблем и дека посакувал да може да пуши помалку и се трудел тоа и да го оствари.<ref name="Drug is a problem, Michael admits">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/7018682.stm|title=Drug is a problem, Michael admits|work=BBC News|date=30 September 2007|access-date=27 April 2009|archive-date=3 January 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080103173317/http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/7018682.stm|url-status=live}}</ref> На [[19 септември]] [[2008]] година, Мајкл бил уапсен во јавен тоалет во [[Хемпстед Хит]] во Лондон, за поседување на дрога од класа А и В. Бил одведен во полициска станица каде бил предупреден за поседување на дрога<ref name="George Michael arrest over drugs">{{cite news|title=George Michael arrest over drugs|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7627636.stm|date=20 September 2008|access-date=20 September 2008|work=BBC News|archive-date=14 August 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100814182731/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/7627636.stm|url-status=live}}</ref>. На 5 декември 2009 година во интервју за весникот „[[The Guardian]]“, Мајкл објаснил дека намалил со употреба на канабис и дека пуши само по 7-8 свиткувања, наместо 27-те што порано ги пушел.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2009/dec/05/george-michael-interview-music-sex-drugs|title=George Michael: 'I'm surprised I've survived my own dysfunction'|work=The Guardian|location=London|date=5 December 2009|access-date=15 January 2010|first=Simon|last=Hattenstone|archive-date=21 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131221075203/http://www.theguardian.com/music/2009/dec/05/george-michael-interview-music-sex-drugs|url-status=live}}</ref> Во раните часови на [[4 јули]] [[2010]] година, Мајкл се враќал од геј парада на гордоста. Пејачот бил забележан како возејќи влетува во излогот на продавница во Хемпстед, Северен Лондон, и бил уапсен при сомнение дека е неспособен да вози.<ref name="George Michael Arrested">{{cite web|url=http://skyliving.sky.com/celebrity/george-michael-arrested|title=George Michael Arrested|publisher=Sky Living HD|access-date=6 July 2010|archive-date=26 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110626151950/http://skyliving.sky.com/celebrity/george-michael-arrested|url-status=live}}</ref><ref name="Paine">{{cite magazine|first=Andre|last=Paine|url=https://www.billboard.com/articles/news/957509/george-michael-arrested-after-london-car-crash|title=George Michael Arrested After London Car Crash|magazine=Billboard|date=6 July 2010|access-date=12 August 2010|archive-date=4 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130704213942/http://www.billboard.com/articles/news/957509/george-michael-arrested-after-london-car-crash|url-status=live}}</ref> На 12 август, лондонската полиција изјавила дека тој бил обвинет за поседување на канабис и несоодветно возење при дејство на алкохол и дрога<ref>[https://www.billboard.com/articles/news/956899/george-michael-charged-with-drug-driving-offenses George Michael Charged With Drug, Driving Offenses] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200820023059/https://www.billboard.com/articles/news/956899/george-michael-charged-with-drug-driving-offenses |date=20 August 2020 }} ''Billboard'', 12 August 2010</ref>. Мајкл исто така земал од лекот „Амитрифилин“.<ref>{{cite web|url=http://www.thisislondon.co.uk/standard/article-23877664-george-michael-faces-jail-over-drug-driving-crash.do |archive-url=https://web.archive.org/web/20100916001545/http://www.thisislondon.co.uk/standard/article-23877664-george-michael-faces-jail-over-drug-driving-crash.do |url-status=dead |archive-date=16 September 2010 |title=George Michael gets eight weeks in jail for drug driving crash |first=Paul |last=Cheston |date=14 September 2010 |work=Evening Standard |access-date=10 October 2010 }}</ref> На [[24 август]] [[2010]] година пејачот се изјаснил виновен на Магистралниот Суд „Хајбери“ во Лондон, откако признал дека возел под дејство на дрога<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11070361|title=George Michael pleads guilty to driving under the influence of drugs|work=BBC News|date=24 August 2010|access-date=12 September 2011|archive-date=24 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101124164016/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11070361|url-status=live}}</ref>, и на [[14 септември]] [[2010]] година во истиот суд<ref name="BBC Jailed">{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11299938|title=George Michael jailed for eight weeks for drug driving|work=BBC News|access-date=14 September 2010|date=14 September 2010|archive-date=15 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100915041903/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-11299938|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/8002310/George-Michael-jailed-for-eight-weeks.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100917125919/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/8002310/George-Michael-jailed-for-eight-weeks.html|url-status=dead|archive-date=17 September 2010|title=George Michael jailed for eight weeks|work=The Daily Telegraph|location=London|date=14 September 2010|access-date=14 September 2010}}</ref> бил осуден на 8 недели затвор, казна и 5 годишна забрана за возење. Мајкл бил ослободен од затворот на [[11 октомври]] [[2010]] година<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/8055522/George-Michael-released-from-prison.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20101013234634/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/8055522/George-Michael-released-from-prison.html|url-status=dead|archive-date=13 October 2010|work=The Daily Telegraph|location=London|date=11 October 2010|access-date=11 October 2010|title=George Michael released from prison}}</ref>, откако отслужил 4 недели. Во вдлабнатината во ѕидот на продавницата во која Мајкл удрил, некој го напишал зборот „''Wham''".<ref>{{cite news|url=https://washingtontimes.com/news/2010/aug/24/george-michael-pleads-guilty-to-drug-offenses/|work=The Washington Times|location=Washington|date=24 August 2010|access-date=9 May 2021|title=George Michael pleads guilty to drug offenses|archive-date=9 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509065829/https://www.washingtontimes.com/news/2010/aug/24/george-michael-pleads-guilty-to-drug-offenses/|url-status=live}}</ref> ==Политика== Таткото на Мајкл бил [[комунист]]. На петнаесетгодишна возраст, Мајкл се приклучил на [[Млада комунистичка лига (Обединето Кралство)|Младата комунистичка лига]], под неговото грчко име.<ref name="Rantzen">{{cite web |last1=Leonard |first1=Charles |title=Shoot the Dog – George Michael |url=https://www.newframe.com/political-songs-shoot-the-dog-george-michael/ |website=New Frame |date=13 December 2019 |access-date=20 March 2021 |archive-date=20 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420072302/https://www.newframe.com/political-songs-shoot-the-dog-george-michael/ |url-status=live }}</ref> За време на [[Маргарет Тачер]] како конзервативна премиерка на Обединетото Кралство во текот на 1980-тите, Мајкл гласал за [[Лабуристичка партија (Обединето Кралство)|лабуристите]].<ref name="Lynskey">{{cite book |first=Dorian |last=Lynskey |year=2011 |title=33 Revolutions Per Minute |title-link=33 Revolutions per Minute (book) |page=1836 |publisher=Faber & Faber }}</ref> Во септември 1984 година, Wham! настапил на добротворен концерт во лондонската ''Ројал Фестивал Хол'' за штрајкувачките рудари од Обединетото Кралство.<ref>{{cite web |last1=Stanley |first1=Bob |title=Why Wham! were positively the most misunderstood group of the 1980s |url=https://www.theguardian.com/music/musicblog/2016/dec/26/george-michael-wham-most-misunderstood-group-1980s-thatcherism |website=The Guardian |access-date=4 January 2022 |language=en |date=26 December 2016 |archive-date=2 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220102072109/https://www.theguardian.com/music/musicblog/2016/dec/26/george-michael-wham-most-misunderstood-group-1980s-thatcherism |url-status=live }}</ref> За време на 2000 година Мајкл им се придружи на [[Мелиса Етериџ]], [[Гарт Брукс]], [[Квин Латифа]], [[Pet Shop Boys|Пет Шоп Бојс]], и К.Д.Ланг на настапот во Вашингтон Д.С како дел од концертот „'Equality Rocks“ со кој би се збогатила кампањата за човекови права.<ref>{{cite news |url=http://www.mtv.com/news/articles/1432143/george-michael-queen-latifah-rock-equality.jhtml |title=George Michael, Queen Latifah To Rock For "Equality" |last=Basham |first=David |date=28 February 2000 |access-date=12 June 2011 |archive-date=7 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107101724/http://www.mtv.com/news/articles/1432143/george-michael-queen-latifah-rock-equality.jhtml |url-status=dead }}</ref>Мајкл ја напишал критичката песна „''Shoot the dog''“ во која пее за пријателската врска помеѓу Британската и Американската влада и за нивното вклучување во војната во Ирак. За време на 2007 година тој го испратил пијаното вредно 1.45 милиони фунти, кое [[Џон Ленон]] го користел за песната „[[Imagine (песна на Џон Ленон)|Imagine]]“, на турнејата нис САД изложувајќи го на места каде што имало насилство, како на пример ''Dallas' Dealey Plaza'' каде што бил убиен претседателот [[Џон Ф. Кенеди]].<ref name="steinway">{{cite news|title=Most Expensive Musical Instruments |url=https://www.forbes.com/2006/04/10/cx_mr_0411featslide_print.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060518103716/http://www.forbes.com/2006/04/10/cx_mr_0411featslide_print.html |url-status=dead |archive-date=18 May 2006 |work=Forbes |date=10 April 2006 |access-date=15 February 2008 }}</ref> Мајкл го посветил својот концерт во [[Софија]], [[Бугарија]] од турнејата „''[[Twenty Five (турнеја на Џорџ Мајкл)|Twenty Five]]''“ на бугарските медицински сестри обвинети на судењето за ХИВ во [[Либија]].<ref>{{cite web |url=http://www.novinite.com/view_news.php?id=81212 |title=Bulgaria: George Michael: Free Bulgaria's Nurses in Libya! |publisher=Novinite.com |date=29 May 2007 |access-date=27 April 2009 |archive-date=28 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110628183316/http://www.novinite.com/view_news.php?id=81212 |url-status=live }}</ref> На [[17 јуни]] [[2008]] година Мајкл изјавил дека е возбуден од легализирањето на хомосексуалните бракови во Калифорнија, нарекувајќи го овој потег многу задоцнет.<ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/life/music/news/2008-06-18-georgemichael_N.htm |title=George Michael sounds off on gay marriage |work=[[USA Today]] |date=18 June 2008 |access-date=12 September 2011 |agency=[[Associated Press]] |first=Natalie |last=Rodman |archive-date=28 October 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081028153917/http://www.usatoday.com/life/music/news/2008-06-18-georgemichael_N.htm |url-status=live }}</ref> ===Филантропија=== Во ноември 1984 година, Мајкл им се придружил на други британски и ирски поп ѕвезди кои го формирале ''Band Aid'', пеејќи ја хуманитарната песна „Do They Know It's Christmas? за ослободување од глад во [[Етиопија]]. Овој сингл станал божиќен број еден во [[Обединетото Кралство]] во декември 1984 година, држејќи ја песната на Мајкл, „''Last Christmas''“ од Wham!, на број 2.[226] „Do They Know It's Christmas?“ била продадена во 3,75 милиони копии во Обединетото Кралство и станала најпродаваниот сингл во историјата на британската топ листа, титула што ја држеле до 1997 година кога песната била надмината од „''[[Candle in the Wind 1997]]''“ на [[Елтон Џон]], објавена во чест на принцезата [[Дијана (принцеза од Велс)|Дијана]] по нејзината смрт (Мајкл присуствувал на погребот на Дијана со Елтон Џон).[226] Мајкл ги донирал авторските права од „''Last Christmas''“ на ''Band Aid'' и потоа пеел со Елтон Џон на ''Live Aid'' (добротворниот концерт на ''Band Aid'') во 1985 година.<ref>{{cite web|url=http://gbtimes.com/life/30-years-later-original-band-aid-performers|title=30 years later... the original Band Aid performers|last=Butcher|first=Asa|date=20 November 2014|publisher=gbtimes.com|access-date=25 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226145946/http://gbtimes.com/life/30-years-later-original-band-aid-performers|archive-date=26 December 2016|url-status=dead}}</ref> Во 1986 година, Мајкл учествувал на хуманитарниот концерт на ''Prince's Trust'' одржан на стадионот Вембли, изведувајќи ја песната „''[[Everytime You Go Away]]''“ заедно со [[Пол Јанг]].<ref>{{cite news|title=Wham! star and solo artist George Michael dies peacefully at home aged 53|url=https://www.theguardian.com/music/live/2016/dec/26/pop-star-george-michael-dies-peacefully-at-home-aged-53-live|work=The Guardian|date=26 December 2016|access-date=26 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226094842/https://www.theguardian.com/music/live/2016/dec/26/pop-star-george-michael-dies-peacefully-at-home-aged-53-live|url-status=live}}</ref> Во 1988 година, Мајкл учествувална 70-тиот роденден на [[Нелсон Мандела]] на стадионот Вембли во [[Лондон]] заедно со многу други пејачи (како што се [[Ени Ленокс]] и [[Стинг]]), изведувајќи ја „''Sexual Healing''“.<ref>{{cite web|url=http://tonyhollingsworth.com/?q=content/nelson-mandela-70th-birthday-tribute|title=Tony Hollingsworth: Nelson Mandela 70th Birthday Tribute|last=Elman|first=Peter|publisher=Tribute Inspirations Limited|access-date=25 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328104810/http://tonyhollingsworth.com/?q=content%2Fnelson-mandela-70th-birthday-tribute|archive-date=28 March 2016|url-status=dead}}</ref> Како активист за правата на [[ЛГБТ]] и добротворна организација за ХИВ/СИДА,<ref>{{cite news|author1=Jones, Owen|author-link1=Owen Jones (writer)|title=George Michael was a defiant gay icon. His memory must not be sanitised|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/dec/26/george-michael-defiant-gay-icon-sex-life-lgbt-rights|access-date=26 December 2016|work=The Guardian|date=26 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226155543/https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/dec/26/george-michael-defiant-gay-icon-sex-life-lgbt-rights|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Royes|first1=Luke|title=George Michael remembered as gay trailblazer who pushed pop boundaries|url=http://www.abc.net.au/news/2016-12-26/george-michaels-legacy-as-gay-pop-superstar/8148634|access-date=26 December 2016|publisher=ABC|date=26 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226095123/http://www.abc.net.au/news/2016-12-26/george-michaels-legacy-as-gay-pop-superstar/8148634|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Hooper|first1=Ryan|title=How George Michael became one of the world's most important LGBT rights campaigners|url=https://www.independent.co.uk/news/people/george-michael-dead-lgbt-gay-rights-figure-a7495871.html|access-date=26 December 2016|work=The Independent|date=26 December 2016|archive-date=26 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226221554/http://www.independent.co.uk/news/people/george-michael-dead-lgbt-gay-rights-figure-a7495871.html|url-status=live}}</ref>, приходот од синглот „''[[Don't Let the Sun Go Down on Me]]''“ од 1991 година бил поделен на 10 различни добротворни организации за деца, СИДА и образование. Тој исто така бил покровител на Фондацијата за СИДА на [[Елтон Џон]].<ref>{{cite web|url=http://ejaf.com/about/our-patrons/|title=Our Patrons|publisher=Elton John AIDS Foundation|access-date=25 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012055947/http://ejaf.com/about/our-patrons/|archive-date=12 October 2013|url-status=dead}}</ref> Мајкл носел црвена лента на концертот за почит на [[Фреди Меркјури]] на стадионот Вембли во април 1992 година.<ref>Sander L. Gilman ''Diseases & diagnoses: the second age of biology'' p.50. Transaction Publishers, 2010</ref><ref>Sarah E. H. Moore (2008) ''Ribbon culture: charity, compassion, and public awareness'' p.74. [[Palgrave Macmillan]],</ref> Тој бил клучен во остварувањето на компилацијата ''Red Hot + Dance'', придонесувајќи со три оригинални песни, во албумот со [[Seal]] и [[Мадона (пејачка)|Мадона]] меѓу другите.<ref>{{cite news |title=Red Hot + Dance |url=https://redhot.org/project/red-hot-dance/ |access-date=19 April 2022 |agency=Redhot.org |archive-date=2 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220502130416/https://redhot.org/project/red-hot-dance/ |url-status=live }}</ref> Во [[2003]] година, тој се здружил со [[Ронан Китинг]] на изданието на играта во Велика Британија, ''[[Кој сака да биде милионер?]]'' и освоиле 32.000 фунти, откако нивната оригинална добивка од 64.000 фунти била преполовена со погрешно одговарање на прашањето од 125.000 фунти.<ref name="Telegraph-50years">{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/10139404/George-Michael-50-years-in-numbers.html|title=George Michael: 50 years in numbers|last=Vincent|first=Alice|date=25 June 2013|work=[[The Daily Telegraph]]|access-date=25 December 2016|archive-date=26 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130626202548/https://www.telegraph.co.uk/culture/music/music-news/10139404/George-Michael-50-years-in-numbers.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|url = https://books.google.com/books?id=T0nwCQAAQBAJ&pg=PT336|page = 336|title = Careless Whispers: The Life & Career of George Michael|first = Robert|last = Steele|publisher = [[Omnibus Press]]|year = 2011|isbn = 978-0-85712-726-6|access-date = 28 August 2017|archive-date = 9 February 2023|archive-url = https://web.archive.org/web/20230209163446/https://books.google.com/books?id=T0nwCQAAQBAJ&pg=PT336|url-status = live}}</ref>Истата година, Мајкл им се придружил на други познати личности за да ја поддржи кампањата за да помогне да се соберат 20 милиони фунти за смртно болните деца водена од Детската добротворна организација ''Rainbow Trust'', чиј покровител бил тој. Тој изјавила: „''Загубата е толку неверојатно тешка работа. Се поклонувам на луѓето кои всушност треба да се справат со загубата на детето''“.<ref name="BBC-charity">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3120494.stm|title=Michael backs children's charity|date=18 September 2003|publisher=BBC|access-date=25 December 2016|archive-date=27 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927183644/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/3120494.stm|url-status=live}}</ref> [[File:5 The Grove, Highgate.jpg|thumb|[[5, The Grove]], Домот на Михаел во [[Хајгејт]], северен Лондон,зграда.<ref name=EngH>{{National Heritage List for England |num=1378980|desc=Number 5 and attached railings, wall and lamp.|access-date=28 December 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Banks |first=Emily |title=Fans gather at singer George Michael's Highgate home following his death on Christmas Day. |url=https://www.hamhigh.co.uk/news/21345344.fans-gather-singer-george-michaels-highgate-home-following-death-christmas-day/ |website=Ham & High |date=26 December 2016 |access-date=24 December 2023 |archive-date=24 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231224195656/https://www.hamhigh.co.uk/news/21345344.fans-gather-singer-george-michaels-highgate-home-following-death-christmas-day/ |url-status=live }}</ref>]] Од 2005 година до неговата смрт, Мајкл бил покровител на добротворната организација ''Swan Lifeline''. Во времето кога се преселил во својот дом во Хајгејт, имал [[лебед|лебеди]] во реката на крајот од својата градина. Еден сосед, кој бил вклучен во добротворната организација, го прашал дали ќе биде заинтересиран, а тој веднаш се согласил.<ref>{{cite web |title=Remembering the pop star who loved his rural retreat |url=http://www.henleystandard.co.uk/news/events/119999/remembering-the-pop-star-who-loved-his-rural-retreat.html |access-date=7 December 2023 |website=Henley Standard |date=January 2018 |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207215223/https://www.henleystandard.co.uk/news/events/119999/remembering-the-pop-star-who-loved-his-rural-retreat.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=The George Michael Legacy Project™ |url=https://swanlifeline.uk/the-george-michael-legacy-project |access-date=7 December 2023 |website=Swan Lifeline |archive-date=7 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231207180843/https://swanlifeline.uk/the-george-michael-legacy-project |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=George Michael Charity Work: Charities and Foundations GM Supported |url=https://gmforever.com/george-michael-charity-work/ |access-date=7 December 2023 |website=gmforever.com}}</ref> По смртта на Мајкл, разни добротворни организации открииле дека Мајкл приватно ги поддржувал многу години. Тие добротворни организации ги вклучувале ''Childline'' (на кого тој донирал „милиони“),<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/26/george-michaels-acts-kindness-revealed/ |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/2016/12/26/george-michaels-acts-kindness-revealed/ |archive-date=10 January 2022 |url-access=subscription |url-status=live|title=George Michael's incredible acts of kindness revealed following his untimely death|newspaper=The Telegraph|date=26 December 2016|last1=Lockhart|first1=Keely}}{{cbignore}}</ref><ref name="Rantzen" /> фондот ''Теренс Хигинс'' и ''Поддршка за рак на Мекмилан''. Мајкл, исто така, донирал на поединци: тој наводно се јавил на продуцентскиот тим на квиз-шоуто ''[[Deal or No Deal (британско шоу)|Deal or No Deal]]'' откако натпреварувачка открила дека ѝ се потребни 15.000 фунти за да го финансира лекувањето со ИВФ и анонимно го платила третманот.<ref name="Scotsman">{{cite web|url=http://www.scotsman.com/news/celebrity/george-michael-s-secret-generosity-through-charity-donations-1-4325851|title=George Michael's secret generosity through charity donations|work=The Scotsman|date=26 December 2016|access-date=26 December 2016|archive-date=27 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161227061232/http://www.scotsman.com/news/celebrity/george-michael-s-secret-generosity-through-charity-donations-1-4325851|url-status=live}}</ref> Мајкл еднаш и дал бакшиш 5.000 фунти на студентска медицинска сестра која работела како шанкер бидејќи била во долгови.<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.nbcnews.com/pop-culture/pop-culture-news/george-michael-was-prolific-philanthropist-both-publicly-privately-n700331|title=George Michael was a prolific philanthropist both publicly and privately|publisher=NBC News|access-date=28 December 2016|archive-date=28 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161228115956/http://www.nbcnews.com/pop-culture/pop-culture-news/george-michael-was-prolific-philanthropist-both-publicly-privately-n700331|url-status=live}}</ref> На [[3 јануари]] [[2017]] година, друга жена се јавила и (со дозвола на семејството на Мајкл) открила дека анонимно и платил за третман со ИВФ откако ја видел како зборува за нејзините проблеми со зачнувањето во епизодата на ''Ова утро'' во 2010 година. Жената родила девојка во 2012 година.<ref>{{cite news|title='I cannot ever thank him enough', says mum whose IVF was paid for by George Michael|url=http://www.itv.com/news/2017-01-03/i-cant-ever-thank-him-enough-says-woman-who-received-ivf-donation-from-george-michael/|publisher=ITV|date=4 January 2017|access-date=4 January 2017|archive-date=4 January 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170104152255/http://www.itv.com/news/2017-01-03/i-cant-ever-thank-him-enough-says-woman-who-received-ivf-donation-from-george-michael/|url-status=live}}</ref> По неговата смрт, исто така било откриено дека Мајкл анонимно плаќал за годишна елка подигната на местото каде што живеел во Хајгејт, како и за финансирање на божиќните светилки во претходната деценија. Тој исто така бил најголемиот финансиер на годишниот саем на Хајгејт на плоштадот во тие десет години, донирајќи анонимно како „локален жител“.<ref>{{cite news|title=Pop star George Michael secretly funded Highgate's Fair in the Square celebrations and village Christmas Tree|url=https://www.hamhigh.co.uk/news/pop-star-george-michael-secretly-funded-highgate-s-fair-in-3544116|publisher=Ham & High|date=30 December 2016|access-date=9 May 2021|archive-date=9 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509072920/https://www.hamhigh.co.uk/news/pop-star-george-michael-secretly-funded-highgate-s-fair-in-3544116|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Family and friends gather in Highgate for George Michael's funeral|url=https://www.hamhigh.co.uk/news/family-and-friends-gather-in-highgate-for-george-michael-s-3551998|publisher=Ham & High|date=29 March 2017|access-date=9 May 2021|archive-date=9 May 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509072920/https://www.hamhigh.co.uk/news/family-and-friends-gather-in-highgate-for-george-michael-s-3551998|url-status=live}}</ref> ==Придонеси== Помеѓу 2006 и 2008 година, според извештаите, Мајкл заработил 48,5 милиони фунти само од турнејата ''25 Live''.<ref>{{cite news|title=George Michael 'earns £1.6million for one hour's work '|url=https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/5009563/George-Michael-earns-1.6million-for-one-hours-work.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/5009563/George-Michael-earns-1.6million-for-one-hours-work.html |archive-date=10 January 2022 |url-access=subscription |url-status=live|work=The Telegraph|date=26 December 2016}}{{cbignore}}</ref> Во јули 2014 година, тој бил пријавен дека бил познат инвеститор во шемата за избегнување данок наречена Либерти.<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/people/george-michael-and-michael-caine-accused-of-tax-avoidance-through-liberty-scheme-9594976.html|title=George Michael and Michael Caine accused of tax avoidance through Liberty scheme|newspaper=The Independent|location=London|date=9 July 2014|access-date=11 July 2014|archive-date=9 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140709170911/http://www.independent.co.uk/news/people/george-michael-and-michael-caine-accused-of-tax-avoidance-through-liberty-scheme-9594976.html|url-status=live}}</ref> Според „''Sunday Times Rich List 2015''“ на најбогатите британски музичари, Мајкл вредел 105 милиони фунти..<ref>{{cite news |last1=Nightingale |first1=Laura |title=Sunday Times Rich List: Who are the UK's richest musicians? |url=http://www.getsurrey.co.uk/whats-on/music-nightlife-news/sunday-times-rich-list-who-9126070 |access-date=26 December 2016 |publisher=getsurrey.co.uk |date=27 April 2015 |archive-date=20 August 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160820042723/http://www.getsurrey.co.uk/whats-on/music-nightlife-news/sunday-times-rich-list-who-9126070 |url-status=live }}</ref> ==Смрт== [[File:Grave of George Michael in Highgate Cemetery.jpg|thumb|Гробот на Мајкл (десно) заедно со неговата мајка и сестра во [[Хајгејт]]]] Во раните часови на [[Божиќ]] во [[2016]] година, Мајкл починал во кревет во својот дом во Горинг-он-Темза, на 53-годишна возраст. Го пронашол неговиот партнер, Фади Фаваз<ref name=etmagazine/><ref name=yahoonews/><ref name="BBC death">{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/uk-38432862 |title=Ex-Wham singer George Michael dies |work=BBC News |date=25 December 2016 |access-date=25 December 2016 |archive-date=27 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190427213837/https://www.bbc.com/news/uk-38432862 |url-status=live }}</ref>. Во март 2017 година, висок судски лекар во [[Оксфордшир]] ја припишал смртта на Мајкл на природни причини поради дилатирана кардиомиопатија со миокардитис и замастен црн дроб.<ref name=causeofdeath>{{cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/george-michael-cause-of-death/|title=George Michael's cause of death revealed|publisher=CBS News|date=7 March 2017|access-date=21 April 2020|archive-date=1 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200801001159/https://www.cbsnews.com/news/george-michael-cause-of-death/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-38470678 |title=George Michael: Post-mortem into singer's death 'inconclusive' |date=30 December 2016 |work=BBC News |access-date=30 December 2016 |archive-date=30 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161230145652/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-38470678 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.eonline.com/news/818789/george-michael-autopsy-report-deems-cause-of-death-inconclusive-but-not-suspicious |title=George Michael Autopsy Report Deems Cause of Death 'Inconclusive' |first=Corinne |last=Heller |publisher=[[E!]] |access-date=30 December 2016 |date=30 December 2016 |archive-date=31 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161231080329/http://www.eonline.com/news/818789/george-michael-autopsy-report-deems-cause-of-death-inconclusive-but-not-suspicious |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.rollingstone.com/music/news/autopsy-george-michaels-cause-of-death-inconclusive-w458442 |title=Autopsy: George Michael's Cause of Death 'Inconclusive' |first=Ryan |last=Reed |magazine=[[Rolling Stone]] |date=30 December 2016 |access-date=30 December 2016 |archive-date=31 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161231013632/http://www.rollingstone.com/music/news/autopsy-george-michaels-cause-of-death-inconclusive-w458442 |url-status=dead }}</ref> Поради доцнењето во утврдувањето на причината за смртта, погребот на Мајкл бил одржан на [[29 март]] [[2017]] година. На приватна церемонија, тој бил погребан на гробиштата Хајгејт во северен Лондон, на едната страна од гробот на неговата мајка.<ref>{{cite news|title=George Michael laid to rest in Highgate cemetery in London|url=https://www.theguardian.com/music/2017/mar/30/george-michael-funeral-highgate-cemetery|access-date=1 April 2017|work=The Guardian|date=29 March 2017|archive-date=1 April 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401051416/https://www.theguardian.com/music/2017/mar/30/george-michael-funeral-highgate-cemetery|url-status=live}}</ref> Од другата страна е погребана неговата сестра Мелани, која умрела по него три години.<ref>{{cite news |title=George Michael's sister found dead on Christmas Day |url=https://www.theguardian.com/music/2019/dec/27/george-michaels-sister-found-dead-on-christmas-day |access-date=19 April 2022 |work=The Guardian |archive-date=7 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220407102651/https://www.theguardian.com/music/2019/dec/27/george-michaels-sister-found-dead-on-christmas-day |url-status=live }}</ref> ===Последици=== [[File:George Michael memorial garden, Highgate, July 2017 (3).jpg|thumb|right|Неофицијална меморијална градина пред домот на Мајкл во [[Хајгејт]], 29 јули 2017 година]] Во летото 2017 година, била создадена привремена неформална меморијална градина пред поранешниот дом на Мајкл во Гроув, Хајгејт. Местото, на приватен плоштад што го поседувал Мајкл, го чувале обожавателите приближно осумнаесет месеци додека не биде расчистено.<ref>{{cite news|title=George Michael's memorial garden – in pictures|url=https://www.theguardian.com/music/gallery/2017/aug/08/george-michaels-memorial-garden-in-pictures|work=The Guardian|date=2 December 2017|access-date=3 December 2017|archive-date=3 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203224616/https://www.theguardian.com/music/gallery/2017/aug/08/george-michaels-memorial-garden-in-pictures|url-status=live}}</ref> Во март 2019 година, уметничката колекција на Мајкл била продадена на аукција во Англија за 11,3 милиони фунти. Приходите биле донирани на различни филантропски организации на кои Мајкл донирал додека бил жив..<ref>[https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-47584873 "George Michael's art collection sells for £11.3 million at auction"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190408015525/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-47584873 |date=8 April 2019 }}. BBC. Retrieved 8 April 2019</ref> Тестаментот на Мајкл им го оставил најголемиот дел од имотот вреден 97 милиони фунти на неговите сестри, неговиот татко и пријателите. Во него не биле вклучени аманети ниту на Фаваз ниту на неговиот поранешен партнер Кени Гос. Во 2021 година, по судски постапки, поверениците на имотот на Мајкл склучиле финансиски договор со Гос.<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/george-michael-will-kenny-goss-b1846739.html |title=George Michael's former partner Kenny Goss wins a share of star's £97m will after legal battle |work=The Independent |last=Harrison |first=Ellie |date=13 May 2021 |access-date=27 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20220202203642/https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/george-michael-will-kenny-goss-b1846739.html|archive-date=2 February 2022}}</ref> ==Почести== [[File:Elton John - Twickenham Stoop - Saturday 3rd June 2017 EltonTwicStoop030617-14 (34287287133).jpg|thumb|[[Елтон Џон]] изведувајќи му почит на Мајкл во Твикенхем, Лондон, во јуни 2017 година]] Елтон Џон бил меѓу оние кои му оддале почит на Мајкл, емоционално обраќајќи ѝ се на публиката во Лас Вегас на 28 декември: „''Каков пејач, каков текстописец. Луѓе кои никогаш не сум ги сретнал''.“<ref>{{cite news |title=Elton John fights back tears during George Michael tribute |url=https://metro.co.uk/2016/12/29/elton-john-fights-back-tears-during-george-michael-tribute-6350239/ |access-date=9 February 2019 |newspaper=[[Metro (British newspaper)|Metro]] |archive-date=10 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190210152545/https://metro.co.uk/2016/12/29/elton-john-fights-back-tears-during-george-michael-tribute-6350239/ |url-status=live }}</ref> На 59-тото доделување на Греми наградите на [[12 февруари]] [[2017]] година, [[Адел]] извела бавна верзија на „[[Fastlove (песна на Џорџ Мајкл)|Fastlove]]“ во чест на Мајкл.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2017/feb/12/adele-george-michael-tribute-grammys|title='I can't mess this up for him': Adele stops George Michael Grammys tribute|first=Amanda|last=Holpuch|work=[[The Guardian]]|date=13 February 2017|access-date=21 April 2019|archive-date=13 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170213195432/https://www.theguardian.com/music/2017/feb/12/adele-george-michael-tribute-grammys|url-status=live}}</ref> На 22 февруари, водечкиот пејач на [[Coldplay]], [[Крис Мартин]], ја извел „''A Different Corner''“ на доделувањето на Бритнските награди 2017 година.<ref>{{cite magazine|url=https://www.billboard.com/articles/news/dance/7701362/the-chainsmokers-chris-martin-something-just-like-this-brit-awards-performance-video|title=The Chainsmokers & Coldplay Deliver Live Debut of 'Something Just Like This' at 2017 Brit Awards|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|date=20 April 2019|access-date=21 April 2020|archive-date=9 March 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200309203313/https://www.billboard.com/articles/news/dance/7701362/the-chainsmokers-chris-martin-something-just-like-this-brit-awards-performance-video|url-status=live}}</ref> Во јуни, блискиот пријател на Мајкл, поранешната членка на [[Spice Girls]], [[Гери Халивел]], објавила хуманитарен сингл, „''Angels in Chains''“, во чест на него, за да собере пари за ''Childline''.<ref>{{cite news |title=Geri Halliwell Premieres George Michael Tribute, Talks 'Spice World' & LGBTQ Fanbase |url=https://www.billboard.com/articles/news/7833972/geri-halliwell-angels-in-chains-george-michael-tribute |access-date=6 June 2020 |magazine=Billboard |archive-date=19 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819230003/https://www.billboard.com/articles/news/7833972/geri-halliwell-angels-in-chains-george-michael-tribute |url-status=live }}</ref> Во 2020 година, Мајкл бил одбележан со мурал во неговата родна населба Брент.<ref>{{cite news |title=Paint me up before you go-go: London borough to get George Michael mural |url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2020/aug/11/london-borough-of-brent-to-get-george-michael-mural-by-dawn-mellor |access-date=3 December 2020 |newspaper=The Guardian |archive-date=2 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201202234911/https://www.theguardian.com/artanddesign/2020/aug/11/london-borough-of-brent-to-get-george-michael-mural-by-dawn-mellor |url-status=live }}</ref> Уметничкото дело, кое било дел од биеналето Брент, било нарачано да му оддаде почит на неговиот придонес во областа на музиката и забавата.<ref>{{cite news |title=George Michael mural unveiled as part of Brent Borough of Culture celebrations |url=https://www.standard.co.uk/culture/george-michael-mural-brent-borough-culture-a4550401.html |access-date=3 December 2020 |newspaper=Evening Standard |archive-date=28 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210228152927/https://www.standard.co.uk/culture/george-michael-mural-brent-borough-culture-a4550401.html |url-status=live }}</ref> Уметникот Dawn ''Mellor'' рекол дека го слави како пионерска културна и ЛГБТК+ фигура.<ref>{{cite news |title=Huge George Michael mural unveiled in his memory in North London |url=https://metro.co.uk/2020/09/17/george-michael-mural-featuring-scenes-from-stars-music-video-unveiled-in-his-memory-in-london-13285743/ |access-date=3 December 2020 |magazine=Metro |archive-date=18 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210118144903/https://metro.co.uk/2020/09/17/george-michael-mural-featuring-scenes-from-stars-music-video-unveiled-in-his-memory-in-london-13285743/ |url-status=live }}</ref> Во февруари 2024 година, Кралската ковница открила колекционерска монета на која Мајкл ги носи неговите очила за сонце.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-beds-bucks-herts-68381264/|title=George Michael coin unveiled by the Royal Mint|website=BBC News|date=26 February 2024|access-date=26 February 2024|archive-date=26 February 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240226072318/https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-beds-bucks-herts-68381264|url-status=live}}</ref> ==Награди и достигнувања== Мајкл освоил бројни музички награди во текот на неговата 30-годишна кариера, вклучително и три награди на BritAwards како најдобар британски машки изведувач двапати, четири [[MTV Video Music Awards]], шест [[Ivor Novello Awards]], три американски музички награди (вклучувајќи две во традиционално-црната Soul/R&B категорија<ref>{{cite magazine|url=https://www.rollingstone.com/music/news/george-michael-doc-freedom-9-things-we-learned-w509176|title=George Michael Doc 'Freedom': 9 Things We Learned|last=Leight|first=Elias|date=20 October 2017|magazine=Rolling Stone|access-date=13 February 2018|archive-date=13 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180213135219/https://www.rollingstone.com/music/news/george-michael-doc-freedom-9-things-we-learned-w509176|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theroot.com/5-times-george-michael-showed-his-blue-eyed-soul-to-b-1790858294|title=5 Times George Michael Showed His 'Blue-Eyed Soul' to Black America|last=Johnson|first=Jason|date=27 December 2016|work=TheRoot.com|access-date=13 February 2018|archive-date=13 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180213195332/https://www.theroot.com/5-times-george-michael-showed-his-blue-eyed-soul-to-b-1790858294|url-status=live}}</ref>), и две Греми награди од осум номинации.<ref>[http://www.rockonthenet.com/artists-m/georgemichael_main.htm George Michael] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180124005753/http://www.rockonthenet.com/artists-m/georgemichael_main.htm |date=24 January 2018 }} Rock on the Net. Retrieved 18 February 2011</ref><ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/music/2006/apr/21/popandrock1|title=He was the last transcendent world pop star, and it's a shame his problems restrained his musical output|author=Brown, Mark|date=21 April 2006|work=The Guardian|access-date=18 February 2011|location=UK|archive-date=23 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180723212243/https://www.theguardian.com/music/2006/apr/21/popandrock1|url-status=live}}</ref> Во 2015 година, тој бил рангиран на 45-тото место на списокот на Билборд на „''Најдобрите жешки 100 уметници на сите времиња''“.<ref>{{cite magazine|title=Inside Billboard's Greatest of All Time: The Most Successful Songs, Albums and Acts of the Past 50-Plus Years|url=https://www.billboard.com/music/music-news/billboard-greatest-of-all-time-charts-top-songs-album-acts-6760872/|date=12 November 2015|access-date=8 December 2021|magazine=Billboard|archive-date=8 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211208190150/https://www.billboard.com/music/music-news/billboard-greatest-of-all-time-charts-top-songs-album-acts-6760872/|url-status=live}}</ref> Радио академијата изјавила дека Мајкл бил најчесто свирениот изведувач на британското радио во периодот 1984–2004 година. Во 2019 година, Мајкл бил прогласен за најголем уметник на сите времиња од ''[[Smooth Radio]]''.<ref>{{Cite web|date=21 January 2019|title=Smooth Icons 2019: George Michael is named the greatest artist of all time|url=https://www.smoothradio.com/news/music/smooth-icons-2019-listen-live/|url-status=live|access-date=5 September 2021|website=Smooth Radio|archive-date=4 September 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210904213922/https://www.smoothradio.com/news/music/smooth-icons-2019-listen-live/}}</ref> Во 2023 година, Мајкл бил номиниран за влез во [[Куќата на Славните на Рокенролот|Куќата на славните на Рокенролот]].<ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/lifestyle/george-michael-willie-nelson-among-rock-roll-hall-fame-nominees-2023-02-01/|title=George Michael, Willie Nelson among Rock & Roll Hall of Fame nominees|author=Mary Milliken|year=2023|website=Reuters.com|access-date=3 February 2023|archive-date=3 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230203172653/https://www.reuters.com/lifestyle/george-michael-willie-nelson-among-rock-roll-hall-fame-nominees-2023-02-01/|url-status=live}}</ref>На [[3 мај]] [[2023]] година, Мајкл бил избран за примен во класата 2023 заедно со [[Кејт Буш]], [[Вили Нелсон]], [[The Spinners]], [[Миси Елиот]] и [[Rage Against the Machine]].<ref name="GeorgeHall1">{{cite news |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/music-news/2023-rock-roll-hall-of-fame-class-1235478084/ |title=2023 Rock Hall of Fame Class: Willie Nelson, George Michael, More |work=[[The Hollywood Reporter]] |date=3 May 2023 |accessdate=3 May 2023 |archive-date=3 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230503121513/https://www.hollywoodreporter.com/news/music-news/2023-rock-roll-hall-of-fame-class-1235478084/ |url-status=live }}</ref><ref name="George Hall2">{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-65467456 |title=Kate Bush and George Michael inducted to Rock & Roll Hall of Fame |work=[[BBC News]] |date=3 May 2023 |accessdate=3 May 2023 |archive-date=3 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230503123019/https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-65467456 |url-status=live }}</ref> Во ноември 2023 година, Мајкл бил примен во куќата, со Ендрју Риџли како негов воведен презентер.<ref>{{cite web |last1=Monroe |first1=Jazz |last2=Lindert |first2=Hattie |title=Miguel, Adam Levine, and Carrie Underwood Perform at George Michael's Rock Hall 2023 Induction |url=https://pitchfork.com/news/miguel-adam-levine-and-carrie-underwood-perform-at-george-michaels-rock-hall-2023-induction/ |website=Pitchfork |access-date=4 November 2023 |date=4 November 2023 |archive-date=4 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231104034200/https://pitchfork.com/news/miguel-adam-levine-and-carrie-underwood-perform-at-george-michaels-rock-hall-2023-induction/ |url-status=live }}</ref> ==Дискографија и продажба на плочи== Во моментот на неговата смрт, се проценува дека Мајкл продал помеѓу 100 и 125 милиони плочи ширум светот.<ref name="sky1">{{cite news |date=27 December 2016 |title=Troubled personal life of pop superstar George Michael |url=https://news.sky.com/story/troubled-personal-life-of-star-george-michael-10707623 |access-date=27 December 2016 |publisher=[[Sky News]] |archive-date=26 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161226222242/http://news.sky.com/story/troubled-personal-life-of-star-george-michael-10707623 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=George Michael Dies at 53 |url=https://www.billboard.com/articles/news/7633292/george-michael-dead |website=Biilboard |access-date=12 August 2018 |archive-date=7 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180807192212/https://www.billboard.com/articles/news/7633292/george-michael-dead |url-status=live }}</ref><ref name="prn1"/> Како соло изведувач, се проценува дека има продадено над 100 милиони плочи, што го прави еден од најпродаваните музички уметници.<ref name="sky1"/> He is estimated to have sold up to 30 million records with Wham!.<ref>{{cite book |title=The Music Industry: The End of Vinyl? |first=J. |last=Qualen |year=1985 |location=London |publisher=Routledge |series=Comedia's Media and Communications Industry Profile Series |volume=5 |isbn=978-0-906890-58-5 }}</ref> Се проценува дека има продадено до 30 милиони плочи со Wham!. Неговиот деби соло албум Faith продаде повеќе од 25 милиони примероци.<ref>{{cite magazine|title=George Michael: Why He Turned His Back on Fame, and the 'Faith'-like Songs He Recorded Before His Death|url=https://www.billboard.com/biz/articles/7647600/george-michael-why-he-turned-his-back-on-fame-the-faith-like-songs-he-recorded|magazine=Billboard|access-date=8 February 2018|archive-date=18 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180518085344/https://www.billboard.com/biz/articles/7647600/george-michael-why-he-turned-his-back-on-fame-the-faith-like-songs-he-recorded|url-status=live}}</ref> '''Соло дискографија''' * ''[[Faith (албум на Џорџ Мајкл|Faith]]'' (1987) * ''[[Listen Without Prejudice Vol. 1 (албум на Џорџ Мајкл|Listen Without Prejudice Vol. 1]]'' (1990) * ''[[Older (албум на Џорџ Мајкл)|Older]]'' (1996) * ''[[Songs from the Last Century (албум на Џорџ Мајкл|Songs from the Last Century]]'' (1999) * ''[[Patience (албум на Џорџ Мајкл)|Patience]]'' (2004) '''Со Wham!''' * ''[[Fantastic (албум на Wham!)|Fantastic]]'' (1983) * ''[[Make It Big (албум на Wham!)|Make It Big]]'' (1984) * ''[[Music from the Edge of Heaven (албум на Wham!)|Music from the Edge of Heaven]]'' (1986) == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{wikiquote}} {{commons category}} * {{Official website}} * {{iMDb name|0584117}} * {{AllMusic}} * [https://lyricsmusic.name/george-michael-lyrics/ George Michael lyrics] at Music Lyrics * {{Discogs artist|George Michael}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Мајкл, Џорџ}} [[Категорија:Родени во 1963 година]] [[Категорија:Починати во 2016 година]] [[Категорија:Пејачи од Лондон]] [[Категорија:Англиски пејачи]] [[Категорија:Добитници на Британски музички награди]] [[Категорија:Денс-поп музичари]] [[Категорија:Британски филантропи]] [[Категорија:Англиски поп-пејачи]] [[Категорија:Англиски соул пејачи]] [[Категорија:Добитници на Греми]] [[Категорија:Добитници на Ајвор Новело награда]] [[Категорија:Добитници на MTV Europe музички награди]] dns068yd1gc8ruqwiu5b6weq741pa7r 0 962766 5300202 5011621 2024-12-03T21:20:14Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300202 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Chicago bot.jpg|right|250px|thumb|Трговци со деривати во Чикашката трговска палата]] '''Финансиски дериват''' ([[англиски јазик|англиски]]: ''financial derivative'') — [[финансиски инструменти|финансиски инструмент]] чија вредност е изведена од вредноста на некој друг финансиски инструмент. Имено, неопходно е да постои некој друг инструмент или договор ([[акција (финансии)|акција]], [[обврзница]], [[кредит|заем]] итн.) врз кој ќе се формира и заснова деривативниот инструмент, како дополнителен договор на основниот.<ref name="ReferenceA">Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 265.</ref> Исто така, дериватот може да се дефинира како „приватен договор кој е изведен од вредноста на некое темелно средство, референтна [[каматна стапка]] или индекс, како: [[Акција (финансии)|акција]], [[обврзница]], [[Девиза (појаснување)|девизи]] или стоки.“ Основната одлика на дериватот е тоа што овозможува раздвојување на [[сопственост]]а над средствата од [[Пазарен ризик|пазарниот ризик]].<ref>Philippe Jorion, ''Value at Risk: The New Benchmark for Controlling Market Risk''. New York et al.: McGraw-Hill, 1997, стр. 8-9.</ref> Првиот финансиски дериват се појавил на 16 мај 1972 година на [[Чикашка стокова берза|Чикашката стокова берза]] (''Chicago Mercantile Exchange'').<ref>Philippe Jorion, ''Value at Risk: The New Benchmark for Controlling Market Risk''. New York et al.: McGraw-Hill, 1997, стр. 11.</ref> == Одлики и тргување == Финансиските деривати го добиле своето име оттаму што нивната вредност е изведена од вредноста на некои други финансиски инструменти или договори, коишто се нарекуваат ''темелни'' (''underlying'') инструменти. Така, како основа на финансиските деривати може да послужат: акциите, обврзниците, девизите, инструментите на [[пазар на пари|пазарот на пари]] или [[берза]]нските индекси. Притоа, номиналната вредност на финансиските инструменти што се предмет на договорот се нарекува ''договорна вредност'' (''notional amount'') на дериватите.<ref name="ReferenceB">Горан Петревски, ''Управување со банките'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 413.</ref> Финансиските деривати се релативно нова појава во [[финансии]]те. Организираното тргување со финансиските [[фјучерси]] и [[опции]] датира од првата половина на [[1970]]-тите, додека каматните [[своп]]ови се појавиле во почетокот на [[1980]]-тите.<ref name="ReferenceB"/> Меѓутоа, во кус временски период, [[пазар]]ите на финансиски деривати доживеале експлозивен пораст, т.е. од година на година, договорната вредност на дериватите и вредноста на остварениот промет бележат нагорна линија, а истовремено, пазарот постојано се збогатува со нови, посложени финансиски инструменти. Брзиот растеж на финансиските деривати се должи на три основни фактори:<ref>Philippe Jorion, ''Value at Risk: The New Benchmark for Controlling Market Risk''. New York et al.: McGraw-Hill, 1997, стр. 13.</ref> * зголемената нестабилност на глобалната економија (пропаста на [[Бретонвудски систем|Бретонвудскиот систем]] во 1970-тите, кризата на пазарот на обврзници во 1980-ти итн.) * технолошките промени, во прв ред, равојот на комуникациската технологија и напредокот во финансиската [[теорија]] * политичките настани - [[дерегулација]]та и [[либерализација]]та на пазарите. Во 1998 година, [[Банка за меѓународни порамнувања|Банката за меѓународни порамнувања]] почнала да собира податоци за прометот на пазарите на финансиски деривати. Во 1988 година, вкупната номинална вредност на финансиските деривати изнесувала 2 634 милијарди долари, од кои 1 330 милијарди отпаѓале на дериватите со кои се тргува на [[пазари преку шалтер|пазарите преку шалтер]], додека 1 304 милијарди отпаѓале на дериватите со кои се тргува на берзите. За само десет години, овие износи вртоглаво се зголемиле. Така, во 1998 година, вкупната номинална вредност на финансиските деривати изнесувала 94 254 милијарди долари, од кои, 80 318 милијарди отпаѓале на дериватите со кои се тргува на пазарите преку шалтер, додека 13 936 милијарди отпаѓале на дериватите со кои се тргува на берзите.<ref>Shelagh Heffernan, ''Modern Banking'', Chichester, England: John Wiley & Sons, UK, 2005, стр. 43.</ref> Тој тренд продолжил и во [[XXI]] век: Во 2006 година, вредноста на финансиските деривати изнесувала 485.703 милијарди долари. Најголем дел од вредноста на дериватите отпаѓа на шалтерските пазари - 415 182 милијарди долари, или 85% од вкупната вредност, додека вредноста на дериватите со кои се тргува на берзите е многу помала - 70 521 милијарди долари.<ref>''OTC derivatives market activity in the second half of 2006'', Bank for International Settlements, Monetary and Economic Department, Basel, May 2007, стр. 9.</ref> Во декември 2013 година, номиналната вредност на дериватите со кои се тргува на шалтерските пазари достигнала дури 710 100 милијарди долари, додека вредноста на дериватите со кои тргува на берзите изнесувала 64 600 милијарди долари. Меѓутоа, кога се толкуваат овие износи, треба да се води сметка дека номиналната вредности на финансиските деривати не е еднаква на вредноста на самите деривати, т.е. вредноста на самиот дериват е далеку помала од номиналната вредност на финансиските инструменти на кои гласи дериватот. Оттука, според проценките на Банката за меѓународни порамнувања, во декември 2013 година, бруто-пазарната вредност на сите договори за финансиски деривати на шалтерските пазари изнесувала 18 700 милијарди долари.<ref>John C. Hull, ''Risk Management and Financial Institutions'' (Fourth Edition). John Wiley and Sons, Hoboken, New Jersey, 2015, стр. 87-88.</ref> Финансиските деривати се сложени [[финансиски инструменти]] и нивното непознавање може да предизвика големи загуби за оние кои тргуваат со нив. На пример, во периодот од 1987 до 1995 година, вкупните јавно објавени загуби од работата со дериватите изнесувале 16,7 милијарди долари. Поважни случки на големи загуби кои се поврзани со тргувањето и онвестирањето во деривати се:<ref>Philippe Jorion, ''Value at Risk: The New Benchmark for Controlling Market Risk''. New York et al.: McGraw-Hill, 1997, стр. 25.</ref> * загубата на „Showa Shell Sekiyu“ во износ од 1,58 милијарди долари поврзана со валутните [[Договор со идна испорака|договори со идна испорака]] * загубата на „Kashima Oil“ во износ од 1,45 милијарди долари поради валутните договори со идна испорака * загубата на „Metallgesellschaft“ во износ од 1,34 милијарди долари поради нафтените фјучерси * загубата на „[[Барингс|Barings]]“ во износ од 1,33 милијарди долари поради [[фјучерс]]ите на индексите на акции * загубата на „Codelco“ во износ од 200 милиони долари поради фјучерсите на бакар * загубата на „[[Проктер и гембл]]“ во износ од 157 милиони долари поради диференцијалните [[своп]]ови == Видови финансиски деривати == Денес, клучните финансиските деривати на финансискиот пазар се [[Договор за идна испорака|договорите за идна испорака]], [[фјучерси]]те, [[опции]]те и [[своп]]овите.<ref name="ReferenceA"/> Исто така, постојат и бројни варијанти, како што се [[варанти]]те и [[права на акции|правата на акција]], како вид на опција. Од гледна точка на основниот инструмент од кој се изведени, финансиските деривати може да се поделат на неколку видови: валутни деривати, деривати на акции, деривати на каматни стапки, стокови деривати итн. Притоа, најголемо значење имаат договорите на каматните стапки. Така, во [[2006]] година, овие деривати учествувале 90% во вредноста на дериватите со кои се тргува на берзите. Имено, од вкупната вредност на финансиските деривати со кои се тргува на берзите, вредноста на договорите на каматните стапки изнесувала 62.652 милијарди долари, споредено со договорите на акции (7.612 милијарди) и валутните деривати (257 милијарди). Исто така, дериватите на каматните стапки доминираат и во трговијата со финансиски деривати со кои се тргува на шалтерските пазари каде нивното учество изнесува 70%. Така, во 2006 година, вредноста на договорите на каматните стапки со кои се тргува на шалтерските пазари изнесувала дури 291.987 милијарди долари, споредно со валутните деривати (40.179 милијарди), договорите поврзани со акции (7.485 милијарди), стоковните деривати (6 938 милијарди) и другите договори (68.593 милијарди).<ref>Горан Петревски, ''Управување со банките'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 415.</ref> ===Договор за идна испорака=== ''Договор за идна испорака'' (''forward contract'') е договор со кој две страни, купувач и продавач, се договараат да извршат купопродажба на некое добро (хартија од вредност или некој друг берзански производ - [[нафта]], [[жито]], метали и сл.) на одреден датум во иднина, по однапред договорена цена. Со тоа, и купувачот и продавачот однапред ја осигуруваат цената по која можат да го купат, односно да го продадат доброто што е предмет на договорот и така го избегнуваат [[ризик]]от од неповолни промени во нивото на цените во периодот што следува до моментот на реализација на договорот. Кај договорите за идна испорака, сите елементи самостојно ги договараат учесниците во трансакцијата. Тоа дава однапред флексибилност, но истовремено, во голема мера ја отежнува натамошната [[трговија]] со овој договор, кој е специфициран за потребите на учесниците, поради што ваквите договори и не се предмет на трговија на берзите.<ref>Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 265-266.</ref> Постојат повеќе видови финансиски договори за идна испорака, како: каматни договори за идна испорака, девизни договори за идна испорака итн. Каматните договори за идна испорака им овозможуваат на институциите да го намалат [[каматeн ризик|каматниот ризик]]. Овие договори вклучуваат повеќе елементи: * определување на должничкиот инструмент кој ќе биде предмет на испорака на некој иден датум; * износот на должничкиот инструмент што треба да биде испорачан; * цената (каматната стапка) на инструментот кога ќе биде испорачан, и * датумот кога испораката треба да се одигра. На пример: една [[банка]] се согласува по една година да му продаде на клиентот државни обврзници со номинална вредност од 10 милиони долари, кои стасуваат во 2013 година, со купонска стапка од 6%, по цена која носи принос еднаков на денешната каматна стапка, од на пример, 6%. Со оглед на тоа што клиентот ќе ги купи обврзниците на некој иден датум, за него се вели дека зазема долга позиција, додека за банката која ќе ги продаде обврзниците се вели дека зазема кратка позиција.<ref>Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 252-253.</ref> Банката - продавач на обврзниците има мотив да се заштити од каматниот ризик, во случај ако сака да ги продаде обврзниците пред да тие да достасаат. Банката денес поседува обврзници во вредност од 10 милиони долари, кои достасуваат во 2013 година, но ако каматните стапки пораснат, таа може да доживее [[капитал]]на загуба, доколку треба да ги продаде. Со помош на договорот за идна испорака, таа ја фиксира идната цена и така го елиминира [[ценовeн ризик|ценовниот ризик]] кој би можел да произлезе од промените на каматните стапки. Од друга страна, клиентот има намера да оствари прилив на средства во износ од 10 милиони долари, кои би сакал да ги вложи во државни обврзници со купонска стапка од 6%. Но, тој се плаши дека каматните стапки на овие обврзници можат да опаднат до следната година. Со договорот за идна испорака, тој успева да ја фиксира каматната стапка на државните обврзници. Предноста на договорите за идна испорака се состои во тоа што тие се флексибилни и можат да бидат скроени според потребите на двете страни. Но, овие договори содржат и два недостатока, кои сериозно ја ограничуваат нивната употреба. Првиот недостаток се состои во тоа што може да биде тешко да се најде партнер кој би прифатил договор за идна испорака. Дури и ако партнерот постои, а со оглед на тоа што тој ќе биде единствена заинтересирана страна, другата договорна страна може нема да добие задоволителна цена. Според ова, пазарот на договори за идна испорака се одликува со недоволна [[ликвидност]]. Вториот проблем со овие договори е дека тие се подложни на ризикот од неплаќање, зашто едната страна во меѓувреме може да банкротира и нема да биде во состојба да ги исполни обврските од договорот. Со тоа, другата страна би морала да ги бара своите права на суд, што е долг и скап процес. Фактот дека едната страна на договорот се соочува со ризикот од неплаќање, значи дека страните во договорот мораат да се ангажираат во испитувањето на финансиската состојба на партнерите. Тоа подразбира дополнителни [[трошоци]] и појава на проблемите на [[погрешна селекција]] и [[морален ризик]].<ref>Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 253-254.</ref> === Фјучерси === {{главна|Фјучерсен договор}} Фјучерсните договори се повеќе формални од терминските договори. Финансиските ''фјучерси'' (futures) се разликуваат од терминските во неколку битни аспекти: * Фјучерсите се однесуваат на испорака на конкретни [[финансиски инструменти]], или на точно определени датуми, или во рамките на ограничени временски периоди во иднина. Фјучерсите се стандардизирани во поглед на количините, периодите за испорака и квалитетот на испорачаните инструменти. * Иако мора да постојат купувач и продавач кога се создава секој нов договор, двете страни во трансакцијата склучуваат формални договори со берзата, а не едната со другата. Поради тоа, секоја страна во договорот може да ликвидира својата идна обврска, да купи или испорача некој финансиски инструмент, пребивајќи ја со продажба или купување на фјучерс-договор пред програмираниот датум на испорака. * На пазарите на фјучерси, речиси сите договори се пребиваат пред испораката. * Секоја од страните во договорот е обврзана да депонира извесна сума (margin) кај берзата, за да се намали [[веројатност]]а дека ќе дојде до неисполнување на обврската од една од страните во договорот. * Бидејќи депонираната сума варира зависно од движењето на цената на инструментот (кај едната страна се зголемува, кај другата се намалува), таа не смее да падне под определен износ, така што страната што трпи загуби мора да ја надомести сумата на депозитот, доколку падне под тој износ.<ref>Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 254.</ref> Постојат два главни типа учесници на пазарите на фјучерси: ''хеџери'' (hedgers) и ''шпекуланти'' (speculators). Хеџерите настојуваат да го намалат ценовниот ризик што постои во нивните биланси и во нивните идни деловни активности, преку трансакции со кои се гарантираат куповните и продажните цени кај блиску поврзаните фјучерс-договори. Таквите трансакции се случуваат не само на финансиските, туку и на другите видови пазари. Шпекулаторите го преземаат врз себе ризикот на пазарите на фјучерси. Тие се подготвени да влезат во трансакцијата, надевајќи се дека движењето на цените ќе се одвива во поволна насока. Ако цените навистина се движат поволно, тие можат набрзина да се збогатат. Но, ако цените се движат неповолно, тие можат да загубат многу [[пари]].<ref>Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 256-25.</ref> === Опции === {{главна|Опција}} ''Опциите'' (options) им овозможуваат на луѓето да купуваат или продаваат разни финансиски инструменти по однапред определена цена, наречена ''цена на извршување'' (exercise price; strike price) до извесно идно време. Една опција може да се смета за извршена, кога нејзиното време истекло или кога во неа предвиденото купување или продавање на инструментот е извршено. Опциите се разликуваат од фјучерсите на три клучни начини: * Прво, кај ''американската опција'' (American option), правото да се купи или продаде основниот финансиски инструмент постои во текот на времето, а не само во точно определено време. ''Европската опција'' (European option) може да биде извршена само на датата на нејзиното истекување. * Втората разлика е што купувачот на опцијата му плаќа на продавачот [[''премија'']] (premium). Продавачот на опцијата ја задржува премијата, без оглед дали опцијата е извршена. * Третата разлика, која е најважна, е тоа што опцијата не мора да биде извршена, ако не е во полза на купувачот да го направи тоа.<ref name="ReferenceC">Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 258.</ref> Опцијата му дава на купувачот еднострана можност. Ако движењата на цените се поволни, купувачот ја реализира опцијата и остварува добивка. Ако движењата на цените се штетни купувачот може да ја ограничи штетата, ако дозволи опцијата да остане нереализирана. Поради оваа одлика, опциите им пружаат на купувачите осигурување од неповолните движења на цените. Ако движењето на цените е неповолно, купувачот ја губи само премијата платена да се купи опцијата. Премијата, всушност, ја претставува цената на ова осигурување.<ref>Михаил Петковски, Финансиски пазари и институции - второ издание, Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 258.</ref> Постојат два типа опции: продажни и куповни. ''Куповната опција'' (call option) му дава на купувачот на опцијата право да купи финансиски инструмент по цената на извршување. ''Продажната опција'' (put option) му дава на купувачот на опцијата право да продаде финансиски инструмент по цената на извршување. Продавачот на продажната опција се согласува да го продаде инструментот по цената на извршување, ако купувачот ја изврши опцијата; продавачот на куповната опција се согласува да го купи инструментот по цената на извршување, ако купувачот ја изврши опцијата.<ref name="ReferenceC"/> === Свопови === {{главна|Своп}} ''Своповите'' (swaps) се релативно нов вид финансиски деривати, создадени во [[1981]] година, но оттогаш, тие доживеале експлозивен растеж. Своповите се слични на терминските договори во тоа што гарантираат размена на два инструмента помеѓу партнерите на некоја дата (или во некој временски интервал) во иднина. Но, за разлика од терминските договори, своповите вообичаено се договараат само за нето трансфер на средства. На пример, ако едната страна во свопот должи на другата страна камата од 9%, пресметана на некоја фиктивна главнина (''notional principal'') од 1 милион, а другата страна должи на првата 8% на истата фиктивна главнина, тие треба да ја разменат само разликата меѓу двата износа на каматата. Износот на главнината е фиктивен во таа смисла што тој никогаш не се разменува меѓу страните во договорот, туку само служи како основа за пресметување на [[каматa]]тa што се разменува. Исто така, за разлика од терминските договори, точните услови за тргување вообичаено однапред не се определени, туку варираат со движењата на каматните стапки, девизните курсеви и другите идни цени. Значи, ако едната страна може да плаќа фиксна каматна стапка од 9% на фиктивната главнина, додека другата може да плаќа променлива каматна стапка. Своповите често се употребуваат да го неутрализираат каматниот ризик преку размената на фиксни каматни плаќања за варијабилни каматни плаќања, при што станува збор за ''[[Каматен своп|каматни свопови]]'' (interest rate swaps). Другата широка група своп договори се употребува за неутрализирање на [[валутeн ризик|валутниот ризик]] и се нарекува ''валутни свопови'' (currency swaps).<ref>Михаил Петковски, ''Финансиски пазари и институции - второ издание'', Скопје: Економски факултет, 2009, стр. 261.</ref> === Варанти === ''Варантите'' (warrants) претставуваат финансиски деривати со кои може да се тргува на пазарот на хартии од вредност. Како еден вид куповни опции и нивната цена ќе зависи од речиси истите фактори од кои зависи и цената на куповните опции. Варантот претставува хартија од вредност која ја издава компанијата и која му овозможува на нејзиниот имател да купи одреден број акции од компанијата по однапред дефинирана цена, во определен временски период.<ref name="ReferenceD">Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 272-273.</ref> При емисијата, варантите се продаваат така што нивната емисија претставува извор на средства за компанијата. Реализационата цена, означена во варантот, во моментот на емисијата е повисока од тековната пазарна цена на акцијата, на пример, поради што неговата реализација во моментот на емисијата е неисплатлива. Тоа е и целта, варантите да се реализираат подоцна, бидејќи со нивната реализација фирмата емитува дополнителни акции, со што се разводнува управувањето, како и добивката по акција. Понекогаш, варантите не се продаваат, туку им се доделуваат бесплатно на [[кредит]]орите на фирмата или на купувачите на обврзниците. Целта на оваа постапка е да се направат обврзниците на [[претпријатие]]то поатрактивни, т.е. да се обезбеди нивната емисија со понизок трошок на [[капитал]]от. При тоа, варантите можат да бидат закачени за самата обврзница или одвоени. Доколку се закачени за обврзницата, тие се продаваат заедно со неа и ја зголемуваат нејзината вредност, во спротивно, се тргува со нив како со посебна хартија од вредност.<ref name="ReferenceD"/> === Права на акции === ''Правата на акции'' (stock rights; preemptive rights) се еден вид опции. При емисијата на нови акции, компаниите често ја користат можноста на новоемитуваните акции да им бидат најпрво понудени на постојните акционери, по привилегирани услови. Со тоа на акционерите им се дава една дополнителна корист која произлегува од поседувањето акции, покрај правото на [[дивиденда]] и правото на глас. За реализација на оваа можност, компаниите што планираат да емитуваат акции издаваат т.н. права на купување акции, како посебен вид опција, достапна само на постојните акционери. Правата на акции се посебен вид [[хартии од вредност]] кои им даваат на нивните сопственици можност да купат акции од новата емисија по однапред утврдена цена. Оваа цена, за разлика од варантите, при емисијата на правата е пониска од пазарната цена на акциите (обично за околу 10-20%). На тој начин, постојните акционери се стимулираат да ги реализираат правата и да купат акции по повластена цена.<ref>Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'', Скопје: Економски факултет, 2008, стр. 274.</ref> ===Нетрадиционални деривати=== Покрај вообичаени видови, на пазарите се среќаваат и посебни видови деривати, како:<ref>John C. Hull, ''Risk Management and Financial Institutions'' (Fourth Edition). John Wiley and Sons, Hoboken, New Jersey, 2015, стр. 109-112.</ref> * Временски деривати (''weather derivatives''): Тие се појавиле во 1997 година за заштита на ризикот поврзан со временските услови. Типичен вид ваков дериват е опција која на купувачот му исплаќа определен износ кој зависи од кумулативниот број денови на греење (или на ладење) во текот на месецот. Ваквите деривати ги користат производителите и големите потрошувачи на топлинска енергија. Во септември 1999 година, на Чикашката стокова берза (''Chicago Mercantile Exchange'') почнало да се тргува со временски фјучерси и со европски опции на временски фјучерси. Подоцна, оваа берза почнала да нуди временски опции и фјучерси за повеќе градови низ светот, како и фјучерси и опции на [[Тропски циклон|урагани]], мраз и снежни врнежи. * Деривати кои гласат на нафта (''oil derivatives''): На шалтерските пазари се тргува со разни видови деривати (опции, фјучерси, свопови) кои гласат на нафта. Овие договори некогаш се порамнуваат со готовинска исплата, а некогаш со физичка испорака на нафта. Исто така, многу се застапени и дериватите на нафта со кои се тргува на берзите. На пример, на ''Chicago Mercantile Exchange'' и на ''Intercontinental Exchange'' се тргува со повеќе фјучерси и опции кои гласат на нафта при што еден договор гласи на илјада барели [[нафта]], а порамнувањето е во готово или со физичка испорака. Освен тоа, на ''Chicago Mercantile Exchange'' се тргува и со финансиски деривати кои гласат на бензин и на масло за греење, а овие договори гласат на 42 000 галони. * Деривати кои гласат на природен гас: Овие деривати гласат на испорака на определено количество гас во текот на еден месец, а продавачот на гасот е задолжен за преносот на низ гасоводите до наведеното место. На пример, на ''Chicago Mercantile Exchange'' се тргува со договори кои гласат на 10 000 милиони британски термални единици [[Земен гас|природен гас]] при што договорот бара физичка испорака на гасот во текот на еден месец до определено место во [[Луизијана]]. Слични договори се тргуваат и на ''Intercontinental Exchange''. * Деривати кои гласат на струја: На ''Chicago Mercantile Exchange'' се тргува со фјучерси кои гласат на цената на [[Електрична енергија|електричната енергија]], додека на шалтерските пазари активно се тргува со опции и свопови на електрична енергија. Типичниот договор ѝ дава право на едната страна да прими определен број мегават-часови по определена [[Цена (економија)|цена]] на определено место во текот на еден месец. Притоа, ако договорот гласи 5 х 8, тој се однесува на испорака на струја во текот на петте работни дена во седмицата (од понеделник до петок) во текот на периодот со помала потрошувачка (од 23 до 7 часот); ако договорот гласи 5 х 16, струјата се испорачува во текот на петте работни дена во периодот со поголема потрошувачка (од 7 до 11 часот); најпосле, договорот кој гласи 7 х 24 дава право на прием на струја во текот на целото деноноќие, и тоа во секој ден од седмицата. Опциите на струја се извршуваат или дневно или месечно: во првиот случај, сопственикот на опцијата може да бира во кој ден од месецот да му се испорача струјата по наведената цена; во вториот случај, на почетокот на месецот, сопственикот на опцијата треба да одлучи дали да бара испорака на струја за целиот месец. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Хартии од вредност]] [[Категорија:Берза]] [[Категорија:Финансиски деривати| ]] [[Категорија:Финансиски инструменти]] ll7mlrbq6fkytyds2yza1o6vlwz99q6 0 971757 5300208 5169862 2024-12-03T21:22:33Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300208 wikitext text/x-wiki [[Податотека:49024-SOS-ATM.JPG|мини|десно|Банкомат за употреба во внатрешни простории]] [[Податотека:Früher Bankautomat von Nixdorf.jpg| десно|мини| Стар Никдорф банкомат]] '''Банкомат''' ([[англиски јазик|англиски]]: ''Automated Teller Machine, ATM'') претставува кованица за автоматска [[банка]] или автоматски шалтер, кој овозможува пристап до некоја банкарска услуга, без човечко присуство. Првиот банкомат се појавил во [[САД]], во [[1968]] година. == Одлики на банкоматите == Банкоматот претставува автоматизиран уред кој на корисниците им овозможува определени финансиски операции без присуство на банкарски службеник. Првиот прототип на банкомат бил патентиран од страна на Лутер Џорџ Симџијан (''Luther George Simjian'') во 1939 година, но не бил доволно успешен.<ref>[http://inventors.about.com/od/astartinventions/a/atm.htm (пристапено на 15.4.2016)]{{Мртва_врска|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://lemelson.mit.edu/resources/luther-george-simjian |title=www.lemelson.mit.edu (пристапено на 20.6.2016) |accessdate=2017-08-04 |archive-date=2017-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170809011524/http://lemelson.mit.edu/resources/luther-george-simjian |url-status=dead }}</ref> Првиот современ банкомат бил создаден од страна на Џон Шепард-Барон (''Јоhn Shepherd-Barron'') во 1967 година, а за првпат бил поставен во британската [[банка]] „[[Барклис]]“ (''Barclays'') и овозможувал само исплата на готовина.<ref>[http://inventors.about.com/od/astartinventions/a/atm_2.htm www.inventors.about.com (пристапено на 20.6.2016)]{{Мртва_врска|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Банкоматот во себе содржи микрообработувач којшто е он-лајн поврзан со [[База на податоци|базата на податоци]] од банката, со што банкоматот претставува еден вид на „електронска“ филијала на современите банки. Најпрвин, банкоматот ја чита [[Платежна картичка|платежната картичка]] и му нуди на корисникот да се идентификува со внесување на ПИН-от и на тој начин ги потврдува запишаните информации на картичката. Банкоматите најчесто се поставуваат на местата што се одликуваат со голема раздвиженост, како: продавници, трговски центри, бензински пумпи, факултети, болници, [[аеродром]]и, железнички и [[автобус]]ки станици итн. Преку банкоматите, луѓето може да повлекуваат готови [[пари]], но исто така, постојат банкомати кои нудат целосни банкарски услуги (''Full Service ATMs''), од типот на: вложување [[пари]], префрлање пари од една на друга сметка, плаќање на обврските врз основа на [[кредит]]и и [[кредитнa картичкa|кредитни картички]], добивање извештаи за извршените трансакции итн. Во голем број земји, банкоматите можат да вршат и претворање на странски валути во домашната валута. За да може да се користат овие услуги, клиентите мора да поседуваат [[Платежна картичка|банкарска картичка]] со која се пристапува до банкоматот. Притоа, заради заштита од можни злоупотреби, корисникот е должен да ја внесе тајната [[лозинка]] (''PIN'') која му е доделена од страна на банката. Банкоматите уживаат голема популарност, имајќи предвид дека на луѓето им овозможуваат голема удобност во снабдувањето со готови пари (можност за повлекување пари во секое време и на различни места, заштеда на [[трошоци]] и време итн.). Истовремено, тие се привлечни и за банките, бидејќи овозможуваат намалување на вработените и, соодветно, на трошоците. Освен тоа, воопшто не се за потценување [[приходи]]те што банкоматите им ги носат на банките. Имено, вообичаена практика е банките да не ги наплаќаат услугите за користење на банкоматите, но само за своите клиенти, и тоа само за имателите на дебитни картички. Меѓутоа, ако нив ги користат клиентите на другите банки, или имателите на кредитни картички, тогаш банките наплатуваат провизија.<ref>Горан Петревски, ''Управување со банките'' (второ издание), Скопје: Економски факултет, 2011, стр. 343.</ref> == Банкоматите во Македонија == [[Податотека:ATM-Скопје.jpg|мини|Банкомати на ТТК банка во Аеродромот Скопје]] Како и другите елементи на [[електронско банкарство|електронското банкарство]], така и банкоматите претставуваат понова појава во [[Македонија]], која од година на година зема сè поголем замав при што се јавуваат и одредени иновации. Така, пролетта [[2008]] година, „[[Комерцијална банка]]“ АД Скопје го постави првиот банкомат кој на возачите им овозможува подигнување готовина без напуштање на возилото (''drive-in ATM''). На крајот од [[2010]] година, во Македонија имало 2.327 банкомати или околу 2.300 жители на еден банкомат, што претставува значително заостанување во споредба со земјите од [[ЕУ]], каде на еден банкомат отпаѓаат околу 1.200 жители. Како уште поголем проблем се јавува нерамномерната географска распространетост на банкоматите, од кои најголем дел се наоѓаат во [[Скопје]]. Неразвиената мрежа на банкомати понатаму делува како пречка во користењето на услугите од областа на електронското банкарство. Од друга страна, малиот број банкомати се оправдува со високите трошоци за нивната набавка, кои домашните банки не можат да си ги дозволат.<ref>Горан Петревски, ''Управување со банките'' (второ издание), Скопје: Економски факултет, 2011, стр. 344.</ref> == Наводи == <references/> [[Категорија:Банкарски работи]] [[Категорија:Банкарска технологија]] [[Категорија:Банкарски систем на Македонија]] [[Категорија:Неологизми]] [[Категорија:Англиски пронајдоци]] [[Категорија:Американски пронајдоци]] 537vmg9uykuhz9fluu6r8cbwzwngnh3 0 999012 5300144 5145402 2024-12-03T20:43:10Z Persian Lad 113837 /* Поезија */ 5300144 wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{викификација}} '''Културата на Турција''' комбинира голема мера на разновидни и хетероген збир на елементи кои се добиени од традициите на Византија, Отоманската, Европа, Блискиот Исток и Средна Азија. Поранешниот Турски статус како мултиетничка империја кое, де факто до губење на Либија на Кралството Италија во 1912 година (и де јуре до официјалното губење на Египет и Судан на Британската Империја во 1914 година, како последица на одлуката на османлиската власт да се приклучат на Првата светска војна на страната на Централните сили) се протегаа три континенти: Европа, Азија и Африка. Денешна Република Турција, која ја наследи османлиската држава во 1924 година, сѐ уште е трансконтинетална земја што ги спојува Европа и Азија. Нацијата беше модернизирана првенствено од страна на Мустафа Кемал Ататурк почнувајќи од 1923 година. Како што тој ја трансформира религија водена од поранешна отоманска империја во модерна национална држава со силна поделба на државата и религијата, стана соодветно зголемување во методите на уметничко изразување. Во текот на првите години на Републиката, Владата инвестираше голема количина на ресурси во ликовната уметност како што се слики, скулптури и архитектура. Ова беше направено и како процес на модернизација и за создавање на културниот идентитет. Поради различните историски фактори дефинирањето на турскиот идентитет, културата на Турција јасно ги комбинира напорите да биде "модерен" и Западен, со желба за одржување на традиционалните верски и историски вредности. ==Народот== Турската култура претрпе длабоки промени во текот на минатиот век. Денес, Турција може да биде единствената земја која ги содржи сите екстремности на источната и западната култура (заедно со многу компромиси и соединување помеѓу двете). Отоманскиот систем беше исто така мулти-етничка држава што не им овозможи на луѓето во неа да се мешаат едни со други и со тоа да ја задржат посебената етничност и религиозни идентитети во рамките на империјата (иако со доминантна Турција и Јужна Европска владејачка класа). По падот на царството по Првата светска војна Турската Република приспособи унитарен пристап, кој принуди сите различни култури во рамките на нејзините граници да се мешаат едни со други, со цел на производство на "турски" национален и културен идентитет. Ова мешање, наместо за производство на културната хомогенизација, таа резултираше со многу нијанси на сива боја како и традиционалните муслимански култури на Анадолија се судрија со (или имале наметнувања врз нив) космополитскиот модернизам на Истанбул и поширокиот Запад. ==Литература== [[Податотека:Yahya Kemal (Beyatlı).jpg|мини|[[Јахја Кемал Бејатли]]]] Турската литература е собирањето на писмени и усни текстови составени на турски јазик, или во нејзината форма на Отоманство или во помалку исклучиво книжевни форми, како на пример она збореното во Република Турција денес. Традиционалните примери за турската народ се расказите на [[Караѓоз]] и Хаџиват, Келолан, Инџили Чавуч и [[Насредин Оџа]], како и делата на народните поети како што се Јунус Емре и Ашик Вејсел. Книгата на Деде Коркут и епот за Королу се главните елементи на турската епска традиција во Анадолија за неколку векови. Двете основни текови на Отоманската литература беа поезија и проза. На две, Диван Отоманската поезија, високо ритуализирани и симболичка форма на уметност, беше доминантен поток. Огромното мнозинство на Диванската поезија е лирика по природа: или газели или касидеси. Имаше, сепак, други општи жанрови, повеќето особено месневи, еден вид на стихова романса а со тоа на различна наративна поезија. Традицијата на Отоманската проза беше исклучиво не-измислен по природа, како измислената традиција беше ограничена на наративната поезија. Реформите на [[Танзимат]] 1839-1876 доведоа промени на јазикот на Отоманската пишана литература, и воведе претходно непознати Западни жанрови, првенствено романот и расказот. Многу од писателите во периодот на Танзимат напишаа во неколку различни жанрови истовремено: на пример, поетот Намик Кемал, исто така, го напишал важниот роман İntibâh (будење) во 1876, додека пак новинарот Шинаси е забележан за пишување, во 1860 година, првата модерна турска игра, еден чин комедија "Sair Evlenmesi" (Брак на поетот). Повеќето од корените на модерната турска литература беа формирани помеѓу годините 1896 и 1923 година. Генерално, имаше три основни книжевни движења во текот на овој период: Edebiyyât-I Cedîde (Нова литература) движење; FeCr-i Ati (Зора на иднината) движење; и Мили Edebiyyât (националната литература) движење. Edebiyyât-I Cedîde (Нова литература) движењето започна со основањето во 1891 година на списанието Сервет-i Фунун (Научно Богатството), кој беше во голема мера посветен на напредокот (и интелектуални и научни) по должината на западниот модел. Соодветно на тоа, литературните потфати на магазинот, под раководство на поетот Тефик Фикрет, беа насочени кон создавање на западен стил "висока уметност" во Турција. ===Поезија=== [[File:Dancing of Zaza.ogv|thumb|Dancing of Zaza]] Поезијата е најдоминантна форма на книжевност во модерна Турција. Народната поезија како што е наведено погоре, беше под силно влијание од страна на исламскитета сунитски и шиитски традиции. Понатаму, како што делумно беше потврдено од страна на распространетоста на сè уште постоечките ашик / озан традиции, доминантниот елемент во турската народна поезија отсекогаш била песна. Развојот на народната поезија во Турција-кои почнаа да се појавуваат во 13 век, со вакви важни писатели како Јунус Емре, Султан Велед, и Шејад Хамза-беше даден голем поттик, кога на 13 мај 1277, Караманолу Мехмет Бег го прогласи турскиот јазик за официјален државен јазик на моќната Анадолија на Караманидната држава; последователно, многу од најголемите поети на традицијата ќе продолжија да се појават од овој регион. Постојат, генерално земено, две традиции на турскиот јазик за народни поети; • Ашик / озан традицијата, која-иако била многу под влијание на религијата, како што е споменато погоре за поголемиот дел беше секуларна традиција; • експлицитната религиозна традиција, која се појави од собирни места (tekkes) од суфиски религиозни нарачки и шиитските групи. Поголемиот дел од поезијата и песните на ашик / озан традицијата, што претставува речиси исклучиво усно до 19 век, останува анонимен. Има, меѓутоа, неколку познати ашици од пред тоа време, чии имиња ја преживеале несреќата заедно со своите дела: гореспоменатите Королу (16 век); Караџаолан (1606 -1689?), кој може да биде најдобро познат ашик пред 19 век ; Дадалолу (1785 -1868?), кој беше еден од последните големи ашици пред да започне традицијата да се намали донекаде кон крајот на 19 век, и неколку други. Ашиците беа во суштина минестрели кои патуваа низ Анадолија извршувршувајќи ги нивните песни на балама, мандолината-како инструмент чии парни жици се сметаат дека има симболично религиозно значење во областа на културата Алеви / Бекташката култура. И покрај падот на ашик / озан традицијата во 19 век, таа доживеа значајна преродба во 20 век благодарение на ваквите исклучителни личности како Ашик Вејсел Шатиролу (1894-1973), Ашик Махзуни Шериф (1938-2002), Нешет Ерташ (1943 -), и многу други. Поезијата на Отоман Диван е мошне ритуализирана и симболичка форма на уметност. Од Персиската поезија која во голема мера ја инспирира, тој го наследи богатството на симболи чиешто значење е и меѓусебните односи-и двете наликуваа (مراعات نظير mura'ât-i Nazir / تناسب tenâsüb) и опозицијата (تضاد tezâd), биле повеќе или помалку пропишани. Примери за распространети симболи кои, до одреден степен, се противат еден на друг, меѓу другите: • славеј (بلبل BulBul) - роза (گل Ѓул) свет (جهان cihan; عالم "Алем) - градина на ружите (گلستان gülistan; گلشن gülşen) подвижник (زاهد Захид) - дервиш (درويش Дервиш) Во раните години на Република Турција, имаше голем број на поетски трендови. Авторите како Ахмед Хасим и Јахја Кемал Бејатли (1884-1958) продолжија да пишуваат важен формален стих чиј јазик беше, во голема мера, претставува продолжување на крајот на Поезијата на Отоманската традиција. Од страна на поголемиот дел од поезијата на времето, сепак, беше во духот на традицијата на фолк-кој го инспирира "syllabist" движењето (BES Hececiler), кој се појави од национално литературно движење и кои настојуваа да ги изразат патриотските теми формулирани во слоговни метри поврзани со турскиот јазик за народна поезија. Првиот радикален чекор подалеку од овој тренд беше донесена од страна на Назим Хикмет Ран, кој, за време на неговото време како студент во Советскиот Сојуз 1921-1924-била изложена на модернистичката поезијата на Владимир Мајаковски и други, кои се инспирирани од него да почнат да пишуваат стих во помалку формален стил. Друга револуција во турската поезија се случи во 1941 со објавувањето на мал обем во вториот стих koj претходеше од есеј и насловен Garip ("чудни"). Автори се Орхан Вели Каник (1914-1950), Мелих Џевдет Андај (1915-2002), и Октај Рифат (1914-1988). Експлицитно спротивставени на сето она што поминало пред поезијата, тие бараат наместо да создадат една популарна уметност ", да ги истражуваат вкусовите на народот, да ги утврдат и да ги направат да царуваат над уметноста". За оваа цел, и инспириран во дел од современите француски поети како [[Жак Превер]], тие не само што вработија една варијанта на слободен стих воведен од страна на Назим Хикмет, но исто така многу колоквијален јазик и напишаа првенствено за световните дневни предмети и обичниот човек на улица. Реакцијата била брза и поларизирана: поголемиот дел од академското воспоставување и оцрнување на постарите поети, додека голем дел од турското население ги прифати со срце. Исто како што движењето на Гарип беше реакција против претходната поезија, па во 1950-тите и потоа-немало реакција против движењто на Гарип. Поетите на ова движење, наскоро познати како İkinci Yeni ("Втора Нова"), се противеа на социјалните аспекти распространети во [[поезијата]] на поетите Назим Хикмет и Гарип, и наместо-делумно инспирирани од нарушувањето на јазикот во такви Западни движења како [[дада]] и надреализам-се обиде да создаде повеќе апстрактна поезија преку употреба на дречлив и неочекуван јазик, комплексни слики, и Здружението на идеи. До извесен степен, движењето може да се види како означување на некои од одликите на постмодерната литература. Најпознатите поети во пишување во "Втора Нова" насока беа Тургут Ујар (1927-1985), Едип Џансевер (1928-1986), Кемал Суреја (1931-1990), Еџе Ајхан (1931-2002), и Илхан Берк (1918 -). Надвор од Гарип и "Второто Ново" движење, исто така, голем број на значајни поети имаа свои подеми, како што се Фазил Хусну Даларџа (1914 -), кој ги напиша поемите кои се занимаваат со основните концепти како што се животот, смртта, Бога, време, и космосот; Бехчет Неџатигил (1916-1979), чии донекаде алегориски песни го истражуваат значењето на средната класа, секојдневниот живот, Џан Јуџел (1926-1999), кој во прилог на сопствената висока колоквијалност и разновидната поезија-беше, исто така, преведувач по турски на различната светска литература, и Исмет Озел (1944 -), чија рана поезија беше крајно левичар, но чија поезија од 1970 покажа силна мистичност, па дури и исламистичко влијание. ===Проза=== Стилот на сегашните романописци може да се проследат наназад до списанието "Младите Пенкала" ( Genc Kalemler) во отоманскиот период. Младите Пенкала беше објавена во Селаник од Омер Сејфетин Seyfettin, Зија Гокалп и Али Џанип Јонетмен. Тие ги опфаќаат социјалните и политичките концепти од своето време со националистичка перспектива. Тие беа суштината на движењето која стана позната како "национална литература." Со изјавата на Турската Република во 1923 година, турската книжевност стана заинтересирани за фолклорните стилови. Ова исто така беше првпат од 19 век дека турската литература беше беше во бегство од Западното влијание и почна да ги меша западните форми со други форми. Во текот на 1930-тите, Јакуп Кадри Караосманолу и Ведат Недим Тор го објави Кадро, кој беше револуционер во својот поглед на живот. Стилистички, на почетокот на прозата на Република Турција во суштина беше продолжение на националното литературно движење, со преовладување на реализмот и натурализмот. Овој тренд кулминираше во романот Yaban 1932 (дивината) од страна на Јакуп Кадри Караосманолу. Овој роман може да се види како претходник на два тренда што наскоро ќе развие: социјален реализам, и "селски роман" (Koy romanı). Социјалното реалистичко движење беше предводено од краток раскажувач Саит Фаик Абасјаник. Главните писатели на традиционалниот "селски роман" беа Кемал Тахир, Орхан Кемал и Јашар Кемал. Во многу различни традиција, но докажувајќи слична силна политичка гледна точка, беше сатиричниот кус расказ на писателот Азиз Несин. Други важни писатели од овој период беа Ахмет Хамди Танпинар и Огуз Атај. [[Орхан Памук]], добитникот на [[Нобелова награда за литература]] и „Златен венец“ на [[Струшки вечери на поезијата|Струшките вечери на поезијата]], е меѓу иновативните романописци, чии дела покажуваат влијание на постмодернизмот и магичниот реализам. Важни поети од периодот на Република Турција ги вклучуваат Ахмет Хасим, Јахја Кемал Бејатли и Назим Хикмет (кои го претставија стилот на слободниот стих ). Орхан Вели Каник, Мелих Џевдет Андај и Октај Рифат го предводеше движењето на Гарип, додека Тургут Ујар, Едип Џнсевер и Кемал Суреја го предводеше Второто Ново движење. Надвор од Гарип и Второто Ново движење, голем број на други значајни поети како што се Фазил Хусну Даларџа, Бехчет Неџатигил и Џан Јуџел, исто така, доживуваа вистински бум. Орхан Памук е еден од водечките турски романописци на постмодерната литература. Неговите дела се преведени на повеќе од дваесет јазици. Тој е добитник на големата Турција и меѓународните книжевни награди, како на пример во 2006 година Нобеловата награда за литература. {{Европа по тема|Култура на}} [[Категорија:Турска култура| ]] [[Категорија:Турција|Култура]] sm507mjmuhpdh1t6244s1dxnjc6j2pi 0 1011636 5300266 5298341 2024-12-03T23:37:08Z Carshalton 30527 5300266 wikitext text/x-wiki [[File:LocationWesternAfrica.png|thumb|Западна Африка]] '''Западна Африка''' е регион во [[Африка]] кој ја зафаќа територијата меѓу приморјето на [[Гвинејскиот Залив]] и јужните делови на пустината [[Сахара]] и од [[Камерунските Планини]] на исток до [[Атлантскиот Океан]] на запад.<ref name="Западна Африка">{{cita|Благоја Маркоски|Географија за 8 одд., стр. 36}}.</ref> Релјефот во Западна Африка е претежно низински, со незначителни територии под [[висорамнини]] и [[планини]].<ref name="Западна Африка"/> Климата во Западна Африка е [[Екваторска клима|екваторска]] и [[Тропска клима|тропска]], со големи количества врнежи.<ref name="Западна Африка"/> Најпознати реки се [[Нигер (река)|Нигер]], [[Волта]], [[Сенегал (река)|Сенегал]], [[Гамбија (река)|Гамбија]] и други.<ref name="Западна Африка"/> Овој регион се нарекува уште и Гвинејска Африка; името го добил поради тоа што излегува на Гвинејскиот залив. == Држави == На територијата на Западна Африка се наоѓаат следниве држави: [[Бенин]], [[Брегот на Слоновата Коска]], [[Буркина Фасо]], [[Гамбија]], [[Гвинеја]], [[Гвинеја-Бисао]], [[Гана]], [[Зелен ’Рт]], [[Либерија]], [[Мали]], [[Нигер]], [[Нигерија]], [[Сенегал]], [[Сиера Леоне]] и [[Того]].<ref>{{Cite web |url=http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm |title=millenniumindicators |3= |access-date=08. 04. 2014 |archive-date=13. 07. 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110713041240/http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm |url-status= }}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%;" width=40% ! width=15%|Држава!!width=10%|Главен град!!width=5%|Површина(км²)!!width=10%|Население (ООН, 2009) |- | {{flagicon|BEN}} [[Бенин]] || [[Порто Ново]] || 112 622 || 8 935 000 |- | {{flagicon|CIV}} [[Брегот на Слоновата Коска]] || [[Јамусукро]] || 322 460 || 21 075 000 |- | {{flagicon|BFA}} [[Буркина Фасо]] || [[Уагадугу]] || 274 000 || 15 757 000 |- | {{flagicon|GAM}} [[Гамбија]] || [[Банџул]] || 10 380 || 1 705 000 |- | {{flagicon|GHA}} [[Гана]] || [[Акра]] || 238 534 || 23 837 000 |- | {{flagicon|GUI}} [[Гвинеја]] || [[Конакри]] || 245 857 || 10 069 000 |- | {{flagicon|GBS}} [[Гвинеја-Бисао]] || [[Бисао]] || 36 125 || 1 611 000 |- | {{flagicon|CPV}} [[Зелен ’Рт]] || [[Праја]] || 4 033 || 506 000 |- | {{flagicon|LIB}} [[Либерија]] || [[Монровија]] || 111 369 || 3 477 000 |- | {{flagicon|MLI}} [[Мали]] || [[Бамако]] || 1 240 192 || 14 517 000 |- | {{flagicon|NIG}} [[Нигер]] || [[Нијамеј]] || 1 267 000 || 15 290 000 |- | {{flagicon|NGA}} [[Нигерија]] ||[[Абуџа]] || 923 768 || 154 729 000 |- | {{flagicon|SEN}} [[Сенегал]] || [[Дакар]]|| 196 723 || 12 534 000 |- | {{flagicon|SLE}} [[Сиера Леоне]] || [[Фритаун]] || 71 740 || 5 696 000 |- | {{flagicon|TOG}} [[Того]] || [[Ломе]] || 163 610 || 6 619 000 |} == Население и стопанство == Се забележува дека Западна Африка зафаќа помалку од една петтина од површината на Африка, или 5,2 милиони км², но на неа живее една третина од населението во Африка односно околу 287 милиони жители. Со најмногу население се одликува Нигерија. Населението претежно се занимава со [[земјоделство]] и со [[сточарство]]. Најзастапени земјоделски култури се [[кафе]], [[какао]], [[пченка]], [[банани]], [[кикирики]], [[маслодајни палми]], [[шеќерна трска]] и др. Во сточарството најмногу се одгледуваат [[говеда]], [[кози]] и [[овци]].<ref name="Западна Африка"/> Земјите од Западна Африка поседуваат и разни рудни богатства: [[железо]], [[бакар]], [[злато]], [[алуминиум]], [[олово]], [[цинк]], [[нафта]] и [[дијаманти]].<ref name="Западна Африка"/> Индустријата е во постојан развој. ==Поврзано== * [[Африка]] ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.columbia.edu/cu/lweb/indiv/africa/cuvl/West.html#tbl ''West Africa by Region and Country''] – Африкански студии на [[Унивезитет Колумбија|Универзитетот Колумбија]] == Библиографија == * {{Cite book (bibliography) | author = Благоја Маркоски|title=Географија за 8 одделение за осумгодишното основно образование |publisher=Министерство за образование и наука на Република Македонија|year=2010|ISBN=978-608-4575-86-3|cid=Благоја Маркоски}} {{Африка}} [[Категорија:Западна Африка|*]] juy5y5azm7lymm58jb4nmjjsgd0liis 0 1021000 5300344 4904059 2024-12-04T11:17:40Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300344 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за велосипедист | name = Даниел Мартин | image = Dan Martin.jpg | caption = Мартин на Трката околу Британија 2016 | fullname = Даниел Џон Мартин | nickname = | birth_date = {{birth date and age|1986|8|20|df=yes}} | birth_place = [[Бирмингем]], [[Англија]], {{ВБР}}<ref name=Torygraph>{{наведени вести|title=Вуелта а Еспања 2011, етапа девет: Бредли Вигинс и Крус Фрум влегоа во борба за генералниот пласман|url= http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/8728453/Vuelta-a-Espana-2011-stage-nine-Bradley-Wiggins-and-Chris-Froome-put-themselves-into-overall-contention.html|publisher=The Daily Telegraph|accessdate=29 август 2011|location=Лондон|first=Брендан|last=Галагер|date=28 август 2011}}</ref> | height = 1,76 м<ref name="Daniel Martin - UAE team Emirates">{{нмс|title=Daniel Martin - UAE team Emirates |url=http://www.uaeteamemirates.com/rider/martin-daniel/ |access-date=4 July 2019 |archive-date=30 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180130105909/http://www.uaeteamemirates.com/rider/martin-daniel/ |url-status=dead }}</ref> | weight = 62 кг<ref name="Daniel Martin - UAE team Emirates" /> | currentteam = пензиониран | discipline = друмски велосипедизам | role = возач | ridertype = специјалист за искачување | amateuryears = 2006–2007<br />2007 | amateurteams = Ла Пом Марсеј<br />{{ct|GRM|2007}} | proyears = 2008–2015<br />2016-2017<br />2018-2019<br />2020-2021 | proteams = {{ct|GRM|2008a}}<br />{{ct|EQS|2016}}<br />{{ct|UAD|2018}}<br />{{ct|ICA|2020}} | majorwins = '''[[Голема трка (велосипедизам)|Големи трки]]''' :'''[[Тур де Франс]]''' ::2 поединечни етапи ([[Тур де Франс 2013|2013]], [[Тур де Франс 2018|2018]]) ::[[Награда за борбеност на Тур де Франс|Награда за борбеност]] ([[Тур де Франс 2018|2018]]) :'''[[Џиро д’Италија]]''' ::1 поединечна етапа ([[Џиро д’Италија 2021|2021]]) :'''[[Вуелта а Еспања]]''' ::2 поединечни етапи ([[Вуелта а Еспања 2011|2011]], [[Вуелта а Еспања 2020|2020]]) '''[[Етапна трка|Етапни трки]]''' :[[Трка околу Полска]] ([[Трка околу Полска 2010|2010]]) :[[Волта а Каталуња]] ([[Волта а Каталуња 2013|2013]]) :[[Рут д’Окситани|Рут ди Сид]] (2008) '''[[Класични велосипедски трки|Еднодневни трки и класици]]''' :[[Податотека:MaillotIrlanda.PNG|20п]] Национален друмски првак (2008) :[[Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] ([[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2013|2013]]) :[[Џиро ди Ломбардија]] ([[Џиро ди Ломбардија 2014|2014]]) :Јапонски јуп (2010) :Тре Вали Варезине (2010) }} '''Даниел Џон Мартин''' ({{lang-en|Daniel John Martin}}; р. {{роден|20|август|1986}} во {{роден во|Бирмингем}}) — поранешен [[Ирска|ирски]] професионален [[друмски велосипедист]], кој професионално возел помеѓу 2008-2021 за екипите {{ct|GRM|2015}}, {{ct|QST|2017}}, {{ct|UAD|2019}} и {{ct|ISN|2021}}. Роден и пораснат во Англија, Мартин ја претставувал Ирска преку неговата мајка која била Ирка. Во текот на неговата кариера, Маргин настапил на две [[Олимписки игри]] и освоил етапи на [[Тур де Франс 2013]] и на [[Тур де Франс 2018]]. Мартин, исто така, освоил етапи на [[Вуелта а Еспања]] во [[Вуелта а Еспања 2011|2011]] и во [[Вуелта а Еспања 2020|2020]], како и на [[Џиро д’Италија 2021]].<ref name="Vuelta" /><ref name="RTE2020-10-22-01a" /> Завршил меѓу првите 10 на пет [[Голема трка (велосипедизам)|големи трки]], трипати на Тур де Франс и двапати на Вуелта а Еспања. Исто така го освоил генералниот пласман на [[Трка околу Полска 2010|Трката околу Полска 2010]]<ref name="TOP">{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/cycling/7933399/Tour-of-Poland-2010-Dan-Martin-wins-his-maiden-UCI-ProTour-stage-race-in-Krakow.html |title=Tour of Poland 2010: Dan Martin wins his maiden UCI ProTour stage race in Krakow |work=The Daily Telegraph|publisher=Telegraph Media Group Limited|date=8 August 2010 |access-date=22 April 2013 |author=John MacLeary}}</ref> и на [[Волта а Каталуња 2013]].<ref name="VAC"/> На еднодневните трки го освоил [[Јапонски куп|Јапонскиот куп]] 2010, [[Тре Вали Варезине]] 2010, [[Џиро ди Тоскана]] 2011, [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2013]] и [[Џиро ди Ломбардија 2014]].<ref name="LBL"/> == Ран живот и аматерска кариера == Мартин е роден на 20 август 1986 во [[Бирмингем]], Англија.<ref name="cw-profile">{{наведени вести|title=Профил на Даниел Мартин|url= http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/345221/dan-martin-rider-profile.html|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media|accessdate=19 јули 2013|date=29 август 2011}}</ref> Мартин е син на Нил Мартин, поранешен британски професионален велосипедист и Марија Мартин (родена Роуш) од Ирска, сестра на победникот на [[Тур де Франс 1987]], [[Стивен Роуш]], татко на професионалниот велосипедист [[Николас Роуш]].<ref>{{наведени вести|last=Мекграт|first=Енди|title=Dan Martin looking for more success in 2012|url= http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/531266/dan-martin-looking-for-more-success-in-2012.html|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media |accessdate=19 јули 2013|date=30 декември 2011}}</ref><ref>{{наведени вести|title=Roche expects big things for Dan Martin in Tour de France |url=http://www.cyclingnews.com/news/roche-expects-big-things-for-dan-martin-in-tour-de-france|work=Cyclingnews.com|publisher=Future plc |accessdate=19 јули 2013|date=25 јуни 2013}}</ref> Мартин станал британски национален јуниорски првак во 2004, меѓутоа во 2006, Мартин одлучил да вози за Ирска. Во 2007, се приклучил на француската аматерска екипа {{ct|LPM|2007}}, освојувајќи го планинскиот пласман на Ронде де л’Изар. == Професионална кариера == === Рани години === [[Податотека:Daniel Martin CD 2011.jpg|мини|лево|160п|Мартин на [[Критериум ду Дофине 2011]]]] Мартин станал професионалец во 2008 со екипата {{ct|GRM|2008b}}. Тој постигнал брз успех со освојувањето на етапната трка Рут ду Суд и станал ирски национален друмски првак. Следната година, Мартин бил 35. на Светскиот ранкинг 2009 (со 137 бодови) на крајот на сезоната 2009 и возел на неговата прва [[Гранд Тур (велосипедизам)|голема трка]], [[Џиро д’Италија 2009]]. Во 2010 ја освоил првата ''UCI ProTour'' етапна трка [[Трка околу Полска 2010|Трка околу Полска]].<ref name="TOP"/> Овој настап му го донел 49. место таа година во Светскиот ранкинг, каде завршил со 106 бодови, кои ѝ помогнале на Ирска да биде на 17. место во националниот пласман (254 бодови). === 2011 === 2011 била неговата најдобра сезона досега. Тој ја освоил првата Гранд Тур етапа во текот на [[Вуелта а Еспања 2011|Вуелта а Еспања]] (Етапа 9) и исто така станал првиот Ирец, кој ја носел маичката во планинскиот пласман (имал водство на етапите 10 & 11).<ref name="Vuelta">{{наведени вести|url=http://www.independent.ie/sport/other-sports/martin-claims-maiden-grand-tour-stage-victory-in-style-2860238.html|title=Martin claims maiden Grand Tour stage victory in style|date=29 август 2011|work=Irish Independent|accessdate=30 август 2011|first=Џерард|last= Кромвел}}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.rte.ie/sport/cycling/2011/0828/martin_vuelta.html|title=Gutsy Vuelta stage win for Martin|date=28 август 2011|work=RTÉ Sport|accessdate=30 август 2011}}</ref> Тој исто така освоил етапа на [[Трка околу Полска 2011|Трката околу Полска]], но не успеал да ја одбрани титулата од минатата година. Високото второ место на завршната трка во сезоната, [[Џиро ди Ломбардија 2011|Џиро ди Ломбардија]] го довела Ден до највисокиот пласман во [[Светска турнеја на UCI 2011|Светската турнеја на UCI]] на деветтото место со 286 бода, помагајќи ѝ на Ирска да дојде на 13. место во националниот пласман (319 бодови). === 2012 === Иако немал победи во 2012, Мартин сè уште задржал висок пласман на [[Светска турнеја на UCI 2012|Светската турнеја]] како 16. на крајот на сезоната со 196 бода.<ref>{{наведени вести|url=http://www.slipstreamsports.com/2012/12/28/team-garmin-sharp-barracuda-unveils-2013-roster|title=Тим Гармин-Шарп-Баракуда го претстави составот за 2013|date=28 декември 2012|accessdate=6 јануари 2013|work={{ct|GRS|2012b}}|publisher=Slipstream Sports LLC|location=[[Колорадо]]|archive-date=2013-01-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102153419/http://www.slipstreamsports.com/2012/12/28/team-garmin-sharp-barracuda-unveils-2013-roster|url-status=dead}}</ref> === 2013 === [[Податотека:Dan Martin LBL.jpg|мини|лево|Мартин пред победата на [[Лиеж-Бастон-Лиеж 2013|Лиеж-Бастон-Лиеж]].]] Во 2013, Мартин заминал во бегство и победил на кралската етапа (етапа 4) на [[Волта а Каталуња 2013]]. Тоа било трета етапна победа на некоја трка од Светската турнеја.<ref>{{Наведена мрежна страница|url= http://www.cyclingnews.com/races/volta-ciclista-a-catalunya-2013/stage-4/results|title=Ден Мартин победи на кралската етапа на Каталуња|date=21 март 2013|work=Cycling News|accessdate=25 март 2013}}</ref> Исто така со победата на етапата го преземал водството во генералниот пласман и го задржал до крајот на трката.<ref name="VAC">{{Наведена мрежна страница|url= http://www.rte.ie/sport/cycling/2013/0324/378165-martin-reigns-supreme-in-catalunya/|title=Dan Martin reigns supreme in Catalunya|date=24 март 2013|work=RTE Sport|accessdate=25 март 2013}}</ref> Во април победил на [[Лиеж-Бастон-Лиеж 2013|Лиеж-Бастон-Лиеж]], поразувајќи го возачот на {{ct|KAT|2013}} [[Хоаким Родригес]]. Имал доволно време да ја прослави својата победа откако Шпанецот отпаднал на последното искачување и сам стигнал до целта.<ref name="LBL">{{наведени вести|last=Браун|first=Грегор|title= Победата на Ден Мартин во Лиеж е остварување на сонот|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest/538000/dan-martin-s-liege-win-is-a-dream-come-true.html|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media|accessdate=21 април 2013|date=21 април 2013}}</ref> Извонредната рана сезона за Мартин продолжила на [[Тур де Свис 2013|Тур де Свис]], каде завршил на осмото место во генералниот пласман. Мартин бил избран да вози на [[Тур де Франс 2013]] како еден од трите можни предводници на {{ct|GRS|2013}} заедно со [[Рајдер Хесједал]] и [[Ендру Талански]]. На [[Тур де Франс 2013 - етапа 1 до етапа 11#Етапа 8|осмата етапа]], Талански и Мартин завршиле заедно, дванаесетти и тринаесетти.<ref>{{нмс|url= http://www.guardian.co.uk/sport/2013/jul/07/tour-de-france-stage-nine-live|title=Tour de France 2013: Dan Martin wins stage nine&nbsp;— as it happened|date=7 јули 2013|work=Guardian|accessdate=8 јули 2013 }}</ref> Следниот ден, Мартин ја освоил [[Тур де Франс 2013 - етапа 1 до етапа 11#Етапа 9|деветтата етапа]], откако се одвоил од водечката група со возачот на {{ct|AST|2013}} [[Јакоб Фуглсанг]] на последното искачување.<ref>{{нмс|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/23216443|title=Stage 9 as it happened |date=7 јули 2013|work=BBC Sport|accessdate=8 јули 2013 }}</ref> Го поминал Фуглсанг во последниот километар за победа на етапата.<ref>{{наведени вести|title=Martin victorious in Bagnères-de-Bigorre|url=http://www.cyclingnews.com/tour-de-france/stage-9/results|accessdate=7 јули 2013|work=Cyclingnews.com|publisher=Future plc|first=Бери|last=Рајан|date=7 јули 2013}}</ref> Мартин се искачил на осмото место во генералниот пласман со оваа победа.<ref>{{нмс|url=http://www.guardian.co.uk/sport/2013/jul/07/dan-martin-chris-froome|title=Dan Martin surges to victory in mountains as Team Sky flounder|date=7 јули 2013|work=Guardian UK|accessdate=8 јули 2013}}</ref> Меѓутоа, Мартин се разболел во последната недела и на последните три планински етапи, паднал на 33. место во генералниот пласман.<ref>{{нмс|url= http://www.irishtimes.com/sport/other-sports/dan-martin-s-diary-stage-18-everything-changes-when-you-are-sick-1.1468235|title=Dan Martin’s Diary, Stage 18: Everything changes when you are sick|date=19 јули 2013|work=Ден Мартин|accessdate=19 јули 2013}}</ref><ref>{{наведени вести |url=http://www.velonation.com/News/ID/15048/Dan-Martin-in-survival-mode-aiming-simply-to-make-it-to-Paris.aspx|title=Dan Martin ‘in survival mode,’ aiming simply to make it to Paris|work=VeloNation|publisher=VeloNation LLC|date=20 јули 2013|accessdate=20 јули 2013 |author=Шејн Стоукс}}</ref> Ја заокружил сезоната 2013 со четврто место на [[Џиро ди Ломбардија 2013|Џиро ди Ломбардија]]<ref>{{наведени вести|url= http://www.velonation.com/News/ID/15595/Dan-Martin-looking-to-carry-Lombardia-form-to-the-Tour-of-Beijing.aspx|title=Irishman hoping to take the “opportunity” to meet a real panda after Liège final kilometre|work=VeloNation|publisher=VeloNation LLC|date=8 октомври 2013 |accessdate=24 октомври 2013|author=Бен Аткинс}}</ref> и второто место во генералниот пласман на [[Трка околу Пекинг 2013|Трката околу Пекинг]]<ref>{{наведени вести|title=Мартин задоволен со второто место на Трката околу Пекинг|url=http://www.cyclingnews.com/news/martin-satisfied-with-second-at-the-tour-of-beijing|accessdate=24 октомври 2013|work=Cyclingnews.com|publisher=Future plc|first=Садб|last=О’Шеа|date=14 октомври 2013}}</ref>, што му помогнало да се искачи на шестото место во последниот ранкинг на [[Светска турнеја на UCI 2013|Светската турнеја]]. === 2014 === Мартин завршил втор на [[Флеш Валон 2014|Флеш Валон]], зад Шпанецот [[Алехандро Валверде]] ({{ct|MOV|2014}}). Мартин бил добро поставен на [[Лиеж-Бастон-Лиеж 2014|Лиеж-Бастон-Лиеж]], но во последните двесте метри паднал; Австралиецот [[Сајмон Геранс]] ({{ct|OGE|2014}}) победил на трката. Главна цел на Мартин за сезоната му бил [[Џиро д’Италија 2014|Џиро д’Италија]], кој започнувал во [[Белфаст]], [[Северна Ирска]], [[Обединето Кралство]]. Меѓутоа, на воведниот хронометар, Мартин паднал, при што ја скршил клучната коска; подоцна ја напуштил трката.<ref>{{наведени вести|url=http://www.theguardian.com/sport/2014/may/09/daniel-martin-homecoming-ends-giro-time-trial-belfast|title=Daniel Martin's homecoming ends abruptly on Giro time trial in Belfast|first=William|last=Fotheringham|work=The Guardian|publisher=Guardian Media Group|date=9 мај 2014|accessdate=2 јуни 2014}}</ref> Го прескокнал [[Тур де Франс 2014|Тур де Франс]] за да се подготви подобро за [[Вуелта а Еспања 2014|Вуелта а Еспања]]; завршил седми во генералниот пласман.<ref>{{наведени вести|url= http://www.cyclingnews.com/races/vuelta-a-espana-2014/stage-21|title=14 септември 21 етапа: Сантјаго де Компостела (ITT) 9,7 км|work= Cyclingnews.com|publisher=Future plc|date=14 септември 2014|accessdate=5 октомври 2014}}</ref> Во октомври, Мартин победил на [[Џиро ди Ломбардија 2014|Џиро ди Ломбардија]]; нападнал во последниот километар и сам стигнал до целта, победувајќи со една секунда пред другите.<ref>{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/races/il-lombardia-2014/results|title=Мартин победи на Џиро ди Ломбардија|work= Cyclingnews.com|publisher=Future plc|date=5 октомври 2014|accessdate=5 октомври 2014|author=Пит Косинс}}</ref> Мартин постигнал етапна победа и завршил на второто место во генералниот пласман на последната трка во сезоната, [[Трка околу Пекинг 2014|Трката околу Пекинг]], а на крајот завршил деветти во поединечниот пласман на [[Светска турнеја на UCI 2014|Светската турнеја]]. === 2015 === Во март, Мартин стигнал до десетто место на [[Волта а Каталуња 2015|Волта а Каталуња]]. Учествувал на [[Лиеж-Бастон-Лиеж 2015|Лиеж-Бастон-Лиеж]], но бил достигнат од групата и морал да се откаже од надежите за победа на трката.<ref>{{наведени вести|url= http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/alejandro-valverde-wins-liege-bastogne-liege-2015-168251|title=Алехандро Валверде победи на Лиеж-Бастон-Лиеж 2015|work=Cycling Weekly|publisher=IPC Media Sports & Leisure network|date=26 април 2015|accessdate=26 април 2015 |author=Најџел Вин}}</ref> Учествувал на [[Тур де Романди 2015|Тур де Романди]] (завршувајќи на 104. место) каде се пожалил на болка во градите, а по трката му било пронајдено дека имал две скршени ребра, како последица на падот во Лиеж.<ref>{{наведени вести|url= http://www.cyclingnews.com/news/news-shorts-astana-respond-to-reasoned-decision|title=News shorts: Astana respond to reasoned decision |work=Cyclingnews.com|publisher=Future plc|date=6 мај 2015|accessdate=6 мај 2015}}</ref> На [[Тур де Франс 2015 - етапа 1 до етапа 11#Етапа 11|единаесеттата етапа]] на [[Тур де Франс 2015|Тур де Франс]], Мартин имал триминутна разлика од бегството. Подоцна повел преку врвот на искачувањето. Меѓутоа, [[Рафал Мајка]], дел од бегството, ја нападнал групата на Кол ду Турмале. Мартин стигнал на третото место. Сепак, ја освоил наградата за борбеност на етапата. Во август 2015 година, во текот на учеството на [[Вуелта а Еспања 2015|Вуелта а Еспања]], било најавено дека ќе потпише двегодишен договор со {{ct|EQS|2015}} почнувајќи од 2016 година, како засилување на екипата за [[Арденски класици|арденските класици]] и учествувајќи како кандидат на етапните трки.<ref>{{нмс|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/etixx-quick-step-signs-dan-martin-on-two-year-contract-189072|title=Етикс-Квик-Степ потпиша двегодишен договор со Ден Мартин|last1=Кларк|first1=Стјуарт|date=28 август 2015|website=Cycling Weekly|accessdate=28 август 2015}}</ref> === 2016 === Мартин имал успех на неговата прва трка со неговата нова екипа, освојувајќи ја втората етапа на Волта а ла Комунитат Валенсијана, негова прва победа по една година.<ref>{{нмс|url=http://www.cyclingnews.com/news/dan-martin-gains-confidence-with-early-season-victory/|title= Dan Martin gains confidence with early season victory|date=4 февруари 2016|website=cyclingnews.com|accessdate=28 март 2016}}</ref> Имал уште една победа против силна група на [[Волта а Каталуња 2016|Волта а Каталуња]],<ref>{{нмс|url=http://www.cyclingnews.com/news/dan-martin-soars-to-mountain-top-win-in-volta-a-catalunya/|title=Dan Martin soars to mountain top win in Volta a Catalunya|date=23 март 2016 |website=cyclingnews.com|accessdate=28 март 2016}}</ref> каде завршил трет во завршниот пласман.<ref>{{нмс|url= http://www.cyclingnews.com/races/volta-ciclista-a-catalunya-2016/stage-7/results/|title=Quintana wins Volta a Catalunya|last=Фотерингем |first=Аласдер|date=27 март 2016|website=cyclingnews.com|accessdate=28 март 2016}}</ref> Заминал во Белгија да настапи на арденските класици, каде негов најдобар резултат бил третото место на [[Флеш Валон 2016|Флеш Валон]].<ref>{{нмс|url= http://www.irishtimes.com/sport/other-sports/dan-martin-finishes-third-in-la-fleche-wallonne-1.2617854|title=Даниел Мартин заврши трет на Флеш Валон|last1=Стоукс|first1=Шејн|date=20 април 2016|website=irishtimes.com|accessdate=22 мај 2016}}</ref> === 2017 === Прв позначаен резултат за Мартин во сезоната била етапната победа на Волта ао Алгарве.<ref>{{нмс|title=Classificação Individual Na Etapa 2|title=Stage 2 Individual Standings|language=португалски|url=http://www.classificacoes.net/print/897/etapa_individual|work=Classificações.net|publisher=Classificações|date=16 февруари 2017|accessdate=1 август 2017}}</ref> Во април завршил втор зад [[Алехандро Валверде]] на обете трки, [[Флеш Валон 2017]] и [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2017]].<ref>{{наведени вести|last=Рајан|first=Barry|title=Valverde wins his record fifth Fleche Wallonne|url=http://www.cyclingnews.com/races/la-fleche-wallonne-2017/results/ |work=Cyclingnews.com|date=1 август 2017|accessdate=1 август 2017}}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.bbc.co.uk/sport/cycling/39686593|title=Liege-Bastogne-Liege: Alejandro Valverde wins after tributes for Scarponi|work=BBC Sport|publisher=BBC|date=23 април 2017|accessdate=1 август 2017}}</ref> Во јуни, неговиот доцен напад на завршната етапа го довела до подиум, на третото место, на [[Критериум ди Дофине 2017|Критериум ди Дофине]], претекнувајќи го [[Крис Фрум]] за една секунда.<ref>{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/races/criterium-du-dauphine-2017/stage-8/results/|title=Jakob Fuglsang wins Criterium du Dauphine|work= Cyclingnews.com|publisher=Immediate Media Company|date=11 јуни 2017|accessdate=1 август 2017}}</ref> На [[Тур де Франс 2017]], Мартин бил вклучен во пад со [[Ричи Порт]] на деветтата етапа. И покрај болката, завршил шести во генералниот пласман, а по етапата дознал дека имал два скршени пршлена.<ref>{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/news/dan-martin-diagnosed-with-two-fractured-vertebrae-after-tour-de-france-top-10/|title=Dan Martin diagnosed with two fractured vertebrae after Tour de France top 10|work=Cyclingnews.com|publisher=Immediate Media Company|date=27 јули 2017|accessdate=1 август 2017}}</ref> Повредата го спречила да вози на [[Класика де Сан Себастијан 2017]]. === 2018 === [[Податотека:2018 LBL Start Dan Martin.jpg|upright|мини|Мартин на [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2018]]]] Во август 2017 година, Мартин објавил дека ќе се приклучи на {{ct|UAD|2018}} потпишувајќи двегодишен договор, почнувајќи од сезоната 2018.<ref name="UAE">{{cite news |url=http://www.cyclingnews.com/news/dan-martin-agrees-two-year-contract-with-uae-team-emirates/ |title=Даниел Мартин се согласил за двегодишен договор со ОАЕ Тим Емирати |work=Cyclingnews.com |publisher=Immediate Media Company |date=18 August 2017 |access-date=3 January 2018}}</ref> Сезоната ја започнал на Волта ао Алгарве.<ref>https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/roche-and-martin-lay-out-early-season-programmes-1.3345297?mode=amp</ref> Завршил четврти на втората етапа, губејќи ја спринтерската завршница со [[Михал Квјатковски]],<ref>http://www.the42.ie/dan-martin-volta-ao-algarve-3854357-Feb2018/</ref> а на крајот завршил на 14. место на трката. На [[Париз-Ница 2018|Париз-Ница]], Мартин ја напуштил трката поради лошите временски услови и болест на седмата етапа,<ref>{{нмс|url= http://www.cyclingweekly.com/news/racing/dan-martin-mass-riders-abandon-paris-nice-bad-weather-conditions-372382|title=Dan Martin among mass of riders abandoning Paris-Nice in bad weather conditions|date=10 март 2018}}</ref> Мартин на претходната етапа изгубил време поради механички проблем на неговиот велосипед.<ref>{{нмс|url=http://www.stickybottle.com/races-results/dan-martin-paris-nice-mechanical/|title=Irish cyclist Dan Martin loses time on Paris-Nice stage 6|website=www.stickybottle.com}}</ref> На [[Волта а Каталуња 2018|Волта а Каталуња]], Мартин заостанал на четвртата етапа, завршувајќи 1 минута и 29 секунди зад етапниот победник [[Алехандро Валверде]], на 19. место.<ref>{{нмс|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/dan-martin-fails-to-keep-second-volta-a-catalunya-hopes-alive-1.3437078?|title=Dan Martin fails to keep second Volta a Catalunya hopes alive}}</ref> Првата победа во сезоната ја остварил на етапа на [[Критериум ди Дофине 2018|Критериум ди Дофине]]. На 12 јули, Мартин ја освоил втората етапа во кариерата на Тур де Франс со победа на шестата етапа на [[Тур де Франс 2018]].<ref>{{нмс|url=https://www.theguardian.com/sport/live/2018/jul/12/tour-de-france-stage-six-live|title=Dan Martin wins stage six of the Tour de France 2018 – as it happened|date=12 јули 2018|work=Guardian|accessdate=13 јули 2018}}</ref><ref>{{нмс|url=https://www.irishexaminer.com/breakingnews/sport/irelands-dan-martin-wins-tour-de-france-stage-with-perfectly-timed-attack-854835.html|title=Ireland's Dan Martin wins Tour de France stage with perfectly-timed attack|date=12 јули 2018|work=Irish Examiner|accessdate=13 јули 2018}}</ref> Бил именуван за најборбен возач на [[Тур де Франс 2018|Тур де Франс]] на цела трка.<ref>{{наведени вести|url=https://www.irishtimes.com/sport/other-sports/geraint-thomas-on-the-verge-of-tour-de-france-victory-1.3579683|title=Geraint Thomas on the verge of Tour de France victory|last=|first=|date=|work=The Irish Times|accessdate=28 јули 2018|archive-url=|archive-date=|dead-url=|language=en}}</ref> === 2020 === Во 2020 година, Мартин се приклучил на {{ct|ICA|2020}} со двегодишен договор.<ref>{{cite news |url=https://www.cyclingnews.com/news/israel-cycling-academy-poised-to-buy-out-katusha-to-secure-place-in-2020-worldtour/ |title=Israel Cycling Academy poised to buy out Katusha to secure place in 2020 WorldTour |first1=Stephen |last1=Farrand |first2=Pat |last2=Malach |work=Cyclingnews.com |publisher=[[Future plc]] |date=16 September 2019 |access-date=24 December 2019}}</ref> Во 2020 година, Мартин го освоил петтото место на [[Флеш Валон 2020|Флеш Валон]], додека на [[Вуелта а Еспања 2020|Вуелта а Еспања]] завршил трет на секоја од првите две етапи, пред да ја освои третата етапа. На крајот завршил четврти во генералниот пласман.<ref name=RTE2020-10-22-01a>{{cite news |url=https://www.rte.ie/sport/cycling/2020/1022/1173297-dan-martin-wins-stage-3-of-the-vuelta-a-espana/ |title=Dan Martin wins Stage 3 of the Vuelta a Espana |publisher=RTE |date=22 October 2020 |access-date=22 October 2020}}</ref><ref name="lavuelta-class">{{нмс|title=Official classifications of Vuelta a España 2020 |url=https://www.lavuelta.es/en/rankings |access-date=22 October 2020 |work=[[Вуелта а Еспања]] |publisher=Amaury Sport Organisation}}</ref> === 2021 === На 26 мај 2021 година ја освоил етапата 17 на [[Џиро д’Италија 2021|Џиро д’Италија]], со што освоил етапна победа на сите три [[Голема трка (велосипедизам)|големи трки]].<ref>{{нмс|url= https://www.the42.ie/dan-martin-giro-ditalia-5448742-May2021/ |title=Ireland's Dan Martin wins stage 17 of the Giro D'Italia |date=26 May 2021 |work=The 42 |accessdate=27 May 2021}}</ref><ref>{{нмс |url=https://www.theguardian.com/sport/2021/may/26/giro-ditalia-bernal-finally-shows-fallibility-as-martin-wins-stage-17 |title=Giro d’Italia: Bernal finally shows fallibility as Martin wins stage 17 |date=26 May 2021 |work=Guardian |accessdate=27 May 2021}}</ref> На крајот на Џиро завршил на 10. место во генералниот пласман.<ref name="class2021Giro">{{нмс|url= https://www.giroditalia.it/en/classifiche/ |title=Rankings in the Giro d'Italia 2021 |work=[[Џиро д’Италија]] |publisher=[[RCS Sport]] |access-date=30 May 2021}}</ref> Во септември 2021 година, Мартин објавил дека ќе се повлече од натпреварувањата на крајот на сезоната.<ref>{{нмс|url=https://www.cyclingnews.com/news/dan-martin-to-retire-at-the-end-of-2021/ |title=Dan Martin announces retirement at the end of 2021 |last=Ostanek |first=Daniel |date=3 September 2021 |website=cyclingnews.com|access-date=19 September 2021}}</ref> == Личен живот == Мартин го задржал двојното државјанство на Велика Британија и Ирска.<ref name="cw-profile" /> Откако станал професионалец, Мартин престојува во [[Жирона]], [[Каталонија]], Шпанија,<ref name="garmin-profile">{{наведени вести|url=http://www.slipstreamsports.com/garmin-slipstream-pro-team/dan-martin|title=Ден Мартин во Гармин-Шарп|date=1 јануари 2014|accessdate=4 јануари 2014|work={{ct|GRS|2014}}|publisher=Slipstream Sports LLC|location=[[Колорадо]]|archive-date=2013-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20131127105809/http://www.slipstreamsports.com/garmin-slipstream-pro-team/dan-martin|url-status=dead}}</ref> пред да се пресели во [[Андора]] во 2014 година.<ref>{{нмс|url=https://www.independent.ie/sport/other-sports/cycling/dan-martins-tour-de-france-diary-i-have-rarely-seen-storm-damage-like-it-in-andorra-40646793.html |title=Dan Martin’s Tour de France diary: ‘I have rarely seen storm damage like it in Andorra’ |last=Martin |first=Dan |date=12 July 2021 |website=independent.ie|access-date=19 September 2021}}</ref> Женет е со британската тркачка [[Џес Мартин]].<ref>{{нмс|url=http://www.bbc.co.uk/sport/athletics/36352278|title=Jess Andrews wins British 10,000m title as Jo Pavey falters|last=Фордис|first=Том|date=21 мај 2016|website=bbc.co.uk|accessdate=22 мај 2016}}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.britishathletics.org.uk/media/news/2017-news-page/january/23-01-17-weekend-update/|title=23/01/17 Weekend Update|date=23 јануари 2017|accessdate=18 февруари 2017|work=British Athletics|publisher=UK Athletics Limited}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во септември 2018 година им се родиле близначки, Дејзи и Ела Мартин. == Достигнувања == {{palmares start|4}} ;2004 : 1. [[Податотека:MaillotReinoUnido.PNG|20п]] Национално јуниорско друмско првенство : 1. [[Податотека:Jersey yellow.svg|20п]] Краен пласман [[Трка околу Велс]] за јуниори ;2005 : 9. Краен пласман [[Ронд де л’Изар]] ;2006 : 2. Национално друмско првенство под 23 години : 2. Краен пласман [[Џиро дела Вале д’Аоста]] ::1. Етапа 6 ([[Поединечен хронометар|ITT]]) : 6. [[Трофео Интернационале Бастијанели]] : 8. Краен пласман [[Ронд де л’Изар]] ;2007 : 1. [[Податотека:Jersey yellow.svg|20п]] Краен пласман Тур де Савоја ::1. Етапа 4 : 4. Краен пласман [[Ронд де л’Изар]] : 5. Краен пласман [[Џиро дела Вале д’Аоста]] ::1. [[Податотека:Jersey green.svg|20п]] Бодовен пласман ::1. Етапа 2 : 9. [[Трофео Интернационале Бастијанели]] ;2008 : Национални друмски првенства ::1. [[Податотека:MaillotIrlanda.PNG|20п]] Друмска трка ::1. [[Податотека:MaillotIrlanda.PNG|20п]] Друмска трка под 23 години : 1. [[Податотека:Jersey yellow.svg|20п]] Краен пласман [[Рут ди Сид]] : 4. Краен пласман [[Трка околу Британија]] : 6. Рут Адели де Витре : 8. Краен пласман ГП Кореиос де Португал : 10. Краен пласман [[Волта а Португал]] ;2009 : 2. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2009|Волта а Каталуња]] : 3. Краен пласман Средоземна трка ::1. [[Податотека:Jersey white.svg|20п]] Пласман за млад возач : 5. [[ГП Западна Франција 2009|ГП Западна Франција]] : 8. [[Џиро ди Ломбардија 2009|Џиро ди Ломбардија]] ;2010 : 1. [[Податотека:Jersey yellow.svg|20п]] [[Трка околу Полска 2010|Трка околу Полска]] ::1. Етапа 5 : 1. Тре Вали Варезине : 1. Јапонски куп : Тур Серис Ирска, Даблин ::1. Критериум ::1. Спринтови : 2. Џиро дел’Емилија : 3. Национално друмско првенство : 3. Краен пласман Трка Бриксија ;2011 : 1. [[Џиро дела Тоскана]] : 1. Етапа 9 [[Вуелта а Еспања 2011|Вуелта а Еспања]] : 2. Национално друмско првенство : 2. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2011|Волта а Каталуња]] : 2. Краен пласман [[Трка околу Полска 2011|Трка околу Полска]] ::1. Етапа 6 : 2. [[Џиро ди Ломбардија 2011|Џиро ди Ломбардија]] : 3. Меморијал Марко Пантани : 8. [[Светска турнеја на UCI 2011|Светска турнеја на UCI]] ;2012 : 2. Јапонски куп : 4. Краен пласман [[Трка околу Пекинг 2012|Трка околу Пекинг]] ::1. [[Податотека:Jersey polkadot.svg|20п]] Планински пласман : 4. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2012|Волта а Каталуња]] : 5. [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2012|Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] : 6. [[Флеш Валон 2012|Флеш Валон]] ;2013 : 1. [[Податотека:MaillotVolta.png|20п]] Краен пласман [[Волта а Каталуња 2013|Волта а Каталуња]] ::1. Етапа 4 : 1. [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2013|Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] : 1. Етапа 9 [[Тур де Франс 2013|Тур де Франс]] : 2. Краен пласман [[Трка околу Пекинг 2013|Трка околу Пекинг]] : 4. [[Џиро ди Ломбардија 2013|Џиро ди Ломбардија]] : 4. [[Флеш Валон 2013|Флеш Валон]] : 6. [[Светска турнеја на UCI 2013|Светска турнеја на UCI]] : 8. Краен пласман [[Тур де Свис 2013|Тур де Свис]] ;2014 : 1. [[Џиро ди Ломбардија 2014|Џиро ди Ломбардија]] : 2. Краен пласман [[Трка околу Пекинг 2014|Трка околу Пекинг]] ::1. Етапа 4 : 2. [[Флеш Валон 2014|Флеш Валон]] : 3. Краен пласман Тур де л’Ен : 7. Краен пласман [[Вуелта а Еспања 2014|Вуелта а Еспања]] : 9. [[Светска турнеја на UCI 2014|Светска турнеја на UCI]] ;2015 : 7. Краен пласман [[Критериум ди Дофине 2015|Критериум ди Дофине]] : 7. [[Класика де Сан Себастијан 2015|Класика де Сан Себастијан]] : 10. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2015|Волта а Каталуња]] ;2016 : 1. Етапа 2 Волта а ла Комунитат Валенсијана : 3. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2016|Волта а Каталуња]] ::1. Етапа 3 : 3. [[Флеш Валон 2016|Флеш Валон]] : 3. Краен пласман [[Критериум ди Дофине 2016|Критериум ди Дофине]] : 9. Краен пласман [[Тур де Франс 2016|Тур де Франс]] : 10. [[Светска турнеја на UCI 2016|Светска турнеја на UCI]] ;2017 : 2. [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2017|Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] : 2. [[Флеш Валон 2017|Флеш Валон]] : 3. Краен пласман [[Париз-Ница 2017|Париз-Ница]] : 3. Краен пласман [[Критериум ди Дофине 2017|Критериум ди Дофине]] : 5. Краен пласман Волта а ла Комунитат Валенсијана : 6. Краен пласман [[Тур де Франс 2017|Тур де Франс]] : 6. Краен пласман [[Волта ао Алгарве]] ::1. Етапа 2 : 6. Краен пласман [[Волта а Каталуња 2017|Волта а Каталуња]] : 8. [[Светска турнеја на UCI 2017|Светска турнеја на UCI]] ;2018 : 4. Краен пласман [[Критериум ди Дофине 2018|Критериум ди Дофине]] ::1. Етапа 5 : 8. Краен пласман [[Тур де Франс 2018|Тур де Франс]] ::1. Етапа 6 ::[[Податотека:Jersey red number.svg|20п]] [[Награда за борбеност на Тур де Франс|Награда за борбеност]] на цела трка : 9. [[Џиро ди Ломбардија 2018|Џиро ди Ломбардија]] : 10. Краен пласман [[Тур де Романди 2018|Тур де Романди]] ;2019 : 2. Краен пласман [[Трка околу Баскија 2019|Трка околу Баскија]] : 4. Краен пласман Волта а ла Комунитат Валенсијана : 5. [[Гран Пиемонт]] : 7. Краен пласман [[Трка ОАЕ 2019|Трка ОАЕ]] : 8. Краен пласман [[Критериум ди Дофине 2019|Критериум ди Дофине]] ;2020 : 4. Краен пласман [[Вуелта а Еспања 2020|Вуелта а Еспања]] ::1. Етапа 3 : 4. Краен пласман Волта а ла Комунитат Валенсијана : 5. [[Флеш Валон 2020|Флеш Валон]] ;2021 : 6. [[Џиро дел’Емилија]] : 7. Краен пласман [[Трка околу Британија]] : 10. Краен пласман [[Џиро д’Италија 2021|Џиро д’Италија]] ::1. Етапа 17 {{palmares end}} === Распоред на резултатите на етапните трки === {| class="wikitable plainrowheaders" ! colspan=15 align="center"|'''Распоред на резултатите на големите трки''' |- ! scope="col" | '''[[Голема трка (велосипедизам)|Голема трка]]''' ! scope="col" | 2008 ! scope="col" | 2009 ! scope="col" | 2010 ! scope="col" | 2011 ! scope="col" | 2012 ! scope="col" | 2013 ! scope="col" | 2014 ! scope="col" | 2015 ! scope="col" | 2016 ! scope="col" | 2017 ! scope="col" | 2018 ! scope="col" | 2019 ! scope="col" | 2020 ! scope="col" | 2021 |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Податотека:Jersey pink.svg|20п|link=Генерален пласман на Џиро д’Италија]] '''[[Генерален пласман на Џиро д’Италија|Џиро]]''' | — | — | [[Џиро д’Италија 2010|57]] | — | — | — | [[Џиро д’Италија 2014|СО]] | — | — | — | — | — | — | style="background:#ddf;"|[[Џиро д’Италија 2021|10]] |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Податотека:Jersey yellow.svg|20п|link=Генерален пласман на Тур де Франс]] '''[[Генерален пласман на Тур де Франс|Тур]]''' | — | — | — | — | [[Тур де Франс 2012|35]] | [[Тур де Франс 2013|33]] | — | [[Тур де Франс 2015|39]] | style="background:#ddf;"|[[Тур де Франс 2016|9]] | style="background:#ddf;"|[[Тур де Франс 2017|6]] | style="background:#ddf;"|[[Тур де Франс 2018|8]] | [[Тур де Франс 2019|18]] | [[Тур де Франс 2020|41]] | [[Тур де Франс 2021|40]] |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Податотека:Jersey gold.svg|20п|link=Генерален пласман на Вуелта а Еспања]] '''[[Генерален пласман на Вуелта а Еспања|Вуелта]]''' | — | [[Вуелта а Еспања 2009|53]] | — | [[Вуелта а Еспања 2011|13]] | — | [[Вуелта а Еспања 2013|СО]] | style="background:#ddf;"|[[Вуелта а Еспања 2014|7]] | [[Вуелта а Еспања 2015|СО]] | — | — | [[Вуелта а Еспања 2018|СО]] | — | style="background:#ddf;"|[[Вуелта а Еспања 2020|4]] | — |- ! colspan=15 align="center"|'''Распоред на резултатите на поважните етапни трки''' |- ! scope="col" | '''Етапна трка''' ! scope="col" | 2008 ! scope="col" | 2009 ! scope="col" | 2010 ! scope="col" | 2011 ! scope="col" | 2012 ! scope="col" | 2013 ! scope="col" | 2014 ! scope="col" | 2015 ! scope="col" | 2016 ! scope="col" | 2017 ! scope="col" | 2018 ! scope="col" | 2019 ! scope="col" | 2020 ! scope="col" | 2021 |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|yellow}} [[Париз-Ница]] | — | [[Париз-Ница 2009|СО]] | [[Париз-Ница 2010|69]] | — | — | — | — | — | — | style="background:#ddf;" |[[Париз-Ница 2017|'''3''']] | [[Париз-Ница 2018|СО]] | — | — | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|blue}} [[Тирено-Адријатико]] | — | — | — | — | — | [[Тирено-Адријатико 2013|20]] | [[Тирено-Адријатико 2014|55]] | [[Тирено-Адријатико 2015|25]] | — | — | — | — | — | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|Volta a Catalunya}} [[Волта а Каталуња]] | [[Волта а Каталуња 2008|24]] | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2009|'''2''']] | — | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2011|'''2''']] | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2012|4]] | style="background:white; border:2px solid green;" | [[Волта а Каталуња 2013|'''1''']] | [[Волта а Каталуња 2014|16]] | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2015|10]] | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2016|'''3''']] | style="background:#ddf;" |[[Волта а Каталуња 2017|6]] | [[Волта а Каталуња 2018|38]] | [[Волта а Каталуња 2019|23]] | style="color:#4d4d4d;" rowspan=3|НСО | [[Волта а Каталуња 2021|25]] |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|yellow}} [[Трка околу Баскија]] | — | — | [[Трка околу Баскија 2010|14]] | [[Трка околу Баскија 2011|СО]] | [[Трка околу Баскија 2012|СО]] | — | [[Трка околу Баскија 2014|11]] | — | [[Трка околу Баскија 2016|СО]] | — | — | style="background:#ddf;" |[[Трка околу Баскија 2019|'''2''']] | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|yellow}} [[Тур де Романди]] | — | [[Тур де Романди 2009|58]] | — | — | [[Тур де Романди 2012|14]] | — | — | [[Тур де Романди 2015|104]] | — | — | style="background:#ddf;" |[[Тур де Романди 2018|10]] | — | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|Dauphine}} [[Критериум ди Дофине]] | — | [[Критериум ди Дофине Либере 2009|32]] | — | [[Критериум ди Дофине 2011|33]] | [[Критериум ди Дофине 2012|106]] | — | — | style="background:#ddf;" |[[Критериум ди Дофине 2015|7]] | style="background:#ddf;" |[[Критериум ди Дофине 2016|'''3''']] | style="background:#ddf;" |[[Критериум ди Дофине 2017|'''3''']] | style="background:#ddf;" |[[Критериум ди Дофине 2018|4]] | style="background:#ddf;" |[[Критериум ди Дофине 2019|8]] | [[Критериум ди Дофине 2020|СО]] | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | {{cjersey|yellow}} [[Тур де Свис]] | — | — | — | — | — | style="background:#ddf;" |[[Тур де Свис 2013|8]] | — | — | — | — | — | — | style="color:#4d4d4d;"|НСО | — |} СО = се откажал; — = не учествувал; НСО = не се одржала === Распоред на резултатите на класиците === {| class="wikitable plainrowheaders" |- ! '''[[Класични велосипедски трки|Монумент]]''' ! scope="col" | 2008 ! scope="col" | 2009 ! scope="col" | 2010 ! scope="col" | 2011 ! scope="col" | 2012 ! scope="col" | 2013 ! scope="col" | 2014 ! scope="col" | 2015 ! scope="col" | 2016 ! scope="col" | 2017 ! scope="col" | 2018 ! scope="col" | 2019 ! scope="col" | 2020 ! scope="col" | 2021 |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Милано-Санремо]] | style="color:#4d4d4d;" colspan=14 rowspan=3 {{N/A|не настапил во текот на неговата кариера}} |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Трка околу Фландрија]] |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Париз-Рубе]] |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2008|118]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2009|99]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2010|58]] | — | style="background:#ddddff;"|[[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2012|5]] | style="background:gold;" |[[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2013|'''1''']] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2014|39]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2015|СО]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2016|47]] | style="background:#C0C0C0;"|[[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2017|'''2''']] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2018|18]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2019|СО]] | [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2020|11]] | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Џиро ди Ломбардија]] | — | style="background:#ddddff;"|[[Џиро ди Ломбардија 2009|8]] | [[Џиро ди Ломбардија 2010|СО]] | style="background:#C0C0C0;"|[[Џиро ди Ломбардија 2011|'''2''']] | [[Џиро ди Ломбардија 2012|16]] | style="background:#ddddff;"|[[Џиро ди Ломбардија 2013|4]] | style="background:gold;" |[[Џиро ди Ломбардија 2014|'''1''']] | [[Џиро ди Ломбардија 2015|52]] | [[Џиро ди Ломбардија 2016|48]] | — | style="background:#ddddff;"|[[Џиро ди Ломбардија 2018|9]] | [[Џиро ди Ломбардија 2019|18]] | — | [[Џиро ди Ломбардија 2021|38]] |- ! '''[[Класични велосипедски трки|Класик]]''' ! scope="col" | 2008 ! scope="col" | 2009 ! scope="col" | 2010 ! scope="col" | 2011 ! scope="col" | 2012 ! scope="col" | 2013 ! scope="col" | 2014 ! scope="col" | 2015 ! scope="col" | 2016 ! scope="col" | 2017 ! scope="col" | 2018 ! scope="col" | 2019 ! scope="col" | 2020 ! scope="col" | 2021 |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Амстел Голд Рејс]] | — | [[Амстел Голд Рејс 2009|СО]] | — | — | [[Амстел Голд Рејс 2012|СО]] | [[Амстел Голд Рејс 2013|75]] | [[Амстел Голд Рејс 2014|СО]] | [[Амстел Голд Рејс 2015|15]] | — | [[Амстел Голд Рејс 2017|СО]] | [[Амстел Голд Рејс 2018|СО]] | — | style="color:#4d4d4d;"|НСО | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Флеш Валон]] | — | [[Флеш Валон 2009|56]] | [[Флеш Валон 2010|17]] | [[Флеш Валон 2011|СО]] | style="background:#ddddff;"|[[Флеш Валон 2012|6]] | style="background:#ddddff;"|[[Флеш Валон 2013|4]] | style="background:#C0C0C0;"|[[Флеш Валон 2014|'''2''']] | [[Флеш Валон 2015|СО]] | style="background:#C9AE5D;"|[[Флеш Валон 2016|'''3''']] | style="background:#C0C0C0;"|[[Флеш Валон 2017|'''2''']] | [[Флеш Валон 2018|61]] | [[Флеш Валон 2019|СО]] | style="background:#ddf;" |[[Флеш Валон 2020|5]] | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Класика де Сан Себастијан]] | — | — | — | — | [[Класика де Сан Себастијан 2012|18]] | — | [[Класика де Сан Себастијан 2014|25]] | style="background:#ddddff;"|[[Класика де Сан Себастијан 2015|7]] | [[Класика де Сан Себастијан 2016|12]] | — | — | — | style="color:#4d4d4d;"|НСО | — |- style="text-align:center;" ! scope="row" | [[Класик Бретања]] | — | style="background:#ddf;" |[[ГП Западна Франција 2009|5]] | [[ГП Западна Франција 2010|64]] | — | [[ГП Западна Франција 2012|81]] | — | — | — | — | — | — | — | — | [[Класик Бретања 2021|40]] |} СО = се откажал; — = не учествувал; НСО = не се одржала == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Ризница-врска|Daniel Martin (cyclist)|Даниел Мартин}} * {{Официјална}} {{en}} * {{Cycling archives|Даниел Мартин}} * {{CQ ranking|Даниел Мартин}} * {{ProCyclingStats|Даниел Мартин}} * [http://www.cyclingbase.com/palcoureurs.php?id=5621&idtitle=1 Профил на ''Cycling Base''] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131005005443/http://www.cyclingbase.com/palcoureurs.php?id=5621&idtitle=1 |date=2013-10-05 }} {{Награда за борбеност на Тур де Франс}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Мартин, Даниел}} [[Категорија:Родени во 1986 година]] [[Категорија:Велосипедисти на Летните олимписки игри 2012]] [[Категорија:Велосипедисти на Летните олимписки игри 2016]] [[Категорија:Велосипедисти на Летните олимписки игри 2020]] [[Категорија:Англиски велосипедисти]] [[Категорија:Ирски велосипедисти]] [[Категорија:Британски велосипедисти]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Луѓе од Бирмингем]] [[Категорија:Ирски етапни победници на Вуелта а Еспања]] [[Категорија:Ирски етапни победници на Тур де Франс]] [[Категорија:Ирски етапни победници на Џиро д’Италија]] [[Категорија:Велосипедисти на Тур де Франс]] [[Категорија:Олимписки велосипедисти на Ирска]] r9c8fyt4mr30z4e1gyauthbsmj451n6 0 1062176 5300325 5271832 2024-12-04T10:16:45Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300325 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Manly P. Hall.jpg|мини|Хол во 1920-ти години]] '''Менли Палмер Хол''' ([[18 март]] [[1901]] - [[29 август]] [[1990]] година) — автор, предавач, астролог и мистик роден во [[Канада]]. ==Рани години== Менли Палмер Хол е роден во 1901 година<ref>{{Cite web|url=http://gnosticwarrior.com/manly-p-hall|title=Manly P Hall {{!}} GnosticWarrior.com|website=gnosticwarrior.com|language=en-US|access-date=2017-06-15|archive-date=2017-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20170602224947/http://gnosticwarrior.com/manly-p-hall|url-status=dead}}</ref> во [[Питербра, Онтарио]]<ref>{{Cite web|url=http://www.newdawnmagazine.com/articles/secret-teachings-reborn-the-mysterious-life-of-manly-p-hall|title=Secret Teachings Reborn: The Mysterious Life of Manly P. Hall {{!}} New Dawn : The World's Most Unusual Magazine|last=Magazine|first=New Dawn|website=www.newdawnmagazine.com|language=en-US|access-date=2017-06-15}}</ref> ) како син на заболекарот Вилијам С. Хол<ref>{{Cite web|url=http://new.prs.org/about-prs/|title=About {{!}} Philosophical Research Society|website=new.prs.org|language=en-CA|access-date=2017-06-15|archive-date=2017-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606052552/http://new.prs.org/about-prs/|url-status=dead}}</ref> и хиропрактичарката Луис Палмер Хол. ==Кариера== Во [[1919]] Хол се преселил од [[Канада]] во [[Лос Анџелес, Калифорнија]] и таа година се поврзал со Народната Црква. Неговите први публикации се состоеле од два мали памфлети како што е ''Панцирот на свештеникот'' (1920). Во периодот помеѓу 1921 и 1923 тој напишал три книги ''[[Почетоците на пламенот]]'', издадена во октомври [[1922]], ''[[Патиштата на осамените]]'', издадена во [[1922]] и ''[[Изгубените клучеви на Масоните]]'' издадена во март [[1923]]. Подоцна, во 1928 , кога бил на возраст од 27 години тој ја објавил ''Енциклопедиски приказ на Масонската, Херметичката, Кабалистичката и Розенкројцерската симболична филозофија: Толкување на тајните учења скриени во ритуалите, алегориите и мистериите од сите времиња''<ref name="diamond-Teachings"><!--n.b. LoC has ISBN=0893145467 for 1988 'Diamond' ed.-->{{наведена книга |last=Hall |first=Manly P. |title=An Encyclopedic Outline of Masonic, Hermetic, Qabbalistic and Rosicrucian Symbolical Philosophy: Being an Interpretation of the Secret Teachings concealed within the Rituals, Allegories and Mysteries of all Ages |edition=Diamond Jubilee |place=Los Angeles, California |publisher=The Philosophical Research Society, Inc. |year=1988 |orig-year=1928; facsimile, with new prefaces |isbn=0-89314-830-X |postscript= &nbsp;reduced paperback. Also 0-89314-546-7, 0-89314-548-3 reduced casebound, 0-89314-830-X reduced paperback; }}</ref>, која најчесто се нарекува [[Тајните учења од сите времиња]]. Други поважни негови книги се: Занаетот на Дионис (1936), Масонеријата на древните Египќани (1937) и Масонски братски редови (1950). Хол, кој никогаш не го запознал татко си, се преселил во [[Калифорнија]] со неговата баба од страната на мајка му, за да се сретне со мајка му, која живеела во Санта Моника и речиси веднаш потонала во светот полн со [[мистицизам]], езотерични филозофии, и нивните основни начела.Интересот на Хол се засилил уште повеќе кога го запознал и кога му станал ученик на Сидни Џ. Браунсон, „''ситен старомоден доктор и ветеран од Граѓанската војна во своите рани 70-ти''“ кој работел како лекар по [[френологија]] „''квазинаука популарна во почетокот на минатиот век која го дели мозокот на делови кои ги создаваат благородните особини како што хероизмот и лошите како суровоста и ги организираат во целини по површината на мозокот''“. Хол длабоко ги истражувал ,,учењата на изгубените и скриени традиции, златните стихови на хиндуистичките богови, грчките филозофи и христијанските мистици и духовните богатства во душата на човекот коишто треба да се пронајдат“.За помалку од една година, Хол го одржал своето прво предавање, на тема [[реинкарнација]]<ref name="Sahagun">{{наведена книга |last=Sahagun |first=Louis |title=Master of the Mysteries: The Life of Manly Palmer Hall |place=Port Townsend, Washington |publisher=Process Media |year=2008 }}</ref>. Висок, впечатлив, харизматичен и самоуверен оратор кој станал проповедник во [[Народната Црква]] во 1919, Хол ненаситно истражувал за [[компаративна религија]], [[филозофија]], [[социологиија]] и [[психологија]] и ,,Ги усовршил своите знаења за широкиот спектар на духовни материјали кои одекнувале во потсвесното“. Хол бил назначен за свештеник во [[Народната црква]] на 17 мај 1923 и неколку дена подоцна бил избран за постојан ,,пастор“ на црквата. За време на 1920-тите , Каролин Лојд и нејзината ќерка Естел (членови на семејство кое поседувало вредно нафтено поле во грофовијата Вентура,Калифорнија), започнале да му праќаат голем дел од приходите од нивното нафтено поле на Хол кој ги трошел парите на патувања за да си обезбеди сопствена богата библиотека со античка литература. Првото патување околу светот на Хол за да ги проучува животите, обичаите и религиите во државите во [[Азија]] и [[Европа]], кое започнало на [[5 декември]] [[1923]] , било финансирано од Каролин Лојд но и од проповедите кои тој ги држел. ===Тајните учења од сите времиња=== Хол станал толку познат и почитуван како предавач и толкувач на записите на античките народи и најкорисните и најпрактични елементи од класичен идеализам, што успешно барал преку огласи некакви средства за да си ја финансира книгата [[Тајните учења од сите времиња]] чиешто објавување во [[1928]] чинело 150.000 [[американски долари]], иако цената на единечните копии се менувала. Според некои извори од [[Институтот за филозофски истражувања]], изданијата на книгата во претпродажба биле продавани по 75 долари, но подоцна се покажало дека книгата достигнала цена од речиси сто долари.Според условите на издавачот, 15 долари биле за потпишувањето на договорот за издавање на книгата.Компанијата од Сан Франциско [[Х.С.Крокер]] се согласила да ја објави книгата под услов Хол да го заинтересира дизајнерот на книги Џон Хенри Наш кој некогаш работел како печатар во [[Ватикан]]<ref name="Sahagun"/>. По објавувањето на Тајните учења од сите времиња животот на Хол му се променил.Тој преку ноќ се променил- од обичен млад проповедник од [[Лос Анџелес]] во една од иконите на сè повлијателното метафизичко движење кое ја зафатило земјата во 1920.Неговата книга предизвикала разни претпоставки за духовните корени на општеството и ги натерала луќето поинаку да гледаат на нив.Хол ја посветил Тајните учења од сите времиња на ,,тврдењето кое се криело во симболичните фигури,алегории и ритуали на древните народи и кое е тајна доктрина која се однесува на внатрешните мистерии на животот и којашто доктрина била целосно зачувана од страна на мала група на напредни умови“. Еден писател рекол :„''Резултатот од ова е прекрасна книга за мистериозни симболи , концизни есеи и живописни раскажувања за митски ѕверови кои излегуваат од морињата , ангелски суштества со лавовски глави кои надгледуваат мрачни обреди во храмови осветлени со факели на древните цивилизации кои владееле со скриените моќи и кои ова го зачувале од дофатот на модерниот човек''“. Во [[1988]] Хол напишал: „''Најголемите знаења на сите времиња треба да бидат достапни и во дваесеттиот век но не само во форма на сиромашни изданија од библиотеката Бон, туку како книга која ќе биде споменик, а не само ковчег.Џон Хенри Наш се согласува со мене''“. Осумдесет години подоцна со повеќе од милион продадени примероци, [[Тајните учења од сите времиња]] е сè уште една од најпопуларните книги за [[езотеричните традиции]]. Тајните учења од сите времиња се смета за класичен пример за печатарската и коричарската уметност и оригиналот на оваа книга е направен поинаку од другите книги од тоа време.Во оригиналното издание на книгата страниците биле 30 см широки и 48 см долги. Овие димензии се резултат на преклопувањето на хартијата од 60 и 96 см за време на процесот кога книгата требало да биде шиена , кориците порабени и кога требало да се стави позлатен материјал на рабовите.Нумерирањето на страните на книгата било според [[Библијата на Гутенберг]]. Со тоа што го обезбедил д-рНаш за обработка на изданието, Хол го имал врвниот мајстор за типографија во државата и секое поглавје завршувало со број на редови кои се потребни за целосно да се пополни страната, што било идеја на д-рНаш, и печатените страни биле во форма на големо фолио на кое имало два параграфи. Насловот: [[Масонска/Херметичка/Кабалистичка и /Розенкрајцерска/Филозофија/од/Менли П. Хол/1928]] било испечатено со златни букви.На крај корицата била обложена со батик (ткаенина печатена co различни бои) во форма на мрежа што бил увезен од [[Германија]].Секоја книга била заштитена со посебна дрвена кутија со истиот батик како и книгата.Краевите на кутијата биле со темно-зелено платно. СЛИКИ : Додека некои извори тврдат дека има 54 слики кои уметникот Џ.Огаст Нап ги насликал со водени бои за време на подолг период и кои биле нацртани според апстрактните идеи на г-дин Хол, прегледите на изданијата од 1928 јасно покажуваат дека има 47 такви слики од кои 27 се потпишани од самиот г-дин Нап.Според некои белешки , идејата можеби била прземена од други уметнички дела ,но веројатно сите биле нацртани од г-дин Нап.Над сите овие дела авторски права има г-дин Хол.Разни експерти морале да обноват многу делови кои биле потребни за издавањето на книгата бидејќи голем дел од оригиналите биле потемнети поради годините а некои биле и извалкани. ПЕЧАТЕЊЕ :Печатењето на текстовите и илустрациите како и насловите во боја , било извршено од г-дин Фредерик Е. Кист кој две години бил сконцентриран на деталите поврзани со делото,експериментирајќи со разни типови на мастило,хартија и со разни стилови на пишување. ИЗДАНИЈА:Има пет изданија и голем број на копии:прво, или [[Издание за претплатници]]-550 копии, второ,или [[Издание „Крал Соломон“]] 550 копии, трето ([[Теозофско издание]]) – 200 копии, четврто ([[Розенкројцерско издание]])- 100 копии и [[Петто издание]] – 800 копии -вкупно 2200 копии.Во воведите во Розенкројцерското и Петтото издание е посветено детално внимание , што значи дека првите четири изданија биле продадени на приватни претплатници.Воведот во Изданието за претплатници не се однесува на ниедно друго издание, а Воведот во Теозофското издание се однесува на Изданието за претплатници и на Изданието „Крал Соломон“. Има „ Посебен предговор“ во Теозофското и Розенкројцерското издание.Интересен факт е дека датумот на [[Специјалниот предговор во Розенкројцерското издание]], 1 мај 1928 му претходи на датумот на оригиналниот Вовед на сите пет изданија.Причините за двата воведи во Теозофското и Розенкројцерското издание се непознати, и можеби се должат на рекламирањето на книгата или на тоа да се привлече вниманието на публиката за тие филозофски дисциплини.Сепак, посебното внимание посветено на воведните детаљи чинело скапо.Изданијата од 1928 биле со долги маркери за книга широки речиси 3 см кои биле направени од темноцрвена свила. Првото издание е од историска важност бидејќи е единствено издание во кое била објавена Список на претплатници( на 3 страни во почетокот на книгата).Само 546 биле објавени, четири имиња помалку од 550те копии кои биле објавени и во Изданието на претплатници имало ред каде што биле напишани нивните имиња и друг ред за потписот на Хол. Разликата во бројот на претплатници може да е поради тоа што копиите од книгата морале даимаат авторски права.Во Списокот на претплатници има 22 институции , а останатите 96 % биле приватни корисници. ДРУГИ ИЗДАНИЈА:Изданијата од 1928 брзо се потрошиле , а шестото издание, објавено во 1936 било црно-бело издание,22 см широко и 33 см долго и неколкупати било печатено во тој формат.Изданијата од 1988 и 1997 биле печатени во боја.Книга со мек повез се појавила во 1989 а книги со мек и тврд повез почнале да се прават во 2007.Во времето на [[Втората светска војна]] многу изданија од 1928 биле уништени. [[Тајните учења од сите времиња]] не била објавена повторно во нејзината првична големина сè до изданието од 1975 година,по повод „Златната годишнина“ од објавувањето на [[Изданието за претплатници]] бидејќи имало голем интерест за оригиналното дело.Хол изјавил дека пет изданија првично биле испечатени како оригиналното дело но не се печателе речиси 47 години и дека досега копиите можеле да се најдат само во некои ретки продавници за книги.Дел од изданијата од 1975 биле потпишано од г-дин Хол а Изданието по повод Златната годишнина било повторно пуштено на печатење во 1977 и 1979.Читателите ги збунило тоа што изданието од 1975 било ограничено на 550 копии бидејќи во преиздаденото [[Изданието за претплатници]] била испечатена и оригиналната декларација дека „изданието е ограничено на 550 копии“, но ова не важело за препечатеното издание. Во 1988 се појавило ново издание на [[Изданието за претплатници]].Претходното имало само 250 копии кои биле потпишани од Хол , било позлатено на рабовите а кутијата на книгата била во иста боја со насловната страна.Изданието од 1988 не било потпишано ниту позлатено.Ова издание било препечатено во 1998. Огромната популарност на книгата се забележува и по објавувањето на [[Изданието за читатели]] во 2003 каде што текстот е многу изменет. Сепак,препечатувањата на [[Изданието за претплатници]] од 1975,1977,1979 и 1988 се разликуваат од изданијата од 1928 по својот квалитет, сликите не се толку живи како оние од 1928 и најубвите детали од сликите се изгубени.Насловната исто така е понеквалитетна но и со поинаков дизајн. Насловната на препечатените изданија е потенка бидејќи хартијата е понеквалитетна и не е направена од фин пергамент, туку од темна кожа, некои изданија се шиени а некои лепени. == Кариера како филозоф == Додека земал пари од Лојдови, во раните 30-ти , Хол патувал во Франција и Англија, од каде што ја набавил најопширната колекција на ретки книги и ракописи од полето на [[алхемијата]] и [[езотериката]] од еден лондонски лицитатор.И покрај лошите финансиски услови во тоа време,Хол успеал да купи значителен број на ретки книги и ракописи по ниски цени со помош на агент за продажба на книги.Кога Каролин Лојд починала во 1946, му оставила во наследство на Хол куќа, 15.000 долари и дел од 10 000 долари од годишниот приход на нејзиниот имот во акции од нафтената компанија во светот која се сметала за најголема речиси 38 години. Во [[1934]] Хол го основал [[Друштвото за филозофски истражувања]] во Лос Анџелес, Калифорнија, невладина организација која била посветена на проучување на [[религија]], [[митологија]], [[метафизика]] и [[окултизам]]. Тој бил [[Витез Заштитник]] во [[Масонската истражувачка група од Сан Франциско]], со која уште претходно бил поврзуван.На 28 јуни 1954 Хол станал [[Масон во Скапоцената Ложа бр.374]] од Сан Франциско (сега [[Обединета ложа]])<ref>http://freemasonry.bcy.ca/biography/esoterica/hall_m_p/hall_m_p.html</ref>. Една година подоцна добил степен од [[Шкотскиот Масонски ред]].Подоцна , во Сан Франциско го добил [[32от степен]], а на 8 декември 1973 (47 години откако ја напишал [[Тајните учења на сите времиња]]) Хол бил признаен како [[33тиот Масон]] ( највисок чин кој [[Врховниот Совет на Шкотскиот ред]] може да го додели ) , на церемонија која се одржала во [[Друштвото за филозофски истражувања]]. Во неговата 70- годишна кариера Хол одржал речиси 8 000 предавања во САД и надвор од државата, издал преку 150 книги и напишал безброј статии.Тој се појавил и во воведот на филмот од 1938 [[Кога си роден]] , мистерија во која главно место зазема [[астрологијата]].Значајно е и тоа што Хол ја напишал оригиналната верзија на филмот ( сценарио на Ентони Колдевеј) и во филмот е познат како раскажувачот. == Личен живот == Хол и неговите следбеници дале сè од себе за да ги скријат сите озборувања или информации кои би можеле да му го нарушат угледот и многу малку е познато за неговиот прв брак ( 28 април 1930) со Феј Д. Де Равен која тогаш имала 28 години и му била секретарка 5 години.Ова не бил среќен брак, неговите пријатели никогаш не зборувале за тоа а Хол ги избришал сите информации за неа по нејзиното самоубиство на 22 февруари 1941. Хол на 5 декември 1950 се оженил со [[Мери Швајкерт Бауер]] по нивното долго пријателство ( и по нејзиниот развод од Џорџ Бауер ) а ова исто така не бил среќен брак. Мери Швајкерт Бауер Хол починала на 21 април 2005. == Наследство == [[Друштвото за филозофски истражувања]] сè уште има библиотека со преку 50 000 книги и исто така продава и објавува метафизички и духовни книги а Хол е автор на повеќето од нив. Во 2010 беше објавено дека претседателот [[Роналд Реган]] презел некои идеи и фрази од книгата на Хол [[Тајната судбина на Америка]] (1944) и ги искористил во говори и есеи<ref name="wp">{{Наведена мрежна страница |url=http://voices.washingtonpost.com/political-bookworm/2010/04/reagan_and_the_occult.html |title="Reagan and the Occult" by Mitch Horowitz, ''The Washington Post'', Political Bookworm, April 30th, 2010 |accessdate=2021-01-18 |archive-date=2020-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201216055817/http://voices.washingtonpost.com/political-bookworm/2010/04/reagan_and_the_occult.html |url-status=dead }}</ref><ref name="nr">{{Cite magazine|url=https://newrepublic.com/article/157062/trump-falwell-evangelicals-coronavirus|title = The Cult of the Shining City Embraces the Plague|magazine = The New Republic|date = 25 March 2020|last1 = Sexton|first1 = Jared Yates}}</ref>. [[Категорија:Канадски филозофи]] [[Категорија:Американски филозофи]] [[Категорија:Канадски писатели]] [[Категорија:Американски писатели]] [[Категорија:Окултисти]] [[Категорија:Езотерици]] [[Категорија:Херметизам]] [[Категорија:Мистици]] [[Категорија:Атлантида]] [[Категорија:Тарот]] [[Категорија:Родени во 1901 година]] [[Категорија:Починати во 1990 година]] d67wrbhv1utk8bogf4l37ezrbwhfuyw 5300326 5300325 2024-12-04T10:17:29Z Jtasevski123 69538 5300326 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Manly P. Hall.jpg|мини|Хол во 1920-ти години]] '''Менли Палмер Хол''' ([[18 март]] [[1901]] - [[29 август]] [[1990]] година) — автор, предавач, астролог и мистик роден во [[Канада]]. ==Рани години== Менли Палмер Хол е роден во 1901 година<ref>{{Cite web|url=http://gnosticwarrior.com/manly-p-hall|title=Manly P Hall {{!}} GnosticWarrior.com|website=gnosticwarrior.com|language=en-US|access-date=2017-06-15|archive-date=2017-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20170602224947/http://gnosticwarrior.com/manly-p-hall|url-status=dead}}</ref> во [[Питербра, Онтарио]]<ref>{{Cite web|url=http://www.newdawnmagazine.com/articles/secret-teachings-reborn-the-mysterious-life-of-manly-p-hall|title=Secret Teachings Reborn: The Mysterious Life of Manly P. Hall {{!}} New Dawn : The World's Most Unusual Magazine|last=Magazine|first=New Dawn|website=www.newdawnmagazine.com|language=en-US|access-date=2017-06-15}}</ref> ) како син на заболекарот Вилијам С. Хол<ref>{{Cite web|url=http://new.prs.org/about-prs/|title=About {{!}} Philosophical Research Society|website=new.prs.org|language=en-CA|access-date=2017-06-15|archive-date=2017-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606052552/http://new.prs.org/about-prs/|url-status=dead}}</ref> и хиропрактичарката Луис Палмер Хол. ==Кариера== Во [[1919]] Хол се преселил од [[Канада]] во [[Лос Анџелес, Калифорнија]] и таа година се поврзал со Народната Црква. Неговите први публикации се состоеле од два мали памфлети како што е ''Панцирот на свештеникот'' (1920). Во периодот помеѓу 1921 и 1923 тој напишал три книги ''[[Почетоците на пламенот]]'', издадена во октомври [[1922]], ''[[Патиштата на осамените]]'', издадена во [[1922]] и ''[[Изгубените клучеви на Масоните]]'' издадена во март [[1923]]. Подоцна, во 1928 , кога бил на возраст од 27 години тој ја објавил ''Енциклопедиски приказ на Масонската, Херметичката, Кабалистичката и Розенкројцерската симболична филозофија: Толкување на тајните учења скриени во ритуалите, алегориите и мистериите од сите времиња''<ref name="diamond-Teachings"><!--n.b. LoC has ISBN=0893145467 for 1988 'Diamond' ed.-->{{наведена книга |last=Hall |first=Manly P. |title=An Encyclopedic Outline of Masonic, Hermetic, Qabbalistic and Rosicrucian Symbolical Philosophy: Being an Interpretation of the Secret Teachings concealed within the Rituals, Allegories and Mysteries of all Ages |edition=Diamond Jubilee |place=Los Angeles, California |publisher=The Philosophical Research Society, Inc. |year=1988 |orig-year=1928; facsimile, with new prefaces |isbn=0-89314-830-X |postscript= &nbsp;reduced paperback. Also 0-89314-546-7, 0-89314-548-3 reduced casebound, 0-89314-830-X reduced paperback; }}</ref>, која најчесто се нарекува [[Тајните учења од сите времиња]]. Други поважни негови книги се: Занаетот на Дионис (1936), Масонеријата на древните Египќани (1937) и Масонски братски редови (1950). Хол, кој никогаш не го запознал татко си, се преселил во [[Калифорнија]] со неговата баба од страната на мајка му, за да се сретне со мајка му, која живеела во Санта Моника и речиси веднаш потонала во светот полн со [[мистицизам]], езотерични филозофии, и нивните основни начела.Интересот на Хол се засилил уште повеќе кога го запознал и кога му станал ученик на Сидни Џ. Браунсон, „''ситен старомоден доктор и ветеран од Граѓанската војна во своите рани 70-ти''“ кој работел како лекар по [[френологија]] „''квазинаука популарна во почетокот на минатиот век која го дели мозокот на делови кои ги создаваат благородните особини како што хероизмот и лошите како суровоста и ги организираат во целини по површината на мозокот''“. Хол длабоко ги истражувал ,,учењата на изгубените и скриени традиции, златните стихови на хиндуистичките богови, грчките филозофи и христијанските мистици и духовните богатства во душата на човекот коишто треба да се пронајдат“.За помалку од една година, Хол го одржал своето прво предавање, на тема [[реинкарнација]]<ref name="Sahagun">{{наведена книга |last=Sahagun |first=Louis |title=Master of the Mysteries: The Life of Manly Palmer Hall |place=Port Townsend, Washington |publisher=Process Media |year=2008 }}</ref>. Висок, впечатлив, харизматичен и самоуверен оратор кој станал проповедник во [[Народната Црква]] во 1919, Хол ненаситно истражувал за [[компаративна религија]], [[филозофија]], [[социологиија]] и [[психологија]] и ,,Ги усовршил своите знаења за широкиот спектар на духовни материјали кои одекнувале во потсвесното“. Хол бил назначен за свештеник во [[Народната црква]] на 17 мај 1923 и неколку дена подоцна бил избран за постојан ,,пастор“ на црквата. За време на 1920-тите , Каролин Лојд и нејзината ќерка Естел (членови на семејство кое поседувало вредно нафтено поле во грофовијата Вентура,Калифорнија), започнале да му праќаат голем дел од приходите од нивното нафтено поле на Хол кој ги трошел парите на патувања за да си обезбеди сопствена богата библиотека со античка литература. Првото патување околу светот на Хол за да ги проучува животите, обичаите и религиите во државите во [[Азија]] и [[Европа]], кое започнало на [[5 декември]] [[1923]] , било финансирано од Каролин Лојд но и од проповедите кои тој ги држел. ===Тајните учења од сите времиња=== Хол станал толку познат и почитуван како предавач и толкувач на записите на античките народи и најкорисните и најпрактични елементи од класичен идеализам, што успешно барал преку огласи некакви средства за да си ја финансира книгата [[Тајните учења од сите времиња]] чиешто објавување во [[1928]] чинело 150.000 [[американски долари]], иако цената на единечните копии се менувала. Според некои извори од [[Институтот за филозофски истражувања]], изданијата на книгата во претпродажба биле продавани по 75 долари, но подоцна се покажало дека книгата достигнала цена од речиси сто долари.Според условите на издавачот, 15 долари биле за потпишувањето на договорот за издавање на книгата.Компанијата од Сан Франциско [[Х.С.Крокер]] се согласила да ја објави книгата под услов Хол да го заинтересира дизајнерот на книги Џон Хенри Наш кој некогаш работел како печатар во [[Ватикан]]<ref name="Sahagun"/>. По објавувањето на Тајните учења од сите времиња животот на Хол му се променил.Тој преку ноќ се променил- од обичен млад проповедник од [[Лос Анџелес]] во една од иконите на сè повлијателното метафизичко движење кое ја зафатило земјата во 1920.Неговата книга предизвикала разни претпоставки за духовните корени на општеството и ги натерала луќето поинаку да гледаат на нив.Хол ја посветил Тајните учења од сите времиња на ,,тврдењето кое се криело во симболичните фигури,алегории и ритуали на древните народи и кое е тајна доктрина која се однесува на внатрешните мистерии на животот и којашто доктрина била целосно зачувана од страна на мала група на напредни умови“. Еден писател рекол :„''Резултатот од ова е прекрасна книга за мистериозни симболи , концизни есеи и живописни раскажувања за митски ѕверови кои излегуваат од морињата , ангелски суштества со лавовски глави кои надгледуваат мрачни обреди во храмови осветлени со факели на древните цивилизации кои владееле со скриените моќи и кои ова го зачувале од дофатот на модерниот човек''“. Во [[1988]] Хол напишал: „''Најголемите знаења на сите времиња треба да бидат достапни и во дваесеттиот век но не само во форма на сиромашни изданија од библиотеката Бон, туку како книга која ќе биде споменик, а не само ковчег.Џон Хенри Наш се согласува со мене''“. Осумдесет години подоцна со повеќе од милион продадени примероци, [[Тајните учења од сите времиња]] е сè уште една од најпопуларните книги за [[езотеричните традиции]]. Тајните учења од сите времиња се смета за класичен пример за печатарската и коричарската уметност и оригиналот на оваа книга е направен поинаку од другите книги од тоа време.Во оригиналното издание на книгата страниците биле 30 см широки и 48 см долги. Овие димензии се резултат на преклопувањето на хартијата од 60 и 96 см за време на процесот кога книгата требало да биде шиена , кориците порабени и кога требало да се стави позлатен материјал на рабовите.Нумерирањето на страните на книгата било според [[Библијата на Гутенберг]]. Со тоа што го обезбедил д-рНаш за обработка на изданието, Хол го имал врвниот мајстор за типографија во државата и секое поглавје завршувало со број на редови кои се потребни за целосно да се пополни страната, што било идеја на д-рНаш, и печатените страни биле во форма на големо фолио на кое имало два параграфи. Насловот: [[Масонска/Херметичка/Кабалистичка и /Розенкрајцерска/Филозофија/од/Менли П. Хол/1928]] било испечатено со златни букви.На крај корицата била обложена со батик (ткаенина печатена co различни бои) во форма на мрежа што бил увезен од [[Германија]].Секоја книга била заштитена со посебна дрвена кутија со истиот батик како и книгата.Краевите на кутијата биле со темно-зелено платно. СЛИКИ : Додека некои извори тврдат дека има 54 слики кои уметникот Џ.Огаст Нап ги насликал со водени бои за време на подолг период и кои биле нацртани според апстрактните идеи на г-дин Хол, прегледите на изданијата од 1928 јасно покажуваат дека има 47 такви слики од кои 27 се потпишани од самиот г-дин Нап.Според некои белешки , идејата можеби била прземена од други уметнички дела ,но веројатно сите биле нацртани од г-дин Нап.Над сите овие дела авторски права има г-дин Хол.Разни експерти морале да обноват многу делови кои биле потребни за издавањето на книгата бидејќи голем дел од оригиналите биле потемнети поради годините а некои биле и извалкани. ПЕЧАТЕЊЕ :Печатењето на текстовите и илустрациите како и насловите во боја , било извршено од г-дин Фредерик Е. Кист кој две години бил сконцентриран на деталите поврзани со делото,експериментирајќи со разни типови на мастило,хартија и со разни стилови на пишување. ИЗДАНИЈА:Има пет изданија и голем број на копии:прво, или [[Издание за претплатници]]-550 копии, второ,или [[Издание „Крал Соломон“]] 550 копии, трето ([[Теозофско издание]]) – 200 копии, четврто ([[Розенкројцерско издание]])- 100 копии и [[Петто издание]] – 800 копии -вкупно 2200 копии.Во воведите во Розенкројцерското и Петтото издание е посветено детално внимание , што значи дека првите четири изданија биле продадени на приватни претплатници.Воведот во Изданието за претплатници не се однесува на ниедно друго издание, а Воведот во Теозофското издание се однесува на Изданието за претплатници и на Изданието „Крал Соломон“. Има „ Посебен предговор“ во Теозофското и Розенкројцерското издание.Интересен факт е дека датумот на [[Специјалниот предговор во Розенкројцерското издание]], 1 мај 1928 му претходи на датумот на оригиналниот Вовед на сите пет изданија.Причините за двата воведи во Теозофското и Розенкројцерското издание се непознати, и можеби се должат на рекламирањето на книгата или на тоа да се привлече вниманието на публиката за тие филозофски дисциплини.Сепак, посебното внимание посветено на воведните детаљи чинело скапо.Изданијата од 1928 биле со долги маркери за книга широки речиси 3 см кои биле направени од темноцрвена свила. Првото издание е од историска важност бидејќи е единствено издание во кое била објавена Список на претплатници( на 3 страни во почетокот на книгата).Само 546 биле објавени, четири имиња помалку од 550те копии кои биле објавени и во Изданието на претплатници имало ред каде што биле напишани нивните имиња и друг ред за потписот на Хол. Разликата во бројот на претплатници може да е поради тоа што копиите од книгата морале даимаат авторски права.Во Списокот на претплатници има 22 институции , а останатите 96 % биле приватни корисници. ДРУГИ ИЗДАНИЈА:Изданијата од 1928 брзо се потрошиле , а шестото издание, објавено во 1936 било црно-бело издание,22 см широко и 33 см долго и неколкупати било печатено во тој формат.Изданијата од 1988 и 1997 биле печатени во боја.Книга со мек повез се појавила во 1989 а книги со мек и тврд повез почнале да се прават во 2007.Во времето на [[Втората светска војна]] многу изданија од 1928 биле уништени. [[Тајните учења од сите времиња]] не била објавена повторно во нејзината првична големина сè до изданието од 1975 година,по повод „Златната годишнина“ од објавувањето на [[Изданието за претплатници]] бидејќи имало голем интерест за оригиналното дело.Хол изјавил дека пет изданија првично биле испечатени како оригиналното дело но не се печателе речиси 47 години и дека досега копиите можеле да се најдат само во некои ретки продавници за книги.Дел од изданијата од 1975 биле потпишано од г-дин Хол а Изданието по повод Златната годишнина било повторно пуштено на печатење во 1977 и 1979.Читателите ги збунило тоа што изданието од 1975 било ограничено на 550 копии бидејќи во преиздаденото [[Изданието за претплатници]] била испечатена и оригиналната декларација дека „изданието е ограничено на 550 копии“, но ова не важело за препечатеното издание. Во 1988 се појавило ново издание на [[Изданието за претплатници]].Претходното имало само 250 копии кои биле потпишани од Хол , било позлатено на рабовите а кутијата на книгата била во иста боја со насловната страна.Изданието од 1988 не било потпишано ниту позлатено.Ова издание било препечатено во 1998. Огромната популарност на книгата се забележува и по објавувањето на [[Изданието за читатели]] во 2003 каде што текстот е многу изменет. Сепак,препечатувањата на [[Изданието за претплатници]] од 1975,1977,1979 и 1988 се разликуваат од изданијата од 1928 по својот квалитет, сликите не се толку живи како оние од 1928 и најубвите детали од сликите се изгубени.Насловната исто така е понеквалитетна но и со поинаков дизајн. Насловната на препечатените изданија е потенка бидејќи хартијата е понеквалитетна и не е направена од фин пергамент, туку од темна кожа, некои изданија се шиени а некои лепени. == Кариера како филозоф == Додека земал пари од Лојдови, во раните 30-ти , Хол патувал во Франција и Англија, од каде што ја набавил најопширната колекција на ретки книги и ракописи од полето на [[алхемијата]] и [[езотериката]] од еден лондонски лицитатор.И покрај лошите финансиски услови во тоа време,Хол успеал да купи значителен број на ретки книги и ракописи по ниски цени со помош на агент за продажба на книги.Кога Каролин Лојд починала во 1946, му оставила во наследство на Хол куќа, 15.000 долари и дел од 10 000 долари од годишниот приход на нејзиниот имот во акции од нафтената компанија во светот која се сметала за најголема речиси 38 години. Во [[1934]] Хол го основал [[Друштвото за филозофски истражувања]] во Лос Анџелес, Калифорнија, невладина организација која била посветена на проучување на [[религија]], [[митологија]], [[метафизика]] и [[окултизам]]. Тој бил [[Витез Заштитник]] во [[Масонската истражувачка група од Сан Франциско]], со која уште претходно бил поврзуван.На 28 јуни 1954 Хол станал [[Масон во Скапоцената Ложа бр.374]] од Сан Франциско (сега [[Обединета ложа]])<ref>http://freemasonry.bcy.ca/biography/esoterica/hall_m_p/hall_m_p.html</ref>. Една година подоцна добил степен од [[Шкотскиот Масонски ред]].Подоцна , во Сан Франциско го добил [[32от степен]], а на 8 декември 1973 (47 години откако ја напишал [[Тајните учења на сите времиња]]) Хол бил признаен како [[33тиот Масон]] ( највисок чин кој [[Врховниот Совет на Шкотскиот ред]] може да го додели ) , на церемонија која се одржала во [[Друштвото за филозофски истражувања]]. Во неговата 70- годишна кариера Хол одржал речиси 8 000 предавања во САД и надвор од државата, издал преку 150 книги и напишал безброј статии.Тој се појавил и во воведот на филмот од 1938 [[Кога си роден]] , мистерија во која главно место зазема [[астрологијата]].Значајно е и тоа што Хол ја напишал оригиналната верзија на филмот ( сценарио на Ентони Колдевеј) и во филмот е познат како раскажувачот. == Личен живот == Хол и неговите следбеници дале сè од себе за да ги скријат сите озборувања или информации кои би можеле да му го нарушат угледот и многу малку е познато за неговиот прв брак ( 28 април 1930) со Феј Д. Де Равен која тогаш имала 28 години и му била секретарка 5 години.Ова не бил среќен брак, неговите пријатели никогаш не зборувале за тоа а Хол ги избришал сите информации за неа по нејзиното самоубиство на 22 февруари 1941. Хол на 5 декември 1950 се оженил со [[Мери Швајкерт Бауер]] по нивното долго пријателство ( и по нејзиниот развод од Џорџ Бауер ) а ова исто така не бил среќен брак. Мери Швајкерт Бауер Хол починала на 21 април 2005. == Наследство == [[Друштвото за филозофски истражувања]] сè уште има библиотека со преку 50 000 книги и исто така продава и објавува метафизички и духовни книги а Хол е автор на повеќето од нив. Во 2010 беше објавено дека претседателот [[Роналд Реган]] презел некои идеи и фрази од книгата на Хол [[Тајната судбина на Америка]] (1944) и ги искористил во говори и есеи<ref name="wp">{{Наведена мрежна страница |url=http://voices.washingtonpost.com/political-bookworm/2010/04/reagan_and_the_occult.html |title="Reagan and the Occult" by Mitch Horowitz, ''The Washington Post'', Political Bookworm, April 30th, 2010 |accessdate=2021-01-18 |archive-date=2020-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201216055817/http://voices.washingtonpost.com/political-bookworm/2010/04/reagan_and_the_occult.html |url-status=dead }}</ref><ref name="nr">{{Cite magazine|url=https://newrepublic.com/article/157062/trump-falwell-evangelicals-coronavirus|title = The Cult of the Shining City Embraces the Plague|magazine = The New Republic|date = 25 March 2020|last1 = Sexton|first1 = Jared Yates}}</ref>. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Канадски филозофи]] [[Категорија:Американски филозофи]] [[Категорија:Канадски писатели]] [[Категорија:Американски писатели]] [[Категорија:Окултисти]] [[Категорија:Езотерици]] [[Категорија:Херметизам]] [[Категорија:Мистици]] [[Категорија:Атлантида]] [[Категорија:Тарот]] [[Категорија:Родени во 1901 година]] [[Категорија:Починати во 1990 година]] 7zcdfmhkubjnejnmi70we4py7nk5c10 8 1069188 5300320 5292944 2024-12-04T10:02:23Z Виолетова 1975 5300320 wikitext text/x-wiki <div style="background:white"><!-- НЕ СТАВАЈТЕ ПОТТОЧКИ (ЅВЕЗДИЧКИ), ТУКУ САМО ПИШЕТЕ ГО ТЕКСТОТ ОСТАВАЈЌИ ПО ЕДЕН ПРАЗЕН РЕД АКО ИМА ПОВЕЌЕ ОД ЕДНА ОБЈАВА--> <!-- Трајна објава за Википедија на Facebook --> [[Податотека:F icon.svg|лево|25п]] Следете ја Википедија на македонски јазик на '''<span class="plainlinks">[https://www.facebook.com/mk.wikipedia Facebook]</span>''' и на '''<span class="plainlinks">[https://www.instagram.com/wikimedia_mkd Instagram]</span>'''! {{-}} <!-- Објава за уредувачки денови и викенди --> {{#ifexist:Википедија:Уредувачки денови 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}|{{:Википедија:Уредувачки денови 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}}}|{{#ifexist:Википедија:Уредувачки викенди 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}|{{:Википедија:Уредувачки викенди 2024/{{#time: j|+1 hours}} {{#time: F|+1 hours}}}}|}}}} {{-}} e9q0wxzisnbk9kqksvd2xewxui2ybxm 0 1075225 5300128 5034593 2024-12-03T20:36:54Z Chnitke 80568 5300128 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = Оскар Кокошка | honorific_suffix = {{postnom|country=GBR|size=100|CBE}} | image = Oskar Kokoschka (1963) by Erling Mandelmann.jpg | caption = Оскар Кокошка во 1963 година, од [[Ерлинг Манделман]] | imagesize = | birth_date = {{birth date|1886|03|01|df=y}} | birth_place = [[Пекларн]], [[Австрија-Унгарија]] | death_date = {{Death date and age|1980|02|22|1886|03|01|df=y}} | death_place =[[Монтре]], Швајцарија | nationality = {{ubl|австриска|чехословачка|британска}} | field = [[Сликарство]], [[графика]], [[поезија]], [[драматургија]] | training = | movement = [[Експресионизам]] | works = }} '''Оскар Кокошка''' (1 март 1886 – 22 февруари 1980) бил австриски [[уметник]], [[поет]], [[драматург]] и учител најпознат по неговата интензивен [[Експресионизам|експресионистички]] пристап и стил, како и неговите теории за визијата што влијаеле на виенското експресионистичко движење.<ref>[https://www.britannica.com/biography/Oskar-Kokoschka/ Oskar Kokoschka ]</ref> ==Животопис== Роден бил во [[Пухларн]] на [[Дунав]], Долна [[Австрија]]. Неговата мајка потекнува од шумарско семејство од Долна Австрија. Неговиот татко имал потекло од славната лоза на прашките златари, но кога Оскар се родил, татко му работел како трговечки патник за една фирма за накит. Оскар бил второ од четирите деца во семејството. Неколку месеци по неговото раѓање, семејството се преселило во [[Виена]]. Во 1904 ОК му доделила со стипендија од Kunstgewerbeschule (Училиште за уметности и занаети). Сакал да биде учител по уметност. Во 1908 ја отворил својата прва изложба. Поточно, му се укажала можност да претстави некои од своите дела. Во 1909 ја има првата самостојна изложба во "Меѓународно уметничко школо", а истата година го напушта училиштето. Во 1910 заминува во [[Берлин]], за по првпат да работи со Волден. Во 1912 неговото име станува познато во уметничките кругови ширум Европа: учествува на сите важни изложби на континентот. Во 1913 се жени со [[Алма Малер]], којашто за него изградила куќа во којашто ќе може да работи и каде што поминале една година. По абортусот на Алма во 1914, тие се разделиле. На 1 август 1914, започнала [[Првата светска војна]]. Оскар се пријавува во една од најелитните регименти во Австроунгарската армија, 15-та Кралска Коњаничка. Бил испратен на Источниот фронт, каде што е ранет и потоа отпуштен од армијата како неспособен за служба. Во 1918 умира [[Густав Климт]]. Оскар и’ пишува на мајка си: „Плачев по кутриот Климт, единствениот виенски уметник којшто имаше талент и карактер. Сега, јас сум негов наследник, како што еднаш од него побарав во "Кунстшау", а не се чувствувам подготвен да го преземам водството врз тоа стадо изгубени овци“. Три години подоцна, тој се сели во [[Дрезден]], каде што работи како професор на академијата. Во ова време во Германија се случуваат битки помеѓу различни политички партии. Во март 1920, една слика на Рубенс е уништена. Оскар со отворено писмо му се обратил на населението на Дрезден: „Барам од сите оние коишто имаат намера да користат огнено оружје за да ги промовираат своите политички убедувања, ..., да бидат доволно милозливи и да ги одржуваат своите воени вежби на друго место, а не пред уметничката галерија во Цвингер; на пример, на некои ридови каде што човечката цивилизација не е во опасност... Сигурно е дека во иднина Германците ќе откријат многу поголемо уживање и значење во гледањето слики коишто ќе бидат зачувани, отколку во сите современи политички идеи“. Подоцна истата година, тој му пишува на семејството: „Откако ја напуштив Виена, се вљубив околу деветнаесет пати, секогаш сериозно, во лесноумни дами со големи срца... Редовно добивам љубовни писма, и тие се како светлина на изгрејсонце; така и бојам со прекрасни бои што сјаат“. Во 1922 Оскар му пишува на татка си: „Верувам, со сета сериозност, дека сега сум најдобриот сликар на светот“. Во 1923 започнува да живее немирен, патнички живот. Никогаш не сум чул за уметник којшто патувал колку Оскар Кокошка. Тој сликал како што ние денес користиме фото-апарат, рекол еднаш еден критичар. Во годините потоа, Оскар патувал и сликал и патувал, и сликал. Подоцна се сели во [[Париз]], а откако се скарал со неговиот агент, се преселил во [[Прага]]. За време на Втората светска војна, германскиот систем ги забранил неговите дела, но и за време на војната а и по неа, ОК бил застапен на секоја поголема изложба. Во тоа време ја има и првата изложба во [[САД]]. Во тие години, неговите изложби често оделе заедно со оние на Климт и на Шиел. Тој е основач на Германската Слободна лига за култура, формирана во [[Лондон]] во 1939, пред самиот почеток на [[Втората светска војна]]. Оскар Кокошка починал во болницата во [[Монтре]], на 22 февруари 1980, на возраст од 94 години.<ref>[https://www.theviennasecession.com/gallery/oskar-kokoschka//Oskar-Kokoschka/ Oskar Kokoschka ]</ref> [[File:Oskar Kokoschka by Hugo Erfurth 1919.jpg|thumb|Кокошка -Ерфурт, 1919 година]] == Кариера == === Виенска авангарда === Во 1908 година на Кокошка му била понудена можност да поднесе дела на првиот виенски „Кунстшау“. Кокошка доби налог од директорот на Винер Веркштат, Фриц Верндорфер, за слики во боја што ќе ја надополнат книгата за деца и ќе бидат изложени на изложбата. Кокошка, сепак, создал слики што ќе послужат како илустрации за песната што ја напиша една година претходно, „Die träumenden Knaben (Младите што сонуваат)“, која доби форма на автобиографска адолесцентска фантазија која не била соодветна. за млада публика. Во својата автобиографија, Кокошка го објаснил потеклото на песната, кое го следи неговото лично искуство како млад студент кој бил вљубен во неговата шведска соученичка Лилит. ''Момчињата кои сонуваат'' се состои од воведни страници со две мали црно-бели литографии, во прилог на осум поголеми литографии во боја со вертикална колона од текст поставен покрај секоја слика. Под влијание на композициите пронајдени во средновековната уметност, Кокошка прикажал различни моменти во времето истовремено во секоја поединечна слика. Кокошка, исто така, ги усвоил смелите линии и експресивните бои на традиционалната европска народна уметност и ги поистоветил со стилизираната орнаментика и дводимензионалните тела на [[Југенстил]]. Последната страница, насловена ''Das Mädchen Li und ich'' (девојката Ли и јас), ги прикажува аголните форми на младото момче (Кокошка) и девојката (Лилит), заземајќи го стилот на белгискиот скулптор [[Георг Мине]]. Ова дело, кое Кокошка му го посвети на својот поранешен учител [[Густав Климт]], го демонстрира преминот од Југендстил во експресионизам. „Момчињата кои сонуваат“ заедно со таписеријата насловена „Носителите на соништата“, која сега е изгубена, беа првите дела што некогаш беа изложени од Кокошка. Како и илустрациите на книгите, таписеријата на Кокошка се сметаше за вознемирувачка поради прикажувањето на младешки, егзотични и сексуализирани фантазии. По прикажувањето на овие две дела, Кокошка беше подложена на бурни реакции од конзервативните функционери и само мал дел од петстотините примероци на ''Момчињата кои сонуваат'' беа всушност врзани и продадени. Како како резултат, тој беше избркан од [[Училиште за уметности и занаети]]. Австриски Архитектот [[Адолф Лос]] се спријателил со Кокошка и го запознал со други авангардни членови кои потоа станале негови субјекти во серија портрети. === Портрети === Кокошка насликал голем дел од свооите портрети помеѓу 1909 и 1914 година. За разлика од многу негови современици кои исто така добивале нарачки за портрети, како што е [[Едвард Мунк]], Кокошка ја задржала целосната уметничка слобода бидејќи тие генерално не биле директно нарачани. Мнозинството од моделите на Кокошка беа клиенти на архитектот Лос. Други портрети на Кокошка се со пријатели и застапници во неговиот круг кој ја поддржува модерната уметност од овој период. Истакнати членови на оваа група кои ги насликале нивните портрети вклучуваат трговец со уметнички дела [[Херварт Волден]], поддржувач на уметноста Лоте Францос, поет [[Питер Алтенберг]] и историчари на уметност [[Ханс Тиеце|Ханс]] и [[Ерика Тиеце -Конрат|Ерика Тиеце]]. Портретите на Кокошка ги демонстрираат конвенциите на традиционалното портретирање, првенствено во однос на перспективата во која тој ги доловува гледачите. Сепак, Кокошка, исто така, усвои елементи на модерниот стил кој вклучува инкорпорирање на рацете во композицијата за дополнително да се долови емоциите изразени преку гестовите на поединецот. Овие портрети, исто така, го користат несвесното позиционирање на телото на седителот, за кое Кокошка веруваше дека ќе ги открие внатрешните тензии на нивната потсвест. Портретите на Кокошка вклучуваат експресивна палета на бои слична на оние што беа прикажани во делата на германските уметници Die Brücke во тоа време. Употребата на Кокошка на остри, остри бои што ги прават субјектите да изгледаат како гнили трупови не треба да се сфати како приказ на нивните индивидуални физички услови, туку како сеопфатен показател за староста во распаѓање.Смелите линии и закрпи со светла боја сопоставени на инаку цврста, досадна позадина беа визуелни толкувања на вознемиреноста што ги чувствува Кокошка и оние во круг. Портретите на Кокошка, сепак, се разликуваа од оние на неговите современици поради неговото верување во симболичката важност на самиот чин на сликање, што е нагласено со видливи потези со четка и области на изложено платно. Кокошка ги интегрираше сликарските техники со оние што се користат во цртањето, како што се гледа во неговата употреба на живи и контрастни бои, брзи удари со четката, вознемирени траги од гребење и нерамномерно ракување. Во писмото од 1909 година, Кокошка истакнал дека „би сакал да направи нервно растроен портрет“. поединецот излегува преку средствата за создавање на својот имиџ. Патрик Веркнер, историчар на уметност, ги опишува портретите на Кокошка сугерирајќи дека кожата е како да се одвојува од телото, дозволувајќи му на гледачот да гледа низ физиономијата како превез само за да ги направи видливи средствата за прикажување. Портретите на Кокошка како целина ги коментираат огромните чувства на неизвесност што ги чувствуваат оние кои беа свесни за менувањето на културното милје што доведе до крајот на стариот поредок на Австриската империја во 1918 година. Портретот на Кокошка, ''[[Ханс Тиеце]] и [[Ерика Тиеце-Конрат]]'', беше насликан во 1909 година во библиотеката на домот на двојката. Освен тоа што биле блиски пријатели на уметникот, двојката била и истакнати историчари на уметност од тоа време. Ерика Тиеце-Конрат објасни дека додека Кокошка го создавала нивниот портрет, тој ги охрабрувал да се движат слободно и да продолжат со својата работа на двете клупи кои се наоѓале едно до друго покрај прозорец. Откако го наслика својот сопруг во профил, Кокошка ја замоли Ерика да се постави за да може да ја наслика фронтално. Набргу по почетокот на сликата, Кокошка ја спушти својата четка за сликање и почна да ги користи само прстите. Кокошка ги користеше ноктите за да изгреба тенки линии во бојата, кои се појавуваат во контурите и областите на шрафирање и вкрстување , како и низ целата позадина. Иако се насликани во нивната библиотека, фигурите изгледаат како да постојат во надреален, сублиминален простор. Кокошка комбинира живописни тонови на сина и црвена боја на инаку пригушена зелена позадина. Во портретот, парот не е свртен еден кон друг, туку нивните раце се испружени како да се допираат. Нивните раце потоа стануваат средство за комуникација, симболизирајќи го мостот по кој нивните внатрешни енергии можат да течат напред-назад. Двојката беше принудена да ја напушти Австрија во 1938 година како резултат на нивното еврејско наследство, но можеа да го понесат со себе овој портрет што одбија да го изложат додека не го купи Музејот за модерна уметност во 1939 година.<ref>[https://www.artnet.com/artists/oskar-kokoschka/ Oskar-Kokoschka/ Oskar Kokoschka ]</ref> === Берлин === Кокошка се преселила во Берлин во 1910 година, истата година [[Нова отцепување|Ној сецесија]] беше основана во Берлин. Групата, составена од уметници и филозофи како што се [[Емил Нолде]], [[Ернст Лудвиг Кирхнер]], [[Ерих Хекел]] и [[Макс Пехштајн]], формирана како бунт против постариот [[Берлинско сецесија |Сецесија]] група. Додека Кокошка се воздржуваше од усвојување на техниките и идеологиите на групата, тој навистина се восхитуваше на чувството за заедница воспоставено меѓу нејзините членови. Берлинскиот уметнички дилер [[Пол Касирер]] видел ветување во делата на Кокошка и ги внел уметникот во меѓународниот круг. Отприлика во исто време, [[Херварт Волден]], издавач и уметнички критичар кој беше запознаен со Кокошка од [[Адолф Лоос|Лос]], го вработи Кокошка како илустратор за неговото списание ''[[Невремето]]'' . Дваесет и осум цртежи на Кокошка биле објавени во списанието во текот на првата година; и иако тој беше значително помалку изложуван, Кокошка остана соработник на периодичното издание. Првото дело парче на Кокошка за „Невремето“, цртеж од серијата „Menschenköpfe (народни глави)“ беше посветено на [[Карл Краус (писател)|Карл Краус]]. Дваесеттиот број на периодичното издание ја прикажувал првата илустрација на корицата на Кокошка, која ја надополнуваше „Убиец, надеж на жените“, како и првиот литературен придонес на уметникот. Кокошка продолжил да патува меѓу Виена и Берлин во следните четири години. Кокошка имал страсна, често бурна афера со [[Алма Малер]]. Започна во 1912 година, пет години по смртта на нејзината четиригодишна ќерка Марија Малер и две години пред нејзината врска со [[Валтер Гропиус]], подоцна прославен архитект во Берлин. Но, по две години заедно, Алма го одбила, објаснувајќи дека се плаши да не биде премногу совладана од страста. Таа се омажила за Волтер Гропиус во 1915 година и живеела со него до нивниот развод во 1920 година. Кокошка продолжи да ја сака Алма Малер целиот свој живот и едно од неговите најпознати дела, ''[[Невестата на ветрот]]'' (''Бурата' '; 1913). === Првата светска војна === Тој доброволно се пријавил за служба како коњаник во австриската армија во [[Првата светска војна]], а во 1915 година бил тешко ранет. Во болницата лекарите одлучиле дека е психички нестабилен. Сепак, тој продолжи да ја развива својата кариера како уметник, патувајќи низ Европа и сликајќи го пејзажот. Во 1919 година, Кокошка започнала да предава на [[Дрезденската академија за ликовни уметности|Кунстакадеми Дрезден]]. Во отвореното писмо упатено до жителите на Дрезден од 1920 година, Кокошка тврди дека битките за граѓанска војна меѓу револуционерните партии треба да бидат преместени надвор од границите на градот за да се заштити уметноста што не може да избега од вкрстен оган. Ова писмо е напишано по инцидент на 15 март 1920 година кога куршум ја оштетил ''[[Ватшева кај фонтаната]]'', слика од [[Питер Пол Рубенс]]. Како резултат од неговото писмо, Кокошка доби реакција од комунистичките уметници [[Џорџ Грос]] и [[Џон Хартфилд]] во она што беше наведено како дебата ''[[Кунстлумп]]'', или дебата за уметнички измеќар. Многу други уметници, сепак, продолжија да ја поддржуваат работата на Кокошка. Во мај 1922 година тој присуствуваше на [[Меѓународен конгрес на прогресивни уметници]] и го потпиша „Основачкиот проглас на Унијата на прогресивни меѓународни уметници“. Кокошка се вратил во [[Виена]] во есента 1931 година, каде што поминал шест месеци во домот што им го купил на своите родители единаесет години претходно. Сместена во виенскиот 16-ти округ познат како Либхарстал, куќата, која сега функционира како ателје на уметникот, со поглед на [[Шлос Вилхелминенберг]] кој Градскиот совет го претвори во Киндерхајм, или сиропиталиште. За тоа време, Кокошка прифатил од комисијата од Социјалдемократскиот градски совет, „[[Црвена Виена]]“, за слика што ќе биде закачена во Ратхаус, или Градското собрание. Од Кокошка, заедно со други австриски уметници, било побарано да создадат уметничко дело што ја прикажува Виена како придонесувала кон овој проект управуван од Историскиот музеј дерштад ([[Винскиот музеј]]). Во чест на хуманитарните напори на градскиот совет, Кокошка решил да ги илустрира децата кои играат надвор од палатата во преден план на композицијата која инаку се состоела од градски пејзаж. Кокошка се вратил во [[Виена]] во есента 1931 година, каде што поминал шест месеци во домот што им го купил на своите родители единаесет години претходно. Сместена во виенскиот 16-ти округ познат како Либхарстал, куќата, која сега функционира како студио на уметникот, даваше поглед на [[Шлос Вилхелминенберг]] кој Градскиот совет го претвори во Киндерхајм, или сиропиталиште. За тоа време, Кокошка прифати комисија од Социјалдемократскиот градски совет, „[[Црвена Виена]]“, за слика што ќе биде закачена во Ратхаус, или Градското собрание. Од Кокошка, заедно со други австриски уметници, беше побарано да создаде уметничко дело што ја прикажува Виена како придонес кон овој проект управуван од Историскиот музеј дерштад ([[Винскиот музеј]]). Во чест на хуманитарните напори на градскиот совет, Кокошка реши да ги илустрира децата кои играат надвор од палатата во преден план на композицијата која инаку се состоеше од градски пејзаж. === „Дегенерација“ и Втора светска војна === Оценета за „[[дегенерирана уметност|дегенерирана]]“ од [[нацизмот|нацистите]], Кокошка побегна од Австрија во 1934 година за Прага. Во Прага неговото име беше усвоено од група други иселенички уметници, Оскар-Кокошка-Бунд (ОКБ), иако Кокошка одби учество со нивната група. Тој добил чехословачко државјанство во 1935 година. Во 1938 година, кога Чесите почнаа да се мобилизираат за очекуваната инвазија од [[Вермахт]], тој побегнал во Обединетото Кралство и останал таму за време на војната. Со помош на [[Британскиот комитет за бегалци од Чехословачка]] (подоцна „Чешкиот фонд за доверба на бегалците“), сите членови на ОКБ можеле да избегаат преку Полска и [[Шведска]]. За време на Втората светска војна, Кокошка сликала антифашистички дела како што е алегоријата „За што се бориме“ (1943).Кокошка го напушти раздвижениот центар на Лондон и се насели во [[ Полперо]], во [[Корнвол]]. Додека престојувал во ова приморско село, Кокошка направи слики што прикажуваат пејзажи на пристаништето, заедно со „Ракот“, со што започна серија дела вградени со политички алегории кои се спротивставуваат на нацистичкиот режим. „Ракот“ на Кокошка е насликан помеѓу 1939 и 1940 година и го доловува погледот на пристаништето од куќата на уметникот во Полперо. Ова дело функционира како автопортрет на уметникот, каде што Кокошка е пливачката која ја претставува Чехословачка. Големиот рак е симбол на [[Невил Чембрлен]], британскиот премиер во времето кога била создадена сликата. Во објаснувањето на оваа слика, Кокошка рече дека ракот „ќе треба да извади само една канџа за да го спаси од давење, но останува настрана“. Понатаму, оваа слика ја покажува нестабилноста што ја чувствувал како резултат на [[германската окупација на Чехословачка |германска окупација]] принудувајќи го да побара засолниште во други земји низ Европа. Ова пејзажно сликарство, меѓу другите од Кокошка, беше донесено со него во Лондон недовршено, каде што беа трансформирани во политички алегории. политичко сликарство кое се однесува на уништувањето на Чехословачка. Во оваа сатирична слика, Кокошка го коментира [[Минхенскиот договор]] на 1938 година со гротескни карикатури на [[Бенито Мусолини]] и [[Адолф Хитлер]].<ref>[https://www.wikiart.org/en/oskar-kokoschka/ Oskar-Kokoschka/ Oskar Kokoschka ]</ref> Во текот на неколку летни месеци, тој и неговата млада жена од Чешка, Олжишка „Олда“ Палковска Кокошка (1915–2009), живееле во [[Улапул]], село во [[Вестер Рос]], Шкотска. Таму цртал со молив во боја (техника што ја развил во Шкотска) и насликал многу локални пејзажни погледи во акварел. Додека бил во Улапул, Кокошка го насликал портретот на својот пријател, богатиот индустријалец Фердинанд Блох-Бауер, вујко на [[Марија Алтман]]. Помеѓу 1941-1946 година тој и Олда поминуваа неколку недели секое лето со чешкиот професор Емил Корнер во неговиот дом [[Елриг|Куќата на Елриг]] во [[Вигтауншир]].<ref>[https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/artists/oskar-kokoschka/ Oskar-Kokoschka/ Oskar Kokoschka ] ==Почести== Кокошка беше назначена за [[Командант на Редот на Британската империја]] во [[Новогодишни почести]]. Тој исто така ја доби [[Наградата Еразмус]] во 1960 година заедно со [[Марк Шагал]]. === Дела === *1909: „Лота Францос“ * 1909: „Марта Хирш I“ *1909: „Ханс и [[Ерика Тиеце-Конрат|Ерика Тиеце]]“ * 1909 година: „Св. Вероника со Судариум" *1909: „Дентс ду Миди“ *1909: „Деца што играат“ *1910: „Мртва природа со јагнешко и зумбул“ *1910: „Рудолф Блумнер“ *1911: Дама во црвено *1911: „Херман Шварцвалд I“ *1911: „Егон Велес“ *1911: „Распетие“ *1912: „Два голи“ *1913: „Пејзаж во Доломитите (со Cima Tre Croci)“ *1913: „Бура“ *1913: „Карл Мол“ *1913: „Мртва природа со путо и зајак“ *1914: ''[[Невестата на ветрот]]'' *1914: „Портрет на Франц Хаузер“ * 1915: „Витез заблуден“ *1917: „Портрет на мајката на уметникот“ *1917: „Љубовници со мачка“ *1917: „Пристаништето во Стокхолм“ *1920: „Моќта на музиката“ *1919: „Дрезден, Нојштад I“ *1921: „Дрезден, Нојштад II“ *1921: „Две девојки“ *1922: „Автопортрет на триножник“ *1923: „Автопортрет со вкрстени раце“ *1924: „Венеција, чамци на Догана“ *1925: „Амстердам, Кловениерсбургвал I“ *1925: „Толедо“ *1926: „Мандрил“ *1926: „Елен“ * 1926: „Лондон Ларге Темза Поглед I“ *1929: „Арапски жени и деца“ *1929: „Пирамиди во Гизе“ *1932: „Девојка со цвеќиња“ *1934: „Прага, поглед од вилата Крамар“ *1936: ''Портрет [[Адел Блох-Бауер|Фердинанд Блох-Бауер]]'' *1937: „Олда Палковска“ *1938: „Прага – носталгија“ *1940: „Ракот“ *1941: „Аншлус – Алиса во земјата на чудата“ *1941: „Црвеното јајце“ *1948: „Автопортрет (Физол)“ *1950: „Митот за Прометеј“ *1962: „Бура во Хамбург“ *1966: „Отфрлениот љубовник“ *1966: ''Портрет на [[Конрад Аденауер]]'' *1971: „Време, господа, ве молам“ ==Записи== Книжевните дела на Кокошка се исто толку чудни и интересни како и неговата уметност. Неговите мемоари, ''Море обѕирно со визии'', ги детализираат неговите теории и за телесната и за висцералната визија и како тие ја обликуваат свеста, уметноста и реалноста. Неговата кратка драма ''[[Убиец, надежта на жените]]' (1909 година, поставена десет години подоцна од [[Пол Хиндемит]] како ''[[Убијци, надеж на жените]]'') често се нарекува прва експресионистичка драма. Неговото ''[[Орфеј и Евридика]]'' (1918) стана опера на [[Ернст Кренек]], кому прво му се обратиле за [[случајна музика]]. ===Библиографија=== *1908: ''Die traumenden Knaben'' (The Dreaming Youths) Vienna: Wiener Werkstätte (Originally published in an edition of 500 by the Wiener Werkstätte. Unsold copies numbered 1–275, were reissued in 1917 by Kurt Wolff Verlag.) *1909: ''Mörder, Hoffnung der Frauen'' (Murderer, the Hope of Women) (Play) *1913: ''Der gefesselte Columbus'' (Columbus Bound). [Berlin]: [[Fritz Gurlitt]], [1913] (known as ''Der weisse Tiertoter'' (The White Animal Slayer). *1919: ''Orpheus and Eurydike'', in: ''Vier Dramen: Orpheus und Eurydike; Der brennende Dornbusch; Mörder, Hoffnung der Frauen; [and] Hiob''. Berlin *1955: ''Designs of the Stage-Settings for W.A. Mozart's Magic Flute, Salzburg Festival 1955/56''. Salzburg: Galerie Welz *1962: ''A Sea Ringed with Visions''. London: Thames & Hudson {{ISBN|978-0-500-01014-3}} (Autobiography) *1974: ''My Life''; translated (from "Mein Leben") by David Britt. London: Thames & Hudson {{ISBN|0-500-01087-0}} ===Први праизведби на неговите драми=== * 1907: ''Сфинга и Човек од слама. Комедија за автомати''. 29 март 1909 година во Кабаре Фледермаус, Виена * 1909: „Убиец, надеж на жените“ * 1911 година: „Гребната грмушка“ * 1913: ''Сфинга и човек од слама, љубопитник''. 14 април 1917 година во „Галерија Дада“, Цирих * 1917: „Јоб“ (зголемена верзија на „Сфинга и Човек од слама“, 1907 година) * 1919: „Орфеј и Евридика“ ** 1923: нова верзија како оперско либрето; музика од [[Ернст Кренек]]. 27 ноември 1926 година во [[Државниот театар Касел]] * 1936–38/1972: ''[[Комениус]]'' ===Статии, есеи и списи=== * 1960: "Патничко писмо",Оскар Кокошка, [[X (списание)|''X списание'']], том I, бр. II (март 1960) ==Литература== * Alfred Weidinger: ''Oskar Kokoschka. Dreaming Boy and Enfant Terrible. Early Graphic Works, 1902–1909''. Ed. Albertina, Vienna 1996. {{OCLC|246977185}} * Alfred Weidinger: ''Kokoschka and Alma Mahler: Testimony to a Passionate Relationship''. Prestel, New York 1996, {{ISBN|3-7913-1722-9}} * [[Tobias G. Natter]], (Ed.), ''Oskar Kokoschka. The Early Portraits 1909–1914'', exhibition catalog Neue Galerie New York and Hamburger Kunsthalle. DuMont, Cologne 2001, {{ISBN|3-8321-7182-7}}. * [[Paul Westheim]], ''Oskar Kokoschka : das Werk Kokoschkas in 135 Abbildungen'', exhibition catalogue, Paul Cassirer Verlag, Berlin, 1925. ==Филмографија== * ''Kokoschka Life's work'', документарен филм во режија на Мишел Роде, Швајцарија, 2017, 91', дистрибуиран во Канада од K-Films Amérique (VOD). == Надворешни врски== * [http://www.museejenisch.ch/collections/412.html Fondation Oskar Kokoschka] at the Musée Jenisch in [[Vevey]], with illustrations of Kokoschka works, text in French * [http://www.jottings.ca/carol/kokoschka.html Kokoschka: Knight Errant of 20th Century Painting], a memorial lecture by Carol Hoorn Fraser * [http://www.thecityreview.com/kokosch.html Gallery of Kokoschka's early works] * [http://collectie.boijmans.nl/en/search/?ds=list&creator=Oskar%20Kokoschka#results#results Kokoschka's "Double Portrait of Hans Mardersteig and Carl Georg Heise", "The Mandril" and "Walter Hasenclever"] at the Museum Boijmans Van Beuningen in [[Rotterdam]], with images of the works, and descriptions in English. ==Наводи== {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Кокошка, Оскар}} [[Категорија:Родени во 1886 година]] [[Категорија:Починати во 1980 година]] [[Категорија:Австриски сликари од 20 век]] [[Категорија:Британски сликари од 20 век]] [[Категорија:драматурзи и драматурзи од 20 век]] [[Категорија:Австриски експресионистички сликари]] [[Категорија:Австриски емигранти во Шкотска]] [[Категорија:Австриски пејзажни сликари]] [[Категорија:Австриски машки сликари]] [[Категорија:Австријци со чешко потекло]] [[Категорија:Австриски графичари]] [[Категорија:Австро-унгарски воен персонал од Првата светска војна]] [[Категорија:Британски емигранти во Швајцарија]] [[Категорија:Британски експресионистички сликари]] [[Категорија:Британски пејзажни сликари]] [[Категорија:Британски машки сликари]] [[Категорија:Експресионистички драматурзи и драматурзи]] [[Категорија:Почесни членови на Кралската академија]] [[Категорија:Модернистички театар]] [[Категорија:Натурализирани граѓани на Обединетото Кралство]] [[Категорија:Австриски ориенталисти сликари]] [[Категорија:Емигранти од Австрија по Аншлус]] [[Категорија:Луѓе од округот Мелк]] [[Категорија:Приматели на Pour le Mérite (граѓанска класа)]] [[Категорија:Алумни на Универзитетот за применета уметност во Виена]] [[Категорија:Wiener Werkstätte]] [[Категорија:Академски кадар на Академијата за ликовни уметности во Дрезден]] [[Категорија:британски машки уметници од 20 век]] [[Категорија:Австриски машки уметници од 20 век]] [[Категорија:Команданти на редот на Британската империја]] 4qur2fua6rcodj6okikr05cvcsc2770 0 1078240 5300214 5256987 2024-12-03T21:24:37Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300214 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = Прилепска пиварница<br> | logo = [[Image:Прилепска Пиварница-Лого.svg|160px]] | type = | predecessor = | successor = | foundation = 1924 | founder = | defunct = | location_city = [[Прилеп]] | location_country = [[Македонија]] | locations = | area_served = | key_people = | industry = [[Алкохолни пијалаци]] | products = [[Пиво]] | production = 3.2 милиони [[хектолитри]] | revenue = | owner = | num_employees = | parent = | divisions = | subsid = | homepage = | footnotes = | intl = yes }} '''Прилепска пиварница''' — [[акционерско друштво]] од [[Прилеп]], кое се занимава со [[производство]] на [[пиво]] и безалкохолни пијалаци. == Историја == Прилепска пиварница е основана во [[1924]] година. Тој период се одликува со мануелно производство, кое расте од година на година и на почетокот на [[Втората светска војна]] достигнува 8 000 хектолитри пиво годишно. Самиот почеток на Втората светска војна ги продлабочува финансиските тешкотии во кои запаѓа пиварницата и таа престанува да работи. Повторното активирање на погоните се случува во [[1952]] година за во наредната, [[1953]] година, да се инсталира и парен котел за варење на пивото. Со таа технологија и 40 вработени во пиварницата, во [[1966]] година производството скокна на 42 000 хектолитри пиво годишно. Во тој период најголемото производство беше на црно и на светло пиво, Крали Марко, што ферментираше во дрвени буриња, а се пакуваше во стаклени шишиња. Поголема инвестиција во пиварницата беше преземена во [[1972]] година кога и производството се зголеми на 86 000 хектолитри пиво. Со преземањето на раководството од страна на млади високообразовани кадри, во 1975 година почна и брзиот раст на "Прилепска пиварница" и во наредните 3 години производството скокна на 250 000 хектолитри пиво годишно. "Прилепска пиварница" во [[1980]] година добива и [[лиценца]] за производство на светските брендови [[Pepsi|пепси]] и [[миринда]] за да во [[1991]] година добие и признание за најголема продажба на Pepsi, во апсолутен волумен, во регионот на поранешна [[Југославија]] и во [[Албанија]]. Во [[2000]] година го лансирала пивото златен даб, а својот асортиман го проширила во [[2002]] година со добивање лиценца за производство на овошни сокови - нектари „Пригат“.Во [[јули]] [[2010]] година е извршена замена на лиценцниот бренд на овошни сокови Пригат со сопствен бренд „Bloom“. „Прилепска пиварница“ создала ново пиво во [[мај]] [[2011]] година, кога бил лансиран брендот „Мајсторско“ со помал процент на [[алкохол]]. Во [[август]] [[2011]] година уште еден член на „Pepsi Cola International“ почна да се полни во "Прилепска пиварница" - тоа е безалкохолниот освежителен пијалак Evervess. Денес "Прилепска пиварница" е во приватна сопственост. Инвестициите во високата технологија ја направија и една од најмодерните пиварници на Балканот. Годишниот капацитет на варилницата е 582.000 хектолитри пиво годишно. Покрај тоа, сѐ уште ги полни лиценцните пијалаци Pepsi, Mirinda, 7 UP, и Evervess, како и овошниот сок Bloom. == Мисија == Мисијата на Прилепска пиварница е унапредување на пазарните позиции, освојување нови пазари, чување на интересите на фирмата и исполнување на личните интереси на сите вработени. Тоа го остварува со врвен квалитет на своите производи и услуги, кои во целост ги исполнуваат барањата на потрошувачите, во согласност со важечките закони и прописи, почитувајќи ги барањата за безбедност на прехранбените производи. ==Организација и управување== Генерален директор на прилепска пиварница е [[Сашко Самарџиоски]].<ref>''Економија и бизнис'', година 22, број 266, октомври 2020, стр. 46.</ref> == Производи од прилепска пиварница == [[Заштитен знак]] на Прилепска пиварница е висококвалитетното [[пиво]], почнувајќи од [[златен даб]] и [[Крали Марко]], како едни од водечките домашни брендови на пиво, па сѐ до туборг и карлсберг, кои се едни од најквалитетните [[светски пива]], а нивни единствен овластен дистрибутер е Прилепска пиварница. Прилепска пиварница произведува и [[освежителни газирани безалкохолни пијалаци]], како што се [[Газоза (прилепска)|газоза]] и [[портокалада]]. Тука се и овошните нектар-пијалаци од линијата „Bloom“ со 5 различни вкуса: [[јаболко]], [[портокал]], [[праска]], [[шумско овошје]] и [[тропско овошје]]. Како овластен полнител на безалкохолни пијалaци, Прилепска пиварница ги полни пијалаците на [[Pepsi Cola International]]: [[пепси]], пепси твист, пепси макс, „7UP“, миринда лемон и миринда оренџ. Mотивација за постојано усовршување Прилепска пиварница наоѓа кај крајниот потрошувач, кој секогаш мора да го добива најдоброто и најквалитетното. Тоа е мисијата што ја движи Прилепска пиварница, а тоа е и начинот со кој ја доби и постојано ја потврдува довербата на потрошувачите === Златен даб === [[Златен даб]] е [[пиво]] со уникатен, умерено-горчлив вкус, создадено за сите оние што уживаат во [[File:Pivo Fest 2018.jpg|200px|right|thumb|Точено пиво златен даб, на „[[Пивофест|Пивофест“]] 2018 година]] животот и што живеат на свој начин и по свои правила. Ова пиво на пазарот беше лансирано во 2000 година и за краток период стана едно од најбараните пива во Македонија и вистинска гордост на Прилепска пиварница. === Крали Марко === Крали Марко е пиво со традиција, пиво со историја, пиво создадено по традиционален македонски [[готварски рецепт|рецепт]], со препознатлив вкус кој повеќе од 86 години ги освојува вистинските јунаци и [[Податотека:Krali Marko-PivoZaJunaci.jpg|мини|Крали Марко - Пиво за јунаци]] најпробирливите љубители на пивото. === Мајсторско пиво === Мајсторско пиво - кога работата ќе премине во уживање, а создаденото дело во ремек дело, тогаш сте завршиле навистина добра работа. Мајсторски добра! Аирлија работа! Ова пиво е сосема нов производ, лансиран во 2011 година, со помош на потполно нова станица за филтрирање. === Пепси === Благодарение на Прилепска пиварница, во 1980 година во Македонија пристигна ново, поголемо и уште повкусно освежување – Прилепска пиварница ја доби лиценцата за производство на пијалаците на PepsiCo, кои оттогаш урнаа повеќе рекорди на пазарот на безалкохолни пијалаци. === Блум === Соковите Bloom се повеќе од освежување. Благодарение на витамините што ги содржат, тие го подобруваат вашето здравје и носат пролет во вашиот организам. Соковите Bloom содржат голем процент овошје и при секоја голтка создаваат вистинска овошно-освежителна сензација. === Миринда и 7up === Миринда и 7UP се едни од најпознатите светски брендови на безалкохолни пијалаци, кои на македонскиот пазар се појавија во 1980 година, кога Прилепска пиварница ја доби лиценцата за нивно производство. 7UP, миринда оренџ и миринда лемон се вистинско освежување со уникатен вкус на [[портокал]] и [[лимон]]. === Евервес === Евервес е преопознатлив освежителен пијалак со вкус на лимон, од PepsiCo компанијата. Идеален за задоволување на жедта без оглед на времето ===Газоза === {{Главна|Газоза (прилепска)}} Со незаборавно впечатлива арома на круша и безброј меурчиња што скокоткаат, газоза е пијалак кој и по толку години успеа да го задржи високиот квалитет и да остане вистинско освежување за сите генерации. === Портокалада === Ако го сакате вкусот на портокал, тогаш портокалада е вистинскиот безалкохолен пијалак за вас, пијалак, кој го редефинира освежувањето и го подига на сосема ново ниво. === Туборг === [[Пивара Туборг|Туборг]] е едно од најпрефинетите пива на светот. По рецептот на старите мајстори, со негување и надградување на традицијата на производство, туборг стана едно од најдобрите пива во светот со едноставен и нежен вкус. === Карлсберг === Карлсберг е синоним за врвно пиво. Тоа е стандард само по себе и квалитет што не може да се имитира. Поради тоа, карлсберг нуди вкус што никогаш не може да се замени со друг. ==Производство== За постигнување на доследен висок квалитет на производите, во развојот на технологијата Прилепската пиварница инвестирала околу 20 милиони [[Евро|евра]]. Поважни инветсициски проекти во последните години биле: * ''2011&nbsp;г.'' - Опрема за филтрација и стабилизација на пиво. Најсовремена, модерна технологија на мембранска, безкиселгурна филтрација на пиво и континуирана in-line стабилизација. Производители: Pall, GEA Westfalia. * ''2008/2009&nbsp;г.'' - Опрема за обработка на вода: филтрација, денитрификација со реверзибилна осмоза и дезинфекција на водата од производител: BERKEFELD. Опрема за одлежување, матурација и стабилизација на пиво со целосна автоматска контрола и регулација на производствениот процес од производителите ZIEMANN и GEA Tuchenhagen Brewery System. * ''2007&nbsp;г.'' - Линија за производство на безалкохолни освежителни пијалаци (Пепси Кола) во PET амбалажа со брзина од 10.000 шишиња на час од производителите KRONES и SIG. * ''2006&nbsp;г.'' - Обновување, проширување и целосна автоматизација на одделението Варилница на пиво (вклучително автоматизиран дотур на суровини) – (ZIEMANN). * ''2005&nbsp;г.'' - Обновување на производствената линија за претпакување пиво во стаклена амбалажа (Filtek, Krones) * ''2004&nbsp;г.'' - Производствена линија за претпакување пиво во PET амбалажа (Fisher, ICS) Обновување и реконструкција на одделение за производство на пареа * ''2002/2003&nbsp;г.'' - Воведување нова палета производи – овошни сокови-нектари пакувани во стаклена амбалажа (Fisher). Производствена линија за нектари пакувани во картонска амбалажа (purepak) – (ELOPAK) == Признанија == Во [[септември]] [[2014]] година, „Прилепската приварница“ била прогласена за национален шампион на Европските бизнис-награди, кои ги доделува „RSM International“.<ref>„Прилепска пиварница е национален шампион на Европските бизнис-награди“, ''Дневник'', година XVIII, број 5564, петок, 12 септември 2014, стр. 6.</ref> ==Галерија== [[File:Прилепска пиварница.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 02.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 01.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 03.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 05.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 06.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 08.jpg|250px|Прилепска пиварница]] [[File:Прилепска Пиварница 07.jpg|250px|Прилепска пиварница]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *[http://prilepskapivarnica.com.mk/ Мрежно место на Прилепска пивараница АД] {{Никулец}} [[Категорија:Прилепска Пиварница| ]] [[Категорија:Пиварници во Македонија]] mu6hhcvt44jqrp5utptqqg9mwepq8np 0 1087578 5300200 5243153 2024-12-03T21:19:24Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300200 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Фестивал | име = | целосно име =Интернационален фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“ | лого = | опис на лого = | слика = | големина = | опис слика = | датум = 18-27 септември 2015 | почнува = | завршува = | зачестеност = | локација = [[Битола]], [[Македонија]] | години на постоење = 36 (до 2015) | првпат = 1979 | последен пат = | учесници = | посетители = | жанр = | буџет = | поддржувач = [[Претседател на Македонија]], [[Министерство за култура на Македонија|Министерство за култура]], [[Општина Битола]] | веб страна = {{URL|http://www.manaki.mk}} | фусноти = |Директор = Димитар Николов (март 2015-)}} '''Меѓународен фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“''' — меѓународен филмски фестивал што се одржува секоја година во [[Битола]], организиран од [[Друштво на филмски работници на Македонија|Друштвото на филмски работници на Македонија]] (ДФРМ). == Историја == Основано на [[21 мај]] [[1950]] година, со седиште во [[Скопје]], ДФРМ ги претставува интересите на филмските професионалци и автори во нашата земја. Покрај тоа што се грижи за правата на своите членови, ДФРМ се залага за професионален развој и раст на филмската креативност во [[Република Македонија]]. Друштвото, со своите активности, има за цел да ја зајакне македонската кинематографија и да обезбеди нејзин континуитет. Од година на година, ДФРМ дава значаен придонес за македонскиот филм, а исто така ја афирмира и светската филмска уметност во нашата земја. Една од главните активности на друштвото е Меѓународниот фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“. == Покровителство == Секоја година, ИФФК „Браќа Манаки“ се одржува под покровителство на [[Претседател на Македонија|претседателот на Македонија]] и е поддржан од [[Министерство за култура на Македонија|Министерството за култура]]. Фестивалот, со својата впечатлива програма што од година на година станува сè побогата, е привлечен како за филмските професионалци, така и за вљубениците во филмот од целиот свет. == Програма == Стожер на фестивалската програма е „Камера 300“ — конкуренцијата на долгометажни филмови од најновата европска и светска продукција. Директорите на фотографија на филмовите кои учествуваат во оваа програма се натпреваруваат за Златна, Сребрена и Бронзена Камера 300. Тоа се официјални фестивалски награди што ги доделува меѓународно жири составено од пет члена. Фестивалот доделува и награда за животно дело „Златна камера 300“ и специјална „Златна камера 300“ за особен придонес во филмската уметност. Од 36.издание на фестивалот беа воведени две нови натпреварувачки програми - Нов европски филм, во која се прикажуваат први или втори играни филмови на европски режисери, како и СЕЕ Камера, во која акцентот се става на регионалната кинематографија. Натпреварувачки карактер има и програмата на краток филм, каде се наградува најдобриот кинематографер. Студентската програма е посветена на младите таленти — студенти на филмски академии и школи во целиот свет. Во рамките на Фестивалот, како придружни настани се организираат работилници, семинари, дебатни сесии, изложби, конференции и слично. ==36. издание == Под мотото „Филмот е убав“ а славејќи го јубилејот 110 години од творештвото на [[браќата Манаки]], на [[18 септември]] [[2015]] година, во [[Битола]] започна 36. издание на фестивалот „Браќа Манаки“, на кое беа воведени две нови натпреварувачки програми: „Нов европски филм“ (со 10 филма, избрани од [[Дејан Трајкоски]]) и „СЕЕ камера“ (со осум филма, избрани од Саша Станишиќ), наменети за младите европски автори и за великаните на [[филм]]от од [[Југоисточна Европа]]. Во рамките на сите програми беа прикажани 215 филма, од кои над 20 македонски. Инаку, во официјалната програма се натпреваруваа 13 филма, а Ришард Ленчевски беше претседател на петчлената жири-комисија. Покрај натпреварувачкиот дел, на фестивалот биле застапени и Документарната програма, чиј селектор била [[Гена Теодосиевска]], и Вип - детската програма, која годинава се одржа под мотото „Големо платно - голема разлика“.<ref name="XIX 2015">„Фестивал во знакот на 110 години од првата камера на Балканот“, ''Дневник'', година XIX, број 5868, петок, 18 септември 2015, стр. 19.</ref> <br /> Фестивалот беше свечено отворен со светската премиера на филмот „Лазар“ во [[режија]] на [[Светозар Ристовски]]. Церемонијата на отворањето ја водеше [[глумец]]от од [[Народен театар - Битола|Народниот театар во Битола]], Огнен Дранговски, а отворањето и затворањето на фестивалот ги режираше [[Благој Мицевски]]. Лауреати на 36. издание на фестивалот беа добитниците на Наградата за животно дело „Златна камера 300“: [[Божидар Бота Николиќ]] (прв добитник на наградата „[[СЕЕ камера]]“), [[Ришард Ленчевски]] и [[Јаромир Шофр]]; како и глумците [[Бруно Ганц]] и [[Алексеј Серебрјаков]] - добитници на специјалната „[[Златна камера 300]]“ за особен придонес во филмската уметност.<ref name="XIX 2015"/> == Добитници на Златна Камера 300 == Фестивалот, исто така, ја доделува Наградата за животно дело „Златна Камера 300“, што е резервирана за водечки имиња во светот кинематографери. Досегашни лауреати во Клубот на Великаните се: Милтон Манаки, [[Љубе Петковски]] и Бранко Михајловски, Виторио Стораро, Вадим Јусов, Раул Кутар, Тонино Дели Коли, Мирослав Ондричек, Анри Алекан, Фреди Френсис, Јиржи Војчик, Свен Никвист, Лучано Тиволи, Бруно Делбонел, Вилмош Жигмонд, Хосе Луис Алкаин, Крис Менџис, Божидар-Бота Николиќ и Ришард Ленчевски.<ref name="XIX 2015"/> == Гости == Фестивалот бил посетен од многу познати личности од културниот, општествениот и политичкиот живот вклучувајќи ги и светските филмски ѕвезди: [[Мајкл Јорк]], [[Чарлс Денс]], [[Викторија Абрил]], [[Дерил Хана]], [[Катрин Денев]], [[Изабел Ипер]] како и многу претставници на политичкиот и општестевниот живот во Македониаја како: претседателите на Македонија ([[Киро Глигоров]], [[Борис Трајковски]], [[Бранко Црвенковски]], [[Ѓорге Иванов]]) и многу други јавни личности како: [[Раде Шербеџија]], [[Милчо Манчевски]], [[Мики Манојловиќ]], [[Мирјана Карановиќ]], [[Столе Попов]] и многу други. == Списоци на досегашни добитници на награди^{[[#Забелешки|1]]} == === Добитници на Златна камера 300 за животно дело === * 1996 - [[Милтон Манаки]] * 1997 - [[Љубе Петковски]] и [[Бранко Михајловски]] * 1998 - [[Свен Никвист]] * 1999 - [[Јержи Војчик]] * 2000 - [[Фреди Френсис]] * 2001 - [[Мирослав Ондричек]] и [[Анри Алекан]] * 2002 - [[Тонино Дели Коли]] * 2003 - [[Раул Кутар]] * 2004 - [[Вадим Јусов]] * 2005 - [[Виторио Стораро]] * 2006 - [[Михаел Балхаус]] * 2007 - [[Анатолиј Петрицкиј]] * 2008 - [[Валтер Карваљо]] * 2009 - [[Били Вилијамс]] и [[Питер Сушицки]] * 2010 - [[Вилмош Жигмонд]] * 2011 - [[Данте Спиноти]] * 2012 - [[Лучано Товоли]] * 2013 - [[Хосе Луис Алкаине]] * 2014 - [[Крис Менџис]] * 2015 - [[Божидар-Бота Николиќ]], [[Јаромир Шофр]], [[Ришард Ленчевски]] * 2016 - [[Роби Милер]], [[Џон Сил]] <ref name="novamakedonija.com.mk">http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetail?title=&id=9257df5f-df7f-4f3e-8d84-30f3e8791dbe{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * 2017 - [[Џузепе Ротуно]], [[Пјер Лом]] <ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.mkd.mk/kultura/teatar-i-film/velikanot-pjer-lom-lichno-ja-primi-nagradata-a-luka-koasin-kje-mu-ja-odnese-na |title=архивска копија |accessdate=2019-06-30 |archive-date=2019-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190630132926/https://www.mkd.mk/kultura/teatar-i-film/velikanot-pjer-lom-lichno-ja-primi-nagradata-a-luka-koasin-kje-mu-ja-odnese-na |url-status=dead }}</ref> * 2018 - [[Роџер Дикинс]] <ref>https://www.manaki.com.mk/mk/2018/09/22/%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0-%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0-300-%D0%B7%D0%B0-%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BD-2/#{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * 2019 - [[Едвард Лакман]] <ref>https://www.manaki.com.mk/mk/2019/06/05/%d0%b4%d0%be%d0%b1%d0%b8%d1%82%d0%bd%d0%b8%d0%ba-%d0%bd%d0%b0-%d0%b7%d0%bb%d0%b0%d1%82%d0%bd%d0%b0%d1%82%d0%b0-%d0%ba%d0%b0%d0%bc%d0%b5%d1%80%d0%b0-300-%d0%b7%d0%b0-%d0%b6%d0%b8%d0%b2%d0%be%d1%82-2/{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * 2020 - [[Јануж Камински]] * 2021 - [[Кристијан Бергер]]<ref>{{нмс| title=КРИСТИЈАН БЕРГЕР, ДОБИТНИК НА ЗЛАТНА „КАМЕРА 300“ ЗА ЖИВОТЕН ОПУС НА „БРАЌА МАНАКИ“ | url=https://www.24.mk/details/kristijan-berger-dobitnik-na-zlatna-kamera-300-za-zhivoten-opus-na-brakja-manaki-1 | work= | publisher=24 | date=9.09.2021 | accessdate=10 септември 2021}}</ref> * 2022 - [[Ентони Дод Ментл]] * 2023 - [[Петер Бижу]] === Добитници на Специјална златна камера 300 за особен придонес во светската уметност === * 2002 – [[Роби Милер]] * 2003 – [[Кристофер Дојл]] * 2006 – [[Чарлс Денс]] * 2007 – [[Бранко Лустиг]] * 2008 – [[Менехем Голан]], [[Вељко Булаиќ]] и [[Карен Шахназаров]] * 2009 – [[Викторија Абрил]] и [[Ентони Дод Ментл]] * 2010 – [[Дерил Хана]] и [[Роџер Прат]] * 2011 – [[Бруно Делбонел]] и [[Мики Манојловиќ]] * 2012 – [[Кристијан Бергер]] и [[Катрин Денев]] * 2013 – [[Ањес Годар]] и [[Изабел Ипер]] * 2014 – [[Лука Бигаци]] и [[Жилиет Бинош]] * 2015 – [[Алексеј Серебрјаков]] и [[Бруно Ганц]] * 2016 – [[Федон Папамихаел]] <ref name="novamakedonija.com.mk"/> *2017 – [[Милчо Манчевски]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.manaki.com.mk/mk/2017/09/30/%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D0%B7%D0%BB%D0%B0/|title=ДОБИТНИК НА СПЕЦИЈАЛНАТА НАГРАДА ЗЛАТНА КАМЕРА 300 E МИЛЧО МАНЧЕВСКИ|last=|first=|date=30 септември 2017|work=Манаки|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=12 септември 2018}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2018 – [[Клаудија Кардинале]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.manaki.com.mk/mk/2018/08/23/%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B5-%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98-2/|title=КЛАУДИЈА КАРДИНАЛЕ ЛАУРЕАТ НА СПЕЦИЈАЛНАTA ЗЛАТНА КАМЕРА 300 ЗА ОСОБЕН ПРИДОНЕС ВО СВЕТСКАТА ФИЛМСКА УМЕТНОСТ|last=|first=|date=24 август 2018|work=Манаки|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=12 септември 2018}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2021 - [[Џоселин Пук]] и [[Андреј Кончаловски]] *2022 - [[Џон Матисон]] *2023 - [[Шејмус Мекгарви]] === Добитници на Златна камера 300 === На XIV фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“ (1993 година), воведени се официјалните награди Златна, Сребрена и Бронзена камера 300. * 1993 – [[Вилко Филач]] за ''Аризона дрим'' * 1994 – [[Жерар Симон]] за ''Луј, детето крал'' * 1995 – [[Стефан Киленгер]] за ''Меѓу две лета'' * 1996 – [[Масао Накабори]] за ''Мабороси'' (Свет на илузии) * 1997 – [[Сергеј Астахов]] за ''Брат'' * 1998 – [[Валтер Карваљо]] за ''Железничка станица'' * 1999 – [[Јацек Петрицки]] за ''Патување кон Сонцето'' * 2000 – [[Андреас Хефер]] за ''Легендите на Рита'' * 2001 – [[Ришард Ленчевски]] за ''Последното прибежиште'' * 2002 – [[Валтер Карваљо]] за ''Лево од таткото'' * 2003 – [[Кристофер Дојл]] за ''Херој'' и [[Бери Акројд]] за ''[[Слатки шеснаесетти]]'' * 2004 – [[Рајнер Клаусман]] за ''Со глава в ѕид'' * 2005 – [[Шу Јанг Конг]] за ''Паун'' * 2006 – [[Стефан Фонтен]] за ''Моево срце престана да бие'' * 2007 – [[Драган Марковиќ]] за ''Живи и мртви'' и [[Јаромир Шофр]] за ''Му служев на англискиот крал'' * 2008 – [[Родриго Прието]] за ''[[Похота, претпазливост]]'' * 2009 – [[Наташа Брајер]] за ''Млекото на тагата'' * 2010 – [[Мартин Гшлахт]] за ''Жени без мажи'' * 2011 – [[Фред Келеман]] за ''[[Торинскиот коњ (филм)|Торинскиот коњ]]'' * 2012 – [[Јоланта Дилевска]] за ''Во мрак'' * 2013 – [[Кико де ла Рика]] за ''Снежана'' * 2014 – [[Валентин Васјанович]] за ''Племето'' * 2015 – [[Матјаш Ердиј]] за ''Синот на Саул'' * 2016 – [[Јани Петери- Паси]] за ''Најсреќниот ден во животот на Оли Маки'' <ref name="setaliste.com.mk">{{Наведена мрежна страница |url=http://setaliste.com.mk/%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8-%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%B8-%D0%BE%D0%B4-%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA-%D0%BD%D0%B0/ |title=архивски примерок |accessdate=2016-09-18 |archive-date=2016-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161008221036/http://setaliste.com.mk/%d0%88%d0%b0%d0%bd%d0%b8-%d0%9f%d0%b5%d1%82%d0%b5%d1%80%d0%b8-%d0%9f%d0%b0%d1%81%d0%b8-%d0%be%d0%b4-%d0%a4%d0%b8%d0%bd%d1%81%d0%ba%d0%b0-%d0%b4%d0%be%d0%b1%d0%b8%d1%82%d0%bd%d0%b8%d0%ba-%d0%bd%d0%b0/ |url-status=dead }}</ref> * 2017 - [[Марсел Рев]] за ''Месечината на Јупитер'' <ref>https://www.fakulteti.mk/news/17-10-01/ungarecot_marsel_rev_e_dobitnik_na_zlatnata_kamera_300_na_filmskiot_festivalot_brakja_manaki</ref> * 2018 - [[Хонг Кјонг-Пјо]] за ''Горење''<ref>https://www.manaki.com.mk/mk/2018/12/06/%d0%b4%d0%be%d0%b1%d0%b8%d1%82%d0%bd%d0%b8%d0%ba%d0%be%d1%82-%d0%bd%d0%b0-%d0%b7%d0%bb%d0%b0%d1%82%d0%bd%d0%b0-%d0%ba%d0%b0%d0%bc%d0%b5%d1%80%d0%b0-300-%d0%bd%d0%b0-39-%d0%b8%d1%84%d1%84%d0%ba/{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === Добитници на Сребрена камера 300 === На XIV фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“ (1993 година), воведени се официјалните награди Златна, Сребрена и Бронзена камера 300. * 1993 – [[Сергеј Мачилски]] за ''Кикс'' * 1994 – [[Стјуарт Драјбург]] за ''Пијано'' * 1995 – [[Ксијао Фенг]] за ''Вечерна врска'' * 1996 – [[Валтер Карваљо]] за ''Туѓа земја'' * 1997 – [[Џефри Симпсон]] за ''Сјај'' * 1998 – [[Роџиер Стоферс]] за ''Карактер'' * 1999 – [[Џон Кристијан Розенлунд]] за ''Шпааа'' * 2000 – [[Јенс Фишер]] за ''Под сонцето'' * 2001 – [[Софи Ментиње]] и [[Макс Џонатан Силберстајн]] за ''Љубов, пари, љубов'' * 2002 – [[Лука Бигаци]] за ''Оган на ветерот'' * 2003 – [[Сезар Чарлон]] за ''Божји град'' * 2004 – [[Ѓула Падош]] за ''Контрола'' * 2005 – [[Ѓула Падош]] за ''Детето'' * 2006 – [[Јуриj Клименко]] за ''Космос како претчувство'' * 2007 – [[Виржини Сен Мартин]] за Ј''ас сум од Титов Велес'' * 2008 – [[Јоланта Дилевска]] за ''Тулпан'' * 2009 – [[Том Стерн]] за ''Цар'' * 2010 – [[Беноа Деби]] за ''Влез во празно'' * 2011 – [[Михаил Кричман]] за ''Тивки души'' * 2012 – [[Алишер Хамидхоџаев]] за ''Да се живее'' * 2013 – [[Виржини Сен Мартен]] за ''Танго либре'' * 2014 – [[Ришард Ленчевски]] и [[Лукаш Зал]] за ''Ида'' * 2015 – [[Адам Аркапоу]] за ''Магбет'' * 2016 – [[Рубен Импенс]] за ''Белџика'' <ref name="setaliste.com.mk"/> === Добитници на Бронзена камера 300 === На XIV фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“ (1993 година), воведени се официјалните награди Златна, Сребрена и Бронзена камера 300. * 1993 – [[Владимир Самоиловски]] за ''Македонска сага'' * 1994 – [[Харалд Палгард]] за ''Сновидение'' * 1995 – [[Фабијан Едер]] за ''Се колнам'' * 1996 – [[Роби Милер]] за ''Спроти брановите'' * 1997 – [[Кацуми Јанагашими]] за ''Децата се враќаат'' * 1998 – [[Милан Спасиќ]] за ''Буре барут'' * 1999 – [[Јутака Јамазаки]] за ''По животот'' * 2000 – [[Радослав Владиќ]] за ''Небесна јадица'' * 2001 – [[Валтер Ванден Енде]] за ''Ничија земја'' * 2002 – [[Габор Медвиѓ]] за ''Искушенија'' * 2003 – [[Богумил Годфрејов]] за ''Далечни светла'' * 2004 – [[Мартин Гшлахт]] за ''Хотел'' * 2005 – [[Ришард Ленчевски]] за ''Моето љубовно лето'' * 2006 – [[Колја Брандт]] за ''Деликвент'' * 2007 – [[Кристофер Дојл]] за ''Парк Параноја'' * 2008 – [[Јури Клименко]] за ''Заробеник'' * 2009 – [[Стефан Фонтен]] за ''Пророк'' * 2010 – [[Гиора Бејач]] за ''Либан'' * 2011 – [[Лех Мајевски]] и [[Адам Сикора]] за ''Млинот и крстот'' * 2012 – [[Лука Бигаци]] за ''Ова мора да е тоа место'' * 2013 – [[Кристф Птак]] и [[Војќех Старон]] за ''Папуза'' * 2014 – [[Ентони Тат Ретклиф]] за ''‘71'' * 2015 – [[Матео Гусман]] за ''Земја и сенка'' * 2016 – [[Матијас Тролструп]] за ''Бенг-генг, модерна љубовна приказна'' === Добитници на Мала златна камера 300 за најдобар краток филм === * 2009 – [[Педро Пиес]] за ''Taнцот на смртта'' и [[Никола Болдук]] за ''Следниот кат'' * 2010 – [[Тјери Годфро]] за ''Почетокот на зимата'' * 2011 – [[Хорхе Креспо]] за ''Корал'' * 2012 – [[Васко Вијана]] за ''Рафа'' * 2013 – [[Хосе Мартин Росет]] за ''Глас во заднина'' * 2014 – [[Константин-Миндија Есаџе]] за ''Динола'' * 2015 – [[Горан Наумовски]] за ''Долу од рајот'' * 2016 – [[Лука Коасин]] за ''Паркот'' === Добитници на Големата ѕвезда на македонскиот филм === * 2013 – [[Кирил Ценевски]] * 2014 – [[Милчо Манчевски]] * 2015 – [[Дарко Марковиќ]] * 2016 – [[Сајмон Пери]] == Список на директорите на фестивалот^{[[#Забелешки|1]]} == Пред 1993 година фестивалот немал директор, функцијата е воведена во 1993 година. * 1993-1995 [[Борис Ноневски]] * 1995-1995 [[Горјан Тозија]] * 1996-1998 [[Делчо Михајлов]] * 1998-2001 [[Владимир Атанасов]] * 2001-2009 [[Томи Салковски]] * 2009-2014 [[Лабина Митевска]] * 2015- 2016 [[Димитар Николов]] * 2016- досега [[Благоја Куновски]] == Список на досегашните жирија^{[[#Забелешки|1]]} == * 2015 – Божидар Николиќ, Ришард Ленчевски, Митко Панов, Хајет Бенкара, Ерџан Кесал * 2014 – Гиора Бејач, Ребека, Толи, Срѓан Драгоевиќ, Симон Таншек, Лазар Секуловски * 2013 – Хосе Луис Алкаине, Амнон Залаит, Божидар Манов, Елма Татарагиќ, Дејан Дуковски * 2012 – Фред Келемен, Миладин Чолаковиќ, Дамјан Козоле, Илија Пенушлиски, Виржини Сен Мартен * 2011 – Данте Спиноти, Ева Заоралова, Гоце Смилевски, Најџел Валтерс, Мартин Швајгхофер * 2010 – Вилмош Жигмонд, Павел Павликовски, Доминик Фири, Наташа Брајер, Дарко Митревски, Кристине Долхофер * 2009 – Питер Сашицки, Слободан Шијан, Јури Клименко, Минас Бакалчев * 2008 - Кристијан Бергер, Менахем Голан, Столе Попов, Су Гибсон, Иван Фенјо * 2007 - Кароли Мак, Филип Бергсон, Сергеј Станојковски, Матијас Мац, Марек Добеш * 2006 - Фабио Чанчети, Мартин Блејни, Срѓан Карановиќ, Мартин Гшлахт, Владимир Блажевски * 2005 - Виторио Стораро, Мануел Алберто Кларо, Иво Кумер, Ренат Рожина, Лабина Митевска * 2004 – Сезар Чарлон, Росана Серењи, Андреас Фишер-Хансен, Жан Роа, Умберто Роси * 2003 – Вили Курант, Олинка Вистика, Антонио Коста, Милан Влајчиќ * 2002 – Роби Милер, Ален Маркоен, Роналд Берган, Јан Вејнге, [[Антонио Митриќески]] * 2001 – Андреас Хефер, Доминик Бакс, Ерик Гишар, Александр Баширов, [[Дејан Дуковски]] * 2000 – Јаромир Шофр, Јацек Петрицки, Џон Кристијан Розенлунд, Иво Трајков * 1999 - Стефан Кулангер, Бранко Гапо, Ханс-Гунтер Дикс, Пол Хаусон, Милош Черњенко * 1998 – Мортен Брус, Сергеј Астахов, Мартин Лангер * 1997 – Живко Залар, Симон Пери, Дебора Јанг * 1996 – Марсел Мартен, Томас Пленерт, Фабијан Едер * 1995 – Дик Поуп, Рон Холовеј, [[Столе Попов]] * 1994 - Жан Монсињи, Карпо Година, Мирослав Чепинчиќ * 1993 - Доминик Вилен, Владислав Василевски, Љубе Петковски === Светски, регионални национални филмски премиери на фестивалот === * 2004 – [[Големата вода (филм)|Големата вода]], национална премиера * 2005 – Контакт, светска премиера * 2006 – [[Тајната книга]], светска премиера * 2010 – [[Мајки (филм)|Мајки]], национална премиера * 2012 – [[Трето полувреме (филм)|Трето полувреме]], светска премиера * 2012 – [[Балканот не е мртов (филм)|Балканот не е мртов]], светска премиера * 2013 – [[Соба со пијано]], светска премиера * 2014 – [[До балчак]], светска премиера * 2014 – [[Деца на сонцето]], светска премиера * 2015 – [[Лазар]], светска премиера == Наводи == {{наводи}} == Забелешки== #Податоци од официјалното мрежно место на фестивалот. == Надворешни врски == * [http://www.manaki.mk/ Официјална страница на Фестивалот] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150929183703/http://manaki.mk/ |date=2015-09-29 }} {{mk}} {{en}} [[Категорија:Фестивал Браќа Манаки]] [[Категорија:Култура на Битола]] [[Категорија:Филмски фестивали во Македонија|Браќа Манаки]] [[Категорија:Појавено во 1979 година во Македонија]] t0g2ppdo72lr2a9o0ghf98b4thbmy75 0 1090931 5300089 5234945 2024-12-03T20:07:23Z 2A02:85F:F52B:F100:C00C:6905:27A4:5F88 /* Надворешни врски */ 5300089 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Многуаголник | name = Трапез | image = Trapez1_w.svg|102п | caption = Трапезот има две паралелни страни | type = [[Четириаголник]] | edges = 4 | schläfli = | symmetry = | perimeter = ''a''+''b''+''c''+''d'' | area = ''h'' &middot; ^(''a+b'')/₂ | angle = | properties = }} <div style="line-height:1.2em"> Во [[геометрија]], '''трапез''' е [[испакнато множество|испакнат]] [[четириаголник]] со '''точно''' еден пар [[паралелни прави|паралелни страни]]. Има три „типа“ на трапези.<ref name=Oxford /> * Општ трапез: непаралелните страни не се со еднаква должина и нема внатрешен [[прав агол]]. * Рамнокрак трапез: Непаралелните страни се со еднаква должина. * Правоаголен трапез: Има точно два [[многуаголник|внатрешни агли]] по 90°. </div> {| class="wikitable" |- align="center" height=95px |[[Податотека:Trapez1_w.svg|153п]] ||[[Податотека:Trapez2_w.svg|144п]] |[[Податотека:Trapez_iso_w.svg|165п]] |[[Податотека:Trapez_prav_w.svg|160п]] |- align="center" | colspan=2 | Трапези |Рамнокрак трапез |Правоаголен трапез |} *Паралелните страни се викаат '''основи''' и (обично) се означуваат со ''a'' и ''b''. (За полесно означување земаме ''a''&gt;''b''.) *Непаралелните страни се викаат '''краци''' и (обично) се означуваат со ''c'' и ''d'' *Растојанието помеѓу паралелните страни се вика '''висина''' и (обично) се означува со ''h''. == Формули и особини за општ трапез== Нека е даден трапез со основи (паралелни страни) ''a'' и ''b'', со краци ''c'' и ''d'' и со висина ''h''. '''Периметар''' :<math>L = a + b + c + d</math> '''Плоштина'''<ref>Боривоје Миладиновиќ, Трајче Ѓорѓијевски и Никола Петрески, ''Математика за II година гимназиско образование''. Скопје: Алби, 2009, стр. 129.</ref> :<math>P = \frac{(a+b)}{2}\cdot h </math> <div style="line-height:1.2em"> *Бидејќи секој трапез е [[четириаголник]], збирот на внатрешните [[агол|агли]] е 360&deg;. *Плоштината на еден трапез се одредува со должините на двете основи и висината. Меѓутоа, само со тие информации, трапез не е еднозначно определен, односно постојат безброј многу различни трапези со истите основи и висина. *Бидејќи секој крак на трапез е и [[трансверзала]] на паралелните основи, внатрешните агли кај секој крак се [[суплементни агли|суплементни]], т.е. нивниот збир е 180&deg;. *Исто така, бидејќи секој крак е трансверзала, основите на трапезот не се еднакви: '''''a''&ne;''b'''''. (Доколку ''a''=''b'', четириаголникот би имал ''два пара на паралелни страни'', па би бил паралалелограм, а не трапез.) *Еден трапез е [[потполна определеност|потполно определeн]] со должините на четирите страни (и знаење кои страни се паралелни). Mеѓутоа од секоја комбинација на четири должини не се добива трапез (види подолу). </div> '''Висина''' <ref name=Mathworld/> :<math>h= \frac{\sqrt{(-a+b+c+d)(a-b+c+d)(a-b+c-d)(a-b-c+d)}}{2|a-b|}</math> '''Основна поставка''': Трапез со основи ''a'' и ''b'' и краци ''c'' и ''d'' постои ако и само ако ''h'' постои, т.е. ако и само ако поткорениот израз во погорната формула за ''h'' е позитивен број.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://mathforum.org/dr.math/faq/formulas/faq.quad.html|title=Quadrilateral Formulas|publisher=''The Math Forum'', Drexel University |year=2012}} {{en}}</ref> <div style="line-height:1.2em"> Во подолните примери, ''a'' и ''b се основите (паралелните страни). '''Пример:''' Нека е ''a''=12m, ''b''=10m, и ''h''=6m. Плоштината на ваков трапез е: P=66m². Meѓутоа, трапезот не може еднозначно да се определи, а и периметарот L не е одредлив. '''Пример:''' Нека е ''a''=19mm, ''b''=8mm, ''c''=7mm и ''d''=6mm. Користејќи ја формулата за висина ''h'', поткорениот израз е 5760&gt;0 и ''h''=3,45 (приближно). Периметарот e L=40mm, a плоштината e P=46,57mm² (приближно) '''Пример:''' Нека е ''a''=19mm, ''b''=7mm, ''c''=4mm и ''d''=5mm. Користејќи ја формулата за висина ''h'', поткорениот израз е -9009&lt;0. Нема трапез со овие димензии. </div> ==Терминологија== Во САД и Канада се користи зборот трапезоид (trapezoid) за трапез, а зборот трапезиум (trapezium) за [[четириаголници|трапезоид]] (без паралелни страни).<ref>{{Наведена мрежна страница | url=http://www.mathopenref.com/trapezoid.html| title =Trapezoid | publisher =Math Open Reference}} интерактивен {{en}}</ref> Вон САД и Канада, англиските зборови ја имаат обратното значење, а истите се слични/исти со зборовите користени низ Европа вклучувајќи ја и Р.М., односно се користи зборот трапезиум за трапез, а зборот трапезоид за трапезоид.<ref name=Oxford>{{Наведена мрежна страница | url=http://web.cortland.edu/matresearch/OxfordDictionaryMathematics.pdf |title=Oxford Concise Dictionary of Mathematics | author=C.Clapham, J.Nicholson | publisher =Addison-Wesley | year =2009}} стр.791 {{en}}</ref> ==Рамнокрак трапез== Трапез во кој непаралелните страни се [[складност|складни]], т.е. со иста должина се вика '''рамнокрак трапез'''. Во рамнокрак трапез, внатрешните агли кај секоја [[основа (геометрија)|основа]] се еднакви ([[складност|складни]]). Рамнокрак трапез е потполно определен ако се знае должината на едната основа и големината/должината на два од елементите &alpha;, ''h'', ''d'', или ''a-b'' каде што &alpha; е кој било [[агол]], ''h'' е висината , ''c'' е (кој било) крак и ''a-b'' е (позитивната) разлика на должините на основите. (Се разбира дека наместо должината ''b-a'' може да се знае и должината на ''другата'' основа. '''Пример:''' Нека е ''a''=9&nbsp;cm, ''h''=3&nbsp;cm и &alpha;=45&deg; нека e аголот помеѓу ''a'' и ''c''. Тогаш ''^{(a - b)}/₂'' = ^''h''/_tan(45&deg;) = ^3&nbsp;cm/₁ = 3&nbsp;cm и ''a - b''=6&nbsp;cm и ''b''=3&nbsp;cm. ''c'' = ^''h''/_sin(45&deg;) = 3√2&nbsp;cm =4,24&nbsp;cm. ''Горните'' внатрешни агли се по 180&deg;-45&deg;=135&deg;. '''Пример:''' Нека е ''a''=5&nbsp;cm, ''h''=3&nbsp;cm и &alpha;=45&deg; нека e аголот помеѓу ''a'' и ''c''. Тогаш ''^{(a - b)}/₂'' = ^''h''/_tan(45&deg;) = ^3&nbsp;cm/₁ = 3&nbsp;cm и ''a - b''=6&nbsp;cm и ''b''= -1&nbsp;cm. Таков трапез не постои. ==Правоаголен трапез== Трапез кој има точно два внатрешни агли по 90° се вика '''правоаголен трапез'''. Од суплементноста на внатрешните агли на секој крак на трапез следува дека правите агли доаѓаат во парови, т.е. ако еден внатрешен агол е прав агол, тогаш и другиот агол на тој крак е прав. Меѓутоа, четириаголник со 4 прави агли е [[правоаголник]], а истиот има два пара на паралелни страни, а во Р Македонија таков четириаголник не се смета за трапез (се бара точно еден пар паралелни страни.) Правоаголен трапез е потполно дефиниран ако се знае должината на едната основа и големината/должината на два од елементите &alpha;, ''h'', ''d'', или ''a-b'' каде што &alpha; е кој било од неправите агли, ''h'' е висината (и едниот крак), ''d'' е косиот крак и ''a-b'' е (позитивната) разлика на должините на основите. (Се разбира дека наместо должината ''b-a'' може да се знае и должината на ''другата'' основа. '''Пример:''' Нека е ''a''=7&nbsp;cm, ''d''=4&nbsp;cm и &alpha;=30&deg; e аголот помеѓу ''a'' и ''d''. Тоѓаш ''a-b'' = ''d'' &middot; sin(30&deg;) = 4&nbsp;cm &middot; 0,5 = 2&nbsp;cm и ''b''=5&nbsp;cm; ''h''=''d'' &middot; cos(30&deg;) = 2√3&nbsp;cm =3,46&nbsp;cm. Четвртиот агол е 180&deg;-30&deg;=150&deg;. {| class="wikitable" |- align="center" | [[Податотека:trapez_iso2_w.svg|275п]] | [[Податотека:trapez_right2_w.svg|190п]] | &nbsp; | [[Податотека:trapez1_midline_w.svg|250п]] |- align="center" |Рамнокрак трапез |Правоаголен трапез | &nbsp; | Средна линија ''m'' на трапез |} ==Плоштина, средна линија и висина на трапез== Отсечката која ги сврзува средните точки на краците (непаралелните страни) на еден трапез се вика '''средна линија'''. *Средната отсечка е паралелна со паралелните страни на трапезот. *Должината на средната линија ''m'' е половина од збирот на основите ''a'' и ''b'': :<math>m = \frac{a + b}{2} </math> Плоштината ''Р'' на трапез со средна линија ''m'': :<math>P = \frac{a + b}{2} \cdot h = m \cdot h </math> Плоштината ''Р'' на трапез со основи ''a'', ''b'' и краци ''c'' и ''d'': :<math>P = \frac{a+b}{4|a-b|}\sqrt{(-a+b+c+d)(a-b+c+d)(a-b+c-d)(a-b-c+d)}.</math> Кога една од паралелните страни „се смалува“ на точка (на пример ''b'' = 0), трапезот „станува“ триаголник со страни 'a'', ''c'' и ''d'' и погорната формула се редуцира на [[Херонова формула]] за плоштина на триаголник.<ref>[http://www.flipkart.com/aryabhatiya-mohan-apte-book-8174344802 Aryabhatiya] {{Семарх|url=https://archive.today/20110815204559/http://www.flipkart.com/aryabhatiya-mohan-apte-book-8174344802 |date=2011-08-15 }}, Mohan Apte, Pune, India, Rajhans Publications, 2009, p.66, ISBN 978-81-7434-480-9 '''(marathi)'''</ref>'' Еквивалентна формула за плоштина која повеќе личи на Херонова формула е:<ref name=Mathworld>{{Наведена мрежна страница |url=http://mathworld.wolfram.com/Trapezoid.html| title=Trapezoid |publisher=MathWorld}}</ref> :<math>P = \frac{a+b}{|a-b|}\sqrt{(s-b)(s-a)(s-b-c)(s-b-d)},</math> &nbsp; каде што &nbsp; <math>s = \tfrac{1}{2}(a + b + c + d)</math> &nbsp; е [[полуобем]] на трапезот. [[Податотека:Trapez_char.gif|frame|right|Трапез и неговите [[дијагонала|дијагонали]] (Геогебра интерактивност)<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.emathforall.com/wiki/RecnikT/Trapez|title=Трапез - Интерактивност 3|author= Л.Стојановска}} {{mk}}</ref>]] ==Дијагонали на трапез== Должините на [[дијагонала|дијагоналите]] се:<ref name=Mathworld/> :<math>p= \sqrt{\frac{ab^2-a^2b-ac^2+bd^2}{a-b}}</math> :<math>q= \sqrt{\frac{ab^2-a^2b-ad^2+bc^2}{a-b}}</math> ==Карактеризации на трапез== За даден испакнат четириаголник, следните особини се еквивалентни и се и доволен услов четириаголникот да има барем еден пар паралелни страни: *Има два соседни агли кои се суплементни, т.е. нивниот збир е 180&deg;. *Аголот помеѓу една страна и една дијагонала е еднаков на аголот помеѓу обратната страна и истата [[дијагонала]]. *Дијагоналите се сечат под истиот однос. (Овој однос е ист со односот помеѓу должините на паралелните страни). *Дијагоналите го делат четириаголникот во четири триаголници од кои еден спротивен пар се слични. *Дијагоналите го делат четириаголникот во четири триаголници од кои еден спротивен пар ја имаат истата плоштина.<ref name=Josefsson>Martin Josefsson, [http://forumgeom.fau.edu/FG2013volume13/FG201305.pdf "Characterizations of trapezoids"]{{Мртва_врска|date=July 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Forum Geometricorum, 13 (2013) 23-35. {{en}}</ref>{{rp|Prop.5}} Понатаму, на еден трапез: *Средните точки на основите (паралелните страни) и пресекот на дијагоналите се [[колинеарност|колинеарни]].<ref name="Josefsson" />{{rp|Thm.15}} *Отсечката која ги спојува средните точки на основите ја дели плоштината на половина. ==Друго== Во [[калкулус]] и [[бројчена математика]] се користи таканаречениот [[метод на трапези]] за приближно пресметување на површина под позитивна рамнинска крива, односно за приближно пресметување на [[определен интеграл]] на соодветната [[функција]] ''f'':<strong>R</strong>-><strong>R</strong> во одреден интервал. [[Тежиште]], односно центар на маса или центроид на трапез со униформна густина е пресекот на отсечката која ги спојува средните точки на основите и правата паралелна со основите која е на растојание ''x'' од поголемата основа каде што:<ref>{{Наведена мрежна страница | url=http://www.efunda.com/math/areas/Trapezoid.cfm| title= efunda: Трапез и физика}} Пристапен 2013-09-05. {{en}}</ref> :<math>x = \frac{h}{3} \left( \frac{a+2b}{a+b}\right).</math> ==Наводи== {{наводи}} == Поврзани теми == *[[Четириаголник]] *[[Паралелограм]] *[[Паралелни прави]] *[[Испакнат многуаголник]] *[[Тежиште]] == Надворешни врски == * [http://www.emathforall.com/wiki/RecnikT/Trapez Интерактивно објаснување за трапез] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130916045719/http://www.emathforall.com/wiki/RecnikT/Trapez |date=2013-09-16 }} {{mk}} * [http://www.emathforall.com/wiki/RecnikT/TrapezRamnokrak Интерактивно објаснување за рамнокрак трапез] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120426084220/http://www.emathforall.com/wiki/RecnikT/TrapezRamnokrak |date=2012-04-26 }} {{mk}} * [http://www.mathopenref.com/trapezoid.html Trapezoid definition] &nbsp; [http://www.mathopenref.com/trapezoidarea.html Area of a trapezoid] &nbsp; [http://www.mathopenref.com/trapezoidmedian.html Медијана на трапез] интерактивни {{en}} * [http://numericalmethods.eng.usf.edu/topics/trapezoidal_rule.html ''Numerical Methods for STEM Undergraduates''] {{en}} * [https://eisatopon.blogspot.com/2024/12/the-trapezoid-law-theorem-and-their.html The Trapezoid Law, Theorem and Their Applications] {{Портал|Математика}} {{Математички полиња}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Четириаголници]] [[Категорија:Многуаголници]] [[Категорија:Геометриски фигури]] [[Категорија:Геометрија]] [[Категорија:Математичко образование]] ikaacnnam44h9abdk3kf2b0jdhx8d22 0 1098358 5300206 5246827 2024-12-03T21:22:07Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300206 wikitext text/x-wiki {{внимание|причина=неенциклопедиски стил и содржина}} {{Automatic taxobox |name = Лаванда |italic_title = taxon |image = Single lavender flower02.jpg |image_caption = Лавандини цветови со [[прицветник|прицветници]] |display_parents = 2 |taxon = Lavandula |authority = [[Карл Линеј|L.]] |synonyms_ref=<ref>{{нмс |url=https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=108966 |title=''Lavandula'' L., Sp. Pl.: 572 (1753) |date=2022 |website=World Checklist of Selected Plant Families |publisher=Royal Botanic Gardens, Kew |access-date=2 November 2022 |archive-date=2022-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221102160236/https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=108966 |url-status=dead }}</ref> |synonyms=*''Stoechas'' <small>Mill.</small> *''Fabricia'' <small>Adans.</small> *''Styphonia'' <small>Medik.</small> *''Chaetostachys'' <small>Benth.</small> *''Sabaudia'' <small>Buscal. & Muschl.</small> *''Plectranthus mona lavender'' *''Isinia'' <small>Rech.f.</small> |type_species = [[Обична лаванда]]<br>(''Lavandula spica'') |type_species_authority = [[Карл Линеј|L.]] }} '''Лаванда''' ({{науч|Lavandula}}) — [[род (биологија)|род]] сочинет од 47 цветни растенија во потсемејството [[мачкини наниња]] (''Nepetoideae'') на семејството на [[усноцветни]]те (''Lamiaceae''). Најпознат е типскиот вид [[обична лаванда]] (''Lavandula spica''). ==Потекло== Додека чумата се ширела низ Европа во средниот и во 17 век, била забележана една чудна појава. Работниците кои користеле етерично масло од лаванда и оние кои работеле на полиња со лаванда не биле погодени од лошата болест. Она што ги заштитило била токму лавандата која го зајакнува имунитетот и делува како моќен бактерицид. Кога човек е во близина на лаванда таа природно го стимулира неговиот имунолошки систем, кој потоа поефикасно го штити од напади на вируси и бактерии. Лавандата може да се користи и како моќно средство за дезинфекција: до Првата светска војна со лаванда се стерилизирале површини и болничка опрема, а ја ставале и на раните, исто така може да се користи и како силен антисептик за исекотини, изгореници, убоди и други повреди на кожата. == Состав: == Маслото содржи богат и комплексен микс на моќни '''антивоспалителни''' и '''антиоксидативни агенси''', највеќе '''линалолот''' и '''линаил ацетатот'''. Но, присутни се и '''гераниол, еукалиптол, цинеол, борнеол, камфор, терпинеол, кумарин итн.''' Бенефитите од лавандата се должат на овие компоненти. Француското масло од лаванда се смета за најквалитетно. Вреди да се спомене и дека цветовите на лавандата се особено богати со нектар, па пчелите со нивна помош прават висококвлитетен мед, кој важи за премиум производ. ==Повеќенаменска билка== Покрај тоа што директно ги напаѓа бактериите и вирусите, го стимулира производството на бели крвни клетки кои го штитат телото од паразити. Лавандата не создава резистентни соеви на бактерии, како што прават антибиотиците. ===Лаванда-природна билка против стрес и несоница=== Истражувањата на германските и француските лекари покажале дека лавандата помага полесно да се заспие. Тие ја препорачуваат оваа билка при нервоза, вознемиреност, депресија. Смирувачкото дејство на нервниот систем се должи на етеричните масла, кои се олободуваат во топлата вода, така што кожата може да ги впие. Покрај тоа, и самата топла вода делува смирувачки и ја подобрува циркулацијата во телото. ===Лавандата може и да се консумира=== Лавандата веќе долго време се наоѓа на полиците со зачини во Франција, а чајот од лаванда го стимулира и зајакнува имунолошкиот систем, особено за време на стрес или болест. ===Испарување на лаванда=== Етеричното масло од лаванда може да се користи во купка, да се нанесува на кожата (разредено!), да се стави на облека или само да се вдишува. Исто така, може да се користи и како миризливо масло и да се распрска по просторијата – освен што ја прави просторијата помиризлива, таа ќе ги контролира и бактериите во воздухот. Не се препорачува да се проголта етерично масло, бидејќи тоа обично се меша со лак за да се добие жолта боја. Вистинското масло е речиси проѕирно, па како такво побарајте го во продавниците. = Одгледување на Лаванда = Лавандата е ароматично и лековито диворастечко растение. Ова растение, може да се одгледува на нашите полиња бидејќи нема многу големи барања по однос на почвата. Успева скоро на сите типови почва кои содржат доволно варовник. Расте и на многу сиромашни и каменити почви. Не и одговара влажна и кисела почва. Како топлољубиво растение има големи потреби од топлина, а особено светлина. Посебна важност за квалитетот на етеричното масло има надморската висина. Се препорачува да се одгледува на поголема надморска висина, максимум до 700 метри. Треба да се сади на јужна, незасенета експозиција, која не е изложена на ветрови. Растe како низок џбун со висина од 50-80 см. Стеблата се многубројни, влакнести и четвороаголни. Листовите се линеарно–шилести, без лисни дршки и расеано распоредени. Цветовите се ситни и собрани во класја и со многу убава љубачаста боја, со што лавандата се одгледува и како украснo растение. Цветовите, како и целото растение е со многу пријатна миризба. Заради долготрајниот и единствен мирис лавандата денес во домаќинството е една од најмногу употребуваните ароматични растенија. За коренот подобро да се развива, треба да се обрне внимание на почвата. Таа треба да се изора наесен, на длабочина не помала од 40 см. Ако се сади во есен, почвата се подготвува за садење веднаш по орањето. Ако се сади во пролет, по есенското орање се применува пролетна обработка (плитко орање и браносување) за да се добие што поровкава почва. Бидејќи е повеќегодишно растение, на ѓубрењето треба да се посвети поголемо внимание. При основното ѓубрење потребно е да се обезбеди 30-40 кг/ха азот, 60-80 кг/ха фосфор и 90-100 кг/ха калиум. Прихраната со 50-60 кг/ха азот по садењето го подобрува братењето. Во следните години насадо треба редовно да се ѓубри со 20-30 кг/ха азот, 50-60 кг/ха фосфор и 70-80 кг/ха калиум Лавандата може да се размножува вегетативно со делење на старите бусени и со резници, како и генеративно со директно сеење на семето и преку расад. Во практиката лавандата задолжително се размножува со ожилени резници. Резниците се произведуваат така што од постојниот насад се отсекуваат делови од гранките кои се постари, со должина од 15 до 20 см. Пикирањето се изведува во отворени бразди длабоки од 5 до 10 см, на растојание од 10 до 15 см, помеѓу редовите и помеѓу растенијата. Резниците се ставаат на едната страна од браздата и потоа се покриваат со почва. Резниците редовно се плеват и се полеваат до есен, кога се расадуваат. Лавандата се сади кон крајот на октомври или ноември, а ако се сади во пролет, тогаш треба да се сади што порано, најдоцна до почетокот на април. По размерувањето на парцелата, се копаат дупки во кои се садат садниците. Се сади на меѓуредово растојание од 80 до 100 см, а во редот на растојание од 60 до 80 см. За еден хектар неопходни се минимум 10.000 садници. Негата се состои од окопување, култивирање и прихранување. Во првата година се врши пополнување на празните места. Насадот се пополнува се до четвртата или петтата година од одгледувањето. Окопувањето и култивирањето се извршува веднаш кога садниците ќе се развијат, во пролет. Меѓуредовиот простор се обработува рачно или машински со помош на култиватор. Времето на берба на лавандата зависи од реонот каде што се одгледува. Ако е насадот во ниски реони, тогаш цветањето почнува кон крајот на јуни. На поголеми надморски висини цветањето доцни и по еден месец. Од почеток на цветањето, па до полното цветање поминуваат околу 20 до 25 дена, а до крајот на цветањето 30 до 35 дена. Лавандата се жнее кога е во фаза на полно цветање затоа што во таа фаза се остварува голем принос и висок квалитет на етеричното масло. Жетвата се извршува рачно. На големи површини, се изведува машински со специјални косачки-машини. При рачното жнеење (со срп) се отсекуваат цветовите со дршка во должина од 10 до 15 см. Ожнеаната лаванда веднаш се носи на дестилација. Лавандата најчесто се дестилира за добивање на етерично масло. Приносот зависи од возраста, еколошките услови и применета на агротехника. Приносот од година на година се зголемува, се додека во петтата или шестата година се стабилизира. Приносот на зелен цвет изнесува 1.500-35.000 кг/ха, додека на сув цвет изнесува од 200 до 800 кг на хектар. Приносот на масло од лаванда во полн род може да биде од 20 до 30 кг на хектар. Предупредување: да се избегнува употреба кај бремени и луѓе кои имаат диjагнози на централен нервен систем. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Lavandula}} * {{EOL}} {{ботаника-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Лаванда| ]] [[Категорија:Билки]] [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Усноцветни]] qer74dl6nbr9wtd62o6ambjf7a8wazv 3 1101560 5300262 5299925 2024-12-03T23:31:51Z Инокентиј 47954 /* Модул:Citation/CS1/Identifiers */ Одговор 5300262 wikitext text/x-wiki {{Добредојде}} [[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] <small>([[Разговор со корисник:Bjankuloski06|разговор]])</small> 22:19, 20 јануари 2014 (CET) == НАГРАДА == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:U+269B.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Награда за обемни придонеси во полето на науката''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Секоја чест, ви посакувам и понатаму успешно уредување! [[User:Vasil1234|Vasil1234]] <small>([[User talk:Vasil1234|разговор]])</small> 01:11, 13 јули 2014 (CEST) |} == Наградени сте! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Barnstar of Diligence Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Награда за трудољубивост''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Секоја чест Цветко, ептен си решен да ги поминеш сите домени, покрај твоите придонеси во физиката, ова е исто толку важно за самата Википедија, за дополнување на самиот шаблон за овие домени. Продолжи само така :) [[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 16:39, 22 септември 2014 (CEST) |} == Уредувачки маратон == Здраво, со задоволство Ве повикуваме на првиот уредувачки маратон организиран на тема „Земјите на Олимписките игри“ од страна на здружението „Споделено знаење“ составено од Википедијанци и насочено кон развивање на Википедија на македонски јазик. Маратонот ќе се одржи на 6 декември 2014 година (сабота) во интернет-кафулето „Хазард“ (види [https://goo.gl/maps/Xnb7x карта]) со почеток од 13:00 часот, кој е предвидено да трае околу три часа. Повелете на дружба со останатите Википедијанци и заедничко уредување статии и збогатување на нашата Википедија. Поздрав--[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 17:48, 30 ноември 2014 (CET) == Шопска салата == Според теб шопите са племе или редакцията ми не е на книжовния ти език? Моля за обосновка на върнатата ми редакция! --[[User:Izvora|Izvora]] <small>([[User talk:Izvora|разговор]])</small> 19:57, 21 јануари 2015 (CET) * Писмото со кое беа извршени промените не е македонско и како такво нема место на Википедија на македонски јазик --[[User:Инокентиј|Инокентиј]] <small>([[User talk:Инокентиј|разговор]])</small> 20:43, 21 јануари 2015 (CET) ==27 март (починале) == Здраво Инокентиј, Зошто се отстранети внатрешните врски што ги додадов на страницата 27 март (починале)? Имено, со тоа не направив никаков преседан, зашто на многу вакви страници има внатрешни врски, така што не гледам каде е проблемот што ставив врски за римски папа итн. Освен тоа, англискиот крал не е Јаков, зашто Јаков на англиски јазик е Jacob, а не James. Впрочем, ако James е Јаков, тогаш според вашата логика, Џејмс Бонд би требало да биде Јаков Бонд, Џејмс Бреаун да биде Јаков Браун итн. Значи, името на тој крал е James Stewart (Џејмс) а не Jacob Stewart. Најпосле, во описот на починатите лица доволно е да се стави името и презимето и што бил тој што умрел, а кај Гагарин имаше две реченици дека на тој и тој ден летнал во вселената, па се качил на толку и толку километри, па бла-бла-бла. Според таа логика, кај сите почлинати лица би можело да се стави текст за тоа што направиле итн. Оттука, не гледам зошто се отстранети промените кои ги направив. Поздрав, [[User:ГП|ГП]] <small>([[User talk:ГП|разговор]])</small> 19:50, 29 март 2015 (CEST) Здраво, по грешка стиснав на лаптопот на падот нема иста контрола како глувчето на отстрани ги уредувањата и доколку погледнете во историја ќе забележите дека ги имам отстрането измените кои по грешка ги направив ѝ се е вратено на Вашата последна верзија. Сепак станува за грешка која е исправена и се извинувам поради мојата грешка. Поздрав --[[User:Инокентиј|Инокентиј]] <small>([[User talk:Инокентиј|разговор]])</small> 20:07, 29 март 2015 (CEST) == земање статија == Што правиш за Андроник IV Палеолог кога јас сум ја почнал. Ти чепкам твое?! [[User:Dandarmkd|Dandarmkd]] <small>([[User talk:Dandarmkd|разговор]])</small> 01:37, 13 август 2015 (CEST) Воведот беше само привремено, подоцна целосно ќе ги завршев. [[User:Dandarmkd|Dandarmkd]] <small>([[User talk:Dandarmkd|разговор]])</small> 02:11, 13 август 2015 (CEST) == Цитат во кутија == Здраво Цветко, за да не се чудиш зашто сум ти ги вратил уредувањата кај овој шаблон, веднаш ќе ти објаснам. Работата е што ти целосно си го променил шаблонот, претходно не менувајќи ги сите врски што водат до него, односно мерките во него си ги променил на англиски, а сите параметри кои водеа до овој шаблон си беа на македонски, па поради си оставил стотици статии празни, односно да не се покажува никаков шаблон за цитатот. Те молам да внимаваш на ваквите шаблони и доколку сакаш да направиш промени, да си земеш обврска и да ги промениш самите статии кои го содржат овој шаблон, за да не дозволиме вакви случаи. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:51, 15 ноември 2015 (CET) ==Ефект на стаклена градина== Здраво Цветко, пред некој ден две твои ученички ме посетија во МАНУ со цел да побараат нешто за ефект за стаклена градина. Ми оставија e-mail адреса, па бидејќи негде сум ја загубил, ти праќам на тебе да им пренесеш дека може да си пребаат материјали во ризницата и самата статија. Голем поздрав! - [[User:Македонец|Марио Шаревски - Македонец]] <small>([[User talk:Македонец|разговор]])</small> 14:41, 23 ноември 2015 (CET) {{помош}} Професоре и на фб ви пишав дека неможам да најдеам едит опција за гравитација и немозам да преведувам.Ако може др тема да ми даете би било топ. кристијан кузмановски ==Шаблон:Киевски знаменитости== Здраво Инокентиј, како си? Би те прашал зошто бришеш дел од статиите од шаблонот за киевски знаменитости? Поздрав--Тиверополник 16:07, 10 јануари 2016 (CET) ::Го проверив шаблонот од украинската вики, и нашиот го направив според нивниот. Сите статии кои ги немаме на мк,вики постојат на ук. википедија. Поздрав--Тиверополник 22:13, 10 јануари 2016 (CET) == Help decide the future of Wikimania == [[File:Wikimania_logo_with_text.svg|right|100px]] The Wikimedia Foundation is currently running [[m:Grants:IdeaLab/Towards_a_New_Wikimania|a consultation on the value and planning process of Wikimania]], and is open until 18 January 2016. The goals are to (1) build a shared understanding of the value of Wikimania to help guide conference planning and evaluation, and (2) gather broad community input on what new form(s) Wikimania could take (starting in 2018). '''After reviewing the consultation, [https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_3UcJpRQvVOlPvUx we'd like to hear your feedback on on this survey.]''' In addition, feel free to [https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_3UcJpRQvVOlPvUx share any personal experiences you have had at at a Wikimedia movement conference], including Wikimania. We plan to compile and share back outcomes from this consultation in February. With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] [[m:User talk:I JethroBT (WMF)|(talk)]], from [[m:Community Resources|Community Resources]] 22:32, 13 јануари 2016 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:I JethroBT (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Towards_a_New_Wikimania/UserTargets&oldid=15240103 --> == ''[[m:Grants:IdeaLab/Towards a New Wikimania|Towards a New Wikimania]]'' results == [[File:Wikimania logo with text.svg|right|100px]] Last December, I invited you to share your views on the value of Wikimedia conferences and the planning process of Wikimania. We have completed analysis of these results and have prepared '''[[m:Grants:IdeaLab/Towards a New Wikimania/Outcomes|this report summarizing your feedback and important changes for Wikimania]]''' starting in 2018 as an experiment. Feedback and comments are welcome at the [[m:Grants talk:IdeaLab/Towards a New Wikimania/Outcomes|discussion page]]. Thank you so much for your participation. [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], 23:47, 8 февруари 2016 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:I JethroBT (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Towards_a_New_Wikimania/UserTargets&oldid=15309686 --> == СИЕ Пролет 2016 == Здраво, веќе неколку недели трае меѓународниот натпревар „СИЕ Пролет 2016“, во кој земјите од Средна и Источна Европа пишуваат едни за други. Доколку сакаш да се вклучиш во овој интересен натпревар, впиши го твоето корисничко име во [[Википедија:Уредувачки натпревар/СИЕ Пролет 2016|списокот]] и можеш да одбереш една од многуте статии во издвоените списоци по земја. Натпреварот трае до 31 мај, а за првите тројца ќе бидат обезбедени материјали/книги/енциклопедии. Доколку имате некои прашања, контактирајте го корисникот [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]]. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 18:05, 25 април 2016 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%98%D0%95_%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82_2016&oldid=3486329 --> == Молња == {| class="messagebox standard-talk" |- |[[Податотека:Cscr-featured.svg|50п]] |Статијата '''[[Молња]]''', која Вие ја создадовте и проширивте, го доби статусот „'''[[Портал:Избрана содржина|избрана статија]]'''“. Ве повикувам да продолжите со уредувањето на квалитетни статии кои во иднина би можеле да се стекнат со овој статус. |} Одлична работа Цветко!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 00:58, 25 јули 2016 (CEST) == User:EGalvez (WMF)/Sandbox/MassMessageTest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future.<ref>This survey is primarily meant to get feedback on the Wikimedia Foundation's current work, not long-term strategy.</ref> The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. To say thank you for your time, we are giving away 20 Wikimedia T-shirts to randomly selected people who take the survey.<ref>Legal stuff: No purchase necessary. Must be the age of majority to participate. Sponsored by the Wikimedia Foundation located at 149 New Montgomery, San Francisco, CA, USA, 94105. Ends January 31, 2017. Void where prohibited. [[m:Community Engagement Insights/2016 contest rules|Click here for contest rules]].</ref> The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=52VAECE Take the survey now!]'''</big> You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Please visit our [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email to surveys@wikimedia.org. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 22:44, 13 јануари 2017 (CET) </div> <!-- Пораката ја испрати Корисник:EGalvez (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/52-VAECE&oldid=16205393 --> == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey (revised heading) == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future.<ref>This survey is primarily meant to get feedback on the Wikimedia Foundation's current work, not long-term strategy.</ref> The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. To say thank you for your time, we are giving away 20 Wikimedia T-shirts to randomly selected people who take the survey.<ref>Legal stuff: No purchase necessary. Must be the age of majority to participate. Sponsored by the Wikimedia Foundation located at 149 New Montgomery, San Francisco, CA, USA, 94105. Ends January 31, 2017. Void where prohibited. [[m:Community Engagement Insights/2016 contest rules|Click here for contest rules]].</ref> The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=52VAECE Take the survey now!]'''</big> You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Please visit our [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email to surveys@wikimedia.org. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 22:50, 13 јануари 2017 (CET) </div> <!-- Пораката ја испрати Корисник:EGalvez (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/52-VAECE&oldid=16205393 --> == Гравитациски бран == {| class="messagebox standard-talk" |- |[[Податотека:Cscr-featured.svg|50п]] |Статијата '''[[Гравитациски бран]]''', која Вие ја создадовте и проширивте, го доби статусот „'''[[Портал:Избрана содржина|избрана статија]]'''“. Ве повикувам да продолжите со уредувањето на квалитетни статии кои во иднина би можеле да се стекнат со овој статус. |} Одлична статија Цветко!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 20:58, 31 јануари 2017 (CET) == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == (''Sorry to write in English'') <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''28 February, 2017 (23:59 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=52VAECE Take the survey now.]''' If you already took the survey - thank you! We won't bother you again. '''About this survey:''' You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project here]] or you can read the [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through EmailUser function to [[:m:Special:EmailUser/EGalvez_(WMF)| User:EGalvez (WMF)]]. '''About the Wikimedia Foundation:''' The [[:wmf:Home|Wikimedia Foundation]] supports you by working on the software and technology to keep the sites fast, secure, and accessible, as well as supports Wikimedia programs and initiatives to expand access and support free knowledge globally. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 09:04, 23 февруари 2017 (CET) </div> <!-- Пораката ја испрати Корисник:EGalvez (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/52-VAECE&oldid=16297909 --> == Уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2017“ == Во тек е спроведувањето на меѓународниот уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2017“, кој учествуваат мноштво земји од Средна и Источна Европа, за чии земји недостигаат бројни статии на Википедија на македонски јазик. Помогни и приклучи се во спроведувањето на овој уредувачки натпревар со пишување на дел од предложените статии од самите организатори, со што значително би се подобрил квалитетот на самата Википедија. За натпреварот се обезбедени награди. Прочитајте ја самата [[Википедија:Уредувачки натпревар/СИЕ Пролет 2017|проектна страница]], а за сите прашања стојам на располагање. Поздрав, [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%98%D0%95_%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%82_2017&oldid=3583609 --> == Помогнете да се зголеми квалитетот на нашата Википедија == Здраво, од 25 септември (утре) започнува нов уредувачки натпревар насочен кон зголемување на општиот квалитет на нашата Википедија преку подобрување и средување на сите можни статии кои се обележани со посебни шаблони за средување. Помогнете да го зголемиме квалитетот на нашата Википедија. За најдобрите тројца уредници, како и за најдобрата статија подобрена во текот на натпреварот, обезбедени се награди. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Средување|проектната страница]] за натпреварот и земете учество. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 15:52, 24 септември 2017 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5&oldid=3624141 --> == Планков закон == {| class="messagebox standard-talk" |- |[[Податотека:Cscr-featured.svg|50п]] |Статијата '''[[Планков закон]]''', која Вие ја создадовте и проширивте, го доби статусот „'''[[Портал:Избрана содржина|избрана статија]]'''“. Ве повикувам да продолжите со уредувањето на квалитетни статии кои во иднина би можеле да се стекнат со овој статус. |} Одлична работа!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 15:27, 12 октомври 2017 (CEST) == Уредувачки натпревар за вулкани == Здраво, во текот на целиот декември се одржува уредувачки натпревар насочен кон пишување статии за вулкани од сите земји во светот, со што би се зголемил опфатот на нашата Википедија на оваа тема. За најдобрите тројца уредници, како и за најдобрата статија и за оној кој ќе напише најмногу статии за вулкани од различни земји, обезбедени се награди. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Вулкани|проектната страница]] за натпреварот и земете учество. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 18:11, 4 декември 2017 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B8&oldid=3648970 --> == 1000 статии што секоја Википедија мора да ги има == Здраво, во текот на од 5 февруари до 4 март ќе се уредувачки натпревар со цел создавање и подобрување на статии на тема „1000 статии што секоја Википедија мора да ги има“. Според овој критериум, македонската Википедија се наоѓа на 37. место и целта на натпреварот е да го подигнеме квалитетот на нашата Википедија, создавајќи и подобрувајќи статии кои се оценети како неопходни од целокупната заедница. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/1000 статии што секоја Википедија мора да ги има|проектната страница]] за натпреварот и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 22:54, 31 јануари 2018 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B8&oldid=3668318 --> == Почеток на регионалниот натпревар СИЕ Пролет 2018 == Здраво, во текот од 21 март до 31 мај ќе се одржува регионалниот уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2018“, во кој учествуваат заедници од цела Средна и Источна Европа, со цел создавање и подобрување на статии од сите тие заедници по однапред предложени списоци. Се разбира, дозволено е и пишување статии надвор од предложените списоци на заедниците. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/СИЕ Пролет 2018|проектната страница за натпреварот]] и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 22:14, 19 март 2018 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B8&oldid=3695825 --> == Земете учество во натпреварот за средување на статии на нашата Википедија == Здраво, еден месец со почеток од 1 септември ќе трае уредувачкиот натпревар „Временски периоди“, чија цел е да се средат илјадниците постоечки статии поврзани со години, векови, години во области и слично. За натпреварот се обезбедени и награди. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Временски периоди|проектната страница за натпреварот]] и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 21:00, 2 септември 2018 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=3770364 --> == Извините == Извините, јас нема да го направам тоа повторно. Ве молам намалете ја мојата забрана.[[Корисник:Κάλλιστος]] == Наводи == Цветко, видов дека си вршел промени во шаблонот за наводи. Види ја статијата за [[Хајлигенграбе]] како пример дека после твоите извршени промени, датумите не работат како што треба во многу статии. Што е проблемот? --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 09:27, 1 февруари 2019 (CET) == Близуземски астероиди == {| class="messagebox standard-talk" |- |[[Податотека:Cscr-featured.svg|50п]] |Статијата '''[[Близуземски астероиди]]''', која Вие ја создадовте и проширивте, го доби статусот „'''[[Портал:Избрана содржина|избрана статија]]'''“. Ве повикувам да продолжите со уредувањето на квалитетни статии кои во иднина би можеле да се стекнат со овој статус. |} Одлична работа Цветко!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 23:14, 14 февруари 2019 (CET) == Регионален натпревар СИЕ Пролет 2019 == Здраво, во периодот од 21 март до 20 април ќе се одржува регионалниот уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2019“, во кој учествуваат заедници од цела Средна и Источна Европа, со цел создавање и подобрување на статии од сите тие заедници по однапред предложени списоци. Се разбира, дозволено е и пишување статии надвор од предложените списоци на заедниците. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/СИЕ Пролет 2019|проектната страница за натпреварот]] и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија. <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=3770364 --> == Бројач == Фала што ми покажа. :D [[User:Dandarmkd|Dandarmkd]] <small>([[User talk:Dandarmkd|разговор]])</small> 20:54, 15 мај 2019 (CEST) == Да ги средиме статиите за државите во светот == Здраво, те повикувам да се приклучиш на натпреварот „Држави во светот“ и да ги подобриме статиите за државите во светот во периодот од 1 до 31 јули, со кој сакаме да ги подобриме статиите за државите во светот на нашата Википедија. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Држави во светот|проектната страница за натпреварот]] и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија. --[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 16:44, 29 јуни 2019 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=3859671 --> ==[[Javавад Рамазани]], requesting speedy deletion== Sorry for english. Delete this article [[Javавад Рамазани]]. This article created by a interwiki spamer. there is nothing notable included on the entry. This user also spamming other wiki by creating his article and trying to trick us (one can think, this person is notable becouse he has other wiki entry) I added a deletion template there but the spamer removed it। Article already deleted from many wikis including enwiki [[User:আফতাবুজ্জামান|আফতাবুজ্জামান]] <small>([[User talk:আফতাবুজ্জামান|разговор]])</small> 00:21, 17 август 2019 (CEST) == Нов уредувачки натпревар == Здраво, те повикувам да се приклучиш на натпреварот „Автомобили“ и да создадеме повеќе статии за автомобилските модели во периодот од 20 септември до 19 октомври, со кој сакаме да создадеме нови содржини за оваа тема на нашата Википедија. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Автомобили|проектната страница за натпреварот]] и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија.--[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 22:35, 17 септември 2019 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=3878916 --> == Your Wikidata item == I'm building [[w:template:WiR_table_row]] to help automate the [https://outreach.wikimedia.org/wiki/Wikipedian_in_Residence#List_of_Wikipedians_in_Residence Wikipedians_in_Residence table]. Do you have an existing qid? See [[wikidata:Q25212744#P106]] as an example. [[User:Evolution and evolvability|Evolution and evolvability]] <small>([[User talk:Evolution and evolvability|разговор]])</small> 11:25, 29 септември 2019 (CEST) == Ракомет == Здраво, како што во Македонија е особено популарен ракометот, а темата на Википедија е доста слабо покриено, дојдовме до идеја да организираме уредувачки натпревар на тема „Ракомет“, со цел да ги подобриме постоечките статии, но и да создадеме нови. Натпреварот ќе се одржува цел декември. Има обезбедено награди за учество во натпреварот. Прочитајте ја [[Википедија:Уредувачки натпревар/Ракомет|проектната страница за натпреварот]] и земи учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија.--[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 12:23, 30 ноември 2019 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=3898255 --> == Се бара извор == Го ставив барањето за извор во неколку страници во текст во кој се наведува дека Виктор Григорович (1848!!) ги опишува села во делови на Македонија како бугарски под влијание на бугарската политика. Моето барање е според правилата на Википедија. Ако не мислите така, ве молам разговарајте. [https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%98%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE&diff=3910111&oldid=3909939 Бришење] без објаснување личи на вандализам. Поздрави, --[[User:Simin|Simin]] <small>([[User talk:Simin|разговор]])</small> 09:15, 21 јануари 2020 (CET) ==Wikipedia Asian Month 2020== [[File:WAM logo without text.svg|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear organizers, Many thanks for all your dedication and contribution of [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020]]. We are here welcome you update the [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Organizers and jury members|judge member list]], [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Status|status]] and [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Ambassadors|ambassador list]] for Wikipedia Asian Month 2020. Here will be two round of qualified participants' address collection scheduled: January 1st and January 10th 2021. To make sure all the qualified participants can receive their awards, we need your kind help. If you need some assistance, please feel free to contact us via sending email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]. To reduce misunderstanding, please contact us in English. Happy New Year and Best wishes, [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2020.12 == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == [[File:WAM logo without text.svg|right|100px]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form], let the postcard can send to you asap! For tracking the progress of postcard delivery, please check [[meta:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|this page]]. Cheers! Thank you and best regards, [[meta:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.02 == Земи учество во СИЕ Пролет 2021 == Здраво, во периодот од 1 до 30 април ќе се одржува регионалниот уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2021“, во кој учествуваат заедници од цела Средна и Источна Европа, со цел создавање и подобрување на статии од сите тие заедници по однапред предложени списоци. Се разбира, дозволено е и пишување статии надвор од предложените списоци на заедниците. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја проектната страница за натпреварот и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија.[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 21:03, 3 април 2021 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=4491191 --> == [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] == Hi! Can you please translate these two articles in Macedonian wiki? they don't need to be long, just a few sentences are enough. That would be appreciated :) Yours sincerely,[[User:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] <small>([[User talk:ChipsBaMast|разговор]])</small> 16:46, 11 декември 2021 (CET) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 19:18, 4 јануари 2022 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Johan (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 --> == Need your input on a policy impacting gadgets and UserJS == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear interface administrator, This is Samuel from the Security team and I hope my message finds you well. There is an [[m:Talk:Third-party resources policy|ongoing discussion]] on a proposed policy governing the use of external resources in gadgets and UserJS. The proposed [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] aims at making the UserJS and Gadgets landscape a bit safer by encouraging best practices around external resources. After an initial non-public conversation with a small number of interface admins and staff, we've launched a much larger, public consultation to get a wider pool of feedback for improving the policy proposal. Based on the ideas received so far, the proposed policy now includes some of the risks related to user scripts and gadgets loading third-party resources, best practices for gadgets and UserJS developers, and exemptions requirements such as code transparency and inspectability. As an interface administrator, your feedback and suggestions are warmly welcome until July 17, 2023 on the [[m:Talk:Third-party resources policy|policy talk page]]. Have a great day!</div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Samuel (WMF)|Samuel (WMF)]], on behalf of the Foundation's Security team</bdi> 14:08, 10 јули 2023 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Samuel (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/IAdmins_MassMessage_list_2&oldid=25272792 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder to vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear Wikimedian, You are receiving this message because you previously participated in the UCoC process. This is a reminder that the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) ends on May 9, 2024. Read the information on the [[Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 00:53, 3 мај 2024 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:RamzyM (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024/Previous_voters_list_3&oldid=26721208 --> == СИЕ Пролет 2024 - Награда за најдобар постоечки корисник == ''Вредносен купон во вредност од 2.000 денари за најдобар постоечки корисник, кој претходно не учествувал на уредувачките натпревари „СИЕ Пролет“.'' На кое претходно издание на СИЕ Пролет јас сум учествувал? Како јас сум отстранет од добивање на оваа награда на [[Википедија:Уредувачки натпревари/СИЕ Пролет 2024#Резултати|СИЕ Пролет 2024]]? [[User:Dandarmkd|Dandarmkd]] <small>([[User talk:Dandarmkd|разговор]])</small> [[User:Dandarmkd|Dandarmkd]] <small>([[User talk:Dandarmkd|разговор]])</small> 21:13, 31 јули 2024 (CEST) == Модул:Citation/CS1/Identifiers == Добар ден, вчера и денес се сретнувам со многу грешки во наводите: Грешка во Lua: bad argument #1 to 'match' (string expected, got nil). Дали би ми објаснил како да ги поправам бидејќи гледам ти си го создал модулот и се разбираш. Изгледа со твојата последна промена во модулот нешто поголемо се сменило. [[User:Jtasevski123|Jtasevski123]] <small>([[User talk:Jtasevski123|разговор]])</small> 11:18, 12 декември 2024 (CEST) :Здраво, има промени во англиската со DOI кодовите на ангискиот модул и кога се земаат наводите кај нас не ги препознава деновиве ќе видам со создавачот на модулот на англиската да помогне кај нас да го реши проблемов оти ни е увезен од нината Википедија инаку наводот ќе се чита ако се избрише бројот за DOI кодот [[User:Инокентиј|Инокентиј]] <small>([[User talk:Инокентиј|разговор]])</small> 00:31, 4 декември 2024 (CET) bp1pufvn5k6g6vkegazkmvfa92n62c0 0 1102508 5300201 5232146 2024-12-03T21:19:50Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300201 wikitext text/x-wiki [[Податотека:RosmaryStem_SatCrop_BgSub.jpg|мини|десно|Пресек на стебло од [[рузмарин]] — пример за дрвенесто растение со типична структура]] '''Дрвенесто растение''' — [[растение]] кое има [[дрво (материјал)|дрво]] како [[растително ткиво|структурно ткиво]]. Ваквите растенија можат да бидат [[дрво (растение)|дрва]], [[грмушка|грмушки]] или [[лијана|лијани]]. Обично се [[повеќегодишно растение|повеќегодишни]], чии стебла поголеми корени се зајакнати со дрво од вторичен [[ксилем]]. Главното стебло, поголемите гранки и корењата се покриени со [[кора]]. Дрвото е структурно [[клетка|клеточно]] прилагодување што на овие растенија им овозможува да растат од надземните стебла од година на година, па затоа тие се најголемите сувоземни растенија во природата. Дрвото претежно го сочинуваат ксилемни клетки со [[клеточен ѕид|клеточни ѕидови]] составени од [[целулоза]] и [[лигнин]]. Ксилемот е [[проводно ткиво|проводно]] ткиво што ги спроведува водата и [[хранливите материи]] од корењата во листовите. Секоја година растението образува нови слоеви од дрвенесто ткиво и така го зголемува пречникот на стеблото. Новото ткиво се таложи во внатрешната страна на [[камбиум]]скиот слој сместен веднаш под кората. Меѓутоа, кај некои [[монокотиледони]] како [[палми]]те и [[змејско дрво|змејските дрва]], дрвото се создава во стракови раштркани во внатрешноста на стеблото.<ref>{{наведено списание |last=Chase |first=Mark W. |year=2004 |title=Monocot relationships: an overview |journal=[[American Journal of Botany|Am. J. Bot.]] |volume=91 |issue=10 |pages=1645–1655 |doi=10.3732/ajb.91.10.1645 |pmid=21652314}}</ref> Дрвенестите [[билка|билки]] се [[зелјесто растение|зелјести растенија]] што имаат тврди дрвенести стебла. Тука спаѓаат растенија како ''Uraria picta'' и извесни видови од фамилијата [[троскоти]]. Ваквите билки не се вистински дрвенести, туку имаат тврдо и густо стеблено ткиво. Други зелјести растенија имаат дрвенести стебла задебелени во основата во облик на трупка и се среќаваат во [[планинска клима|планински]] и суви предели. Под дадени услови, дрвенестите растенија можат да [[гниење|изгнијат]] или со време да се [[скаменето дрво|скаменат]]. Симболот за дрвенесто растение е [[Податотека:Saturn symbol.svg|14п|{{уникод|♃}}]], кој е воедно и [[астрономски симболи|астрономскиот симбол]] на планетата [[Сатурн (планета)|Сатурн]].<ref>{{наведена книга |last=Stearn |first=William T. |title=Botanical Latin |edition=IV |origyear=1966 |year=1992 |location=Portland |publisher=Timber Press |isbn=0881923214 }}</ref> Во контекст на растенијата, овој симбол е преземен од делото „[[Видови растенија (книга)|Видови растенија]]“ (''Species Plantarum'', 1753) од истакнатиот шведски ботаничар [[Карл фон Лине]]. == Поврзано == * [[Растително ткиво]] * [[Дрво (растение)]] * [[Дрво (материјал)]] * [[Зелјесто растение]] * [[Билка]] * [[Дендрологија]] * [[Ксилем]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Растенија]] [[Категорија:Растителна морфологија]] [[Категорија:Дендрологија]] [[Категорија:Биолошки поими]] jytwp1jkct7h6xpqohfnc7rm23irb0k 0 1112290 5300327 5294566 2024-12-04T10:24:40Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи (без поправка на doi вредностите) 5300327 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new) | name = Менингитис | image = Meninges-en.svg | caption = Менингите на [[централниот нервен систам]]: [[dura mater]], [[arachnoidea]] и [[pia mater]]. | field = [[Инфектологија]], [[неврологија]] | symptoms = [[Треска]], [[главоболка]], [[вкочанетост на вратот]]<ref name="CDC2014B">{{Cite web |date=1 April 2014 |title=Bacterial Meningitis |url=https://www.cdc.gov/meningitis/bacterial.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305021530/http://www.cdc.gov/meningitis/bacterial.html |archive-date=5 March 2016 |access-date=5 March 2016 |publisher=U.S. [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) }}</ref> | complications = [[Глувост]], [[епилепсија]], [[хидроцефалус]], [[когнитивен дефицит]]<ref name="Lancet">{{Cite journal |vauthors=Sáez-Llorens X, McCracken GH |date=June 2003 |title=Bacterial meningitis in children |journal=Lancet |volume=361 |issue=9375 |pages=2139–48 |doi=10.1016/S0140-6736(03)13693-8 |pmid=12826449 |s2cid=6226323}}</ref><ref name="NEJM">{{Cite journal |vauthors=van de Beek D, de Gans J, Tunkel AR, Wijdicks EF |date=January 2006 |title=Community-acquired bacterial meningitis in adults |journal=The New England Journal of Medicine |volume=354 |issue=1 |pages=44–53 |doi=10.1056/NEJMra052116 |pmid=16394301}}</ref> | onset = | duration = | causes = Вирусни, бактериски, други<ref name="Ginsberg">{{Cite journal |vauthors=Ginsberg L |date=March 2004 |title=Difficult and recurrent meningitis |journal=Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry |volume=75 Suppl 1 |issue=90001 |pages=i16–21 |doi=10.1136/jnnp.2003.034272 |pmc=1765649 |pmid=14978146 }}</ref> | risks = | diagnosis = [[Лумбална пункција]]<ref name=CDC2014B/> | differential = [[Тумор на мозок]], [[лупус]], [[Лајмска болест]], [[напади]], [[невролептичен злоќуден синдром]],<ref>{{Наведена книга|last1=Ferri|first1=Fred F.|title=Ferri's differential diagnosis : a practical guide to the differential diagnosis of symptoms, signs, and clinical disorders|date=2010|publisher=Elsevier/Mosby|location=Philadelphia, PA|isbn=0323076998|page=Chapter M|edition=2}}</ref> [[неглеријаза]]<ref name="MMWR2008">{{Наведено списание | vauthors = | title = Primary amebic meningoencephalitis--Arizona, Florida, and Texas, 2007 | journal = MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report | volume = 57 | issue = 21 | pages = 573–7 | date = May 2008 | pmid = 18509301 | url = https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5721a1.htm }}</ref> | prevention = [[Вакцинација]]<ref name=Lancet/> | treatment = | medication = [[Антибиотици]], [[антивиротици]], [[стероиди]]<ref name=CDC2014B/><ref name="CDC2016Vir">{{Cite web |date=26 November 2014 |title=Viral Meningitis |url=https://www.cdc.gov/meningitis/viral.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304203230/http://www.cdc.gov/meningitis/viral.html |archive-date=4 March 2016 |access-date=5 March 2016 |publisher=U.S. [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC) }}</ref><ref name="IDSA">{{Cite journal |vauthors=Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, Kaufman BA, Roos KL, Scheld WM, Whitley RJ |date=November 2004 |title=Practice guidelines for the management of bacterial meningitis |journal=Clinical Infectious Diseases |volume=39 |issue=9 |pages=1267–84 |doi=10.1086/425368 |pmid=15494903 | doi-access=free | title-link=doi }}</ref> | frequency = 8.7 милиони (2015)<ref name=GBD2015Pre>{{Наведено списание | vauthors = | title = Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 | journal = Lancet | volume = 388 | issue = 10053 | pages = 1545–1602 | date = October 2016 | pmid = 27733282 | pmc = 5055577 | doi = 10.1016/S0140-6736(16)31678-6 }}</ref> | deaths = 379,000 (2015)<ref name=GBD2015De>{{Наведено списание | vauthors = | title = Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015 | journal = Lancet | volume = 388 | issue = 10053 | pages = 1459–1544 | date = October 2016 | pmid = 27733281 | pmc = 5388903 | doi = 10.1016/s0140-6736(16)31012-1 }}</ref> }} '''Менингитисот''' претставува воспаление на [[мозочни обвивки|мозочните обвивки]]. Спрема етиологијата постојаат различни видови на менингитиси и тоа : * Епидемичен; * Гноен; * Туберкулозен; * Серозен и др. <!-- Епидемиологија и историја --> Во 2015 години околу 8.7 милиони луѓе во светот развиле менингитис.<ref name=GBD2015Pre/> Ова резултирало со 379,000 смртни случаи – што претставува намалување од 464,000 смртни случаи во 1990 година.<ref name=GBD2015De/><ref name=GBD204>{{Наведено списание | title = Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 | journal = Lancet | volume = 385 | issue = 9963 | pages = 117–71 | date = January 2015 | pmid = 25530442 | pmc = 4340604 | doi = 10.1016/S0140-6736(14)61682-2 | author1 = GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators | url = http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(14)61682-2/fulltext }}</ref> Со соодветен третман ризикот од смрт кај бактериски менингитис е помал од 15%.<ref name=CDC2014B/> Секоја година во периодот помеѓу декември и јуни во регионот на [[Потсахарска Африка]], познат како [[менингеален појас]], се случуваат епидемии на бактериски менингитис.<ref name=WHO2015/> Помали епидемии се појавуваат и во други краеви во светот.<ref name=WHO2015>{{Наведена мрежна страница|title=Meningococcal meningitis Fact sheet N°141|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs141/en/|website=WHO|access-date=5 March 2016|date=November 2015|url-status=|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305103408/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs141/en/|archive-date=5 March 2016}}</ref> Зборот менингитис доаѓа од [[Старогрчки јазик|старогрчкиот збор]] μῆνιγξ ''менинкс'', „мембрана“ и медицинската наставка ''-итис'', кој означува „воспаление“.<ref>{{Наведена книга|title=Mosby's pocket dictionary of medicine, nursing & health professions|date=2010|publisher=Mosby/Elsevier|location=St. Louis|isbn=978-0323066044|page=traumatic meningitis|edition=6|url=https://books.google.com/books?id=_QGaoiFCIDMC&pg=PT4755|url-status=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170910145715/https://books.google.com/books?id=_QGaoiFCIDMC&pg=PT4755|archive-date=10 September 2017}}</ref><ref>{{Наведена книга |url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dmh%3Dnigc | vauthors=Liddell HG, Scott R |department=μῆνιγξ | title=A Greek-English Lexicon | location=Oxford | publisher=Clarendon Press | year=1940 | url-status= | archive-url=https://web.archive.org/web/20131108025517/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dmh%3Dnigc | archive-date=8 November 2013 | df=dmy-all }}</ref> {{TOC limit}} ==Заеднички симптоми== Постојаат заеднички симптоми за сите видови на менингитиси, но секоја група на менингитис се одликува со посебни симптоми. Заедничката клиничка слика е позната како менингеален синдром. Симптомите под кој тој се јавува се следните: :* '''Главоболие''' Главоболието претставува редовен симпптом кој го придружува менингеланиот синдром. Главоболието е мошне интензивно и секое напрегање или движење на главата предизвикува засилување на болката. Главоболието е дифузно, но најмногу е сместено на челото и пределот на вратот. :* '''Повраќање''' Се јавува доста често и независно од внесената храна. Натанува ненадејно и без некој повод. По повраќањето не постои олеснување. :* '''Закоченост на вратот''' [[Податотека:Neck stiffness.jpg|мини|Закочен врат на болен од менингитис]] Се јавува како еден од првите симптоми на менингитисот. Се добива со гфлексија на вратот спрема напред при тоа главата не може да се свитка нанапред. :* '''Знакот на Керниг''' Ако болен кој лежи на грб му се подигнаат нозете и му се стваат под прав агол се јавуваат болки и ограничување во изведувањето на оваа флексија. Знакот на Керниг може да се изведе и на друг начин т.е ако болниот се подигне од лежечка положба во седечка не ќе може да седне под прав агол од деведесет степени со испружени нозе, и ќе настане флексија во колената. :* '''Феномен на Бруџински''' [[File:Brudzinski.jpg |десно|мини | Феномен на Бруџински]] Се разликуваат две проби горен и долен бруџински: # Долен Бруџински Долниот Бруџински се добива со пасивно свиткување на едната нога во колкот и коленото, при тоа доаѓа во флексија на спротивната нога. # Горен Бруџински Се добива кога болниот лежи на грбот и пасивно му се флексира главата кон напред, во случај на позитивен симптом доаѓа до флексија на нозете. :* '''Фотофобија''' Сите заболени од оваа болест покажуваат зголемена осетливост спрема светлина, светлосни дразби. :* '''Ликворски наод''' Ликворскиот наод е е скоро секогаш изменет. == Терапија == Емпириска терапија (без да биде познат причинителот) треба да се започне веднаш, дури и пред да бидат познати резултатите од лумбалната пункција и анализата на ЦСТ. Изборот на иницијален третман зависи во голема мера од видот на бактериите кои се причинители на менингитис во одредено место и кај одредено население. На пример, во Велика Британија, емпириската терапија се состои од трета генерација на [[Цефалоспорини|цефалоспорин]] како што се [[цефотаксим]] или [[цефтриаксон]].<ref name="EFNS">{{Cite journal |vauthors=Chaudhuri A, Martinez-Martin P, Martin PM, Kennedy PG, Andrew Seaton R, Portegies P, Bojar M, Steiner I |date=July 2008 |title=EFNS guideline on the management of community-acquired bacterial meningitis: report of an EFNS Task Force on acute bacterial meningitis in older children and adults |journal=European Journal of Neurology |volume=15 |issue=7 |pages=649–59 |doi=10.1111/j.1468-1331.2008.02193.x |pmid=18582342 | doi-access=free | title-link=doi |s2cid=12415715}}</ref><ref name="BIS">{{cite journal|vauthors=Heyderman RS, Lambert HP, O'Sullivan I, Stuart JM, Taylor BL, Wall RA|date=February 2003|title=Early management of suspected bacterial meningitis and meningococcal septicaemia in adults|url=http://www.britishinfection.org/drupal/sites/default/files/meningitisJI2003.pdf|url-status=dead|journal=The Journal of Infection|volume=46|issue=2|pages=75–77|doi=10.1053/jinf.2002.1110|pmid=12634067|archive-url=https://web.archive.org/web/20110725103638/http://www.britishinfection.org/drupal/sites/default/files/meningitisJI2003.pdf|archive-date=25 July 2011}} – formal guideline at {{Cite web |date=December 2004 |title=Early management of suspected meningitis and meningococcal septicaemia in immunocompetent adults |url=http://www.meningitis.org/assets/x/51738 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131019120524/http://www.meningitis.org/assets/x/51738 |archive-date=19 October 2013 |access-date=19 October 2008 |publisher=British Infection Society }}</ref> Во САД, каде што резистенцијата на стрептококи кон цефалоспорини е поголема, се препорачува и [[ванкомицин]] во иницијалната терапија.<ref name=NEJM/><ref name=IDSA/><ref name=EFNS/> == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== {{Medical condition classification and resources | DiseasesDB = 22543 | ICD10 = {{ICD10|G|00||g|00}}–{{ICD10|G|03||g|00}} | ICD9 = {{ICD9|320}}–{{ICD9|322}} | MedlinePlus = 000680 | eMedicineSubj = med | eMedicineTopic = 2613 | eMedicine_mult = {{eMedicine2|emerg|309}} {{eMedicine2|emerg|390}} | MeshID = D008581 }} [http://www.femina.mk/%D0%B7%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%98%D0%B5/%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B0/%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%81 Менингитис - Фемина] <br/>[http://www.batut.org.rs/download/aktuelno/briga%20o%20zdravlju/Virusni%20meningitis.pdf Вирусно менингитиси] {{Болести на ЦНС}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Медицина]] [[Категорија:Воспаленија]] [[Категорија:Медицински поими]] [[Категорија:Итни медицински состојби]] k5m8ngjkifyxt2kqfgqgwkypr4dousq 0 1117929 5300189 5078577 2024-12-03T21:07:22Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација, додадена/изменета предлошка 5300189 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност |име= Миро Масин |портрет= |px= |опис= Мирослав Масин |роден-дата= {{роден на|17|јануари|1963}} |роден-место= {{роден во|Ниш}}, {{роден во|СФРЈ}} |починал-дата= |починал-место= |занимање = сликар }} '''Мирослав Масин''' — македонски сликар, роден во [[1963]] година во [[Ниш]]. ==Биографија== Мирослав Масин дипломирал на [[Факултет за ликовни уметности|Факултетот за ликовни уметности]], отсек сликарство во Скопје, во 1988 година. Член е на [[Друштво на ликовните уметници на Македонија|ДЛУМ]], и во периодот од 2000 до 2001 година бил претседател на ДЛУМ. Бил на студиски престој во [[Велика Британија]], [[Франција]] и [[Чешка]]. Покрај самостојни изложби, Масин учествува во инсталации и перформанси, во видео спотови, а негов е сценскиот дизајн на три претстави: во 1993, 1994 и во 2013 година, на мјузиклот [[Пенелопе Икс]]. ==Творештво== Започнувајќи со самостојни изложби во 1988 година, Мирослав Масин досега остварил повеќе од педесет во земјава и во странство, меѓу кои во: [[Џенова]], [[Париз]], [[Стразбур]] и [[Мајен]] во [[Франција]], [[Берлин]], [[Лондон]], [[Белград]], [[Сараево]], [[Зрењанин]], [[Подгорица]], [[Љубљана]], и на други места. Мирослав Масин изработил над дваесет и пет инсталации и перформанси, меѓу кои: „Мајмун-човек-мајмун“ (1986, Стара чаршија, Скопје), „Кафез“ (1992, КИЦ, Скопје), „Мајмун-човек-банана“ (1995, КИЦ, Скопје), „Миро и Емил“ (1997, Зоолошка градина, Скопје), „Цивилизација“ (2000, Чимелице, Чешка), „Три желби“ (2005, Зоолошка градина, Скопје),<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://vecer.mk/skopska/so-evoluciski-hepening-do-zhenka-za-shimpanzoto-koko |title=архивски примерок |accessdate=2017-01-10 |archive-date=2018-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180227034504/http://vecer.mk/skopska/so-evoluciski-hepening-do-zhenka-za-shimpanzoto-koko }}</ref> „City Point“ (2009, Нирнберг, Германија) и други. На [[15 октомври]] [[2014]] година, во Галеријата на „[[Младински културен центар|Младинскиот културен центар]]“ во [[Скопје]] била отворена самостојната изложба на Масин, насловена како „Ашанте“ („Enchante“).<ref>„Масин слави во МКЦ“, ''Вест'', година XV, број 4297, среда, 15 октомври 2014, стр. 18.</ref> На [[7 април]] [[2015]] година, во [[Ниш]]киот културен центар била отворена самостојна изложба на Масин, под истиот наслов.<ref>„Изложба на Мирослав масин во Ниш“, ''Утрински весник'', година XVI, број 4754, среда, 8 април 2015, број, стр. 15.</ref> ==Надворешни врски== *[http://www.masin.mk/Default.htm Официјална страница] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180227034455/http://www.masin.mk/Default.htm |date=2018-02-27 }} == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Масин, Мирослав}} [[Категорија:Македонска уметност]] [[Категорија:Македонско сликарство]] [[Категорија:Македонски сликари]] [[Категорија:Добитници на наградата „Св. Климент Охридски“]] jfjr0w43vps8zq2o7md97jqw31txza9 0 1124555 5300184 5286760 2024-12-03T21:03:18Z P.Nedelkovski 47736 2023, 2024 5300184 wikitext text/x-wiki '''Св. Климент Охридски''' — највисоко признание за долгогодишни остварувања во областа на воспитанието, образованието, културата, уметноста, здравството, спортот, заштитата и унапредувањето на човековата околина и во социјалната дејност. Државната награда се доделува на поединци, група творци, екипи, установи, трговски друштва и здруженија на граѓани. Државната награда под условите определени во конкурсот може да се додели и на странски државјани, група творци, екипи и институции од странство за остварување од јавен интерес за Република Македонија. На награден поединец му се доделува: диплома и паричен износ. На секој член на наградена група творци или екипа им се доделува диплома и подеднаков дел од паричниот износ. На наградена установа, трговско друштво или здружение на граѓани им се доделува диплома и плакета. Паричниот износ на државната награда „Св. Климент Охридски” изнесува десет просечни месечни плати во исплатени во последните три месеци во тековната година. Државната награда „Св. Климент Охридски” се доделува, по правило, секоја година. Во една година можат да се доделат најмногу до пет награди. Се доделува на 8 декември - денот на Св. Климент Охридски. Првпат била доделена во 1969 година.<ref>{{нмс| title=ДРЖАВНА НАГРАДА „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“ (8 декември) | url=http://kultura.gov.mk/sv_kliment_ohridski/ | work= | publisher=Министерство за култура | date= | accessdate=26 ноември 2021}}</ref><ref>{{нмс| title=КОНКУРС за доделување на државната награда „Св. Климент Охридски “ во 2019 г. | url=https://kultura.gov.mk/wp-content/uploads/2022/03/sv-kl-konkurs-2019.pdf| work= | publisher=Министерство за култура | date= | accessdate=26 ноември 2021}}</ref> ==Добитници== *2001: [[Михајло Георгиевски]] *2008: Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура од Скопје и [[Агим Рушити]] (воспитание и образование), проф. д-р [[Вера Битракова-Грозданова]] и [[Миле Бошески]] (култура и уметност) и проф. д-р [[Самуел Садикарио]] (здравство)<ref>{{нмс | last=| first=| author= | title= Соопштени добитниците на „Св. Климент Охридски“ | url=https://www.utrinski.com.mk/?ItemID=FD38E72D4CD67F42A4B8CAB8081726F4 | date=29 ноември 2008 | work= | publisher=Утрински| accessdate=30 јануари 2022}}</ref> *2009: Елена Колева и Рамиз Абдули (воспитание и образование), [[Коста Балабанов]] и [[Бранко Цветкоски]] (култура), д-р [[Лазар Лазаров]] (здравство)<ref>http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=12991036173&id=9&setIzdanie=21857{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2010: проф. д-р [[Елица Манева]] (образование), проф. д-р Тодор К. Стојчевски (здравство), академик [[Томе Серафимовски]], [[Санде Стојчевски]] и [[Петар Темелковски]] (култура)<ref>http://www.kirilica.com.mk/vest2010.asp?id=60717{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2011: проф. д-р [[Драги Митревски]](образование), академикот [[Луан Старова]] и м-р Никола Фиданоски(култура)<ref>http://www.novamakedonija.com.mk/DetalNewsInstant.asp?vestInstant=1437{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2012: [[Бранко Ѓорчев]] (култура), Ѓорги Павловски (образование), Прим.д-р Ѓорѓи Гоцев и Антонио Георгиев (здравство)<nowiki></ref></nowiki> *2013: [[Александра Мијалкова]] (култура), д-р [[Никола Јанкуловски]] и примариус д-р Коте Тасевски (здравство), м-р Аџи Фида (образование)<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://kurir.mk/makedonija/vesti/140165-Vraceni-drzavnite-nagradi-SvKliment-Ohridski-za-2013 |title=архивски примерок |accessdate=2015-02-21 |archive-date=2013-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131211181414/http://kurir.mk/makedonija/vesti/140165-Vraceni-drzavnite-nagradi-SvKliment-Ohridski-za-2013 |url-status=dead }}</ref> *2014: д-р Амет Шериф и проф. д-р [[Велимир Стојковски]] (образование), академик [[Цветан Грозданов]](култура)<ref>http://www.sobranie.mk/2014-df8a0d5a-b100-4c8d-80c9-6c601f98589c-ns_article-dodeluvanje-na-drzavnata-nagrada-sv-kliment-ohridski.nspx</ref> *2015: проф. д-р [[Горан Ајдински]] и проф. [[Ратомир Гроздановски]] (воспитание и образование) , [[Раде Силјан]] (Култура) , [[Аспазија Софијанова]] (здравство)<ref>http://kurir.mk/makedonija/vesti/222434-Ova-se-dobitnicite-na-nagradata-SvKliment-Ohridski-za-2015{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2016: проф. д-р [[Марко Китевски]] (воспитание и образование), проф. д-р [[Гордана Јосифова–Неделковска]], проф. м-р [[Жарко Башески]], [[Весна Стојчевска]] и [[Лилјана Мазова]] (култура и уметност), [[Аспазија Софијанова]] (здравство)<ref>[http://plusinfo.mk/vest/94553/zarko-basheski-megju-dobitnicite-na-nagradata-sv-kliment-ohridski ''Жарко Башески меѓу добитниците на наградата „Св. Климент Охридски“'']</ref> *2017: [[Венко Андоновски]] и [[Наим Алими]] (воспитание и образование) и [[Гарабет Тавитјан]], [[Јордан Плевнеш]] и [[Илинденка Петрушева]] (култура и уметност)<ref>[http://novamakedonija.com.mk/NewsDetail?title=%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%BF%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%A1%D0%B2-%D0%9A%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%9E%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B7%D0%B0-2017-&id=38b67d30-fe57-418d-ba74-dc002b2cd5a5 ''Соопштени добитниците на наградата „Св. Климент Охридски“ за 2017'']{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2018:[[Кимет Агаи]] и [[Аднан Агаи]] (воспитание и образование), [[Владимир Милчин]], [[Емилија Стаменковиќ-Џипунова]] и [[Томислав Османли]] (култура и уметност) и [[Борислав Каранфилски]] (здравство);<ref>[https://plusinfo.mk/%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D1%81%D0%B2-%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81/ ''Државната награда „Св. Климент Охридски“ ќе се додели утре'']</ref> *2019:[[Агим Пољоска]] (воспитание и образование), [[Димитар Башевски]], [[Весна Ѓиновска-Илкова]] и [[Виолета Томовска]] (култура и уметност) и [[Дејан Докиќ]] (здравство);<ref>[https://plusinfo.mkова-се-добитниците-на-државната-награ/ ''Ова се добитниците на државната награда „Св. Климент Охридски“'']{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2020: Наградата не е доделена<ref>{{нмс | last=Стефанова | first=Нина | author= | title=Заради застојот во Собранието – наградата “Свети Климент Охридски” не се додели | url=https://telma.com.mk/2020/12/08/заради-застојот-во-собранието-наград/ | date=8 декември 2020 | work= | publisher=Телма | accessdate=12 декември 2020}}</ref> *2021: [[Ѓулумсер Касапи]] (воспитание и образование), [[Јован Павловски]], [[Снежана Анастасова-Чадиковска]] и [[Елена Дончева]] (култура и уметност)<ref>{{нмс | last=| first=| author= | title= Награда „Св. Климент Охридски“ за Ѓулумсер Касапи, Јован Павловски, Снежана Анастасова-Чадиковска и Елена Дончева | url=https://www.fakulteti.mk/news/01122021/nagrada-sv-kliment-ohridski-za-gjulumser-kasapi-jovan-pavlovski-snezhana-anastasova-chadikovska-i-elena-doncheva | date=1 декември 2021 | work= | publisher=Факултети| accessdate=8 декември 2021}}</ref> *2022: [[Африм Османи]] (воспитание и образование), [[Влада Урошевиќ]], и [[Исмет Рамиќевиќ]] (култура и уметност) и [[Сашко Јовев]] (здравство)<ref>{{нмс | last=| first=| author= | title= Доделени државните награди „Св. Климент Охридски” за 2022 година| url=https://fokus.mk/dodeleni-drzhavnite-nagradi-sv-kliment-ohridski-za-2022-godina/ | date=8 декември 2022 | work= | publisher=Факултети| accessdate=8 декември 2022}}</ref> *2023: [[Рабије Мурати]] (воспитание и образование) и [[Антонио Митриќески]] (култура и уметност)<ref>{{нмс | last=| first=| author= | title= Мурати и Митриќески - добитници на наградата „Св. Климент Охридски“ за 2023| url=hhttps://kanal5.com.mk/murati-i-mitrikjeski-dobitnici-na-nagradata-sv-kliment-ohridski-za-2023/a614564 | date=4 декември 2023 | work= | publisher=Канал 5| accessdate=3 декември 2024}}</ref> *2024: [[Милован Стефановски]], [[Мирослав Масин]] и [[Рефет Абази]] (култура и уметност) и [[Маја Бојаџиевска]] (воспитание и образование)<ref>{{нмс | last=| first=| author= | title= ДРЖАВНАТА НАГРАДА „СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ“ ЗА БОЈАЏИЕВСКА, СТЕФАНОВСКИ, МАСИН И АБАЗИ| url=https://sdk.mk/index.php/kultura/drzhavnata-nagrada-sv-kliment-ohridski-za-bojadhievska-stefanovski-masin-i-abazi/ | date=27 ноември 2024 | work= | publisher=СДК| accessdate=3 декември 2024}}</ref> == Поврзано == * [[Државни награди на Македонија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Државни награди на Македонија|Климент Охридски]] [[Категорија:Појавено во 1969 година во Македонија]] 2hx9xf0eypqkadn0llt4jytv8o9uuft 0 1125959 5300062 5181186 2024-12-03T17:34:41Z Todot3123 118124 Link fix 5300062 wikitext text/x-wiki {{Infobox Holiday |holiday_name=Тодорова сабота<br>Тодорица |image=Невестинско поклонение.jpg |caption= Обичајот „невестинско поклонение“ на Св. Теодор Тирон во [[Конопница]], Кривопаланечко со пригодни извезени натписи |nickname= |observedby=Христијанските и нехристијански земји |date= прва сабота од Велигденските пости |observances=обредно пеење, обреди |type=[[христијанство|христијански]] |significance=Ден на [[Свети Теодор Тирон]] |relatedto= }} [[File:Koljivo from wheat.jpg|thumb|Варена пченица која се раздава на Тодорова сабота]] [[File:Vallacchia, pitture murali dal monastero di curtea de arges, san teodoro teron, ante 1526.JPG|thumb|Фреска на Теодор Тирон во Влашка од 1526 г.]] '''Тодорова сабота''' или '''Тодорица/Тодорија''' — [[православен]] [[Христијанска религија|христијански]] [[подвижен|празник]] што се слави во првата [[сабота]] од [[Велигден (православен)|велигденските пости]], односно првата сабота по [[Прочка]]. Оваа сабота е последниот ден од [[Тодорова недела|Тодоровата недела]]. <br /> ==Патрон== {{главна|Теодор Тирон}} Тодорова сабота е празник посветен на [[Свети Теодор Тирон|Светиот Великомаченик Теодор Тирон]], кој настрадал во прогоните на [[христијани]]те од страна на [[Римски цар|римскиот цар]] Максимилијан. Овој ден се празнува во спомен на едно чудо што го направил св. Теодор Тирон околу 50 години по [[смрт]]та. Имено, еднаш, непосредно пред почетокот на велигденскиот пост, [[Римски цар|римскиот цар]] [[Јулијан Отпадникот]] сакал да им напакости на христијаните и наредил [[храна]]та што се продавала по пазарите да се испрска со [[крв]]та на жртвите што им се принесувале на римските идоли. Меѓутоа, св. Теодор Тирон на јаве му се појавил на цариградскиот патријарх и му кажал да им забрани на христијаните да купуваат храна од пазарите, зашто таа ќе биде осквернавена со крв и наместо тоа, цела недела да јадат [[пченица]] со [[мед]]. Патријархот така постапил и христијанските верници отанале неиспоганети пред нивниот најголем празник. Во спомен на овој настан, првата сабота од велигденските пости е наречена Тодорова сабота. ==Обичаи== За празникот Тодорова сабота се поврзани повеќе верувања и обичаи. На пример, во [[Дебрца]], спроти празникот, девојчињата изведувале интересен обичај со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале ќесиња направени од крпчиња и потоа ги полнеле со пепел. Вечерта спроти празникот, додека биле во [[Црква (градба)|црквата]], ќесето го закачувале на појасот на некоја жена која била позната како добра везилка. Жените кои вака ќе собереле повеќе ќесиња, на враќање од црквата кон дома, ги фрлале ќесињата во [[река]]та со зборовите: „Како што брза [[вода]]та, така и девојчињата да научат да везат“. <br /> Исто така, на Тодорова сабота, младите девојки изведувале и обичаи со кои сакале да дознаат кој ќе биде нивниот иден маж. За таа цел, во [[петок]] навечер, за време на вечерата, девојките го зачувувале првиот залак и го ставале под перницата. Притоа, се верувало дека момчето кое ќе го [[сон]]еле, подоцна ќе им стане маж.<ref>„Кое момче вечер ќе го сонат девојчињата за тоа ќе се омажат“, ''Дневник'', година XIX, број 5704, сабота, 28 февруари 2015, стр. 32.</ref> Најголемиот број обичаи поврзани со овој ден се изведуваат вечерта спроти празникот. Во повеќе краишта на Македонија тогаш во црквата се носи т.н. Тодорички леб или Тодоречка погача, а [[Кузман Шапкарев]] забележал дека во охридските села носеле колаци со четири проскурчиња „за воловско здравје“. Овој обреден леб од горната страна е украсен со разни фигури: волови, плуг, јарем, коњи, коњски плочи, трло со јагниња и сл. Во црквата лебот се става во чинија врз која има варена пченица и пченка и бидејќи лебот во средината има дупка низ неа се забодува свеќа којашто се запалува. Подоцна откако свештеникот ќе отпее молитва и ќе го благослови лебот и другите производи свеќата се гасне под мишка и се чува цела година за лекување разни болести и за одврзување магии. Во црквата од лебот се раздава „за мажо здравје“, „за воловско здравје“, „за коњско здравје“ итн. Во записите од Гевгелиско направени на почетокот на [[XX век]] од Н. Д. Рачев се вели дека за заштита од магии, но и за иницирање живот и здравје на луѓето и добитокот се правело „мамило“. Тоа се правело од варена пченица и пченка кои се носеле во црквата каде што попот им пеел молитва. Потоа дома на сите и на луѓето и на стоката им се давало да каснат по малку, но строго се внимавало ниту едно зрно да не падне на земјата, зашто во спротивно ќе се случела голема несреќа и на луѓето и на добитокот. Интересен обичај во [[Дебрца]] спроти празникот изведувале девојчињата со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале кесиња направени од крпчиња и врз нив само започнувале да везат, а потоа ги полнеле со пепел. Додека биле во црквата вечерта спроти празникот скришум со куклушка од треска кесето го закачувале за појасот на некоја жена што била позната како добра везачка. Овие жени, пак, што ќе собереле повеќе вакви кесиња на враќање ги фрлале во некоја вода (извор, река, поток и др.) со благослов: „Како што брза водата така и девојчињата да научат да везат“. На овој ден младите изведувале и повеќе обичаи со кои сакале да дознаат кој е нивниот иден брачен другар. Тоа го правеле на следниов начин: Во крпчиња врзувале варена пченица и пченка и трипати ја префрлале преку олтарот од црквата. Потоа вечерта пред спиење ја ставале под перницата, заедно со првиот касај добиен во црквата „за мажо здравје“. До креветот ставале и дуле полно со вода за кое го врзувале појасот кој со другиот крај го ставале под перницата. Притоа наречувале: „Кој ми е речен да ми дојдит на мостов, да поминит по појасов, да го видам во сонот“. Вакви обичаи забележал и [[Марко Цепенков]]. „Во петок вечер спроти Тодороа сабота, кое девојче сака да си го види на сон кое момче ќе си го земи за маж да је биди еве како ќе напраи: ќе седни да вечера и првијо залак што ќе го сожвакат, нема да го голтни, ами ќе го изваи од уста и ќе го чуа за коа ќе си легни да го клаи под перница. Спиејќи над залаго, ќе и дојде тоа момче што и је наречено за да ја земи. Ако види некое момче што го знаи, него ќе го земи бездруго, а пак ако види некое непознато, непознатото момче ќе го земи“. Сличен на овој обичај М. Цепенков забележал и во Битола: „Во град Битола спроти Тодорица праат мајките на ќерките еден маривет да познаат кое момче ќе и ја земи ќерката. Ќе појди една мајка в црква и ќе земи три зрна пченица, падната што има наземи. Коа ќе седнат да вечераат, ќе и го укради мајката на ќерката првиот залак и коа ќе си легни девојчето да спие, ќе и клаит под перница. Спиејќи девојчето, ќе го сонуала кое момче ќе го земела, убао ќе го видела, очи со очи ќе се виделе и бездруго тоа момче ќе го земела. Утрото со душа ќе ја чекат мајка е да стани од спиење за да ја праша што сон сонуала. Ако е страмежливо некое девојче и неќи да е кажи на мајка си, таа ќе и нагодуа за соно што го видела и за момчето што го видела. Ете од трите зрна пченица и еден залак леб, клаени под перница ќе си го виделе на сон кое момче ќе земи. Ако е вистина ашколсун јас ќе му речам“. Во Гостивар, според еден понов запис, во минатото на овој ден доаѓале девојките и ергените од соседните села облечени во празнична носија, заедно со своите родители и шетале низ градот. Тоа било можност и за запознавање и за бендисување. Така во споменот на гостиварчани и околните села овој ден останал како ден на бендисувањето, односно како метафора на љубовта. Во кривопаланечкото село Конопница последниве години е обновен еден древен обред што во минатото се изведувал на овој ден пред црквата што го носи името на св. Теордор Тирон. Имено во овој обичај учествуваат невестите што се омажиле помеѓу двете Тодорици заедно со своите свекрви задолжително облечени во народна носија. После ова поклонение пред светецот невестите веруваат дека ќе добијат пород и дека ќе ги следи благосостојба. Со празникот Тодорова сабота се поврзани и други обичаи и верувања. Во Гостиварско пченката што ја враќале од црквата утрото на самиот празник ја носеле во полето и ја фрлале по нивите и бавчите велејќи: „Господе, колку зрна, толку тоари, толку дар и бериќет да ни даеш“. [[Стефан Верковиќ]] запишал дека во егејското село [[Мачуково]], (Долновардарско) „Спроти Сфити Тодур момите раздават на црквата пшеница и пчиничка бркано, и чис леп. В лебут замесуват една глава лук и сус неа го печат; го извртуве сус се леп, ка ќ’оде на црквата; дупката што ќе се чине на лебут, туруваат пшеница и пчиничка, да напкум сус них зарануват добитоците, а кукешните си апнуваат за здраве“. Интересен обичај на празникот Тодорица се изведувал во селото [[Лазорополе]]. Тие што тремереле оделе надвор од селото во местото Сливине, носеле со себе варено жито и вода осветена на Свети Трифун. Со таа вода ги прскале ливадите. Од житото што го носеле девојките еден дел им давале на момчињата и роднините за здравје, а потоа оделе кај своите ливади и фрлајќи од житото викале: „Киш, киш, кртови, / на чупоски вртови“. Чуповци, пак, викале: „Киш, киш кртови, / на росочки вртови!“ Овие обичаи започнувале околу десет часот претпладне и завршувале околу три или четири часот попладне. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Христијански празници]] [[Категорија:Македонски празници]] 2ptr59nwh91s0msm8qfshsnuyc1bisz 5300065 5300062 2024-12-03T17:36:14Z Todot3123 118124 Add link 5300065 wikitext text/x-wiki {{Infobox Holiday |holiday_name=Тодорова сабота<br>Тодорица |image=Невестинско поклонение.jpg |caption= Обичајот „невестинско поклонение“ на Св. Теодор Тирон во [[Конопница]], Кривопаланечко со пригодни извезени натписи |nickname= |observedby=Христијанските и нехристијански земји |date= прва сабота од Велигденските пости |observances=обредно пеење, обреди |type=[[христијанство|христијански]] |significance=Ден на [[Свети Теодор Тирон]] |relatedto= }} [[File:Koljivo from wheat.jpg|thumb|Варена пченица која се раздава на Тодорова сабота]] [[File:Vallacchia, pitture murali dal monastero di curtea de arges, san teodoro teron, ante 1526.JPG|thumb|Фреска на Теодор Тирон во Влашка од 1526 г.]] '''Тодорова сабота''' или '''Тодорица/Тодорија''' — [[православен]] [[Христијанска религија|христијански]] [[подвижен|празник]] што се слави во првата [[сабота]] од [[Велигден (православен)|велигденските пости]], односно првата сабота по [[Прочка]]. Оваа сабота е последниот ден од [[Тодорова недела|Тодоровата недела]]. <br /> ==Патрон== {{главна|Теодор Тирон}} Тодорова сабота е празник посветен на [[Свети Теодор Тирон|Светиот Великомаченик Теодор Тирон]], кој настрадал во прогоните на [[христијани]]те од страна на [[Римски цар|римскиот цар]] Максимилијан. Овој ден се празнува во спомен на едно чудо што го направил св. Теодор Тирон околу 50 години по [[смрт]]та. Имено, еднаш, непосредно пред почетокот на велигденскиот пост, [[Римски цар|римскиот цар]] [[Јулијан Отпадникот]] сакал да им напакости на христијаните и наредил [[храна]]та што се продавала по пазарите да се испрска со [[крв]]та на жртвите што им се принесувале на римските идоли. Меѓутоа, св. Теодор Тирон на јаве му се појавил на цариградскиот патријарх и му кажал да им забрани на христијаните да купуваат храна од пазарите, зашто таа ќе биде осквернавена со крв и наместо тоа, цела недела да јадат [[пченица]] со [[мед]]. Патријархот така постапил и христијанските верници отанале неиспоганети пред нивниот најголем празник. Во спомен на овој настан, првата сабота од велигденските пости е наречена Тодорова сабота. ==Обичаи== За празникот Тодорова сабота се поврзани повеќе верувања и обичаи. На пример, во [[Дебрца]], спроти празникот, девојчињата изведувале интересен обичај со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале ќесиња направени од крпчиња и потоа ги полнеле со пепел. Вечерта спроти празникот, додека биле во [[Црква (градба)|црквата]], ќесето го закачувале на појасот на некоја жена која била позната како добра везилка. Жените кои вака ќе собереле повеќе ќесиња, на враќање од црквата кон дома, ги фрлале ќесињата во [[река]]та со зборовите: „Како што брза [[вода]]та, така и девојчињата да научат да везат“. <br /> Исто така, на Тодорова сабота, младите девојки изведувале и обичаи со кои сакале да дознаат кој ќе биде нивниот иден маж. За таа цел, во [[петок]] навечер, за време на вечерата, девојките го зачувувале првиот залак и го ставале под перницата. Притоа, се верувало дека момчето кое ќе го [[сон]]еле, подоцна ќе им стане маж.<ref>„Кое момче вечер ќе го сонат девојчињата за тоа ќе се омажат“, ''Дневник'', година XIX, број 5704, сабота, 28 февруари 2015, стр. 32.</ref> Најголемиот број обичаи поврзани со овој ден се изведуваат вечерта спроти празникот. Во повеќе краишта на Македонија тогаш во црквата се носи т.н. Тодорички леб или Тодоречка погача, а [[Кузман Шапкарев]] забележал дека во охридските села носеле колаци со четири проскурчиња „за воловско здравје“. Овој обреден леб од горната страна е украсен со разни фигури: волови, плуг, јарем, коњи, коњски плочи, трло со јагниња и сл. Во црквата лебот се става во чинија врз која има варена пченица и пченка и бидејќи лебот во средината има дупка низ неа се забодува свеќа којашто се запалува. Подоцна откако свештеникот ќе отпее молитва и ќе го благослови лебот и другите производи свеќата се гасне под мишка и се чува цела година за лекување разни болести и за одврзување магии. Во црквата од лебот се раздава „за мажо здравје“, „за воловско здравје“, „за коњско здравје“ итн. Во записите од Гевгелиско направени на почетокот на [[XX век]] од Н. Д. Рачев се вели дека за заштита од магии, но и за иницирање живот и здравје на луѓето и добитокот се правело „мамило“. Тоа се правело од варена пченица и пченка кои се носеле во црквата каде што попот им пеел молитва. Потоа дома на сите и на луѓето и на стоката им се давало да каснат по малку, но строго се внимавало ниту едно зрно да не падне на земјата, зашто во спротивно ќе се случела голема несреќа и на луѓето и на добитокот. Интересен обичај во [[Дебрца]] спроти празникот изведувале девојчињата со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале кесиња направени од крпчиња и врз нив само започнувале да везат, а потоа ги полнеле со пепел. Додека биле во црквата вечерта спроти празникот скришум со куклушка од треска кесето го закачувале за појасот на некоја жена што била позната како добра везачка. Овие жени, пак, што ќе собереле повеќе вакви кесиња на враќање ги фрлале во некоја вода (извор, река, поток и др.) со благослов: „Како што брза водата така и девојчињата да научат да везат“. На овој ден младите изведувале и повеќе обичаи со кои сакале да дознаат кој е нивниот иден брачен другар. Тоа го правеле на следниов начин: Во крпчиња врзувале варена пченица и пченка и трипати ја префрлале преку олтарот од црквата. Потоа вечерта пред спиење ја ставале под перницата, заедно со првиот касај добиен во црквата „за мажо здравје“. До креветот ставале и дуле полно со вода за кое го врзувале појасот кој со другиот крај го ставале под перницата. Притоа наречувале: „Кој ми е речен да ми дојдит на мостов, да поминит по појасов, да го видам во сонот“. Вакви обичаи забележал и [[Марко Цепенков]]. „Во петок вечер спроти Тодороа сабота, кое девојче сака да си го види на сон кое момче ќе си го земи за маж да је биди еве како ќе напраи: ќе седни да вечера и првијо залак што ќе го сожвакат, нема да го голтни, ами ќе го изваи од уста и ќе го чуа за коа ќе си легни да го клаи под перница. Спиејќи над залаго, ќе и дојде тоа момче што и је наречено за да ја земи. Ако види некое момче што го знаи, него ќе го земи бездруго, а пак ако види некое непознато, непознатото момче ќе го земи“. Сличен на овој обичај М. Цепенков забележал и во Битола: „Во град Битола спроти Тодорица праат мајките на ќерките еден маривет да познаат кое момче ќе и ја земи ќерката. Ќе појди една мајка в црква и ќе земи три зрна пченица, падната што има наземи. Коа ќе седнат да вечераат, ќе и го укради мајката на ќерката првиот залак и коа ќе си легни девојчето да спие, ќе и клаит под перница. Спиејќи девојчето, ќе го сонуала кое момче ќе го земела, убао ќе го видела, очи со очи ќе се виделе и бездруго тоа момче ќе го земела. Утрото со душа ќе ја чекат мајка е да стани од спиење за да ја праша што сон сонуала. Ако е страмежливо некое девојче и неќи да е кажи на мајка си, таа ќе и нагодуа за соно што го видела и за момчето што го видела. Ете од трите зрна пченица и еден залак леб, клаени под перница ќе си го виделе на сон кое момче ќе земи. Ако е вистина ашколсун јас ќе му речам“. Во Гостивар, според еден понов запис, во минатото на овој ден доаѓале девојките и ергените од соседните села облечени во празнична носија, заедно со своите родители и шетале низ градот. Тоа било можност и за запознавање и за бендисување. Така во споменот на гостиварчани и околните села овој ден останал како ден на бендисувањето, односно како метафора на љубовта. Во кривопаланечкото село [[Конопница]] последниве години е обновен еден древен обред што во минатото се изведувал на овој ден пред црквата што го носи името на св. Теордор Тирон. Имено во овој обичај учествуваат невестите што се омажиле помеѓу двете Тодорици заедно со своите свекрви задолжително облечени во народна носија. После ова поклонение пред светецот невестите веруваат дека ќе добијат пород и дека ќе ги следи благосостојба. Со празникот Тодорова сабота се поврзани и други обичаи и верувања. Во Гостиварско пченката што ја враќале од црквата утрото на самиот празник ја носеле во полето и ја фрлале по нивите и бавчите велејќи: „Господе, колку зрна, толку тоари, толку дар и бериќет да ни даеш“. [[Стефан Верковиќ]] запишал дека во егејското село [[Мачуково]], (Долновардарско) „Спроти Сфити Тодур момите раздават на црквата пшеница и пчиничка бркано, и чис леп. В лебут замесуват една глава лук и сус неа го печат; го извртуве сус се леп, ка ќ’оде на црквата; дупката што ќе се чине на лебут, туруваат пшеница и пчиничка, да напкум сус них зарануват добитоците, а кукешните си апнуваат за здраве“. Интересен обичај на празникот Тодорица се изведувал во селото [[Лазорополе]]. Тие што тремереле оделе надвор од селото во местото Сливине, носеле со себе варено жито и вода осветена на Свети Трифун. Со таа вода ги прскале ливадите. Од житото што го носеле девојките еден дел им давале на момчињата и роднините за здравје, а потоа оделе кај своите ливади и фрлајќи од житото викале: „Киш, киш, кртови, / на чупоски вртови“. Чуповци, пак, викале: „Киш, киш кртови, / на росочки вртови!“ Овие обичаи започнувале околу десет часот претпладне и завршувале околу три или четири часот попладне. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Христијански празници]] [[Категорија:Македонски празници]] fwawklk5nmyzirfajf9aj2j0z1vqwr3 5300066 5300065 2024-12-03T17:37:02Z Todot3123 118124 Link fix 5300066 wikitext text/x-wiki {{Infobox Holiday |holiday_name=Тодорова сабота<br>Тодорица |image=Невестинско поклонение.jpg |caption= Обичајот „невестинско поклонение“ на Св. Теодор Тирон во [[Конопница]], Кривопаланечко со пригодни извезени натписи |nickname= |observedby=Христијанските и нехристијански земји |date= прва сабота од Велигденските пости |observances=обредно пеење, обреди |type=[[христијанство|христијански]] |significance=Ден на [[Свети Теодор Тирон]] |relatedto= }} [[File:Koljivo from wheat.jpg|thumb|Варена пченица која се раздава на Тодорова сабота]] [[File:Vallacchia, pitture murali dal monastero di curtea de arges, san teodoro teron, ante 1526.JPG|thumb|Фреска на Теодор Тирон во Влашка од 1526 г.]] '''Тодорова сабота''' или '''Тодорица/Тодорија''' — [[православен]] [[Христијанска религија|христијански]] [[Подвижен празник|празник]] што се слави во првата [[сабота]] од [[Велигден (православен)|велигденските пости]], односно првата сабота по [[Прочка]]. Оваа сабота е последниот ден од [[Тодорова недела|Тодоровата недела]]. <br /> ==Патрон== {{главна|Теодор Тирон}} Тодорова сабота е празник посветен на [[Свети Теодор Тирон|Светиот Великомаченик Теодор Тирон]], кој настрадал во прогоните на [[христијани]]те од страна на [[Римски цар|римскиот цар]] Максимилијан. Овој ден се празнува во спомен на едно чудо што го направил св. Теодор Тирон околу 50 години по [[смрт]]та. Имено, еднаш, непосредно пред почетокот на велигденскиот пост, [[Римски цар|римскиот цар]] [[Јулијан Отпадникот]] сакал да им напакости на христијаните и наредил [[храна]]та што се продавала по пазарите да се испрска со [[крв]]та на жртвите што им се принесувале на римските идоли. Меѓутоа, св. Теодор Тирон на јаве му се појавил на цариградскиот патријарх и му кажал да им забрани на христијаните да купуваат храна од пазарите, зашто таа ќе биде осквернавена со крв и наместо тоа, цела недела да јадат [[пченица]] со [[мед]]. Патријархот така постапил и христијанските верници отанале неиспоганети пред нивниот најголем празник. Во спомен на овој настан, првата сабота од велигденските пости е наречена Тодорова сабота. ==Обичаи== За празникот Тодорова сабота се поврзани повеќе верувања и обичаи. На пример, во [[Дебрца]], спроти празникот, девојчињата изведувале интересен обичај со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале ќесиња направени од крпчиња и потоа ги полнеле со пепел. Вечерта спроти празникот, додека биле во [[Црква (градба)|црквата]], ќесето го закачувале на појасот на некоја жена која била позната како добра везилка. Жените кои вака ќе собереле повеќе ќесиња, на враќање од црквата кон дома, ги фрлале ќесињата во [[река]]та со зборовите: „Како што брза [[вода]]та, така и девојчињата да научат да везат“. <br /> Исто така, на Тодорова сабота, младите девојки изведувале и обичаи со кои сакале да дознаат кој ќе биде нивниот иден маж. За таа цел, во [[петок]] навечер, за време на вечерата, девојките го зачувувале првиот залак и го ставале под перницата. Притоа, се верувало дека момчето кое ќе го [[сон]]еле, подоцна ќе им стане маж.<ref>„Кое момче вечер ќе го сонат девојчињата за тоа ќе се омажат“, ''Дневник'', година XIX, број 5704, сабота, 28 февруари 2015, стр. 32.</ref> Најголемиот број обичаи поврзани со овој ден се изведуваат вечерта спроти празникот. Во повеќе краишта на Македонија тогаш во црквата се носи т.н. Тодорички леб или Тодоречка погача, а [[Кузман Шапкарев]] забележал дека во охридските села носеле колаци со четири проскурчиња „за воловско здравје“. Овој обреден леб од горната страна е украсен со разни фигури: волови, плуг, јарем, коњи, коњски плочи, трло со јагниња и сл. Во црквата лебот се става во чинија врз која има варена пченица и пченка и бидејќи лебот во средината има дупка низ неа се забодува свеќа којашто се запалува. Подоцна откако свештеникот ќе отпее молитва и ќе го благослови лебот и другите производи свеќата се гасне под мишка и се чува цела година за лекување разни болести и за одврзување магии. Во црквата од лебот се раздава „за мажо здравје“, „за воловско здравје“, „за коњско здравје“ итн. Во записите од Гевгелиско направени на почетокот на [[XX век]] од Н. Д. Рачев се вели дека за заштита од магии, но и за иницирање живот и здравје на луѓето и добитокот се правело „мамило“. Тоа се правело од варена пченица и пченка кои се носеле во црквата каде што попот им пеел молитва. Потоа дома на сите и на луѓето и на стоката им се давало да каснат по малку, но строго се внимавало ниту едно зрно да не падне на земјата, зашто во спротивно ќе се случела голема несреќа и на луѓето и на добитокот. Интересен обичај во [[Дебрца]] спроти празникот изведувале девојчињата со цел да научат да везат. Тие дома подготвувале кесиња направени од крпчиња и врз нив само започнувале да везат, а потоа ги полнеле со пепел. Додека биле во црквата вечерта спроти празникот скришум со куклушка од треска кесето го закачувале за појасот на некоја жена што била позната како добра везачка. Овие жени, пак, што ќе собереле повеќе вакви кесиња на враќање ги фрлале во некоја вода (извор, река, поток и др.) со благослов: „Како што брза водата така и девојчињата да научат да везат“. На овој ден младите изведувале и повеќе обичаи со кои сакале да дознаат кој е нивниот иден брачен другар. Тоа го правеле на следниов начин: Во крпчиња врзувале варена пченица и пченка и трипати ја префрлале преку олтарот од црквата. Потоа вечерта пред спиење ја ставале под перницата, заедно со првиот касај добиен во црквата „за мажо здравје“. До креветот ставале и дуле полно со вода за кое го врзувале појасот кој со другиот крај го ставале под перницата. Притоа наречувале: „Кој ми е речен да ми дојдит на мостов, да поминит по појасов, да го видам во сонот“. Вакви обичаи забележал и [[Марко Цепенков]]. „Во петок вечер спроти Тодороа сабота, кое девојче сака да си го види на сон кое момче ќе си го земи за маж да је биди еве како ќе напраи: ќе седни да вечера и првијо залак што ќе го сожвакат, нема да го голтни, ами ќе го изваи од уста и ќе го чуа за коа ќе си легни да го клаи под перница. Спиејќи над залаго, ќе и дојде тоа момче што и је наречено за да ја земи. Ако види некое момче што го знаи, него ќе го земи бездруго, а пак ако види некое непознато, непознатото момче ќе го земи“. Сличен на овој обичај М. Цепенков забележал и во Битола: „Во град Битола спроти Тодорица праат мајките на ќерките еден маривет да познаат кое момче ќе и ја земи ќерката. Ќе појди една мајка в црква и ќе земи три зрна пченица, падната што има наземи. Коа ќе седнат да вечераат, ќе и го укради мајката на ќерката првиот залак и коа ќе си легни девојчето да спие, ќе и клаит под перница. Спиејќи девојчето, ќе го сонуала кое момче ќе го земела, убао ќе го видела, очи со очи ќе се виделе и бездруго тоа момче ќе го земела. Утрото со душа ќе ја чекат мајка е да стани од спиење за да ја праша што сон сонуала. Ако е страмежливо некое девојче и неќи да е кажи на мајка си, таа ќе и нагодуа за соно што го видела и за момчето што го видела. Ете од трите зрна пченица и еден залак леб, клаени под перница ќе си го виделе на сон кое момче ќе земи. Ако е вистина ашколсун јас ќе му речам“. Во Гостивар, според еден понов запис, во минатото на овој ден доаѓале девојките и ергените од соседните села облечени во празнична носија, заедно со своите родители и шетале низ градот. Тоа било можност и за запознавање и за бендисување. Така во споменот на гостиварчани и околните села овој ден останал како ден на бендисувањето, односно како метафора на љубовта. Во кривопаланечкото село [[Конопница]] последниве години е обновен еден древен обред што во минатото се изведувал на овој ден пред црквата што го носи името на св. Теордор Тирон. Имено во овој обичај учествуваат невестите што се омажиле помеѓу двете Тодорици заедно со своите свекрви задолжително облечени во народна носија. После ова поклонение пред светецот невестите веруваат дека ќе добијат пород и дека ќе ги следи благосостојба. Со празникот Тодорова сабота се поврзани и други обичаи и верувања. Во Гостиварско пченката што ја враќале од црквата утрото на самиот празник ја носеле во полето и ја фрлале по нивите и бавчите велејќи: „Господе, колку зрна, толку тоари, толку дар и бериќет да ни даеш“. [[Стефан Верковиќ]] запишал дека во егејското село [[Мачуково]], (Долновардарско) „Спроти Сфити Тодур момите раздават на црквата пшеница и пчиничка бркано, и чис леп. В лебут замесуват една глава лук и сус неа го печат; го извртуве сус се леп, ка ќ’оде на црквата; дупката што ќе се чине на лебут, туруваат пшеница и пчиничка, да напкум сус них зарануват добитоците, а кукешните си апнуваат за здраве“. Интересен обичај на празникот Тодорица се изведувал во селото [[Лазорополе]]. Тие што тремереле оделе надвор од селото во местото Сливине, носеле со себе варено жито и вода осветена на Свети Трифун. Со таа вода ги прскале ливадите. Од житото што го носеле девојките еден дел им давале на момчињата и роднините за здравје, а потоа оделе кај своите ливади и фрлајќи од житото викале: „Киш, киш, кртови, / на чупоски вртови“. Чуповци, пак, викале: „Киш, киш кртови, / на росочки вртови!“ Овие обичаи започнувале околу десет часот претпладне и завршувале околу три или четири часот попладне. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Христијански празници]] [[Категорија:Македонски празници]] dkhymg4007s3l1wey5uoyxmnbawnt1j 0 1127243 5300154 5235525 2024-12-03T20:48:34Z Carshalton 30527 5300154 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примеира лига | лого = [[Податотека:Liga NOS logo.png|120px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Португалија}} [[Португалија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1934 | клубови = 18 | испаѓање = [[Сегунда лига]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Португалија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]] | шампиони = {{Fb team Sporting Lisboa}} (20. титула) | нај_титули = {{Fb team Benfica}} <br /> (37 титули) | сезона = [[Примеира лига 2023-2024|2023–2024]] | тв = [[Sport TV]] | мрежно место = [http://www.lpfp.pt LPFP.pt] | трофеј = [[Податотека:Portuguese shield.svg|60px]] | моментална = [[Примеира лига 2019-2020]] }} '''Примеира лига''' — највисокиот ранг на фудбалските натпреварувања во [[Португалија]]. Моментален шампион е екипата на [[ФК Бенфика|Бенфика]]. Лигата моментално го зазема 5. место на ранг-списокот на УЕФА.<ref>[http://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method4/crank2011.html УЕФА ранг листа] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150301011159/http://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method4/crank2011.html |date=2015-03-01 }}, Пристапено 23. 4. 2013.</ref> Моментално во Примеира лигата се натпреваруваат 18 клубови, но само 5 клуба успеале да ја освојат титулата. Од основањето во 1934 година до сега се одржани 80 првенства во која доминирале клубовите од таканаречената „Голема Тројка“: ([[ФК Порто|Порто]], [[ФК Бенфика|Бенфика]] и [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг Лисабон]]), која вкупно освоила 78 титули, додека останатите две титуле ги освоиле [[ФК Белененсеш|Белененсеш]] и [[ФК Боавишта|Боавишта]]. ==Клубови во сезоната 2018-2019== {| class="wikitable" style="font-size:95%;" ! Клуб ! Град ! Стадион ! Позиција во сезоната 2017-2018 |- | {{Fb team Desportivo Aves}} | [[Авеш]] | [[Стадион до КД Авеш]] | [[Примеира лига 2017-2018|13. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Belenenses}} | [[Лисабон]] | [[Национален стадион во Оеирас|Стадион Насионал]] | [[Примеира лига 2017-2018|12. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Benfica}} | [[Лисабон]] | [[Стадион Луж]] | [[Примеира лига 2017-2018|2. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Boavista}} | [[Порто]] | [[Стадион до Беса]] | [[Примеира лига 2017-2018|8. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Braga}} | [[Брага]] | [[Стадион Мунисипа де Брага]] | [[Примеира лига 2017-2018|4. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Vitoria Guimaraes}} | [[Гимараеш]] | [[Стадион Д. Афонсо Енрикес]] | [[Примеира лига 2017-2018|9. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Vitoria Setubal}} | [[Сетубал]] | [[Стадион до Бонфим]] | [[Примеира лига 2017-2018|14. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Maritimo}} | [[Фуншал]] | [[Стадион дос Бареирош]] | [[Примеира лига 2017-2018|7. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Moreirense}} | [[Мореира де Конегос]] | [[Стадион Жозе Аранжо]] | [[Примеира лига 2017-2018|15. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team CD Nacional}} | [[Фуншал]] | [[Стадион да Мадејра]] | [[Сегунда лига 2017-2018|1. место во Сегунда лига]], (промоција) |- | {{Fb team Portimonense}} | [[Портимао]] | [[Стадион Мунисипал де Портимао]] | [[Примеира лига 2017-2018|10. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Porto}} | [[Порто]] | [[Драгао]] | [[Примеира лига 2017-2018|1. место во Примеира лига]], '''шампион''' |- | {{Fb team Rio Ave}} | [[Вила до Конде]] | [[Стадион дос Аркос]] | [[Примеира лига 2017-2018|5. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Santa Clara}} | [[Понта Делгада]] | [[Стадион де Сао Мигел]] | [[Сегунда лига 2017-2018|2. место во Сегунда лига]], (промоција) |- | {{Fb team Sporting Lisboa}} | [[Лисабон]] | [[Стадион Жозе Алваладе]] | [[Примеира лига 2017-2018|3. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Tondela}} | [[Тондела]] | [[Стадион Жоао Кардосо]] | [[Примеира лига 2017-2018|11. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Feirense}} | [[Санта Марија де Феира]] | [[Стадион Марколино де Кастро]] | [[Примеира лига 2017-2018|6. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team Chaves}} | [[Чавес]] | [[Estádio Municipal Eng. Manuel Branco Teixeira]] | [[Примеира лига 2017-2018|6. место во Примеира лига]] |- |} == Шампиони (1934—2024) == {{MultiCol}} * [[Campionato di calcio portoghese 1935|1934-1935]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1936|1935-1936]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1937|1936-1937]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1938|1937-1938]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1939|1938-1939]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1940|1939-1940]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1941|1940-1941]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1942|1941-1942]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1943|1942-1943]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1944|1943-1944]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1945|1944-1945]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1946|1945-1946]] {{Fb team Belenenses}} * [[Campionato di calcio portoghese 1947|1946-1947]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1948|1947-1948]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1949|1948-1949]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1950|1949-1950]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1951|1950-1951]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1952|1951-1952]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1953|1952-1953]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1954|1953-1954]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1955|1954-1955]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1956|1955-1956]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1957|1956-1957]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1958|1957-1958]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1959|1958-1959]] {{Fb team Porto}} {{ColBreak}} * [[Campionato di calcio portoghese 1960|1959-1960]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1961|1960-1961]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1962|1961-1962]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1963|1962-1963]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1964|1963-1964]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1965|1964-1965]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1966|1965-1966]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1967|1966-1967]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1968|1967-1968]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1969|1968-1969]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1970|1969-1970]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1971|1970-1971]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1972|1971-1972]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1973|1972-1973]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1974|1973-1974]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1975|1974-1975]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1976|1975-1976]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1977|1976-1977]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1978|1977-1978]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1979|1978-1979]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1980|1979-1980]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1981|1980-1981]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1982|1981-1982]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 1983|1982-1983]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1984|1983-1984]] {{Fb team Benfica}} {{ColBreak}} * [[Campionato di calcio portoghese 1985|1984-1985]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1986|1985-1986]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1987|1986-1987]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1988|1987-1988]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1989|1988-1989]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1990|1989-1990]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1991|1990-1991]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1992|1991-1992]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1993|1992-1993]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1994|1993-1994]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 1995|1994-1995]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1996|1995-1996]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1997|1996-1997]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1998|1997-1998]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 1999|1998-1999]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2000|1999-2000]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 2001|2000-2001]] {{Fb team Boavista}} * [[Campionato di calcio portoghese 2002|2001-2002]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Campionato di calcio portoghese 2003|2002-2003]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2004|2003-2004]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2005|2004-2005]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 2006|2005-2006]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2007|2006-2007]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2007-2008|2007-2008]] {{Fb team Porto}} * [[Campionato di calcio portoghese 2008-2009|2008-2009]] {{Fb team Porto}} {{ColBreak}} * [[Campionato di calcio portoghese 2009-2010|2009-2010]] {{Fb team Benfica}} * [[Campionato di calcio portoghese 2010-2011|2010-2011]] {{Fb team Porto}} * [[Primeira Liga 2011-2012|2011-2012]] {{Fb team Porto}} * [[Primeira Liga 2012-2013|2012-2013]] {{Fb team Porto}} * [[Primeira Liga 2013-2014|2013-2014]] {{Fb team Benfica}} * [[Primeira Liga 2014-2015|2014-2015]] {{Fb team Benfica}} * [[Primeira Liga 2015-2016|2015-2016]] {{Fb team Benfica}} * [[Primeira Liga 2016-2017|2016-2017]] {{Fb team Benfica}} * [[Primeira Liga 2017-2018|2017-2018]] {{Fb team Porto}} * [[Primeira Liga 2018-2019|2018-2019]] {{Fb team Benfica}} * [[Примеира лига 2019-2020|2019-2020]] {{Fb team Porto}} * [[Примеира лига 2020-2021|2020-2021]] {{Fb team Sporting Lisboa}} * [[Примеира лига 2021-2022|2021-2022]] {{Fb team Porto}} * [[Примеира лига 2022-2023|2022-2023]] {{Fb team Benfica}} * [[Примеира лига 2023-2024|2023-2024]] {{Fb team Sporting Lisboa}} {{EndMultiCol}} == Статистика по клубови == {| class="wikitable" |- bgcolor="EFEFEF" !width=225px|Екипа ! Титули ! Години |- | {{Fb team Benfica}} | <center>38 | 1935-1936, 1936-1937, 1937-1938, 1941-1942, 1942-1943, 1944-1945, 1949-1950, 1954-1955, 1956-1957, 1959-1960, 1960-1961, 1962-1963, 1963-1964, 1964-1965, 1966-1967, 1967-1968, 1968-1969, 1970-1971, 1971-1972, 1972-1973, 1974-1975, 1975-1976, 1976-1977, 1980-1981, 1982-1983, 1983-1984, 1986-1987, 1988-1989, 1990-1991, 1993-1994, 2004-2005, 2009-2010, 2013-2014, 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2018-2019, 2022-2023 |- | {{Fb team Porto}} | <center>30 |1934-1935, 1938-1939, 1939-1940, 1955-1956, 1958-1959, 1977-1978, 1978-1979, 1984-1985, 1985-1986, 1987-1988, 1989-1990, 1991-1992, 1992-1993, 1994-1995, 1995-1996, 1996-1997, 1997-1998, 1998-1999, 2002-2003, 2003-2004, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009, 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013, 2017-2018, 2019-2020, 2021-2022 |- | {{Fb team Sporting Lisboa}} | <center>20 |1940-1941, 1943-1944, 1946-1947, 1947-1948, 1948-1949, 1950-1951, 1951-1952, 1952-1953, 1953-1954, 1957-1958, 1961-1962, 1965-1966, 1969-1970, 1973-1974, 1979-1980, 1981-1982, 1999-2000, 2001-2002, 2020-2021, 2023-2024 |- | {{Fb team Boavista}} | <center>1 | 2000-2001 |- | {{Fb team Belenenses}} | <center>1 | 1945-1946 |- |} == Надворешни врска == * [http://www.lpfp.pt/liga_zon_sagres/Pages/Jornada.aspx Официјално мрежно место] * [http://www.lpfp.pt/SiteCollectionDocuments/Regulamento%20de%20competi%C3%A7%C3%B5es.pdf Правилник на првенството] * [http://www.lpfp.pt/liga_zon_sagres/pages/estatisticas.aspx Официјални податоци] * [http://pfutebol.com/ Portuguese Futebol.com " Новости за португалскиот фудбал] * [http://www.livestreamingsport.com/category/Live-Streaming-Football/Portuguese-Super-Liga Услуга за гледање натпревари во живо преку интернет] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090706112217/http://www.livestreamingsport.com/category/Live-Streaming-Football/Portuguese-Super-Liga/ |date=2009-07-06 }} == Наводи == {{наводи}} {{fb start}} {{UEFA leagues}} {{fb end}} [[Категорија:Фудбалот во Португалија]] [[Категорија:Државни фудбалски лиги|Португалија]] 5cwxxcufcv1sfguxs6wfcj5zckrgow3 0 1141313 5300218 5222882 2024-12-03T21:26:18Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300218 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | name = Елен лопатар | status = LC | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name="iucn status 19 November 2021">{{cite iucn |author=Masseti, M. |author2=Mertzanidou, D. |date=2008 |title=''Dama dama'' |volume=2008 |page=e.T42188A10656554 |doi=10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T42188A10656554.en |access-date=19 November 2021}}</ref> | image = Fallow deer in field.jpg | image_caption = Мажјак [[File:Fallow Deer (Dama dama) (W1CDR0001444 BD17).ogg|thumb|center|A male (buck) bellowing, UK, October 1964]] | image2 = Silz daim1.jpg | image2_caption = Женка | display_parents = 2 | taxon = Dama dama | authority = ([[Карл Линеј|Linnaeus]], 1758) | range_map = Dama dama map.png | range_map_caption = Распространетост:<br/>1: (порано) домороден, вкл. ''D. mesopotamica''<br/>2: Можеби домороден<br/>3: Стародоведен<br/>4: Современо доведен | synonyms = ''Cervus dama'' {{small|Linnaeus,&nbsp;1758}} }} '''Елен лопатар''' ({{науч|Dama dama}}) — [[цицач]] од семејството на [[елени]]те (''Cervidae'') домороден во [[Евроазија]] (вклучувајќи ја [[Македонија]]<ref>{{МакЕнц|527|Елени|I}}</ref>), но потоа [[доведен вид|доведен]] во многу краишта како [[ЈАР]], [[Биоко|Фернандо По]], [[Саун Томе]], [[Мадагаскар]], [[Маврициус]], [[Мајот]], [[Реинион]], [[Сејшели]]те, [[Коморски Острови|Коморите]], [[Мароко]], [[Алжир]], [[Тунис]], [[Кипар]], [[Зелен ’Рт|Зелениот ’Рт]], [[Австралија]], [[Нов Зеланд]], [[Канада]], [[САД]], [[Фолкландски Острови|Фолкландските Острови]] и [[Перу]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.hoofarm.com/deer.asp |title=архивски примерок |accessdate=2015-08-20 |archive-date=2014-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141105001709/http://www.hoofarm.com/deer.asp |url-status=dead }}</ref><ref>LONG JL 2003. Introduced Mammals of the World: Their History, Distribution and Influence (Cabi Publishing) by John L. Long (ISBN 9780851997483)</ref> == Таксономија == Некои таксономисти го вклучуваат пореткиот персиски елен лопатар како [[подвид]] (D. d. Mesopotamica),<ref name=msw3>{{MSW3|id=14200388}}</ref> додека други го третираат како различен вид (D. mesopotamica). Белоопашестиот елен (Odocoileus virginianus) некогаш била класифициран како Dama virginiana, а еленот муле или црноопашестиот елен (Odocoileus hemionus) како Dama hemionus; им бил даден засебен род во 19 век. ==Опис== [[Податотека:fallow deer arp.jpg|мини|лево|Елени лопатари во околината на [[Бристол]], [[Англија]].]] Мажјаците се долги {{см|140–160}}, високи {{см|85–95}} и тешки {{кг|60–100}}. Кошутите (женките) се долги {{см|130–150}}, високи {{см|75–85}} и тешки {{кг|30–50}}. Најголемите мажјаци достигнуваат {{см|190}} во должина и {{кг|150}} во тежина.<ref name="Burnie">Burnie D and Wilson DE (Eds.), ''Animal: The Definitive Visual Guide to the World's Wildlife''. DK Adult (2005), ISBN 0789477645</ref> Младенчињата се раѓаат напролет со големина од {{см|30}} и тежина од околу {{кг|4,5}}. Животниот век на еленот лопатар е 12–16 години. Единките прилично се разликуваат по боја, при што постојат четири главни варијанти: обична, менилна (светлa) [[меланизам|меланистична]] и [[леукизам|леукистична]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.bds.org.uk/fallow.html |title=The British Deer Society |accessdate=2015-08-20 |archive-date=2014-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140523092707/http://www.bds.org.uk/fallow.html |url-status=dead }}</ref> Најсветли се белите, а потемни се обичните и менилните, додека пак меланистичните се многу темни, па дури и црни (лесно можат да се помешаат со [[дамчест елен|дамчестиот елен]]). Највеќето стада се состојат од обични единки, но неретко се среќаваат и менилни единки. [[Меланизам|Меланистични]]те единки се поретки, а белите пак најретки, освен новозеландските стада, кои имаат по многу меланистични единки.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.nzhuntinginfo.com/game/fallow.html |title=New Zealand Hunting Info |accessdate=2015-08-20 |archive-date=2018-06-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180620115620/http://www.nzhuntinginfo.com/game/fallow.html |url-status=dead }}</ref> Само мажјаците имаат [[рог]]ови, кои првите две години се шилести, а потоа го добиваат карактеристичниот [[лопата|лопатест]] облик. По исхрана се [[тревопасно животно|тревопасни]] и претпочитаат мешани шуми и отворени тревести предели. Во парната сезона, мажјаците се расејуваат, а женките се движат меѓу нив. Ова е посебно поведение кое не се јавува во остатокот од годината, кога единките настојуваат да бидат заедно во групи до 150 единки. Ова е мошне брзи и агилни животни кои развиваат брзина до {{кмч|48}}<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://ranch-amerique.com/daim.php |title=The Deers of the Ranch of America |accessdate=2015-08-20 |archive-date=2020-07-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200731055811/http://ranch-amerique.com/daim.php |url-status=dead }}</ref> на кратки растојанија, но не се побрзи од многу нивни сродници како [[срна]]та поради послабата мускулатура. Можат да скокнат 1,75&nbsp;м во висина и 5&nbsp;м во далечина. ==Распространетост и историја== [[Податотека:Dama dama in Skopje Zoo 2015.webmhd.webm|мини|десно|Леукистична и обична единка во [[Зоолошка градина Скопје|Зоолошката градина во Скопје]]]] Еленот лопатар е [[Евроазија|евроазиски]] вид<ref>Urdang, p. 476</ref> кој бил домороден во речиси цела европа за време на последниот меѓуледнички период. Во [[холоцен]]от, живеалиштето му е ограничено на [[Близок Исток|Блискиот Исток]] и можеби, делови од [[Средоземје]]то, додека на југоисток живеел [[персиски елен лопатар|персискиот елен лопатар]] кој е поголемо тело и рогови. Утврдено е дека во [[Левант]]от, еленот лопатар играл значајна улога во исхраната на луѓето за време на [[палеолит]]ската [[кебарска култура]] (17 000–10 000 п.н.е.), како што се гледа од наодите во северен Израел, но нивниот број се намалил за време на [[епипалеолит]]ската [[натуфска култура]] (10000–8500 п.н.е.), што можеби се должи на поголемата сушност и губитокот на шумските предели. === Во Македонија === [[Податотека:Елен лопатар - Зоо Скопје.jpg|мини|десно|Стадо елени во [[Зоолошка градина Скопје|Зоо Скопје]].]] Во [[Македонија]] еленот лопатар е присутен како доведен вид.<ref>{{МакЕнц|460|Дивеч|I}}</ref>. Неговата бројност флуктуира од година на година и од регион во регион. Најзастапен е во [[Источен Регион|Источниот Регион]].<ref name="Статистика">{{наведена мрежна страница|url=http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Zemjodelstvo__LovRibolov/125_Lov_reg_broj_mk.px/table/tableViewLayout1/?rxid=46ee0f64-2992-4b45-a2d9-cb4e5f7ec5ef|title=Бројна состојба на дивечот,по години по региони|publisher=Државен завод за статистика на РМ|accessdate=3 февруари 2016}}{{Мртва_врска|date=June 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Еве ја бројната состојба во периодот од 2010 до 2014 г.<ref name="Статистика" /> {| class="wikitable" |+'''Бројна состојба на еленот лопатар во Македонија, 2010-2014''' !Година !2010 !2011 !2012 !2013 !2014 |- |'''Единки''' |260 |495 |260 |476 |378 |} === Родос === [[Родос]]кото домородно население на еленот лопатар е помало во просек од оној на [[Средна Европа|Средна]] и [[Северна Европа]], иако е слично обоено. Во 2005 година, откриено било дека родоскиот елен лопатар е генетски различен од сите други населенија и дека претставува итен интерес за зачувување.<ref>{{Citation |author1=Masseti, M |author2=Cavallaro, A. |author3=Pecchioli, E. |author4=Vernesi, C.| title = Artificial Occurrence of the Fallow Deer, ''Dama dama dama'' (L., 1758), on the Island of Rhodes (Greece): Insight from mtDNA Analysis | journal = Human Evolution | volume = 21 |issue = 2 | pages = 167–175 | date = 2006-11-11 | doi = 10.1007/s11598-006-9014-9 |s2cid=84328010 }}</ref> На влезот во пристаништето во градот [[Родос (град)|Родос]], статуи на мажјак и женка елен лопатар сега стојат на местото на која некогаш се наоѓал Родоскиот колос. == Поврзано == * [[Елени]] == Наводи == {{наводи}} == Литература == * FAO ANIMAL PRODUCTION AND HEALTH PAPER 27. (1982). ''Deer farming guidelines on practical aspects''. ISBN 92-5-101137-0. Посетено на 4 January 2008. * Clutton-Brock, J. (1978). ''A Natural History of Domesticated Animals''. London, British Museum. * Lyneborg, L. (1971). ''Mammals'' [of Europe]. ISBN 0-7137-0548-5. * ''Level 1 DSC Training Manual''. http://www.eskdalewildlife.com/training.html {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090212222910/http://www.eskdalewildlife.com/training.html |date=2009-02-12 }} * Urdang, Laurence. ''The Random House Dictionary of the English Language.'' 1969; Laurence Urdang, Editor in Chief, Random House. == Надворешни врски == {{ризница|Dama dama}} {{викивидови-ред|Dama dama|Елен лопатар}} * {{EOL|313992}} [[Категорија:Елени]] [[Категорија:Цицачи на Македонија]] [[Категорија:Дивеч во Македонија]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Зоолошка градина Скопје]] 94jifxcstmy60fvl10osjkd4b6ricu3 0 1143851 5300313 5115052 2024-12-04T09:45:18Z Buli 2648 5300313 wikitext text/x-wiki {{Светско наследство |Name = Палеохристијански и византиски споменици во Солун |Image = [[File:Βυζαντινά λουτρά Άνω Πόλης 1790.jpg|260px]] |State Party = [[Грција]] |Type = култура |Criteria = i, ii, iv |ID = 456 |Link = |Region = [[Список на светско наследство во Европа|Европа и Северна Америка]] |Coordinates = {{coord|40.640026|22.953464}} |Year = 1988 |Session = 12 |Extension = |Danger = }} '''Византиската бања''' ({{lang-el|Βυζαντινά Λουτρά Άνω Πόλης}}) во стариот дел од [[Солун]] е единствената бања која е останата до денес од [[Византија|византискиот период]] во [[Грција]]. Се наоѓа на улицата Теотокопулу во горниот стар дел на градот Солун. Бањата потекнува од доцниот 13 век или од почетокот на 14 век, и постојано била во употреба сè до 1940 година. Оригиналната градба ја следи линијата на типичната [[римска бања]], со ''[[фригидариум]]'', ''[[тепидариум]]'' и ''[[калдариум]]'', секоја од нив со по две простории. На северниот дел се наоѓа цистерна од која бањата се снабдувала со вода. Во византиско време, бањата ја користеле и мажи и жени, а за време на отоманскиот период бањата била строго поделена на женски и машки дел, со тоа што двете простории биле одделени. Во 1988 геодина, вклучена е во списокот на [[Палеохристијански и византиски споменици на Солун|Старохристијански и византиски споменици на Солун]], список на светско наследство на [[УНЕСКО]]. == Надворешни врски == * {{citation | title=Wandering in Byzantine Thessaloniki | first1=E. | last1=Kourkoutidou-Nikolaidou | first2=A. | last2=Tourta | year=1997 | publisher=Kapon Editions | isbn=960-7254-47-3 | pages=87–88}} == Наводи == {{наводи}} {{Византиски споменици во Солун}} [[Категорија:Згради и градби во Солун]] [[Категорија:Светско наследство во Грција]] [[Категорија:Византиска архитектура во Солун]] [[Категорија:Споменици на културата во Солун]] [[Категорија:Капење]] lll04jr8yvhuoj3j6rtqnhd971wevvd 0 1144282 5300271 4781734 2024-12-04T00:29:26Z Buli 2648 5300271 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Зграда | name = Бела кула | native_name = {{јаз|gr|Λευκός Πύργος}} | image = + 1912 wurde der Turm nach der Eroberung Thessalonikis weiß getüncht. Seitdem trägt er diesen Namen. 05.jpg | image_alt = | caption = Поглед кон кулата | building_type = [[тврдина]]<br> [[затвор]]<br> [[музеј]] | architectural_style = [[османлиска архитектура]] | location = [[Солун]] | location_country = [[Грција]] | start_date = 15 век | completion_date = 16 век | floor_area = | owner = [[Влада на Грција]] | height = 33 м | diameter = 22,7 м }} '''Бела кула''' ([[грчки]]: ''Λευκός Πύργος, Левкос Пиргос'', [[турски]]: ''Beyaz Kule'', Бејаз куле) — историска знаменитост и музеј кој се наоѓа во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]], на самиот брег од [[Солунскиот Залив]]. == Историја == Кулата ја заменила стара византиска кула, спомената од солунскиот епископ Евстатиј Катафлор во неговиот опис за опсадата на градот од [[Нормани]]те во [[1185]] година<ref>{{Наведено списание|last=Kiel|first=Machiel|year=1973|title=A Note on the Exact Date of Construction of the White Tower of Thessaloniki|journal =Balkan Studies|volume=14|pages = 325–357}}</ref>. Кулата е најисточната од трите кули на морските ѕидини на градот. Таа ги поврзувала источните ѕидини со морските ѕидини на градот, разделувајќи ја евејската населба од муслиманските гробишта<ref name="Glenny, p.181"/>. Кулата била изградена од османлискиот султан [[Сулејман I]] во периодот од [[1535]] до [[1536]] година. Според некои податоци, кулата била изградена од страна на [[Мурат II]] по опсадата на градот во [[1430]] година<ref name="Tracy">Tracy (2000), p.303–307.</ref>. Историчарот Франц Бабингер пишува дека е можно оваа кула да била дизајнирана од големиот османлиски архитект [[Мимар Синан]] бидејќи слична таква кула во истиот период била изградена на албанското пристаниште во [[Валона]] во [[1537]] година<ref>Tracy (2000), p.306, note 56.</ref>. Од страна на османлиските власти била користена како тврдина и затвор, место во кои лежеле голем број на македонски револуционери и противници на османлиската власт. Во [[1826]] година по наредба на султанот [[Махмуд II]] во кулата масовно започнале да се убиваат затворениците. Поради безбројните жртви од османлиската тортура и погубувања, кулата била наречена Кула на Јаничарите, Камлакуле - Кулата на крвта и Црвена кула до кон крајот на [[19 век]].<ref name="Glenny, p.181">Glenny, p.181</ref>. Турците издале посебна султанска наредба која се викала [[ираде]], со која се забранувало затворот да се нарекува Крвава кула. Во [[1890]] година кулата била варосани и така се здобила со денешното име. Иако денес фасадата има светложолта боја, таа сè уште се нарекува Бела кула. По крајот на [[Балканските војни]], [[Солун]] станал дел од [[Грција]], и во текот на [[Првата светска војна]], кулата се користела како команден центар и како магацин за археолошки наоди, откриени од британските делови. Подоцна била користена како елемент за воздушна одбрана на градот и како метеоролошка лабораторија на Солунскиот универзитет. Пред кулата работело познатото кафуле и театар "Театарт на Белата кула", срушен во [[1954]] година за проширување на паркот. Денес, кулата се наоѓа на крајбрежниот булевар "Ники". Во неа е сместен [[Музеј на византиската култура|музејот на византиската култура]] и претставува една од водечките туристички атракции на градот. Градбата е под управа на грчкото Министерство за култура и Агенцијата за византиските антики. Кулата е цилиндрична со висина од 33,9 m и пречник од 22,7 m. Има приземје и 6 ката, поврзани со 120-метарска скали. == Банкарска контроверзија == Во раните години на 1990-тите Белата кула била центар на голем спор меѓу [[Грција]] и [[Македонија]]. Една од големите политички партии во Република Македонија и водечка опозиција [[ВМРО-ДПМНЕ]] понудила печатење на банкноти на кои е прикажана Белата кула. Сепак Владата го отфрлила предлогот на ВМРО-ДПМНЕ и прифатила друг дизајн за македонските банкноти, кои биле пуштени во оптек во [[1992]] година<ref name="Roudometof">{{Наведена книга |first=Victor |last =Roudometof |year =2002 |title =Collective Memory, National Identity, and Ethnic Conflict |chapter =Toward an Archaeology of the Macedonian Question |edition = |page = 64 |publisher =Greenwood Publishing |location = |isbn =0-275-97648-3 }}</ref>. По ова во [[Скопје]] започнало да се печатат неофицијални банкноти со слика од Белата кула, кои се продавале како сувенири. ==Галерија== <div align='center'> <gallery> File:Belata kula Solun Ottoman Postcard.jpg|Османлиска поштенска марка File:Thessaloniki, Greece - 1970.jpg|Кулата во 1970 File:Bílá věž, Thesalloniki.jpg|Поглед кон кулата File:Macedonian Museums-85-Arx Leukos Pyrgos-377.jpg|Поглед кон внатрешните скали File:Macedonian Museums-85-Arx Leukos Pyrgos-378.jpg|Галерија во првиот спрат File:Macedonian Museums-85-Arx Leukos Pyrgos-379.jpg|Галерија во вториот спрат File:Macedonian Museums-85-Arx Leukos Pyrgos-380.jpg|Галерија во четвртиот спрат File:Macedonian Museums-85-Arx Leukos Pyrgos-381.jpg|Поглед од балконот </gallery> </div> == Наводи == {{наводи}} ==Литература== *{{Наведена книга |first=Misha |last =Glenny |authorlink =Misha Glenny |year =2001 |title =The Balkans: Nationalism, War and the Great Powers, 1804-1999 |chapter =A maze of conspiracy |edition =Penguin 2001 softcover |page =181 |publisher =Penguin |location =New York, New York |isbn =0-14-023377-6 }} *{{наведени вести |first=Marlise |last=Simons |title=As Republic Flexes, Greeks Tense Up |date=February 3, 1992 |publisher=New York Times |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE0DD103CF930A35751C0A964958260 }} *{{Наведена книга |first=James D |last =Tracy |year =2000 |title =City Walls: The Urban Enceinte in Global Perspective |publisher =Cambridge University Press |location = |isbn =0-521-65221-9 }} ==Надворешни врски== {{рв|White Tower (Thessaloniki)}} * [http://www.lpth.gr/en/ Official Museum Site] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120730082334/http://www.lpth.gr/en/ |date=2012-07-30 }} [[Категорија:Згради и градби во Солун]] [[Категорија:Кули во Егејска Македонија]] [[Категорија:Историски музеи во Грција]] [[Категорија:Музеи во Солун]] [[Категорија:Отоманска архитектура во Солун]] [[Категорија:Затвори во Грција]] g7mj0zdqqzdzqntpgtm10w3hu23kbe9 0 1149424 5300303 5296327 2024-12-04T08:59:25Z Ooligan 106579 Better photo/ foto/ image 5300303 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = Тимчо Муцунски |image = Timčo Mucunski 2024 (cropped).jpg |honorific-prefix = |honorific-suffix = |office1 = [[Министер за надворешни работи и надворешна трговија на Македонија|Министер за надворешни работи и надворешна трговија на Македонија]] |order1 = |primeminister1 = [[Христијан Мицкоски]] |term_start1 = [[23 јуни]] [[2024]] |predecessor1 = [[Бујар Османи]] |successor1 = |office2 = [[Општина Аеродром|Градоначалник на Општина Аеродром]] |term_start2 = 31 октомври 2021 |term_end2 = 23ти јуни 2024 г. |predecessor2 = [[Златко Марин]] |successor2 =[[Дејан Митески]] |office3 = [[Собрание на Македонија|Пратеник во Собранието]] |order3 = |president3 = [[Стево Пендаровски]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = 2020 |term_end3 = 2021 |predecessor3 = |successor3 = |office4 = [[Министер за информатичко општество на Македонија|Заменик-министер за информатичко општество]] |president4 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister4 = [[Никола Груевски]] |term_start4 = ноември 2015 |term_end4 = јули 2017 |predecessor4 = |successor4 = - |office = |order = |primeminister = |term_start = |term_end = |predecessor = |successor = |birth_name = |birth_date = {{birth date and age|df=yes|1989|7|29}} |birth_place = [[Берово]], [[СР Македонија]], [[СФРЈ]] |blank1 = |ethnicity = [[Македонци|Македонец]] |religion = [[МПЦ-ОА|Православие]] |death_date = |death_place = |restingplace = |restingplacecoordinates = |spouse = |partner = |children = |occupation = [[Политичар]] |party = [[ВМРО - ДПМНЕ]] |allegiance = |branch = |serviceyears = |rank = |commands = |battles = |awards = |signature = |president1=[[Гордана Силјановска-Давкова]]}} '''Тимчо Муцунски''' (р. {{роден на|29|јули|1989}} во [[Берово]]) — [[Македонија|македонски]] [[политичар]]. Тој моментално е [[министер за надворешни работи и надворешна трговија на Македонија]] и потпретседател на [[ВМРО-ДПМНЕ]]. Во минатото бил заменик министер, пратеник и меѓународен секретар на [[ВМРО-ДПМНЕ]]. == Животопис == === Образование === Основно образование го почнал во [[Њујорк (град)|Њујорк]], [[Соединетите Држави]], а го завршил во [[ОУ „Љубен Лапе“ - Аеродром|Основното училиште „Љубен Лапе“]]. Средно образование има завршено во [[Отава]], [[Канада]]. Завршил прв циклус на правни студии и дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје|Правниот факултет „Јустинијан Први“]] во јуни 2009 година. По дипломирањето се запишал на постдипломски студии (правни студии од втор циклус). Магистерскиот труд успешно го одбранил на 4 јули 2011 година и се стекнал со називот магистер по право. Во 2019 година ги завршил докторските студии (трет циклус студии по правни науки) на Правниот факултет „Јустинијан Први”.<ref name="ае.гов">{{нмс | author= | title=Тимчо Муцунски, градоначалник на Општина Аеродром | url=http://www.aerodrom.gov.mk/page/gradonachalnik | archiveurl=https://web.archive.org/web/20211106032250/http://www.aerodrom.gov.mk/page/gradonachalnik | work= | publisher=[[Општина Аеродром]] | archivedate=6 ноември 2021 | date= | accessdate=11 декември 2021}}</ref> Со одлука на Наставно-научниот совет на Правниот факултет „Јустинијан Први“, д-р Тимчо Муцунски за првпат бил избран за демонстратор во 2009 година. Со одлукa на Наставно-научниот совет на Правниот факултет „Јустинијан Први“, м-р Тимчо Муцунски во 2015 година бил избран со звањето асистент - докторанд. Во 2019 година е избран за Доцент на научната област [[римско право]].<ref name="ае.гов"/> Тимчо Муцунски има екстензивно научно и апликативно искуство од областа на правото. Тој е со-автор на два основни универзитетски учебници, во издание на Правниот факултет „Јустинијан први”, [[Универзитет „Св. Кирил и Методиј“|Универзитет „Св. Кирил и Методиј”]] и тоа: „''Корпоративно управување''“ (2014) и „''Право на игрите на среќа''“ (2013). Истовремено тој е и со-автор на 20 научни и стручни трудови од областа на правните науки објавени во меѓународни научни списанија. Во својство на научен работник има посетено голем број странски универзитети, а во четири наврати бил предавач на пленарен панел на меѓународни конференции организирани од страна на Институтот Хариман при Универзитетот Колумбија во Њујорк, Соединетите Држави. Тој има учествувано во голем број меѓународни научни проекти во соработка со реномирани странски универзитети како и државни установи од земји членки на [[Европската унија]].<ref name="ае.гов"/> === Политика === Од 2015-2017 година, Тимчо Муцунски бил [[Министер за информатичко општество и администрација на Македонија|заменик министер за информатичко општество и администрација]] во [[Влада на Македонија|Владата на Република Македонија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.akademik.mk/izbor-na-chlenovi-na-vladata-timcho-mutsunski-od-pravniot-fakultet-predlozhen-za-zamenik-minister |title=архивски примерок |accessdate=2015-12-12 |archive-date=2015-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151114042043/http://www.akademik.mk/izbor-na-chlenovi-na-vladata-timcho-mutsunski-od-pravniot-fakultet-predlozhen-za-zamenik-minister |url-status=dead }}</ref>. Од 2018 година, бил избран за Меѓународен секретар на [[ВМРО-ДПМНЕ]].<ref>https://netpress.com.mk/vmro-dpmne-lasovska-nov-pretsedatel-na-uz-a-mucunski-sekretar-za-megunarodna-sorabotka/</ref>. Во 2020 година бил избран за пратеник во [[Собрание на Македонија|Собранието на Република Македонија]]. На 17 октомври 2021 година, за време на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избри]], Тимчо Муцунски победил во првиот круг и станал градоначалник на [[Општина Аеродром]]. Тој ја претставувал коалицијата „Обнова на Македонија“ предводена од ВМРО-ДПМНЕ.<ref name="ае.гов"/> == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Муцунски}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Политичари од Берово]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Политичари од ВМРО-ДПМНЕ]] [[Категорија:Македонски пратеници]] [[Категорија:Градоначалници на Општина Аеродром]] [[Категорија:Македонски заменици министри]] et6guitwokwqexjqs2eojde3cbayglt 0 1167924 5300301 5297865 2024-12-04T08:57:40Z ГП 23995 /* Кулата како тема во уметноста и во популарната култура */ 5300301 wikitext text/x-wiki {{Redirect|Кули}} [[Податотека:Tour_Eiffel_Wikimedia_Commons.jpg|мини|[[Ајфелова кула|Ајфеловата кула]] во [[Париз]], [[Франција]]]] [[Податотека:Tokyo_Sky_Tree_2012.JPG|мини|[[Токиско небесно дрво]] во [[Токио]], [[Јапонија]], највисоката кула во светот]] [[Податотека:Azadi_tower_9.jpg|мини|Азадиската кула во [[Техеран]], [[Иран]]; пример на иранската архитектура од различни периоди]] [[Податотека:Römerturm,_Auf_dem_Gaulskopf.jpg|мини|[[Римски период|Римска]] кула (реконструкција) во [[Таунус]], [[Германија]]]] [[Податотека:Tower_of_the_Great_Mosque_of_Kairouan.JPG|лево|мини|Кула во исламската архитектура: стариот минарет (8–9 век) на Џамијата на Укба исто така познат како Големата Џамија на Каруан, во Каруан, [[Тунис]]]] '''Кула''' — висока градба, повисока отколку што е широка, често со значителна маргина. Кулите се разликуваат од јарболите според недостатокот на затегнат кабел дизајниран за да даде стабилност на слободната структура и затоа, заедно со високите згради, e самоодржлива структурa. Кулите се разликуваат од "[[Градба|зградите]]" бидејќи тие не се изградени да бидат погодни за живеење, туку имаат други функции. Главната функција е користењето на нивната [[висина]] за да се постигнат различни други функции и тоа: видливост на другите елементи во прилог на кулата како саат-кулата; како дел од една поголема структура или уред за да се зголеми видливоста на околина за одбранбени цели, како и во утврдените градби како [[замок]]от; како структура за набљудување и за рекреативни цели; или како структура за телекомуникациски цели. Кулите можат да бидат самостојни структури или да бидат поддржани од соседните градби или можат да бидат на врвот на голема структура или зграда. == Потекло на поимот == [[Староанглиски јазик|Староанглискиот]] ''torr'' поттекнува од латинскиот ''turris'' преку [[Старофранцуски јазик|старофранцускиот]] ''tor''. Латинскиот збор, како и грчкиот τύρσις, бил позајмен од прединдоевропскиот средоземен јазик, поврзан со [[Илирски јазик|илирскиот]] топоним  Βου-δοργίς. Преку [[Лидиски јазик|лидиските]] топоними Τύρρα, Τύρσα, тој е поврзан со етнонимот Τυρρήνιοι како и со ''Tusci'' (од ''*Turs-ci''), грчки и латински имиња за [[Етрурци|Етрутците]] (Kretschmer Glotta 22, 110ff.) [[Македонски]]от збор поттекнува од отоманско-[[турски]]от قله (kulle), кој пак произлегува од [[персиски]]от قله (qolle), од [[арапски]]от قلة (qulla, „врв, зенит“). ==Историја== Кулите биле користени од страна на човештвото уште од праисторијата. Најстариот познат пример е кружната кула од камен во ѕидовите на неолитскиот Ерихон (8000 п.н.е.). Некои од најраните кули биле [[зигурат]]ите, кои постоеле во [[сумер]]ската архитектура од 4 милениум пред нашата ера. Најпознатите зигурати се сумерскиот зигурат на [[Ур]], изграден во 3 милениум п.н.е., како и Етеменанки - еден од најпознатите примери за [[вавилон]]ската архитектура. Тој бил изграден во Вавилон за време на 2 милениум пред нашата ера и се смета за највисоката кула на античкиот свет. Некои од најраните сочувани примери се Брохските структури во северниот дел на [[Шкотска]], кои биле конусни кули. Овие и други примери од феникиски и римски култури ја истакнале употребата на кулата при утврдувањето и стражарните улоги. На пример, името на мароканскиот град Могадор, основан во првиот милениум п.н.е., е изведено од феникискиот збор за стражарска кула ("мигдол"). Римјаните користеле осумаголни кули како елементи на [[Диоклецијанска палата|Диоклецијанската палата]] во [[Хрватска]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.megalithic.co.uk/article.php?sid=17691|title=Diocletian's Palace|first=The Megalithic Portal and Megalith|last=Map|website=The Megalithic Portal}}</ref> чиј споменик датира од околу 300 година од н.е., додека Сервијанските ѕидови (4 век п.н.е.) и Ѕидовите на Аврелијан (3 век од н.е.) биле квадратни. Кинезите ги користеле кулите како интегрални делови на [[Кинески Ѕид|Кинескиот Ѕид]] во 210 година п.н.е. за време на династијата Чин. Кулите исто така биле важен елемент на [[замок|замоците]]. Други добро познати кули се [[Крива кула во Пиза|Кривата кула]] во [[Пиза]], [[Италија]] изградена од 1173 до 1372 година и Двете кули во [[Болоња]], Италија, изградени од 1109 до 1119. Хималјските кули биле камени и се наоѓале главно во [[Тибет]] изградени од 14-ти до 15 век.<ref>http://msnbc.msn.com/id/3474951 Dana Thomas, ''Towers to the Heavens'', Newsweek, 2003-11-15</ref> == Изградба == До одредена височина, кулата може да биде направена со поддржната структура со паралелни страни. Сепак, над одредена височина, компресивното оптоварување на материјалот е надминато и кулата ќе пропадне. Друго ограничување е можноста за пропаѓање. Структурата бара доволнa цврстина за да се избегнете пропаѓање под товарот на кој е подложна, особено оној предизвикан од ветарот. Многу високи кули имаат поддржни структури на периферијата на градбата, кои во голема мера ја зголемуваат целокупната цврстина. Третото ограничување е динамично; кулата е предмет подложен на силни ветрови, сеизмички нарушувања и сл. Ова често се решава преку комбинација на едноставна сила и цврстина. == Функции == Иако не е правилно, многу современи [[облакодер]]и често се нарекуваат кули (иако правилно тие се класифицирани како "згради"). Во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], високите домашни згради се нарекуваат '''блоковски кули'''. Во [[Соединети Американски Држави|САД]], оригиналот [[Светски трговски центар]] имаше прекар "Кули-близначки", име кое го дели со [[Петронас Тауерс]] во [[Куала Лумпур]]. === Стратешки предности === Кулата во текот на историјата има обезбедено одредени предности при одбранбените позиции за добивање на подобра глетка на околните области, вклучувајќи ги и боиштата. Тие биле изградени на [[Бедем|одбранбени ѕидови]] или во близина на целта (опсадна кула). Денес, стратешкото користење на кулите сè уште постои во затворите, воените кампови и одбранбените периметри. === Потенцијална енергија === Со користењето на гравитацијата за да се движат предмети или супстанции надолу, кулата може да се користи за чување на предмети или течности како кај [[силос]]от за складирање или [[водокула]]та или за целење на објект во земјата како кај кулата за дупчење. [[Скијачки скокови|Скијачките рампи]] ја користат истата идеја и во отсуство на природниот планински рид тој може да биде вештачко направен. === Подобрување на комуникацијата === Низ историјата едноставните кули како светилниците, [[камбанарија]]та, саат-кулите, сигналските кули и [[Минаре|минариња]] се користеле за комуницирање и пренесување на информации преку поголеми растојанија. Во последниве години, се олесни комуникацијата со проширувањето на опсегот на трансмитерот. [[CN Tower]] во [[Торонто]], [[Онтарио]], [[Канада]] беше изградена како комуникациска кула, со способност да дејствува како и трансмитер и повторувач. Нејзиниот дизајн исто така вгради одредени одлики со цел таа да стане туристичка атракција, вклучувајќи ја највисоката палуба за набљудување во светот со 147 ката. === Поддршка при транспортот === Кулите исто така можат да бидат користени за поддршка на мостови и можат да достигнат височина како и некои од највисоките згради над вода. Нивната употреба е најмногу распространета кај висечките мостови и кабелските мостови. Употребата на пилоните, едноставна структура слична на кулата, исто така може да помогне при изградбата на железничките мостови, транзитните системи и пристаништата. Контролните кули се користат за подобра видливост при директирањето на авионскиот сообраќај. === Други кули === * За пристап до атмосферски услови: [[ветерна турбина]], метеоролошкa кула за мерење, кула-телескоп, станица за сончева енергија * За издигнување на каблите за дистрибуција на електрична енергија со висока напнатост: преносна кула * За искористување на предностите на градиентот на температурата својствен за висинската диференцијала: ладечка кула * За истерување на потенцијално штетните гасови и честички во атмосферата: оџак * За набљудување: набљудувачка кула * За подобрување на интегритетот на структурните: тиристорска кула * Како уметност: Шуковска кула * Како симбол: [[Вавилонска кула]], Кулата (таротска карта), црковна кула Терминот "tower" на англиски исто така понекогаш се користи за пожарникарска опрема со исклучително висока скала дизајнирана за употреба при спасувачките операции кои вклучуваат високи згради. ==Кулата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Кулата“ (англиски: ''The Tower'') — поема на ирскиот поет [[Вилијам Батлер Јејтс]] од 1926 година.<ref>Viljem Batler Jejts, ''Kula''. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod, 1978, стр. 112-119.</ref> * „Кула“ — песна на македонскиот поет [[Јован Котески]].<ref>Јован Котевски, ''Пеплосија''. Мисла, Скопје, 1966, стр. 68.</ref> * „Камено око“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 11.</ref> * „Кула“ - песна на полскиот поет [[Тадеуш Ружевич]] од 1956 година.<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 172-173.</ref> * „Кула“ - поема на македонскиот поет Наум Целакоски.<ref>Наум Целакоски, ''Пролог'', 1998, стр. 57-66.</ref> * „На Кулата вавилонска“ - песна на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 189.</ref> * „Кула“ (англиски: ''The tower'') — песна на канадската [[Рок-музика|рок]]-група [[Ноуминсноу]] (''Nomeansno'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/31996-Nomeansno-Wrong Discogs, Nomeansno – Wrong (пристапено на 21.5.2023)]</ref> == Галерија == <gallery> File:Saat Kula - Bitola 2.JPG|Саат-кулата во [[Битола]] Податотека:Охрид-Саат кула.jpg|мини|Саат-кулата во [[Охрид]] Sveti Nikola Tower.jpg|Саат-кулата во [[Свети Николе]] File:Galata Tower January 2015.JPG|[[Кула Галата]] исто така наречена ''Christea Turris'' (кула на Христос на латински), била изградена во 1348 од н.е. од [[Република Џенова|џеновска]] колонија во [[Цариград]]. File:Carmel-indiana-water-tower.jpg|Типична современа водокула во Кармел, [[Индијана]], [[САД]] File:Russian_TV_tower_(Penza).JPG|Руска телевизиска кула во [[Пенза]] File:Israeli West Bank barrier watchtower.jpg|Стражарска кула во [[израелската сигурносна бариера]] File:Bridge_Nový_most_-_Bratislava.jpg|Единствениот мост член на [http://www.great-towers.com/ World Federation of Great Towers]: [[Мост СНП]], [[Братислава]], [[Словачка]] File:Druselturm 1415.jpg|Средновековната кула (Druselturm) во [[Касел]], [[Германија]] (1415 год.) File:Zwehrenturm-Kassel.jpg|Одбранбената кула (Zwehrenturm) во Касел, Германија </gallery> == Поврзано == * [[Камбанарија]] * [[Бедем]] * [[Замок]] * [[Торета]] * [[Тврдина]] == Наводи == {{наводи}} == Дополнителна литература == * Fritz Leonhardt (1989), ''Towers : a historical survey'', Butterworth Architecture, 343 pages. {{рв|Towers}} [[Категорија:Кули]] [[Категорија:Згради и градби]] [[Категорија:Турцизми]] [[Категорија:Дебар (Албанија)]] 1z8evm8u65lz1ce2qqs7l3ze7e3rh1e 0 1170275 5300366 4904898 2024-12-04T11:51:00Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300366 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Писател | name = Пјер Лоти | image = Pierre Loti en académicien.jpg | imagesize = 250px | caption = Pierre Loti on the day of his reception at the Académie Française, 7 April 1892 | pseudonym = Луј Мари-Жулиен Вио | birth_date = {{Birth date|1850|1|14|df=y}} | birth_place = [[Рошфор]], Франција | death_date = {{death date and age|1923|6|10|1850|1|14|df=y}} | death_place = [[Андај]], Франција | occupation = писател<br>офицер | nationality = Французин | period = | genre = | subject = | movement = | influences = | influenced = | signature = Pierre Loti signature.svg }} '''Луј Мари-Жулиен Вио''' ([[француски]]: ''Pierre Loti'', роден на {{роден на|14|јануари|1850}} во {{роден во|Рошфор}} - починал на {{починал на|10|јуни|1923}} во {{починал во|Андај}}<ref>[http://encyclopedia.com/doc/1E1-Loti-Pie.html www.encyclopedia.com]</ref>) — француски писател, кој е најмногу познат под псевдонимот '''Пјер Лоти '''. [[Image:Henri Rousseau - Portrait de Monsieur X.jpg|thumb|Портрет на Пјер Лоти од [[Анри Русо]], 1891]] == Биографија== Пјер Лоти е роден на [[14 јануари]] [[1850]] година во [[Рошфор]], [[Франција]], во семејство на протестанти. Своето образование го започнал во своето родно место. На 17 години се запишал во поморскот училиште во Брест и студирал на Le Borda. Тој постепено го зголемил во својот ранг во професијата, постигнувајќи ранг на капетан на флота во [[1906]] година. Често тврдел дека никогаш не чита книги, но сведоштвата на неговите пријатели го докажале спротивното, исто како и неговата библиотека, од која голем дел е зачуван во својата куќа во Рошфор. Лоти често патувал до Блискиот и Далечниот Исток, од каде добил инспирација за многу од неговите дела. Во [[1876]] година, колегите го убедиле да ги состави во еден роман пасусите од својот дневник. Така во 1879 година анонимно ја објавил „''Aziyadé''“ („''Цариград''“) според неговите искуства и доживувања во градот. Лоти во следниот период бил до [[Полинезија]], како дел од својата поморска обука, каде во Тахити поминал два месеци во 1872 година. Неколку години подоцна тој го објавил романот од неговите доживувања во Полинезија, насловен како „''Rarahu''“ (1880), и која била преведена како „''Le Mariage de Loti''“. Ова било првото дело кое било познато од Лоти за пошироката јавност. Неговиот раскажувачот објаснува дека името Лоти било дададено од страна на домородците, за неговиот неточен изговор за зборот „''Roti''“ (црвен цвет). Во [[1881]] година било објавено делото „''Le Roman d'un spahi''“ за авантурите на еден војник во [[Сенегал]]. Во [[1882]] година, Лоти издал збирка на четири пократки дела и три приказни, во рамките на општиот назив на „''Fleurs d'ennui''“. Во [[1883]] година Лоти го постигнал центарот на вниманието за пошироката јавност. Најпрвин, тој ја објавил критиката „''Mon Frère Yves''“, роман кој го опишува животот на еден француски поморски офицер. Додека бил во Тонкин (северниот дел на [[Виетнам]]), како поморски офицер на бродот на „''Atalante''“, Лоти објавил три статии во весникот ''Le Figaro'' во септември и октомври [[1883]] година во врска со злосторствата што се случиле за време на битката на Тунан Ан (20 август 1883), по нападот од страна на француските сили врз виетнамските. По неговата објава тој добил закана за суспензија. Во [[1886]] година Лоти го објавил романот „''Pêcheur d'Islande''“ кој Едмунд Гос го карактеризира како „''најпопуларно и најдобро од сите негови дела''.<ref name=eb1911>Оваа статија е главно изведена од написот „Пјер Лоти“ од [[Едмунд Госе]] единаесеттото издание на енциклопедијата Британика. Освен ако не е поинаку наведено, тој е изворот што се користи насекаде, со цитати направени за конкретни цитати од Госе.</ref> Во [[1890]] година Лоти го објавил „''Au Maroc''“ додека следната 1891 година го објавил делото „''Le Livre de la pitié et de la mort''“. Лоти бил во бродот на пристаништето во [[Алжир]] кога на [[21 мај]] [[1891]] година пристигнала вест дека бил избран за член на Француската Академија. Во [[1892]] година тој го објавил романот „''Fantôme d'orient''“, краток роман кој претставувал еден вид продолжение на ''Aziyadé''. Тој во неговите дела ја има опишано посетата на [[Светата земја]] во три тома, ''Пустина'', ''Ерусалим'' и ''Галилеја'', (1895-1896),а во 1897 година го напишал романот „''Ramuntcho''“. Во [[1898]] година, тој ги собрал неговите есеи во „''Figures et Choses qui passaient''“. Во [[1899]] и [[1900]] Лоти ја посетил [[Британска Индија]], со цел за да го опише она што го видел. Резултатот се појавил во [[1903]] година во делото „''L'Inde (sans les anglais)''“. Во текот на есента [[1900]] година тој патувал во [[Кина]], како дел од меѓународна експедиција испратена да се бори против Боксерското востание. Тој го опишал она што го видел таму по опсадата на Пекинг во „''Les Derniers Jours de Pékin''“ во [[1902]] година. Следни дела на Лоти се: „''La Troisième jeunesse de Mme Prune''“ кое било напишано во 1905 година по враќањето од [[Јапонија]], „''Les Désenchantée''“ кое било напишано во [[1906]] година, „''La Mort de Philae''“ кое било напишано во [[1908]] година по посетата на [[Египет]], „''Judith Renaudin''“ кое било напишано во [[1908]] година итн. За време на [[Првата балканска војна]] Пјер Лоти пишувал статии во поддршка на [[Отоманското Царство]], во кои ја бранел доблеста и хуманоста на Турците и ја дефинирал војната како „''предаторска''“. Во одговор на тоа, бугарскиот поет [[Иван Вазов]] ја напишал песната „На Пјер Лоти“. Пјер Лоти починал [[10 јуни]] [[1923]] година. == Односот кон Турците == Пјер Лоти го посетил [[Истанбул]] на неколкупати, најпрвин во [[1876]] година, како офицер на француски брод. Лоти бил под големо влијание на отоманскиот стил на живот и ова се одразило во неговите романи. Тој се сретнал во [[Цариград]] со жената според која го нарекол и романот „''Aziyadé''“. Тој живеел во [[Ејуп]]. Тој секогаш се квалификувал како пријател на [[Турци]]те. Во книгата што ја напишал во [[1913]] година, „''La Turquie Agonisante''“, ги критикувал западните политики. Истата година тој заминал во Турција, како гостин на државата и бил пречекан со голема церемонија во Топхане. Султанот [[Мехмед V]] му бил домаќин во неговата палата. За време на [[Балканските војни]], [[Првата светска војна]] и потоа, тој секогаш ги бранел Турците против европските сили во нивната окупација на [[Анадолија]]. Со својата поддршка на отпорот во Анадолија тој ги добил симпатиите на турскиот народ. Како одговор на поддршката на Пјер Лоти за [[Турска војна за независност|Турската војна за независност]], Советот на министри му испратил порака на благодарност. Тој исто така бил прогласен и за почесен граѓанин на [[Истанбул]] во [[1920]] година.<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF670AAAC19264C5A83F719885B09FDCBF Cultural Ministry of Turkey ''(Turkish)'']</ref>, и една населба била именувана по него<ref>{{Наведена книга|title=^ a b AnaBritannica Ansiklopedisi, c.14, s.601}}</ref>, исто како и едно кафуле во [[Ејуп]] и една улица во [[Диванјолу]]. == Дела == * [[1879]] – ''Aziyadé'' * [[1881]] – ''Le Roman d'un spahi'' * [[1882]] – ''Le Mariage de Loti (Rarahu)'' * [[1883]] – ''Trois journées de guerre en Annam'' * [[1883]] – ''Mon frère Yves'' * [[1886]] – ''Pêcheur d'Islande'' * [[1887]] – ''Madame Chrysanthème'' * [[1890]] – ''Au Maroc'' и ''Le Roman d'un enfant'',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://fr.wikisource.org/wiki/Le_Roman_d%27un_enfant|title=''Текст на'' Le Roman d'un enfant|accessdate=2008-09-02|publisher=fr.wikisource}}</ref> * [[1892]] – ''Fantôme d’Orient'' * [[1897]] – ''Ramuntcho'' – * [[1906]] – ''Les Désenchantées'' * [[1918]] – ''L'Horreur allemande'', ''Les Massacres d'Arménie'' * [[1919]] – ''Prime jeunesse'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.inlibroveritas.net/lire/oeuvre2327.html|title=''Текст на'' Prime jeunesse|accessdate=2008-09-02|publisher=inlibroveritas.net|archive-date=2008-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914033513/http://www.inlibroveritas.net/lire/oeuvre2327.html|url-status=dead}}</ref> * [[1920]] – ''La Mort de notre chère France en Orient'' == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Pierre Loti}} '''Official''' * [http://www.ville-rochefort.fr/culture/equipement/loti Official site of Maison Pierre Loti] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120226010132/http://www.ville-rochefort.fr/culture/equipement/loti |date=2012-02-26 }}, house museum in Rochefort, in French. '''Sources''' * {{Gutenberg author |id=Loti,+Pierre | name=Pierre Loti}} * {{Семрежен архив author |sname=Pierre Loti}} * {{Семрежен архив author |name=Julien Viaud}} * {{Librivox author |id=2228}} '''Commentary''' *[[René Doumic]]. [https://archive.org/details/contemporaryfren00doumiala ''Contemporary French Novelists'']. New York, Boston : T. Y. Crowell & company. 1899. Biography and critical summary of Loti. From [[Семрежен архив]]. *[[Edmund Gosse]]. [https://archive.org/details/frenchprofiles00gossiala ''French Profiles'']. New York : Dodd, Mead and company. 1905. Collected reviews of Loti's works, by literary critic Edmund Gosse. From [[Семрежен архив]]. *[[Albert Leon Guerard]]. [https://archive.org/details/fivemastersoffre00guuoft ''Five Masters of French Romance: Anatole France, Pierre Loti, Paul Bourget, Maurice Barrès, Romain Rolland'']. London T. Fisher Unwin. 1916. Biography and literary survey of major works. From [[Семрежен архив]]. *[[Frank Harris]]. [https://archive.org/details/contemporaryport00harriala ''Contemporary portraits. Second series'']. New York. 1919. Personal recollections of Loti. From [[Семрежен архив]]. *[[Henry James]], ed. [https://archive.org/details/impressions00lotiiala ''Impressions'']. Westminster : A. Constable and Co. 1898. Introduction by Henry James about Loti's life and works. From [[Семрежен архив]]. *Winifred (Stephens) Whale. [https://archive.org/details/frenchnovelistso00whaliala ''French Novelists of To-day'']. London : John Lane; New York, John Lane company. 1908; see chapter "Pierre Loti", biography and literary survey. From [[Семрежен архив]]. *[http://www.islandheritage.org/eifpubs.html Easter Island Foundation] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080516132356/http://islandheritage.org/eifpubs.html |date=2008-05-16 }} sells an English translation of Loti's account of his visit to Easter Island, along with those of [[Eugène Eyraud]], [[Hippolyte Roussel]] and [[Alphonse Pinart]], under the title ''Early Visitors to Easter Island 1864–1877.'' * [http://georggerrytremmel.npage.de/publikationen_vorschau_16750070.html Pierre Lotis' Madame Chrysanthème] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110719065817/http://georggerrytremmel.npage.de/publikationen_vorschau_16750070.html |date=2011-07-19 }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Лоти, Пјер }} [[Категорија:Француски писатели]] [[Категорија:Француски есеисти]] [[Категорија:Носители на Големиот крст на Легијата на честа]] [[Категорија:Членови на Француската академија]] ikzm8hmppcm2oiwvfl3e7lc5xha88h1 5300367 5300366 2024-12-04T11:53:12Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300367 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Писател | name = Пјер Лоти | image = Pierre Loti en académicien.jpg | imagesize = 250px | caption = Pierre Loti on the day of his reception at the Académie Française, 7 April 1892 | pseudonym = Луј Мари-Жулиен Вио | birth_date = {{Birth date|1850|1|14|df=y}} | birth_place = [[Рошфор]], Франција | death_date = {{death date and age|1923|6|10|1850|1|14|df=y}} | death_place = [[Андај]], Франција | occupation = писател<br>офицер | nationality = Французин | period = | genre = | subject = | movement = | influences = | influenced = | signature = Pierre Loti signature.svg }} '''Луј Мари-Жулиен Вио''' ([[француски]]: ''Pierre Loti'', роден на {{роден на|14|јануари|1850}} во {{роден во|Рошфор}} - починал на {{починал на|10|јуни|1923}} во {{починал во|Андај}}<ref>[http://encyclopedia.com/doc/1E1-Loti-Pie.html www.encyclopedia.com]</ref>) — француски писател, кој е најмногу познат под псевдонимот '''Пјер Лоти '''. [[Image:Henri Rousseau - Portrait de Monsieur X.jpg|thumb|Портрет на Пјер Лоти од [[Анри Русо]], 1891]] == Биографија== Пјер Лоти е роден на [[14 јануари]] [[1850]] година во [[Рошфор]], [[Франција]], во семејство на протестанти. Своето образование го започнал во своето родно место. На 17 години се запишал во поморскот училиште во Брест и студирал на Le Borda. Тој постепено го зголемил во својот ранг во професијата, постигнувајќи ранг на капетан на флота во [[1906]] година. Често тврдел дека никогаш не чита книги, но сведоштвата на неговите пријатели го докажале спротивното, исто како и неговата библиотека, од која голем дел е зачуван во својата куќа во Рошфор. Лоти често патувал до Блискиот и Далечниот Исток, од каде добил инспирација за многу од неговите дела. Во [[1876]] година, колегите го убедиле да ги состави во еден роман пасусите од својот дневник. Така во 1879 година анонимно ја објавил „''Aziyadé''“ („''Цариград''“) според неговите искуства и доживувања во градот. Лоти во следниот период бил до [[Полинезија]], како дел од својата поморска обука, каде во Тахити поминал два месеци во 1872 година. Неколку години подоцна тој го објавил романот од неговите доживувања во Полинезија, насловен како „''Rarahu''“ (1880), и која била преведена како „''Le Mariage de Loti''“. Ова било првото дело кое било познато од Лоти за пошироката јавност. Неговиот раскажувачот објаснува дека името Лоти било дададено од страна на домородците, за неговиот неточен изговор за зборот „''Roti''“ (црвен цвет). Во [[1881]] година било објавено делото „''Le Roman d'un spahi''“ за авантурите на еден војник во [[Сенегал]]. Во [[1882]] година, Лоти издал збирка на четири пократки дела и три приказни, во рамките на општиот назив на „''Fleurs d'ennui''“. Во [[1883]] година Лоти го постигнал центарот на вниманието за пошироката јавност. Најпрвин, тој ја објавил критиката „''Mon Frère Yves''“, роман кој го опишува животот на еден француски поморски офицер. Додека бил во Тонкин (северниот дел на [[Виетнам]]), како поморски офицер на бродот на „''Atalante''“, Лоти објавил три статии во весникот ''Le Figaro'' во септември и октомври [[1883]] година во врска со злосторствата што се случиле за време на битката на Тунан Ан (20 август 1883), по нападот од страна на француските сили врз виетнамските. По неговата објава тој добил закана за суспензија. Во [[1886]] година Лоти го објавил романот „''Pêcheur d'Islande''“ кој Едмунд Гос го карактеризира како „''најпопуларно и најдобро од сите негови дела''.<ref name=eb1911>Оваа статија е главно изведена од написот „Пјер Лоти“ од [[Едмунд Госе]] единаесеттото издание на [[Енциклопедија Британика|Енциклопедијата Британика]]. Освен ако не е поинаку наведено, тој е изворот што се користи насекаде, со цитати направени за конкретни цитати од Госе.</ref> Во [[1890]] година Лоти го објавил „''Au Maroc''“ додека следната 1891 година го објавил делото „''Le Livre de la pitié et de la mort''“. Лоти бил во бродот на пристаништето во [[Алжир]] кога на [[21 мај]] [[1891]] година пристигнала вест дека бил избран за член на Француската Академија. Во [[1892]] година тој го објавил романот „''Fantôme d'orient''“, краток роман кој претставувал еден вид продолжение на ''Aziyadé''. Тој во неговите дела ја има опишано посетата на [[Светата земја]] во три тома, ''Пустина'', ''Ерусалим'' и ''Галилеја'', (1895-1896),а во 1897 година го напишал романот „''Ramuntcho''“. Во [[1898]] година, тој ги собрал неговите есеи во „''Figures et Choses qui passaient''“. Во [[1899]] и [[1900]] Лоти ја посетил [[Британска Индија]], со цел за да го опише она што го видел. Резултатот се појавил во [[1903]] година во делото „''L'Inde (sans les anglais)''“. Во текот на есента [[1900]] година тој патувал во [[Кина]], како дел од меѓународна експедиција испратена да се бори против Боксерското востание. Тој го опишал она што го видел таму по опсадата на Пекинг во „''Les Derniers Jours de Pékin''“ во [[1902]] година. Следни дела на Лоти се: „''La Troisième jeunesse de Mme Prune''“ кое било напишано во 1905 година по враќањето од [[Јапонија]], „''Les Désenchantée''“ кое било напишано во [[1906]] година, „''La Mort de Philae''“ кое било напишано во [[1908]] година по посетата на [[Египет]], „''Judith Renaudin''“ кое било напишано во [[1908]] година итн. За време на [[Првата балканска војна]] Пјер Лоти пишувал статии во поддршка на [[Отоманското Царство]], во кои ја бранел доблеста и хуманоста на Турците и ја дефинирал војната како „''предаторска''“. Во одговор на тоа, бугарскиот поет [[Иван Вазов]] ја напишал песната „На Пјер Лоти“. Пјер Лоти починал [[10 јуни]] [[1923]] година. == Односот кон Турците == Пјер Лоти го посетил [[Истанбул]] на неколкупати, најпрвин во [[1876]] година, како офицер на француски брод. Лоти бил под големо влијание на отоманскиот стил на живот и ова се одразило во неговите романи. Тој се сретнал во [[Цариград]] со жената според која го нарекол и романот „''Aziyadé''“. Тој живеел во [[Ејуп]]. Тој секогаш се квалификувал како пријател на [[Турци]]те. Во книгата што ја напишал во [[1913]] година, „''La Turquie Agonisante''“, ги критикувал западните политики. Истата година тој заминал во Турција, како гостин на државата и бил пречекан со голема церемонија во Топхане. Султанот [[Мехмед V]] му бил домаќин во неговата палата. За време на [[Балканските војни]], [[Првата светска војна]] и потоа, тој секогаш ги бранел Турците против европските сили во нивната окупација на [[Анадолија]]. Со својата поддршка на отпорот во Анадолија тој ги добил симпатиите на турскиот народ. Како одговор на поддршката на Пјер Лоти за [[Турска војна за независност|Турската војна за независност]], Советот на министри му испратил порака на благодарност. Тој исто така бил прогласен и за почесен граѓанин на [[Истанбул]] во [[1920]] година.<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF670AAAC19264C5A83F719885B09FDCBF Cultural Ministry of Turkey ''(Turkish)'']</ref>, и една населба била именувана по него<ref>{{Наведена книга|title=^ a b AnaBritannica Ansiklopedisi, c.14, s.601}}</ref>, исто како и едно кафуле во [[Ејуп]] и една улица во [[Диванјолу]]. == Дела == * [[1879]] – ''Aziyadé'' * [[1881]] – ''Le Roman d'un spahi'' * [[1882]] – ''Le Mariage de Loti (Rarahu)'' * [[1883]] – ''Trois journées de guerre en Annam'' * [[1883]] – ''Mon frère Yves'' * [[1886]] – ''Pêcheur d'Islande'' * [[1887]] – ''Madame Chrysanthème'' * [[1890]] – ''Au Maroc'' и ''Le Roman d'un enfant'',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://fr.wikisource.org/wiki/Le_Roman_d%27un_enfant|title=''Текст на'' Le Roman d'un enfant|accessdate=2008-09-02|publisher=fr.wikisource}}</ref> * [[1892]] – ''Fantôme d’Orient'' * [[1897]] – ''Ramuntcho'' – * [[1906]] – ''Les Désenchantées'' * [[1918]] – ''L'Horreur allemande'', ''Les Massacres d'Arménie'' * [[1919]] – ''Prime jeunesse'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.inlibroveritas.net/lire/oeuvre2327.html|title=''Текст на'' Prime jeunesse|accessdate=2008-09-02|publisher=inlibroveritas.net|archive-date=2008-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914033513/http://www.inlibroveritas.net/lire/oeuvre2327.html|url-status=dead}}</ref> * [[1920]] – ''La Mort de notre chère France en Orient'' == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Pierre Loti}} '''Official''' * [http://www.ville-rochefort.fr/culture/equipement/loti Official site of Maison Pierre Loti] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120226010132/http://www.ville-rochefort.fr/culture/equipement/loti |date=2012-02-26 }}, house museum in Rochefort, in French. '''Sources''' * {{Gutenberg author |id=Loti,+Pierre | name=Pierre Loti}} * {{Семрежен архив author |sname=Pierre Loti}} * {{Семрежен архив author |name=Julien Viaud}} * {{Librivox author |id=2228}} '''Commentary''' *[[René Doumic]]. [https://archive.org/details/contemporaryfren00doumiala ''Contemporary French Novelists'']. New York, Boston : T. Y. Crowell & company. 1899. Biography and critical summary of Loti. From [[Семрежен архив]]. *[[Edmund Gosse]]. [https://archive.org/details/frenchprofiles00gossiala ''French Profiles'']. New York : Dodd, Mead and company. 1905. Collected reviews of Loti's works, by literary critic Edmund Gosse. From [[Семрежен архив]]. *[[Albert Leon Guerard]]. [https://archive.org/details/fivemastersoffre00guuoft ''Five Masters of French Romance: Anatole France, Pierre Loti, Paul Bourget, Maurice Barrès, Romain Rolland'']. London T. Fisher Unwin. 1916. Biography and literary survey of major works. From [[Семрежен архив]]. *[[Frank Harris]]. [https://archive.org/details/contemporaryport00harriala ''Contemporary portraits. Second series'']. New York. 1919. Personal recollections of Loti. From [[Семрежен архив]]. *[[Henry James]], ed. [https://archive.org/details/impressions00lotiiala ''Impressions'']. Westminster : A. Constable and Co. 1898. Introduction by Henry James about Loti's life and works. From [[Семрежен архив]]. *Winifred (Stephens) Whale. [https://archive.org/details/frenchnovelistso00whaliala ''French Novelists of To-day'']. London : John Lane; New York, John Lane company. 1908; see chapter "Pierre Loti", biography and literary survey. From [[Семрежен архив]]. *[http://www.islandheritage.org/eifpubs.html Easter Island Foundation] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080516132356/http://islandheritage.org/eifpubs.html |date=2008-05-16 }} sells an English translation of Loti's account of his visit to Easter Island, along with those of [[Eugène Eyraud]], [[Hippolyte Roussel]] and [[Alphonse Pinart]], under the title ''Early Visitors to Easter Island 1864–1877.'' * [http://georggerrytremmel.npage.de/publikationen_vorschau_16750070.html Pierre Lotis' Madame Chrysanthème] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110719065817/http://georggerrytremmel.npage.de/publikationen_vorschau_16750070.html |date=2011-07-19 }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Лоти, Пјер }} [[Категорија:Француски писатели]] [[Категорија:Француски есеисти]] [[Категорија:Носители на Големиот крст на Легијата на честа]] [[Категорија:Членови на Француската академија]] ltatucsmrrpq53yonel0v2oby3x07eu 0 1170539 5300257 5170142 2024-12-03T23:25:50Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:RomainGary-JeanSebarg-Italie-1961.jpg|RomainGary-JeanSebarg-Italie-1961.jpg]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Bastique|Bastique]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Romai 5300257 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Писател | name = Ромен Гари<br />Romain Gary | image = | imagesize = | alt = | caption = | pseudonym = Ромен Гари<br> Емил Ажар<ref>{{Наведена книга | first=Anna | last=Lushenkova | chapter=La réinvention de l'homme par l'art et le rire: 'Les Enchanteurs' de Romain Gary | title=Écrivains franco-russes | volume=318 | series=Faux titre | editor1-first=Murielle Lucie | editor1-last=Clément | publisher=Rodopi | year=2008 | isbn=90-420-2426-7 | pages=141–163 }}</ref><ref>{{Наведена книга | title=Les grandes impostures littéraires: canulars, escroqueries, supercheries, et autres mystifications | first=Philippe | last=Di Folco | publisher=Écriture | year=2006 | isbn=2-909240-70-3 | pages=111–113 }}</ref> | birth_name = Роман Кацев <ref name=ivry>{{наведени вести|first=Benjamin |last=Ivry |url=http://www.forward.com/articles/134609/ |title=A Chameleon on Show |work=Daily Forward |date= 21 January 2011}}</ref> | birth_date = {{роден на|21|мај|1914}} | birth_place = [[Вилнус]], [[Руско Царство]] <br> (денес [[Литванија]]) | death_date ={{починал на|2|декември|1980}} | death_place = Париз, Франција | occupation = дипломат, пилот, писател | nationality = Французин | citizenship = Франција | education = Право | alma_mater = Екс ан Прованс | period = | genre = романописец | subject = | movement = | notableworks = ''Les racines du ciel''<br />[[''La vie devant soi'']] (како Емил Ажар) | spouse = [[Лесли Блан]] (1944–1961)<br />[[Џин Сијберг]] (1962–1970) | children = 1 | influences = | influenced = | awards = [[Гонкур]] (1956 и 1975) | portaldisp = y }} '''Ромен Гари''' ([[француски]]: ''Romain Gary'', роден на {{роден на|21|мај|1914}} во {{роден во|Вилнус}} - починал на {{починал на|2|декември|1980}} во {{починал во|Париз}}) — француски писател од руско-еврејско потекло, кинорежисер и дипломат. Тој е единствениот двократен добитник на престижната книжевна награда „Гонкур“, и тоа во [[1956]] година под псевдонимот ''Ромен Гери'' и вторпат во [[1975]] година, како ''Емил Ажар''. [[File:2016-03-19 - Plaque Romain Gary 01.jpg|thumb|Спомен плоча подигната во чест на '''Ромен Гари'' и неговата прва сопруга [[Лесли Бланч]] во [[Рокебрун-Кап-Мартин]] на [[Азурен брег]]; тие живееле таму во 1950-57 година.]] ==Рани години== Роман Кацев е роден на [[8 мај]] [[1914]] година во градот [[Вилнус]], на територијата на [[Руското Царство]].<ref name=ivry/><ref>[http://www.baltelatino.com/ROMAIN_GARY_et_la_LITUANIE.pdf Romain Gary et la Lituanie] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110626103906/http://www.baltelatino.com/ROMAIN_GARY_et_la_LITUANIE.pdf |date=26 June 2011 }}</ref>. Мајка на идниот писател била глумицата глумица Нина Овчинскаја<ref name=ivry/><ref>Myriam Anissimov. ''Romain Gary, le Caméléon''. Paris: Les éditions Folio Gallimard, 2004. ISBN 978-2-207-24835-5, pp. ??</ref>. Таа емигрирала со него во [[Варшава]], кога бил на три години. Неговиот татко, кој исто така бил евреин<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://agora.qc.ca/thematiques/mort/dossiers/gary_romain | website=Encyclopédie sur la mort |title=Romain Gary| accessdate = 21 June 2016}}</ref><ref name=erp>{{Наведена книга|last=Schoolcraft|first=Ralph W.|title=Romain Gary: the man who sold his shadow|publisher=University of Pennsylvania Press|year=2002|page=165 |isbn=0-8122-3646-7}}</ref>, го напуштил своето семејство во [[1925]] година и се оженил повторно. За свој вистински татко Ромен го смета [[Иван Мосжухин]], ѕвезда на руското кино. Во [[1928]] година заедно со својата мајка заминале во градот [[Ница]], [[Франција]]. Ромен започнал со студирање право во [[Екс ан Прованс]] и во [[Париз]]. ==Кариера== Во [[1938]] служел во воздухопловството, и се приклучил кон [[Слободна Франција]] во [[1940]] година служејќи во Слободните воздушни сили на Франција. Војувал како пилот во [[Европа]] и [[Африка]]. Во текот на војната морал да емигрира во [[Велика Британија]] каде се приклучил во француската војска, во формацијата на [[Шарл де Гол]]. По војната се вратил во [[Франција]] и бил поканет да стане дипломат. Првото дипломатско назначување било во [[Бугарија]]<ref name="BelosTS"/>, престојувал во [[Романија]], [[Швајцарија]], [[САД]], [[Боливија]]. Од [[1957]] година до [[1961]] година бил главен конзул во [[Лос Анџелес]]<ref name="BelosTS">{{Наведена книга|last=Bellos |first=David |title=Romain Gary: A Tall Story |date=2010 | pages=??}}</ref>. ===Литературна кариера=== Односите на Гари со неговата мајка се опишани во романот „''La Promesse de l'aube''“ („Ветување на зората“) (1960). Мајката отсекогаш сакала нејзинот син да стане амбасадор, кавалер на орденот на Легијата на честа, голем глумец во драма на [[Хенрик Ибзен]], да се облекува по модата во [[Лондон]]. Нејзините соништа во голема мера се случиле бидејќи Ромен Гари станал генерален конзул на [[Франција]], кавалер на Орденот на Легијата на честа, се движел во високото општество и се стекнал со литературна слава. Во [[1945]] година го објавил својот прв роман „''Европско воспитување''“. Ромен многу бргу станал еден од најпопуларните писатели во Франција. Во [[1956]] година за романот „''Корените на небото''“ ја добил наградата „Гонкур“. Ромен Гари има вкус кон [[мистификација]]та и книжевните псевдоними. Тој се потпишувал на романите со различни псевдоними, а главните псевдоними кои ги користел биле Ромен Гари и Емил Ажар. Тој започнал да издава и криминално-политички романи, како „''Les Têtes de Stéphanie''“ под псевдонимот Сатан Богат и сатирична алегорија „''L'Homme à la colombe''“ („Човекот со гулабот“) под името Фоско Синибалди . Откако во [[1974]] година направил сензација со својот прв роман под псевдонимот Емил Ажар, француската литературна критика направила бројни претпоставки кој стои зад псевдонимот, и како првичните „сомничени“ биле [[Луј Арагон]] и [[Ремон Кено]]. Подоцна започнале да се лансираат претпоставки дека Ажар е всушност Ромен Гари, но Гари категорично ги отфрлал. Така со добиената награда во [[1975]] година „Гонкур“ за романот „''Животот пред тебе''“, станал единствениот писател, двократен добитник на наградата, која инаку по регулатива се доделува само еднаш во животот. == Семеен живот == Ромен Гари се оженил со писателката [[Лесли Блан]] и со американската глумица Џин Сијберг со кои последователно се разделил. Година по разводот со последната (во септември [[1979]] година) тој направил обид за самоубиство. Депресивен поради старост, Ромен си испукал куршум во устата на [[2 декември]] [[1980]] година. Вистината за неговата литературна реинкарнација на површина избила околу половина година по неговата смрт, на [[30 јуни]] [[1981]] година, кога неговиот син и издавач решиле да ја објават неговата претсмртна исповед „Животот и смртта на Емил Ажар“, напишана на [[21 март]] [[1979]] година. Во неа, тој пишува: „Се може да се објасни со депресија. Но во мојот случај, треба да се има предвид дека таа продолжува откако сум возрасен човек, и токму тоа ми помогна да станам познат писател и добро се забавував. Благодарам и збогум! ...“ Некои од неговите книги биле екранизирани: ''Clair de femme'' („Сјај на жената“) (1979) и „''La vie devant soi''“ („Животот пред тебе“) (1977). == Библиографија == === Под името Роман Кацев === * Le vin des morts (1937) === Под псевдонимот Ромен Гари === * Éducation européenne (1945) * Tulipe (1946) * Le Grand Vestiaire (1949) * Les Couleurs du jour (1952) * Les Racines du ciel (1956) * La Promesse de l'aube (1960) * Johnie Cœur (1961) * Gloire à nos illustres pionniers (1962) * Lady L. (1963) * The Ski Bum (1965) * Pour Sganarelle (Frère Océan 1) (1965) * Les Mangeurs d'étoiles (La Comédie américaine 1) (1966) * La Danse de Gengis Cohn (Frère Océan 2) (1967) * La Tête coupable (Frère Océan 3) (1968) * Adieu Gary Cooper (La Comédie américaine 2) (1969) * Chien blanc (1970) * Les Trésors de la Mer Rouge (1971) * Europa (1972) * Les Enchanteurs (1973) * La nuit sera calme (1974) * Au-delà de cette limite votre ticket n'est plus valable (1975) * Clair de femme (1977) * Charge d'âme (1977) * La Bonne Moitié (1979) * Les Clowns lyriques (1979) * Les Cerfs-volants (1980) * Vie et mort d'Emile Ajar (1981) * L'Homme à la colombe (1984) * Le sense de ma vie (2014) === Под псевдонимот Емил Ажар === * Gros-Câlin (1974) * La Vie devant soi (1975) * Pseudo (1976) * L'Angoisse du roi Salomon (1979) === Под псевдонимот Фоско Синибалди === * L'Homme à la colombe (1958) === Под псевдонимот Сатан Богат === * Les Têtes de Stéphanie (1974) === Филмови === * Lady L (1965) <ref>[http://www.imdb.com/title/tt0059377/ Lady L (1965)], imdb.com.</ref> * Les oiseaux vont mourir au Pérou (1968) <ref>[http://www.imdb.com/title/tt0063383/?ref_=fn_al_tt_1 Les oiseaux vont mourir au Pérou (1968)], imdb.com.</ref> * Kill (1971) <ref>[http://www.imdb.com/title/tt0068801/?ref_=fn_al_tt_4 Kill (1971)], imdb.com.</ref> === За него === * Nancy Huston, „Tombeau de Romain Gary“ (1997) * Myriam Anissimov, „Romain Gary, le caméléon“ (2004) * Cahier de l'Herne, „Romain Gary“ (2005) * Carine Marret, „Romain Gary – Promenade à Nice“ (2010) {{рвр-авто}} {{Wikiquote}} * {{IMDb name|308900|Romain Gary}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гари, Ромен }} [[Категорија:Француски писатели]] [[Категорија:Француски дипломати]] [[Категорија:Литвански Евреи]] [[Категорија:Луѓе од Ница]] [[Категорија:Добитници на Гонкуровата награда]] 2plhwonf5qpfpwoh4n33ajf8rmt4s6x 0 1173468 5300087 5299872 2024-12-03T19:37:04Z Carshalton 30527 5300087 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] rwpao92lbw4xzsobe9zilco2zwl17s0 5300088 5300087 2024-12-03T20:05:41Z Carshalton 30527 5300088 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] h2t8jbotd0fq83l3v5az8bfbnbcmpuj 5300091 5300088 2024-12-03T20:14:52Z Carshalton 30527 5300091 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по екипи === Ова се најдобрите пласмани на екипите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1928-1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Siviglia}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] 5q52a0hegu598gv9shrhhdf832jyvt2 5300092 5300091 2024-12-03T20:15:12Z Carshalton 30527 /* Пласмани по екипи */ 5300092 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по екипи === Ова се најдобрите пласмани на екипите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1928-1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] 8n0vgjvvrn3fmgzxp5dfif8tpwjwkrm 5300123 5300092 2024-12-03T20:33:44Z Carshalton 30527 5300123 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] 6w8llbsydh76fqtzumd32umcza9lfds 5300126 5300123 2024-12-03T20:35:15Z Carshalton 30527 5300126 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] ei7i8tgplmo0xsv9w6x8bqvmxbxc0ti 5300130 5300126 2024-12-03T20:37:18Z Carshalton 30527 /* Надворешни врски */ 5300130 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.lfp.es/ Официјално мрежно место на првенството] [[Категорија:Прва лига на Шпанија во фудбал]] key9rebah623ybmi9wqbrlf0k5zgu46 5300132 5300130 2024-12-03T20:38:58Z Carshalton 30527 /* Надворешни врски */ 5300132 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.lfp.es/ Официјално мрежно место на првенството] [[Категорија:Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]] [[Категорија:Државни фудбалски лиги|Италија]] [[Категорија:Фудбалот во Шпанија]] 6ac9klvnd26z9iuc047pog7ysvxv3tb 5300134 5300132 2024-12-03T20:39:35Z Carshalton 30527 5300134 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2024-2025]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.lfp.es/ Официјално мрежно место на првенството] [[Категорија:Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]] [[Категорија:Државни фудбалски лиги|Италија]] [[Категорија:Фудбалот во Шпанија]] 2rju8rmo68va5ba3xe6bjsoq5vaqtzr 5300136 5300134 2024-12-03T20:41:12Z Carshalton 30527 /* Надворешни врски */ 5300136 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36-та титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2024-2025]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.lfp.es/ Официјално мрежно место на првенството] {{fb start}} {{UEFA leagues}} {{fb end}} [[Категорија:Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]] [[Категорија:Државни фудбалски лиги|Италија]] [[Категорија:Фудбалот во Шпанија]] 35t6a1zdgnowk17xf1lwgb34cej75m2 5300150 5300136 2024-12-03T20:45:58Z Carshalton 30527 5300150 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија фудбалска лига | име = Примера Дивисион | лого = [[Податотека:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|150px]] | pixels = 150 | земја = {{знамеикона|Шпанија}} [[Шпанија]] | останати_земји = | конфед = [[УЕФА]] | основана = 1929 | клубови = 20 | испаѓање = [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] (втора лига) | нивоа = [[Првенство во фудбал на Шпанија|1]] | домашен_куп = [[Фудбалски куп на Шпанија|Куп на Шпанија]]<br>[[Суперкуп на Шпанија]] | шампиони = {{Fb team Real Madrid}} (36. титула) | нај_титули = {{Fb team Real Madrid}} <br /> (36 титули) | сезона = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023–2024|2023–24]] | тв = | нај_стрелец = [[Лионел Меси]] <br /> (474 титули) | мрежно место = [http://www.laliga.es/en laliga.es] | трофеј = [[Податотека:Liga trophy (adjusted).png|60px]] | моментална = [[Примера Дивисион (Шпанија) 2024-2025]] }} '''Примера Дивисион на Шпанија''', попозната и како '''Ла Лига''' или '''Ла Лига ЕА Спортс''' поради спонзорски причини,<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/es/noticias/la-liga-espanola-cambia-de-nombre-por-que-se-abre-esta-nueva-etapa-con-ea-sports-que-paso-con-el-banco-santander-como-es-el-nuevo-acuerdo/bltbeea9e22aeb31756|title=La liga española cambia de nombre: Por qué se abre esta nueva etapa con EA Sports, qué pasó con el Banco Santander, cómo es el nuevo acuerdo {{!}} Goal.com Espana|website=www.goal.com|data=2023-07-03|language=es|access-date=2023-07-04}}</ref> е професионална фудбалска лига во Шпанија. Таа е највисокото ниво на шпанскиот фудбал и е управуванa од [[Liga de Fútbol Profesional]]. Лигата е основана во 1929 година. Во неа се натпреваруваат 20 екипи, од кои последните три на крајот на секоја сезона испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]] и од таму биваат заменети со други три. Најуспешен клуб во натпреварувањето е {{Fb team (N) Real Madrid}} со 36 титули, следен од {{Fb team (N) Barcelona}} и {{Fb team (N) Atletico Madrid}}, со 27, односно 11 успеси. На крајот од сезоната 2019-2020, Примера Дивисион го зазела првото место на [[УЕФА коефициент|рангирањето на УЕФА за клупски натпреварувања]].<ref>{{cite web|lingua=en|url=https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|title=UEFA Country Ranking 2020|access-date=9 февруари 2021|archivedate=29 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729170526/https://kassiesa.home.xs4all.nl/bert/uefa/data/method5/crank2020.html|urlmorto=sì}}</ref> Во 2020 година, се нашла на 4-тото место на рангирањето на светските првенства во извештајот што го изготвува годишно [[IFFHS]] (3-то на континентално ниво).<ref>{{cite web|url=https://www.iffhs.de/posts/911|title=IFFHS WORLD'S BEST NATIONAL LEAGUE IN THE WORLD 2020|date=20 јануари 2021|publisher=IFFHS}}</ref> == Формула == Во Примера Дивисион учествуваат 20 екипи, кои се натпреваруваат едни против други по [[Бергеров систем]], секој против секого во два натпревари на домашен и на гостински терен. За секој натпревар, три бода се доделуваат на победничката екипа и нула бодови на поразената, во случај на нерешено, по еден бод се доделува на секоја екипа. Екипата кој ќе заврши како прворангирана на крајот од првенството добива титула „Шампион на лигата“ (титулата „Шампион на Шпанија“ е резервирана за победникот на Купот на Шпанија) и го добива правото да учествува во групата фаза од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] заедно со второ, трето и четврто пласираните екипи. Петтопласираниот екипа и победникот на [[Фудбалски куп на Шпанија|Купот на Шпанија]] стекнуваат право на учество во групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека шестиот (или седмиот) тим на табелата ќе учествува во плејофот на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]]. Последните три екипи на табелата испаѓаат во [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], шпанската втора дивизија. === Број на клубови учесници === {{Div col}} * 1929-1934: 10 клубови * 1934-1941: 12 клубови * 1941-1950: 14 клубови * 1950-1971: 16 клубови * 1971-1987: 18 клубови * 1987-1995: 20 клубови * 1995-1997: 22 клубови * 1997-''денес'': 20 клубови {{Div col end}} ==Екипи== ===Екипи во сезоната 2024-2025=== * '''{{Fb team Alaves}}''' * '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' * '''{{Fb team Atletico Madrid}}''' * '''{{Fb team Barcelona}}''' * '''{{Fb team Betis}}''' * '''{{Fb team Valencia}}''' * '''{{Fb team Villareal}}''' * '''{{Fb team Espanyol}}''' * '''{{Fb team Las Palmas}}''' * '''{{Fb team Leganes}}''' * '''{{Fb team Mallorca}}''' * '''{{Fb team Osasuna}}''' * '''{{Fb team Rayo Vallecano}}''' * '''{{Fb team Real Valladolid}}''' * '''{{Fb team Real Madrid}}''' * '''{{Fb team Real Sociedad}}''' * '''{{Fb team Sevilla}}''' * '''{{Fb team Celta Vigo}}''' * '''{{Fb team Getafe}}''' * '''{{Fb team Girona}}''' == Шампиони == {{MultiCol}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1929]]: '''{{Fb team Barcelona}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929-1930|1929-1930]]: '''{{Fb team Athletic Bilbao}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1930-1931|1930-1931]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1931-1932|1931-1932]]: '''{{Fb team Real Madrid}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1932-1933|1932-1933]]: {{Fb team Real Madrid}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1933-1934|1933-1934]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1934-1935|1934-1935]]: '''{{Fb team Betis}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1935-1936|1935-1936]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (4) * 1936-1939 ''Не е одиграно'' * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1939-1940|1939-1940]]: '''{{Fb team Atletico Aviacion}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1940-1941|1940-1941]]: {{Fb team Atletico Aviacion}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1941-1942|1941-1942]]: '''{{Fb team Valencia}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1942-1943|1942-1943]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1943-1944|1943-1944]]: {{Fb team Valencia}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1944-1945|1944-1945]]: {{Fb team Barcelona}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1945-1946|1945-1946]]: '''{{Fb team Sevilla}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1946-1947|1946-1947]]: {{Fb team Valencia}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1947-1948|1947-1948]]: {{Fb team Barcelona}} (3) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1948-1949|1948-1949]]: {{Fb team Barcelona}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1949-1950|1949-1950]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1950-1951|1950-1951]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1951-1952|1951-1952]]: {{Fb team Barcelona}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1952-1953|1952-1953]]: {{Fb team Barcelona}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1953-1954|1953-1954]]: {{Fb team Real Madrid}} (3) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1954-1955|1954-1955]]: {{Fb team Real Madrid}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1955-1956|1955-1956]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1956-1957|1956-1957]]: {{Fb team Real Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1957-1958|1957-1958]]: {{Fb team Real Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1958-1959|1958-1959]]: {{Fb team Barcelona}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1959-1960|1959-1960]]: {{Fb team Barcelona}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1960-1961|1960-1961]]: {{Fb team Real Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1961-1962|1961-1962]]: {{Fb team Real Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1962-1963|1962-1963]]: {{Fb team Real Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1963-1964|1963-1964]]: {{Fb team Real Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1964-1965|1964-1965]]: {{Fb team Real Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1965-1966|1965-1966]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1966-1967|1966-1967]]: {{Fb team Real Madrid}} (12) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1967-1968|1967-1968]]: {{Fb team Real Madrid}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1968-1969|1968-1969]]: {{Fb team Real Madrid}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1969-1970|1969-1970]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1970-1971|1970-1971]]: {{Fb team Valencia}} (4) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1971-1972|1971-1972]]: {{Fb team Real Madrid}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1972-1973|1972-1973]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1973-1974|1973-1974]]: {{Fb team Barcelona}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1974-1975|1974-1975]]: {{Fb team Real Madrid}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1975-1976|1975-1976]]: {{Fb team Real Madrid}} (17) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1976-1977|1976-1977]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1977-1978|1977-1978]]: {{Fb team Real Madrid}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1978-1979|1978-1979]]: {{Fb team Real Madrid}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1979-1980|1979-1980]]: {{Fb team Real Madrid}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1980-1981|1980-1981]]: '''{{Fb team Real Sociedad}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1981-1982|1981-1982]]: {{Fb team Real Sociedad}} (2) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1982-1983|1982-1983]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (7) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1983-1984|1983-1984]]: {{Fb team Athletic Bilbao}} (8) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1984-1985|1984-1985]]: {{Fb team Barcelona}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1985-1986|1985-1986]]: {{Fb team Real Madrid}} (21) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1986-1987|1986-1987]]: {{Fb team Real Madrid}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1987-1988|1987-1988]]: {{Fb team Real Madrid}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1988-1989|1988-1989]]: {{Fb team Real Madrid}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1989-1990|1989-1990]]: {{Fb team Real Madrid}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1990-1991|1990-1991]]: {{Fb team Barcelona}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1991-1992|1991-1992]]: {{Fb team Barcelona}} (12) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1992-1993|1992-1993]]: {{Fb team Barcelona}} (13) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1993-1994|1993-1994]]: {{Fb team Barcelona}} (14) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1994-1995|1994-1995]]: {{Fb team Real Madrid}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1995-1996|1995-1996]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (9) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1996-1997|1996-1997]]: {{Fb team Real Madrid}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1997-1998|1997-1998]]: {{Fb team Barcelona}} (15) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1998-1999|1998-1999]]: {{Fb team Barcelona}} (16) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 1999-2000|1999-2000]]: '''{{Fb team Deportivo La Coruna}}''' (1) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2000-2001|2000-2001]]: {{Fb team Real Madrid}} (28) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2001-2002|2001-2002]]: {{Fb team Valencia}} (5) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2002-2003|2002-2003]]: {{Fb team Real Madrid}} (29) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2003-2004|2003-2004]]: {{Fb team Valencia}} (6) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2004-2005|2004-2005]]: {{Fb team Barcelona}} (17) {{ColBreak}} * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2005-2006|2005-2006]]: {{Fb team Barcelona}} (18) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2006-2007|2006-2007]]: {{Fb team Real Madrid}} (30) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2007-2008|2007-2008]]: {{Fb team Real Madrid}} (31) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2008-2009|2008-2009]]: {{Fb team Barcelona}} (19) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2009-2010|2009-2010]]: {{Fb team Barcelona}} (20) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2010-2011|2010-2011]]: {{Fb team Barcelona}} (21) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2011-2012|2011-2012]]: {{Fb team Real Madrid}} (32) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2012-2013|2012-2013]]: {{Fb team Barcelona}} (22) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2013-2014|2013-2014]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (10) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2014-2015|2014-2015]]: {{Fb team Barcelona}} (23) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2015-2016|2015-2016]]: {{Fb team Barcelona}} (24) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2016-2017|2016-2017]]: {{Fb team Real Madrid}} (33) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2017-2018|2017-2018]]: {{Fb team Barcelona}} (25) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2018-2019|2018-2019]]: {{Fb team Barcelona}} (26) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2019-2020|2019-2020]]: {{Fb team Real Madrid}} (34) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2020-2021|2020-2021]]: {{Fb team Atletico Madrid}} (11) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2021-2022|2021-2022]]: {{Fb team Real Madrid}} (35) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2022-2023|2022-2023]]: {{Fb team Barcelona}} (27) * [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-2024]]: {{Fb team Real Madrid}} (36) {{EndMultiCol}} == Статистика == === Успешност по клубови === {| class=wikitable !width=160px|Екипа !Титули !Сезони |- |{{Fb team Real Madrid}} |align=center|36 |[[Primera División 1931-1932 (Spagna)|1931-1932]], [[Primera División 1932-1933 (Spagna)|1932-1933]], [[Primera División 1953-1954 (Spagna)|1953-1954]], [[Primera División 1954-1955 (Spagna)|1954-1955]], [[Primera División 1956-1957 (Spagna)|1956-1957]], [[Primera División 1957-1958 (Spagna)|1957-1958]], [[Primera División 1960-1961 (Spagna)|1960-1961]], [[Primera División 1961-1962 (Spagna)|1961-1962]], [[Primera División 1962-1963 (Spagna)|1962-1963]], [[Primera División 1963-1964 (Spagna)|1963-1964]], [[Primera División 1964-1965 (Spagna)|1964-1965]], [[Primera División 1966-1967 (Spagna)|1966-1967]], [[Primera División 1967-1968 (Spagna)|1967-1968]], [[Primera División 1968-1969 (Spagna)|1968-1969]], [[Primera División 1971-1972 (Spagna)|1971-1972]], [[Primera División 1974-1975 (Spagna)|1974-1975]], [[Primera División 1975-1976 (Spagna)|1975-1976]], [[Primera División 1977-1978 (Spagna)|1977-1978]], [[Primera División 1978-1979 (Spagna)|1978-1979]], [[Primera División 1979-1980 (Spagna)|1979-1980]], [[Primera División 1985-1986 (Spagna)|1985-1986]], [[Primera División 1986-1987 (Spagna)|1986-1987]], [[Primera División 1987-1988 (Spagna)|1987-1988]], [[Primera División 1988-1989 (Spagna)|1988-1989]], [[Primera División 1989-1990 (Spagna)|1989-1990]], [[Primera División 1994-1995 (Spagna)|1994-1995]], [[Primera División 1996-1997 (Spagna)|1996-1997]], [[Primera División 2000-2001 (Spagna)|2000-2001]], [[Primera División 2002-2003 (Spagna)|2002-2003]], [[Primera División 2006-2007 (Spagna)|2006-2007]], [[Primera División 2007-2008 (Spagna)|2007-2008]], [[Primera División 2011-2012 (Spagna)|2011-2012]], [[Primera División 2016-2017 (Spagna)|2016-2017]], [[Primera División 2019-2020 (Spagna)|2019-2020]], [[Primera División 2021-2022 (Spagna)|2021-2022]], [[Primera División 2023-2024 (Spagna)|2023-2024]] |- |{{Fb team Barcelona}} |align=center|27 |[[Primera División 1928-1929 (Spagna)|1928-1929]], [[Primera División 1944-1945 (Spagna)|1944-1945]], [[Primera División 1947-1948 (Spagna)|1947-1948]], [[Primera División 1948-1949 (Spagna)|1948-1949]], [[Primera División 1951-1952 (Spagna)|1951-1952]], [[Primera División 1952-1953 (Spagna)|1952-1953]], [[Primera División 1958-1959 (Spagna)|1958-1959]], [[Primera División 1959-1960 (Spagna)|1959-1960]], [[Primera División 1973-1974 (Spagna)|1973-1974]], [[Primera División 1984-1985 (Spagna)|1984-1985]], [[Primera División 1990-1991 (Spagna)|1990-1991]], [[Primera División 1991-1992 (Spagna)|1991-1992]], [[Primera División 1992-1993 (Spagna)|1992-1993]], [[Primera División 1993-1994 (Spagna)|1993-1994]], [[Primera División 1997-1998 (Spagna)|1997-1998]], [[Primera División 1998-1999 (Spagna)|1998-1999]], [[Primera División 2004-2005 (Spagna)|2004-2005]], [[Primera División 2005-2006 (Spagna)|2005-2006]], [[Primera División 2008-2009 (Spagna)|2008-2009]], [[Primera División 2009-2010 (Spagna)|2009-2010]], [[Primera División 2010-2011 (Spagna)|2010-2011]], [[Primera División 2012-2013 (Spagna)|2012-2013]], [[Primera División 2014-2015 (Spagna)|2014-2015]], [[Primera División 2015-2016 (Spagna)|2015-2016]], [[Primera División 2017-2018 (Spagna)|2017-2018]], [[Primera División 2018-2019 (Spagna)|2018-2019]], [[Primera División 2022-2023 (Spagna)|2022-2023]] |- |{{Fb team Atletico Madrid}} |align=center|11 |[[Primera División 1939-1940 (Spagna)|1939-1940]], [[Primera División 1940-1941 (Spagna)|1940-1941]], [[Primera División 1949-1950 (Spagna)|1949-1950]], [[Primera División 1950-1951 (Spagna)|1950-1951]], [[Primera División 1965-1966 (Spagna)|1965-1966]], [[Primera División 1969-1970 (Spagna)|1969-1970]], [[Primera División 1972-1973 (Spagna)|1972-1973]], [[Primera División 1976-1977 (Spagna)|1976-1977]], [[Primera División 1995-1996 (Spagna)|1995-1996]], [[Primera División 2013-2014 (Spagna)|2013-2014]], [[Primera División 2020-2021 (Spagna)|2020-2021]] <br /> |- |{{Fb team Athletic Bilbao}} |align=center|8 |[[Primera División 1929-1930 (Spagna)|1929-1930]], [[Primera División 1930-1931 (Spagna)|1930-1931]], [[Primera División 1933-1934 (Spagna)|1933-1934]], [[Primera División 1935-1936 (Spagna)|1935-1936]], [[Primera División 1942-1943 (Spagna)|1942-1943]], [[Primera División 1955-1956 (Spagna)|1955-1956]], [[Primera División 1982-1983 (Spagna)|1982-1983]], [[Primera División 1983-1984 (Spagna)|1983-1984]] |- |{{Fb team Valencia}} |align=center|6 |[[Primera División 1941-1942 (Spagna)|1941-1942]], [[Primera División 1943-1944 (Spagna)|1943-1944]], [[Primera División 1946-1947 (Spagna)|1946-1947]], [[Primera División 1970-1971 (Spagna)|1970-1971]], [[Primera División 2001-2002 (Spagna)|2001-2002]], [[Primera División 2003-2004 (Spagna)|2003-2004]] |- |{{Fb team Real Sociedad}} |align=center|2 |[[Primera División 1980-1981 (Spagna)|1980-1981]], [[Primera División 1981-1982 (Spagna)|1981-1982]] |- |{{Fb team Betis}} |align=center|1 |[[Primera División 1934-1935 (Spagna)|1934-1935]] |- |{{Fb team Sevilla}} |align=center|1 |[[Primera División 1945-1946 (Spagna)|1945-1946]] |- |{{Fb team Deportivo La Coruna}} |align=center|1 |[[Primera División 1999-2000 (Spagna)|1999-2000]] |} === Пласмани по клубови === Ова се најдобрите пласмани на клубовите кои учествувале во досегашните 93 изданија на првенството од [[Примера Дивисион (Шпанија) 1929|1928-29]] до [[Примера Дивисион (Шпанија) 2023-2024|2023-24]]. {| class=wikitable style="text-align:center" | || colspan=5| '''Примера Дивисион''' |- style="background:#ccf" |'''Екипа'''||'''1. место'''||'''2. место'''||'''3. место'''||'''Учества'''||'''Подиум %''' |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Madrid}}||36||25||10||93||76% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Barcelona}}||27||27||14||93||74% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Atletico Madrid}}||11||10||19||86||46% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Athletic Bilbao}}||8||7||10||92||27% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Valencia}}||6||6||10||88||26% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Sociedad}}||2||3||2||76||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Deportivo La Coruna}}||1||5||4||46||22% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sevilla}}||1||4||3||79||10% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Betis}}||1||0||2||57||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Zaragoza}}||0||1||4||57||9% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Villareal}}||0||1||1||23||8% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Sporting Gijon}}||0||1||1||42||5% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Las Palmas}}||0||1||1||34||6% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Racing Santander}}||0||1||1||44||4% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Espanyol}}||0||0||4||87||5% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Real Oviedo}}||0||0||3||38||8% |- style="background:#edf3fe" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Mallorca}}||0||0||2||30||7% |- style="background:#fff" |align="left" style="padding-left:10px;"|{{Fb team Arenas Getxo}}||0||0||1||7||14% |- !Вкупно||colspan=3|92||colspan=2| |} === Индивидуални достигнувња === ''Статистиката е ажурирана на 3 мај 2024''. Во '''болд''' се активни играчи. {| class=wikitable | Рекорд || 1. место || 2. место || 3. место |- | Играч со најмногу настапи ||{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Андони Субисарета|Субисарета]] (622)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хоакин Санчес|Хоакин]] (622) ||{{flagsport|ESP|dim=20}} '''[[Раул Гарсија (фудбалер 1986)|Раул Гарсија]]''' (605) || {{flagsport|ESP}} [[Раул Гонсалес|Раул]] (550) |- | Играч со најмногу постигнати голови || {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (474) || {{flagsport|PRT|dim = 20}} [[Кристијано Роналдо]] (311) || {{flagsport|ESP}} [[Телмо Сара]] (251) |- |Играч со најмногу асистенции |{{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]]<nowiki/> (193) |{{flagsport|ESP}} [[Чави|Чави Ернандес]] (117) |{{flagsport|FRA|dim=20}} [[Карим Бензема]] (105) |- | Играч кој најмногу пати освоил ''[[Трофеј Пичичи|Пичичи]]'' || {{flagsport|ARG|dim=20}} [[Лионел Меси]] (8) || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Телмо Сара]] (6) || {{flagsport|MEX|dim=20}} [[Уго Санчес]] (5)<br />{{flagsport|ARG|dim=20}} {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Алфредо Ди Стефано]] (5)<br />{{flagsport|ESP}} [[Кини]] (5) |- | Играч со најмногу освоени титули || {{flagsport|ESP}} [[Франсиско Хенто]] (12) || {{flagsport|ESP}} [[Хосе Мартинес Санчес|Пири]] (10) {{flagsport|ARG}} [[Лионел Меси]] (10) |{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Амансио Амаро Варела|Амансио]] (9)<br />{{flagsport|ESP|dim=20}} [[Хосе Антонио Камачо|Хосе Камачо]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Карлос Алонсо Гонсалес|Сантиљана]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Андрес Инјеста]] (9)<br />{{flagsport|ESP}} [[Серхио Бускетс]] (9) |- | Тренер со најмногу натпревари || {{flagsport|ESP|dim=20}} [[Луис Арагонес]] (757) || {{flagsport|ESP}} [[Мигел Муњос]] (601)|| {{flagsport|ESP}} [[Хавиер Ирурета]] (553) |} == Логоа == <gallery> File:LFP La Liga.png|Лого користено до 2008 File:Liga BBVA.svg|Лого од 2008 до 2016 File:LaLiga EA Sports 2023 Vertical Logo.svg|Лого кое се користи од [[2023]] </gallery> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== *[http://www.lfp.es/ Официјално мрежно место на првенството] {{fb start}} {{UEFA leagues}} {{fb end}} [[Категорија:Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]] [[Категорија:Државни фудбалски лиги|Италија]] [[Категорија:Фудбалот во Шпанија]] s4xk8f05jh5f4xpvcq4ha9a21g0qed5 0 1176490 5299988 4716422 2024-12-03T15:53:20Z Ehrlich91 24281 5299988 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Dukatino) (1).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Дукатино]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Дукатино | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Дукатино'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Дукатино]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Dukatino) (2).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Dukatino) (3).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Dukatino)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Дукатино}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Дукатино]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Дукатино]] 0ii2wasgm9v51pxnym9ekdk537puwir 5299989 5299988 2024-12-03T15:53:28Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] 5299988 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Dukatino) (1).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Дукатино]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Дукатино | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Дукатино'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Дукатино]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Dukatino) (2).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Dukatino) (3).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Dukatino)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Дукатино}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Дукатино]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Дукатино]] 0ii2wasgm9v51pxnym9ekdk537puwir 1 1176491 5299991 3594178 2024-12-03T15:53:28Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] 3594178 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176492 5299993 4716423 2024-12-03T16:05:50Z Ehrlich91 24281 5299993 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Edrenikovo).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Едрениково]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Едрениково | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Едрениково'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Едрениково]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delcev (Edrenikovo) (3).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Edrenikovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Едрениково}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Едрениково]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Едрениково]] exzifwnja8gcrctzuxoci74oranx2jo 5299994 5299993 2024-12-03T16:06:13Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] 5299993 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Edrenikovo).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Едрениково]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Едрениково | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Едрениково'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Едрениково]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delcev (Edrenikovo) (3).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Edrenikovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Едрениково}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Едрениково]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Едрениково]] exzifwnja8gcrctzuxoci74oranx2jo 5299998 5299994 2024-12-03T16:07:02Z Ehrlich91 24281 /* Надворешни врски */ 5299998 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Edrenikovo).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Едрениково]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Едрениково | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Едрениково'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Едрениково]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delcev (Edrenikovo) (3).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delcev (Edrenikovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Едрениково}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Едрениково]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Едрениково]] is43q2a5cqfacqyuoqto6impgyv565i 1 1176493 5299996 3594188 2024-12-03T16:06:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] 3594188 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176498 5299999 4716424 2024-12-03T16:11:25Z Ehrlich91 24281 5299999 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Radičevo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Радичево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Радичево | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Радичево'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Радичево]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Radičevo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Radičevo) (4).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Sports court (Radičevo) (2).jpg|Поглед кон игралиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Radičevo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Радичево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Радичево]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Радичево]] 8yqg99dhqihw99b0nfqxz8xktrx8plb 5300010 5299999 2024-12-03T16:14:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] 5299999 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Radičevo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Радичево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Радичево | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Радичево'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Радичево]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Radičevo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Radičevo) (4).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Sports court (Radičevo) (2).jpg|Поглед кон игралиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Radičevo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Радичево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Радичево]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Радичево]] 8yqg99dhqihw99b0nfqxz8xktrx8plb 1 1176499 5300012 3594210 2024-12-03T16:14:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] 3594210 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176518 5300001 4716425 2024-12-03T16:12:49Z Ehrlich91 24281 5300001 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Sedlarci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Седларци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Седларци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Седларци'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Седларци]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Sports court (Sedlarci) (2).jpg|Поглед кон игралиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Sedlarci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Седларци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Седларци]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Седларци]] 4cypbhicrto6tkt81s726q2z88l6mg6 5300002 5300001 2024-12-03T16:14:01Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] 5300001 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Sedlarci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Седларци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Седларци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Седларци'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Седларци]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Sports court (Sedlarci) (2).jpg|Поглед кон игралиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Sedlarci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Седларци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Седларци]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Седларци]] 4cypbhicrto6tkt81s726q2z88l6mg6 5300014 5300002 2024-12-03T16:15:45Z Ehrlich91 24281 /* Надворешни врски */ 5300014 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delcev (Sedlarci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Седларци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Седларци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Седларци'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Седларци]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Sports court (Sedlarci) (2).jpg|Поглед кон игралиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delcev (Sedlarci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Седларци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Седларци]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Седларци]] 2t9olkby0k6lw2cpo4yjgj6taae1ixn 1 1176519 5300004 3594303 2024-12-03T16:14:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] 3594303 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176520 5300000 4716426 2024-12-03T16:12:11Z Ehrlich91 24281 5300000 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Suševo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Сушево (Струмичко)|Сушево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Сушево | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Сушево'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Сушево (Струмичко)|Сушево]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Suševo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Suševo) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Suševo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Сушево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Сушево (Струмичко)]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Сушево]] j2dpqy4l6oya5ixc7xp1bnn6jwd2mcd 5300006 5300000 2024-12-03T16:14:08Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] 5300000 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Suševo) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Сушево (Струмичко)|Сушево]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Сушево | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Сушево'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Сушево (Струмичко)|Сушево]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Suševo) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Suševo) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Suševo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Сушево}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Сушево (Струмичко)]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Сушево]] j2dpqy4l6oya5ixc7xp1bnn6jwd2mcd 1 1176521 5300008 3594312 2024-12-03T16:14:08Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] 3594312 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176533 5299982 4716421 2024-12-03T15:42:52Z Ehrlich91 24281 5299982 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Vladievci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Владиевци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Владиевци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Владиевци'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Владиевци]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Vladievci) (1).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Vladievci) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Vladievci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Владиевци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Владиевци]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Владиевци]] a6balmnbwzsc3ovv2w773lkxogjjamo 5299983 5299982 2024-12-03T15:43:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] 5299982 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Гоце Делчев | слика = Primary school Goce Delčev (Vladievci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Владиевци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Гоце Делчев]] | адреса = с. Владиевци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Гоце Делчев“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Гоце Делчев“ - Владиевци'''; скратено: '''ПОУ „Гоце Делчев“''') — подрачно основно училиште во селото [[Владиевци]], составен дел на [[ОУ „Гоце Делчев“ - Василево|истоименото училиште]] од селото [[Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот национален херој [[Гоце Делчев]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Goce Delčev (Vladievci) (1).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Goce Delčev (Vladievci) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Goce Delčev (Vladievci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гоце Делчев, Владиевци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Владиевци]] [[Категорија:Училишта посветени на Гоце Делчев|Владиевци]] a6balmnbwzsc3ovv2w773lkxogjjamo 1 1176534 5299985 3594452 2024-12-03T15:43:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] 3594452 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176604 5300017 4716417 2024-12-03T16:35:06Z Ehrlich91 24281 5300017 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (4).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Висока Маала]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Висока Маала | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Атанас Нивичански“ - Висока Маала'''; скратено: '''ПОУ „Атанас Нивичански“''') — подрачно основно училиште во селото [[Висока Маала]], составен дел на [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Нова Маала|истоименото училиште]] од селото [[Нова Маала]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Нивичански]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala) (2).jpg|Влезот на старото училиште Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (3).jpg|Поглед кон новото училиште </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Висока Маала}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Висока Маала]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Висока Маала]] 8rhubf6x6zbqi0vvniwx2r4ewinauja 5300019 5300017 2024-12-03T16:36:00Z Ehrlich91 24281 5300019 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (4).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Висока Маала]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Висока Маала | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = турски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Атанас Нивичански“ - Висока Маала'''; скратено: '''ПОУ „Атанас Нивичански“''') — подрачно основно училиште во селото [[Висока Маала]], составен дел на [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Нова Маала|истоименото училиште]] од селото [[Нова Маала]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Нивичански]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala) (2).jpg|Влезот на старото училиште Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (3).jpg|Поглед кон новото училиште </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Висока Маала}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Висока Маала]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Висока Маала]] fx44h1n07iad73yzzbnmpuhs2tuu5j6 5300024 5300019 2024-12-03T16:36:25Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] на [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] 5300019 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (4).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Висока Маала]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Висока Маала | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = турски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Атанас Нивичански“ - Висока Маала'''; скратено: '''ПОУ „Атанас Нивичански“''') — подрачно основно училиште во селото [[Висока Маала]], составен дел на [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Нова Маала|истоименото училиште]] од селото [[Нова Маала]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Нивичански]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala) (2).jpg|Влезот на старото училиште Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (new) (Visoka Maala) (3).jpg|Поглед кон новото училиште </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Visoka Maala)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Висока Маала}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Висока Маала]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Висока Маала]] fx44h1n07iad73yzzbnmpuhs2tuu5j6 1 1176605 5300026 3594891 2024-12-03T16:36:25Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] на [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] 3594891 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176608 5300018 4716418 2024-12-03T16:35:54Z Ehrlich91 24281 5300018 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Доброшинци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Доброшинци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Атанас Нивичански“ - Доброшинци'''; скратено: '''ПОУ „Атанас Нивичански“''') — подрачно основно училиште во селото [[Доброшинци]], составен дел на [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Нова Маала|истоименото училиште]] од селото [[Нова Маала]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Нивичански]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Доброшинци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Доброшинци]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Доброшинци]] hf3yksi5b33tfvqx658q8ke3ltp7rn7 5300020 5300018 2024-12-03T16:36:19Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] на [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] 5300018 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (2).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Доброшинци]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Доброшинци | основање = | актуелен директор = | број на ученици = | настава на = македонски | веб = | е-пошта = | телефон = | факс = }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Подрачно основно училиште „Атанас Нивичански“ - Доброшинци'''; скратено: '''ПОУ „Атанас Нивичански“''') — подрачно основно училиште во селото [[Доброшинци]], составен дел на [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Нова Маала|истоименото училиште]] од селото [[Нова Маала]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Нивичански]]. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (3).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci) (4).jpg|Поглед кон училиштето </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Dobrošinci)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Доброшинци}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Доброшинци]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Доброшинци]] hf3yksi5b33tfvqx658q8ke3ltp7rn7 1 1176609 5300022 3594903 2024-12-03T16:36:19Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] на [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] 3594903 wikitext text/x-wiki {{СЗР}}{{ВПМ}} m6tsgukl5dkhkx06fnvahclsxq8jq4m 0 1176610 5300015 4716419 2024-12-03T16:30:05Z Ehrlich91 24281 5300015 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (3).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Нова Маала]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Нова Маала | основање = {{start date and age|2012}} | актуелен директор = | број на ученици = <small>(2024/2025)</small> | настава на = македонски | настава на2 = турски | веб = | е-пошта = oouatanas_nivicanski@hotmail.com | телефон = 034/378-408 | факс = 034/378-408 }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Атанас Нивичански“ - Нова Маала'''; скратено: '''ООУ „Атанас Нивичански“''') — централно основно училиште во [[Струмичко Поле|струмичкото]] село [[Нова Маала]], [[Општина Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Цонев|Атанас Нивичански]]. == Историја == Училишниот објект бил изграден во 1993 година. Самото училиште било основано во 2012 година. == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта: * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Висока Маала]], подрачно петгодишно училиште на турски наставен јазик; * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Доброшинци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „Гоце Делчев“ - Чанаклија]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (4).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (5).jpg|Статуа на [[Атанас Нивичански]] </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Нова Маала}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Нова Маала]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Нова Маала]] 4j9vn1n5xon8arl2vm6h05tqkdj8r2g 5300028 5300015 2024-12-03T16:36:47Z Ehrlich91 24281 /* Подрачни училишта */ 5300028 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Основно училиште | име = Атанас Нивичански | слика = Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (3).jpg | опис = Поглед на училиштето | место = [[Нова Маала]] | општина = [[Општина Василево]] | наречено_по = [[Атанас Нивичански]] | адреса = с. Нова Маала | основање = {{start date and age|2012}} | актуелен директор = | број на ученици = <small>(2024/2025)</small> | настава на = македонски | настава на2 = турски | веб = | е-пошта = oouatanas_nivicanski@hotmail.com | телефон = 034/378-408 | факс = 034/378-408 }} '''Основно училиште „Атанас Нивичански“''' (официјално: '''Основно општинско училиште „Атанас Нивичански“ - Нова Маала'''; скратено: '''ООУ „Атанас Нивичански“''') — централно основно училиште во [[Струмичко Поле|струмичкото]] село [[Нова Маала]], [[Општина Василево]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mon.gov.mk/page/?id=2053|title=Листа на активни регистри|work=[[Министерство за образование и наука на Македонија|Министерство за образование и наука]]|accessdate=2024-12-03}}</ref> Училиштето е именувано по македонскиот револуционер [[Атанас Цонев|Атанас Нивичански]]. == Историја == Училишниот објект бил изграден во 1993 година. Самото училиште било основано во 2012 година. == Подрачни училишта == Во составот на училиштето влегуваат следниве подрачни училишта: * [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]], подрачно петгодишно училиште на турски наставен јазик; * [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик; и * [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Чанаклија]], подрачно петгодишно училиште на македонски наставен јазик. == Галерија== <gallery mode=packed heights=150px> Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (4).jpg|Поглед кон училиштето Податотека:Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala) (5).jpg|Статуа на [[Атанас Нивичански]] </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Primary school Atanas Nivičanski (Nova Maala)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанас Нивичански, Нова Маала}} [[Категорија:Основни училишта во Општина Василево]] [[Категорија:Нова Маала]] [[Категорија:Училишта посветени на Атанас Нивичански|Нова Маала]] m4ry3tpqnxdiala93hgl45lwyvdk69g 0 1186510 5300337 4441857 2024-12-04T10:46:21Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300337 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition (new) | name = Меланом | synonyms = Злоќуден меланом | image = Melanoma.jpg | caption = Меланом со приближна големина од 2.5&nbsp;[[сантиметар|cm]] на 1.5&nbsp;cm | field = [[Онкологија]] и [[дерматологија]] | symptoms = [[невус|Бемка]] која се зголемува, има неправилни рабови, ја променува бојата, чеша или има појава на [[чир (дерматологија|чири]].<ref name=NCI2015/> | complications = | onset = | duration = | causes = [[Ултравиолетова светлина]] (од Сонцето, [[солариум]])<ref name="WCR2014">{{cite book|title=World Cancer Report|date=2014|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-832-0429-9|pages=Chapter 5.14|url=https://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/wcr/2003/WorldCancerReport.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20140530232406/http://www.iarc.fr/en/publications/pdfs-online/wcr/2003/WorldCancerReport.pdf|archive-date=30 May 2014}}</ref> | risks = Семејна историја, голем број на бемки, [[имуносупресија|ослабен имунолошки систем]]<ref name=NCI2015/> | diagnosis = [[Ткивна биопсија]]<ref name=NCI2015/> | differential = [[Себореична кератоза]], [[лентиго]], [[меланоцитен невус]], [[дерматофибром]]<ref>{{Наведено списание|last1=Goldstein|first1=BG|last2=Goldstein|first2=AO|title=Diagnosis and management of malignant melanoma.|journal=American Family Physician|date=1 April 2001|volume=63|issue=7|pages=1359–68, 1374|pmid=11310650}}</ref> | prevention = Употреба на [[креми за сончање]], избегнување на УВ светлина<ref name=WCR2014/> | treatment = [[Хируршка интервенција]]<ref name=NCI2015/> | medication = | prognosis = [[Стапка на петгодишно преживување]] во САД 98% (локализиран), 17% (дисеминиран)<ref name=SEER2015/> | frequency = 3.1 милиони (2015)<!-- prevalence --><ref name=GBD2015Pre>{{Наведено списание|last1=GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence|first1=Collaborators.|title=Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.|journal=Lancet|date=8 October 2016|volume=388|issue=10053|pages=1545–1602|pmid=27733282|doi=10.1016/S0140-6736(16)31678-6|pmc=5055577}}</ref> | deaths = 59,800 (2015)<ref name=GBD2015De>{{Наведено списание|last1=GBD 2015 Mortality and Causes of Death|first1=Collaborators.|title=Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.|journal=Lancet|date=8 October 2016|volume=388|issue=10053|pages=1459–1544|pmid=27733281|doi=10.1016/s0140-6736(16)31012-1}}</ref> }} '''Меланом''', исто така познат како '''злоќуден меланом''', е [[канцер]] кој се развива од клетките кои содржат пигмент познати како [[меланоцит]]и.<ref name=NCI2015>{{Наведена мрежна страница|title=Melanoma Treatment–for health professionals (PDQ®)|url=http://www.cancer.gov/types/skin/hp/melanoma-treatment-pdq|website=National Cancer Institute|accessdate=30 June 2015|date=June 26, 2015|url-status=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150704213842/http://www.cancer.gov/types/skin/hp/melanoma-treatment-pdq|archivedate=4 July 2015|df=}}</ref> Меланомите обично се појавуваат на кожата, но ретко може да се појават и на устата, [[црева]]та или [[увеален меланом|окото]].<ref name=NCI2015/><ref name=WCR2014/> Кај жените најчесто се појавуваат на нозете, додека кај мажите на грбот.<ref name=WCR2014/> Некогаш се развива од [[невус|бемка]] кај која настануваат промени како зголемување, гранична неправилност, промена во бојата, чешање или појава на [[Чир (дерматологија)|чири]].<ref name=NCI2015/> Со третман [[стапка на петгодишно преживување|стапката на петгодишно преживување]] во САД е 98% кај оние со локализирана болест и 17% кај лица кај кои настанала дисеминација.<ref name=SEER2015>{{Наведена мрежна страница|title=SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin|url=http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|website=NCI|url-status=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706134347/http://seer.cancer.gov/statfacts/html/melan.html|archivedate=2014-07-06|df=}}</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Неоплазми]] kv4hkg5r2t49pn82670jqil6oiwcb61 0 1190294 5300074 3692582 2024-12-03T18:25:16Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300074 wikitext text/x-wiki '''Ноктурно'''<ref>{{ДРМЈ|ноктурно}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|ноктурно}}</ref> (италијански јазик Notturno, француски јазик Nocturnal, германски јазик Nachtmusik– „ноќна музика“) е [[Композиција (музика)|музичка композиција]] сонувачкиг, меланхоличен карактер. Во ерата на доба [[Романтизам|романтиката]], ноктурното беше омилена [[пијано]] минијатура. [[Композитор]]ите најчесто ги пишувале ноктнурната за пијано, и многу ретко за некои други инструменти или глас. Првото ноктурно за пијано го напишал [[Џон Филд]] ([[1782]]–[[1837]]), а автор на најпознатите ноктурна бил [[Фредерик Шопен]] ([[1810]]–[[1849]]). Ноктурното во главно е пишувано во форма на сложена песна со експресивна мелодја и разложени акорди. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Музички облици]] [[Категорија:Галицизми]] a8af46ilp0fvx899zdf1b9e1xvt157w 0 1196516 5300185 5297169 2024-12-03T21:04:06Z Carshalton 30527 5300185 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот Џон Андер серантес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, во услови на големи шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] h6q4k033nd1cia6d58264px07bx16pz 5300193 5300185 2024-12-03T21:09:38Z Carshalton 30527 5300193 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот Џон Андер серантес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] 8bx56phc3wa4086j1arj15oqahci20e 5300196 5300193 2024-12-03T21:15:51Z Carshalton 30527 5300196 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот [[Јон Андер Серантес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> Така, шпанецот станува [[Најскапи трансфери во историјата на фудбалот|најскапиот голман]] во историјата на фудбалот, соборувајќи го рекордот воспоставен само неколку недели претходно од [[Алисон Бекер]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|title=Chelsea to pay £71.6m for Athletic Bilbao goalkeeper Kepa Arrizabalaga|newspaper=The Guardian|first=Dominic|last=Fifield|date=7 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813172123/https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|url-status=live}}</ref> Своето деби во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]] го направил три дена подоцна во победата со 3-0 на гости против [[АФК Хадерсфилд Таун|Хадерсфилд Таун]],<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/45067371|title=Huddersfield Town 0–3 Chelsea|website=BBC Sport|first=Michael|last=Emons|date=11 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326060755/https://www.bbc.com/sport/football/45067371|url-status=live}}</ref> одржувајќи шест суви мрежи<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|title=Chelsea's Kepa relishing being world's most expensive keeper|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|date=10 October 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=1 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190601212714/https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|url-status=live}}</ref> во серијата на ''сините'' од 12 натпревари без пораз, пред поразот со 3–1 од [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]].<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|title=Tottenham 3–1 Chelsea: Maurizio Sarri's unbeaten start ended|website=Sky Sports|first=Ron|last=Walker|date=24 November 2018|access-date=25 November 2018|archive-date=3 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703095843/https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|url-status=live}}</ref> == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] 325crdl4fmxv3mtwjuaj1mc75invnx9 5300207 5300196 2024-12-03T21:22:10Z Carshalton 30527 5300207 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот [[Јон Андер Серантес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> Така, шпанецот станува [[Најскапи трансфери во историјата на фудбалот|најскапиот голман]] во историјата на фудбалот, соборувајќи го рекордот воспоставен само неколку недели претходно од [[Алисон Бекер]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|title=Chelsea to pay £71.6m for Athletic Bilbao goalkeeper Kepa Arrizabalaga|newspaper=The Guardian|first=Dominic|last=Fifield|date=7 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813172123/https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|url-status=live}}</ref> Своето деби во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]] го направил три дена подоцна во победата со 3-0 на гости против [[АФК Хадерсфилд Таун|Хадерсфилд Таун]],<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/45067371|title=Huddersfield Town 0–3 Chelsea|website=BBC Sport|first=Michael|last=Emons|date=11 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326060755/https://www.bbc.com/sport/football/45067371|url-status=live}}</ref> одржувајќи шест суви мрежи<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|title=Chelsea's Kepa relishing being world's most expensive keeper|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|date=10 October 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=1 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190601212714/https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|url-status=live}}</ref> во серијата на ''сините'' од 12 натпревари без пораз, пред поразот со 3–1 од [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]].<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|title=Tottenham 3–1 Chelsea: Maurizio Sarri's unbeaten start ended|website=Sky Sports|first=Ron|last=Walker|date=24 November 2018|access-date=25 November 2018|archive-date=3 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703095843/https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|url-status=live}}</ref> ==Титули== ===Клупски=== ====Челси==== * '''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони]]''' : 1 : 2020-2021<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/57268064 |title=Man. City 0–1 Chelsea |first=Phil |last=McNulty |website=BBC Sport |date=29 May 2021 |access-date=31 May 2021}}</ref> *'''{{Трофеј-УЕФА Лига Европа}} [[УЕФА Лига Европа]]''' : 1 : 2018-2019 * '''{{Трофеј-Суперкуп на Европа}} [[Суперкуп на УЕФА]]''' : 1 : [[Суперкуп на УЕФА 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/58157867 |title=Chelsea 1–1 Villarreal |first=Mark |last=Sterling |website=BBC Sport |date=11 August 2021 |access-date=14 February 2022}}</ref> * '''{{Трофеј-Светско клупско првенство}} [[Светско клупско првенство во фудбал|Светско клупско првенство]]''' : 1 : [[Светско клупско првенство во фудбал 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/60352740 |title=Chelsea 2–1 Palmeiras |website=BBC Sport |date=12 February 2022 |access-date=14 February 2022}}</ref> ====Реал Мадрид==== *'''{{Трофеј-Шпанија (Примера Дивисион)}} [[Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]]''' : 1 : 2023-2024 *'''{{Трофеј-Суперкуп на Шпанија}} [[Суперкуп на Шпанија]]''' : 2 : 2024 *'''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони|Лига на шампиони]]''' : 1 : 2023-2024 ===Репрезентативни=== ;Шпанија *'''[[УЕФА Лига на нации|Лига на нации]]''' : 1 : 2022-2023 == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] fmvzczg9d4u135dytij5345akow6p27 5300219 5300207 2024-12-03T21:28:15Z Carshalton 30527 5300219 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот [[Јон Андер Серантес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> Така, шпанецот станува [[Најскапи трансфери во историјата на фудбалот|најскапиот голман]] во историјата на фудбалот, соборувајќи го рекордот воспоставен само неколку недели претходно од [[Алисон Бекер]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|title=Chelsea to pay £71.6m for Athletic Bilbao goalkeeper Kepa Arrizabalaga|newspaper=The Guardian|first=Dominic|last=Fifield|date=7 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813172123/https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|url-status=live}}</ref> Своето деби во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]] го направил три дена подоцна во победата со 3-0 на гости против [[АФК Хадерсфилд Таун|Хадерсфилд Таун]],<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/45067371|title=Huddersfield Town 0–3 Chelsea|website=BBC Sport|first=Michael|last=Emons|date=11 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326060755/https://www.bbc.com/sport/football/45067371|url-status=live}}</ref> одржувајќи шест суви мрежи<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|title=Chelsea's Kepa relishing being world's most expensive keeper|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|date=10 October 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=1 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190601212714/https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|url-status=live}}</ref> во серијата на ''сините'' од 12 натпревари без пораз, пред поразот со 3–1 од [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]].<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|title=Tottenham 3–1 Chelsea: Maurizio Sarri's unbeaten start ended|website=Sky Sports|first=Ron|last=Walker|date=24 November 2018|access-date=25 November 2018|archive-date=3 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703095843/https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|url-status=live}}</ref> На 14 август 2023 година, Арисабалага му се приклучил на Реал Мадрид на едногодишна позајмица од Челси.<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Official Announcement: Kepa |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814094000/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=[[Real Madrid C.F.]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Kepa is a new Real Madrid player |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095321/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=Real Madrid C.F. |language=en}}</ref> Овој потег бил инициран од долготрајната повреда здобиена од нивниот примарен голман, [[Тибо Куртоа]].<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Kepa joins Madrid on loan to replace Courtois |url=https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |access-date=14 August 2023 |publisher=ESPN |language=en |archive-date=14 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095814/https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |url-status=live }}</ref> На 25 август 2023 година, Кепа го направил своето деби за клубот во победата со 1–0 на гости над [[ФК Селта Виго|Селта Виго]], истовремено одржувајќи ја својата прва сува мрежа за тимот воден од [[Карло Анчелоти]].<ref>{{cite web |date=25 August 2023 |title=Celta Vigo 0–1 Real Madrid: Jude Bellingham scores late winner |url=https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230825233823/https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |archive-date=25 August 2023 |access-date=26 August 2023 |publisher=BBC Sport}}</ref> Сепак, тој не успеал да има големо влијание во Реал, брзо губејќи го своето место од [[Андриј Лунин]].<ref>{{Cite news |last=McGrath |first=Mike |date=2024-04-15 |title=What happened to David de Gea? The Golden Glove winner who cannot find a team |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2024/04/15/david-de-gea-next-club-golden-gloves-winner-man-utd/ |access-date=2024-08-22 |work= |publisher=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> На 29 август 2024 година, Арисабалага бил позајмен на [[АФК Борнмут|Борнмут]] до крајот на сезоната 2024–2025.<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/kepa-completes-premier-league-loan-switch-bournemouth |title=Kepa completes Premier League loan switch |publisher=Chelsea F.C. |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.afcb.co.uk/news/2024/august/29/kepa-arrizabalaga-joins-on-loan/ |title=Kepa Arrizabalaga joins on loan |publisher=AFC Bournemouth |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref> ==Титули== ===Клупски=== ====Челси==== * '''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони]]''' : 1 : 2020-2021<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/57268064 |title=Man. City 0–1 Chelsea |first=Phil |last=McNulty |website=BBC Sport |date=29 May 2021 |access-date=31 May 2021}}</ref> *'''{{Трофеј-УЕФА Лига Европа}} [[УЕФА Лига Европа]]''' : 1 : 2018-2019 * '''{{Трофеј-Суперкуп на Европа}} [[Суперкуп на УЕФА]]''' : 1 : [[Суперкуп на УЕФА 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/58157867 |title=Chelsea 1–1 Villarreal |first=Mark |last=Sterling |website=BBC Sport |date=11 August 2021 |access-date=14 February 2022}}</ref> * '''{{Трофеј-Светско клупско првенство}} [[Светско клупско првенство во фудбал|Светско клупско првенство]]''' : 1 : [[Светско клупско првенство во фудбал 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/60352740 |title=Chelsea 2–1 Palmeiras |website=BBC Sport |date=12 February 2022 |access-date=14 February 2022}}</ref> ====Реал Мадрид==== *'''{{Трофеј-Шпанија (Примера Дивисион)}} [[Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]]''' : 1 : 2023-2024 *'''{{Трофеј-Суперкуп на Шпанија}} [[Суперкуп на Шпанија]]''' : 2 : 2024 *'''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони|Лига на шампиони]]''' : 1 : 2023-2024 ===Репрезентативни=== ;Шпанија *'''[[УЕФА Лига на нации|Лига на нации]]''' : 1 : 2022-2023 == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] 1avakouj096jxp7cgagmw54t8y4o13x 5300220 5300219 2024-12-03T21:40:06Z Carshalton 30527 5300220 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот [[Јон Андер Серантес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> Така, шпанецот станува [[Најскапи трансфери во историјата на фудбалот|најскапиот голман]] во историјата на фудбалот, соборувајќи го рекордот воспоставен само неколку недели претходно од [[Алисон Бекер]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|title=Chelsea to pay £71.6m for Athletic Bilbao goalkeeper Kepa Arrizabalaga|newspaper=The Guardian|first=Dominic|last=Fifield|date=7 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813172123/https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|url-status=live}}</ref> Своето деби во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]] го направил три дена подоцна во победата со 3-0 на гости против [[АФК Хадерсфилд Таун|Хадерсфилд Таун]],<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/45067371|title=Huddersfield Town 0–3 Chelsea|website=BBC Sport|first=Michael|last=Emons|date=11 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326060755/https://www.bbc.com/sport/football/45067371|url-status=live}}</ref> одржувајќи шест суви мрежи<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|title=Chelsea's Kepa relishing being world's most expensive keeper|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|date=10 October 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=1 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190601212714/https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|url-status=live}}</ref> во серијата на ''сините'' од 12 натпревари без пораз, пред поразот со 3–1 од [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]].<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|title=Tottenham 3–1 Chelsea: Maurizio Sarri's unbeaten start ended|website=Sky Sports|first=Ron|last=Walker|date=24 November 2018|access-date=25 November 2018|archive-date=3 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703095843/https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|url-status=live}}</ref> На 14 август 2023 година, Арисабалага му се приклучил на Реал Мадрид на едногодишна позајмица од Челси.<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Official Announcement: Kepa |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814094000/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=[[Real Madrid C.F.]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Kepa is a new Real Madrid player |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095321/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=Real Madrid C.F. |language=en}}</ref> Овој потег бил инициран од долготрајната повреда здобиена од нивниот примарен голман, [[Тибо Куртоа]].<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Kepa joins Madrid on loan to replace Courtois |url=https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |access-date=14 August 2023 |publisher=ESPN |language=en |archive-date=14 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095814/https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |url-status=live }}</ref> На 25 август 2023 година, Кепа го направил своето деби за клубот во победата со 1–0 на гости над [[ФК Селта Виго|Селта Виго]], истовремено одржувајќи ја својата прва сува мрежа за тимот воден од [[Карло Анчелоти]].<ref>{{cite web |date=25 August 2023 |title=Celta Vigo 0–1 Real Madrid: Jude Bellingham scores late winner |url=https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230825233823/https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |archive-date=25 August 2023 |access-date=26 August 2023 |publisher=BBC Sport}}</ref> Сепак, тој не успеал да има големо влијание во Реал, брзо губејќи го своето место од [[Андриј Лунин]].<ref>{{Cite news |last=McGrath |first=Mike |date=2024-04-15 |title=What happened to David de Gea? The Golden Glove winner who cannot find a team |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2024/04/15/david-de-gea-next-club-golden-gloves-winner-man-utd/ |access-date=2024-08-22 |work= |publisher=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> На 29 август 2024 година, Арисабалага бил позајмен на [[АФК Борнмут|Борнмут]] до крајот на сезоната 2024–2025.<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/kepa-completes-premier-league-loan-switch-bournemouth |title=Kepa completes Premier League loan switch |publisher=Chelsea F.C. |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.afcb.co.uk/news/2024/august/29/kepa-arrizabalaga-joins-on-loan/ |title=Kepa Arrizabalaga joins on loan |publisher=AFC Bournemouth |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[File:Kepa Arrizabalaga (6) (cropped).jpg|thumb|upright|Арисабала со [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19 години|Шпанија под 19]] во 2012]] Арисабалага бил повикан во [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19 години|репрезентацијата под 19 години]] за [[Европско првенство во фудбал за играчи под 19 години|Европското првенство за играчи под 19 години]] [[Европско првенство во фудбал за играчи под 19 години 2012|2012]]. Тој бил редовен стартер за време на турнирот, на кој неговата земја била крунисана за шампион;<ref name="U19">{{cite web|title=Spain make it six of the best in Estonia|date=16 July 2012|url=https://www.uefa.com/under19/history/2012/|url-status=live|access-date=11 October 2021|publisher=UEFA|archive-date=30 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211030024215/https://www.uefa.com/under19/history/2012/}}</ref> а неговиот главен момент бил во полуфиналето против [[Фудбалска репрезентација на Франција под 19 години|Франција]] кое завршило 3–3, каде што одбранил два пенали со што ја одвел Шпанија до победа по изведување на пенали.<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/news/newsid=1840396.html|title=Spain finally see off France in semi-final shoot-out|publisher=UEFA|date=12 July 2012|access-date=11 December 2014|archive-date=23 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160123102058/http://www.uefa.com/news/newsid=1840396.html|url-status=live}}</ref> За сениорската репрезентација на Шпанија дебитирал на 11 ноември 2017, играјќи 90 минути во победата со 5-0 над {{NazNB|FUrep|CRI}} во пријателски натпревар во Малага.<ref>{{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/90minutes/ct-hoy-silva-nets-brace-spain-thrash-costa-rica-in-friendly-20171111-story.html|title=Silva nets brace, Spain thrash Costa Rica in friendly|newspaper=Chicago Tribune|date=11 November 2017|access-date=12 November 2017|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023120/https://www.chicagotribune.com/90minutes/ct-hoy-silva-nets-brace-spain-thrash-costa-rica-in-friendly-20171111-story.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.sefutbol.com/en/match-report-spain-thrash-costa-rica-malaga-5-0-0|title=Match report: Spain thrash Costa Rica in Málaga (5–0)|publisher=Royal Spanish Football Federation|date=11 November 2017|access-date=15 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171116130528/http://www.sefutbol.com/en/match-report-spain-thrash-costa-rica-malaga-5-0-0|archive-date=16 November 2017|url-status=dead}}</ref> Арисабалага бил избран во шпанскиот состав од 23 играчи за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во Русија,<ref>{{cite web|last=Maston|first=Tom|date=21 May 2018|title=Morata misses out on Spain's 23-man World Cup squad|url=http://www.goal.com/en/news/morata-misses-out-on-spain-world-cup-squad/1ub1qz7jod09i1lfvdcy84ea2l|access-date=21 May 2018|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|archive-date=9 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190709141140/https://www.goal.com/en/news/morata-misses-out-on-spain-world-cup-squad/1ub1qz7jod09i1lfvdcy84ea2l|url-status=live}}</ref> иако не настапил ниту еднаш на турнирот. ==Титули== ===Клупски=== ====Челси==== * '''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони]]''' : 1 : 2020-2021<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/57268064 |title=Man. City 0–1 Chelsea |first=Phil |last=McNulty |website=BBC Sport |date=29 May 2021 |access-date=31 May 2021}}</ref> *'''{{Трофеј-УЕФА Лига Европа}} [[УЕФА Лига Европа]]''' : 1 : 2018-2019 * '''{{Трофеј-Суперкуп на Европа}} [[Суперкуп на УЕФА]]''' : 1 : [[Суперкуп на УЕФА 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/58157867 |title=Chelsea 1–1 Villarreal |first=Mark |last=Sterling |website=BBC Sport |date=11 August 2021 |access-date=14 February 2022}}</ref> * '''{{Трофеј-Светско клупско првенство}} [[Светско клупско првенство во фудбал|Светско клупско првенство]]''' : 1 : [[Светско клупско првенство во фудбал 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/60352740 |title=Chelsea 2–1 Palmeiras |website=BBC Sport |date=12 February 2022 |access-date=14 February 2022}}</ref> ====Реал Мадрид==== *'''{{Трофеј-Шпанија (Примера Дивисион)}} [[Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]]''' : 1 : 2023-2024 *'''{{Трофеј-Суперкуп на Шпанија}} [[Суперкуп на Шпанија]]''' : 2 : 2024 *'''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони|Лига на шампиони]]''' : 1 : 2023-2024 ===Репрезентативни=== ;Шпанија *'''[[УЕФА Лига на нации|Лига на нации]]''' : 1 : 2022-2023 == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] sb5i0d7ai3mfasrw48ci08jd1dqr7ou 5300221 5300220 2024-12-03T21:40:56Z Carshalton 30527 5300221 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Кепа Арисабалага | image = [[File:Kepa Arrizabalaga 2021 (cropped).jpg|250px|]] | image_size = 240 | fullname = Кепа Арисабалага Ревуелта | birth_date = {{birth date and age|1994|10|3|df=y}} | birth_place = [[Ондароа]], Шпанија | nationality = {{flagsport|ESP}} [[Шпанија]] | height = {{height|m=1.89}} | position = [[голман]] | currentclub = {{Fb team AFC Bournemouth}} | clubnumber = 13 | youthyears1 = 2004–2012 | youthclubs1 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | years1 = 2011–2013 | clubs1 = {{симбол2|600px Giallo e Nero (Strisce).png}} [[Клуб Депортиво Басконија|Басконија]] | caps1 = 31 | goals1 = 0 | years2 = 2012–2015 | clubs2 = {{симбол2|600px Bilbao.png}} [[Билбао Атлетик]] | caps2 = 50 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2018 | clubs3 = {{Fb team Athletic Bilbao}} | caps3 = 39 | goals3 = 0 | years4 = 2015 | clubs4 = →{{Fb team Ponferradina}} | caps4 = 20 | goals4 = 0 | years5 = 2015–2016 | clubs5 = →{{Fb team Real Valladolid}} | caps5 = 39 | goals5 = 0 | years6 = 2018– | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | caps6 = 109 | goals6 = 0 | years7 = 2023–2024 | clubs7 = →{{Fb team Real Madrid}} | caps7 = 14 | goals7 = 0 | years8 = 2024– | clubs8 = →{{Fb team AFC Bournemouth}} | caps8 = 5 | goals8 = 0 | nationalyears1 = 2012 | nationalteam1 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 18|Шпанија под 18]] | nationalcaps1 = 2 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2012 | nationalteam2 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19|Шпанија под 19]] | nationalcaps2 = 6 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2013–2017 | nationalteam3 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 21|Шпанија под 21]] | nationalcaps3 = 22 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2017– | nationalteam4 = {{flagsport|ESP}} [[Фудбалска репрезентација на Шпанија|Шпанија]] | nationalcaps4 = 2 | nationalgoals4 = 0 }} '''Кепа Арисабалага Ревуелта''' (роден на 3 октомври 1994 година, во [[Ондароа]]), познат и само како '''Кепа''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sefutbol.com/convocados/kepa-arrizabalaga-0|title=Kepa Arrizabalaga|publisher=[[Royal Spanish Football Federation]]|language=es|accessdate=15 November 2017}}</ref> е [[шпански]] [[фудбал]]ер, [[Голман (фудбал)|голман]] на [[АФК Борнмут|Борнмут]], на заем од [[ФК Челси|Челси]]. Како играч основата ја стекнал во Атлетик Билбао, тој го одиграл својот прв професионален меч, на натпреварот помеѓу Понферадина и [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолид]], во шпанската втора лига. Аризабалага ја претставувал фудбалската репрезентација на Шпанија под 19 години на Европското Првенство до-19 години. == Клупска кариера == Роден е во Ондароа, [[Баскија]], Арисабалага се приклучил во малдите категории на Атлетик Билбао поставување во 2004 година, на возраст од десет години. Тој го направил своето деби во 2011 година, во третата дивизија. На 5 мај 2012, Арисабалага бил повикан во првиот тим на Атлетик Билбао во натпреварот за против Хетафе во [[Ла лига|Ла Лига]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=12069&idi=2|title=Athletic Club-Getafe: Line-ups|date=5 May 2012|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> но останал како неискористена замена во нерешениот натпервар на [[Сан Мамес (2013)|стадионот Сан Мамес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/primera/jornada_37/ath_get/|title=Sin argumentos en la Catedral|date=5 May 2012|language=es|trans-title=No arguments at the Cathedral|accessdate=11 December 2014}}</ref> Тој исто така бил повикан во пред-сезонските натпревари во јули, а на 23 септември, исто така, бил замена во натпреварот, против [[ФК Малага|Малага]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/primera/jornada_5/ath_mga/|title=Europa les pesa|date=23 September 2012|language=es|trans-title=Europe weighs on them|accessdate=11 December 2014}}</ref> Арисабалага беше промовиран во резервите на тимот во јануари 2013 година, за да го покрие повредениот [[Јон Андер Серантес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/33979-en-lezama-apuestan-fuerte-por-kepa-arrizabalaba|title=En Lezama apuestan fuerte por Kepa Arrizabalaga|date=9 January 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Lezama bets high on Kepa Arrizabalaga|accessdate=11 December 2014}}</ref> Дебитирал за Б екипата на 16 февруари 2013, одржувајќи чист лист во победата од 1-0 над УД Логронес во Сегунда дивизија Б.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|title=Bilbao Athletic 1–0 Unión Deportiva Logroñés|date=16 February 2013|publisher=UD Logroñés|language=es|accessdate=11 December 2014|archive-date=2013-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130220093902/http://xn--uniondeportivalogroes-ubc.com/index.php/8-destacados/131-bilbao-athletic-1-0-union-deportiva-logrones|url-status=dead}}</ref> На 3 март тој бил испратен до крајот на победата од 3: 1 над СС. Емирби, како и неговиот колега Џон Гарсија ;<ref>{{Наведени вести|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/noticias/34732-el-bilbao-athletic-amenaza-el-liderato-del-alaves|title=El Bilbao Athletic amenaza el liderato del Alavés|date=4 March 2013|access-date=29 November 2015|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Bilbao Athletic threaten Alavés' lead}}</ref> во април тој претрпел повреда на препоните, која го оддалечила од теренот до септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|title=Kepa Arrizabalaga reaparece casi seis meses después en el Bilbao Athletic|date=29 September 2013|publisher=El Desmarque|language=es|trans-title=Kepa Arrizabalaga reappears after nearly six months in Bilbao Athletic|accessdate=11 December 2014|archive-date=2017-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216091047/http://bizkaia.eldesmarque.com/athletic-club/37480-Kepa-Arrizabalaga-reaparece-casi-seis-meses-despu%C3%A9s-en-el-Bilbao-Athletic|url-status=dead}}</ref> Арисабалага редовно настапувал за Б тимот, а по неговото враќање, тој ја скршил десната рака во јануари 2014 година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=2&d=1000&berria=13915&idi=2|title=Kepa Arrizabalaga’s injury|date=22 January 2014|publisher=Athletic Bilbao|accessdate=11 December 2014}}</ref> при што бил надвор од теренот еден месец. На 11 март, Хетафе поднел барање за негова позајмица, главно како замена за повредениот [[Мигел Анхел Моја]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aupaathletic.com/noticias/noticias-ver.asp?id=11023|title=El Getafe pide la cesión de Kepa Arrizabalaga|date=11 March 2014|publisher=Aupa Athletic|language=es|trans-title=Getafe ask for Kepa Arrizabalaga's loan|accessdate=11 December 2014}}</ref>, но тоа било одбиено еден ден подоцна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|title=El Athletic rechaza ceder hasta final de Liga al portero Kepa al Getafe|date=12 March 2014|language=es|trans-title=Athletic reject loaning goalkeeper Kepa to Getafe until the end of the League|accessdate=11 December 2014|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114081242/http://athletic.elcorreo.com/noticias/2014-03-12/athletic-rechaza-ceder-hasta-20140312.html|url-status=dead}}</ref> На 5 јануари 2015 година, Арисабалага бил позајмен на клубот од [[Сегунда Дивисион (Шпанија)|Сегунда Дивисион]], [[ФК Понферадина|Понферадина]].<ref>{{cite web|url=http://www.sdponferradina.com/-/mi|title=Kepa Arrizabalaga se incorpora a la Ponferradina|trans-title=Kepa Arrizabalaga added to Ponferradina|publisher=SD Ponferradina|language=es|date=5 January 2015|access-date=5 January 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109172714/http://www.sdponferradina.com/-/mi|archive-date=9 January 2015}}</ref> Своето деби го направил во ремито 1–1 на домашен терен против [[ФК Расинг Сантандер|Расинг Сантандер]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|title=El Racing encontró justo premio a su trabajo en el último minuto|trans-title=Racing's work paid off in the last minute|newspaper=Marca|location=Spain|language=es|date=11 January 2015|access-date=14 January 2015|archive-date=10 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180810072631/http://www.marca.com/2015/01/11/futbol/2adivision/1421014655.html|url-status=live}}</ref> На 20 јули 2015 година, Арисабалага се преселил во [[ФК Реал Ваљадолид|Реал Ваљадолив]], исто така во второто ниво, на заем до крајот на [[Сегунда Дивисион (Шпанија) 2015–2016|сезоната]].<ref>{{cite web|url=http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|title=Kepa cierra la portería del Pucela|trans-title=Kepa shuts down goal of Pucela|publisher=Real Valladolid|language=es|date=20 July 2015|access-date=20 July 2015|archive-date=28 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190628202959/http://www.realvalladolid.es/noticias/actualidad/20072015/Kepa-cierra-la-porteria-del-Pucela/|url-status=live}}</ref> Тој го одиграл својот прв натпревар на 22 август, во поразот со 0–1 од [[ФК Кордоба|Кордоба]],<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|title=Fidel resuelve en un gran partido del Córdoba|trans-title=Fidel the decider in a great Córdoba match|newspaper=Marca|location=Spain|first=Alberto|last=Laz|language=es|date=23 August 2015|access-date=7 September 2015|archive-date=15 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815164116/http://www.marca.com/2015/08/23/futbol/equipos/cordoba/1440284201.html|url-status=live}}</ref> и пропуштил само три натпревари во сезоната во која неговиот тим завршил на 16-тото место.<ref>{{cite news|url=http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|title=Kepa traerá dinero a Zorrilla|trans-title=Kepa will bring money to Zorrilla|newspaper=Diario de Valladolid|language=es|date=8 August 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=9 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205400/http://www.diariodevalladolid.es/noticias/deportes/kepa-traera-dinero-zorrilla_125966.html|url-status=live}}</ref> По враќањето од позајмица, Арисабалага бил вклучен во првиот тим на Атлетик, првично како трет избор зад [[Горка Ираисос]] и [[Јаго Херерин]]. Тој го направил своето деби во првата лига на 11 септември 2016 година, започнувајќи во победата со 1–0 на гостински терен над [[ФК Депортиво Ла Коруња|Депортиво Ла Коруња]].<ref>{{cite news|url=http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|title=Raúl García exhibe su pegada|trans-title=Raúl García shows his power|newspaper=Marca|location=Spain|first=Jaime|last=Rincón|language=es|date=11 September 2016|access-date=18 September 2016|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023118/https://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2016_17/la-liga/jornada_3/dep_ath/|url-status=live}}</ref> На 22 јануари 2018 година, по големите шпекулации за трансфер кои го поврзувале со [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]], Арисабалага го обновил договорот - што требало да му истече истиот јуни - до 2025 година.<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|title=Kepa Arrizabalaga ends Real Madrid speculation by signing Athletic Bilbao deal|website=Sky Sports|date=22 January 2018|access-date=23 January 2018|archive-date=6 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180906095140/http://www.skysports.com/football/news/11848/11218301/kepa-arrizabalaga-ends-real-madrid-speculation-by-signing-athletic-bilbao-deal|url-status=live}}</ref> На 8 август 2018 година, тој се преселил во {{Fb team (N) Chelsea}},<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/2018/8/8/kepa-arrives-at-chelsea |title=Kepa arrives at Chelsea |language=en |date=8 август 2018|access-date=7 декември 2018}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.tuttomercatoweb.com/europa/ufficiale-chelsea-ecco-il-post-courtois-arriva-kepa-arrizabalaga-1143944 |title=UFFICIALE: Chelsea, ecco il post-Courtois: arriva Kepa Arrizabalaga - TUTTOmercatoWEB.com |access-date=3 март 2019}}</ref> по исплатата на ослободителната клаузула од 80 милиони евра утврдена во неговиот договор со Атлетик Билбао.<ref>{{cite web |url=https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html|title=KEPA pays the termination clause |language=en |date=8 август 2018 |dead-link=yes|access-date=9 август 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808172017/https://www.athletic-club.eus/en/news/19263/kepa-pays-the-termination-clause.html}}</ref> Така, шпанецот станува [[Најскапи трансфери во историјата на фудбалот|најскапиот голман]] во историјата на фудбалот, соборувајќи го рекордот воспоставен само неколку недели претходно од [[Алисон Бекер]].<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|title=Chelsea to pay £71.6m for Athletic Bilbao goalkeeper Kepa Arrizabalaga|newspaper=The Guardian|first=Dominic|last=Fifield|date=7 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=13 August 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180813172123/https://www.theguardian.com/football/2018/aug/07/chelsea-kepa-arrizabalaga-athletic-bilbao-record|url-status=live}}</ref> Своето деби во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]] го направил три дена подоцна во победата со 3-0 на гости против [[АФК Хадерсфилд Таун|Хадерсфилд Таун]],<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/45067371|title=Huddersfield Town 0–3 Chelsea|website=BBC Sport|first=Michael|last=Emons|date=11 August 2018|access-date=14 August 2018|archive-date=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326060755/https://www.bbc.com/sport/football/45067371|url-status=live}}</ref> одржувајќи шест суви мрежи<ref>{{cite web|url=https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|title=Chelsea's Kepa relishing being world's most expensive keeper|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|date=10 October 2018|access-date=9 January 2019|archive-date=1 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190601212714/https://www.goal.com/en-us/news/chelseas-kepa-relishing-being-worlds-most-expensive-keeper/ph9py6s9dsx616jcv411ad0jq|url-status=live}}</ref> во серијата на ''сините'' од 12 натпревари без пораз, пред поразот со 3–1 од [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]].<ref>{{cite web|url=https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|title=Tottenham 3–1 Chelsea: Maurizio Sarri's unbeaten start ended|website=Sky Sports|first=Ron|last=Walker|date=24 November 2018|access-date=25 November 2018|archive-date=3 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703095843/https://www.skysports.com/football/tottenham-vs-chelsea/390883|url-status=live}}</ref> На 14 август 2023 година, Арисабалага му се приклучил на Реал Мадрид на едногодишна позајмица од Челси.<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Official Announcement: Kepa |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814094000/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/official-announcement-kepa |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=[[Real Madrid C.F.]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Kepa is a new Real Madrid player |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095321/https://www.realmadrid.com/en/news/2023/08/14/kepa-is-a-new-real-madrid-player |archive-date=14 August 2023 |access-date=14 August 2023 |website= |publisher=Real Madrid C.F. |language=en}}</ref> Овој потег бил инициран од долготрајната повреда здобиена од нивниот примарен голман, [[Тибо Куртоа]].<ref>{{Cite web |date=14 August 2023 |title=Kepa joins Madrid on loan to replace Courtois |url=https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |access-date=14 August 2023 |publisher=ESPN |language=en |archive-date=14 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230814095814/https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38189464/chelsea-kepa-joins-real-madrid-loan-replace-courtois |url-status=live }}</ref> На 25 август 2023 година, Кепа го направил своето деби за клубот во победата со 1–0 на гости над [[ФК Селта Виго|Селта Виго]], истовремено одржувајќи ја својата прва сува мрежа за тимот воден од [[Карло Анчелоти]].<ref>{{cite web |date=25 August 2023 |title=Celta Vigo 0–1 Real Madrid: Jude Bellingham scores late winner |url=https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230825233823/https://www.bbc.com/sport/football/66623788 |archive-date=25 August 2023 |access-date=26 August 2023 |publisher=BBC Sport}}</ref> Сепак, тој не успеал да има големо влијание во Реал, брзо губејќи го своето место од [[Андриј Лунин]].<ref>{{Cite news |last=McGrath |first=Mike |date=2024-04-15 |title=What happened to David de Gea? The Golden Glove winner who cannot find a team |url=https://www.telegraph.co.uk/football/2024/04/15/david-de-gea-next-club-golden-gloves-winner-man-utd/ |access-date=2024-08-22 |work= |publisher=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]] |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> На 29 август 2024 година, Арисабалага бил позајмен на [[АФК Борнмут|Борнмут]] до крајот на сезоната 2024–2025.<ref>{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/kepa-completes-premier-league-loan-switch-bournemouth |title=Kepa completes Premier League loan switch |publisher=Chelsea F.C. |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.afcb.co.uk/news/2024/august/29/kepa-arrizabalaga-joins-on-loan/ |title=Kepa Arrizabalaga joins on loan |publisher=AFC Bournemouth |date=29 August 2024 |accessdate=29 August 2024}}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[File:Kepa Arrizabalaga (6) (cropped).jpg|thumb|upright|Арисабала со [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19 години|Шпанија под 19]] во 2012]] Арисабалага бил повикан во [[Фудбалска репрезентација на Шпанија под 19 години|репрезентацијата под 19 години]] за [[Европско првенство во фудбал за играчи под 19 години|Европското првенство за играчи под 19 години]] [[Европско првенство во фудбал за играчи под 19 години 2012|2012]]. Тој бил редовен стартер за време на турнирот, на кој неговата земја била крунисана за шампион;<ref name="U19">{{cite web|title=Spain make it six of the best in Estonia|date=16 July 2012|url=https://www.uefa.com/under19/history/2012/|url-status=live|access-date=11 October 2021|publisher=UEFA|archive-date=30 October 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211030024215/https://www.uefa.com/under19/history/2012/}}</ref> а неговиот главен момент бил во полуфиналето против [[Фудбалска репрезентација на Франција под 19 години|Франција]] кое завршило 3–3, каде што одбранил два пенали со што ја одвел Шпанија до победа по изведување на пенали.<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/news/newsid=1840396.html|title=Spain finally see off France in semi-final shoot-out|publisher=UEFA|date=12 July 2012|access-date=11 December 2014|archive-date=23 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160123102058/http://www.uefa.com/news/newsid=1840396.html|url-status=live}}</ref> За сениорската репрезентација на Шпанија дебитирал на 11 ноември 2017, играјќи 90 минути во победата со 5-0 над {{NazNB|FUrep|CRI}} во пријателски натпревар во Малага.<ref>{{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/90minutes/ct-hoy-silva-nets-brace-spain-thrash-costa-rica-in-friendly-20171111-story.html|title=Silva nets brace, Spain thrash Costa Rica in friendly|newspaper=Chicago Tribune|date=11 November 2017|access-date=12 November 2017|archive-date=27 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327023120/https://www.chicagotribune.com/90minutes/ct-hoy-silva-nets-brace-spain-thrash-costa-rica-in-friendly-20171111-story.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.sefutbol.com/en/match-report-spain-thrash-costa-rica-malaga-5-0-0|title=Match report: Spain thrash Costa Rica in Málaga (5–0)|publisher=Royal Spanish Football Federation|date=11 November 2017|access-date=15 November 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171116130528/http://www.sefutbol.com/en/match-report-spain-thrash-costa-rica-malaga-5-0-0|archive-date=16 November 2017|url-status=dead}}</ref> Арисабалага бил избран во шпанскиот состав од 23 играчи за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во Русија,<ref>{{cite web|last=Maston|first=Tom|date=21 May 2018|title=Morata misses out on Spain's 23-man World Cup squad|url=http://www.goal.com/en/news/morata-misses-out-on-spain-world-cup-squad/1ub1qz7jod09i1lfvdcy84ea2l|access-date=21 May 2018|website=Goal (website)|publisher=Perform Group|archive-date=9 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190709141140/https://www.goal.com/en/news/morata-misses-out-on-spain-world-cup-squad/1ub1qz7jod09i1lfvdcy84ea2l|url-status=live}}</ref> иако не настапил ниту еднаш на турнирот. ==Титули== ===Клупски=== ====Челси==== * '''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони]]''' : 1 : 2020-2021<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/57268064 |title=Man. City 0–1 Chelsea |first=Phil |last=McNulty |website=BBC Sport |date=29 May 2021 |access-date=31 May 2021}}</ref> *'''{{Трофеј-УЕФА Лига Европа}} [[УЕФА Лига Европа]]''' : 1 : 2018-2019 * '''{{Трофеј-Суперкуп на Европа}} [[Суперкуп на УЕФА]]''' : 1 : [[Суперкуп на УЕФА 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/58157867 |title=Chelsea 1–1 Villarreal |first=Mark |last=Sterling |website=BBC Sport |date=11 August 2021 |access-date=14 February 2022}}</ref> * '''{{Трофеј-Светско клупско првенство}} [[Светско клупско првенство во фудбал|Светско клупско првенство]]''' : 1 : [[Светско клупско првенство во фудбал 2021|2021]]<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/60352740 |title=Chelsea 2–1 Palmeiras |website=BBC Sport |date=12 February 2022 |access-date=14 February 2022}}</ref> ====Реал Мадрид==== *'''{{Трофеј-Шпанија (Примера Дивисион)}} [[Примера Дивисион (Шпанија)|Примера Дивисион]]''' : 1 : 2023-2024 *'''{{Трофеј-Суперкуп на Шпанија}} [[Суперкуп на Шпанија]]''' : 2 : 2024 *'''{{Трофеј-Лига на шампиони}} [[УЕФА Лига на шампиони|Лига на шампиони]]''' : 1 : 2023-2024 ===Репрезентативни=== ;Шпанија *'''[[УЕФА Лига на нации|Лига на нации]]''' : 1 : 2022-2023 == Наводи == {{reflist|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шпанија |image3=Flag of Spain.svg }} * [https://int.soccerway.com/players/kepa-arrizabalaga-revuelta/200705/ Кепа Арисабалага на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Арисабалага, Кепа}} [[Категорија:Родени во 1994 година]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шпански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Реал Мадрид]] [[Категорија:Фудбалери на АФК Борнмут]] kizhx35ypxrwyqkmkb4svlgdyrr09y8 0 1201633 5300364 5222162 2024-12-04T11:45:26Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300364 wikitext text/x-wiki [[Податотека:MagnetEZ.jpg|мини|"[[Horseshoe magnet|Потковичен магнет]]" направен од [[алнико]], железна легури. Магнет, направен во форма на потковица, има две магнетни полови линии блиску. Оваа форма создава силно магнетно поле меѓу половите, дозволувајќи му на магнетот  да ги собере тешките парчиња железо.]] [[Податотека:VFPt_Solenoid_correct.svg|мини|[[Магнетно поле|Магнетните полови линии]] на [[електромагнетниот соленоид]] , кои се слични со бар магнет како што е прикажано подолу со железни поднесоци.]] {{Electromagnetism|cTopic=[[Магнетостатика]]}} '''Магнет''' е материјал или објект кој произведува [[магнетно поле]]. Ова магнетно поле е невидливо, но е одговорно за најважните дејствија на магнетот: сила која ги привекува [[феромагнетнетици|феромагнетните материјали]] како што се [[железо]], и  други видови магнет. <span>П</span>'''остојан магнет''' е објект направен од материјал кој е магнетизиран и создава свои отпорни магнетно поле. Секојдневен пример се [[Refrigerator magnet|фрижидерските магнети]], кои се користат за чување на белешки на вратата од фрижидерот. Материјали кои може да се магнетизираат, кои се, исто така,оние кои силно се привлекуваат од магнет, се нарекуваат [[феромагнетни материјали]] (или [[феромагнетици]]). Тоа вклучува [[железо]], [[никел]], [[кобалт]], некои легури од [[Rare-earth element|ретки земни метали]], и некои природни минерали како што е магнетитот.. [[Феромагнетиците]] се само оние материјали кои се привлечени кон [[магнетот]] доволно силно за да  бидат  вообичаени  се сметаат за магнетни, сите други супстанции, одговараат слабо на  магнетното поле. Феромагнетните  материјали можат да бидат поделени на  "меки" материјали, како обложено [[железо]], кое може да се магнетизира, но нема тенденција да остане мгнетизирано. И "тврди" материјали, кои не можат да се магнетизираат. Постојаните магнети се направени од "тврди" феромагнетички материјали како што се [[alnico]] и [[Feritte|ferrite]] кои се предмет на посебна обработка во силно магнетно поле во текот на производството за да ја усогласат нивната внатрешна микрокристална структура, што ги прави многу тешко да се демагнетиираат. Да се демагнетизира на заситен магнет, одредено магнетно поле, мора да се примени, и овој стандард зависи од кооперативноста  на соодветниот материјал. "Тврдите" материјали имаат висока коперативност, додека "меките" материјали имаат ниска . Целокупната сила на магнетот се мери со својот [[магнетен момент]] или, пак, вкупниот [[Магнетен тек|магнетен флукс]] , кој го произведува. Локалната сила на магнетот во некој материјал се мери со неговата [[магнетизација]].  Електромагнетот е направен од серпентина на жица која делува како магнет кога [[електрична струја]] поминува низ него, но ќе престане да биде магнет кога тековната  запира. Често, серпентината е завиткана околу јадрото на "меките" феромагнетни материјали, како челик, кој во голема мера го подобрува магнетно поле произведено од страна на клиентите. == Пронаоѓање и искористување == Древните луѓе научиле за магнетизам од [[lodestone]]s, кои се природно магнетизирани парчиња на железна руда. Зборот ''[[wiktionary:magnet|магнет]]'' бил усвоен во [[Средна Ангија]] од [[Латински јазик|латинск]]<nowiki/>иот збор ''magnetum'' "[[lodestone]]", на [[Старогрчки јазик|грчки]] {{Јаз|grc|μαγνῆτις [λίθος]}} (''magnētis [lithos]'')<ref>[https://books.google.com/books?id=BkS2KW7u76MC&dq= ''Platonis Opera''] Грешка во шаблонот „Семарх“: Проверете ја вредноста <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code>. Празно. , Meyer and Zeller, 1839, p. 989.</ref> што значи "[камен] од Магнезија",<ref>The location of Magnesia is debated; it could be [//en.wikipedia.org/wiki/Magnesia_(regional_unit) the region in mainland Greece] or [//en.wikipedia.org/wiki/Magnesia_ad_Sipylum Magnesia ad Sipylum]. See, for example, {{Наведена мрежна страница|url=http://www.languagehat.com/archives/001914.php|title=Magnet|date=28 May 2005|work=Language Hat blog|archive-url=https://web.archive.org/web/20120519140810/http://www.languagehat.com/archives/001914.php|archive-date=19 May 2012|accessdate=22 March 2013}}</ref>  дел од Стара Грција каде lodestone бил пронајден. Lodestone,  беа првите [[Компас|магнетни]] компаси. Најраните познати преживеаните описи на магнети и нивни својства се од Грција, Индија и Кина од пред околу 2500 години. Својствата на lodestones и нивниот афинитет за железо биле напишани од страна на Плиниј[[Плиниј Постариот| Постар]] во неговата енциклопедија ''[[Naturalis Historia]]''.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.02.0137:book=34:chapter=42&highlight=magnet Pliny the Elder, The Natural History, BOOK XXXIV. THE NATURAL HISTORY OF METALS., CHAP. 42.—THE METAL CALLED LIVE IRON] Грешка во шаблонот „Семарх“: Проверете ја вредноста <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code>. Празно. . Perseus.tufts.edu. Посетено на 2011-05-17.</ref> Од 12 до 13 век од Н.Е., магнетни компаси се користеле  за  навигацијата во Кина, Европа, на Арабискиот Полуостров и на други места.<ref>{{Наведено списание|last=Schmidl|first=Petra G.|year=1996–1997|title=Two Early Arabic Sources On The Magnetic Compass|url=http://www.lancs.ac.uk/jais/volume/docs/vol1/1_081-132schmidl2.pdf|journal=Journal of Arabic and Islamic Studies|volume=1|pages=81–132|archive-url=https://web.archive.org/web/20120524152412/http://www.lancs.ac.uk/jais/volume/docs/vol1/1_081-132schmidl2.pdf|archive-date=2012-05-24}}</ref> == Физика == === Магнетно поле === [[Податотека:Magnet0873.png|мини|Железните поднесоци кои се ориентирани во магнетно поле се произведени со бар магнет]] # <span>Неговата </span>''насока'', која е ориентација на [[Компас|компас игла]]<nowiki/>та. # Неговата ''магнитуда'' (исто така се нарекува ''сила''), која е пропорционална на тоа како  компасната игла се  ориентира по таа насока. Во [[Меѓународен систем на мерни единици|SI]] единиците, силата на магнетното '''Б''' поле е дадена во тесли<ref>{{Наведена книга|title=Introduction to Electrodynamics|last=Griffiths|first=David J.|publisher=[[Prentice Hall]]|year=1999|isbn=0-13-805326-X|edition=3|pages=255–8|oclc=40251748}} </ref> === Магнетен момент === Магнетен  момент (исто така се нарекува магнетен дипл момент и обично се означува со '''μ''') е [[вектор]] кој ги карактеризира магнетните целокупни  својства. За еден бар магнет, на насоката на магнетниот момент почнува од магнетниот Јужен до Северниот Пол,<ref>Knight, Jones, & Field, "College Physics" (2007) p. 815.</ref> и магнитудата се однесува на тоа колку силни и колку се оддалечени  овие столбови . Во [[Меѓународен систем на мерни единици|SI]] единици, магнетен момент е специфициран во однос на·m² (ампер пати метри на квадрат). Магнетот  произведува свое магнетно поле и одговара на магнетни полиња. Силата на магнетното поле се произведува во било која точка пропорционална на големината на својот магнетна момент. На пример, кога магнет ќе се стави во надворешно магнетно поле, произведено од различни извори, тоа е предмет на [[Момент на сила|вртежен момент]] чија тенденција е  да се ориентира  магнетен момент паралелно на теренот.<ref name="Graham">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=ixAe4qIGEmwC&pg=PA103|title=Introduction to Magnetic Materials|last=Cullity, B. D.|last2=Graham, C. D.|publisher=[[Wiley-IEEE Press]]|year=2008|isbn=0-471-47741-9|edition=2|page=103|last-author-amp=yes}}</ref> износот на овој вртежен момент е пропорционален и на магнетен момент и надворешното поле. Магнетот исто така, може да биде предмет на присилно движење во една насока или некоја друга, според позиции и насоки на магнетот и на извор. Ако полето е единствено во просторот, магнетот е предмет на некаква нето сила, иако тоа е предмет на вртежен момент.<ref>{{Наведено списание|last=Boyer, Timothy H.|year=1988|title=The Force on a Magnetic Dipole|journal=[[American Journal of Physics]]|volume=56|issue=8|pages=688–692|bibcode=1988AmJPh..56..688B|doi=10.1119/1.15501}}</ref> Жица во облик на круг со област ''А'' и вршење на [[Електрична струја|тековн]]<nowiki/>иот  е магнет, со магнетен момент на големина еднаква на ''ВС''. === Maгнетизација === Магнетизацијата  на магнетизираниот  материјал е локална вредност на неговиот магнетен момент по единица волумен, обично означена со '''M''', со единици [[Ампер|A]]/[[Метар|m]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.magneticmicrosphere.com/resources/Units_for_Magnetic_Properties.pdf|title=Units for Magnetic Properties|publisher=Lake Shore Cryotronics, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20110714020750/http://www.magneticmicrosphere.com/resources/Units_for_Magnetic_Properties.pdf|archive-date=2011-07-14|accessdate=2012-11-05}}</ref> е [[Vector field|вектор поле]], подобро отколку само еден вектор (како магнетниот момент), бидејќи различни области во магнетот може да се магнетизираат со различни насоки и слабости (на пример, поради домени, види подолу). Добар бар магнет може да има магнетен момент на големина 0.1&#x20;•м² и волумен од 1&#x20;cм³или 1×10⁻⁶&#x20;м³, а со тоа и на средна магнетизирачка  големина е 100,000&#x20;A/m. Железото може да има магнетизација  од околу еден милион ампер по метар. Таквата голема вредност објаснува зошто железните магнети се толку ефикасни во производство на магнетни полиња. === Моделирање магнети === [[Податотека:VFPt_cylindrical_magnet_thumb.svg|мини|Поле на цилиндрични бар магнети се пресметува со Ампер модел]] Два различни модели постојат за  магнети: магнетни полови и атомска струи. Иако за многу цели,  погодно е да се мисли на магнет што имаат различни [[северен магнетен пол|северен]] и [[јужен магнетен пол]], концептот на половите не треба да се сфати буквално: тоа е само начин на којшто се однесуваат два различни краеви на магнет. Магнетот не разликува северна или јужна честичка на спротивставените страни. Ако еден бар магнет е поделен на два дела, во обид да се одделат северните и јужните столбови, резултатот ќе бидат два бар магнети, ''едни'' кои ги има и на северниот и Јужниот Пол. Сепак, една верзија на магнетен пол пристап се користи од страна на професионални магнетичари да дизајнираат постојани магнети. Со овој пристап, на [[дивергенција]] на магнетизацијата ∇·'''М''' внатре во магнетот и површината на нормална компонента '''M'''·'''n''' се третираат како распределба на [[Magnetic monopole|магнетн]]<nowiki/>иот монопол. Ова е математичка практичност и не значи дека таму се всушност монополите на магнетот. Ако магнетната пол дистрибуција е позната, тогаш полот модел го  дава '''H'''. Надвор од магнетот , полето '''Б''' е пропорционално на '''H''', додека во внатрешноста на магнетизацијата мора да се додаде  '''H'''. Продолжување на овој метод со кој се овозможуваат  внатрешните  магнетни пријави се користат во теориите на феромагнетизмот. Друг модел е [[Андре Мари Ампер|Ampère]] моделот, каде што сите магнетизации се должат на ефектот на микроскопски, или атомски, кружни [[Магнетизација|граница]] на струја, исто така, наречени Ampèrian струи, во текот на материјалот. За рамномерно да се магнетизира цилиндричниот бар магнет, на нето-ефектот од микроскопската граница струи е да се направи магнет што се однесува како да не е макроскопичен лист на [[електрична струја]] која тече низ површината, со локалниот проток кој има  насока нормална на цилиндар оската.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=EpUIAAAAIAAJ&pg=PA252|title=Philosophy of the Mechanics of Nature, and the Source and Modes of Action of Natural Motive-Power|last=Allen, Zachariah|publisher=D. Appleton and Company|year=1852|page=252|archive-url=https://web.archive.org/web/20140627091224/http://books.google.com/books?id=EpUIAAAAIAAJ&pg=PA252|archive-date=2014-06-27}}</ref> Микроскопските струи во атомите во внатрешноста на материјалот генерално се откажани од страна на струите во соседните атоми, па само на површината прават нето придонес; бришење надвор на надворешниот слој на магнет нема да го уништи нејзиното магнетно поле, но ќе остави нова површината на не откажани струи од кружни струи низ материјалот.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=4liwlxqt9NIC&pg=PA426|title=Electricity, Magnetism, and Light|last=Saslow, Wayne M.|publisher=Academic Press|year=2002|isbn=978-0-12-619455-5|edition=3|page=426|archive-url=https://web.archive.org/web/20140627092809/http://books.google.com/books?id=4liwlxqt9NIC&pg=PA426|archive-date=2014-06-27}}</ref> [[Правило на десна рака|Правилото на десна рака]] ги кажува  насоките на актуелните текови. === Поларност === Северниот Пол на магнетот е дефиниран како пол, кој,  се насочува  кон Земјиниот [[северен магнетен пол]] во Арктикот (магнетни и географските полови не се совпаѓаат, видете [[Magnetic declination|магнетни намалување]]). Спротивните полови (север и југ) се привлекуваат, на Северниот магнетен пол е, всушност, на ''јужниот'' пол на Земјата магнетно поле.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8n4NCyRgUMEC&pg=PA493|title=Essentials of college physics|last=Serway|first=Raymond A.|last2=Chris Vuille|publisher=Cengage Learning|year=2006|isbn=0-495-10619-4|location=USA|page=493|archive-url=https://web.archive.org/web/20130604005509/http://books.google.com/books?id=8n4NCyRgUMEC&pg=PA493|archive-date=2013-06-04}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=MfAGpVq8gpQC&pg=PA228|title=Planet Earth: Cosmology, Geology, and the Evolution of Life and Environment|last=Emiliani|first=Cesare|publisher=Cambridge University Press|year=1992|isbn=0-521-40949-7|location=UK|page=228|archive-url=https://web.archive.org/web/20161224181416/https://books.google.com/books?id=MfAGpVq8gpQC&pg=PA228|archive-date=2016-12-24}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=vJyqbRPsXYQC&pg=PA148|title=Static Fields and Potentials|last=Manners|first=Joy|publisher=CRC Press|year=2000|isbn=0-7503-0718-8|location=USA|page=148|archive-url=https://web.archive.org/web/20161224182401/https://books.google.com/books?id=vJyqbRPsXYQC&pg=PA148|archive-date=2016-12-24}}</ref><ref name="Hyperphysics">{{Наведена мрежна страница|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html|title=Bar Magnet|last=Nave|first=Carl R.|year=2010|work=Hyperphysics|publisher=Dept. of Physics and Astronomy, Georgia State Univ.|archive-url=https://web.archive.org/web/20110408200208/http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html|archive-date=2011-04-08|accessdate=2011-04-10}}</ref> Како практично прашање, да им кажете на кој [[wiktionary:magnetic pole|пол]] на магнет е на север, и која е јужна, тоа не е неопходно да се користи на Земјата магнетното поле на сите. На пример, еден начин би било да се спореди со некој [[електромагнет]], чии полови можат да бидат идентификувани од страна на [[Правило на десна рака|правилото на десна рака]]. Магнетните силови линии на магнет се сметаат од страна на конвенцијата произлезена од магнетенот Северниот Пол и на Јужниот Пол. === Магнетни материјали === Терминот ''магнет'' е обично резервиран за објекти кои произведуваат свое постојано магнетно поле, дури и во отсуство на применето магнетно поле. Само одредени класи на материјали може да го стори тоа. Повеќето материјали, сепак, произведуваат магнетно поле како одговор на применетото магнетно поле – феномен познат како магнетизам. Постојат неколку типови на магнетизам, и сите материјали покажуваат барем еден од нив. Вкупното магнетно однесување на материјалот може да варира на широко, во зависност од структурата на материјалот, особено на неговите [[Електронска конфигурација|електрони конфигурација]]. Неколку облици на магнетно однесување се забележани во различни материјали, вклучувајќи: * [[Феромагнетиците]] и [[феромагнетните материјали]] се оние кои вообичаено се сметаат за магнетни; тие се привлечени кон магнет доволно силно, што таа привлечност може да се почувствува. Овие материјали се само оние кои може да задржат магнетизам и стануваат магнети; заеднички пример е традиционалните [[Refrigerator magnet|фрижидерски магнет]]<nowiki/>и. [[Феромагнетните материјали|Феримагнетните материјали]], кои вклучуваат [[Ferrite (magnet)|ferrites]] и најстарите магнетни материјали [[magnetite]] и [[lodestone]], се слични, но се послаби отколку што се феромагнетиците. Разликата помеѓу феро - и феримагнетни материјали е поврзана со нивните микроскопска структура, како што е објаснето во [[Magnetism|Магнетизам]]. * [[Парамагнетни]]<nowiki/>те супстанции, како што се [[платина]], [[алуминиум]], и [[кислород]], се слабо привлечени. Ова дејство е илјадници пати послабо од онаа на [[феромагнетните материјали]], така што само може да биде детектирано со користење на осетливи инструменти или користење на исклучително силни магнети. Магнетните [[ферофлуди]], иако  се направени од мали феромагнетни честички во течност, понекогаш се сметаат за парамагнтици , бидејќи тие не може да се магнетизираат. * [[Дијамагнетиците]] се одбивни на двата пола. Во споредба со парамагнетните и феромагнетните супстанции, дијамагнетните супстанции, како што се [[јаглерод]], [[бакар]], [[вода]] и [[пластика]], сè уште послабо одбивни кон магнет. Пермеабилноста на дијамагнетните материјали е помала од [[пермиабилнота на вакуум]]. Сите супстанции кои не поседуваат еден од другите видови на магнетизам се дијамагнетици; ова ги вклучува повеќето супстанции. Иако сила на дијамагнетниот објект од обичен магнет е премногу слаба за да се почувствува, со користење на исклучително силни магнети, дијамагнетните објекти како што се парчиња на [[олово]] па дури и глувците<ref>[http://www.livescience.com/animals/090909-mouse-levitation.html Mice levitated in NASA lab] Грешка во шаблонот „Семарх“: Проверете ја вредноста <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code>. Празно. . Livescience.com (2009-09-09). Посетено на 2011-10-08.</ref> може тие да лебдат во средината на воздух. Суперспроводниците испуштаат силно магнетно поле околу себе и тие се силлни дијаагнетици. Постојат разни други видови на магнетизам, како што се [[спин-стакло]],[[суперпарамагнетизам]], [[супердиамагнетизам]] и [[метамагнетизам]]. == Заеднички намени == [[Податотека:Hard_disk.jpg|мини|[[Тврд диск]] за снимање на податоци на тенок магнетен слој]] [[Податотека:Magnetic_separator_hg.jpg|лево|мини|Магнетен рачен сепаратор за цврсти минерали]] * Магнетни медиуми за снимање:[[ВХС лентите]] содржат ролна од магнетна лента. Информациите што го сочинуваат видеото и звукот се кодирани на магнетниот слој на лентата. [[Аудио касетите]], исто така, се потпираат на магнетна лента. Слично на тоа, во компјутерите, [[флопи дискови]]<nowiki/>те и [[тврди дискови]]<nowiki/>те ги запишуваат податоците на тенок магнетен слој.  * [[Кредитни]], [[дебитни]] и [[автоматски картички]]: Сите овие картички имаат магнетна лента од една страна. Оваа лента ги кодира информациите за да контактира со финансиската институција на поединецот и да се поврзе со нивната сметка.  * Постарите типови на [[телевизори]] (со нерамни екрани) и постари големи компјутерски монитори: телевизиските и компјутерските екрани кои содржат катодна цевка користат електромагнет за насочување на електроните кон екранот. [[Плазма екраните]] користат различни технологии.  * [[Звучници]] и [[микрофони]]: Повеќето звучници користат постојан магнет и калем за струја за да ја претворат електричната енергија (сигналот) во механичка енергија (движење кое го создава звукот). Намотката е завиткана околу бобина прикачена на конусот на звучниците и го носи сигналот како промена на струјата која се поврзува со полето на постојаниот магнет. На [[гласниот калем]] се чувствува магнетна сила и како одговор на тоа, се движи конусот и создава притисок врз  околниот воздух, со што се генерира [[звук]]. Динамичките микрофони го користат истиот концепт, но обратно. Микрофон има дијафрагма или мембрана прикачена на калем од жица. Намотката се наоѓа во специјалниот облик на магнет. Кога звукот ја вибрира мембраната, и калеот вибрира. Како што калемот се движи низ магнетното поле, напонот се индуцира преку него. Овој напон предизвикува струја во жицата која е одлика на оригиналниот звук. * [[Електричните гитари]] користат магнети за да ги пренесат вибрациите од гитарските жици во електрична струја, која потоа може да се засили. Ова е различно од принципот за звучникот и динамичниот микрофон, бидејќи вибрациите се чувствуваат директно од страна на магнетот, а дијафрагмата не е во функција. [[Хамондскиот орган]] користи сличен принцип, со вртечки [[тонели]] наместо жици.  * [[Електрични мотори]] и [[генератори]]: Некои електрични мотори се потпираат на комбинација на електромагнет и постојан магнет, и, исто како и звучниците, ја претвораат електричната енергија во механичка енергија. Генераторот е обратен: тој ја претвора механичката енергија во електрична енергија со поместување на проводник преку магнетно поле. * [[Медицина]]: болниците користат магнетна резонанца за да ги забележат проблемите во органите на пациентот без инвазивна хирургија.  * Хемија: Хемичарите користат [[јадрена магнетна резонанца]] за да ги карактеризираат синтетизираните соединенија.  * [[Шрафовите]] се користат во полето за обработка на метал за да се одржат предметите. Магнетите се користат и во други видови уреди за прицврстување, како што се магнетната основа, магнетната клешта и магнетот за ладилник.  * [[Компаси]]: компас (или морнарски компас) е магнетизиран покажувач кој е слободен да се усогласи со магнетното поле, најчесто магнетното поле на Земјата. * [[Уметност]]: Винил магнетни листови може да се прикачат на слики, фотографии и други украсни предмети, овозможувајќи им да бидат прикачени на фрижидери и други метални површини. Предмети и бои  можат да се применат директно на површината на магнет за да се создадат колажни уметнички дела. Магнетната уметност е пренослива, евтина и лесна за создавање. Шарените метални магнетни плочки, ленти, врати, микробранови печки, машини за миење садови, автомобили, метални зраци и било која метална површина можат да бидат подлога за магнетна винил уметност. Да се биде релативно нов медиум за уметност, креативната употреба на овој материјал е само почеток.  * [[Научни проекти]]: Многу тематски прашања се засноваат на магнети, вклучувајќи го и одбивањето на проводниците што носат струја, ефектот на температурата и моторите кои вклучуваат магнети. * <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.exploratorium.edu/snacks/iconmagnetism.html|title=Snacks about magnetism|work=The Exploratorium Science Snacks|publisher=Exploratorium|archive-url=https://web.archive.org/web/20130407142130/http://www.exploratorium.edu/snacks/iconmagnetism.html|archive-date=7 April 2013|accessdate=17 April 2013}}</ref> [[Податотека:M_tic.jpg|мини|Магнетите имаат многу намени во играчки. М-tic користи магнетни прачки поврзани со метални сфери за [[Градежништво|изградба]]. ]] * [[Играчки]]: Со оглед на нивната способност да се спротивстават на силата на гравитацијата во непосредна близина, магнети често се користат во детските играчки, како што се Магнетното тркало и Левитрон, за забавен ефект.  * [[Фрижидерските магнети]] се користат за украсување на кујни, како сувенир, или едноставно да се држи белешка или слика до вратата на ладилникот.  * Магнетите може да се користат за производство на [[накит]]. Ѓерданите и нараквиците може да имаат магнетно затворање, или може да бидат изградени целосно од поврзана серија на магнети и црни мониста. * Магнетите можат да ги соберат магнетните предмети (железни шајки, спојници, приклучоци, хартиени клипови) кои се или премногу мали, премногу тешко да се стигнат или премногу тенки за да ги држат прстите. Некои одвртувачи се магнетизирани за оваа намена. * Магнетите може да се користат и во отпадни и спасувачки операции за одвојување на магнетни метали (железо, кобалт и никел) од немагнитски метали (алуминиум, легури на [[обоени метали]] итн.). Истата идеја може да се користи и во таканаречениот "тест за магнет", во кој авто-тело се проверува со магнет за да се откријат областите поправени со фиберглас или пластичен кит.  * Магнети се наоѓаат и во процесните индустрии, особено во производството на храна, со цел да се отстранат металните туѓи тела од материјалите што влегуваат во процесот (суровини) или да открие можна контаминација на крајот на процесот и пред пакувањето. Тие претставуваат важен слој на заштита за процесот на опрема и за крајниот потрошувач. * <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.powderprocess.net/Checking_Powder_magnet.html|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20170510100259/http://www.powderprocess.net/Checking_Powder_magnet.html|archive-date=2017-05-10|accessdate=2016-12-05}} Source on magnets in process industries</ref> == Медицински проблеми и безбедност == Бидејќи човечките ткива имаат многу ниско ниво на подложност на статични магнетни полиња, постојат малку главни научни докази кои покажуваат здравствен ефект поврзан со изложеноста на статични полиња. Сепак, динамичките магнетни полиња може да бидат поинакво прашање; корелациите помеѓу електромагнетното зрачење и стапките на рак се претпоставуваа дека се поради демографски корелации (види [[Електромагнетно зрачење и здравје]]). Ако ферромагнетното туѓо тело е присутно во човечкото ткиво, надворешното магнетно поле кое е во интеракција со него може да претставува сериозен безбедносен ризик.<ref>{{Наведено списание|last=Schenck JF|year=2000|title=Safety of strong, static magnetic fields|journal=J Magn Reson Imaging|volume=12|issue=1|pages=2–19|doi=10.1002/1522-2586(200007)12:1<2::AID-JMRI2>3.0.CO;2-V|pmid=10931560}}</ref> Постои поинаков тип на индиректен магнетен здравствен ризик кој вклучува [[пејсмејкери]]. Ако пејсмејкерот е вграден во градите на пациентот (обично со цел да се следи и да се регулира срцето), треба да се внимава да се оддалечи од магнетните полиња. Од оваа причина пациентот со инсталираниот уред не може да се тестира со употреба на уред за снимање со магнетна резонанца. Децата понекогаш ги проголтаат малите магнети од играчки, а тоа може да биде опасно ако се проголтаат два или повеќе магнети, бидејќи магнетите можат да ги удираат или прободат внатрешните ткива; една ваква смрт е пријавена.<ref>{{Наведено списание|last=Oestreich AE|year=2008|title=Worldwide survey of damage from swallowing multiple magnets|journal=Pediatr Radiol|volume=39|issue=2|pages=142–7|doi=10.1007/s00247-008-1059-7|pmid=19020871}}</ref> Уреди за магнетни слики (на пример, МРИ) генерираат огромни магнетни полиња, и затоа просториите наменети за нивно чување ги исклучуваат обоените метали. Донесувањето предмети од црни метали (како што се канистри за кислород) во таква просторија создава тежок безбедносен ризик, бидејќи тие објекти може силно да се фрлат од интензивните магнетни полиња. == Магнетизирање на феромагнети == Ферромагнетните материјали може да се магнетизираат на следниве начини: * Греење на објектот над [[Температурата на Кери|температурата на Кири]], овозможувајќи му да се олади во магнетно поле и да се кова додека се лади. Ова е најделотворниот метод и е сличен на индустриските процеси кои се користат за создавање на постојани магнети. * Ставањето на предметот во надворешно магнетно поле ќе резултира со тоа што објектот ќе задржи дел од магнетизмот при отстранувањето. Се покажало дека [[вибрации]]<nowiki/>те го зголемуваат ефектот. Се покажало дека обоени материјали усогласени со магнетното поле на Земјата кои се предмет на вибрации (на пример, рамка на транспортер) добиваат значителен остаток на магнетизам.  * Удар: постоечкиот магнет се преместува од едниот крај на предметот до другиот во повеќе наврати во иста насока.  * Електрична струја: Примена на електрична струја преку калем може подреди сите домени во еден ред. Откако ќе се постават сите домени, зголемувањето на струјата нема да ја зголеми силата на магнетното поле. * <ref name="phares">{{Наведена мрежна страница|url=http://phareselectronics.com/ferromagnetic-materials/|title=Ferromagnetic Materials|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627075722/http://phareselectronics.com/ferromagnetic-materials/|archive-date=27 June 2015|accessdate=26 June 2015}}</ref> == Демагнезирање на феромагнетици == Магнетизираните феромагнетни материјали можат да бидат демагнетизирани (или дигализирани) на следните начини: * Греење на магнет прибллижно до неговата [[Кириева температура]]; молекуларното движење ја уништува усогласувањето на магнетните домени. Ова секогаш ја отстранува целата магнетизација. * Поставување на магнет во наизменично магнетно поле со интензитет над коертивноста на материјалот, а тоа полека го исцртува магнет или полека го намалува магнетното поле до нула. Ова е принципот кој се користи во комерцијалните демагнетизери за демагнетизирање на алатки и бришење на кредитни картички и тврди дискови и [[дегаузивни калеми]] кои се користат за демагнетизирање на [[CRTs]]. * Некоја демагнетизација или обратна магнетизација ќе се појави ако некој дел од магнет е подложен на обратно поле над [[коертивноста]] на магнетниот материјал. * Демагнетизирањето прогресивно се јавува ако магнет е подложен на циклични полиња доволни за движење на магнетот подалеку од линеарен дел на вториот квадрант на кривата Б-Н на магнетниот материјал (крива на демагнетизација).  * Забивање или калење: механичкото нарушување има тенденција да ги рандомизира магнетните домени. Ова ќе остави мала преостаната магнетизација. == Видови на постојани магнети == [[Податотека:Ceramic_magnets.jpg|мини|феритни магнети]] === Магнетни метални елементи === Многу материјали имаат несовршени електронски вртења, а поголемиот дел од овие материјали се [[парамагнетен]]. Кога вртежите комуницираат едни со други на таков начин што спините се спојуваат спонтано, материјалите се нарекуваат [[феромагнетни]] (она што често се нарекува магнетно). Поради начинот на кој нивната редовна [[кристална атомска структура]] ги поврзува нивните вртења, некои [[метали]] се ферромагнетни кога се наоѓаат во нивните природни состојби, како [[руди]]. Тие вклучуваат [[железна руда]] ([[магнетит]] или [[ловестон]]), [[кобалт]] и [[никел]], како и [[гадолиниум]] и [[диспрозиум]] на ретки земни метали (кога се на многу ниска температура). Ваквите природни ферромагнети биле користени во првите експерименти со магнетизам. Технологијата оттогаш ја прошири достапноста на магнетни материјали за да вклучат разни производи направени од вештачки производи, сите засновани на природни магнетни елементи. === Композити === Керамички или феритни магнети се направени од [[синтетизиран композит]] од прав на железен оксид и бариум / стронциум карбонатна [[керамика]]. Со оглед на ниската цена на материјалите и методите на производство, евтини магнети (или не-магнетизирани феромагнетни јадра, за употреба во [[електронски компоненти]], како што се [[преносни AM радио-антени]]) со различни форми се лесно и масовно произведени. Добиените магнети не се кородираат, но се [[кршливи]] и мора да се третираат како други керамики. Магнитите [[Alnico]] се направени со [[кастинг]] или синтерување на комбинација од [[алуминиум]], [[никел]] и [[кобалт]] со [[железо]] и мали количини на други елементи додадени за подобрување на својствата на магнетот. Синтеријата нуди супериорни механички одлики, додека кастингот обезбедува повисоки магнетни полиња и овозможува дизајнирање на сложените форми. Магнитите на [[Alnico]] се отпорни на корозија и имаат физички својства поквалитетни од феритни, но не толку пожелни како метал.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=vIhvSQLhhMEC&pg=PA577|title=Materials Handbook: An Encyclopedia for Managers|last=Brady|first=George Stuart|last2=Henry R. Clauser|last3=John A. Vaccari|publisher=McGraw-Hill Professional|year=2002|isbn=0-07-136076-X|page=577|archive-url=https://web.archive.org/web/20161224181108/https://books.google.com/books?id=vIhvSQLhhMEC&pg=PA577|archive-date=2016-12-24}}</ref> Магнетите со вбризгување се составени од разни видови [[смола]] и [[магнетни правови]], овозможувајќи делови од сложени форми да се произведуваат со вбризгување. Физичките и магнетните својства на производот зависат од суровините, но обично се пониски со магнетна јачина и личат на [[пластика]] во нивните физички својства. Флексибилните магнети се составени од високо[[коертивно феромагнетно]] соединение (обично [[железен оксид]]), мешано со пластично врзивно средство. Ова е екструдирано како лист и поминало низ линија на моќни цилиндрични постојани магнети. Овие магнети се поставени во магацин со наизменични магнетни столбови свртени нагоре (N, S, N, S ...) на вртечкото вратило.  За генерирање на магнети не се користи електромагнетизам. Растојанието меѓу пол-пол е со големина од 5 мм, но варира со производителот. Овие магнети се помали со магнетна јачина, но можат да бидат многу флексибилни, во зависност од употребеното врзувачко средство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.riken.jp/en/research/rikenresearch/highlights/6543/|title=Press release: Fridge magnet transformed|date=March 11, 2011|publisher=Riken|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807234355/http://www.riken.jp/en/research/rikenresearch/highlights/6543/|archive-date=August 7, 2017}}</ref> === Ретки земјени магнети === [[Податотека:The_Effects_of_Magnetism.JPG|мини|Магнети во облик на оваид (по можност [[Хематин]]), едниот виси од другиот<br />]] Ретките земјени ([[лантаноидни]]) елементи имаат делумно окупирана [[електронска обвивка]] (која може да прими до 14 електрони). Спинот на овие електрони може да се усогласи, што резултира со многу силни магнетни полиња, и затоа овие елементи се користат во компактни високоцврсти магнети, каде што нивната повисока цена не е загрижувачка. Најчестите типови на магнети со ретки земји се [[самариум-кобалт]] и [[неодиум-железо-бор (NIB)]] магнети. === Магнети со една молекула и магнети со еден ланец === Во 1990-тите, беше откриено дека одредени молекули кои содржат парамагнетни метални јони се способни за складирање на магнетен момент на многу ниски температури. Овие се многу различни од конвенционалните магнети кои ги складираат информациите на ниво на магнетни домени и теоретски може да обезбедат далеку погуст простор за складирање од конвенционалните магнети. Во оваа насока, во тек е истражување на монослоите на SMM. Многу кратко, двете главни атрибути на SMM се: # голема спин вредност на центарот на земјата (S), која се обезбедува со ферромагнетна или фероимагнетна спојка помеѓу парамагнетните метални центри # негативна вредност на анизотропијата на разделување на нултата област (D) Повеќето SMM содржат [[манган]], но можат да се најдат и со [[ванадиум]], [[железо]], [[никел]] и [[кобалтни кластери]]. Неодамна, беше откриено дека некои синџирски системи, исто така, може да прикажат магнетизација која продолжува долго време на повисоки температури. Овие системи се нарекуваат магнети со еден ланец. === Нано-структурирани магнети === Некои нано-структурирани материјали покажуваат енергетски [[бран]]<nowiki/>ови, наречени [[магнони]], кои се спојуваат во заедничка состојба на земјата во начинот на [[кондензатот Бозе-Ајнштајн]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.spacedaily.com/news/nanotech-05zm.html|title=Extension of the Bloch T^3/2 Law to Magnetic Nanostructures: Bose-Einstein Condensation|last=Della Torre, E.|last2=Bennett|first2=L.|year=2005|page=147210|bibcode=2005PhRvL..94n7210D|doi=10.1103/PhysRevLett.94.147210|archive-url=https://web.archive.org/web/20051207122211/http://www.spacedaily.com/news/nanotech-05zm.html|archive-date=December 7, 2005|accessdate=November 14, 2005|last3=Watson|first3=R.|last8=E. Della Torre, L.H. Bennett, and R.E. Watson}}</ref> === Ретки земјени постојани магнети === [[Одделот за енергетика на САД]] идентификуваше потреба да најде замена за ретките метали во технологијата со постојан магнет и почна да ги финансира такви истражувања. [[Агенцијата за напредни истражувачки проекти-Енергија (ARPA-E)]] спонзорираше програма за алтернативи на ретки земјени алтернативи во критичните технологии (REACT) за развој на алтернативни материјали. Во 2011 година АРПА-Е додели 31,6 милиони долари за финансирање на проекти за замена на ретки планети.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arpa-e.energy.gov/?q=arpa-e-programs/react|title=Research Funding for Rare Earth Free Permanent Magnets|publisher=ARPA-E|archive-url=https://web.archive.org/web/20131010052554/http://arpa-e.energy.gov/?q=arpa-e-programs%2Freact|archive-date=10 October 2013|accessdate=23 April 2013}}</ref> === Трошоци === Сегашните најевтини постојани магнети, кои дозволуваат сили на поле, се флексибилни и керамички магнети, но тие се исто така меѓу најслабите видови. Феритни магнети се главно ниски буџетни магнети, бидејќи тие се направени од евтини суровини: железен оксид и Ba- или Sr-карбонат. Сепак, новиот магнет со ниска цена, Mn-Al легура,<ref>{{На|2008|alt=current|url=http://www.freepatentsonline.com/y2016/0307677.html}} </ref> е развиен и сега доминира во областа на магнети со ниски трошоци. Таа има повисока заситеност на магнетизација од феритни магнети. Исто така има поповолни температурни коефициенти, иако може да биде топлински нестабилен. Магнетите од неодиум-железо-бор (NIB) се меѓу најсилните. Тие чинат повеќе за еден килограм од повеќето други магнетни материјали, но, поради нивната интензивна област, се помали и поевтини во многу апликации.<ref>[http://www.magnetsales.com/Design/FAQs_frames/FAQs_3.htm#howrated Frequently Asked Questions] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080312192829/http://www.magnetsales.com/Design/FAQs_frames/FAQs_3.htm#howrated |date=2008-03-12 }} Грешка во шаблонот „Семарх“: Проверете ја вредноста <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code>. Празно. . Magnet sales. Посетено на 2011-10-08.</ref> === Tемпература === Чувствителноста на температурата варира, но кога еден магнет се загрева до температура позната како [[точка на Кири]], го губи целиот свој магнетизам дури и по ладењето под таа температура. Меѓутоа, магнетите често може да се ремагнетизираат. Дополнително, некои магнети се кршливи и може да се скршат на високи температури. Максималната корисна температура е највисока за магнетите на Alnico од над 540&nbsp;°C, околу 300&nbsp;°C (572&nbsp;°F) за феритни и SmCo, околу 140&nbsp;°C (284&nbsp;°F) за NIB и пониски за флексибилна керамика , но точните броеви зависат од квалитетот на материјалот. == Електромагнетици == Електромагнет, во наједноставна форма, е жица која е свиткана во една или повеќе јамки, познати како [[соленоид]]. Кога електричната струја тече низ жицата, се генерира магнетно поле. Магнетното поле е концентрирано близу (а особено внатре во) калемот, а неговите полиња се многу слични на оние на магнет. Ориентацијата на овој делотворен магнет се одредува со [[Правило на десна рака|правилото на десната рака]]. Магнетниот момент и магнетното поле на електромагнет се пропорционални на бројот на жиците, на пресекот на секоја јамка и на струјата што минува низ жицата.<ref>{{Наведена книга|title=Physics for Scientists and Engineers|last=Ruskell|first=Todd|last2=Tipler|first2=Paul A.|last3=Mosca|first3=Gene|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|year=2007|isbn=1-4292-0410-9|edition=6}}</ref> Ако калемот од жица е завиткан околу материјал без специјални магнетни својства (на пример, картон), тој ќе има тенденција да генерира многу слабо поле. Меѓутоа, ако е завиткано околу мек феромагнетен материјал, како што се железен лак, тогаш произведеното нето поле може да резултира со неколку стотици до илјадикратно зголемување на јачината на полето. Употреба за електромагнети вклучуваат [[акцелератори на честички]], [[електрични мотори]], кранови за отпад и [[магнетна резонанца]]. Некои апликации вклучуваат конфигурации повеќе од едноставен магнетен дипол; на пример, [[квадруполни]] и [[сегтуполни магнети]] се користат за [[фокусирање на греди на честички]]. == Единици и пресметки == За повеќето инженерски апликации, најчесто се користат МКС (рационализирани) или [[Меѓународен систем на мерни единици|SI]] (Système International). Два други множества единици, [[Gaussian]] и [[CGS-EMU]], се исти за магнетните својства и најчесто се користат во физиката. Во сите единици е погодно да се применат два вида на магнетно поле, Б и Х, како и [[магнетизацијата]] М, дефинирана како магнетен момент по единица волумен. # Магнетото индуцирано поле '''Б''' е дадено во SI единици на теслас (Т).''' Б''' е магнетното поле чие временско варирање произведува, со [[Фарадеев закон]], циркулирање на електрични полиња (кои ги продаваат енергетските компании). '''Б''', исто така, произведува отпорност на движење на наелектризирани честички (како во ТВ цевки). Тесла е еквивалентна на магнетниот тек (во мрежи) по единица површина (во квадратни метри), со што '''Б''' се дава на единицата на густина на флукс. Во CGS, единицата на''' Б''' е гаус (G). Една тесла е еднаква на 104 G. # Магнетното поле '''Х''' е дадено во SI единици на ампер-кривини по метар (A-вртеж / m). Вклучувањата се појавуваат кога '''Х''' се произведува од жица која носи струја, нејзината вредност е пропорционална на бројот на вртежи на таа жица. Во CGS, единицата на '''Х''' е oersted (Oe). Еден A-вртеж / m е 4π × 10-3 Oe. # Магнетизацијата '''М''' е дадена во SI единици на ампери по метар (A / m). Во CGS, единицата на M е Oersted (Oe). Еден A / m е еднаков на 10-3 emu / cm3. Еден добар постојан магнет може да има магнетизација колку што е милион ампери по метар. # Во SI единиците има релација B = μ0 (H + M), каде што μ0 е пропустливост на просторот, што е еднакво на 4π × 10-7 T • m / A. Во CGS, тој е напишан како B = H + 4πM. (Пристапот на пол го дава μ0H во единиците на SI. A μ0M терминот во SI мора да го надополни овој μ0H за да го даде точниот поле во рамките на B, магнетот. Ќе се согласи со полето B пресметано со помош на ампирските струи). Материјалите што не се постојани магнети обично го задоволуваат односот M = χH во SI, каде што χ е (безразлична) магнетна осетливост. Повеќето немамагнетни материјали имаат релативно мал χ (од редот на еден милион), но меките магнети можат да имаат χ по редослед од стотици или илјадници. За материјали кои ги задоволуваат M = χH, можеме да напишеме и B = μ0 (1 + χ) H = μ0μrH = μH, каде што μr = 1 + χ е релативна пропустливост (без димензии), а μ = μ0μr е магнетна пропустливост. И тврдите и меки магнети имаат посложени, зависни од историјата, однесување опишано од она што се нарекува хистерезис петелки, кои даваат или Б наспроти H или M наспроти H. Во CGS, M = χH, но χSI = 4πχCGS и μ = μr. Внимание: делумно затоа што нема доволно римски и грчки симболи, не постои вообичаено договорен симбол за јачина на магнетниот пол и магнетен момент. Симболот m се употребува и за двете јачини на половите (единица A • m, каде што тука  исправеното m е за метар) и за магнетниот момент (единица А • м2). Симболот μ се користи во некои текстови за магнетна пропустливост и во други текстови за магнетен момент. Ќе користиме μ за магнетна пропустливост и m за магнетен момент. За полова сила, ние ќе користиме qm. За бар-магнет на напречниот пресек А со еднаква магнетизација M по оската, јачината на пол е дадена со qm = MA, така што M може да се смета како сила на половина од единица површина. === Полиња на магнет === Далеку од магнет, магнетното поле создадено од тој магнет е скоро секогаш опишано (до добра апроксимација) со [[диполно поле]] карактеризирано со неговиот вкупен магнетен момент. Ова е точно без оглед на обликот на магнетот, сè додека магнетниот момент не е нула. Една одлика на диполовото поле е дека силата на полето паѓа обратно со коцката на растојанието од центарот на магнет. Поблиску до магнет, магнетното поле станува посложено и повеќе зависи од деталната форма и магнетизацијата на магнетот. Формално, полето може да се изрази како [[мултиполна експанзија]]: диполно поле, плус [[квадруполно поле]], плус октуполно поле итн. Во близина, многу различни полиња се можни. На пример, за долгиот, слаб бар-магнет со својот Северен Пол на едниот крај и Јужниот Пол, на другата страна, магнетното поле во близина на секој крај паѓа обратно со квадратот на растојанието од тој пол. === Пресметување на магнетната сила === ==== Влечна сила на еден магнет ==== Силата на даден магнет понекогаш се дава во смисла на неговата '''''сила на влечење''''' - неговата способност да придвижи (притисне / повлече) други објекти. Силата на влечење што ја врши или електромагнет или постојан магнет на "воздушниот јаз" (односно, точката во просторот каде што завршува магнет) е дадена со [[Максвелови равенки|Максвеловата равенка]]:<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=PvU-qbQJq7IC&pg=PA493|title=Materials Handbook: A Concise Desktop Reference|last=Cardarelli|first=François|publisher=Springer|year=2008|isbn=9781846286681|edition=Second|page=493|archive-url=https://web.archive.org/web/20161224182756/https://books.google.com/books?id=PvU-qbQJq7IC&pg=PA493|archive-date=2016-12-24}}</ref> : <math>F={{B^2 A}\over{2 \mu_{0}}}</math>, каде : F е силата (SI единица: [[њутн]])  : А е пресек на површината на столбот во квадратни метри : B е магнетната индукција што ја врши магнет Затоа, ако магнет дејствува вертикално, може да ја подигне масата m во килограми дадена со едноставна равенка: : <math>m={{B^2 A}\over{2 \mu_{0} g_{n}}}</math>. ==== Сила помеѓу два магнетни столба ==== Класично, силата меѓу два магнетни столба е дадена со:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://geophysics.ou.edu/solid_earth/notes/mag_basic/mag_basic.html|title=Basic Relationships|publisher=Geophysics.ou.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20100709205321/http://geophysics.ou.edu/solid_earth/notes/mag_basic/mag_basic.html|archive-date=2010-07-09|url-status=dead|accessdate=2009-10-19}}</ref> : <math>F={{\mu q_{m1} q_{m2}}\over{4\pi r^2}}</math> каде : F е силата (SI единица: [[њутн]])  : qm1 и qm2 се големината на магнетните столбови (единица SI: [[ампер-метар]])  : μ е [[пропустливост]] на интервенирачкиот медиум (единица SI: [[мерач на тесла]] за [[ампер]], Хенри за метар или [[Њутн]] на ампер на квадрат) : r е одвојување (единица SI: метар). Описот на полот е корисен за инженерите кои дизајнираат реални светски магнети, но вистинските магнети имаат повеќе комплексна дистрибуција од еден север и југ. Затоа, имплементацијата на идејата за пол не е едноставна. Во некои случаи, една од покомплексните формули дадени подолу ќе биде покорисна. ==== Силата меѓу две блиски магнетизирани површини ''A'' ==== Механичката сила помеѓу две блиски магнетизирани површини може да се пресмета со следнава равенка. Равенката важи само за случаи во кои ефектот на решетката е занемарлив и обемот на воздушниот јаз е многу помал од оној на магнетизираниот материјал:<ref name="tri-c">{{cite web|url=http://instruct.tri-c.edu/fgram/web/Mdipole.htm |title=Magnetic Fields and Forces |access-date=2009-12-24 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120220030524/http://instruct.tri-c.edu/fgram/web/Mdipole.htm |archive-date=2012-02-20 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://info.ee.surrey.ac.uk/Workshop/advice/coils/force.html|title=The force produced by a magnetic field|archive-url=https://web.archive.org/web/20100317153105/http://info.ee.surrey.ac.uk/Workshop/advice/coils/force.html|archive-date=2010-03-17|accessdate=2010-03-09}}</ref> : <math>F=\frac{\mu_0 H^2 A}{2} = \frac{B^2 A}{2 \mu_0}</math> каде : А е површината на секоја површина, во м2  : H е нивното магнетизирано поле, во A / m  : μ0 е пропустливоста на просторот, што е еднакво на 4π × 10-7 T • m / A  : Б е густината на флуксот, во Т. ==== Сила меѓу 2 прачкасти магнети ==== Силата помеѓу две идентични цилиндрични ленти за магнети поставени крај до крај на големо растојание Z>>R е приближно:, : <math>F \simeq \left[\frac {B_0^2 A^2 \left( L^2+R^2 \right)} {\pi\mu_0L^2}\right] \left[{\frac 1 {z^2}} + {\frac 1 {(z+2L)^2}} - {\frac 2 {(z+L)^2}} \right]</math> каде : B0 е густината на магнетниот флукс многу блиску до секој пол, во T,  : А е површина на секој пол, во м2,  : L е должината на секој магнет, во m,  : R е полупречник на секој магнет, во m, и  : z е одвојување помеѓу двата магнети, во m. : <math>B_0 \,=\, \frac{\mu_0}{2}M</math> ја поврзува густината на флуксот на полот со магнетизацијата на магнетот. Имајте на ум дека сите овие формулации се засноваат на моделот на Гилберт, кој може да се употреби на релативно големи далечини. Во други модели (на пример, модел на Ампер), се користи покомплицирана формулација која понекогаш не може да се реши аналитички. Во овие случаи, мора да се користат [[бројчени методи]]. ==== Силата меѓу два цилиндрични магнети ==== За два цилиндрични магнети со полупречник R и должина L, со нивната магнетна дипола усогласена, силата може асимптотски да се прикаже приближна на големи растојанија <math>z\gg R</math> кај,<ref>{{Наведено списание|last=David Vokoun|last2=Marco Beleggia|last3=Ludek Heller|last4=Petr Sittner|year=2009|title=Magnetostatic interactions and forces between cylindrical permanent magnets|journal=Journal of Magnetism and Magnetic Materials|volume=321|issue=22|pages=3758–3763|bibcode=2009JMMM..321.3758V|doi=10.1016/j.jmmm.2009.07.030}}</ref> : <math> F(z) \simeq \frac{\pi\mu_0}{4} M^2 R^4 \left[\frac{1}{z^2} + \frac{1}{(z+2L)^2} - \frac{2}{(z + L)^2}\right] </math> каде што М е магнетизацијата на магнетите и z е јазот меѓу магнетите. Мерењето на густината на магнетниот флукс многу блиску до магнет Б_ {0} е поврзано со М приближно со формулата : <math> B_0 = \frac{\mu_0}{2} M </math> Делотворниот магнетен дипол може да биде напишан како : <math> m = M V </math> Каде што V е волуменот на магнетот. За цилиндар, ова е <math>V = \pi R^2 L</math>. Кога <math>z\gg L</math>, се добива точка на диполна аппроксимација, : <math> F(x) = \frac{3\pi\mu_0}{2} M^2 R^4 L^2\frac{1}{z^4} = \frac{3\mu_0}{2\pi} M^2 V^2\frac{1}{z^4} = \frac{3\mu_0}{2\pi} m_1 m_2\frac{1}{z^4} </math> што се совпаѓа со изразувањето на силата меѓу два магнетични диполи. ==Магнетот како тема во уметноста== * „Враќањето на синот на џиновскиот магнет (незавршен балет во два чина)“ (''The Return Of The Son Of Monster Magnet (Unfinished Ballet In Two Tableaus)'') - песна на американската [[Рок-музика|рок-група]] „[[Мадерс оф инвеншн]]“ (''The Mothers Of Invention'') од 1966 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Mothers-Of-Invention-Freak-Out/master/36466, Discogs, The Mothers Of Invention ‎– Freak Out! (пристапено на 11.7.2019)]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Поврзано == {{Div col}} * [[Диполен магнет]] * [[Ерншова теорема]] * [[Електромагнетно поле]] * [[Електромагнетизам]] * [[Халбахова низа]] * [[Магнетохемија]] * [[Магнетен прекинувач]] * [[Магнето]] * [[Молекуларен магнет]] * [[Супермагнет]] * [[Електрет]] {{Div col end}} == Белешки == == Наводи == {{reflist|30em}} == Користен литература == * [http://science.discovery.com/tv-shows/how-its-made/videos/how-its-made-mini-episodes-magnets.htm How magnets are made] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130316010601/http://science.discovery.com/tv-shows/how-its-made/videos/how-its-made-mini-episodes-magnets.htm |date=2013-03-16 }} (video) * [http://indapt.org/images/stories/bulletin2012/bulletin_jun_2012.pdf Floating Ring Magnets] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190625040725/http://indapt.org/images/stories/bulletin2012/bulletin_jun_2012.pdf |date=2019-06-25 }}, Bulletin of the IAPT, Volume 4, No. 6, 145 (June 2012). (Publication of the Indian Association of Physics Teachers). * [http://www.first4magnets.com/downloads/1380181562HistoryOfElectricityMagnetism-Infographic.pdf A brief history of electricity and magnetism] [[Категорија:Грешки во предлошката „Семарх“]] [[Категорија:Магнетизам]] 7kpknyyv1fomaysnmiz44q8mf3ms806 0 1207110 5300060 5140899 2024-12-03T17:32:18Z P.Nedelkovski 47736 истозначник, наводи 5300060 wikitext text/x-wiki '''Многугласие'''<ref>{{ДРМЈ|многугласие}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|многугласен}}</ref>, '''многугласје''' или '''полифонија'''<ref>{{ДРМЈ|полифонија}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|полифонија}}</ref> ([[старогрчкиот јазик|грчки]] '' Πολυ'' повеќе и глас ''φονη'') — начин на компонирање при кој две или повеќе независни мелодиски линии течат независно една од друга, но во исто време звучат [[хармонија|хармонично]]. Полифонијата првично се развила во повеќегласно хорско пеење во доцниот среден век. Делата компонирани со полифониска техника доминирале во европската музика од 12 век до средината на 18 век, а својот врв го доживеале за време на [[ренесанса]]та. Со полифонија е тесно поврзан поимот [[имитација (музика)|имитација]] - компонирање при што еден дел со задоцнување помалку или повеќе ја повторува мелодиската содржина на претходниот дел. Најочигледни примери за имитација се присутни во [[канон (музика)|канон]] и [[фуга]]. Спротивно на полифонија е едногласие, или [[хармонија]] (една мелодиска линија со хармонска придружба во подредена улога). Во некои ситуации, тешко е да се оддели полифонијата од хармонијата. Ова вообичаено е случај кога деловите на мелодијата се доволно разработени, но во исто време тие се во голема мера потчинети на општиот хармониски тек. [[File:BachFugueBar.png|thumb|Дел од [[Ј.С. Бах]] „[[Фуга]] бр. 17 “, BWV 862, од ''[[Добро темпериран Clavier|Добро темпиран клавир]]'' (I дел), познат пример за '' '[[контрапункт|контрапунтална полифонија]]'''. {{аудио|BachFugueBar.mid|Играј}}]] ==Потекло== Најполифонични региони на светот се наоѓаат во [[Потсахарска Африка]], Европа и Океанија. Се верува дека почетоците на полифонијата во традиционалната музика временски се појавиле многу пред полифонијата во европската професионална музика. Во моментов постојат два контрадикторни пристапи при пронаоѓање на почетоците на вокалната полифонија: културен модел и еволутивен модел.<ref>{{Наведена книга | last = Jordania | first = Joseph | authorlink = Joseph Jordania | title = Why do People Sing? Music in Human Evolution | publisher = Logos | year = 2011 | pages = 60–70 | isbn = 978-9941-401-86-2}}</ref> Според културниот модел, почетоците на полифонијата се поврзани со развојот на музичката култура кај луѓето.<ref>Bruno Nettl. Polyphony in North American Indian music. Musical Quarterly, 1961, 47:354–62</ref> Според еволутивниот модел, почетоците на полифонијата се поврзани со првите фази на човечката еволуција.<ref name=Jordania>{{Наведена книга | title = Who Asked the First Question? The Origins of Human Choral Singing, Intelligence, Language and Speech | url = http://www.polyphony.ge/uploads/whoaskthefirst.pdf | author = Joseph Jordania | isbn = 99940-31-81-3 | year = 2006 | publisher = Logos | location = Tbilisi | authorlink = Joseph Jordania | url-status=dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120307121744/http://www.polyphony.ge/uploads/whoaskthefirst.pdf | archivedate = 7 March 2012 | df = dmy-all }}</ref>{{rp|198–210}} Иако не се познати почетоците на полифонијата во западната црковна традиција, трактатите ''[[Musica enchiriadis]]'' и ''[[Scolica enchiriadis]]'', кои се од околу 900 година, се сметаат за најстарите запишани примери на полифонија. ==Европска полифонија== Европската полифонија се појавила мелисматичкиот [[органум]], најраното усогласување на пеењето. Композиторите од 12 век, како [[Леонин]] и [[Перотин]] го развиле органумот што бил користен векови претходно, и му додале трет и четврт глас. Во 13 век, тенорот се изменил, и се скрил зад секуларните песни, замаглувајќи ги светите текстови додека композиторот продолжувал со новината наречена полифонија. Текстот на љубовните песни можел да се пее над светите текстови во форма на [[троп (музика)|тропа]], или светите текстови можеле да бидат поставени со позната секуларна мелодија. Најстарото дело кое го имаме денес е музика од шест дела со наслов ''[[Sumer is icumen in]]'' (c. 1240).<ref>Albright, Daniel (2004). ''Modernism and Music: An Anthology of Sources''. University of Chicago Press. {{ISBN|0-226-01267-0}}.</ref> По првиот милениум, европските свештеници започнале да ги преведуваат делата на грчките филозофи на народен јазик. Западните Европејци знаеле за [[Плато]], [[Сократ]] и [[Хипократ]] во средниот век, но изгубиле допир со содржината на нивните дела, затоа што употребата на [[грчки јазик|грчкиот]] како жив јазик била ограничена само за земјите на [[Византија|Источното Римско Царство]]. Откако овие стари текстови биле преведени, станале достапни, и извршиле големо влијание во филозофијата на Западна Европа. Се појавиле новини во медицината, науката, уметноста и музиката. [[Авињон]], седиштето на [[антипапа|антипапите]], бил центар на секуларната музика, од која голем дел бил под влијание на светата полифонија.<ref>Riemann, Hugo. History of music theory, books I and II: polyphonic theory to the sixteenth century, Book 2. Da Capo Press. June 1974.</ref> Инструментите биле забранети во црква поради нивната асоцијација со секуларната и паганската музика, со тоа и полифонијата била забранета како „жаволска музика“. [[Папа Јован XXII|Папата Јован XXII]] откако ја забранил полифонијата во 1322 година, зборувал против елементите на оваа музичка новина во [[була]]та од 1324 година, ''Docta Sanctorum Patrum''.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.cengage.com/music/book_content/049557273X_wrightSimms/assets/ITOW/7273X_10b_ITOW_John_XXII.pdf |title= Translated from the original Latin of the bull ''Docta sanctorum patrum'' as given in ''Corpus iuris canonici, ed. a. 1582'' |year=1879 |author=Pope John XXII |author-link=Pope John XXII |volume=I |pages=1256–57}}</ref> [[Папа Климент VI|Папата Климент VI]], пак, уживал во полифонијата. Најстарата [[миса]] која користи полифонија е на композиторот [[Гијом де Машо]], „Миса Нотрдам“, од 1364 година, од времето на [[Папа Урбан V|папата Урбан V]]. Во поново време, [[Втор Ватикански собир|Вториот ватикански собир]] (1962–1965) објавил: „Грегоријанското пеење може да се користи во литургиските служби. Но, други видови на света музика, посебно полифонијата, се исклучени“.<ref>Vatican II, Constitution on the Liturgy, 112–18</ref> Англиските протестанти ја вклучиле полифонијата кон средината на 18 век. Ваквата одлука преминала во Северна Америка заедно со англиските доселеници. Овој начин на пеење во најголем дел веќе го нема во британските и северноамериканските свети песни, сепак преживеал во руралните средини од јужниот дел на САД. [[Податотека:A traditional male folk group from Skrapar.JPG|thumb|Албанска печајка група на народни песни од [[Скрапар]], кои пеат полифонични песни.]] На Балканот е традиција да се пејат полифонични песни, кои се нарекуваат ''стари'', ''архаични'' или ''пеење во стар стил''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mdw.ac.at/ive/emm/index.php?id=238|title=Startseite - Forschungszentrum für Europäische Mehrstimmigkeit|website=www.mdw.ac.at|accessdate=2018-09-14|archive-date=2018-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20180109121855/http://www.mdw.ac.at/ive/emm/index.php?id=238|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://books.google.com/books?id=V9zpAAAAIAAJ|title=Music-cultures in contact: convergences and collisions|first1=Margaret J.|last1=Kartomi|first2=Stephen|last2=Blum|date=9 January 1994|publisher=Currency Press|via=Google Books}}</ref> Сепак, според западната дефиниција, балканската музика не е строго полифонична, туку најдобро се опишува како ''пеење во повеќе делови''.<ref name="Koço2015">{{Наведена книга|last=Koço|first=Eno|title=A Journey of the Vocal Iso(n)|url=https://books.google.com/books?id=d5_zBgAAQBAJ|date=27 February 2015|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=978-1-4438-7578-3|page=xx}} A free, unpublished version of this passage is available on [https://books.google.com/books?id=zoPI3exolloC&pg=PR22 Google Books].</ref> Полифонските песни ги пејат [[Власи]]те, Албанците, Грците и Македонците од албанскиот и северногрчкиот регион,<ref>Bart Plantenga. [https://books.google.com/books?hl=el&id=3BzBBq48O6AC&q=polyphonic ''Yodel-ay-ee-oooo'']. Routledge, 2004. {{ISBN|978-0-415-93990-4}}, p. 87.</ref> како и во [[Република Македонија]] и [[Бугарија]]. Албанските народни '''исо-полифонски песни''' прогласени се од УНЕСКО за „ Ремек-дело на усното и нематеријалното наследство на човештвото“. Терминот ''исо'' е поврзан со [[Византија|византиската]] црковна музика.<ref>European voices: Multipart singing in the Balkans and the ..., Volume 1 By Ardian Ahmedaja, Gerlinde Haid p. 241 [https://books.google.com/books?id=Iga91qAoeDYC&pg=PA241&dq=festivali+i+folklorit+gjirokaster+5+years&cd=1#v=onepage&q&f=false]</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&RL=00155|title=Albanian Folk Iso-polyphony|publisher=UNESCO|accessdate=31 December 2010}}</ref> На францускиот остров [[Корзика]] постои уникатен стил на музика кој е познат по употребата на полифонија. Во [[Грузија]] постои веројатно најстарата полифонија во христијанскиот свет. Традиционалното полифонично пеење во Грузија е прогласено од УНЕСКО за „Нематеријално културно наследство на човештвото“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&RL=00008|title=Georgian Polyphonic Singing|publisher=UNESCO}}</ref> Полифонијата е присутна во традиционалната музика на [[Абхазија]], [[Чеченија]], [[Ингушетија]], [[Океанија]], и [[Потсахарска Африка]], исто така. == Надворешни врски == {{рв|Polyphony}} *[http://www.medieval.org/emfaq/harmony/2voice.html Полифонија од 13 век] *[https://web.archive.org/web/20120405233720/http://www.gesualdo.co.uk/2011/12/04/tuning-and-intonation-in-fifteenth-and-sixteenth-century-polyphony/ Полифонија од 15 и 16 век] *[http://www.bbc.co.uk/programmes/b016vl5c Исо-полифонија од јужна Албанија] *[http://www.bbc.co.uk/radio3/worldmusic/onlocation/georgia.shtml Полифонија од кавкаскиот регион] *[http://www.pygmies.org/aka/music-dance.asp Африканска музика] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131214074340/http://www.pygmies.org/aka/music-dance.asp |date=2013-12-14 }} == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Музичка текстура]] [[Категорија:Грцизми]] kmyl65iy2vqet9m38au0a9yuchtrruf 0 1212888 5300282 4999455 2024-12-04T07:10:11Z Niegodzisie 79128 5300282 wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = Зѓислав Бекшињски | image = Zdzisław Beksiński (28.06.2003) (cropped).jpg | image_size = 200px | caption = Полскиот сликар Зѓислав Бекшињски | birth_name = | birth_date = {{birth date|1929|2|24|df=y}} | birth_place = [[Санок]], {{ПОЛ}} | death_date = {{death date and age|2005|2|21|1929|2|24|df=y}} | death_place = [[Варшава]], {{ПОЛ}} | nationality = [[Полска|Полјак]] | movement = | awards = | patrons = | website = {{URL|wikiart.org/es/zdzislaw-beksinski}} | imagesize = | field = [[сликарство]], [[вајарство]], [[фотографија]] | training = | works = | influenced by = | influenced = }} '''Зѓислав Бекшињски''' ({{lang-pl|Zdzisław Beksiński}}; {{роден на|24|февруари|1929}} – {{починат на|21|февруари|2005}}) — [[Полска|полски]] [[сликар]], [[фотограф]] и [[вајар]], насочен во полето на [[Дистопија|дистописки]] [[надреализам]]. Цртежите и сликите на Бекшињски ги правел во „барокен“ и „готски“ стил како што ги нарекувал. Неговите дела биле создавани главно во два периоди. Првиот првиот генерално се смета дека содржи [[Експресионизам|експресионистички]] бои, со силен стил на „утописки реализам“ и надреална архитектура, како сценарио од судниот ден. Вториот период содржи поапстрактен стил со делови на формализам.<ref name="culture.pl">Krzysztof Jurecki (August 2004), [http://culture.pl/en/artist/zdzislaw-beksinski Zdzisław Beksiński] at Culture.pl, Museum of Art in Łódź. Translated by Marek Kępa, February 2012.</ref> Бекшињски бил избоден до смрт во неговиот стан во [[Варшава]] во февруари 2005 година од 19-годишен познаник од [[Воломин]], откако неколкупати одбил да му позајми пари.<ref name="PAP">Polska Agencja Prasowa (29 November 2010), [http://www.karasmierci.info.pl/Morderstwo_malarza_Zdzislawa_Beksinskiego_2005.htm Morderstwo malarza Zdzisława Beksińskiego. Zabójca Beksińskiego posiedzi 25 lat - odwołanie oddalone.] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150329060818/http://www.karasmierci.info.pl/Morderstwo_malarza_Zdzislawa_Beksinskiego_2005.htm |date=2015-03-29 }} Za dziennikiem ''Super Express'' z dn. 23.02.2005.</ref> == Животопис == Семејството на Бекшињски е поврзано со Санок од неколку поколенија.Прадедото на Зѓислав, Матеуш, прв се преселил во градот во четирисетите години.  Во XIX век отворил котларско претпријатие кое било почеток на подоцнежната фабрика за вагони и автобуси Аутосан.  Дедо му Владислав бил градски архитект и автор на многу проекти на згради и градски терени во Санок. Вкупно пет генерации на Бекшињски од втората половина на деветнаести век до крајот на седумдесеттите години на XX век живееле во куќата на улицата Јагелонска во Санок. Таткото на Зѓислав, Станислав (1887-1953), војник во армијата на Халер и деец во гимнастичкото друштво Сокол{{Sfn|Beksińscy|2014}}, бил инженер по геометрија {{Sfn|Beksińscy|2014}}, работел во одделот на градската управа за градежништво. Мајката на Зѓислав, Станиславa, родена Дворска (родена 1899, ќерка на Тадеуш, учителка, корепетитор, исто така, цртала илустрации и сликала акварел). Зѓислав Бекшињски бил нивно единствено дете. Негови кумови биле Франчишек Оравјец и Хелена Потоцка, родена Дворска{{Sfn|Beksińscy|2014}}. Сестра на неговата мајка била Марија, жена на Станислав Потоцки. За време на втората светска војна, додека траела германската окупација, Зѓислав Бекшињски учел во саночката економска школа во Санок, истовремено се здобил со едукација во рамките на тајна настава. Во тоа време се учи да свири на фортепиано.Како резултат на експлозија која настанала во игра со воена граната изгубил дел од палецот и од показалец. Во 1947 година, завршил школа со профил математика-физика и положил матура во општата гимназија во Санок(во исто време, насликал матурско табло). Следно, започнал студии на одделот за архитектура на краковската политехника. За време на студиите, на 30 април 1951 година се оженил со Зофија Хелена Станкјевиќ (род. 1927, апсолвентка на романистика) во Динув, нејзиното родно место. На 31 мај 1952 се здобил со титула инженер архитект и магистер на технички науки. По завршување на студиите, во 1952 година добил наредба за работа и понатаму живеел во Краков, а подоцна во Жешув. Во 1955 година, по неколкугодишна работа како надзорен инспектор во социјалистичките згради, заедно со жена му се вратил во Санок. Претходно бил градски советник во народниот совет на Санок: од 1953 до 1954 година влегува во состав на комисијата за уредување на населбите, а подоцна, во 1958 бил избран како советник. Од 1955 година членува во саночкиот одел на полското друштво на фотографија. На 26 ноември 1956 на свет дошло нивното единствено дете, Томаш. Од 1956 до почетокот на седумдесеттите години работел како стилист (во тој период пластичар) во оделот на главниот конструктор на фабриката Аутосан за автобуси во Санок, првенствено отворена од Матеуш Бекшињски, прадедото на уметникот. Таму создал прототипови на автобуси и минубуси како: СФВ 1-Санок, СФА-2, СФА-3, СФА-4 Алфа(1964) и СФА-21(меѓу другото, проектирал и автобуски каросерија на начин лакирање и графички знаци за фирми). Проектите создадени од него се одликувале, меѓу другото со иноваторски стил. Вообичаено, работел со пола работно време во фабрика за да би го користел останатото време за својата уметничка пасија(фабрика, скулптура, илустрации, сликарство). Во меѓувреме, во 1960 година одбил понуда за стипендија од музеј Гугенхајм во Њујорк. Учествувал во графичката секција во сојузот на полските ликовни уметници во областа на Варшава. Зѓислав Бекшињски ги доделувал своите дела == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Бекшињски, Зѓислав}} [[Категорија:Родени во 1929 година]] [[Категорија:Починати во 2005 година]] [[Категорија:Луѓе од Санок]] [[Категорија:Полски сликари]] [[Категорија:Полски фотографи]] oknduw33t4nv4ncmh6hzyoktm14y00k 0 1213253 5300357 5256589 2024-12-04T11:31:54Z BosaFi 115936 /* Птици преселници */ 5300357 wikitext text/x-wiki {{Infobox UK place|country=Англија|static_image_name=St. Agnes map.png|static_image_caption=''Мапа на Сент Агнес со Гаг на исток''|official_name=Сент Агнес|cornish_name=Aganas|population=82|population_ref=(2011)|civil_parish=Сент Агнес|unitary_england=[[Острови Сили]]|lieutenancy_england=[[Корнвол]]|metropolitan_borough=|metropolitan_county=|region=Југоѕападна Англија|constituency_westminster=[[St Ives (UK Parliament constituency)|St Ives]]|post_town=Острови Сили|postcode_district=TR22|postcode_area=TR|dial_code=01720|os_grid_reference=SV881430}}'''Сент Агнес''' (на корнски - Aganas) е најјужниот населен остров на [[Острови Сили|Островите Сили]], а местото [[Трој Таун Фарм]] на островот е најјужната населба во [[Обединето Кралство|Обединетото кралство]]. == Опис == [[Податотека:View from obadiahs barrow - geograph.org.uk - 1277565.jpg|лево|мини|240x240px|Песочен премин од Сент Агнес до Гаг|алт=]] Сент Агнес се спојува со островот [[Гаг]] со [[томболо]] вид на песочен премин наречен [[Гаг бар]] кој постои само при осека. Островот Гаг е населен само со тројца жители. И двата острови имаат вкупно 85 жители запишани во пописот од 2011 година (во пописот од 2001&nbsp;г. биле 73 жители). Површината на островот изнесува 366 акри. Без Гаг островот Сент Агнес е помал од [[Бриер]] и по површина и по број на жители, а заедно со Гаг состојбата е обратна, Бриер е тогаш помал и по површина и по број на жители. Порано мажите од Сент Агнес заработувале главно како кормилари на трансатланските бродски линии или на други бродови кои поминувале низ [[Ламанш|Англискиот канал]] (Ламанш). Денес главно занимање на островот е туризам и садење на луковичести цвеќиња. Сместувачките капацитети се ограничени, а Сент Агнес е единственото населено острово од Островите Сили кое нема хотел. Но постојат викендици, сместувања на основа на полупансион (B & B), камп, продавница за сладолед, мала пошта, продавница за намирници и продавница за поклони. Постои и паб (Туркс Хед) и кафич, но тие се затворени во зимскиот период. Северниот и средниот дел од островот се најнаселени, додека јужниот крај (Винглентан Даун) е [[вреси]]ште покриено со растението [[Вресови|врес]] (''Calluna vulgaris''). === Светилник === Најпознати знаменитости на островот се [[Светилник|светилниците]] кои се претворени во живеалишта, а на врвот на кулата нема повеќе осветлување. Во 1680 година приватната корпорација, Тринити хаус започнала истражување на бреговите на [[Англија]], бидејќи дотогашните мапи не биле точни, а Островите Сили биле вцртани 10 милји посеверно. Истата корпорација добила дозвола да изгради светилници на островите и да ги одржува. Островот Сент Агнес бил избран како најзападен од населените Островите Сили, поради близина на бројни гребени денес познати како [[Западни карпи]],<ref name=":0">{{Наведена книга|title=The Scilly Isles|last=Vyvyan|first=Clara|publisher=Robert Hale|year=1960|isbn=|location=London|pages=}}</ref> и поради високиот прилив и морските струи во овој регион. Во 1680 година бил изграден светилник, кој во почетокот осветлувал со горење на јаглен до 1790 година, кога осветлување поминало на нафта, со бакарни светилки и 21 рефлектор. Постои нацрт на оригиналната конструкација на капетаните [[Хју Хил]] и [[Симон Бејли]] кои биле градители на светилникот [[Лоустофт]] во 1676 година. Имало два протести поради изградбата на светилникот на островот Сент Агнес. Официјалните лица од островот Вајт се жалеле, дека би го изгубиле приходот од пристаништата, бидејќи бродовите би го претпочитале превозот преку Островите Сили, а гувернерот на Островите Сили пак се жалел, бидејќи поради зголемениот бродски превоз би имало повеќе бродоломи, што би било причина и за поголеми трошкови.<ref name=":0" /> [[Податотека:StAgnes.JPG|мини|Светилникот од 1680 година|алт=]] [[Податотека:TurksHead.JPG|мини|Туркс Хед - единствениот паб на Сент Агнес|алт=]] [[Податотека:StAgnesElephant.JPG|мини|Карпеста формација на југозападниот крај на Сент Агнес, која личи на слон|алт=]] [[Податотека:Periglis_Cottage_-_geograph.org.uk_-_869012.jpg|мини|Периглис Котиџ, домот на Хилда М Квик|алт=]] Светилникот на Сент Агнес бил второ изграден на западните делови од Островите Сили, по светилникот [[Лизард]] кој бил изграден во 1619 година. Светилникот е поставен 74‘ над земјата и 138‘ над средно високо ниво на морето. Во 1911 година овој светилник бил заменет со светилникот [[Пенини]], така да стариот на Сент Агнес, денес служи како дневен светилник за бродовите. Светилникот Пенини е 17 метри висока кула од челична, црно бела, решеткаста конструкција, која се наоѓа на јужниот крај од островот [[Сент Мери (остров)|Сент Мери]]. Опсегот на освелување бил намален од 17 на 9 наутички милји а светлосниот извор денес е LED.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.trinityhouse.co.uk/lighthouses/lighthouse_list/peninnis.html|title=Peninnis Lighthouse|date=2012-06-15|work=web.archive.org|accessdate=2018-12-12|archive-date=2012-06-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20120615082033/http://www.trinityhouse.co.uk/lighthouses/lighthouse_list/peninnis.html|url-status=bot: unknown}}</ref> === Други обележја === Од другите обележја на островот постои [[ортостат]] наречен [[Нагс Хед]], што е висок, камен блок, кој е веројатно природна формација. Се претпоставува дека на овој остров биле погребани и бродоломниците од најголемиот бродолом во англиската историја, кој се случил во 1707 година и кога загинале околу 2000 морнари.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.shipwrecks.uk.com/tricent-leaflet.htm|title=HMS ASSOCIATION|last=|first=|date=|work=www.shipwrecks.uk.com|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=2018-12-12}}</ref> ; Трој Таун лавиринт За Трој Таун лавиринтот се вели дека бил направен од синот на светилничарот во 1729 година, иако се претпоставува дека е и постар. Иако се нарекува лавиринт, тој е всушност извиткана кружна патека, која води до центарот преку девет кружни прстени. Оваа градба, освен тие во [[Скандинавија]], е уникатна и изградена е од округи камења од плажата, и може да биде од [[Викиншко доба|викиншко]] потекло. Записите од [[Нордиска митологија|нордиските саги]] кажувааат дека на Островите Сили доаѓале ограбувачи во втората половина на 12-от век. При неофицијалната обнова на овој објект во 1988 година можеби се уништени евентуалните докази за неговото потекло.<ref>{{Наведено списание|last=Sawyer|first=Katharine|date=|title=Scilly Through The Ages – Troy Town Maze|url=|journal=Scilly Now and Then|volume=6|pages=}}</ref> == Црква == На островот постои истоимена црква Сент Агнес. == Спорт и општествени настани == Во летниот период (од крајот на април до октомври), секој петок навечер има бродски трки – Корниш Пилот Гиг со машка екипа, а во среда трките се со женска екипа. Обично по трките, следи собирање во локалниот [[паб]]. Пабот е отворен секој ден за време на летната сезона, а во тек на зима работи само во среда за квизот и плус уште една вечер. == Познати жители == Периглис котиџ била дом на [[Орнитологија|орнитологот]] [[Хилда Квик]] која била и жител на Сент Агнес. Таа е и автор на книгата „Птиците на Островите Сили“ печатена 1964 година. == Образование == [[Податотека:StAgnesSchool.jpg|мини|Сент Агнес |алт=]] На островот постои основно образование кое е дел од Академијата на петте острови на Островите Сили (порано се нарекувало Училиште на петте острови).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fiveislands.scilly.sch.uk/contact-us/|title=Contact us {{!}} The Five Islands Academy|work=www.fiveislands.scilly.sch.uk|accessdate=2018-12-12}}</ref> Учениците од средно образование се школуваат на островот [[Сент Мери (остров)|Сент Мери]] каде и престојуваат за време на работните денови сместени во интернат, а дома се враќааат за време на викендот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.scilly.gov.uk/children/schools-colleges/home-school-travel|title=Home to School Travel {{!}} Council of the ISLES OF SCILLY|work=www.scilly.gov.uk|accessdate=2018-12-12}}</ref> Студентите се школуваат на универзитетите на копното во [[Обединето Кралство|Велика Британија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.scilly.gov.uk/childrens-services/schools-colleges|title=Schools & Colleges {{!}} Council of the ISLES OF SCILLY|work=www.scilly.gov.uk|accessdate=2018-12-12}}</ref> == Екологија и природа на островот == Повеќе од една третина од островот Сент Агнес е прогласена за заштитена зона според SSSI (англ. [[Sites of Special Scientific Interest]]). Јужниот дел од островот Винглентанг Даун е познат по своите вресишта – пустарски предел обраснат со вресови, со степски, суви, тревнати површини и карпесто крајбрежје. Овој предел е единственото место во Велика Британија каде расте посебна врста на [[папрат]] (''[[Ophioglossum lusitanicum]]''). Други ретки растенија се [[Орхидеи|орхидејата]] (''[[Spiranthes spiralis]]'') и [[Ливадска трев|раната ливадска трева]] (''[[Poa infirma]]''). Во северниот дел од островот се наоѓаат Големиот и Мал базен, единствените базени со слатка вода на островот, кои се исто така вбројани во заштитена зона според SSSI. На Големиот базен се забележуваат докази дека бил полавен од цунамито, предизвикано од големиот земјотрес во [[Лисабон]] во 1775 година. Растителноста на островот е под влијание на зголемена соленост, посебно при поголемите морски приливи во зимскиот период. Затоа овде можат да виреат специфични растенија, приспособени на посолен терен како што се ''[[Juncus gerardi]]'' и ''[[Scirpus maritimus]]''. На околните тревнати површини, кои се и игралишта за [[крикет]], растат повеќе видови детелини'': [[Trifolium occidentale]]'', ''[[T. suffocatum]],'' и ''[[T. subterraneum]].'' === Птици преселници === Сент Агнес е посетен од страна на набљудувачи на птици, особено за време на т.н „Сили сезона “ која трае септември и октомври и кога доаѓаат птиците преселници. Меѓу бројните птици преселници кои се наоѓаат тука, во овој период, а кои за првпат се видени во Велика Британија се следниве: * ''[[Parkesia noveboracensis]]'' најдена на Сент Агнес во делот наречен Ковеан на 30 септември 1958 година и останала до 12 октомври 1958 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|title=Search Articles (1907 - 2011)|work=British Birds|language=en-US|accessdate=2018-12-12|archive-date=2019-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20190120174156/https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|url-status=dead}}</ref> *''[[Dolichonyx oryzivorus]]'' во близина на Големиот Базен на 19 септември 1962 година.<ref>{{Наведена книга|title=Bobolink in the Isles of Scilly: a bird new to Great Britain and Ireland|last=Parslow|first=Jon L|last2=Carter|first2=M J|publisher=British Birds|year=1965|isbn=|location=|pages=208–214}}</ref> *''[[Setophaga striata]]'' откриена во Персонаж градината на 12 октомври 1968 година и останала на островот до 25 октомври 1968 година.<ref>{{Наведено списание|last=Osborne|first=Ken|date=|title=Birding Hotspots 1: The Parsonage|url=|journal=Isles of Scilly Bird and Natural History Review 2001|volume=|pages=165–7}}</ref> *''[[Wilsonia citrina]]'' во Голем Базен од 21 септември 1972 година до 23 септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|title=Search Articles (1907 - 2011)|work=British Birds|language=en-US|accessdate=2018-12-12}}{{Мртва_врска|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *''[[Charadrius semipalmatus]]'' за првпат најдена во Порт Килиер на 9 октомври 1978 година и останала до 9 ноември 1978 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|title=Search Articles (1907 - 2011)|work=British Birds|language=en-US|accessdate=2018-12-12|archive-date=2019-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20190120174156/https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|url-status=dead}}</ref> *''[[Setophaga magnolia]]'' во Барнаби Лејн на 27 и 28 септември 1981 година.<ref>{{Наведена книга|title=Birds of the Isles of Scilly|last=Robinson|first=Peter|publisher=Christopher Helm|year=2002|isbn=0-7136-6037-6.|location=London|pages=608}}</ref> *[[Планински свиркач|Планинскиот свиркач (]]''Phylloscopus orientalis'') во 1987 година. *''[[Hylocichla mustelina]]'' во Винглентан Даун на 7 октомври 1987 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|title=Search Articles (1907 - 2011)|work=British Birds|language=en-US|accessdate=2018-12-12|archive-date=2019-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20190120174156/https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|url-status=dead}}</ref> *[[Орел-змијар]] (''Circaetus gallicus'') во 1999 година. во прилог *''[[Emberiza chrysophrys]]'' во 1994 година *''[[Cursorius cursor]]'' во 2004 година за првпат видена во Британија по 20 години.<ref>{{Наведено списание|last=Fisher|first=Ashley|last2=Flood|first2=Bob|date=|title=Cream-coloured Courser - First for Scilly|url=|journal=Isles of Scilly Bird and Natural History Review 2004|volume=|pages=138–9}}</ref> Меѓу ретки птици преселници видени во други периоди од годината се следниве: *''[[Merops superciliosus]]'' на 22 јуни 1951 година; прва за Велика Британија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|title=Search Articles (1907 - 2011)|work=British Birds|language=en-US|accessdate=2018-12-12|archive-date=2019-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20190120174156/https://britishbirds.co.uk/articles/search-articles/|url-status=dead}}</ref> * Велика Британија е петтото, а на Островите Сили првото [[црвеноглаво свраче]] ''(Lanius senator badius)'' во Трој Таун од 21-27 април 1999 година. (Прифатена од страна на BBRC).<ref>{{Наведено списание|last=Hudson|first=D.C|date=|title=Isles of Scilly Bird and Natural History|url=|journal=Isles of Scilly Bird and Natural History Review 2009|volume=|pages=}}</ref> *[[Мала дропла]] ''Tetrax tetrax'' во март 2002 година. *''[[Charadrius vociferus]]'' во ноември 2003 година. == Граѓанска епархија и избирачко место == [[Податотека:St_Agne's_Isles_of_Scilly_UK_parish_locator_map.png|мини|Островите Сили, каде граѓанската парохија и избирачкото место Сент Агнес е прикажан во црвено.|алт=]] Сент Агнес е една од петте граѓански епархии на Островите Сили, во кои се вклучени и Гаг и неколку ненаселени острови и карпи, вклучувајќи го и Западните Карпи, Анет, Роузвеар, Педнтис Хед (најјужната точка во Велика Британија) и Бишоп Рок. Од Сент Агнес се избираат двајца советници за советот на Острови на Сили. Граѓанската епархија не е функционална денес. == Поврзано == *[[Список на потонати бродови на Островите Сили]] *[[Список на крајни точки на Обединетото Кралство]] == Наводи == <references responsive=""></references> == Надворешни врски == {{Commons category inline|St Agnes, Isles of Scilly}} [[Категорија:Острови во Англија]] [[Категорија:Британски Острови]] nkd0r458kso08ar3vubq33k1iz0pyx4 0 1221531 5300307 4976197 2024-12-04T09:32:20Z BosaFi 115936 Средување 5300307 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Филозоф|region=[[Западна филозофија]]|era=XIX и XX век|image=Eucken-im-Alter.png|caption=|name=Рудолф Кристоф Ојкен|birth_date=01.05.1846|birth_place=[[Аурих]], [[Кралството Хановер]], [[Германија]]|death_date=15.09.1926|death_place=[[Јена]], [[Германија]]|alma_mater=[[Универзитетот во Гетинген]]<br>[[Универзитетот во Берлин]]|institutions=[[Универзитетот во Јена]]<br>[[Универзитетот во Базел]]|school_tradition=[[Континентална филозофија]]<br>[[Германски идеализам]]|main_interests=[[Етика]]|notable_ideas=''Актвизам'' ([[етички активизам]])<ref name="Gibson">[[W. R. Boyce Gibson]], [https://books.google.com/books?id=RWc2V_JnKTMC&dq= ''Rudolf Eucken's Philosophy of Life'']{{Мртва_врска|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Kessinger Publishing, 2004, p. 170.</ref><br>[[The Real#In philosophy|The Real]]|influences=[[Аристотел]], [[Thomas Aquinas|Аквина]], [[Gustav Teichmüller|Тајхмулер]], [[Hermann Lotze|Лотце]], [[Friedrich Adolf Trendelenburg|Тренделенбург]]|influenced=[[Макс Шелер]]<br>[[W. R. Boyce Gibson]]<ref>[https://books.google.com/books?id=sMffGQKgJ9EC&dq= ''Kierkegaard Research: Sources, Reception and Resources, Volume 8, Tome III''], Ashgate Publishing, Ltd., 2009, p. 177.</ref><br>[[Ејбел Џ. Џоунс]]<br>[[Евелин Андерхил]]|signature=Rudolf Eucken (signature).jpg|awards=[[Нобелова награда во областа на литературата]] (1908)}} '''Рудолф Кристоф Ojкен''' (роден на [[5 јануари]] [[1846]] - починал на [[15 септември]] [[1926]]) — [[Германија|германски]] [[филозоф]]. Тој ја добил [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда за литература]] во [[1908]] [[Нобелова награда за литература|година]] „во признание за неговата искрена потрага по вистината, неговата прониклива моќ на мислата, неговиот широк спектар на визија и топлината и силата во презентацијата со која во неговите многубројни дела тој се оправдал и развил [[идеалистичка филозофија]] на животот ", откако тој бел номиниран од страна на еден член на [[Шведска академија|шведската академија]].<ref>[https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show.php?id=3471 nobelprize.org]</ref> == Раниот живот == Ојкен е роден на [[5 јануари]] [[1846]] година во [[Аурих]], потоа во [[Кралство Хановер|Кралството Хановер]] (сега [[Долна Саксонија]]). Неговиот татко, [[Амо Бекер Еукен|Амо Бекер Ојкен]] ([[1792]]-[[1851]]) умрел уште кога Рудолф бил дете и затоа бил воспитан само од страна на неговата мајка, [[Ида Марија]] ([[1814]]-[[1872]], нее Гитерман).<ref name="Bio2" /> Тој бил образован во Аурих, каде што еден од неговите наставници бил класичниот [[филолог]] и [[филозоф]] [[Лудвиг Вилхелм Максимилијан Рејтер]] ([[1803]]-[[1881]]).<ref name="eb1911">{{Cite EB1911|wstitle=Eucken, Rudolf Christoph}}</ref> Студирал на [[Гетингенски универзитет|Универзитетот Гетинген]] (1863-66), каде што [[Херман Лоз]] бил еден од неговите наставници и [[Хумболтов универзитет|Универзитетот во Берлин]].<ref name="Bio2">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.deutsche-biographie.de/sfz19591.html|title=Biografie Rudolf Christoph Eucken (German)|publisher=Bayerische Nationalbibliothek|accessdate=5 August 2015}}</ref> Подоцна, [[Фридрих Адолф Тренделленбург]] му бил [[професор]] чија етичка тенденција и историскиот третман на филозофијата во голема мера го привлекувале. == Подоцнежен живот и смрт == Се оженил со [[Ирина Пасоу]] ([[1863]]-[[1941]]) во [[1882]] година и заедно имале една ќерка и два сина. Неговиот син [[Валтер Еукен|Валтер Ојкен]] станал познат основач на [[ордолибералната мисла]] во [[економијата]] . Неговиот син [[Арнолд Еукен|Арнолд Ојкен]] бил [[хемичар]] / [[физичар]].<ref name="Bio2"/> Рудолф Ојкен починал на 15 септември 1926 година во [[Јена]], на возраст од 80 години.<ref name="Bio2"/> == Важни дела == Тој бил плоден писател; неговите најпознати дела се: * Собрани дела, уредени од Рајнер А. Баст. 19 тома во 14 тома. Хилдесхајм меѓу другите: Олмс-Вајдман 2005-11. * Методот на аристотелско истражување, 1872 г * Историја и критика на основните концепти на сегашноста, 1878 година, втора верзија. издание 1893 година; преведено и на англиски, 1880 г * Историја на филозофската терминологија, 1879 година * Пролегомени за истражување на единството на духовниот живот во свеста и делувањето на човештвото, 1885 г. * Единството на духовниот живот во свеста и делувањето на човештвото. Истраги, 1888 година * Ставовите за животот на големите мислители, 1890 година * Борбата за духовна смисла на животот, 1896 година * Вистината на религијата, 1901 година * Основни линии на нов поглед на животот, 1907 година * Филозофија на историјата, 1907 година * Вовед во филозофијата на интелектуалниот живот, 1908 година * Интелектуални струи на сегашноста, 1909 година 4-та ревидирана. Издание на историја и критика, 1878; 4-то издание (1913), онлајн. * Значењето и вредноста на животот, 1908 година. Ван Ји Ји 1997 година. * Препознај и живеј, 1912 година * Денешна етика во нивниот однос со духовниот живот, предавања, 1913 г. * Светско-историското значење на германскиот дух, 1914 г * Носителите на германскиот идеализам, 1915 година * Интелектуално-историското значење на Библијата, 1917 г * Човекот и светот. Филозофија на животот, 1918 година * Германска слобода. Повик за будење, 1919 година * Социјализмот и неговиот начин на живот, 1920 година * со Карсун Чанг: Проблемот на животот во Германија и Кина, 1921 година * Борбата за религија во сегашноста, 1922 година * Етиката како основа на граѓанскиот живот, 1924 година Тој држел предавања во Англија во 1911 година и поминал шест месеци предавајќи на [[Харвард|универзитетот Харвард]] и на други места во САД во 1912-1913 година. == Наводи == <references responsive="1"></references> == Литература== * Бек, Фридрих Алфред. ''Рудолф Ојкен,'' Дојче Бух-Гембеиншафт, 1927. * Бут, Мејрик. [https://archive.org/stream/cu31924029089377#page/n5/mode/2up ''Рудолф Ојкен: Неговата филозофија и влијание,''] [https://archive.org/stream/cu31924029089377#page/n5/mode/2up] Синови на Чарлс Срибнер, 1913. * Feuling, Даниел. [https://archive.org/stream/dublinreview155londuoft#page/62/mode/2up ''"Филозофијата на Рудолф Ојкен",''] [https://archive.org/stream/dublinreview155londuoft#page/62/mode/2up] Даблинскиот преглед, том. CLV, јули / октомври 1914. * Гибсон, WR Boyce. [https://archive.org/stream/rudolfeuckensphi00gibs#page/n7/mode/2up ''Филозофијата на животот на Рудолф Ојкен,''] [https://archive.org/stream/rudolfeuckensphi00gibs#page/n7/mode/2up] A. & C. Black, 1915. * Џонс, Абел Ј. [https://archive.org/stream/rudolfeuckenphil00joneiala#page/n5/mode/2up ''Рудолф Ојкен: филозофија на животот,''] [https://archive.org/stream/rudolfeuckenphil00joneiala#page/n5/mode/2up] TC & EC Jack, 1913. * Џонс, В. Тудор. ''Рудолф Ојкен: Неговиот живот и филозофија,'' Халдеман-Јулиј копродукции, 1920. * МакСвини, Маргарет Марија. [https://archive.org/stream/rudolfeuckenspir00macsrich#page/n7/mode/2up ''Рудолф Ојкен и духовниот живот,''] [https://archive.org/stream/rudolfeuckenspir00macsrich#page/n7/mode/2up] National Capital Press, 1915 година. {{Нобелова награда за литература}} {{Нобеловци 1908}}{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ојкен, Рудолф Кристоф}} [[Категорија:Апсолвенти на Гетингенскиот универзитет]] [[Категорија:Добитници на Нобеловата награда за литература]] [[Категорија:Етичари]] [[Категорија:Апсолвенти на Хумболтовиот универзитет]] [[Категорија:Германски филозофи]] [[Категорија:Германски нобеловци]] [[Категорија:Починати во 1926 година]] [[Категорија:Родени во 1846 година]] [[Категорија:Членови на Кралската шведска академија на науките]] 3e7qhofvvlausgdo26uuy7n4ovi9roo 0 1222565 5300283 4980807 2024-12-04T07:24:59Z BosaFi 115936 /* Трансфери во текот на летото 2018 year */ 5300283 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија ракометен клуб | clubname = ТХВ Кил | color1 = black | color2 = white | image = [[Податотека:THW Kiel logo.png|150px]] | fullname = Турнферајн Хасе Винтербек Кил | short name = ТХВ Кил | founded = 1904 | ground = [[Шпаркасен арена]], [[Кил]] | capacity = 10,250 | chairman = {{flagsport|HUN}} Јанош Шабо | manager = {{flagsport|CZE}} [[Филип Јиха]] | league = [[Прва Бундеслига во ракомет (мажи)|Бундеслига]] | season = 2019-2020 | position = 1. место | colour1 = white | colour2 = black | website = http://www.thw-handball.de/start.html | pattern_b1 = _cdnacional1617a | pattern_shorts1= _cdnacional1617h | leftarm1 = ffffff | body1 = ffffff | rightarm1 = ffffff | shorts1 = ffffff | socks1 = | pattern_la2 = _cesena1011a | pattern_b2 = _thwkiel1112a | pattern_ra2 = _cesena1011a | pattern_shorts2=_adidaswhite2011 | leftarm2 = ffffff | body2 = 000000 | rightarm2 = ffffff | shorts2 = 000000 | socks2 = }} '''Турнферајн Хасе Винтербек''' или '''ТХВ Кил''' ([[германски]]: ''Turnverein Hassee-Winterbek e. V. von 1904'') — [[Германија|германски]] [[ракомет]]ен клуб од градот [[Кил]], [[Германија]]. Моментално се натпреварува во [[Прва Бундеслига во ракомет (мажи)|Бундеслигата]], најсилната лига во ракомет за мажи во Германија. Клубот потекнува од првично независната општина Хасе и неговата област Винтербек. Кил е најтрофеен клуб во Бундеслигата со рекордни 20 титули. Покрај тоа тие имаат 11 титули во купот и 9 во Суперкупот на Германија. На европската сцена ТХВ исто така бил многу успешен, поготово во последните дваесет години во кој 4 пати ја освоиле [[Лига на шампиони во ракомет за мажи|ЕХФ Лигата на шампионите]] и трипати [[Куп на ЕХФ во рекомет за мажи|Купот на ЕХФ]], а исто така во 2007 година го освоиле Суперкупот на Европа како и Светското клупско првенство во 2011. ==Историја== Клубот бил основан како здружение на [[4 февруари]] [[1904]] година како клуб за гимнастика. Гимнастиката била понудена за момчиња и мажи, а од [[1907]] година била воведена и женска категорија. Од [[1923]] година во спортскиот клуб бил воведен [[ракомет]]от, во [[1926]] година [[атлетиката]], [[пливање]]то, [[тенис на маса]] во [[1949]] година, [[бадминтон]] во [[1959]] година и [[тенис]] во [[1972]] година. Кил има одделение за кунг фу од 2011 година. Во 1948 и 1950 година, Кил го освоил германското првенство во [[голем ракомет]]. Пред основањето на ракометната Бундес лига во [[1966]] година, ТХВ Кил освоил три германски првенства во ракомет во затворен простор (1957, 1962 и 1963) и станал 18 пати во 20 сезони владетел на тогашната највисока дивизија, Ландеслига Шлезвиг-Холштајн. Сепак, кога била основана Бундеслигата, Кил не се сметал за шампион на Шлезвиг-Холштајн, бидејќи биле искористени резултатите од регионалните првенства во [[1966]] година и тој не учествувал. Сепак, една година подоцна, клубот бил промовиран во Бундеслигата Север. Со исклучок на сезоната 1973/74, Кил секогаш играл во Бундеслигата од [[1967]] година. Од [[1992]] година, тимот во Бундеслигата настапува под денешното име. Домашните натпревари на „''зебрите''“, како што се нарекуваат ракометарите поради традиционалните дресови со црно-бели ленти, се одвиваат во [[Спаркасен Арена]] во [[Кил]], која има капацитет за 10.250 гледачи. Покрај [[РК Гумерсбах]], ТХВ Кил е единствениот клуб што се занимава со ракомет уште од основањето на Бундеслигата. Со освојувањето на тринаесеттиот германски шампион во сезоната 2006/07, Кил го заменил Гумерсбах како германски рекордер. Оттогаш, клубот води на вечната табела на ракометната Бундес лига. Со вкупно 42 национални титули пред Гумерсбах и [[РК Емпор Росток]], Кил е најуспешниот германски клуб во ракомет во затворен простор на национално ниво. ===1923-1945=== Откако младите безуспешно аплицирале за основање на фудбалска дивизија на генералниот состанок во 1923 година, тие истовремено побарале и алтернативи и малку подоцна почнале да играат ракомет. Бидејќи клубот немал свое спортско игралиште, во почетокот можел да игра само на гости. Ракометната дивизија доживеала големо зголемување на членството во кратко време: во 1926 година учествувале осум екипи во лигата а веќе во 1931 година оваа бројка се зголемила на 19 клубови, станувајќи најголема лига во Северна Германија<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seite 23/24</ref>. Во истиот период, машката, женската и младинската екипа се развиле во поуспешните во регионот. Мажите основале државно првенство во рамките на германското првенство во гимнастика за првпат во 1932 година, но биле елиминирани во прелиминарната рунда. Иако Управниот одбор во [[1932]] година сè уште ја потенцирал „партиската неутралност“ на клубот и нејзините функционери, откако [[Националсоцијалистичка германска работничка партија|Националсоцијалистичката германска работничка партија]] ја зазела власта, нивната политичка линија била брзо поставена во интерес на партијата. Во однос на спортскиот развој, Кил морал да прифати два неуспеси: Прво, многу млади го напуштиле клубот, така што младинскиот оддел морал да биде скоро целосно изграден повторно; од друга страна, мажите не биле прифатени во новата Галига. Последните, сепак, биле во можност да преминат во највисоката дивизија во 1934 година. Две години подоцна, Кил паднал во зоната за испаѓање, но во одлучувачкиот натпревар против Хамбург, Кил победил со 12: 8 и се спасил од испаѓање од лигата. Поради реструктуирање на клубот, што особено го промовирал Фриц Вестхајдер, спортскиот напредок на Кил започнал во наредната сезона. Во 1937, 1938 и 1939 година Кил бил вицешампион. Во воените години, првенствата сè уште се играле, иако клубовите морале да ги играат своите игри со постојано менување на составот. Во 1940 и 1943 година, тие повторно станале второпласирани. ===1945-1957=== Само неколку месеци по завршувањето на војната, екипите повторно започнале со ракометот, одигрувајќи пријателски натпревари. Во првите две повоени години, ракометната дивизија повторно доживеала голем прилив на членови, така што во [[1947]] година Кил бил ставен во окупаторските зони на Западните сили<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seite 52</ref>. Во истата година, екипата на Кил го освоила државниот шампион во Шлезвиг-Холштајн во голем ракомет со победа од 9:4 над Фленсбург и наскоро го освоил и Северното првенство. Во натпреварите за зонското првенство во 1947 година, во кои учествувале неколку екипи надвор од Британската окупаторска зона, Кил бил елиминиран од идниот шампион РСВ Малхајм. Една година подоцна, Кил повторно ги освоил регионалните првенства и потоа бил во можност јасно да се наметне во четвртфиналето (против СГ Вилмерсдорф) и полуфиналето (против СГ Дитзенбах) на меѓузонскиот шампион во 1948 година. На [[21 јуни]] [[1948]] година, ТХВ Кил го победил на СВ Валдоф Манхајм во [[Оберхаузен]] по губењето на полувремето од 3:2 со 10:8 против Јужните Германци. Клубот за првпат ја освоил германската лига. Во 1949 година, ''зебрите'' преовладувале во [[Шлезвиг-Холштајн]] лига беЗ загуба на бодови, но морале да признаат пораз со 10:3 во финалето на северното првенство против Хамбург и повторно не успеале во полуфиналето од следното првенствено финале во 1949 година во Хамбург. Во следната сезона, Кил претрпел значителни порази против РКВ Полицеи и ја завршил сезоната на второто место во новововедената [[Оберлига Норд]]. Сепак, тимот обучен од Фриц Вестхајдер се квалификувал на завршниот турнир во 1950 година, кој бил организиран од [[Германска ракометна асоцијација|Германската ракометна асоцијација]]. Преку победите против ГГ Халоч и Фриш Ауф Гапинген, Кил стигнал до финалето по вторпат по 1948 година и повторно се сретнал со северниот соперник Хамбург. Пред 22.000 гледачи на новоотворениот стадион во Холштајн, екипата со играчи како Хајн Дахлингер и Херберт Подолски успеала да победи со вкупен резултат од 10:9 и со тоа го освоила второто првенство во својата историја<ref>Jens Kunkel: ''Gestreift! 100 Jahre THW'', Kieler Nachrichten vom 31. Januar 2004, abrufbar auf der [http://archiv.thw-handball.de/thw/04020411.htm Homepage des THW Kiel]</ref><ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/47mannsc.htm Die Meistermannschaft auf der Homepage des THW Kiel]</ref>. Следната година, по слична почетна позиција (Хамбург повторно доминирал во Оберлига Норд пред ТХВ), се случило ново издание на финалниот натпревар за германското првенство во 1951 година, но овој пат екипата на Хамбург била поуспешна и ја совладала на екипата на Кил со вкупен резултат од 12:4<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seiten 64 bis 73</ref>.Откако не успеале да се квалификуваат во последната фаза од германското првенство во [[1952]] година, Кил, како северен вицешампион, стигнач до финалето во 1953 година, во кое повторно се сретнал со Хамбург по третпат по 1950 и 1951 година. Поради поразот од 15:19, повторно билас пропуштена третата шампионска титула. Помеѓу 1954 и 1957 година, луѓето од Фуртен го освоија северното првенство пред своите соперници и затоа биле фаворит за титулата, но тие веќе не можеле да се квалификуваат во финалето. [[Слика:Handballspiel THW Kiel gegen Viktoria Hamburg in der Endrunde um die Deutsche Meisterschaft, 15-10 (Kiel 78.403).jpg|мини|десно||Кил против Хамбург, последно коло од германското првенство во голем ракомет, 12.05.1957 година]] Како и секаде во германскиот ракометен спорт, големиот ракомет бил најважната варијанта на спортот во споредба со ракометот во затворен простор во повоениот период; Но, Кил исто така не останал без успех во малиот ракомет, каде во затворена сала повторно како најголем соперник му бил екипата на Хамбург. Кил се нашол на четвртото место во првенството во 1952 година и второ по финалето во 1953 година во следната година, како и во 1956 година. Првото ракометно ремек дело во затворено било постигнато во финалето во 1957 година кога Кил издвојувал победа над ТР Фриш Ауф Гапинген со вкупен резултат од 7-5. Така, бил поставен камен-темелникот на подоцнежната успешна приказна на клубот. ===1957-1990=== [[Слика:Handballmannschaft vom Turnverein Hassee-Winterbek (THW) (Kiel 78.045).jpg|десно|мини|Промоција во Бундеслигата, 17 март 1967 година]] Две години по првото првенство во затворен простор во [[1957]] година, клубот донел неколку одлучувачки одлуки, со кои се предвидувала понатамошна историја на ракометот во Германија како целина: Како еден од првите клубови од висока класа, Хасе Винтербек направи јасна разлика помеѓу големиот ракомет и ракометот во затворен простор; во [[1959]] година формирал две посебни екипи и се фокусирал и пренасочил кон постигнување успех за ракометот во затворен простор<ref>Erik Eggers, ''Handball'', Göttingen 2004, S. 281, ISBN 3-89533-465-0</ref>. Во ракометот на отворен простор, ТХВ Кил стигнал до три финаллиња (сезони 1958, 1960 и 1964 година)<ref>Sven Webers (Red.), ''[http://www.handballdaten.de/Archiv/FELD/Platzierung.php Platzierungen bei Endrunden zur Deutschen Feldhandball-Meisterschaft 1947–1966]'', abgerufen am 28. April 2014</ref>. Ерата на големиот ракомет завршила порано во Кил отколку во другите ракометни упоришта. Во однос на ракометот во затворен простор, екипата првично постигнала поголеми резултарти, пласирајќи се на второ место во 1960 година, по што следувале шампионските титули во сезоните 1961-1962 и 1962-1963 година. Тимот на Кил не можел првично да се квалификува за новопочнаната ракометна Бундес лига во сезоната 1966/67, но следната сезона успеал да влезе во најелитното натпреваруваЊЕ. Оттогаш, Кил постигнал добри пласмани во северната сезона на Бундеслигата (со едногодишна пауза во сезоната 1973/74), но не стигнал до финалето до реформата во Бундеслигата во 1977 година<ref>Erik Eggers, ''Handball'', Göttingen 2004, S. 281 f, ISBN 3-89533-465-0</ref>. По тешкиот старт во новата Бундеслига во 1977 до 1979 година, кога само еден бод го делел клубот од испаѓање од лигата, клубот се етаблирал во горната третина од табелата во лигата во текот на 1980-тите. Најдоброто рангирање биле трите вицешампионски места во сезоните 1982/83, 1984/85 и 1988/89 година, но секогаш им недостигала шампионската титула. ===1990-1993=== Во 1990 година, менаџерот Хајнц Јакобсен успеал во она што е веројатно најважниот трансфер во историјата на клубот. 26-годишниот шведски светски шампион и подоцна светски ракометар во истата година [[Магнус Висландер]] бил ангажиран од Редбергслидс И.К. Со него, Кил се преселил во плеј-офот од сезоната 1990/91, но бил поразен од ВфЛ Гумербах во финалето. Во следната сезона 1991/92 година, крилните позиции биле заземени со доаѓањето на [[Мартин Шмит]] и [[Кристијан Шефлер]]. Екипата повторно стигнала до полуфиналето на плеј-офот, но не успеала поради пораз од шампионот СГ Валау/Масенхајм. За сезоната 1992/93 левиот крилен играч [[Уве Швенкер]] ја презел менаџерската функција и [[Томас Нор]]. На крајот на сезоната, Кил завршил само на седмото место во Бундеслигата. Последните парчиња од сложувалката биле купени за сезоната 1993/94. Во клубот пристигнале [[Клаус-Дитер Петерсен]] од Гумерсбах, а [[Звонимир Сердарушиќ]] ја зазел тренерската улога. ===1993-2008=== {| class="wikitable float-right mw-collapsible mw-collapsed" |- | colspan="5" style="text-align: center;" |'''Сезони 1994–2008''' |- style="background:#DDDDDD;" !Сезона !Место !Голови !Разлика !Бодови |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1993/94|1993/94]]|| 1. || {{0}}757 : {{0}}638 || + 119 || 51 : 17 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1994/95|1994/95]]|| 1. || {{0}}719 : {{0}}628 || + {{0}}91 || 47 : 13 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1995/96|1995/96]]|| 1. || {{0}}751 : {{0}}643 || + 108 || 44 : 16 |- |[[Ракометна Бундеслига 1996/97|1996/97]]|| 3. || {{0}}797 : {{0}}716 || + {{0}}81 || 38 : 22 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1997/98|1997/98]]|| 1. || {{0}}742 : {{0}}664 || + {{0}}78 || 41 : 15 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1998/99|1998/99]]|| 1. || {{0}}847: {{0}}679 || + 168 || 48 : 12 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1999/2000|1999/00]]|| 1. || {{0}}917: {{0}}783 || + 134 || 52 : 16 |- |[[Ракометна Бундеслига 2000/01|2000/01]]|| 5. || 1032 : {{0}}912 || + 120 || 53 : 23 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2001/02|2001/02]]|| 1. || {{0}}968 : {{0}}820 || + 148 || 54 : 14 |- |[[Ракометна Бундеслига 2002/03|2002/03]]|| 6. || {{0}}993 : {{0}}921 || + {{0}}72 || 40 : 28 |- |[[Ракометна Бундеслига 2003/04|2003/04]]|| 2. || 1105 : {{0}}903 || + 102 || 56 : 12 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2004/05|2004/05]]|| 1. || 1117 : {{0}}936 || + 181 || 62 : {{0}}6 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2005/06|2005/06]]|| 1. || 1217 : {{0}}968 || + 249 || 62 : {{0}}6 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2006/07|2006/07]]|| 1. || 1237 : {{0}}976 || + 261 || 58 : 10 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2007/08|2007/08]]|| 1. || 1151 : {{0}}926 || + 225 || 61 : {{0}}7 |- ! colspan="5"|<small>во златна боја означува дека Кил го освоил првенството</small> |} Под раководство на Звонимир Сердарушиќ, ТХВ Кил се развил во најуспешната ракометна екипа во Германија. За време на неговиот мандат, ТХВ Кил победил на единаесет германски првенства. Главниот настан бил сезоната 2007 година, во која екипата на Кил ја освоил историска тројна круна со победата во Лигата на шампиони, Купот на Германија и германското првенство. На 26 јуни 2008 година, Кил и Сердарушиќ се разделиле со меѓусебна согласност. Во февруари 2009 година, биле поднесени масовни обвиненија против Кил и Сердарушиќ, наводно поради поткупување на судиите на најмалку 10 натпревари, вклучувајќи го и финалето во Лигата на шампионите во 2007 година. Кил ги негирал обвинувањата, кои биле покренати особено од страна на раководството на [[Рајн-Некар Левен]]<ref name="Bestechungsskandal">[http://www.spiegel.de/sport/sonst/0,1518,611876,00.html spiegel.de: ''Kiel soll bei mindestens zehn Spielen bestochen haben'']</ref>. На [[26 јануари]] [[2012]] година, Сердарушиќ и Швенкер биле ослободени од окружниот суд во Кил за сите обвиненија<ref>[http://www.faz.net/aktuell/sport/handball-manipulationsskandal-schwenker-und-serdarusic-freigesprochen-11625152.html Kieler Handballprozess: Zwei Freisprüche und viele offene Fragen – Sport – FAZ<!-- Bot generated title -->]</ref>. ===2008-2019=== {| class="wikitable float-right mw-collapsible mw-collapsed" |- | colspan="5" style="text-align: center;" |'''Сезони 1994–2008''' |- style="background:#DDDDDD;" !Сезона !Место !Голови !Разлика !Бодови |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2008/09|2008/09]]||1.||1226 : {{0}}955||+ 271||65 : 3{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2009/10|2009/10]]||1.||1135 : {{0}}865||+ 270||62 : 6{{0}} |- |[[Ракометна Бундеслига 2010/11|2010/11]]||2.||1099 : {{0}}875||+ 224||55 : 13 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2011/12|2011/12]]||1.||1107 : {{0}}809||+ 298||68 : 0{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2012/13|2012/13]]||1.||1122 : {{0}}899||+ 223||61 : 7{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2013/14|2013/14]]||1.||1114 : {{0}}878||+ 236||59 : 9{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2014/15|2014/15]]||1.||1095 : {{0}}854||+ 241||65 : 7{{0}} |- |[[Ракометна Бундеслига 2015/16|2015/16]]||3.||{{0}}974 : {{0}}822||+ 152||50 : 14 |- |[[Ракометна Бундеслига 2016/17|2016/17]]||3.||{{0}}960 : {{0}}849||+ 111||53 : 15 |- |[[Ракометна Бундеслига 2017/18|2017/18]]||5.||{{0}}989 : {{0}}854||+ 135||49 : 19 |- |[[Ракометна Бундеслига 2018/19|2018/19]]||2.||1018 : {{0}}806||+ 212||62 : 6{{0}} |- ! colspan="5"|<small>во златна боја означува дека Кил го освоил првенството</small> |} [[Слика:THW Kiel Final Four 2012.JPG|мини|десно|Тимот на Кил по победата во Лигата на шампиони во 2012 година]] [[Слика:Lauge Sjöstrand Jallouz.jpg|мини|десно|Новите ракометари во 2013 година Расмус Шмит, Јохан Сјостранд и Ваел Јалуз]] [[Алфред Гисласон]] ја презел функцијата тренер во [[2008]] година. Оваа сезона Кил станал германски шампион со нов рекорд од само три изгубени бодови. Во Лигата на шампионите, клубот ги освоил сите шест натпревари во првата групна фаза. Кил исто така ја освоил втората групна фаза пред БМ Сиудад Реал и [[РК Барселона]]. Во четвртфиналето, хрватскиот клуб [[РК Загреб]] бил поразен и [[Рајн-Некар Ловен]] победил во полуфиналето. Првиот натпревар од финалето бил во корист на Кил, но во вториот натпревар клубот морал да го прифати поразот и губењето на титулата поради поголемиот број на головна разлика во крајниот резултат, што го направил БМ Сиудад Реал победник во Лигата на шампионите. Конечно, Купот на ДХБ бил добиен со конечна победа од 30:24 против ВфЛ Гумербах. Во сезоната 2009/10, тие станале шеснаесетти пат во историјата на клубот германски шампион, израмнувајќи се со Хамбург. Во Купот на ДХБ шампионот, клубот бил елиминиран по поразот од 35:28 во четвртфиналето против ВфЛ Гумербах. Во Лигата на шампионите, ракометарите биле први пред ФК Барселона во групната фаза со три минус бодови на десет натпревари. Хендболд бил поразен во шеснаесетфиналето и Рајн-Некар Ловен во четвртфиналето. Победникот во Лигата на шампионите за првпат бил одреден во т.н. Фајнал Фор или Најдобрите Четири. БМ Сиудад Реал бил поразен во полуфиналето со 29:27 а во финалето била поразена Барселона со 36:34 и со тоа Кил ја освоил втората титула во Лигата на шампионите во историјата на клубот. Сезоната 2010/11 била помалку успешна. Во Бундеслигата, ХСВ Хамбург имал поголема предност. Во Лигата на шампионите, екипата повторно ја освоила групната фаза пред Рајн-Некар Ловен и Барселона, но по победата од шеснаесетфиналето, клубот бил поразен од Барселона во четвртфиналето. Сепак, Купот на ДХБ бил освоен по седми пат со конечна победа од 30:24 против СГ Фленсбург. За првпат во историјата на клубот, Кил го освоил клупското светско првенство. Во Доха бил совладен БМ Сиудад Реал во финалето со резултат 28:25, што му донело на клубот 400.000 евра парична награда. ТХВ Кил не потпишал со нови играчи за сезоната 2011/12. Во Купот на ДХБ, победите над ХСВ Хамбург и СГ Фленсбург ја обезбедиле осмата титула во финалето. ТХВ Кил победил и во Лигата на шампионите. Откако во групата бил прв, ТХВ Кил победил против Висла во шеснаесетфиналето и против РК Загреб во четвртфиналето, а победил и во Фајнал фор во Келн против [[Фихсе Берлин]] и Атлетико Мадрид. Сезоната 2011 година во Бундеслигата била најуспешна во историјата на клубот: Кил победил во сите сезонски натпревари и успеал да стане првиот ракометен клуб во историјата на Бундеслигата без загуба на бодови во една сезона<ref>[http://www.kicker.de/news/handball/startseite/569948/artikel_68_0-der-thw-kiel-macht-sich-unsterblich.html ''68:0! Der THW Kiel macht sich unsterblich''] kicker.de, 2. Juni 2012, abgerufen am 2. Juni 2012</ref><ref>Ines Bellinger: [https://www.ndr.de/sport/handball/Kiels-Handballer-schaffen-die-perfekte-Saison-20112012,thwkiel481.html ''Kiels Handballer schaffen die perfekte Saison''], ndr.de, 2. Juni 2012</ref>. Покрај тоа, на пет одиграни натпревари пред крајот на сезоната, клубот веќе бил новиот германски шампион. На крајот од сезоната [[Тобијас Рајхман]], [[Хенрик Лундстром]], [[Даниел Кубеш]], [[Ким Андерсон]] и [[Милутин Драгишевиќ]] го напуштиле клубот. [[Марко Вујин]], [[Патрик Винчек]], [[Рене Тофт Хансен]], [[Гудјон Валур Сигурдсон]] и [[Никлас Екберг]] биле промовирани како нови засилувања за сезоната 2012/13. На 16 септември 2012 година, серијата од 40 победи во низа во Бундеслига завршила со нерешениот резултат од 26:26 на гости во Берлин<ref>[http://www.faz.net/aktuell/sport/mehr-sport/handball-berlin-stoppt-siegesserie-des-thw-kiel-11892831.html ''Berlin stoppt Siegesserie des THW Kiel''] FAZ.net, 16. September 2012, abgerufen am 21. September 2012</ref>, а на [[9 декември]] [[2012]] година завршила и серијата од 51 натпревар во лигата без пораз, кога екипата била поразена со вкупен резултат од 25:29 на домашен терен МТ Мелсунген<ref>[http://www.sueddeutsche.de/sport/thw-kiel-verliert-erstmals-nach-tagen-wie-eine-ewige-serie-in-melsungen-zerbrach-1.1547098 ''Ende einer ewigen Serie''] Süddeutsche.de, 10. Dezember 2012, abgerufen am 15. Dezember 202</ref>. Во Купот на ДХБ, победите над МТ Мелсунген<ref>{{Internetquelle|url=http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-2-47083.html|title=Alle Jahre wieder: Kiel und Flensburg zum dritten Mal in Serie im Finale des DHB-Pokals|author=M. Kloth / dpa / J. Nikoleit|first=|date=2013-04-14|work=IG Handball e.&nbsp;V.|access-date=2013-04-20|archive-url=|archive-date=|dead-url=|hrsg=}}</ref> и СГ Фленсбург ја обезбедиле деветтата титула<ref>{{Internetquelle|url=http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-2-47104.html|title=Erste Titelverteidigung unter Dach und Fach: THW Kiel dreht im Pokalfinale nach dem Wechsel auf|author=cie, jun|first=|date=2013-04-14|work=IG Handball e.&nbsp;V.|access-date=2013-04-20|archive-url=|archive-date=|dead-url=|hrsg=}}</ref>. ТХВ Кил ја освоил својата 18-та шампионска титула во Германија со победата од 31:25 над Рајн-Некар Ловен<ref>[http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-1-47923.html ''Vollzug: Kiel feiert mit klarem Sieg gegen Löwen die 18. Meisterschaft''] auf handball-world.com vom 14. Mai 2013, abgerufen am 14. Mai 2013</ref>. Во Лигата на шампионите, клубот не успеал да продолжи поради поразот во полуфиналето од 33:39 против ХСВ Хамбург, а следниот натпревар за третото место против Келце бил тесно загубен со 30:31. На крајот на сезоната, [[Маркус Алм]] ја завршил кариерата како играч и се префрлил во надзорниот одбор на тимот<ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/13060933.htm archiv.thw-handball.de: ''Marcus Ahlm neues Aufsichtsratsmitglied''] vom 9.&nbsp;Juni 2013, abgerufen am 14.&nbsp;Dezember 2013</ref>. [[Тиери Омејер]], [[Даниел Нарсис]] и [[Момир Илиќ]] го напуштиле клубот. [[Ваел Јалуз]], [[Јохан Сјостранд]] и [[Расмус Шмит]] пристигнале во Кил за сезоната 2013/14. На [[11 декември]] [[2013]] година, Кил бил елиминиран во шеснаесетфиналето од Купот на ДХБ против Рајн-Некар Ловен. Тоа бил првиот пораз на „зебрите“ во Купот на ДХБ по над 23 години<ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/13121121.htm archiv.thw-handball.de: ''30:32-Niederlage gegen Rhein-Neckar Löwen – Pokal-Final-Four ohne den THW''] vom 11./12.&nbsp;Dezember 2013, abgerufen am 14.&nbsp;Dezember 2013</ref>. На последниот ден од сезоната Кил го доби својот домашен натпревар против Берлин со 37:23, додека Рајн-Некар Ловен победил против Гумерсбах со 40:35. По последните натпревари, ТХВ Кил го освоил својот 19. првенство пред Лавовите (+ 234 голови) поради гол разлика од два гола подобро (+ 236 голови). [[Марко Вујин]] станал најдобар стрелец во ракометната Бундес лига со 248 гола, од кои 66 од седум метри. Во ЛШ, Кил повторно стигнал до завршниот турнир. Со полуфинална победа од 29:26 над унгарскиот клуб КЦ Веспрем, екипата на Кил се пласирала во финалето по седми пат, каде биле поразени од СГ Фленсбург во 28:30 часот. На крајот на сезоната [[Кристијан Чајц]] го напуштил клубот по единаесет години, заедно со [[Момир Илиќ]]. Гудјон Валур Сигурдсон и Ваел Јалуз се приклучиле на ФК Барселона. За сезоната 2014/15 година, во клубот пристигнале [[Домагој Дувњак]] и [[Жоан Кањелјас]] од ХСВ Хамбург и [[Штефен Вајнхолд]] од СГ Фленсбург. [[Руне Дамке]], кој играл во младинскиот тим од 2008 година, добил професионален договор до 2016 година. На отворањето на сезоната, ТХВ Кил победил во Суперкупот со резултат од 24:18 против Берлин. Како и претходната година, ТХВ Кил бил елиминиран од Рајн-Некар Ловен во четвртфиналето од купот. Во Манхајм, ТХВ Кил загубиле со 29:26 на 4 март 2015 година. Во ЛШ, Фајнал Фор повторно било организирано во Келн, каде Кил прво бил поразен во полуфиналето со резултат од 27:31 против [[РК Веспрем|Веспрем]] од [[Унгарија]], а повторно бил поразен и за натпреварот за трето место, овој пат од Келце од Полска, со вкупен резултат од 28:26. ТХВ Кил имале поголем успех во Бундеслигата, каде ја освоиле дваесеттата титула во клупската историја. Откако биле на дното на табелата по првиот ден од игра, тие на крајот од сезоната имале предност од два бода од 65:7, во однос на Рајн-Некар Ловен (56:9). Бројни повреди придонеле кон неопходноста да се реактивираат поранешните играчи во текот на сезоната. Откако Јохан Сјостранд се разболел и [[Андреас Паличка]] се повредил, бил вратен искусниот Штајнер Еге на неколку натпревари. Исто така, по раскинувањето на лигаментите на [[Доминик Клајн]], Хенрик Лундсторм бил вратен во тимот. После сезоната, Арон Полмарсон, еден од централните играчи, се префрлил во Веспрем по шест години со клубот. Покрај тоа, сите голмани, како и Шмит, го напуштиле клубот. Пред почетокот на сезоната 2015/16, клубот го напуштил и капитенот [[Филип Јиха]], кој се префрлил во Барселона. Најистакнат новодојденец бил голманот [[Николас Ландин]] од Рајн-Некар Ловен. За првпат од 2003 година, ТХВ Кил не освоил титула во 2016 година. Во првенството завршил на третото место; особено гостинскиот рекорд со пет загуби бил невообичаено лош. Во Купот на ДХБ биле елиминирани во четвртфиналето против СГ Фленсбург со 27:34. Во Лигата на шампионите, Кил завршил на четвртото место во прелиминарното коло, кое се состоело од само две групи. Во финалната четворка во [[Келн]], тие го загубиле полуфиналето против Веспрем со 28:31 по дополнителното време и исто така и играта за третото место против Париз со 27:29. Сезоната била одбележана со многу долготрајни повреди од редовните играчи, така што биле ангажирани вкупно шест играчи. Во сезоната 2016/17, ТХВ Кил повторно завршил на третото место во Бундеслигата, во 2017/18 на петтото место, и во 2018/19 на второ место. == Титули == [[Слика:Handballmannschaft vom Turnverein Hassee-Winterbek (THW) (Kiel 78.364).jpg|мини|Екипата на Кил во 1957 година]] [[Слика:THW Kiel 2007 Schlecker Cup 01.jpg|мини|Екипата на Кил во 2007 година]] [[Слика:THW Kiel 2009.jpg|мини|Екипата на Кил во 2009 година]] [[Слика:THW Kiel 2010.jpg|мини|Екипата на Кил во 2010 година.]] [[Слика:THW Kiel 20112012 01.jpg|мини|Екипата на Кил во 2011 година.]] === Домашни=== * '''Бундеслига''' : '''21 {{Златнаѕвезда}}{{Златнаѕвезда}} (рекорд)''' ** 1956-1957, 1961-1962, 1962-1963, 1993-1994, 1994-1995, 1995-1996, 1997-1998, 1998-1999, 1999-2000, 2001-2002, 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009, 2009-2010, 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014, 2014-2015, 2019-2020 ** Вицепервак (9) : 1952/53, 1955/56, 1959/60, 1963/64, 1982/83, 1984/85, 1988/89, 2003/04, 2010/11. * '''Германско првенство (голем ракомет)''' ** '''Шампион (2) :''' 1948 и 1950 година ** Вицепривак (2) : 1951 и 1953 година * '''Куп на Германија''' : '''11 {{Сребренаѕвезда}} (рекорд)''' ** ''' 1997/98, 1998/99., 1999/00., 2006/07., 2007/08., 2008/09., 2010/11., 2011/12., 2012/13., 2016/17., 2018/19. ** Финалист (3) : 1978/79., 1989/90., 2004/05. * '''Супер куп на Германија''' ** '''Освојувач (9-рекорд) :''' 1995, 1998, 2005, 2007, 2008, 2011, 2012, 2014, 2015 ** Финалист (10) : 1994, 1996, 1999, 2000, 2002, 2006, 2009, 2010, 2013, 2017. === Меѓународни === * '''ЕХФ Лига на шампиони''' ** '''Победник (4) :''' 2006/07, 2009/10, 2011/12, 2019/20 ** Финалист (4) : 1999/00, 2007/08, 2008/09, 2013/14. * '''Куп на ЕХФ''' ** '''Победник (3-рекорд) :''' 1997/98, 2001/02, 2003/04. * '''Супер куп на Европа''' ** '''Победник (1) :''' 2007. ** Финалист (1) : 2004. * '''Светско клупско првенство''' ** '''Победник (1) :''' 2011 година. ** Финалист (1) : 2012. == Тековен состав == {| class="wikitable" ! valign="center" | '''Број''' ! '''Име''' ! '''Националност''' ! '''Позиција''' |- |- ! valign="center" | 1 ! '''[[Николас Ландин|Никлас Ландин]]''' ![[File:Flag_of_Denmark.svg|30px|Данска]] ! Голман |- ! valign="center" | 4 ! '''Домагој Дувњак''' ![[File:Flag_of_Croatia.svg|30px|Хрватска]] ! среден бек |- ! valign="center" | 6 ! '''Харалд Реинкајнд''' ![[File:Flag_of_Norway.svg|30px|Норвешка]] ! десен бек |- ! valign="center" | 7 ! '''Магнус Ландин''' ![[File:Flag_of_Denmark.svg|30px|Данска]] ! лево крило |- ! valign="center" | 9 ! '''Себастијан Фирнабер''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 11 ! '''Гиселе Тогир Кристиансон''' ![[File:Flag_of_Iceland.svg|30px|Исланд]] ! среден бек |- ! valign="center" | 13 ! '''Steffen Weinhold''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! десен бек |- ! valign="center" | 16 ! '''Том Ландграф''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! Голман |- ! valign="center" | 17 ! '''Патрик Винчек''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 18 ! '''Никлас Екберг''' ![[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] ! десно крило |- ! valign="center" | 22 ! '''Оле Рамел''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! десно крило |- ! valign="center" | 23 ! '''Руне Дамке''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! лево крило |- ! valign="center" | 24 ! '''Миха Зарабец''' ![[File:Flag_of_Slovenia.svg|30px|Словенија]] ! среден бек |- ! valign="center" | 33 ! '''Андреас Волф''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! Голман |- ! valign="center" | 41 ! '''Марко Вујин''' ![[File:Flag_of_Serbia.svg|30px|Србија]] ! десен бек |- ! valign="center" | 53 ! '''Никола Билик''' ![[File:Flag_of_Austria.svg|30px|Австрија]] ! лев / среден бек |- ! valign="center" | 61 ! '''Хендрик Пекелер''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 65 ! '''Лукас Нилсон''' ![[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] !лев бек |} Голмански тренер: Матијас Андерсон [[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] == Познати играчи == {| | valign="top" | * Магнус Висландер * Маркус Алм * Ким Андерсон * Матијас Андерсон * Хајнрих Далингер * Клаус Елварт * Хенинг Фриц * [[Момир Илиќ|Момир Илић]] * Николај Јакобсен * Никола Карабатић * Вид Кавтичник * Томас Кнор * Давор Доминиковић * Андреј Шепкин * Алеш Пајович * Адолф Габријел * Манхард Бек * Мартин Боквист * Ханс–Лотар Бок * Кај Герман * Нико Кибат * Тилман Лох * Инго Аренс * Марио Виле * Георг Вегнер * Хајнц–Георг Сиверс * Фред Радиг * Петер Генцел * Фин Холперт * Денис Клокман * Љубомир Павловић * Јохан Сјостранд * Штајнар Еге * Арон Палмарсон * Филип Јиха * Хенрик Лундстром * Торстен Јансен * Николас Катсијанис * Илија Брозовић * Кристијан Цајц * Лукас Фирнхабер | width="37" |  | valign="top" | * Звонимир Сердарушић * Герд Велц * Курт Бартелс * Михаел Критер * Стефан Левгрен * Деметрио Лозано * Борге Лунд * Хорст Вајман * Холгер Менке * Михаел Менцел * [[Даниел Нарсис|Данијел Нарсис]] * Холгер Ертел * Стафан Олсон * Тијери Омејер * Марек Панас * Ненад Перуничић * Клаус Дитер–Петерсен * Жером Фернандес * Роман Пунгартник * Олаф Зехе * Мортен Бјере * Франк Дамке * Адријан Вагнер * Франк Герш * Дитер Краусе * Јонас Ернелинд * Херберт Ровер * Карстен Фелер * Пјотр Пшибецки * Ларс Крог Јепесен * Флоријан Хоснер * Аксел Геркен * Андреас Паличка * Фин Ранке * Ким Соне * Расмус Лауге–Шмит * Доминик Клајн * Доминик Плауе * Кристијан Шпренгер * Раул Сантос * Емил Френд Офорс | width="37" |  | valign="top" | * Фриц Вестхајдер * Дирк Сомерфелд * Хервиг Арендсен * Кристијан Шефлер * Мартин Шмит * Мајк Бездичек * Бернд Нилсен * Хенри Блатер * Торстен Ехриг * Фолкер Харбс * Олаф Маст * Вофганг Швенке * Уве Швенкер * Горан Стојановић * Предраг Тимко * Данијел Вашкијевич * [[Гудјон Валур Сигурдсон]] * Јохан Петерсон * Роберт Архенијус * Дирк Бернер * Олаф Бернер * Пер Томас Линдерс * Флоријан Висоцки * Виктор Силађи * Данијел Кубеш * Тјарк Милер * Хулио Фиш * Хендрик Пекелер * Тобијас Рајхман * Фроде Хаген * Милутин Драгићевић * Јорг–Уве Лут * Бруно Мартини * Драгош Опреа * Игор Анић * Ђоан Канељас * Ерленд Мамелунд * Денер Јанима * Блаженко Лацковић * Рене Тофт–Хансен * Кристијан Дизингер |} == Капитени (од сезоната 1977/78 ) == {| class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; background:transparent; width:100%;" | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Олаф Бернер]] (1977-1978) * [[Холгер Ертел]] (1978-1984) * [[Дирк Бернер]] (1984-1987) * [[Уве Швенкер]]с (1987-1992) * [[Магнус Висландер]] (1992-2001) | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Стефан Левгрен]] (2001-2009) * [[Маркус Алм]] (2009-2013) * [[Филип Јиха|Филип Џиха]] (2013-2015) * [[Рене Тофт–Хансен|Рене Тофт-Хансен]] (2015-2016) * [[Domagoj Duvnjak|Домагој Дувњак]] (2016-денес) |} == Тренери (по хронолошки редослед) == {| class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; background:transparent; width:100%;" | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Фриц Вестхајдер|Фрич Вестхајдер]] (1930-1958) * [[Хајнрих Далингер]] (1958-1972) * [[Курт Бартелс]] и [[Ролф Крабенхофт]] (1972-1973) * [[Бернд Штрук]] (1973) * [[Адолф Габријел|Адолф Габриел]] (1973-1975) * [[Вернер Кирст]] (1975) * [[Герд Велц]] (1975-1977) * [[Жељко Селеш]] (1977-1978) * [[Вернер Кирст]] (1978-1979) * [[Герд Велц]] (1979-1980) | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Маринко Андрић|Маринко Андриќ]] (1980-1981) * [[Хервард Вик]] (1981-1982) * [[Јохан Инги Гунарсон]] (1983-1986) * [[Марек Панас]] (1987-1989) * [[Јосип Милковић|Јосип Милковиќ]] (1989) * [[Холгер Ертел]] (1989-1992) * [[Уве Швенкер]] (1993) * [[Звонимир Сердарушић|Звонимир Сердарушиќ]] (1993-2008) * [[Алфред Гисласон]] (2008-денес) |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Ракометни клубови од Германија]] [[Категорија:Ракометни клубови]] k0it2kjeenvh2uruw0pzjwixhhzj0gd 5300284 5300283 2024-12-04T07:25:31Z BosaFi 115936 /* Познати играчи */ 5300284 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија ракометен клуб | clubname = ТХВ Кил | color1 = black | color2 = white | image = [[Податотека:THW Kiel logo.png|150px]] | fullname = Турнферајн Хасе Винтербек Кил | short name = ТХВ Кил | founded = 1904 | ground = [[Шпаркасен арена]], [[Кил]] | capacity = 10,250 | chairman = {{flagsport|HUN}} Јанош Шабо | manager = {{flagsport|CZE}} [[Филип Јиха]] | league = [[Прва Бундеслига во ракомет (мажи)|Бундеслига]] | season = 2019-2020 | position = 1. место | colour1 = white | colour2 = black | website = http://www.thw-handball.de/start.html | pattern_b1 = _cdnacional1617a | pattern_shorts1= _cdnacional1617h | leftarm1 = ffffff | body1 = ffffff | rightarm1 = ffffff | shorts1 = ffffff | socks1 = | pattern_la2 = _cesena1011a | pattern_b2 = _thwkiel1112a | pattern_ra2 = _cesena1011a | pattern_shorts2=_adidaswhite2011 | leftarm2 = ffffff | body2 = 000000 | rightarm2 = ffffff | shorts2 = 000000 | socks2 = }} '''Турнферајн Хасе Винтербек''' или '''ТХВ Кил''' ([[германски]]: ''Turnverein Hassee-Winterbek e. V. von 1904'') — [[Германија|германски]] [[ракомет]]ен клуб од градот [[Кил]], [[Германија]]. Моментално се натпреварува во [[Прва Бундеслига во ракомет (мажи)|Бундеслигата]], најсилната лига во ракомет за мажи во Германија. Клубот потекнува од првично независната општина Хасе и неговата област Винтербек. Кил е најтрофеен клуб во Бундеслигата со рекордни 20 титули. Покрај тоа тие имаат 11 титули во купот и 9 во Суперкупот на Германија. На европската сцена ТХВ исто така бил многу успешен, поготово во последните дваесет години во кој 4 пати ја освоиле [[Лига на шампиони во ракомет за мажи|ЕХФ Лигата на шампионите]] и трипати [[Куп на ЕХФ во рекомет за мажи|Купот на ЕХФ]], а исто така во 2007 година го освоиле Суперкупот на Европа како и Светското клупско првенство во 2011. ==Историја== Клубот бил основан како здружение на [[4 февруари]] [[1904]] година како клуб за гимнастика. Гимнастиката била понудена за момчиња и мажи, а од [[1907]] година била воведена и женска категорија. Од [[1923]] година во спортскиот клуб бил воведен [[ракомет]]от, во [[1926]] година [[атлетиката]], [[пливање]]то, [[тенис на маса]] во [[1949]] година, [[бадминтон]] во [[1959]] година и [[тенис]] во [[1972]] година. Кил има одделение за кунг фу од 2011 година. Во 1948 и 1950 година, Кил го освоил германското првенство во [[голем ракомет]]. Пред основањето на ракометната Бундес лига во [[1966]] година, ТХВ Кил освоил три германски првенства во ракомет во затворен простор (1957, 1962 и 1963) и станал 18 пати во 20 сезони владетел на тогашната највисока дивизија, Ландеслига Шлезвиг-Холштајн. Сепак, кога била основана Бундеслигата, Кил не се сметал за шампион на Шлезвиг-Холштајн, бидејќи биле искористени резултатите од регионалните првенства во [[1966]] година и тој не учествувал. Сепак, една година подоцна, клубот бил промовиран во Бундеслигата Север. Со исклучок на сезоната 1973/74, Кил секогаш играл во Бундеслигата од [[1967]] година. Од [[1992]] година, тимот во Бундеслигата настапува под денешното име. Домашните натпревари на „''зебрите''“, како што се нарекуваат ракометарите поради традиционалните дресови со црно-бели ленти, се одвиваат во [[Спаркасен Арена]] во [[Кил]], која има капацитет за 10.250 гледачи. Покрај [[РК Гумерсбах]], ТХВ Кил е единствениот клуб што се занимава со ракомет уште од основањето на Бундеслигата. Со освојувањето на тринаесеттиот германски шампион во сезоната 2006/07, Кил го заменил Гумерсбах како германски рекордер. Оттогаш, клубот води на вечната табела на ракометната Бундес лига. Со вкупно 42 национални титули пред Гумерсбах и [[РК Емпор Росток]], Кил е најуспешниот германски клуб во ракомет во затворен простор на национално ниво. ===1923-1945=== Откако младите безуспешно аплицирале за основање на фудбалска дивизија на генералниот состанок во 1923 година, тие истовремено побарале и алтернативи и малку подоцна почнале да играат ракомет. Бидејќи клубот немал свое спортско игралиште, во почетокот можел да игра само на гости. Ракометната дивизија доживеала големо зголемување на членството во кратко време: во 1926 година учествувале осум екипи во лигата а веќе во 1931 година оваа бројка се зголемила на 19 клубови, станувајќи најголема лига во Северна Германија<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seite 23/24</ref>. Во истиот период, машката, женската и младинската екипа се развиле во поуспешните во регионот. Мажите основале државно првенство во рамките на германското првенство во гимнастика за првпат во 1932 година, но биле елиминирани во прелиминарната рунда. Иако Управниот одбор во [[1932]] година сè уште ја потенцирал „партиската неутралност“ на клубот и нејзините функционери, откако [[Националсоцијалистичка германска работничка партија|Националсоцијалистичката германска работничка партија]] ја зазела власта, нивната политичка линија била брзо поставена во интерес на партијата. Во однос на спортскиот развој, Кил морал да прифати два неуспеси: Прво, многу млади го напуштиле клубот, така што младинскиот оддел морал да биде скоро целосно изграден повторно; од друга страна, мажите не биле прифатени во новата Галига. Последните, сепак, биле во можност да преминат во највисоката дивизија во 1934 година. Две години подоцна, Кил паднал во зоната за испаѓање, но во одлучувачкиот натпревар против Хамбург, Кил победил со 12: 8 и се спасил од испаѓање од лигата. Поради реструктуирање на клубот, што особено го промовирал Фриц Вестхајдер, спортскиот напредок на Кил започнал во наредната сезона. Во 1937, 1938 и 1939 година Кил бил вицешампион. Во воените години, првенствата сè уште се играле, иако клубовите морале да ги играат своите игри со постојано менување на составот. Во 1940 и 1943 година, тие повторно станале второпласирани. ===1945-1957=== Само неколку месеци по завршувањето на војната, екипите повторно започнале со ракометот, одигрувајќи пријателски натпревари. Во првите две повоени години, ракометната дивизија повторно доживеала голем прилив на членови, така што во [[1947]] година Кил бил ставен во окупаторските зони на Западните сили<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seite 52</ref>. Во истата година, екипата на Кил го освоила државниот шампион во Шлезвиг-Холштајн во голем ракомет со победа од 9:4 над Фленсбург и наскоро го освоил и Северното првенство. Во натпреварите за зонското првенство во 1947 година, во кои учествувале неколку екипи надвор од Британската окупаторска зона, Кил бил елиминиран од идниот шампион РСВ Малхајм. Една година подоцна, Кил повторно ги освоил регионалните првенства и потоа бил во можност јасно да се наметне во четвртфиналето (против СГ Вилмерсдорф) и полуфиналето (против СГ Дитзенбах) на меѓузонскиот шампион во 1948 година. На [[21 јуни]] [[1948]] година, ТХВ Кил го победил на СВ Валдоф Манхајм во [[Оберхаузен]] по губењето на полувремето од 3:2 со 10:8 против Јужните Германци. Клубот за првпат ја освоил германската лига. Во 1949 година, ''зебрите'' преовладувале во [[Шлезвиг-Холштајн]] лига беЗ загуба на бодови, но морале да признаат пораз со 10:3 во финалето на северното првенство против Хамбург и повторно не успеале во полуфиналето од следното првенствено финале во 1949 година во Хамбург. Во следната сезона, Кил претрпел значителни порази против РКВ Полицеи и ја завршил сезоната на второто место во новововедената [[Оберлига Норд]]. Сепак, тимот обучен од Фриц Вестхајдер се квалификувал на завршниот турнир во 1950 година, кој бил организиран од [[Германска ракометна асоцијација|Германската ракометна асоцијација]]. Преку победите против ГГ Халоч и Фриш Ауф Гапинген, Кил стигнал до финалето по вторпат по 1948 година и повторно се сретнал со северниот соперник Хамбург. Пред 22.000 гледачи на новоотворениот стадион во Холштајн, екипата со играчи како Хајн Дахлингер и Херберт Подолски успеала да победи со вкупен резултат од 10:9 и со тоа го освоила второто првенство во својата историја<ref>Jens Kunkel: ''Gestreift! 100 Jahre THW'', Kieler Nachrichten vom 31. Januar 2004, abrufbar auf der [http://archiv.thw-handball.de/thw/04020411.htm Homepage des THW Kiel]</ref><ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/47mannsc.htm Die Meistermannschaft auf der Homepage des THW Kiel]</ref>. Следната година, по слична почетна позиција (Хамбург повторно доминирал во Оберлига Норд пред ТХВ), се случило ново издание на финалниот натпревар за германското првенство во 1951 година, но овој пат екипата на Хамбург била поуспешна и ја совладала на екипата на Кил со вкупен резултат од 12:4<ref>Erik Eggers (Hrsg.): ''Schwarz und Weiß. Die Geschichte des Rekordmeisters THW Kiel'', 2008, Seiten 64 bis 73</ref>.Откако не успеале да се квалификуваат во последната фаза од германското првенство во [[1952]] година, Кил, како северен вицешампион, стигнач до финалето во 1953 година, во кое повторно се сретнал со Хамбург по третпат по 1950 и 1951 година. Поради поразот од 15:19, повторно билас пропуштена третата шампионска титула. Помеѓу 1954 и 1957 година, луѓето од Фуртен го освоија северното првенство пред своите соперници и затоа биле фаворит за титулата, но тие веќе не можеле да се квалификуваат во финалето. [[Слика:Handballspiel THW Kiel gegen Viktoria Hamburg in der Endrunde um die Deutsche Meisterschaft, 15-10 (Kiel 78.403).jpg|мини|десно||Кил против Хамбург, последно коло од германското првенство во голем ракомет, 12.05.1957 година]] Како и секаде во германскиот ракометен спорт, големиот ракомет бил најважната варијанта на спортот во споредба со ракометот во затворен простор во повоениот период; Но, Кил исто така не останал без успех во малиот ракомет, каде во затворена сала повторно како најголем соперник му бил екипата на Хамбург. Кил се нашол на четвртото место во првенството во 1952 година и второ по финалето во 1953 година во следната година, како и во 1956 година. Првото ракометно ремек дело во затворено било постигнато во финалето во 1957 година кога Кил издвојувал победа над ТР Фриш Ауф Гапинген со вкупен резултат од 7-5. Така, бил поставен камен-темелникот на подоцнежната успешна приказна на клубот. ===1957-1990=== [[Слика:Handballmannschaft vom Turnverein Hassee-Winterbek (THW) (Kiel 78.045).jpg|десно|мини|Промоција во Бундеслигата, 17 март 1967 година]] Две години по првото првенство во затворен простор во [[1957]] година, клубот донел неколку одлучувачки одлуки, со кои се предвидувала понатамошна историја на ракометот во Германија како целина: Како еден од првите клубови од висока класа, Хасе Винтербек направи јасна разлика помеѓу големиот ракомет и ракометот во затворен простор; во [[1959]] година формирал две посебни екипи и се фокусирал и пренасочил кон постигнување успех за ракометот во затворен простор<ref>Erik Eggers, ''Handball'', Göttingen 2004, S. 281, ISBN 3-89533-465-0</ref>. Во ракометот на отворен простор, ТХВ Кил стигнал до три финаллиња (сезони 1958, 1960 и 1964 година)<ref>Sven Webers (Red.), ''[http://www.handballdaten.de/Archiv/FELD/Platzierung.php Platzierungen bei Endrunden zur Deutschen Feldhandball-Meisterschaft 1947–1966]'', abgerufen am 28. April 2014</ref>. Ерата на големиот ракомет завршила порано во Кил отколку во другите ракометни упоришта. Во однос на ракометот во затворен простор, екипата првично постигнала поголеми резултарти, пласирајќи се на второ место во 1960 година, по што следувале шампионските титули во сезоните 1961-1962 и 1962-1963 година. Тимот на Кил не можел првично да се квалификува за новопочнаната ракометна Бундес лига во сезоната 1966/67, но следната сезона успеал да влезе во најелитното натпреваруваЊЕ. Оттогаш, Кил постигнал добри пласмани во северната сезона на Бундеслигата (со едногодишна пауза во сезоната 1973/74), но не стигнал до финалето до реформата во Бундеслигата во 1977 година<ref>Erik Eggers, ''Handball'', Göttingen 2004, S. 281 f, ISBN 3-89533-465-0</ref>. По тешкиот старт во новата Бундеслига во 1977 до 1979 година, кога само еден бод го делел клубот од испаѓање од лигата, клубот се етаблирал во горната третина од табелата во лигата во текот на 1980-тите. Најдоброто рангирање биле трите вицешампионски места во сезоните 1982/83, 1984/85 и 1988/89 година, но секогаш им недостигала шампионската титула. ===1990-1993=== Во 1990 година, менаџерот Хајнц Јакобсен успеал во она што е веројатно најважниот трансфер во историјата на клубот. 26-годишниот шведски светски шампион и подоцна светски ракометар во истата година [[Магнус Висландер]] бил ангажиран од Редбергслидс И.К. Со него, Кил се преселил во плеј-офот од сезоната 1990/91, но бил поразен од ВфЛ Гумербах во финалето. Во следната сезона 1991/92 година, крилните позиции биле заземени со доаѓањето на [[Мартин Шмит]] и [[Кристијан Шефлер]]. Екипата повторно стигнала до полуфиналето на плеј-офот, но не успеала поради пораз од шампионот СГ Валау/Масенхајм. За сезоната 1992/93 левиот крилен играч [[Уве Швенкер]] ја презел менаџерската функција и [[Томас Нор]]. На крајот на сезоната, Кил завршил само на седмото место во Бундеслигата. Последните парчиња од сложувалката биле купени за сезоната 1993/94. Во клубот пристигнале [[Клаус-Дитер Петерсен]] од Гумерсбах, а [[Звонимир Сердарушиќ]] ја зазел тренерската улога. ===1993-2008=== {| class="wikitable float-right mw-collapsible mw-collapsed" |- | colspan="5" style="text-align: center;" |'''Сезони 1994–2008''' |- style="background:#DDDDDD;" !Сезона !Место !Голови !Разлика !Бодови |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1993/94|1993/94]]|| 1. || {{0}}757 : {{0}}638 || + 119 || 51 : 17 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1994/95|1994/95]]|| 1. || {{0}}719 : {{0}}628 || + {{0}}91 || 47 : 13 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1995/96|1995/96]]|| 1. || {{0}}751 : {{0}}643 || + 108 || 44 : 16 |- |[[Ракометна Бундеслига 1996/97|1996/97]]|| 3. || {{0}}797 : {{0}}716 || + {{0}}81 || 38 : 22 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1997/98|1997/98]]|| 1. || {{0}}742 : {{0}}664 || + {{0}}78 || 41 : 15 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1998/99|1998/99]]|| 1. || {{0}}847: {{0}}679 || + 168 || 48 : 12 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 1999/2000|1999/00]]|| 1. || {{0}}917: {{0}}783 || + 134 || 52 : 16 |- |[[Ракометна Бундеслига 2000/01|2000/01]]|| 5. || 1032 : {{0}}912 || + 120 || 53 : 23 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2001/02|2001/02]]|| 1. || {{0}}968 : {{0}}820 || + 148 || 54 : 14 |- |[[Ракометна Бундеслига 2002/03|2002/03]]|| 6. || {{0}}993 : {{0}}921 || + {{0}}72 || 40 : 28 |- |[[Ракометна Бундеслига 2003/04|2003/04]]|| 2. || 1105 : {{0}}903 || + 102 || 56 : 12 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2004/05|2004/05]]|| 1. || 1117 : {{0}}936 || + 181 || 62 : {{0}}6 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2005/06|2005/06]]|| 1. || 1217 : {{0}}968 || + 249 || 62 : {{0}}6 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2006/07|2006/07]]|| 1. || 1237 : {{0}}976 || + 261 || 58 : 10 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2007/08|2007/08]]|| 1. || 1151 : {{0}}926 || + 225 || 61 : {{0}}7 |- ! colspan="5"|<small>во златна боја означува дека Кил го освоил првенството</small> |} Под раководство на Звонимир Сердарушиќ, ТХВ Кил се развил во најуспешната ракометна екипа во Германија. За време на неговиот мандат, ТХВ Кил победил на единаесет германски првенства. Главниот настан бил сезоната 2007 година, во која екипата на Кил ја освоил историска тројна круна со победата во Лигата на шампиони, Купот на Германија и германското првенство. На 26 јуни 2008 година, Кил и Сердарушиќ се разделиле со меѓусебна согласност. Во февруари 2009 година, биле поднесени масовни обвиненија против Кил и Сердарушиќ, наводно поради поткупување на судиите на најмалку 10 натпревари, вклучувајќи го и финалето во Лигата на шампионите во 2007 година. Кил ги негирал обвинувањата, кои биле покренати особено од страна на раководството на [[Рајн-Некар Левен]]<ref name="Bestechungsskandal">[http://www.spiegel.de/sport/sonst/0,1518,611876,00.html spiegel.de: ''Kiel soll bei mindestens zehn Spielen bestochen haben'']</ref>. На [[26 јануари]] [[2012]] година, Сердарушиќ и Швенкер биле ослободени од окружниот суд во Кил за сите обвиненија<ref>[http://www.faz.net/aktuell/sport/handball-manipulationsskandal-schwenker-und-serdarusic-freigesprochen-11625152.html Kieler Handballprozess: Zwei Freisprüche und viele offene Fragen – Sport – FAZ<!-- Bot generated title -->]</ref>. ===2008-2019=== {| class="wikitable float-right mw-collapsible mw-collapsed" |- | colspan="5" style="text-align: center;" |'''Сезони 1994–2008''' |- style="background:#DDDDDD;" !Сезона !Место !Голови !Разлика !Бодови |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2008/09|2008/09]]||1.||1226 : {{0}}955||+ 271||65 : 3{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2009/10|2009/10]]||1.||1135 : {{0}}865||+ 270||62 : 6{{0}} |- |[[Ракометна Бундеслига 2010/11|2010/11]]||2.||1099 : {{0}}875||+ 224||55 : 13 |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2011/12|2011/12]]||1.||1107 : {{0}}809||+ 298||68 : 0{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2012/13|2012/13]]||1.||1122 : {{0}}899||+ 223||61 : 7{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2013/14|2013/14]]||1.||1114 : {{0}}878||+ 236||59 : 9{{0}} |- style="background:#EEDC82;" |[[Ракометна Бундеслига 2014/15|2014/15]]||1.||1095 : {{0}}854||+ 241||65 : 7{{0}} |- |[[Ракометна Бундеслига 2015/16|2015/16]]||3.||{{0}}974 : {{0}}822||+ 152||50 : 14 |- |[[Ракометна Бундеслига 2016/17|2016/17]]||3.||{{0}}960 : {{0}}849||+ 111||53 : 15 |- |[[Ракометна Бундеслига 2017/18|2017/18]]||5.||{{0}}989 : {{0}}854||+ 135||49 : 19 |- |[[Ракометна Бундеслига 2018/19|2018/19]]||2.||1018 : {{0}}806||+ 212||62 : 6{{0}} |- ! colspan="5"|<small>во златна боја означува дека Кил го освоил првенството</small> |} [[Слика:THW Kiel Final Four 2012.JPG|мини|десно|Тимот на Кил по победата во Лигата на шампиони во 2012 година]] [[Слика:Lauge Sjöstrand Jallouz.jpg|мини|десно|Новите ракометари во 2013 година Расмус Шмит, Јохан Сјостранд и Ваел Јалуз]] [[Алфред Гисласон]] ја презел функцијата тренер во [[2008]] година. Оваа сезона Кил станал германски шампион со нов рекорд од само три изгубени бодови. Во Лигата на шампионите, клубот ги освоил сите шест натпревари во првата групна фаза. Кил исто така ја освоил втората групна фаза пред БМ Сиудад Реал и [[РК Барселона]]. Во четвртфиналето, хрватскиот клуб [[РК Загреб]] бил поразен и [[Рајн-Некар Ловен]] победил во полуфиналето. Првиот натпревар од финалето бил во корист на Кил, но во вториот натпревар клубот морал да го прифати поразот и губењето на титулата поради поголемиот број на головна разлика во крајниот резултат, што го направил БМ Сиудад Реал победник во Лигата на шампионите. Конечно, Купот на ДХБ бил добиен со конечна победа од 30:24 против ВфЛ Гумербах. Во сезоната 2009/10, тие станале шеснаесетти пат во историјата на клубот германски шампион, израмнувајќи се со Хамбург. Во Купот на ДХБ шампионот, клубот бил елиминиран по поразот од 35:28 во четвртфиналето против ВфЛ Гумербах. Во Лигата на шампионите, ракометарите биле први пред ФК Барселона во групната фаза со три минус бодови на десет натпревари. Хендболд бил поразен во шеснаесетфиналето и Рајн-Некар Ловен во четвртфиналето. Победникот во Лигата на шампионите за првпат бил одреден во т.н. Фајнал Фор или Најдобрите Четири. БМ Сиудад Реал бил поразен во полуфиналето со 29:27 а во финалето била поразена Барселона со 36:34 и со тоа Кил ја освоил втората титула во Лигата на шампионите во историјата на клубот. Сезоната 2010/11 била помалку успешна. Во Бундеслигата, ХСВ Хамбург имал поголема предност. Во Лигата на шампионите, екипата повторно ја освоила групната фаза пред Рајн-Некар Ловен и Барселона, но по победата од шеснаесетфиналето, клубот бил поразен од Барселона во четвртфиналето. Сепак, Купот на ДХБ бил освоен по седми пат со конечна победа од 30:24 против СГ Фленсбург. За првпат во историјата на клубот, Кил го освоил клупското светско првенство. Во Доха бил совладен БМ Сиудад Реал во финалето со резултат 28:25, што му донело на клубот 400.000 евра парична награда. ТХВ Кил не потпишал со нови играчи за сезоната 2011/12. Во Купот на ДХБ, победите над ХСВ Хамбург и СГ Фленсбург ја обезбедиле осмата титула во финалето. ТХВ Кил победил и во Лигата на шампионите. Откако во групата бил прв, ТХВ Кил победил против Висла во шеснаесетфиналето и против РК Загреб во четвртфиналето, а победил и во Фајнал фор во Келн против [[Фихсе Берлин]] и Атлетико Мадрид. Сезоната 2011 година во Бундеслигата била најуспешна во историјата на клубот: Кил победил во сите сезонски натпревари и успеал да стане првиот ракометен клуб во историјата на Бундеслигата без загуба на бодови во една сезона<ref>[http://www.kicker.de/news/handball/startseite/569948/artikel_68_0-der-thw-kiel-macht-sich-unsterblich.html ''68:0! Der THW Kiel macht sich unsterblich''] kicker.de, 2. Juni 2012, abgerufen am 2. Juni 2012</ref><ref>Ines Bellinger: [https://www.ndr.de/sport/handball/Kiels-Handballer-schaffen-die-perfekte-Saison-20112012,thwkiel481.html ''Kiels Handballer schaffen die perfekte Saison''], ndr.de, 2. Juni 2012</ref>. Покрај тоа, на пет одиграни натпревари пред крајот на сезоната, клубот веќе бил новиот германски шампион. На крајот од сезоната [[Тобијас Рајхман]], [[Хенрик Лундстром]], [[Даниел Кубеш]], [[Ким Андерсон]] и [[Милутин Драгишевиќ]] го напуштиле клубот. [[Марко Вујин]], [[Патрик Винчек]], [[Рене Тофт Хансен]], [[Гудјон Валур Сигурдсон]] и [[Никлас Екберг]] биле промовирани како нови засилувања за сезоната 2012/13. На 16 септември 2012 година, серијата од 40 победи во низа во Бундеслига завршила со нерешениот резултат од 26:26 на гости во Берлин<ref>[http://www.faz.net/aktuell/sport/mehr-sport/handball-berlin-stoppt-siegesserie-des-thw-kiel-11892831.html ''Berlin stoppt Siegesserie des THW Kiel''] FAZ.net, 16. September 2012, abgerufen am 21. September 2012</ref>, а на [[9 декември]] [[2012]] година завршила и серијата од 51 натпревар во лигата без пораз, кога екипата била поразена со вкупен резултат од 25:29 на домашен терен МТ Мелсунген<ref>[http://www.sueddeutsche.de/sport/thw-kiel-verliert-erstmals-nach-tagen-wie-eine-ewige-serie-in-melsungen-zerbrach-1.1547098 ''Ende einer ewigen Serie''] Süddeutsche.de, 10. Dezember 2012, abgerufen am 15. Dezember 202</ref>. Во Купот на ДХБ, победите над МТ Мелсунген<ref>{{Internetquelle|url=http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-2-47083.html|title=Alle Jahre wieder: Kiel und Flensburg zum dritten Mal in Serie im Finale des DHB-Pokals|author=M. Kloth / dpa / J. Nikoleit|first=|date=2013-04-14|work=IG Handball e.&nbsp;V.|access-date=2013-04-20|archive-url=|archive-date=|dead-url=|hrsg=}}</ref> и СГ Фленсбург ја обезбедиле деветтата титула<ref>{{Internetquelle|url=http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-2-47104.html|title=Erste Titelverteidigung unter Dach und Fach: THW Kiel dreht im Pokalfinale nach dem Wechsel auf|author=cie, jun|first=|date=2013-04-14|work=IG Handball e.&nbsp;V.|access-date=2013-04-20|archive-url=|archive-date=|dead-url=|hrsg=}}</ref>. ТХВ Кил ја освоил својата 18-та шампионска титула во Германија со победата од 31:25 над Рајн-Некар Ловен<ref>[http://www.handball-world.com/o.red.c/news-1-1-1-47923.html ''Vollzug: Kiel feiert mit klarem Sieg gegen Löwen die 18. Meisterschaft''] auf handball-world.com vom 14. Mai 2013, abgerufen am 14. Mai 2013</ref>. Во Лигата на шампионите, клубот не успеал да продолжи поради поразот во полуфиналето од 33:39 против ХСВ Хамбург, а следниот натпревар за третото место против Келце бил тесно загубен со 30:31. На крајот на сезоната, [[Маркус Алм]] ја завршил кариерата како играч и се префрлил во надзорниот одбор на тимот<ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/13060933.htm archiv.thw-handball.de: ''Marcus Ahlm neues Aufsichtsratsmitglied''] vom 9.&nbsp;Juni 2013, abgerufen am 14.&nbsp;Dezember 2013</ref>. [[Тиери Омејер]], [[Даниел Нарсис]] и [[Момир Илиќ]] го напуштиле клубот. [[Ваел Јалуз]], [[Јохан Сјостранд]] и [[Расмус Шмит]] пристигнале во Кил за сезоната 2013/14. На [[11 декември]] [[2013]] година, Кил бил елиминиран во шеснаесетфиналето од Купот на ДХБ против Рајн-Некар Ловен. Тоа бил првиот пораз на „зебрите“ во Купот на ДХБ по над 23 години<ref>[http://archiv.thw-handball.de/thw/13121121.htm archiv.thw-handball.de: ''30:32-Niederlage gegen Rhein-Neckar Löwen – Pokal-Final-Four ohne den THW''] vom 11./12.&nbsp;Dezember 2013, abgerufen am 14.&nbsp;Dezember 2013</ref>. На последниот ден од сезоната Кил го доби својот домашен натпревар против Берлин со 37:23, додека Рајн-Некар Ловен победил против Гумерсбах со 40:35. По последните натпревари, ТХВ Кил го освоил својот 19. првенство пред Лавовите (+ 234 голови) поради гол разлика од два гола подобро (+ 236 голови). [[Марко Вујин]] станал најдобар стрелец во ракометната Бундес лига со 248 гола, од кои 66 од седум метри. Во ЛШ, Кил повторно стигнал до завршниот турнир. Со полуфинална победа од 29:26 над унгарскиот клуб КЦ Веспрем, екипата на Кил се пласирала во финалето по седми пат, каде биле поразени од СГ Фленсбург во 28:30 часот. На крајот на сезоната [[Кристијан Чајц]] го напуштил клубот по единаесет години, заедно со [[Момир Илиќ]]. Гудјон Валур Сигурдсон и Ваел Јалуз се приклучиле на ФК Барселона. За сезоната 2014/15 година, во клубот пристигнале [[Домагој Дувњак]] и [[Жоан Кањелјас]] од ХСВ Хамбург и [[Штефен Вајнхолд]] од СГ Фленсбург. [[Руне Дамке]], кој играл во младинскиот тим од 2008 година, добил професионален договор до 2016 година. На отворањето на сезоната, ТХВ Кил победил во Суперкупот со резултат од 24:18 против Берлин. Како и претходната година, ТХВ Кил бил елиминиран од Рајн-Некар Ловен во четвртфиналето од купот. Во Манхајм, ТХВ Кил загубиле со 29:26 на 4 март 2015 година. Во ЛШ, Фајнал Фор повторно било организирано во Келн, каде Кил прво бил поразен во полуфиналето со резултат од 27:31 против [[РК Веспрем|Веспрем]] од [[Унгарија]], а повторно бил поразен и за натпреварот за трето место, овој пат од Келце од Полска, со вкупен резултат од 28:26. ТХВ Кил имале поголем успех во Бундеслигата, каде ја освоиле дваесеттата титула во клупската историја. Откако биле на дното на табелата по првиот ден од игра, тие на крајот од сезоната имале предност од два бода од 65:7, во однос на Рајн-Некар Ловен (56:9). Бројни повреди придонеле кон неопходноста да се реактивираат поранешните играчи во текот на сезоната. Откако Јохан Сјостранд се разболел и [[Андреас Паличка]] се повредил, бил вратен искусниот Штајнер Еге на неколку натпревари. Исто така, по раскинувањето на лигаментите на [[Доминик Клајн]], Хенрик Лундсторм бил вратен во тимот. После сезоната, Арон Полмарсон, еден од централните играчи, се префрлил во Веспрем по шест години со клубот. Покрај тоа, сите голмани, како и Шмит, го напуштиле клубот. Пред почетокот на сезоната 2015/16, клубот го напуштил и капитенот [[Филип Јиха]], кој се префрлил во Барселона. Најистакнат новодојденец бил голманот [[Николас Ландин]] од Рајн-Некар Ловен. За првпат од 2003 година, ТХВ Кил не освоил титула во 2016 година. Во првенството завршил на третото место; особено гостинскиот рекорд со пет загуби бил невообичаено лош. Во Купот на ДХБ биле елиминирани во четвртфиналето против СГ Фленсбург со 27:34. Во Лигата на шампионите, Кил завршил на четвртото место во прелиминарното коло, кое се состоело од само две групи. Во финалната четворка во [[Келн]], тие го загубиле полуфиналето против Веспрем со 28:31 по дополнителното време и исто така и играта за третото место против Париз со 27:29. Сезоната била одбележана со многу долготрајни повреди од редовните играчи, така што биле ангажирани вкупно шест играчи. Во сезоната 2016/17, ТХВ Кил повторно завршил на третото место во Бундеслигата, во 2017/18 на петтото место, и во 2018/19 на второ место. == Титули == [[Слика:Handballmannschaft vom Turnverein Hassee-Winterbek (THW) (Kiel 78.364).jpg|мини|Екипата на Кил во 1957 година]] [[Слика:THW Kiel 2007 Schlecker Cup 01.jpg|мини|Екипата на Кил во 2007 година]] [[Слика:THW Kiel 2009.jpg|мини|Екипата на Кил во 2009 година]] [[Слика:THW Kiel 2010.jpg|мини|Екипата на Кил во 2010 година.]] [[Слика:THW Kiel 20112012 01.jpg|мини|Екипата на Кил во 2011 година.]] === Домашни=== * '''Бундеслига''' : '''21 {{Златнаѕвезда}}{{Златнаѕвезда}} (рекорд)''' ** 1956-1957, 1961-1962, 1962-1963, 1993-1994, 1994-1995, 1995-1996, 1997-1998, 1998-1999, 1999-2000, 2001-2002, 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009, 2009-2010, 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014, 2014-2015, 2019-2020 ** Вицепервак (9) : 1952/53, 1955/56, 1959/60, 1963/64, 1982/83, 1984/85, 1988/89, 2003/04, 2010/11. * '''Германско првенство (голем ракомет)''' ** '''Шампион (2) :''' 1948 и 1950 година ** Вицепривак (2) : 1951 и 1953 година * '''Куп на Германија''' : '''11 {{Сребренаѕвезда}} (рекорд)''' ** ''' 1997/98, 1998/99., 1999/00., 2006/07., 2007/08., 2008/09., 2010/11., 2011/12., 2012/13., 2016/17., 2018/19. ** Финалист (3) : 1978/79., 1989/90., 2004/05. * '''Супер куп на Германија''' ** '''Освојувач (9-рекорд) :''' 1995, 1998, 2005, 2007, 2008, 2011, 2012, 2014, 2015 ** Финалист (10) : 1994, 1996, 1999, 2000, 2002, 2006, 2009, 2010, 2013, 2017. === Меѓународни === * '''ЕХФ Лига на шампиони''' ** '''Победник (4) :''' 2006/07, 2009/10, 2011/12, 2019/20 ** Финалист (4) : 1999/00, 2007/08, 2008/09, 2013/14. * '''Куп на ЕХФ''' ** '''Победник (3-рекорд) :''' 1997/98, 2001/02, 2003/04. * '''Супер куп на Европа''' ** '''Победник (1) :''' 2007. ** Финалист (1) : 2004. * '''Светско клупско првенство''' ** '''Победник (1) :''' 2011 година. ** Финалист (1) : 2012. == Тековен состав == {| class="wikitable" ! valign="center" | '''Број''' ! '''Име''' ! '''Националност''' ! '''Позиција''' |- |- ! valign="center" | 1 ! '''[[Николас Ландин|Никлас Ландин]]''' ![[File:Flag_of_Denmark.svg|30px|Данска]] ! Голман |- ! valign="center" | 4 ! '''Домагој Дувњак''' ![[File:Flag_of_Croatia.svg|30px|Хрватска]] ! среден бек |- ! valign="center" | 6 ! '''Харалд Реинкајнд''' ![[File:Flag_of_Norway.svg|30px|Норвешка]] ! десен бек |- ! valign="center" | 7 ! '''Магнус Ландин''' ![[File:Flag_of_Denmark.svg|30px|Данска]] ! лево крило |- ! valign="center" | 9 ! '''Себастијан Фирнабер''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 11 ! '''Гиселе Тогир Кристиансон''' ![[File:Flag_of_Iceland.svg|30px|Исланд]] ! среден бек |- ! valign="center" | 13 ! '''Steffen Weinhold''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! десен бек |- ! valign="center" | 16 ! '''Том Ландграф''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! Голман |- ! valign="center" | 17 ! '''Патрик Винчек''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 18 ! '''Никлас Екберг''' ![[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] ! десно крило |- ! valign="center" | 22 ! '''Оле Рамел''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! десно крило |- ! valign="center" | 23 ! '''Руне Дамке''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! лево крило |- ! valign="center" | 24 ! '''Миха Зарабец''' ![[File:Flag_of_Slovenia.svg|30px|Словенија]] ! среден бек |- ! valign="center" | 33 ! '''Андреас Волф''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! Голман |- ! valign="center" | 41 ! '''Марко Вујин''' ![[File:Flag_of_Serbia.svg|30px|Србија]] ! десен бек |- ! valign="center" | 53 ! '''Никола Билик''' ![[File:Flag_of_Austria.svg|30px|Австрија]] ! лев / среден бек |- ! valign="center" | 61 ! '''Хендрик Пекелер''' ![[File:Flag_of_Germany.svg|30px|Германија]] ! пивот |- ! valign="center" | 65 ! '''Лукас Нилсон''' ![[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] !лев бек |} Голмански тренер: Матијас Андерсон [[File:Flag_of_Sweden.svg|30px|Шведска]] == Познати играчи == {| | valign="top" | * Магнус Висландер * Маркус Алм * Ким Андерсон * Матијас Андерсон * Хајнрих Далингер * Клаус Елварт * Хенинг Фриц * [[Момир Илиќ]] * Николај Јакобсен * Никола Карабатиќ * Вид Кавтичник * Томас Кнор * Давор Доминиковиќ * Андреј Шепкин * Алеш Пајович * Адолф Габријел * Манхард Бек * Мартин Боквист * Ханс–Лотар Бок * Кај Герман * Нико Кибат * Тилман Лох * Инго Аренс * Марио Виле * Георг Вегнер * Хајнц–Георг Сиверс * Фред Радиг * Петер Генцел * Фин Холперт * Денис Клокман * Љубомир Павловиќ * Јохан Сјостранд * Штајнар Еге * Арон Палмарсон * Филип Јиха * Хенрик Лундстром * Торстен Јансен * Николас Катсијанис * Илија Брозовиќ * Кристијан Цајц * Лукас Фирнхабер | width="37" |  | valign="top" | * Звонимир Сердарушиќ * Герд Велц * Курт Бартелс * Михаел Критер * Стефан Левгрен * Деметрио Лозано * Борге Лунд * Хорст Вајман * Холгер Менке * Михаел Менцел * [[Даниел Нарсис|Данијел Нарсис]] * Холгер Ертел * Стафан Олсон * Тијери Омејер * Марек Панас * Ненад Перуничиќ * Клаус Дитер–Петерсен * Жером Фернандес * Роман Пунгартник * Олаф Зехе * Мортен Бјере * Франк Дамке * Адријан Вагнер * Франк Герш * Дитер Краусе * Јонас Ернелинд * Херберт Ровер * Карстен Фелер * Пјотр Пшибецки * Ларс Крог Јепесен * Флоријан Хоснер * Аксел Геркен * Андреас Паличка * Фин Ранке * Ким Соне * Расмус Лауге–Шмит * Доминик Клајн * Доминик Плауе * Кристијан Шпренгер * Раул Сантос * Емил Френд Офорс | width="37" |  | valign="top" | * Фриц Вестхајдер * Дирк Сомерфелд * Хервиг Арендсен * Кристијан Шефлер * Мартин Шмит * Мајк Бездичек * Бернд Нилсен * Хенри Блатер * Торстен Ехриг * Фолкер Харбс * Олаф Маст * Вофганг Швенке * Уве Швенкер * Горан Стојановиќ * Предраг Тимко * Данијел Вашкијевич * [[Гудјон Валур Сигурдсон]] * Јохан Петерсон * Роберт Архенијус * Дирк Бернер * Олаф Бернер * Пер Томас Линдерс * Флоријан Висоцки * Виктор Силађи * Данијел Кубеш * Тјарк Милер * Хулио Фиш * Хендрик Пекелер * Тобијас Рајхман * Фроде Хаген * Милутин Драгиќевиќ * Јорг–Уве Лут * Бруно Мартини * Драгош Опреа * Игор Аниќ * Ђоан Канељас * Ерленд Мамелунд * Денер Јанима * Блаженко Лацковиќ * Рене Тофт–Хансен * Кристијан Дизингер |} == Капитени (од сезоната 1977/78 ) == {| class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; background:transparent; width:100%;" | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Олаф Бернер]] (1977-1978) * [[Холгер Ертел]] (1978-1984) * [[Дирк Бернер]] (1984-1987) * [[Уве Швенкер]]с (1987-1992) * [[Магнус Висландер]] (1992-2001) | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Стефан Левгрен]] (2001-2009) * [[Маркус Алм]] (2009-2013) * [[Филип Јиха|Филип Џиха]] (2013-2015) * [[Рене Тофт–Хансен|Рене Тофт-Хансен]] (2015-2016) * [[Domagoj Duvnjak|Домагој Дувњак]] (2016-денес) |} == Тренери (по хронолошки редослед) == {| class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; background:transparent; width:100%;" | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Фриц Вестхајдер|Фрич Вестхајдер]] (1930-1958) * [[Хајнрих Далингер]] (1958-1972) * [[Курт Бартелс]] и [[Ролф Крабенхофт]] (1972-1973) * [[Бернд Штрук]] (1973) * [[Адолф Габријел|Адолф Габриел]] (1973-1975) * [[Вернер Кирст]] (1975) * [[Герд Велц]] (1975-1977) * [[Жељко Селеш]] (1977-1978) * [[Вернер Кирст]] (1978-1979) * [[Герд Велц]] (1979-1980) | style="width:50%; text-align:left; vertical-align:top;" | * [[Маринко Андрић|Маринко Андриќ]] (1980-1981) * [[Хервард Вик]] (1981-1982) * [[Јохан Инги Гунарсон]] (1983-1986) * [[Марек Панас]] (1987-1989) * [[Јосип Милковић|Јосип Милковиќ]] (1989) * [[Холгер Ертел]] (1989-1992) * [[Уве Швенкер]] (1993) * [[Звонимир Сердарушић|Звонимир Сердарушиќ]] (1993-2008) * [[Алфред Гисласон]] (2008-денес) |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Ракометни клубови од Германија]] [[Категорија:Ракометни клубови]] qv43l3p8iuhvr8q6yaiz6tthg3c8urw 0 1222667 5300222 5291922 2024-12-03T21:48:47Z Carshalton 30527 /* Репрезентативна кариера */ 5300222 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | name = Ларс Бендер | image = [[Податотека:Lars Bender 2015.jpg|220px]] | fullname = Ларс Бендер<ref name="L. Bender">{{Наведена мрежна страница| title = L. Bender| url = https://int.soccerway.com/players/lars-bender/16892/| publisher = Soccerway| accessdate = 7 December 2013}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1989|4|27|df=y}} | birth_place = [[Розенхајм]], Западна Германија | nationality = {{flagsport|GER}} [[Германија]] | height = {{Height|m=1.85|precision=0}}<ref>http://www.bayer04.de/b04-deu/de/1650.aspx?guid=1650-4418DBF4-D93C-4479-999C-F8590C6A82E7</ref> | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | retired = 1 јули 2021 <small>(32 г.)</small> | youthyears1 = 1993–1999 | youthclubs1 = ТСВ Бранебург | youthyears2 = 1999–2002 | youthclubs2 = {{Fb team Unterhaching}} | youthyears3 = 2002–2006 | youthclubs3 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | years1 = 2006–2009 | clubs1 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | caps1 = 58 | goals1 = 4 | years2 = 2009–2021 | clubs2 = {{Fb team Bayer Leverkusen}} | caps2 = 220 | goals2 = 19<!--LEAGUE APPS & GOALS ONLY --> | nationalyears1 = 2005–2006 | nationalteam1 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 17 години|Германија 17]] | nationalcaps1 = 9 | nationalgoals1 = 1 | nationalyears2 = 2007–2008 | nationalteam2 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|Германија 19]] | nationalcaps2 = 9 | nationalgoals2 = 2 | nationalyears3 = 2009 | nationalteam3 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 20 години|Германија 20]] | nationalcaps3 = 1 | nationalgoals3 = 1 | nationalyears4 = 2010 | nationalteam4 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 21 години|Германија 21]] | nationalcaps4 = 1 | nationalgoals4 = 0 | nationalyears5 = 2016 | nationalteam5 = {{flagsport|GER}} [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|Германија (олимп.)]] | nationalcaps5 = 6 | nationalgoals5 = 0 | nationalyears6 = 2011–2014 | nationalteam6 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] | nationalcaps6 = 19 | nationalgoals6 = 4 }} '''Ларс Бендер''' ({{lang-de|Lars Bender}}; р. [[27 април]] [[1989]]) — поранешен [[Германија|германски]] [[фудбалер]], [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]]. Тој е брат близнак на [[Свен Бендер]], со кого играле и заедно во [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. ==Технички карактеристики== Вообичаено игра како централен играч од средниот ред, но може да игра и како централен одбранбен играч. Тој е познат по својот стил на дејствување и е добар во одземањето на топката, антиципацијата на противниците и додавањата. ==Клупска кариера== ===Рана кариера=== Ларс Бендер играл од [[1993]] до [[1999]] година во младинската шлола на клубот ТСВ Браненбург, а потоа од [[1999]] до [[2002]] година бил дел од младинските категории на [[ФК Унтерхакинг|Унтерхакинг]]. Во летото [[2002]] година, тој стигнал во младинскиот тим на [[ТСВ Минхен 1860|Минхен 1860]]. ===Минхен 1860=== Во август 2006 година, тој го одиграл својот прв натпревар за [[ТСВ Минхен 1860#Вториот тим|Минхен 1860 II]] во Регионалната лига на Германија. Во октомври, тој бил повикан за првпат во првиот тим, но откако останал неискористена замена околу месец дена подцна, на 27 ноември 2006 година, на возраст од само 17 години, го направил своето деби за клубот во првенствениот против [[ФК Кобленц|Кобленц]] во Втората Бундеслига. Во својата прва професионална сезона, тој одиграл 13 натпревари, од кои девет како стартер. Во оваа сезона, Бендер го освоил [[Фриц Валтер трофеј|Фриц Валтер трофејот]] за најдобар млад играч во категоријата под 17 години, пред играчот на Борусија Менхенгладбах, [[Марко Марин]], и неговиот брат близнак, Свен Бендер. Во својата втора сезона, тој бил стандарден првотимец во средниот ред, а веќе во првото коло од новата сезона, го постигнал и својот прв гол. Понатаму, тој останал регуларен стартер и во сезоната 2008-2009, а на 3 октомври 2008 година, за време на натпеварот од Втората Бундеслига против ФСВ Франкфурт, тој ја презел [[капитен|капитенската лента]] и станал најмладиот капитен во историјата на Минхен 1860. Сепак, на 20 октомври, тој сериозно се повредил и ја завршил сезоната со само 15 одиграни натпревари. Во неговите три сениорски години поминати во дресот на Минхен 1860, тој одиграл 58 натпревари и постигнал четири гола. ===Бајер Леверкузен=== [[Податотека:Lars Bender 2012.jpg|мини|right|Бендер играјќи за Бајер Леверкузен во 2012 година]] На 18 август 2009 година, Бендер потпишал тригодишен договор со [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. Својот прв натпревар во Бундеслигата, го одиграл во шесттото коло од [[Прва Бундеслига 2009-2010|сезоната 2009-2010]], влегувајќи како замена од клупата за резерви. Тоа бил само првиот од повеќето од 20 натпревари во кој бил искористен како замена за време на неговата прва сезона во клубот. Својот прв гол во Бундеслигата го постигнал против [[ФК Ајнтрахт Франкфурт|Ајнтрахт Франкфурт]] на 16 септември. Во следната сезона, неговата позиција на дефанзивен играч за врска добила голема конкуренција и тој често бил втор избор, но сепак забележал 27 натпревари и постигнал три гола. Во сезоната 2011-2012, тој бил стандарден и ги одиграл најголемиот дел од натпреварите во текот на целата сезона, со исклучок на периодот за време на мускулната повреда кој го принудила да пропушти неколку натпревари во пролетта 2012 година. На 21 март 2012 година, Бендер потпишал нов договор со Леверкузен до 2018 година. Во сезоната 2012-2013 во Бундеслигата одиграл 33 натпревари, постигнал 3 гола и додал 6 асистенции. На 31 октомври 2013 година, повторно го продолжил договорот со клубот овојпат во трајност до 2019 година. Во сезоната 2013-2014, тој одииграл 29 натпревари и постигнал три гола во Бундеслигата, и покрај тоа што бил повреден. Во сезоната 2014-2015, тој се вратил на терен и одиграл 26 натпревари во Бундеслигата, во која постигнал само еден гол во истата и тоа против [[ФК Падерборн|Падерборн]]. Во Лигата на шампионите му помогнал на клубот да ја мине фазата по групи освојувајчи го второто место зад [[ФК Монако|Монако]], но подоцна загубиле од [[ФК Атлетико Мадрид|Атлетико Мадрид]] во осминафиналето. За сезона 2015-2016 тренерот [[Роџер Шмит]] го назначил за нов капитен на местото на [[Симон Ролфес]], кој ја завршил својата кариера. Сепак, оваа сезона била борба за него, откако прерпел тешка повреда во октомври 2015 година и го извадила од акција до март 2016 година, ограничувајќи го само на 10 настапи во Бундеслигата и неколку настапи во Лигата на шампионите. Бендер го одиграл својот последен професионален натпревар на 22 мај 2021 година, во последното коло од [[Прва Бундеслига 2020-2021|Бундеслигата 2020-2021]], во кој Леверкузен играл против [[ФК Борусија Дортмунд|Борусија Дортмунд]]. Тоа бил негов 256-ти натпревар на врвот за Леверкузен.<ref>{{Cite web | url = https://www.rsssf.org/players/dui-lbenderdata.html | title = Lars Bender – Matches and Goals in Bundesliga | first = Matthias | last = Arnhold | date = 17 June 2021 | access-date = 17 June 2021 | publisher = [[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]]}}</ref> Тој го заменил својот брат Свен, кој исто така го одиграл последниот натпревар, во 89-тата минута додека на Леверкузен им бил досуден пенал. Ларс Бендер го извел пеналот, а во знак на почит, голманот на Дортмунд [[Роман Бурки]] му дозволил да постигне гол без да се потруди да го одбрани ударот.<ref>{{cite web |last1=Jabbar |first1=Nasir |title=Borussia Dortmund Goalkeeper Roman Burki Let Lars Bender Score Penalty in His Final Game |url=https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |website=SPORTbible |access-date=25 May 2021 |date=23 May 2021 |archive-date=2024-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530060442/https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |url-status=dead }}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[Податотека:LarsBender.JPG|мини|left|Ларс Бендер го слави својот гол против Данска за време на Европското првенство 2012.]] Тој бил дел од [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|германската репрезентација под 19 години]] која победила на [[Европското првенство во фудбал за играчи под 19 години 2008|Европското првенство 2008]]. Тој и неговиот брат близнак Свен биле избрани заедно како играчи на турнирот. Подоцна, Бендер бил избран во составот од 23 играчи на [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] за [[Европско првенство во фудбал 2012|Европското првенство 2012]]. На 29 мај 2013 година, Бендер постигнал два гола во победата од 4-2 над {{NazNB|FUrep|ECU}}. Тој бил избран и во привремениот тим на Германија за [[Светско првенство во фудбал 2014|Светското првенство 2014]], но се повлекол на 23 мај, поради повреда на бутниот мускул за време на тренинг. Селекторот [[Јоаким Лев]] рекол: "Лично ми е жал за Ларс бидејќи знам колку сакаше да биде во Бразил, кога играчот е исклучен толку блиску пред турнирот, тогаш тоа е многу разочарувачко за секого". Ларс бил дел од [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|германската олимписка репрезентација]] во [[Фудбал на Летните олимписки игри 2016 (мажи)|Рио две години подоцна]], заедно со неговиот близнак и [[Нилс Петерсен]], кои биле тројцата играчи над пропишаната возраст од 23 години,<ref>{{cite web|title= Lars und Sven Bender Der Traum von Olympia wird wahr! |url=http://www.bunte.de/stars/star-news/sport/lars-und-sven-bender-der-traum-von-olympia-wird-wahr-341781.html|publisher=bunte.de|date=15 July 2016|access-date=13 August 2016}}</ref> освојувајќи го сребрениот медал.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821102147/http://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|url-status=dead|archive-date=21 August 2016|title=Neymar's golden penalty sees Brazil to victory|date=20 August 2016|publisher=FIFA}}</ref> ==== Хронологија на репрезентативни настапи ==== {{Репрезентативни настапи|GER}} {{Cronopar|6-9-2011|Гдањск|POL|2|2|DEU|-|Пријателска||13={{subon|77}}}} {{Cronopar|11-11-2011|Киев|UKR|3|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|87}}}} {{Cronopar|15-11-2011|Базел|DEU|3|0|NLD|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|29-2-2012|Бремен|DEU|1|2|FRA|-|Пријателска|13={{subon|70}} {{yel|88}}}} {{Cronopar|26-5-2012|Базел|CHE|5|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|78}}}} {{Cronopar|31-5-2012|Лајпциг|DEU|2|0|ISR|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|9-6-2012|Лавов|DEU|1|0|PRT|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+4}}}} {{Cronopar|13-6-2012|Харков|NLD|1|2|DEU|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+2}}}} {{Cronopar|17-6-2012|Лавов|DNK|1|2|DEU|1|Евро|2012|Прва фаза}} {{Cronopar|15-8-2012|Франкфурт на Мајна|DEU|1|3|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|74}}}} {{Cronopar|14-11-2012|Амстердам|NLD|0|0|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|82}}}} {{Cronopar|6-2-2013|Сен Дени|FRA|1|2|DEU|-|Пријателска|13={{subon|89}}}} {{Cronopar|29-5-2013|Бока Ратон|ECU|2|4|DEU|2|Пријателска|13={{suboff|90+1}}}} {{Cronopar|2-6-2013|Вашингтон|USA|4|3|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|14-8-2013|Кајзеслаутерн|DEU|3|3|PAR|1|Пријателска|13={{subon|27}} {{yel|81}}}} {{Cronopar|15-11-2013|Милано|ITA|1|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|67}}}} {{Cronopar|19-11-2013|Лондон|ENG|0|1|DEU|-|Пријателска}} {{Cronopar|14-11-2014|Нирнберг|DEU|4|0|GIB|-|Квал. за ЕП|2016|13={{subon|79}}}} {{Cronopar|18-11-2014|Виго|ESP|0|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|90+1}}}} {{Cronofin|19|4}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Lars Bender}} {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Германија |image3= Flag of Germany.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/lars-bender/77683/ Ларс Бендер на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/lars-bender/profil/spieler/30059 Ларс Бендер на transfermakt] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Бендер, Ларс}} [[Категорија:Германски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Минхен 1860]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Баер Леверкузен]] [[Категорија:Родени во 1989 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 981rcdxeqwmg5spcf8vaxc9jrhkknle 5300223 5300222 2024-12-03T21:50:34Z Carshalton 30527 /* Репрезентативна кариера */ 5300223 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | name = Ларс Бендер | image = [[Податотека:Lars Bender 2015.jpg|220px]] | fullname = Ларс Бендер<ref name="L. Bender">{{Наведена мрежна страница| title = L. Bender| url = https://int.soccerway.com/players/lars-bender/16892/| publisher = Soccerway| accessdate = 7 December 2013}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1989|4|27|df=y}} | birth_place = [[Розенхајм]], Западна Германија | nationality = {{flagsport|GER}} [[Германија]] | height = {{Height|m=1.85|precision=0}}<ref>http://www.bayer04.de/b04-deu/de/1650.aspx?guid=1650-4418DBF4-D93C-4479-999C-F8590C6A82E7</ref> | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | retired = 1 јули 2021 <small>(32 г.)</small> | youthyears1 = 1993–1999 | youthclubs1 = ТСВ Бранебург | youthyears2 = 1999–2002 | youthclubs2 = {{Fb team Unterhaching}} | youthyears3 = 2002–2006 | youthclubs3 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | years1 = 2006–2009 | clubs1 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | caps1 = 58 | goals1 = 4 | years2 = 2009–2021 | clubs2 = {{Fb team Bayer Leverkusen}} | caps2 = 220 | goals2 = 19<!--LEAGUE APPS & GOALS ONLY --> | nationalyears1 = 2005–2006 | nationalteam1 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 17 години|Германија 17]] | nationalcaps1 = 9 | nationalgoals1 = 1 | nationalyears2 = 2007–2008 | nationalteam2 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|Германија 19]] | nationalcaps2 = 9 | nationalgoals2 = 2 | nationalyears3 = 2009 | nationalteam3 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 20 години|Германија 20]] | nationalcaps3 = 1 | nationalgoals3 = 1 | nationalyears4 = 2010 | nationalteam4 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 21 години|Германија 21]] | nationalcaps4 = 1 | nationalgoals4 = 0 | nationalyears5 = 2016 | nationalteam5 = {{flagsport|GER}} [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|Германија (олимп.)]] | nationalcaps5 = 6 | nationalgoals5 = 0 | nationalyears6 = 2011–2014 | nationalteam6 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] | nationalcaps6 = 19 | nationalgoals6 = 4 }} '''Ларс Бендер''' ({{lang-de|Lars Bender}}; р. [[27 април]] [[1989]]) — поранешен [[Германија|германски]] [[фудбалер]], [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]]. Тој е брат близнак на [[Свен Бендер]], со кого играле и заедно во [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. ==Технички карактеристики== Вообичаено игра како централен играч од средниот ред, но може да игра и како централен одбранбен играч. Тој е познат по својот стил на дејствување и е добар во одземањето на топката, антиципацијата на противниците и додавањата. ==Клупска кариера== ===Рана кариера=== Ларс Бендер играл од [[1993]] до [[1999]] година во младинската шлола на клубот ТСВ Браненбург, а потоа од [[1999]] до [[2002]] година бил дел од младинските категории на [[ФК Унтерхакинг|Унтерхакинг]]. Во летото [[2002]] година, тој стигнал во младинскиот тим на [[ТСВ Минхен 1860|Минхен 1860]]. ===Минхен 1860=== Во август 2006 година, тој го одиграл својот прв натпревар за [[ТСВ Минхен 1860#Вториот тим|Минхен 1860 II]] во Регионалната лига на Германија. Во октомври, тој бил повикан за првпат во првиот тим, но откако останал неискористена замена околу месец дена подцна, на 27 ноември 2006 година, на возраст од само 17 години, го направил своето деби за клубот во првенствениот против [[ФК Кобленц|Кобленц]] во Втората Бундеслига. Во својата прва професионална сезона, тој одиграл 13 натпревари, од кои девет како стартер. Во оваа сезона, Бендер го освоил [[Фриц Валтер трофеј|Фриц Валтер трофејот]] за најдобар млад играч во категоријата под 17 години, пред играчот на Борусија Менхенгладбах, [[Марко Марин]], и неговиот брат близнак, Свен Бендер. Во својата втора сезона, тој бил стандарден првотимец во средниот ред, а веќе во првото коло од новата сезона, го постигнал и својот прв гол. Понатаму, тој останал регуларен стартер и во сезоната 2008-2009, а на 3 октомври 2008 година, за време на натпеварот од Втората Бундеслига против ФСВ Франкфурт, тој ја презел [[капитен|капитенската лента]] и станал најмладиот капитен во историјата на Минхен 1860. Сепак, на 20 октомври, тој сериозно се повредил и ја завршил сезоната со само 15 одиграни натпревари. Во неговите три сениорски години поминати во дресот на Минхен 1860, тој одиграл 58 натпревари и постигнал четири гола. ===Бајер Леверкузен=== [[Податотека:Lars Bender 2012.jpg|мини|right|Бендер играјќи за Бајер Леверкузен во 2012 година]] На 18 август 2009 година, Бендер потпишал тригодишен договор со [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. Својот прв натпревар во Бундеслигата, го одиграл во шесттото коло од [[Прва Бундеслига 2009-2010|сезоната 2009-2010]], влегувајќи како замена од клупата за резерви. Тоа бил само првиот од повеќето од 20 натпревари во кој бил искористен како замена за време на неговата прва сезона во клубот. Својот прв гол во Бундеслигата го постигнал против [[ФК Ајнтрахт Франкфурт|Ајнтрахт Франкфурт]] на 16 септември. Во следната сезона, неговата позиција на дефанзивен играч за врска добила голема конкуренција и тој често бил втор избор, но сепак забележал 27 натпревари и постигнал три гола. Во сезоната 2011-2012, тој бил стандарден и ги одиграл најголемиот дел од натпреварите во текот на целата сезона, со исклучок на периодот за време на мускулната повреда кој го принудила да пропушти неколку натпревари во пролетта 2012 година. На 21 март 2012 година, Бендер потпишал нов договор со Леверкузен до 2018 година. Во сезоната 2012-2013 во Бундеслигата одиграл 33 натпревари, постигнал 3 гола и додал 6 асистенции. На 31 октомври 2013 година, повторно го продолжил договорот со клубот овојпат во трајност до 2019 година. Во сезоната 2013-2014, тој одииграл 29 натпревари и постигнал три гола во Бундеслигата, и покрај тоа што бил повреден. Во сезоната 2014-2015, тој се вратил на терен и одиграл 26 натпревари во Бундеслигата, во која постигнал само еден гол во истата и тоа против [[ФК Падерборн|Падерборн]]. Во Лигата на шампионите му помогнал на клубот да ја мине фазата по групи освојувајчи го второто место зад [[ФК Монако|Монако]], но подоцна загубиле од [[ФК Атлетико Мадрид|Атлетико Мадрид]] во осминафиналето. За сезона 2015-2016 тренерот [[Роџер Шмит]] го назначил за нов капитен на местото на [[Симон Ролфес]], кој ја завршил својата кариера. Сепак, оваа сезона била борба за него, откако прерпел тешка повреда во октомври 2015 година и го извадила од акција до март 2016 година, ограничувајќи го само на 10 настапи во Бундеслигата и неколку настапи во Лигата на шампионите. Бендер го одиграл својот последен професионален натпревар на 22 мај 2021 година, во последното коло од [[Прва Бундеслига 2020-2021|Бундеслигата 2020-2021]], во кој Леверкузен играл против [[ФК Борусија Дортмунд|Борусија Дортмунд]]. Тоа бил негов 256-ти натпревар на врвот за Леверкузен.<ref>{{Cite web | url = https://www.rsssf.org/players/dui-lbenderdata.html | title = Lars Bender – Matches and Goals in Bundesliga | first = Matthias | last = Arnhold | date = 17 June 2021 | access-date = 17 June 2021 | publisher = [[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]]}}</ref> Тој го заменил својот брат Свен, кој исто така го одиграл последниот натпревар, во 89-тата минута додека на Леверкузен им бил досуден пенал. Ларс Бендер го извел пеналот, а во знак на почит, голманот на Дортмунд [[Роман Бурки]] му дозволил да постигне гол без да се потруди да го одбрани ударот.<ref>{{cite web |last1=Jabbar |first1=Nasir |title=Borussia Dortmund Goalkeeper Roman Burki Let Lars Bender Score Penalty in His Final Game |url=https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |website=SPORTbible |access-date=25 May 2021 |date=23 May 2021 |archive-date=2024-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530060442/https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |url-status=dead }}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[Податотека:LarsBender.JPG|мини|left|Ларс Бендер го слави својот гол против Данска за време на Европското првенство 2012.]] Тој бил дел од [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|германската репрезентација под 19 години]] која победила на [[Европското првенство во фудбал за играчи под 19 години 2008|Европското првенство 2008]]. Тој и неговиот брат близнак Свен биле избрани заедно како играчи на турнирот. Подоцна, Бендер бил избран во составот од 23 играчи на [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] за [[Европско првенство во фудбал 2012|Европското првенство 2012]]. На 29 мај 2013 година, Бендер постигнал два гола во победата од 4-2 над {{NazNB|FUrep|ECU}}.<ref>{{cite web|title=Ecuador 2–4 Germany |url=http://www.espnfc.com/us/en/report/361584/report.html?soccernet=true&cc=5901 |publisher=[[ESPN]] |date=29 May 2013 |access-date=13 May 2014}}</ref> Тој бил избран и во привремениот тим на Германија за [[Светско првенство во фудбал 2014|Светското првенство 2014]], но се повлекол на 23 мај, поради повреда на бутниот мускул за време на тренинг. Селекторот [[Јоаким Лев]] рекол: "Лично ми е жал за Ларс бидејќи знам колку сакаше да биде во Бразил, кога играчот е исклучен толку блиску пред турнирот, тогаш тоа е многу разочарувачко за секого". Ларс бил дел од [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|германската олимписка репрезентација]] во [[Фудбал на Летните олимписки игри 2016 (мажи)|Рио]] две години подоцна, заедно со неговиот близнак и [[Нилс Петерсен]], кои биле тројцата играчи над пропишаната возраст од 23 години,<ref>{{cite web|title= Lars und Sven Bender Der Traum von Olympia wird wahr! |url=http://www.bunte.de/stars/star-news/sport/lars-und-sven-bender-der-traum-von-olympia-wird-wahr-341781.html|publisher=bunte.de|date=15 July 2016|access-date=13 August 2016}}</ref> освојувајќи го сребрениот медал.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821102147/http://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|url-status=dead|archive-date=21 August 2016|title=Neymar's golden penalty sees Brazil to victory|date=20 August 2016|publisher=FIFA}}</ref> ==== Хронологија на репрезентативни настапи ==== {{Репрезентативни настапи|GER}} {{Cronopar|6-9-2011|Гдањск|POL|2|2|DEU|-|Пријателска||13={{subon|77}}}} {{Cronopar|11-11-2011|Киев|UKR|3|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|87}}}} {{Cronopar|15-11-2011|Базел|DEU|3|0|NLD|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|29-2-2012|Бремен|DEU|1|2|FRA|-|Пријателска|13={{subon|70}} {{yel|88}}}} {{Cronopar|26-5-2012|Базел|CHE|5|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|78}}}} {{Cronopar|31-5-2012|Лајпциг|DEU|2|0|ISR|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|9-6-2012|Лавов|DEU|1|0|PRT|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+4}}}} {{Cronopar|13-6-2012|Харков|NLD|1|2|DEU|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+2}}}} {{Cronopar|17-6-2012|Лавов|DNK|1|2|DEU|1|Евро|2012|Прва фаза}} {{Cronopar|15-8-2012|Франкфурт на Мајна|DEU|1|3|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|74}}}} {{Cronopar|14-11-2012|Амстердам|NLD|0|0|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|82}}}} {{Cronopar|6-2-2013|Сен Дени|FRA|1|2|DEU|-|Пријателска|13={{subon|89}}}} {{Cronopar|29-5-2013|Бока Ратон|ECU|2|4|DEU|2|Пријателска|13={{suboff|90+1}}}} {{Cronopar|2-6-2013|Вашингтон|USA|4|3|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|14-8-2013|Кајзеслаутерн|DEU|3|3|PAR|1|Пријателска|13={{subon|27}} {{yel|81}}}} {{Cronopar|15-11-2013|Милано|ITA|1|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|67}}}} {{Cronopar|19-11-2013|Лондон|ENG|0|1|DEU|-|Пријателска}} {{Cronopar|14-11-2014|Нирнберг|DEU|4|0|GIB|-|Квал. за ЕП|2016|13={{subon|79}}}} {{Cronopar|18-11-2014|Виго|ESP|0|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|90+1}}}} {{Cronofin|19|4}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Lars Bender}} {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Германија |image3= Flag of Germany.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/lars-bender/77683/ Ларс Бендер на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/lars-bender/profil/spieler/30059 Ларс Бендер на transfermakt] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Бендер, Ларс}} [[Категорија:Германски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Минхен 1860]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Баер Леверкузен]] [[Категорија:Родени во 1989 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] shrg9avfdh25brpoiunewih2qhyv83z 5300224 5300223 2024-12-03T21:51:37Z Carshalton 30527 /* Репрезентативна кариера */ 5300224 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | name = Ларс Бендер | image = [[Податотека:Lars Bender 2015.jpg|220px]] | fullname = Ларс Бендер<ref name="L. Bender">{{Наведена мрежна страница| title = L. Bender| url = https://int.soccerway.com/players/lars-bender/16892/| publisher = Soccerway| accessdate = 7 December 2013}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1989|4|27|df=y}} | birth_place = [[Розенхајм]], Западна Германија | nationality = {{flagsport|GER}} [[Германија]] | height = {{Height|m=1.85|precision=0}}<ref>http://www.bayer04.de/b04-deu/de/1650.aspx?guid=1650-4418DBF4-D93C-4479-999C-F8590C6A82E7</ref> | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | retired = 1 јули 2021 <small>(32 г.)</small> | youthyears1 = 1993–1999 | youthclubs1 = ТСВ Бранебург | youthyears2 = 1999–2002 | youthclubs2 = {{Fb team Unterhaching}} | youthyears3 = 2002–2006 | youthclubs3 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | years1 = 2006–2009 | clubs1 = {{Fb team TSV 1860 Munchen}} | caps1 = 58 | goals1 = 4 | years2 = 2009–2021 | clubs2 = {{Fb team Bayer Leverkusen}} | caps2 = 220 | goals2 = 19<!--LEAGUE APPS & GOALS ONLY --> | nationalyears1 = 2005–2006 | nationalteam1 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 17 години|Германија 17]] | nationalcaps1 = 9 | nationalgoals1 = 1 | nationalyears2 = 2007–2008 | nationalteam2 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|Германија 19]] | nationalcaps2 = 9 | nationalgoals2 = 2 | nationalyears3 = 2009 | nationalteam3 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 20 години|Германија 20]] | nationalcaps3 = 1 | nationalgoals3 = 1 | nationalyears4 = 2010 | nationalteam4 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија под 21 години|Германија 21]] | nationalcaps4 = 1 | nationalgoals4 = 0 | nationalyears5 = 2016 | nationalteam5 = {{flagsport|GER}} [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|Германија (олимп.)]] | nationalcaps5 = 6 | nationalgoals5 = 0 | nationalyears6 = 2011–2014 | nationalteam6 = {{flagsport|GER}} [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] | nationalcaps6 = 19 | nationalgoals6 = 4 }} '''Ларс Бендер''' ({{lang-de|Lars Bender}}; р. [[27 април]] [[1989]]) — поранешен [[Германија|германски]] [[фудбалер]], [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]]. Тој е брат близнак на [[Свен Бендер]], со кого играле и заедно во [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. ==Технички карактеристики== Вообичаено игра како централен играч од средниот ред, но може да игра и како централен одбранбен играч. Тој е познат по својот стил на дејствување и е добар во одземањето на топката, антиципацијата на противниците и додавањата. ==Клупска кариера== ===Рана кариера=== Ларс Бендер играл од [[1993]] до [[1999]] година во младинската шлола на клубот ТСВ Браненбург, а потоа од [[1999]] до [[2002]] година бил дел од младинските категории на [[ФК Унтерхакинг|Унтерхакинг]]. Во летото [[2002]] година, тој стигнал во младинскиот тим на [[ТСВ Минхен 1860|Минхен 1860]]. ===Минхен 1860=== Во август 2006 година, тој го одиграл својот прв натпревар за [[ТСВ Минхен 1860#Вториот тим|Минхен 1860 II]] во Регионалната лига на Германија. Во октомври, тој бил повикан за првпат во првиот тим, но откако останал неискористена замена околу месец дена подцна, на 27 ноември 2006 година, на возраст од само 17 години, го направил своето деби за клубот во првенствениот против [[ФК Кобленц|Кобленц]] во Втората Бундеслига. Во својата прва професионална сезона, тој одиграл 13 натпревари, од кои девет како стартер. Во оваа сезона, Бендер го освоил [[Фриц Валтер трофеј|Фриц Валтер трофејот]] за најдобар млад играч во категоријата под 17 години, пред играчот на Борусија Менхенгладбах, [[Марко Марин]], и неговиот брат близнак, Свен Бендер. Во својата втора сезона, тој бил стандарден првотимец во средниот ред, а веќе во првото коло од новата сезона, го постигнал и својот прв гол. Понатаму, тој останал регуларен стартер и во сезоната 2008-2009, а на 3 октомври 2008 година, за време на натпеварот од Втората Бундеслига против ФСВ Франкфурт, тој ја презел [[капитен|капитенската лента]] и станал најмладиот капитен во историјата на Минхен 1860. Сепак, на 20 октомври, тој сериозно се повредил и ја завршил сезоната со само 15 одиграни натпревари. Во неговите три сениорски години поминати во дресот на Минхен 1860, тој одиграл 58 натпревари и постигнал четири гола. ===Бајер Леверкузен=== [[Податотека:Lars Bender 2012.jpg|мини|right|Бендер играјќи за Бајер Леверкузен во 2012 година]] На 18 август 2009 година, Бендер потпишал тригодишен договор со [[ФК Бајер Леверкузен|Бајер Леверкузен]]. Својот прв натпревар во Бундеслигата, го одиграл во шесттото коло од [[Прва Бундеслига 2009-2010|сезоната 2009-2010]], влегувајќи како замена од клупата за резерви. Тоа бил само првиот од повеќето од 20 натпревари во кој бил искористен како замена за време на неговата прва сезона во клубот. Својот прв гол во Бундеслигата го постигнал против [[ФК Ајнтрахт Франкфурт|Ајнтрахт Франкфурт]] на 16 септември. Во следната сезона, неговата позиција на дефанзивен играч за врска добила голема конкуренција и тој често бил втор избор, но сепак забележал 27 натпревари и постигнал три гола. Во сезоната 2011-2012, тој бил стандарден и ги одиграл најголемиот дел од натпреварите во текот на целата сезона, со исклучок на периодот за време на мускулната повреда кој го принудила да пропушти неколку натпревари во пролетта 2012 година. На 21 март 2012 година, Бендер потпишал нов договор со Леверкузен до 2018 година. Во сезоната 2012-2013 во Бундеслигата одиграл 33 натпревари, постигнал 3 гола и додал 6 асистенции. На 31 октомври 2013 година, повторно го продолжил договорот со клубот овојпат во трајност до 2019 година. Во сезоната 2013-2014, тој одииграл 29 натпревари и постигнал три гола во Бундеслигата, и покрај тоа што бил повреден. Во сезоната 2014-2015, тој се вратил на терен и одиграл 26 натпревари во Бундеслигата, во која постигнал само еден гол во истата и тоа против [[ФК Падерборн|Падерборн]]. Во Лигата на шампионите му помогнал на клубот да ја мине фазата по групи освојувајчи го второто место зад [[ФК Монако|Монако]], но подоцна загубиле од [[ФК Атлетико Мадрид|Атлетико Мадрид]] во осминафиналето. За сезона 2015-2016 тренерот [[Роџер Шмит]] го назначил за нов капитен на местото на [[Симон Ролфес]], кој ја завршил својата кариера. Сепак, оваа сезона била борба за него, откако прерпел тешка повреда во октомври 2015 година и го извадила од акција до март 2016 година, ограничувајќи го само на 10 настапи во Бундеслигата и неколку настапи во Лигата на шампионите. Бендер го одиграл својот последен професионален натпревар на 22 мај 2021 година, во последното коло од [[Прва Бундеслига 2020-2021|Бундеслигата 2020-2021]], во кој Леверкузен играл против [[ФК Борусија Дортмунд|Борусија Дортмунд]]. Тоа бил негов 256-ти натпревар на врвот за Леверкузен.<ref>{{Cite web | url = https://www.rsssf.org/players/dui-lbenderdata.html | title = Lars Bender – Matches and Goals in Bundesliga | first = Matthias | last = Arnhold | date = 17 June 2021 | access-date = 17 June 2021 | publisher = [[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]]}}</ref> Тој го заменил својот брат Свен, кој исто така го одиграл последниот натпревар, во 89-тата минута додека на Леверкузен им бил досуден пенал. Ларс Бендер го извел пеналот, а во знак на почит, голманот на Дортмунд [[Роман Бурки]] му дозволил да постигне гол без да се потруди да го одбрани ударот.<ref>{{cite web |last1=Jabbar |first1=Nasir |title=Borussia Dortmund Goalkeeper Roman Burki Let Lars Bender Score Penalty in His Final Game |url=https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |website=SPORTbible |access-date=25 May 2021 |date=23 May 2021 |archive-date=2024-05-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240530060442/https://www.sportbible.com/football/news-roman-burki-let-lars-bender-score-penalty-in-his-final-game-20210523 |url-status=dead }}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[Податотека:LarsBender.JPG|мини|left|Ларс Бендер го слави својот гол против {{NazNB|FUrep|DEN}} за време на [[Европско првенство во фудбал 2012|Европското првенство 2012]].]] Тој бил дел од [[Фудбалска репрезентација на Германија под 19 години|германската репрезентација под 19 години]] која победила на [[Европското првенство во фудбал за играчи под 19 години 2008|Европското првенство 2008]]. Тој и неговиот брат близнак Свен биле избрани заедно како играчи на турнирот. Подоцна, Бендер бил избран во составот од 23 играчи на [[Фудбалска репрезентација на Германија|Германија]] за [[Европско првенство во фудбал 2012|Европското првенство 2012]]. На 29 мај 2013 година, Бендер постигнал два гола во победата од 4-2 над {{NazNB|FUrep|ECU}}.<ref>{{cite web|title=Ecuador 2–4 Germany |url=http://www.espnfc.com/us/en/report/361584/report.html?soccernet=true&cc=5901 |publisher=[[ESPN]] |date=29 May 2013 |access-date=13 May 2014}}</ref> Тој бил избран и во привремениот тим на Германија за [[Светско првенство во фудбал 2014|Светското првенство 2014]], но се повлекол на 23 мај, поради повреда на бутниот мускул за време на тренинг. Селекторот [[Јоаким Лев]] рекол: "Лично ми е жал за Ларс бидејќи знам колку сакаше да биде во Бразил, кога играчот е исклучен толку блиску пред турнирот, тогаш тоа е многу разочарувачко за секого". Ларс бил дел од [[Олимписка фудбалска репрезентација на Германија|германската олимписка репрезентација]] во [[Фудбал на Летните олимписки игри 2016 (мажи)|Рио]] две години подоцна, заедно со неговиот близнак и [[Нилс Петерсен]], кои биле тројцата играчи над пропишаната возраст од 23 години,<ref>{{cite web|title= Lars und Sven Bender Der Traum von Olympia wird wahr! |url=http://www.bunte.de/stars/star-news/sport/lars-und-sven-bender-der-traum-von-olympia-wird-wahr-341781.html|publisher=bunte.de|date=15 July 2016|access-date=13 August 2016}}</ref> освојувајќи го сребрениот медал.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821102147/http://www.fifa.com/mensolympic/news/y=2016/m=8/news=neymar-s-golden-penalty-sees-brazil-to-victory-2823069.html|url-status=dead|archive-date=21 August 2016|title=Neymar's golden penalty sees Brazil to victory|date=20 August 2016|publisher=FIFA}}</ref> ==== Хронологија на репрезентативни настапи ==== {{Репрезентативни настапи|GER}} {{Cronopar|6-9-2011|Гдањск|POL|2|2|DEU|-|Пријателска||13={{subon|77}}}} {{Cronopar|11-11-2011|Киев|UKR|3|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|87}}}} {{Cronopar|15-11-2011|Базел|DEU|3|0|NLD|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|29-2-2012|Бремен|DEU|1|2|FRA|-|Пријателска|13={{subon|70}} {{yel|88}}}} {{Cronopar|26-5-2012|Базел|CHE|5|3|DEU|-|Пријателска|13={{subon|78}}}} {{Cronopar|31-5-2012|Лајпциг|DEU|2|0|ISR|-|Пријателска|13={{subon|88}}}} {{Cronopar|9-6-2012|Лавов|DEU|1|0|PRT|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+4}}}} {{Cronopar|13-6-2012|Харков|NLD|1|2|DEU|-|Евро|2012|Прва фаза|13={{subon|90+2}}}} {{Cronopar|17-6-2012|Лавов|DNK|1|2|DEU|1|Евро|2012|Прва фаза}} {{Cronopar|15-8-2012|Франкфурт на Мајна|DEU|1|3|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|74}}}} {{Cronopar|14-11-2012|Амстердам|NLD|0|0|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|82}}}} {{Cronopar|6-2-2013|Сен Дени|FRA|1|2|DEU|-|Пријателска|13={{subon|89}}}} {{Cronopar|29-5-2013|Бока Ратон|ECU|2|4|DEU|2|Пријателска|13={{suboff|90+1}}}} {{Cronopar|2-6-2013|Вашингтон|USA|4|3|DEU|-|Пријателска|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|14-8-2013|Кајзеслаутерн|DEU|3|3|PAR|1|Пријателска|13={{subon|27}} {{yel|81}}}} {{Cronopar|15-11-2013|Милано|ITA|1|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|67}}}} {{Cronopar|19-11-2013|Лондон|ENG|0|1|DEU|-|Пријателска}} {{Cronopar|14-11-2014|Нирнберг|DEU|4|0|GIB|-|Квал. за ЕП|2016|13={{subon|79}}}} {{Cronopar|18-11-2014|Виго|ESP|0|1|DEU|-|Пријателска|13={{subon|90+1}}}} {{Cronofin|19|4}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Lars Bender}} {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Германија |image3= Flag of Germany.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/lars-bender/77683/ Ларс Бендер на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/lars-bender/profil/spieler/30059 Ларс Бендер на transfermakt] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Бендер, Ларс}} [[Категорија:Германски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Минхен 1860]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Баер Леверкузен]] [[Категорија:Родени во 1989 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 33wdboq9cj1n3cmrzn5f4al8m7rijdr 0 1222952 5299963 5184321 2024-12-03T12:56:09Z BosaFi 115936 5299963 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Водна површина|image=Fleesensee mit Feldern im Vordergrund.jpg|caption=Поглед на Флезензе|coordinates={{coord|53|30|8|N|12|28|31|E|region:DE-MV_type:waterbody_source:dewiki|display=inline,title}}|width=}} '''Флезензе''' е [[езеро]] во [[Мекленбуршка Езерска Област (округ)|округот Мекленбургеш Сеенплате]] во [[Мекленбург-Западна Померанија]], [[Германија]]. На надморска височина од 62 метри, неговата површина е 10.78&nbsp;км². . Притока и истека на езерото е Елде реката. На нејзиниот брег, сместен во дел од општината [[Герен-Лебин]], има големо одморалиште, кое било отворено во 2000 година.<ref name="Experience Germany: Fleesensee">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |title=Experience Germany:Fleesensee |accessdate=2019-05-04 |archive-date=2022-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220308050402/http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |url-status=dead }}</ref> [[Податотека:Fleesensee.JPG|н|мини| Фелзензе. Мекленбург Езеро округ, Германија на зајдисонце]] == Наводи == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Флезензе}} [[Категорија:Езера во Мекленбург-Западна Померанија]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] 3iebhrwaz0s8cj2y9730019f7od4qjw 5299964 5299963 2024-12-03T12:57:41Z BosaFi 115936 5299964 wikitext text/x-wiki '''Флезензе''' е [[езеро]] во [[Мекленбуршка Езерска Област (округ)|Мекленбуршка Езерска Област]] во [[Мекленбург-Западна Померанија]], [[Германија]]. На надморска височина од 62 метри, неговата површина е 10.78&nbsp;км². Притока и истека на езерото е Елде реката. На нејзиниот брег, сместен во дел од општината [[Герен-Лебин]], има големо одморалиште, кое било отворено во 2000 година.<ref name="Experience Germany: Fleesensee">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |title=Experience Germany:Fleesensee |accessdate=2019-05-04 |archive-date=2022-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220308050402/http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |url-status=dead }}</ref> [[Податотека:Fleesensee.JPG|н|мини| Фелзензе. Мекленбург Езеро округ, Германија на зајдисонце]] == Наводи == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Флезензе}} [[Категорија:Езера во Мекленбург-Западна Померанија]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] qwf89afxycs5f0h0364g4a6qqrt9bav 5299965 5299964 2024-12-03T12:57:59Z BosaFi 115936 BosaFi ја премести страницата [[Флесенсе]] на [[Флезензе]]: Погрешно напишан наслов 5299964 wikitext text/x-wiki '''Флезензе''' е [[езеро]] во [[Мекленбуршка Езерска Област (округ)|Мекленбуршка Езерска Област]] во [[Мекленбург-Западна Померанија]], [[Германија]]. На надморска височина од 62 метри, неговата површина е 10.78&nbsp;км². Притока и истека на езерото е Елде реката. На нејзиниот брег, сместен во дел од општината [[Герен-Лебин]], има големо одморалиште, кое било отворено во 2000 година.<ref name="Experience Germany: Fleesensee">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |title=Experience Germany:Fleesensee |accessdate=2019-05-04 |archive-date=2022-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220308050402/http://www.experience-germany.com/html/fleesensee.html |url-status=dead }}</ref> [[Податотека:Fleesensee.JPG|н|мини| Фелзензе. Мекленбург Езеро округ, Германија на зајдисонце]] == Наводи == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Флезензе}} [[Категорија:Езера во Мекленбург-Западна Померанија]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] qwf89afxycs5f0h0364g4a6qqrt9bav 0 1223413 5300360 5257802 2024-12-04T11:38:45Z BosaFi 115936 5300360 wikitext text/x-wiki [[Податотека:DEU Berlin COA.svg|мини|Грб на Берлин]] '''Сенатот на Берлин''' — главен орган на извршната власт во [[Берлин]]. Составен е од градоначалникот и максимум осум сенатори, од кои двајца се заменици-градоначалници. До [[1945|1945 година]] највисокото извршно тело на [[Берлин]] било наречено магистратура предводена од градоначалникот. Името "Берлинскиот сенат" се појавил по изборните избори за претставничкото тело на градот ([[1946]]). По поделбата на градот во [[Западен Берлин]] и [[Источен Берлин]], името останало само во Западен Берлин. Во Источен Берлин, до [[1977|1977 година]], се појавил "Магистратот на Големиот Берлин" и со него предводел "градоначалникот на Берлин". По [[Повторно обединување на Германија|обединувањето на Германија на 3 октомври 1990 година]] и до изборите на 2 декември 1990 година во Берлин функционираше ''"двојна влада"'' - Сенатот во Западен Берлин и судијата на Источен Берлин - наречен ''"Маги-Сенат"'' . == Поврзано == * [[Окрузи во Берлин]] [[Категорија:Берлин]] [[Категорија:Политика на Германија]] io348d079r280dp8if9p7dxa1o223ys 0 1238890 5300273 4998269 2024-12-04T02:07:02Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Bandera_Xoixoni_Est.png|Bandera_Xoixoni_Est.png]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Krd|Krd]] поради: No license since 21 November 2024. 5300273 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија народ |group=Шошони |image=[[Податотека:Shoshone group American Indian Mongoloid.png|center|250px]]Група Шошони (1903) |poptime=12.300 (2000) |popplace={{знаме|САД}}<br />({{знамеикона| Ајдахо }} [[Ајдахо]],<br />{{знамеикона|Калифорнија}} [[Калифорнија]], {{знамеикона|Невада}} [[Невада]], {{знамеикона|Орегон}} [[Орегон]], {{знамеикона|Јута}} [[Јута]], , {{знамеикона|Вајоминг}} [[Вајоминг]]) |rels= црква на американските домородци, танц на Сонцето, традиционална племенска религија<ref name=plains>Loether, Christopher. [http://plainshumanities.unl.edu/encyclopedia/doc/egp.na.105 "Shoshones."] ''Encyclopedia of the Great Plains''. Retrieved 20 Oct 2013.</ref> , [[танц на духовите]] |langs=[[шошонски јазик]] <ref name=ethno>[http://www.ethnologue.com/language/shh "Shoshoni."] ''Ethnologue.'' Retrieved 20 Oct 2013.</ref>, [[англиски јазик]] |related= [[Тимбиши]] и [[Команчи]] }} [[Податотека:Washakie.jpg|мини|Вашаки, поглавица на Шошоните]] [[Податотека:Rabbit-Tail.jpg|мини|Воин Шошон]] [[Податотека:Shoshoni tipis.jpg|мини|Шошонски шатор]] '''Шошони''' – [[Северна Америка|северноамерикански]] [[американски староседелци|староседелци]] од групата нумички (платошошонски) народи населени во [[Голем Басен|Големиот Басен]], која ѝ припаѓа на семејството на [[Јутоастеци|јутоастечки]] народи. Шошоните се делат на три групи племиња: Западни Шошони, Северни Шошони и Источни или Винд Ривер Шошони. '''Западните Шошони''' го населувале подрачјето на источна и североисточна [[Невада]], северна и западна [[Јута]], крајниот југоисток на [[Ајдахо]] и подрачјето [[Панаминт]] во [[Калифорнија]]. '''Северните Шошони''' (вклучително и племето '''Леми Шошони''') се наоѓале во средишниот и јужниот Ајдахо, источен Орегон, во граничното подрачје на северозападен [[Вајоминг]] со [[Ајдахо]] и југозападен Вајоминг. '''Источните Шошони''' живееле во Вајоминг и на тромеѓата Вајоминг, Јута и Ајдахо. Шошоните заедно со Команчите и Тимбишите ѝ припаѓаат на групата Прави Шошони (Централни Нумици), чии јазици ја сочинуваат групата [[јутоастечки јазици]] позната како централнонумички јазици. [[Тимбиши]]те или Панаминтите живееле на подрачјето на калифорнискиот Панаминт. На крајот, [[Команчи]]те живееле во западен [[Тексас]]. Западните, Северните и Винд Ривер (Источните) Шошони понатаму се делат на локални групи. Команчите по потекло се Винд Ривер Шошони од кои се одвоиле. Панаминтите (со Команчите) е уште една група која долго време живее одвоена од матичната шошонска заедница. Индијанците Вебер Јути, не им припаѓаат на [[Јути (Индијанци)|Јутите]], туку добиле погрешно име, и им припаѓаат на правите Шошони. Централнонумичките јазици заедно со јужнонумичките и западнонумичките ја сочинуваат групана на нумички (шошонски) јазици, која претходно била именувана платошошонска. На пошироката група нумичко население, т.е. платошошонските народи, ѝ припаѓаат народите [[Јути (Индијанци)|Јути]] и нивните локални групи, па [[Чимеуеви]], [[Јужни Пајути]], [[Северни Пајути]], Банок, [[Каваису]], [[Моно (народ)|Овенс Воли Пајути]] (Источни Моно) и [[Моно (народ)|Моно]] (Западни Моно), но не се дел од шошонскиот народ, туку ѝ припаѓаат на платошошонската (нумичката) група народи. == Име == Значењето на името Шошони не е познато и веројатно настанало од некој туѓ назив. Честиот назив Снејк (Змиски Индијанци) кое им се дава, главно се однесува на нивните групи Јахускин и Валпапи од [[Орегон]]. == Култура == Голем дел од [[Голем Басен|Големиот Басен]] е сува [[пустина]], прилично непогодна за живот. Борови шуми може да се најдат дури во планините или во близина на потоците и езерата. Климата се одликува со суви и жешки лета и екстремно ладни зими. Целиот басен е опкружен со планински венци. На источните граници се протегаат [[Стеновити Планини|Стеновитите Планини]] и [[Сиера Невада (САД)|Сиера Невада]] на запад. Платото Колорадо е негова јужна граница, додека на север се наоѓа платото Колумбија. Планините на исток и запад кои го опкружуваат Големиот Басен не погодува на продор на дождовни облаци кои на нив го оставаат целиот дожд, истовремено испарувањето во басенот е многу високо. Годишните врнежи изнесуваат 5,1–51 л/см годишно. Шошоните сепак тука опстанале. Во многу негостољубивото подрачје на Големиот Басен, Индијанците морале најголем дел од времето да го поминуваат во потрага по храна. Изворите биле многу скудни, [[змија|змиите]], разните [[инсект]]и и опасните [[пајак|пајаци]], како и ретките растенија им биле целокупен избор. Семејствата на Западните Шошони живееле на најскудното тло, организацијата била ограничена неколку сродни семејства кои љубоморно ги чувале своите извори на храна. Се движеле пешки. Нивните домови биле ветробрани од гранки преку лето, или конусни колипки вигвами преку зима. Облеката на Западните Шошони била сиромашна, многу посиромашна од онаа на Северните и Источните Шошони, кои на располагање ја имале [[прерија]]та, [[бизон]]ите и [[коњ]]ите. == Шошоните денес == Правите Шошони денес живеат по бројните мали резервати во Невада (Западни Шошони), Јута (Гошјути), Ајдахо (Северни Шошони, Леми; 9.400, [[2000]] година), Вајоминг (Винд Ривер или Источни) и Калифорнија (Панаминт; 100, [[2000]] година), те Команчи во [[Оклахома]] (7.000, [[2000]] година). == Надворешни врски == {{Ризница-врска|Shoshoni}} * [https://web.archive.org/web/20071013030643/http://www.wwcc.wy.edu/wyo_hist/shoshoni.htm A. Dudley Gardner, The Shoshoni and the Seeds of Change, 1803-1868] * [http://www.onlineutah.com/shoshonehistory.shtml SHOSHONI INDIANS: Northwestern Bands] * [http://www.accessgenealogy.com/native/tribes/shoshoni/shoshoniindianhist.htm Историја Шошона] * [https://web.archive.org/web/20100710160624/http://sln.fi.edu/fellows/fellow4/feb99/mccullough/showit.htm The Shoshoni Indians (страница за децу)] [[Категорија:Јутоастечки народи]] 9d8ywp8tnpb3nvgxh3nrpli51xuo527 0 1239136 5300217 5132098 2024-12-03T21:25:52Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300217 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |name = Туризам во Босна и Херцеговина |motto = |image_skyline = Kravice 2 (3).jpg |imagesize = 255px |image_caption = Водопадите во Кравица |image_map = |mapsize = |map_caption = |coordinates = |timezone = [[Средно европско време]] |utc_offset = +1 |website = [http://www.bhtourism.ba Официјална туристичка страна] |area_code = +387 }} '''Туризмот во Босна и Херцеговина''' — брзорастечки сектор што претставува важен дел во [[Економија на Босна и Херцеговина|економијата]] на [[Босна и Херцеговина|земјата]]. Туристичкото деловно опкружување постојано се развива со сè поактивен систем на промоција на [[туризмот]]. Туристичките посети пораснале во просек за 24% на годишно ниво од 1995 до 2000 година. Солидниот раст на посети од европскиот регион во 2007 година во значителен дел се должи на силните перформанси на Јужна и Средоземна Европа (+ 7%). Особено, Босна и Херцеговина била меѓу посилните играчи со раст од 20%<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf |title=Tourism |format=PDF |website=Unwto.org |accessdate=2010-05-30 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728145219/http://unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf |archivedate=2011-07-28 }}</ref>. Во 2013 година, [[Светски економски форум|Светскиот економски форум]] во својот [[Извештај за конкурентност за патувања и туризам]] објавил дека Босна и Херцеговина е осмата пријателска нација во светот кон туристите<ref>{{наведени вести|editor-last1=Blanke|editor-first1=Jennifer|editor-last2=Chiesa|editor-first2=Thea|title=The Travel & Tourism Competitiveness Report 2013|url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_TT_Competitiveness_Report_2013.pdf|newspaper=World Economic Forum|date=2013|page=455}}</ref>. Во [[2015]] година, Босна и Херцеговина надмина 1 милион посети и го продолжил растот во [[2016]] година регистрирајќи 1.148.530 посети (+ 11,6%) во комбинација со 2.376.743 ноќевања (+ 10,9%). 67,6% од туристичките посети и 69% од ноќевањата дошле од странски држави<ref name="bhas.ba">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bhas.ba/saopstenja/2017/TUR_2016%20M01-12_001_%2001_bos.pdf|format=PDF|title=STATISTIKA TURIZMA : Kumulativni podaci, januar – decembar 2016|website=Bhas.ba|accessdate=4 January 2018|archive-date=2019-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190530180338/http://www.bhas.ba/saopstenja/2017/TUR_2016%20M01-12_001_%2001_bos.pdf|url-status=dead}}</ref>. Според проценката на [[Светска организација за туризам|Светската организација за туризам]], Босна и Херцеговина ќе ја има третата највисока стапка на раст на туризмот во светот помеѓу 1995 и 2020 година. Најголемите земји чии граѓани ја посетиле земјата во [[2016]] година биле [[Хрватска]] (11% посети, 11,9% ноќевања), [[Србија]] (8,9% посети, 8,4% ноќевања), [[Турција]] (10,7% посети, 8,0% ноќевања), [[Словенија]] (6,5% посети, 6,0% ноќевања) и [[Италија]] (5,4 % посети, 6,5% ноќевања). Покрај тоа, се проценува дека над 1 милион луѓе ја посетуваат [[Меѓугорје]] секоја година, но огромното мнозинство од посетителите не се регистритраат од страна на давателите на сместувачки услуги. Серијата на патнички водичи, [[Лонли планет]], го прогласил [[Сараево]] за 43-ти најдобар град во светот<ref name="Lonely Planet 2006">Lonely Planet (March 2006). ''The Cities Book: A Journey Through The Best Cities In The World'', Lonely Planet Publications, {{ISBN|1-74104-731-5}}.</ref>, и во декември 2009 година го навел Сараево како еден од првите десет градови што треба да се посетат во 2010 година<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.news.com.au/travel/galleries/gallery-e6frflw0-1225794915428?page=2 |title=Lonely Planet's Top 10 Cities 2010 &#124; Lonely Planet's Top 10 Cities 2010 |publisher=News.com.au |date= |accessdate=2010-01-19 |archive-date=2010-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101010052209/http://www.news.com.au/travel/galleries/gallery-e6frflw0-1225794915428?page=2 |url-status=dead }}</ref>. Со своето 43 место Сараево се нашло пред [[Дубровник]], # 59, [[Љубљана]] # 84, [[Блед]] на # 90, [[Загреб]] на # 125 и [[Белград]] на # 143, со што Сараево е најдобриот рангиран град на [[Балканскиот Полуостров]] зад [[Атина]], [[Грција]]. Туризмот во Сараево главно е насочен кон историски, религиозни и културни аспекти. Во последниве години, инвестициите го направиле и трговски град, со респектабилна понуда во малопродажба. Градот бил домаќин на [[Зимски олимписки игри 1984|Зимските олимписки игри]] во [[1984]] година, кои во тоа време биле најголемите Зимски игри во однос на спортистите и медиумите. Земјата ја обновува својата репутација како одлична ски-одредиште со своите олимписки планински ски-центри како што се [[Бјелашница]], [[Игман]] и [[Јахорина]]. Во 2017 година, 1.307.319 туристи ја посетиле Босна и Херцеговина, што претставува зголемување од 13,7% и имало 2.677.155 ноќевања, што претставува зголемување од 12,3% во однос на претходната година. Исто така, 71,5% од туристите потекнувале од странски земји<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://ba.n1info.com/a241980/Vijesti/Vijesti/U-BiH-u-2017.-godini-ostvareno-2-6-miliona-nocenja.html |title=архивски примерок |accessdate=2020-03-22 |archive-date=2018-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180217141950/http://ba.n1info.com/a241980/Vijesti/Vijesti/U-BiH-u-2017.-godini-ostvareno-2-6-miliona-nocenja.html }}</ref>. Во 2018 година, 1.609.310 туристи ја посетиле Босна и Херцеговина, што претставува зголемување од 23,1% и имало 3.343.584 ноќевања, што претставува зголемување од 24,8% во однос на претходната година. Исто така, 71,2% од туристите потекнувале од странски земји.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://ba.n1info.com/Vijesti/a314652/U-2018.-godini-BiH-posjetilo-vise-od-1-4-miliona-turista.html |title=архивски примерок |accessdate=2020-03-22 |archive-date=2019-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323035826/http://ba.n1info.com/Vijesti/a314652/U-2018.-godini-BiH-posjetilo-vise-od-1-4-miliona-turista.html }}</ref> Во 2019 година 1.990.451 туристи ја посетиле Босна и Херцеговина, што претставува зголемување од 23,6% и има 4,100.401 ноќевања, што претставува зголемување за 22,6% во однос на претходната година. Исто така, 74,4% од туристите потекнувале од странски земји. ==Економија и туризам== Туризмот ima голем придонес во [[Економија на Босна и Херцеговина|босанската економија]]. Како резултат на тоа, Босна и Херцеговина има широка туристичка индустрија и брз развој на услужниот сектор благодарение на силниот годишен раст на туристичките пристигнувања. Земјата исто така има придобивки од тоа што е летно и зимско одредиште со континуитет во својот туризам во текот на целата година. Како претежно планинска земја, Босна и Херцеговина поседува некои од најквалитетните скијачки одморалишта во [[Европа]]<ref name="away.com">{{Наведена мрежна страница |url=http://away.com/wallpaper/index.adp?date=02-24-2006 |title=Архивиран примерок |accessdate=2006-06-24 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080501071118/http://away.com/wallpaper/index.adp?date=02-24-2006 |archivedate=2008-05-01 }}</ref>. Во март 2012 година, Сараево победил на натпреварот за патувања на блогот „''Најдобар град што треба да се посети''“, победувајќи над стотина градови низ целиот свет<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://foxnomad.com/2012/03/27/the-best-city-to-visit-travel-tournament-2012-championship/ |title=The Best City To Visit Travel Tournament 2012: Championship |author=Anil Polat |website=Foxnomad.com |date=27 March 2012 |accessdate=30 March 2012}}</ref>. Неодамна, градот [[Високо]] доживеал неверојатен пораст на туристичките посети заради наводното откритие на [[Босански пирамиди|Босанските пирамиди]], привлекувајќи над 10,000 туристи во првиот викенд во јуни 2006 година. Меѓугорје станало едно од најпопуларните места за поклонение на [[католици]]те<ref name="romereports.com">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.romereports.com/palio/Visionaries-of-Medjugorje-may-appear-before-the-Vatican-english-2441.html |title=Архивиран примерок |accessdate=2016-02-08 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130505053250/http://www.romereports.com/palio/Visionaries-of-Medjugorje-may-appear-before-the-Vatican-english-2441.html |archivedate=2013-05-05 }}</ref> (и луѓе од други вери) во светот и се претвори во третото најважно религиозно место во Европа, каде секоја година повеќе од 1 милион луѓе го посетуваат местото<ref name="romereports.com"/>. Се проценува дека 30 милиони аџии пристигнале во Меѓугорје од кога започнале познатите прилози во 1981 година<ref name=reuters>[https://www.reuters.com/article/idUSTRE62G3OR20100317?type=lifestyleMolt%3FfeedType%3DRSS&feedName=lifestyleMolt Vatican Probes Claims of Apparitions at Medugorje] Reuters.com, Retrieved March 17, 2010.</ref>. [[Неум]] на јадранскиот брег има стрмни ридови, песочни плажи и неколку големи туристички хотели. Цените имаат тенденција да бидат пониски отколку во соседна [[Хрватска]], што го прави популарен кај купувачите. Туризмот и трговијата што ја носи, е водечки придонес за економијата од областа. Туризмот во Неум е активна главно во крајбрежниот регион. Внатрешната област зад Неум има богата археолошка историја и недопрена земја и почнува да го развива земјоделскиот туризам. Одморите во Босна станале популарни помеѓу жителите на Арапскиот Залив од Источна Арабија<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://religionnews.com/2016/08/22/gulf-tourism-frenzy-in-bosnia-polarises-locals/|title=Gulf tourism frenzy in Bosnia polarizes locals|website=Religionnews.com|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.menafn.com/1094908836/Kuwaiti-family-buys-flat-in-Sarajevo-to-escape-summer-heat|title=Kuwaiti family buys flat in Sarajevo to escape summer heat|website=Menafn.com|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.yahoo.com/movies/gulf-tourism-frenzy-bosnia-delights-business-polarises-locals-095124901--sector.html|title=Gulf tourism frenzy in Bosnia delights business, polarises locals|website=Yahoo.com|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.albawaba.com/business/therapeutic-tourism-draws-saudi-tourists-eastern-europe-875856|title=Therapeutic tourism draws Saudi tourists to Eastern Europe|date=23 August 2016|website=Albawaba.com|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thenational.ae/news/world/europe/we-have-a-different-kind-of-islam-say-bosnias-muslims|title='We have a different kind of Islam,' say Bosnia's Muslims|website=Thenational.ae|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pbs.org/newshour/bb/is-saudi-funded-mosque-in-sarajevo-threat-to-bosnias-moderate-muslims/|title=Is Saudi-funded mosque in Sarajevo threat to Bosnia’s moderate Muslims?|website=PBS NewsHour|accessdate=4 January 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/bosnia-arabs-investment/rpt-gulf-tourism-frenzy-in-bosnia-delights-business-polarises-locals-idUSL8N1B30NN|title=RPT-Gulf tourism frenzy in Bosnia delights business, polarises locals|date=22 August 2016|accessdate=4 January 2018|publisher=Reuters}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://english.alarabiya.net/en/business/economy/2016/08/21/Gulf-tourism-frenzy-in-Bosnia-delights-business-polarizes-locals.html |title=Архивиран примерок |accessdate=2016-08-24 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160823041514/http://english.alarabiya.net/en/business/economy/2016/08/21/Gulf-tourism-frenzy-in-Bosnia-delights-business-polarizes-locals.html |archivedate=2016-08-23 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://the-japan-news.com/news/article/0003166344 |title=Архивиран примерок |accessdate=2016-08-24 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160823172759/http://the-japan-news.com/news/article/0003166344 |archivedate=2016-08-23 }}</ref> ==Туристички атракции== [[File:Stari Most September 2004 4.jpg|thumb|right|220px|[[Стари Мост (Мостар)|Стари Мост]] во [[Мостар]]]] [[File:Church in Međugorje, B-H, June 4th 2007 (2).jpg|thumb|right|220px|Маријанскиот храм е една од најголемите туристички атракции во Босна и Херцеговина.]] [[File:NKD138 Ferhadija2.jpg|thumb|right|220px|[[Џамија Ферхад Паша]]]] Туристичкото одделение на Босна и Херцеговина посочило дека најатрактивните придобивки од посетителите се поради - 1) духот на луѓето. 2) Градовите низ целата земја се добро поврзани со меѓуградските автобуси и 3) поголемите градови со околните природни места се лесно достапни во рок од еден ден. [21] Некои од туристичките атракции во Босна и Херцеговина вклучуваат: * [[Сараево]] „Олимпискиот град“. Економски, научен, културен, политички и трговски центар на Босна и Херцеговина. Наречен ''Европски Ерусалим''. * [[Мостар]], „Градот на Неретва“, „Град на сонцето“; * [[Тузла]] родно место на [[Меша Селимовиќ]] и познат по панонските „[[Солени езера]]“. * [[Бања Лука]], „Зелениот град“ со разни културни знаменитости како тврдината, реката и џамијата Ферхадија; * [[Бихаќ]] и реката Уна со водопадите и реката Уна, во рамките на националниот парк Уна; * [[Зеница (град)|Зеница]], реката Босна и [[Врандук (Зеница)|Врандук]] - средновековна тврдина со џамија; * Градот [[Јајце (град)|Јајце]] на Босанските кралеви, основање на Југославија и водопадите * [[Вишеград]], местото на [[Мост на Мехмед паша|мостот Мехмед Паша Соколовиќ]]; * Светилиште на Пресвета Богородица на Меѓугорје, католичко место за поклонение; * [[Приедор]], Стара градска џамија (Национално наследство), Национален парк Козара и најголемиот споменик на Босна во Втората светска војна во Мраковица; * Реката [[Неретва]] и кањоните на реката Ракитница во Горна Неретва; * Реката [[Требижат (Чапљина)|Требиштат]] и неговите водопади; * [[Буна (река)|Буна]]; * Долниот кањон на реката [[Тара (река)|Тара]]; * Античката шума во [[Перуќица]], едно од последните две праисториски преостанати шуми во Европа и кањонот на реката [[Сутјеска]], и во рамките на националниот парк Сутјеска; * Историското село [[Пошитjе]]; * Планината [[Бјелашница]] и [[Јахорина]], места каде се одржиле на Олимписките Зимски игри; * [[Сребреница]] и нејзината природа; * Могорјело, римска вила што потекнува од почетокот на четвртиот век. . * [[Неум]]. Град на јадранскиот брег на Босна и Херцеговина. * [[Добој]] и неговата тврдина од 13 век; * [[Столац]], населбата Беговина и надгробните споменици; * [[Високо]], град на босанските кралеви и место на наводните [[Босански пирамиди]]; * Течањ, еден од најстарите градови во Босна со својот стар град; * [[Бијељина]], позната по земјоделството и селото Етно, Станишиќ. * [[Лукавац]] - Езерото Модрак (Језеро Модрак) најголемото вештачко езеро во Босна и Херцеговина * [[Травник]] - Родното место на [[Иво Андриќ]] и наоѓалиштето на стариот град Травник * [[Острожачка тврдина]] - замок од 16 век изграден од Османлиите. * [[Коњиц]] - познат по стариот град, вклучувајќи го и мостот Стара Ќуприја. * Почитељ - историско село во близина на Чапљина. {{среди}} ==Светско наследство на УНЕСКО== {| class="wikitable" |- !style="background-color: #007FFF;" |# !style="background-color: #007FFF;" |Слика !style="background-color: #007FFF;" |Име !style="background-color: #007FFF;" |Во УНЕСКО од |- style="background-color: #F0FFFF" | | 1 | [[File:Mostar, Stari Most at night.jpg|170px]] | [[Стар мост (Мостар)]] - Стар мост | 2005 |- style="background-color: #F0FFFF" | | 2 | [[File:Visegrad bridge by Klackalica.jpg|170px]] | [[Мост на Мехмед паша]] | 2007 |- style="background-color: #F0FFFF" | | 3 | [[File:Radimlja, Nekropola2.JPG|170px]] | [[Стечки]] - средновековни гробови | 2016 |} Својства доставени на Тентативниот список:<ref name="away.com"/> *Сараево - единствен симбол на универзална мултикултура - континуиран отворен град (Н.И.) (1997) *Пештера Вјетреница (2004) *Природниот и архитектонски ансамбл на Јајце (2006) *Историското градско место на Пошитиљ (2007) *Природен и архитектонски ансамбл на Благај (2007) *Природен и архитектонски ансамбл на Блидиње(2007) *Природен и архитектонски ансамбл на Столац (2007) *Природниот споменик Пештера Вјетреница со архитектонски ансамбл на село Завала (2007) ==Зимски спортови== [[File:Bjelašnica2.jpg|thumb|right|220px|[[Бјелашница]] ]] [[File:Jahorina mountain 2018.jpg|thumb|right|220px|[[Јахорина]]]] За време на [[Зимски олимписки игри 1984|Зимските олимписки игри]] во [[1984]] година, планините на Бјелашница, Јахорина и Игман биле домаќини на скијачките настани. Ова се најпосетуваните планини за скијање во Босна и Херцеговина. Скијачкиот центар Јахорина бил местото на женските алпинистички скијачки натпревари. Алпските натпревари за мажи се одржале во Бјелашница. На Игман биле одржани натпреварите во ски-скокање. Во меѓувреме, Велико Поле бил домаќин на биатлон, крос-кантри скијање и крос-кантри скијачки дел од нордиски комбинирани натпревари. Сараево бил домаќин на [[Европски младински олимписки фестивал|Европскиот младински олимписки фестивал]] во 2017 година и заради тоа биле направени инвестиции за изградба на современ [[ски-лифт]] и извонреден добар стандард на сместување, особено во Бјелашница и Јахорина. Планината Влашкиќ, исто така, станала главен центар за зимски туризам поради одличното сместување за скијање, сноубординг и други зимски спортови. Исто така, таа е одредиште за летен и еко туризам со многу пешачки патеки. Планинскиот и националниот парк [[Козара]] изминатите години станал и туристичка атракција за скијање и пешачење. ==Региони и градови== [[File:Baščaršija 2006.jpg|right|thumb|220px|[[Башчаршија]]]] [[File:Sahat Kula.jpg|right|thumb|220px|Саат кула]] Главниот град Сараево е познат по својата традиционална верска разноликост, со приврзаници на исламот, православието, католицизмот и јудаизмот кои живеат таму со векови<ref>Malcolm, Noel. ''Bosnia: A Short History'' {{ISBN|0-8147-5561-5}}.</ref>. Поради оваа долга и богата историја на верска разноликост, Сараево честопати се нарекува „Европски Ерусалим<ref name="In Europe's Jerusalem">Stilinovic, Josip (3 January 2002). [http://www.cwnews.com/news/viewstory.cfm?recnum=21006 "In Europe's Jerusalem"], ''Catholic World News''. The city’s principal mosques are the Gazi Husreff-Bey’s Mosque, or Begova Džamija (1530), and the Mosque of Ali Pasha (1560–61). Посетено на 5 August 2006.</ref>“ Сараево има голема туристичката понуда и угостителскиот сектор има голем раст, благодарение на зголемувањето на бројот на туристите од година на година. Сараево, исто така има корист од тоа да биде и летно и зимско одредиште со континуитет во текот на годината. Туристичкиот водич [[Лонли Планет]] го има поставено градот на 43-тото место како најдобар град во светот<ref name="amazon1">{{Наведена книга |title=Lonely Planet: Best Cities in the World |publisher=Lonely Planet |isbn=1741047315 }}</ref>, додека во [[2009]] година бил наведен како еден од првите десет градови за посета во [[2010]] година<ref name="News.com.au">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.news.com.au/travel/galleries/gallery-e6frflw0-1225794915428?page=2 |title=Lonely Planet's Top 10 Cities 2010 &#124; Lonely Planet's Top 10 Cities 2010 |publisher=News.com.au |accessdate=19 January 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101010052209/http://www.news.com.au/travel/galleries/gallery-e6frflw0-1225794915428?page=2 |archivedate=10 October 2010 }}</ref>. Во 2013 година, 302.570 туристи го посетиле Сараево, што е за 17,9% во споредба со [[2012]] година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ekapija.ba/bs/Vijest/kapital/u-ks-u-2013-je-najuspjesnija-turisticka-godina-od-kad-se-vodi-statistika/34489 |title=Kanton Sarajevo: Više turista u 2011 |publisher=Vijesti.ba |accessdate=2013-03-12}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fzs.ba/god.htm |title=Statistički Godišnjaci/Ljetopisi |publisher=Fzs.ba |accessdate=2013-03-12}}</ref>. Истата година имало вкупно 595,637 ноќевања, што е 18% повеќе отколку во 2012 година. Спортскиот туризам главно ги користи спортските зданија од Зимските олимписки игри во 1984 година, ски-центрите на планините Бјелашница, Игман, Јахорина, Требевиќ и Трескавица. Сараево го посетуваат туристи бидејќи со векови претставувал важен трговски центар во текот на Отоманското Царство и и Австроунгарија. Примери на популарни одредишта во Сараево вклучуваат [[Вруток на Босна]], [[Црква на Исусовото срце (Сараево)|катедралата]] и [[џамија Гази Хусрев Бег]]. Туризмот во Сараево главно е фокусиран на историски, верски и културни места и на зимските спортови. ===Мостар и Херцеговина=== [[File:Mostar Stari 3.jpg|thumb|220px|right|Мостар]] [[File:Pocitelj 2009.jpg|thumb|220px|right]] [[File:Blagaj – Vrelo Bune 1.jpg|thumb|220px]] [[Мостар]] е важно туристичко одредиште во Босна и Херцеговина. Меѓународниот аеродром Мостар му служи на градот, како и на железничките и автобуските станици кои го поврзуваат со голем број национални и меѓународни одредишта. Стариот град на Мостар е важно туристичко одредиште со „Стари мост“ како негова најпрепознатлива одлика. Партизанските меморијални гробишта во Мостар се уште еден важен градски симбол и се дизајнирани од архитектот [[Богдан Богдановиќ]]. Неговиот сакросантен квалитет се состои во единството на природата (вода и зеленило) со архитектонскиот израз на дизајнерот; споменикот бил вклучен во списокот на национални споменици во 2006 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=50&lang=4&action=view&id=2778/|title=Commission to preserve national monuments|website=Kons.gov.ba|accessdate=9 June 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150214225310/http://kons.gov.ba/main.php?id_struct=50&lang=4&action=view&id=2778%2F|archivedate=14 February 2015}}</ref>. „Трговскиот центар Рондо“, „Биосфера мол“, „Орка мол“ и трговскиот центар „Меркатор“ се некои од поновите атракции во градот. Во близина се наоѓа и католичката аџиларија Меѓугорје, како и дервишкиот манастир во Благај, градот Почитељ, водопадот Кравица, приморскиот град Неум, Столац со својата познатата некропола и остатоците од антички грчки град. Во близина на местата се наоѓа и паркот на природата наречен ''Хутово Блато'', езерото Борашко, како и пештерата Вјетреница, најголемата и најважната пештера во Босна и Херцеговина. Туристичките потенцијали на [[Требиње]] се големи. Градот има големи можности за развој на верски туризам. Како последица на бурната историја на градот во Требиње се наоѓа голем број на храмови. Постојат 15 храмови на православната црква, две католички цркви и една џамија. Многу православни храмови се изградени на темели на цркви од ранохристијанскиот период. Градот го опкружуваат манастирите: Добриќево, Дужи, Тврдош, Завала, Петро-Павловиот манастир и Херцеговската Грачаница. Во текот на летото се одржуваат бројни манифестации, а туристите ги привлекуваат и излетничките места Ластва, Јазина, Оровац и Убла. Туристичка атракција претставува и пештерата Ветреница. Близината на Дубровник и Херцег Нови дополнително ги зголемува туристичките потенцијали на градот. ===Босанска Краина=== Регионот Босанска Краина е познат по реките и зелениот пејзаж. Регионот вклучува и културни градови како Бања Лука, Приедор, Бихаќ и Јајце. Старите тврдини и замоци како замокот Острошац и замокот Велика Кладуша направени од Османлиите, а подоцна и од австриско-унгарците се познати места за национално наследство. Градот на босанските кралеви, основањето на Југославија и водопадите го прават градот Јајце кандидат на УНЕСКО. Во [[Бања Лука]] се одржуваат неколку културно-забавни манифестации, како: „Лето на Врбас“, „Враќање в село“, „[[Кочиќев збор]]“, „Бањалучки летни игри“ итн.<ref name="ReferenceA">''Banja Luka - Tourist Guidebook'', Tourist organization of the City of Banja Luka.</ref> Во околината на Бања Лука се наоѓаат неколку туристички атракции:<ref name="ReferenceA"/>: [[Бањ Брдо]] - се наоѓа јужно од градот на надморска висина од 403 метри, а на неговиот врв се наоѓа споменикот посветен на загинатите [[партизан]]и од Краина за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], дело на [[Антун Аугустинчиќ]], [[Манастир Траписти|Манастирот Траписти]] - се наоѓа во Делибашино село во кое во 1869 година дошле Трапистите, припадници на францускиот монашки ред од манастирот ''La Trappe''. Откако добиле дозвола од труската власт, тие формирале заедница и набргу изградиле земјоделско-индустриски објекти за [[производство]] на [[пиво]], [[сирење]], тестенини, како и [[хидроцентрала]], [[печатница]], циглана, пекарница, ковачница итн, Крупа на Врбас - се наоѓа на главниот пат М-16, на оддалеченост од 25 километри јужно од Бања Лука. Тука, реката Врбас излегува од [[кањон]]от и влегува во [[Крупско поле]] при што во неа се влева реката [[Крупа]]. Областа обилува со природни и историски знаменитости, како: изворите на Крупа, [[водопад]]и, Стрикина [[пештера]], манастирот [[Св. Илија]] од [[16 век]], средновековниот град Гребен итн. [[Српске Топлице]] - претставуваат извори на термална вода, на оддалеченост од шест километри од Бања Лука. ==Национални паркови== [[File:KozarackiKamen.jpg|thumb|220px|left|[[Козара]]]] [[File:Trnovacko.jpg|thumb|220px|left|[[Национален парк „Сутјеска“]]]] Национални паркови на Босна и Херцеговина {| class="wikitable" ! Име!! Основање !! Површина(км²) |---------------------------- | align="center"|[[Национален парк „Сутјеска“]] | align="center"|1965 | align="center"|173 |--------------------------- | align="center"|[[Козара]] | align="center"|1967 | align="center"|34 |--------------------------- | align="center"|[[Национален парк „Уна“]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediainfo.ba/index.php/200805303201/BiH/Federacija-BiH-Proglasen-nacionalni-park-Una.html|title=mediainfo.ba – Federacija BiH: Proglašen nacionalni park "Una"<!-- Bot generated title -->|website=Mediainfo.ba|accessdate=9 June 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150113233307/http://www.mediainfo.ba/index.php/200805303201/BiH/Federacija-BiH-Proglasen-nacionalni-park-Una.html|archivedate=13 January 2015}}</ref> | align="center"|2008 | align="center"| |--------------------------- | align="center"|[[Национален парк „Дрина“]] | align="center"|2017<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mojaplaneta.net/nacionalni-park-drina-novo-zasticeno-podrucje-u-republici-srpskoj-bih/|title=Nacionalni park „Drina“ – novo zaštićeno područje u Republici Srpskoj, BIH|date=2017-09-20|website=Moja planeta|language=bs-BA|access-date=2019-09-10}}</ref> | align="center"| |} Национални паркови на Босна и Херцеговина {| class="wikitable" ! Име!! Основање !! Површина(км²) |---------------------------- | align="center"|[[Хутово плато]] | align="center"|1995 | align="center"|74.11 |--------------------------- | align="center"|[[Национален парк „Блидиње“]] | align="center"|1995 | align="center"|6 |--------------------------- |} {{среди}} ==Статистика== Број на туристи во земјата<ref>http://bhas.gov.ba/Calendar/Category/19</ref> {| class="wikitable" ! Година!! Вкупно!! Зголемување!! Ноќевања!! Зголемување |- | align="center" |2019 | align="center" |1.640.717 | align="center" |12,0% | align="center" |3.371.322 | align="center" |10,9% |- | align="center" |2018 | align="center" |1.465.412 | align="center" |23,1% | align="center" |3.040.190 | align="center" |24,8% |--------------------------- | align="center"|2017 | align="center"|1.307.319 | align="center"|13,7% | align="center"|2.677.125 | align="center"|12,3% |--------------------------- | align="center"|2016 | align="center"|1.148.530 | align="center"|11.6% | align="center"|2.376.743 | align="center"|10.9% |--------------------------- | align="center"|2015 | align="center"|1.029.000 | align="center"|21.5% | align="center"|2.143.118 | align="center"|25.2% |--------------------------- | align="center"|2014 | align="center"|846.581 | align="center"|0,3% | align="center"|1.711.480 | align="center"|-6,1% |--------------------------- | align="center"|2013 | align="center"|844.189 | align="center"|12,9% | align="center"|1.822.927 | align="center"|10,8% |--------------------------- | align="center"|2012 | align="center"|747.827 | align="center"|9,0% | align="center"|1.645.521 | align="center"|9,4% |---------------------------- | align="center"|2011 | align="center"|686.148 | align="center"|4,5% | align="center"|1.504.205 | align="center"|6,2% |--------------------------- | align="center"|2010 | align="center"|656.333 | align="center"|5% | align="center"|1.416.691 | align="center"|11,7% |--------------------------- |} Број на туристи во Сараево<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ekapija.ba/bs/Vijest/kapital/u-ks-u-2013-je-najuspjesnija-turisticka-godina-od-kad-se-vodi-statistika/34489|title=U KS-u 2013. je najuspješnija turistička godina od kad se vodi statistika|work=eKapija.ba|accessdate=9 June 2015}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fzs.ba/god.htm|title=STATISTIČKI GODIŠNJACI/LJETOPISI|website=Fzs.ba|accessdate=9 June 2015}}</ref> {| class="wikitable" ! Година!! Вкупно!! Зголемување!! Ноќевања!! Зголемување |- !2019 !771.910 !28% !1.415.671 !19.3% |- !2018 !602.613 !26.3% !1.102.458 !19.1% |--------------------------- | align="center" |2017 | align="center" |476.873 | align="center" |17,1% | align="center" |925,545 | align="center" |12,6% |--------------------------- | align="center" |2016 | align="center" |407.339 | align="center" |11,8% | align="center" |821.357 | align="center" |18,5% |--------------------------- | align="center" |2015 | align="center" |363.818 | align="center" |17,8% | align="center" |691.990 | align="center" |15,4% |--------------------------- | align="center" |2014 | align="center" |308.907 | align="center" |2,1% | align="center" |599.533 | align="center" |0,7% |--------------------------- | align="center" |2013 | align="center" |302.570 | align="center" |17,9% | align="center" |595.637 | align="center" |18% |--------------------------- | align="center"|2012 | align="center"|256.628 | align="center"|10,8% | align="center"|504.929 | align="center"|12,9% |---------------------------- | align="center"|2011 | align="center"|231.537 | align="center"|10,5% | align="center"|447,267 | align="center"|13,7% |--------------------------- | align="center"|2010 | align="center"|209.525 | align="center"|13,9% | align="center"|393.494 | align="center"|12,4% |--------------------------- |} {{среди}} Во 2018 година, бројот на земји со над 10.000 посетители бил 23<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.bhas.ba/saopstenja/2018/TUR_02_2017_12_0_EN.pdf |title=архивски примерок |accessdate=2020-03-22 |archive-date=2019-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190529233751/http://www.bhas.ba/saopstenja/2018/TUR_02_2017_12_0_EN.pdf |url-status=dead }}</ref> <br>'''Спосок на земји со над 10.000 посетители:''' {| class="wikitable" |- |- style="color:white;" ! style="width:7px; background:#00966E;"|Место ! style="width:190px; background:#00966E;"| Земја ! style="width:70px; background:#00966E;"| 2019 ! style="width:70px; background:#00966E;"| 2018 ! style="width:70px; background:#00966E;"| 2017 |- |1||{{flagcountry|Croatia}} ||-|| 116.823 || 96.965 |- |2||{{flagcountry|Serbia}} ||-|| 88.797 || 77.867 |- |3||{{flagcountry|Turkey}} ||-|| 85.416 || 90.749 |- |4||{{flagcountry|Slovenia}} ||-|| 65.002 || 55.527 |- |5||{{flagcountry|China}} ||-|| 58.235 || 31.780 |- |6||{{flagcountry|Germany}} ||-|| 50.402 || 34.612 |- |7|| {{flagcountry|South Korea}} ||-|| 45.388 || 52.056 |- |8||{{flagcountry|Italy}} ||-|| 44.979 || 43.718 |- |9||{{flagcountry|Poland}} ||-|| 39.551 || 39.811 |- |10||{{flagcountry|United Arab Emirates}} ||-|| 35.255 || 33.896 |- |11||{{flagcountry|Saudi Arabia}} ||-|| 30.930 || 24.402 |- |12||{{flagcountry|United States of America}} ||-|| 28.187 || 25.926 |- |13||{{flagcountry|Austria}} ||-|| 26.560 || 23.889 |- |14||{{flagcountry|France}} ||-|| 20.282 || 15.851 |- |15||{{flagcountry|Malaysia}} ||-|| 18.779 || 14.215 |- |16||{{flagcountry|Montenegro}} ||-|| 16.923 || 14.190 |- |17||{{flagcountry|Netherlands}} ||-|| 15.740 || 13.109 |- |18||{{flagcountry|Hungary}} ||-|| 15.070 || 11.962 |- |19||{{flagcountry|Spain}} ||-|| 14.292 || 10.473 |- |20||{{flagcountry|United Kingdom}} ||-|| 14.202 || 12.715 |- |21||{{flagcountry|Sweden}} ||-|| 12.550 || 12.320 |- |22||{{flagcountry|Oman}} ||-|| 11.397 || 14.052 |- |23||{{flagcountry|Switzerland}} ||-|| 10.983 || 9.858 |- |||'''Вкупно''' ||-|| '''1.052.892''' || '''923.221''' |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Wikivoyage|Bosnia and Herzegovina}} * {{commons category-inline|Tourism in Bosnia and Herzegovina}} *[http://www.bhtourism.ba/ BiH promotional site by the Tourism Association of the Federation of Bosnia and Herzegovina] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110222233804/http://bhtourism.ba/ |date=2011-02-22 }} *[https://www.holidayme.com/explore/bosnia-tourism/ Bosnia Tourism - Comprehensive Guide] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20191213223941/https://www.holidayme.com/explore/bosnia-tourism/ |date=2019-12-13 }} *[https://play.google.com/store/apps/details?id=sr.rs.tors.tool.banjaluka Banja Luka Travel Guide - android application] *[http://www.shuttlekor.com/article/medjugorje Medjugorje day trip] "Medjugorje is a place where Heaven touches the Earth." *[https://www.highlander.ba/ Highlander Adventures] Nature Tourism in Bosnia *[https://www.otlaat.com/countries/bosnia-and-herzegovina/ Tourism in Bosnia and Herzegovina - Tourist Guide] {{Европа по тема|Туризам во}} [[Категорија:Туризам во Босна и Херцеговина| ]] fpdqccywl16m94bphbgg6a1upc294fw 0 1242050 5300281 5151314 2024-12-04T06:25:57Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Flag_of_the_Comanche_Nation.svg|Flag_of_the_Comanche_Nation.svg]]", беше избришана од [[c:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[c:User:Krd|Krd]] поради: No license since 23 November 2024. 5300281 wikitext text/x-wiki '''Команчи''' ({{Lang-en|Comanche}}) е племе на [[Американски староседелци|домородни Американци]] кои до [[XIX век|XIX]] век ги населувале јужните прерии на западен [[Тексас]]. Денес, тие живеат на резерватите во [[Оклахома]], заедно со племињата Кајова и Кајова Апачи (Прериски Апачи). Команчите лингвистички му припаѓаат на семејството на [[Јутоацтечки јазици|Јуто-ацтечките јазици]], поточно се гранка на [[Шошони]]те (Централни Нумик).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/C/CO033.html|title=COMANCHE|date=2013-10-29|work=web.archive.org|accessdate=2020-05-01|archive-date=2013-10-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029183653/http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/C/CO033.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Само околу 1% од Команчите денес го зборуваат својот домороден јазик.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tshaonline.org/handbook/online/articles/bmc72|title=COMANCHE INDIANS|last=LIPSCOMB|first=CAROL A.|date=2010-06-12|work=tshaonline.org|language=en|accessdate=2020-05-01}}</ref> == Име == [[Податотека:Comanchebraves.jpg|мини|Команче воини]] ''Команчите'' себеси ''се'' нарекувале ''Не'ме не'', ''Нимен'' или ''Нума'', што значи „луѓе“. Различните племиња ги нарекувале поинаку, обично со име кое означувало непријател, така, на пример, [[Навахо]] Индијанците ги нарекувале ''На лани,'' што во превод значи „многу странци“ или „бројни непријатели“, но тие така ги нарекувале и сите други прериски племиња. Со доселување во јужните прерии, тие за Навахо Индијанците биле стран и непријателски народ. Племето Вичита ги нарекувало ''На’таа'', што значи „змии“ или „непријатели“; Индијанците Вахо ги нарекувале ''Нар-а-та'', а племето ''Кичаи'' ги нарекувало ''На’нита''. Кај скоро сите племиња во [[Северна Америка]], змијата била вообичаено име за непријателот. Овие имиња настанале пред Команчите да влезат во сојуз со [[Апачи]]те и Кајовите. И Кајовите ги нарекувале „змиски луѓе“ или ''Гиаи’-ко'', што буквално значи „непријател“. Најјужното индијанско племе, Комекрудо Индијанци, ги нарекувале Команчите, а и сите други воинствени племиња, ''Селакамп''. Значењето на ова име е непознато, но веројатно не многу поразлично од горенаведените. Племето [[Арапахо]] имало многу поубаво име за нив и ги нарекувале „оние со многу коњи“ (''Ца’-тха''). Команчите кои доаѓале од северниот дел на [[Вајоминг]] и [[Небраска]], оделувајќи се од Источните Шошони, навлегле со коњите во јужните прерии и загосподариле со нив, поради што заслужено ги нарекувале „Господари на јужните рамнини“, кое и денес стои на нивното племенско знаме. Самото името Команчи веројатно потекнува од јазикот на мирољубивите ([[Хопи|Хопи Индијанци]]) што во превод значи: „прамен на коса“. == Племиња == За време на 18 и 19 век, [[Шошони]]те биле поделени во културно сродни, но политички независни племиња, кои секое за себе се состоело од проширени семејни единици. Команчите во 18 век се состоеле од 3 главни гранки: Иампарика или „тие кои јадат корења“, Јупе и Котсотеска или „тие кои јадат бизони“. Во средината на 19 век се појавиле нови племиња, кои поради нивната агресивност биле малку познати, и тоа се: Тенева, Пенатека, Након и Квадаха. Меѓутоа, подоцна се споменуваат 12 признати племиња, од кои пет денес се изумрени. == Кратка историја == [[Податотека:Comanche_lang.png|десно|мини|265x265пкс| Територија на Команчите (распространетост на Команче јазикот)]] Предците на Команчите живееле во областа Јелоустоун во 17 век. Сигурно е дека тие, во тоа време се разделиле од племето Шошони.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=CqgDqEN1814C&redir_esc=y|title=The Comanche Empire|last=Hämäläinen|first=Pekka|date=2008-10-01|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-14513-7|language=en}}</ref> Во [[1705]] година, се спомнуваат како сопственици на големи стада коњи во [[Ново Мексико]], каде што меѓу првите се препознаени како типично прериско племе. По навлегувањето во [[Тексас]], тие ги протерале [[Апачи]]те, а во [[1790]] и [[1840]] година склопиле формален сојуз со [[Кајова]] и [[Шајен]] Индијанците. Подоцна, Команчите учествувале во потпишување на повеќе договори со [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]]. Според овие договори тие требале во [[1865]] година да добијат училишта, домови и друго. Со договорот тие влегле во конфедерација со племињата Кајова и Кајова Апачи. Овој сојуз опстанал сè до [[1963]] година, кога Команчите се повлекле и формирале сопствена политичка организација. Во меѓувреме, помеѓу [[1901]] и [[1906]] година, резерватот на Кајова-Команчи-Апачи се укинал, земјата се поделила меѓу поединци, а вишокот земја останал отворен за населување на белите доселеници. Последица од тоа е што Команчите останале опкружени со бело неиндијанско население. Оттогаш, поранешните воини биле регрутирани во англо-американската економија. Племето денес има приходи од повеќе независни извори, како што се лотариите и игрите на среќа. Заедно со Апачите (Прериските Апачи) поседуваат и аква парк. Команчи учествувле во [[Прва светска војна|Првата]] и [[Втора светска војна|Втората светска војна]] во склоп на 45-та „птичја“ дивизија, каде што го користеле мајчиниот јазик во радио врските, поради што на германските и корејските преведувачи им било невозможно да ги дешифрираат пораките. == Живот и обичаи == Команчите се типично прериско племе кое живеело од [[лов]]. Во зимските периоди тие ловеле елени, [[лос]]ови, антилопи и и други помали животни. Со доаѓањето на пролетта и миграцијата на [[бизон]]ите, оделе по преријата, следејќи ги стадата и поставувајќи ги своите села во традиционални кружни форми. Од бизоните добивале облека, обувки и орудија. Месото на бизоните го конзервирале на посебен начин со додавање на растенија (ореви) и на тој начин можеле да го чуваат во посебни кожни вреќички долго време. Ова јадење наречено пемицан покрај месо содржело и коскена срж и маснотии. Квалитетниот пемицан Команчите го разменувале при трговија со другите племиња за тутун, мед и други производи. При ловот на бизони користеле [[Копје|копја]] долги и до 4 метри, повеќе отколку стрели. Мажите носеле кожни престилки и кошули, додека жените кожни кошули и долги украсени фустани. Во зимските месеци, покрај оваа облека тие носеле и кожни чорапи и крзнени наметки. Нивните мокасини имале ѓон од биволска кожа и биле премачкани со маснотии за да бидат водоотпорни. Начинот на живеење на Команчите бил обележан со лов, војна и голема љубов кон жените. Жените биле задолжени за готвењето, чистењето, собирањето на храна и воделе грижа за децата, кои додека биле мали ги носеле на себе. Како што децата растеле, грижата за нив ја преземале постарите членови од племето, кои ги подучувале користејќи го сопственото искуство. Команчи се [[Религија|религиозен]] народ, но немаат многу церемонии во текот на годината. Визијата е најважното нешто во нивниот живот и тие ја нарекуваат „пуха“. Пуха е заштитник што се појавува предизвикан од специјални подготовки кај младите момчиња. Се верува дека таа ги чува нивните семејства и оружјето. Луѓето кои имаат исклучително силна пуха и кои се здобиле со тајните знаење од медицината и ги запознале растенијата, можеле да станат [[Шаманизам|шамани]]. == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * [http://www.comanchenation.com Comanche Nation] * [http://www.comanchelanguage.org Комитет за комисија за јазици и култура за зачувување] * [https://web.archive.org/web/20070311024207/http://texashistory.unt.edu/search.tkl?type=subject&q=Comanches&q2=KWD Фотографии од Команчи Индијанците] * [https://web.archive.org/web/20100308080758/http://www.history.com/topics/comanche „Команчи“ на Историскиот канал] * [http://www.texasindians.com/comanche.htm Тексас Команчи] * [https://web.archive.org/web/20131029183653/http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/C/CO033.html Комичан] * [http://www.comanchelodge.com/ Comanche Lodge] [[Категорија:Народи во САД]] pul4ila90089l74km27x2b9fqi6042t 0 1244962 5300332 5274189 2024-12-04T10:32:14Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300332 wikitext text/x-wiki {{Drugbox | verifiedrevid = 461742099 | IUPAC_name = 3,5-dimethyltricyclo[3.3.1.1^3,7]decan-1amine<br />or<br />3,5-dimethyladamantan-1-amine | image = Memantine acsv.svg | width = 150 | image2 = Memantine ball-and-stick model.png | width2 = 185 <!--Clinical data--> | tradename = Axura, Ebixa, Namenda, others<ref name="brands">{{cite web|title=International brands for memantine|url=https://www.drugs.com/international/memantine.html|access-date=7 August 2017|publisher=Drugs.com|archive-date=25 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190425035105/https://www.drugs.com/international/memantine.html|url-status=live}}</ref> | Drugs.com = {{drugs.com|monograph|memantine-hydrochloride}} | MedlinePlus = a604006 | DailyMedID = Memantine | licence_EU = yes | licence_US = Namenda | pregnancy_AU = B2 | pregnancy_US = B | legal_AU = S4 | legal_US = Rx-only | legal_UK = POM | routes_of_administration = By mouth <!--Pharmacokinetic data--> | bioavailability = ~100% | metabolism = [[Liver]] (<10%) | elimination_half-life = 60–100 hours | excretion = [[Kidney]] <!--Identifiers--> | IUPHAR_ligand = 4253 | CAS_number_Ref = {{cascite|correct|??}} | CAS_number = 19982-08-2 | ATC_prefix = N06 | ATC_suffix = DX01 | PubChem = 4054 | DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}} | DrugBank = DB01043 | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | ChemSpiderID = 3914 | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | UNII = W8O17SJF3T | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | KEGG = D08174 | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 807 <!--Chemical data--> | C=12 | H=21 | N=1 | molecular_weight = 179.3 g/mol | smiles = NC12CC3(CC(C1)(CC(C2)C3)C)C | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/C12H21N/c1-10-3-9-4-11(2,6-10)8-12(13,5-9)7-10/h9H,3-8,13H2,1-2H3 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = BUGYDGFZZOZRHP-UHFFFAOYSA-N }} <!-- Definition and medical uses --> '''Мемантин''' е лек кој се користи во третман на умерена до тешка форма на [[Алцхајмерова болест]].<ref name=AHFS2019/><ref name=BNF76>{{Наведена книга|title=British national formulary : BNF 76|date=2018|publisher=Pharmaceutical Press|isbn=9780857113382|pages=303–304|edition=76}}</ref> Помалку е претпочитан од инхибиторите на ацетилхолинестераза како што е [[донепезил]]от.<ref name=BNF76/> Третманот треба да се продолжи само доколку бидат забележани корисни ефекти.<ref name=BNF76/> Се зема преку уста.<ref name=AHFS2019/> <!-- Side effects and mechanisms --> Чести несакани ефекти се главоболка, констипација, поспаност и вртоглавица.<ref name=AHFS2019/><ref name=BNF76/> Тешки несакани ефекти се формирање на тромби, [[психоза]] и [[срцева слабост]].<ref name=BNF76/> Се смета дека делува преку блокирање на [[NMDA рецептор]]ите.<ref name=AHFS2019>{{Наведена мрежна страница |title=Memantine Hydrochloride Monograph for Professionals |url=https://www.drugs.com/monograph/memantine-hydrochloride.html |website=Drugs.com |publisher=American Society of Health-System Pharmacists |access-date=3 March 2019 |language=en}}</ref> <!-- Society and culture --> Мемантинот бил одобрен за медицинска употреба во САД во 2003 година.<ref name=AHFS2019/> Достапен е како [[генерички лек]].<ref name=BNF76/> == Наводи == {{наводи}} {{Лекови против деменција}} [[Категорија:Лекови]] [[Категорија:Амини]] kregpw3z2if972ci6wq91uf6tnwf5hn 3 1247361 5300336 5264264 2024-12-04T10:44:50Z Jtasevski123 69538 5300336 wikitext text/x-wiki {{добредојде}} --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:25, 24 јули 2020 (CEST) == Исус == Здраво. Белешката којашто сте ја додале во статијата „[[Исус]]“ и се однесува на неговото обожување во христијанството како Син Божји ја отстранив затоа што не и местото во тој дел од статијата. Ако забележите внимателно, статијата се однесува за историската личност и затоа е потребно сите факти во врска со неговиот живот да бидат изнесени непристрасно. Неговото место во религиите си е објаснето во делот со поднаслов „[[Исус#Исус во религиите|Исус во религиите]]“. Инаку, секоја чест за статијата „[[Свети Јосиф]]“. Поздрав и продолжете со качествените уредувања и понатаму.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 19:59, 4 јануари 2021 (CET) == Свети Јосиф == Здраво. Се извинувам за задоцнетиот одговор. Ја препрочитав статијата и направив некои технички измени, а највидлива промена е тоа што цитатите ги извадив од текстот. Сега мислам дека статијата ги исполнува критериумите за да биде избрана и затоа повторно ја [[Википедија:Кандидати за избрана статија/Свети Јосиф/2|предложив]]. Сепак, ова е само мое мислење и не мора да значи дека останатите уредници ќе бидат согласни. Поздрав.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 09:34, 22 февруари 2021 (CET) == Свети Јосиф == {| class="messagebox standard-talk" |- |[[Податотека:Cscr-featured.svg|50п]] |Статијата '''[[Свети Јосиф]]''', која Вие ја создадовте и проширивте, го доби статусот „'''[[Портал:Избрана содржина|избрана статија]]'''“. Ве повикувам да продолжите со уредувањето на квалитетни статии кои во иднина би можеле да се стекнат со овој статус. |} Одлична работа!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 13:10, 1 март 2021 (CET) Фала Кирил. :) [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 14:03, 1 март 2021 (CET) == Translation request == Hello. I am a user from the English Wikipedia who is studying physics, which is why this message is in English. I was hoping you could refer the following rationale on [[Предлошка:Својства на масата]] to mkwiki's local deletion venue? :This template ([[en:Template:Properties of mass]]) was brought up on enwiki at [[en:Wikipedia_talk:WikiProject_Physics#Template:Properties_of_mass_WP:OR?]] and nominated at [[en:Wikipedia:Templates_for_discussion/Log/2021_March_26#Template:Properties_of_mass]] due to concerns about [[ВП:ОИ|свои истражувања]] ([[en:Wikipedia:No original research|original research]]) — namely, that it connects five formulas involving mass in a nonsensical and fringe manner, with jumbled statements like {{Пзт|квантното однесување на масата во однос на локалната геометрија}}. Currently, the template is used only on a single page, [[Шварцшилдов полупречник]] ([[en:Schwarzchild radius]]). [[User:LaundryPizza03|LaundryPizza03]] <small>([[User talk:LaundryPizza03|разговор]])</small> 18:53, 29 март 2021 (CEST) == Земи учество во СИЕ Пролет 2021 == Здраво, во периодот од 1 до 30 април ќе се одржува регионалниот уредувачки натпревар „СИЕ Пролет 2021“, во кој учествуваат заедници од цела Средна и Источна Европа, со цел создавање и подобрување на статии од сите тие заедници по однапред предложени списоци. Се разбира, дозволено е и пишување статии надвор од предложените списоци на заедниците. Обезбедени се награди за најдобрите тројца, како и за други категории. Прочитајте ја проектната страница за натпреварот и земете учество. Вклучи се и заедно да ја подобриме македонската Википедија.[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] <small>([[User talk:MediaWiki message delivery|разговор]])</small> 21:03, 3 април 2021 (CEST) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Ehrlich91@mkwiki преку списокот на https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%80_%D0%B7%D0%B0_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4%D0%B8&oldid=4491191 --> == Опомена == Не може да ти текне наеднаш дека според тебе треба акценти и тоа да го примениш во стотици статии. Следен ваков потег и ќе бидеш санкциониран, без разлика на твоите уредувања. Јас сега ги отповикувам сите твои уредувања, затоа што ова е целосно неприфатливо. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 10:12, 2 март 2022 (CET) :@[[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]], да, во право си. Се извинувам. Сепак мислам треба да ставаме само кај некои статии каде што е специфично (на пример Јане Сандански, повеќето (тие што читаат, што не се запознаени многу со акцент, правопис итн.) го ставаат акцентот на второто „а“, а треба на првото. Но сепак згрешив што сам си терав, секако требаше сите да се договориме/да се согласат. Извини уште еднаш, :П.С. Кај статијата „Македонци“ сè уште стои акцент. Ти го остави или не си го видел? Прашувам за да не испаднам крив. Поздрав. :) [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 10:31, 2 март 2022 (CET) == [[Руско-украинска војна]] == Добро попладне! Извинете што ве мачам, дали можете да ги поправите граматичките, лексичките и правописните грешки во оваа многу важна статија? Би бил многу благодарен, поздрав од Украина. == Лив и Мади == Hello, can you translate what I wrote about [[Лив и Мади]] at [[Википедија:Песок]]? It came from [[sr:Лив и Меди]]. [[Special:Contributions/2600:1700:53F0:AD70:48DC:DE73:3234:75C8|2600:1700:53F0:AD70:48DC:DE73:3234:75C8]] <small>([[User talk:2600:1700:53F0:AD70:48DC:DE73:3234:75C8|разговор]])</small> 02:26, 19 март 2022 (CET) :Could you make any improvements to [[Оливер и компанија]]? It unfortunately is not much better in Serbian either. But it's best in English, like almost all articles are. The same can be said for many movies in the Disney films category. They aren't that good here, but are in English and possibly some other languages. [[Special:Contributions/2600:1700:53F0:AD70:F9F9:2811:88BE:33D2|2600:1700:53F0:AD70:F9F9:2811:88BE:33D2]] <small>([[User talk:2600:1700:53F0:AD70:F9F9:2811:88BE:33D2|разговор]])</small> 04:51, 20 март 2022 (CET) == Инфокутија за видеоигри == Бидејќи имам борба со вандали на мојата страница кои ми враќаат уредувања (заклучно со одговорот за тебе), ќе ти пишам тука. Ја бев поправил работата, правејќи измени во [[Модул:Infobox]], но гледам дека [https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB:Infobox&action=history Carshalton ми ги вратил измените]. Обрати се [[Разговор со корисник:Carshalton|кај него]] и прашај го зошто го направил тоа, за да не испадне да си ги враќаме измените без да ги знаеме причините. [[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] <small>([[Разговор со корисник:Bjankuloski06|разговор]])</small> 09:59, 18 октомври 2022 (CEST) :{{одговор|Bjankuloski06}} му пишав вчера, но ми нема вратено. Сепак мислам дека треба да се врати таа измена, бидејќи пишува дека инфокутијата не постои на статиите каде што се користи. —[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 15:26, 19 октомври 2022 (CEST) ==Слеано пишување== Според ПМЈ 2017 стр.76 сложените прилози може да се пишуваат и разделено: „''Ако двата дела на овие прилози посебно се акцентираат, тогаш се пишуваат разделено: прв пат, четири пати, многу пати, неколку пати, често пати.''“ [[User:P.Nedelkovski|P.Nedelkovski]] <small>([[User talk:P.Nedelkovski|разговор]])</small> 12:28, 11 јуни 2023 (CEST) :@[[Корисник:P.Nedelkovski|P.Nedelkovski]], во право си. Значи според ова, зависи од авторот како ќе одлучи да го акцентира. Го вратив назад на неколку пати. Благодарам. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 20:48, 11 јуни 2023 (CEST) ==Бостонско колење== Andrew012, предлагам насловот на статијата „Бостонско колење“ да се преименува во „Бостонско крвопролевање“. Македонски зборови за масовно убивање (масакр) според ДРМЈ и ОДРМЈ се колеж и крвопролевање. Колеж сепак повеќе навестува дека се работи за колење, а во случајов се работи за стрелање. [[User:P.Nedelkovski|P.Nedelkovski]] <small>([[User talk:P.Nedelkovski|разговор]])</small> 20:54, 9 октомври 2023 (CEST) :{{одговор|P.Nedelkovski}}, се согласувам. Сменето. Според мене, синоним за „масакр“ може и „колење“, но не за оваа статија. На Гугл преведувач на пример, на руски, бугарски и српско-хрватски дава и „колење“. Поздрав. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 21:14, 9 октомври 2023 (CEST) ::{{Готово}} [[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] <small>([[Разговор со корисник:Bjankuloski06|разговор]])</small> 08:23, 19 октомври 2023 (CEST) == Академија Гонкур == Здраво Ендрју. Академија Гонкур е установа/здружение, па според ПМЈ 70/71 стр. 48, 49, се пишуваат со голема буква. [[User:P.Nedelkovski|P.Nedelkovski]] <small>([[User talk:P.Nedelkovski|разговор]])</small> 21:47, 9 ноември 2023 (CET) :Во право си. Го изменив, благодарам. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 21:59, 9 ноември 2023 (CET) == Без потпис во страниците за разговор == Здраво, кога создаваш страници за разговор со шаблонот СЗР или Страница за разговор, нема никаква потреба да се потпишуваш и да го има твоето корисничко име, тоа е веќе прикажано на страницата за историја. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 16:21, 12 ноември 2023 (CET) :@[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]], знам, но не знам зошто, некогаш самото ми става потпис, и заборавам да си го тргнам. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 17:08, 12 ноември 2023 (CET) ::@[[Корисник:Andrew012p|Andrew012p]] Од пред некое време го сменија изгледот на оваа страница и веројатно тоа е проблемот. Така, за да го избегнеш ова, наместо да одиш на „започни разговор“ оди горе десно и одбери „создај извор“ и така ќе можеш да го внесеш шаблонот без твојот потпис. Дури сега и јас сфаќам дека ова е пропуст на новиот изглед :) --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 17:13, 12 ноември 2023 (CET) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2023 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2023 you '''[https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2023_(all) were one of the top medical editors in your language]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWfjVFbDO4ji-_qn2SsAgdCflhcOZychLnr1JUacsPaBr1eA/viewform Consider joining for 2024]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translation of health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 23:24, 3 февруари 2024 (CET) </div> <!-- Пораката ја испрати Корисник:Doc James@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2023&oldid=26173705 --> == Comments about Isabelle de Charrière == Hello Andrew012p, Thanks for starting the article about Isabelle de Charrière for the MK Wikipedia. There are some errors I think. She can't have written a lot to her mother in 1776, because her mother died in 1768. Second, in Paris she only met Benjamin Constant in 1786. Germaine de Staël visited her in 1793 and in 1794 in her house in Colombier as their only meetings. Third, she don't emigrate to Paris. She only returned home after 1 1/2 year. Not because she lost a lot of money. What are your sources? Please correct the text. [[User:Boss-well63|Boss-well63]] <small>([[User talk:Boss-well63|разговор]])</small> 16:17, 8 септември 2024 (CEST) :I think I fixed it now. Changed it so she wrote letters before her death. As for Germaine de Staël, the sources are from [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D1%80%D1%8C%D0%B5%D1%80,_%D0%98%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B0-%D0%93%D0%B8%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D0%90%D0%B3%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0 Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary] in Russian. Also, this is the response of ChatGPT when I ask it when and where did Isabelle de Charrière and Germaine de Staël meet: :„Germaine de Staël and Isabelle de Charrière met in 1794 at the home of the Swiss philosopher and writer Jacques Necker, who was also Germaine de Staël's father. The meeting took place in Paris, where Necker was hosting a gathering. This encounter was significant in their lives, as it led to a lasting friendship and intellectual exchange between the two distinguished women.“ --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 17:00, 8 септември 2024 (CEST) ::Thanks Andrew012p for updating your text. When reading her 'Correspondance' you see there exists only one letter to her her mother and none to her aunt. The brockhaus text is however out of date. The value of their money was down by the value of '''the shares of [[Холандската источноиндиска компанија''']] in 1784 they owned. When reading her 'Correspondance' you see there exists only one letter to her her mother and none to her aunt. Her first novel was Le Noble from 1763. Success with correcting. [[User:Boss-well63|Boss-well63]] <small>([[User talk:Boss-well63|разговор]])</small> 11:14, 9 септември 2024 (CEST) They returned to Colombier in 1787. The French Revolution started in 1789. [[User:Boss-well63|Boss-well63]] <small>([[User talk:Boss-well63|разговор]])</small> 11:38, 9 септември 2024 (CEST) :::Thank you for the information. It's fixed now. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 15:46, 9 септември 2024 (CEST) ::::Thanks Andrew012p for updating your text. Almost perfect. Only my advice is change 1776 in 1762 and letters to mother in friends (looking at the Correspondance database). Greetings [[User:Boss-well63|Boss-well63]] <small>([[User talk:Boss-well63|разговор]])</small> 18:29, 10 септември 2024 (CEST) :::::Done. Thanks. --[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 22:47, 13 септември 2024 (CEST) == Преглед околу моја статија == Добар ден Andrew012,<br> Ти пишувам околу статијата [[Ден во животот (жанр)]] бидејќи гледам во скорешни промени често пишуваш/преведуваш такви теми. Да ја погледнеш кога ќе имаш време и да воочиш дали има грешки околу моето толкување на жанрот.<br> Поздрав --[[User:Jtasevski123|Jtasevski123]] <small>([[User talk:Jtasevski123|разговор]])</small> 11:44, 4 декември 2024 (CEST) 7lxbonf04ujkozlrufyofy0bx3818ul 0 1249776 5300289 5011457 2024-12-04T08:27:04Z BosaFi 115936 /* Основи */ 5300289 wikitext text/x-wiki {{Африкански религии|name=Африкански религии}} '''Традиционалните африкански религии''' или традиционалните верувања и практики на африканскиот народ се збир на многу разновидни верувања што вклучуваат разни етнички религии.<ref name="mol">Encyclopedia of African Religion (Sage, 2009) [[Molefi Kete Asante]]</ref> Општо, овие традиции не се пишувани туку се усно пренесувани од една генерација во друга преку народни приказни, песни и фестивали<ref>S. Mbiti, John (1991). Introduction to African religion. {{ISBN|0-435-94002-3}}.</ref><ref>Juergensmeyer, Mark (2006). ''The Oxford Handbook Of Global Religions''. {{ISBN|0-19-513798-1}}.</ref> Тие вклучуваат верување во бројни повисоки и пониски богови, понекогаш вклучително и врховен творец, верување во духови, почит кон мртвите, примена на [[магија]] и на традиционалната африканска медицина. Повеќето религии можат да бидат опишани како [[Анимизам|анимистички]] со различни [[Многубоштво|политеистички]] и [[Пантеизам|пантеистички]] аспекти.<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/africa/features/storyofafrica/index_section6.shtml An African Story] [[BBC]] [https://web.archive.org/web/20151102074637/http://www.bbc.co.uk/worldservice/africa/features/storyofafrica/index_section6.shtml Archived] November 2, 2015, at the [[Wayback Machine]].</ref> Улогата на човештвото генерално се смета како една од хармонизациите на природата со натприродното.<ref>[https://hts.org.za/index.php/HTS/article/view/341/758#17 What is religion? An African understanding] [https://web.archive.org/web/20160521115514/http://www.hts.org.za/index.php/HTS/article/view/341/758#17 Archived] May 21, 2016, at the Wayback Machine.</ref> Според авторот Лугира, „ова е единствената религија за која може да се тврди дека потекнува од Африка. Другите религии кои се наоѓаат во Африка имаат потекло од другите делови на светот.“<ref name="Lugira">Lugira, Aloysius M., ''African Traditional Religions'' (New York: Chealsea House, 2009), p. 36 [in] Varghese, Roy Abraham, ''Christ Connection: How the World Religions Prepared the Way for the Penomenon of Jesus'', Paraclete Press (2011), p. 1935, {{ISBN|9781557258397}} (Retrieved 24 March 2019)</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.sahistory.org.za/article/african-traditional-religion|title=African Traditional Religion {{!}} South African History Online|work=www.sahistory.org.za|accessdate=2019-10-31}}</ref><ref name="news.harvard.edu">{{Наведена мрежна страница|url=https://news.harvard.edu/gazette/story/2015/10/the-spirituality-of-africa/|title=The spirituality of Africa|date=2015-10-06|work=Harvard Gazette|language=en-US|accessdate=2019-10-31}}</ref> == Ширење == Приврзаниците на традиционалните религии во [[Потсахарска Африка]] се наоѓаат во 43 земји и се проценува дека нивниот број е над 100 милиони. Иако мнозинството Африканци денес се приврзаници на [[христијанство]]то или [[ислам]]от, Африканците честопати ја комбинираат практиката на своето традиционално верување со практиката на аврамските религии.<ref name="googlemix">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=4wL0y9fUEB8C&pg=PA15#v=snippet&q=%22often%20mix%22&f=false|title=Introduction to African religion|last=Mbiti|first=John S|year=1992|isbn=9780435940027}}When Africans are converted to other religions, they often mix their traditional religion with the one to which they are converted. In this way they are not losing something valuable, but are gaining something from both religious customs</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=uTMOAQAAMAAJ&dq=worldmark+encyclopedia+religions&q=%22many+African+Christians%22#search_anchor|title=Worldmark Encyclopedia of Religious Practices: Religions and denominations|last=Riggs|first=Thomas|year=2006|isbn=9780787666125|page=1}}Although a large proportion of Africans have converted to Islam an Christianity, these two world religions have been assimilated into African culture, and many African Christians and Muslims maintain traditional spiritual beliefs</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=_LldeLvqQNsC&pg=PA266#v=onepage&q&f=false|title=The Oxford handbook of religion and ecology|last=Gottlieb|first=Roger S|date=2006-11-09|isbn=9780195178722}}Even in the adopted religions of Islam and Christianity, which on the surface appear to have converted millions of Africans from their traditional religions, many aspect of traditional religions are still manifest</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hpKESvthJtQeyjk57vyzOnY5l9cg|title=US study sheds light on Africa's unique religious mix|publisher=AFP|accessdate=2020-08-29|archive-date=2010-04-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20100425190919/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hpKESvthJtQeyjk57vyzOnY5l9cg|url-status=dead}}t doesn't seem to be an either-or for many people. They can describe themselves primarily as Muslim or Christian and continue to practice many of the traditions that are characteristic of African traditional religion," Luis Lugo, executive director of the Pew Forum, told AFP.</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=-IDfqT6589kC&pg=PA40#v=onepage&q&f=false|title=In Transitions and consolidation of democracy in Africa|last=Quainoo|first=Samuel Ebow|date=2000-01-01|isbn=9781586840402}}Even though the two religions are monotheistic, most African Christians and Muslims convert to them and still retain some aspects of their traditional religions</ref> Двете аврамски религии се широко распространети низ Африка, иако претежно се концентрирани во различни области. Тие ги замениле домородните африкански религии, но честопати се прилагодени на африканските културни контексти и системи на верувања. Следбениците на традиционалните африкански религии се наоѓаат и ширум светот. Во последно време, традиционалните религии, како што е религијата [[јорупска митологија|јорупската]], се во пораст. Религијата на Јоруба наоѓа свои корени во [[Соединети Американски Држави|Соединетите Држави]] меѓу [[Афроамериканци]]те и некои други.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.npr.org/2013/08/25/215298340/ancient-african-religion-finds-roots-in-america|title=Ancient African Religion Finds Roots In America|work=NPR.org|language=en|accessdate=2019-11-02}}</ref> == Основи == [[Податотека:Niger-Congo map with delimitation.png|мини|262x262пкс|Мапа на Африка со приказ на нигер-конгоанските култури и јазици]] [[Анимизам|Анимизмот]] го гради основниот концепт на традиционалните африкански религии, ова вклучува обожавање на подучувачки божества, поклонување на природата, обожување предци и верба во [[Задгробен живот|задгробниот живот]]. Додека некои религии усвоиле [[Пантеизам|пантеистички]] светоглед, повеќето следат [[Многубоштво|политеистички]] систем со разни богови, духови и други натприродни суштества. Традиционалните африкански религии исто така имаат елементи на [[фетишизам]], [[шаманизам]] и почитување на моштите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ajol.info/index.php/afrrev/article/download/91437/80924|title=The Need to Re-Conceptualize African Traditional Religion|last=Asukwo|date=2013|work=|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> Традиционалните африкански религии можат да се разделат во јазични културни групи, со вообичаени теми. Кај говорителите на [[Нигер-конгоански јазици|нигер-конгоанските јазици]] вербата во еден творец или повисоко божество некои ја сметаат за распространета и стара одлика на нигер-конгоанските култури,<ref name="books.google.com">''[https://books.google.com/books?id=0K0p8wCNKTQC&dq=Christopher+Ehret+Niger+Congo+religion&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwix5JL8scvlAhWCTN8KHdYUB_8Q6AEwAHoECAAQAg The Civilizations of Africa: A History to 1800]'', by Christopher Ehret, James Currey, 2002</ref>. Освен врховниот творец има и други поспецијализирани божества, духови предци, територијални духови, зло предизвикано од човечка лоша волја и запоставување на духовите на предците, и свештеници на територијалните духови.<ref name="ReferenceB">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=GtCL2OYsH6wC&pg=RA1-PA185&lpg=RA1-PA185&dq=traditional+african+religions+polytheism#v=onepage&q=traditional%20african%20religions%20polytheism&f=false|title=Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia|last=Stanton|first=Andrea L.|date=2012|publisher=SAGE|isbn=9781412981767|language=en}}</ref> Новите религии во светот како што се [[сантерија]], [[Вуду|водун]] и [[кандомбле]], веројатно се изведени од овој свет. [[Податотека:Religion distribution Africa crop.png|мини|260x260пкс|Карта на Африка на која се прикажани поголемите религии дистрибуирани денес.]] Меѓу говорниците на [[Нилосахарски јазици|нилосахарските јазици]] има верба во Божество; злото е предизвикано од божјиот суд и одмаздата; постојат пророци како посредници меѓу бог и човекот. Кај [[Афроазиски јазици|афроазиските јазици]] има [[хенотеизам]], верба во сопствените богови, но прифаќање на постоење на други богови; злото тука е предизвикано од злонамерни духови. Семитската [[Аврамски религии|аврамска религија]] на [[Јудаизам|јудаизмот]] е споредлива со подоцнежниот поглед на светот.<ref name="books.google.com"/><ref>Baldick, Julian (1997). [https://books.google.com/books?id=JBzGsr1bw6cC&printsec=frontcover&dq=christianity+judaism+islam+afroasiatics&source=bl&ots=w_AOA-fbkt&sig=Vee5ya1z2umJZ1iEi7TaqTDF1_E&hl=en&ei=-TzWS-3eCpKesgOG-fWlAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CBkQ6AEwBA#v=onepage&q&f=false Black God: the Afroasiatic roots of the Jewish, Christian, and Muslim religions]. Syracuse University Press:{{ISBN|0-8156-0522-6}}</ref> [[Сан религија]]та е нетеистичка, но вербата во Дух или моќ на егзистенција која може да се најде во танц на транс-исцелители. Некои истражувачи, вклучително и историскиот етнолингвист [[Кристофер Ехрет]], сугерираат дека монотеистичките концепти, вклучително и верувањето во бог како творец или сила (заедно со многу помали божества и духови) се стари и домородни верувања помеѓу народите на [[Нигер-конгоански јазици|етнолингвистичкото нигер-конгоанско семејство]] (голем дел од Западна Африка и Централна Африка) и датираат од почетокот на нивната историја, во форма значително различна од монотеизмот што се наоѓа во [[Аврамски религии|аврамските религии]]. Традиционалната религија во Нигер-Конго исто така вклучувала и [[Многубоштво|политеистички]] и анимистички елементи.<ref name="books.google.com"/><ref name="ReferenceB"/> [[Податотека:Igbo_medicine_man.jpg|десно|мини| Игбо исцелител во раните 20 век во [[Нигерија]], Западна Африка |254x254пкс]]Традиционалната африканска медицина е исто така директно е поврзана со традиционалните африкански религии. Според Клемонт Е. Вонстрес, различните религиозни традиции на Африка се обединети со основен [[анимизам]]. Според него, вербата во духови и во предци е најважниот елемент на африканските религии. Боговите биле или самосоздадени или еволуирале од духови или предци кои се поклонувале од народот. Тој исто така забележува дека повеќето современи африкански народни религии биле под силно влијание од неафриканските религии, претежно [[христијанство]]то и исламот и затоа можат да се разликуваат од старите форми. == Церемонии == [[Податотека:Okuyi 3.jpg|мини|254x254пкс|Окуји]] Религиозните практики на Западна и Централна Африка генерално се манифестираат во комунални церемонии или дивинаторски обреди во кои членовите на заедницата (со помош на ''сила'' или ''аш'', ''нијама'', итн.) до тој степен се возбудени што паѓаат во медитативен транс како одговор на ритам или чукање тапани или пеење. Една верска церемонија што се практикува во [[Габон]] и [[Камерун]] е О''куји'', што ја практикуваат неколку етнички групи [[Банту-народи|Банту]]. Во оваа состојба, во зависност од регионот, тапани или инструментален ритам се свири од почитувани музичари (секој од нив е единствен за дадено божество или предок) а учесниците отелотворуваат божество или предок, енергија или состојба на умот со изведување на посебни ритуални движења или танци кои дополнително ја зголемуваат нивната повисока свест.<ref name="Karade, B. pages 39-46">Karade, B. ''The Handbook of Yoruba Religious Concepts'', pages&nbsp;39–46. Samuel Weiser Inc, 1994</ref> Вакви религиозни церемонии се применуваат за разни поводи, за раѓање, за погреби, за иницијации и други пригоди и ја олеснуваат подобрата контрола и трансформацијата на енергии во позитивно, културно соодветно однесување, мисла и говор. Исто така, овие практики може да обезбедат увид во соодветните насоки што заедницата (или поединецот) може да ги преземе за остварување на својата цел.<ref>Annemarie De Waal Malefijt (1968) ''Religion and Culture: an Introduction to Anthropology of Religion'', p.&nbsp;220–249, Macmillan</ref> == Практики и обреди == [[Податотека:Masques_BaKongo.JPG|мини| Баконго маски од [[Централно Конго]] |254x254пкс]] Постојат повеќе сличности отколку разлики во сите традиционални африкански религии.<ref>John S. Mbiti (1990) ''African Religions & Philosophy'' 2nd Ed., p&nbsp;100–101, Heinemann, {{ISBN|0-435-89591-5}}</ref> Божествата и духовите се почестени преку ослободување или жртвување (на животни, зеленчук, зготвена храна, цвеќиња, полускапоцени камења и скапоцени метали). Волјата на боговите или духовите верникот ја бара и преку консултација со божества или [[Претскажување|дивинација]].<ref>John S. Mbiti (1992) ''Introduction to African Religion'' 2nd Ed., p. 68, Published by East African Publishers {{ISBN|9966-46-928-1}}</ref> Традиционалните африкански религии ги прифаќаат природните појави - плима и осека, висока и ниска месечина, дожд и суша - и ритмичката шема на земјоделството. Според Готлиб и Мбати: <blockquote> Животната средина и природата се внесени во секој аспект на традиционалните африкански религии и култура. Ова е главно затоа што космологијата и верувањето се комплетно испреплетени со природните појави и околината. Сите аспекти на времето, грмотевици, гром, дожд, ден, месечина, сонце, ѕвезди и така натаму може да станат подложни за контрола преку космологијата на африканскиот народ. Природните појави се одговорни за обезбедување на луѓето со нивните дневни потреби.<ref>Roger S. Gottlieb (2006) ''The Oxford Handbook of Religion and Ecology'', p. 261, Oxford Handbooks Online {{ISBN|0-19-517872-6}}</ref> </blockquote> На пример, во [[Серер религија]]та, една од најсветите ѕвезди во космосот се нарекува Јунир (ѕвездата [[Сириус]] ).<ref>Henry Gravrand (1990) ''La Civilisation Sereer Pangool'', PP 21, 152, Published by Les Nouvelles Editions Africaines du Sénégal, {{ISBN|2-7236-1055-1}}</ref> Со долга земјоделска традиција, серер високи свештеници и свештенички доставуваат годишни проповеди на церемонија (Xooy - дивинациска церемонија) во [[Фатих]] пред фазата Јунир, со цел да се предвидат зимските месеци и да им овозможат на земјоделците да почнат да садат.<ref>Simone Kalis (1997) ''Médecine Traditionnelle, Religion et Divination Chez les Seereer Siin du Sénégal: La Coonaissance de la Nuit'', L'Harmattan, {{ISBN|2-7384-5196-9}}</ref> == Духови == Следбениците на традиционалните африкански религии се молат на разни духови, како и на нивните предци.<ref name="news.harvard.edu"/> Тука спаѓаат и природата, основните и животинските духови. Разликата помеѓу моќните духови и богови честопати е минимална. Повеќето африкански општества веруваат во неколку „високи богови“ и голем број на пониски богови и духови. Исто така, постојат религии со едно Врховно битие (Чукву, Њаме, Олодумаре, Нгаи, Роуг, итн.) )<ref>Willie F. Page (2001) ''Encyclopedia of African History and Culture'', Volume 1, p. 55. Published by Facts on File, {{ISBN|0-8160-4472-4}}</ref> Некои препознаваат двоен бог и божица како што е Маву-Лиза.<ref>Peter C. Rogers (2009) ''Ultimate Truth'', Book 1, p100. Published by AuthorHouse, {{ISBN|1-4389-7968-1}}</ref> Традиционалните африкански религии генерално веруваат во [[Задгробен живот|задгробниот живот]], во еден или повеќе духовни светови, а славењето на предците е важен основен концепт во претежно сите африкански религии. Некои африкански религии усвоиле различни погледи преку влијанието на исламот па дури и [[Хиндуизам|хиндуизмот]]. [[Податотека:Sangoma_reading_the_Bones.jpg|мини|Традиционален исцелител од Јужна Африка врши дивинација читајќи ги коските |алт=]] === Дивинација === Бидејќи Африка е голем континент со многу етнички групи и култури, не постои само една техника на дивинација. Практиката може да се направи со мали предмети, како што се коски, лушпи, камења, ленти од кожа или рамни парчиња дрво. Во традиционалните африкански општества, нема забрани против практиката на дивинација. == Доблест и порок == Доблеста во традиционалната африканска религија честопати е поврзана со извршување на обврските од аспект на животот. Примерите вклучуваат социјално однесување, како што се почитта кон родителите и старешините, соодветно одгледување на децата, обезбедување гостопримство и да се биде искрен, доверлив и храбар. Во некои традиционални африкански религии, моралот е поврзан со послушност или непослушност кон Бог во однос на начинот на кој живее една личност или заедница. За [[Кикују]], според нивниот основен врховен творец, Нгаи, дејствувајќи преку помалите богови, се верува дека зборува и е способен да ја води доблесната личност како нечија совест. Во многу случаи, Африканците кои се преобратиле во други религии сè уште ги продолжиле своите традиционални обичаи, комбинирајќи ги на синкретичен начин.<ref>''Resolving the Prevailing Conflicts Between Christianity and African (Igbo) Traditional Religion Through Inculturation'', by Edwin Anaegboka Udoye</ref> == Свети места == Некои свети локации за традиционалните религии меѓу другите ги вклучуваат и Сангомар, Јабојабо, Фатих, Ифе, Ојо, Дахомеј, Бенин Сити, Игбо-Укву и Тилвап Кипсигис и други. == Традиции по регион == Овој список е ограничен на неколку добро познати традиции. === Централна Африка === * [[Банту митологија|Митологија на Банту]] (Централна, Југоисточна, Јужна Африка) **[[Бушонго митологија|Митологија на Бушонго]] (Конго) ** Религија во Конго (Конго) **[[Лугбарска митологија|Митологија Лугбарска]] (Конго) ** Митологија на Балуба (Конго) **[[Мбутска митологија]] (Конго) * Религија [[Динка митологија|Динка]] (Јужен Судан) * Хауса анимизам ( [[Чад]], [[Габон]] ) * Митологија на [[Лотуко митологија|Лотуко]] (Јужен Судан) === Источна Африка === * Митологија на Банту (Централна, Југоисточна, Јужна Африка) ** [[Кикују|Гикују луѓе # Култура и верувања]] (Кенија) ** [[Акамба|Митологија Акамба]] (Кенија) * Масаи митологија (Кенија, Танзанија) * Митологија на Каленџин (Кенија, Уганда, Танзанија) * Дини Ја Мсамба ( Бунгома, Транс Нцоја, Кенија) === Рогот на Африка === * Вакфеана (Етиопија) * Вакизам (етиопско-сомалиски регион) * [[Арапска митологија|Арапски политеизам]] (Етиопија, Еритреја) === Јужна Африка === * [[Банту митологија|Митологија на Банту]] (Централна, Југоисточна, [[Јужна Африка (регион)|Јужна Африка]]) ** Митологија на Лози (Замбија) **[[Тумбука митологија|Митологија на Тумбука]] (Малави) ** Митологија на Оsaоса ([[Јужна Африка (регион)|Јужна Африка]]) **[[Зулу митологија|Митологија на Зулу]] (Јужна Африка) * Сан религија (Јужна Африка) * Традиционални исцелители на Јужна Африка * Манџонјо исцелители на Читунгива од Зимбабве === Западна Африка === * [[Акан митологија|Аканска религија]] (Гана, Брегот на Слоновата Коска) * [[Дахомеј митологија|Дахомејска религија]] (Бенин, Того) * [[Ефик митологија|Митологија Ефик]] (Нигерија, Камерун) * Едо религија (Бенинско кралство, Нигерија) * Хауса анимизам (Бенин, Буркина Фасо, Камерун, Брегот на Слоновата Коска, Гана, Нигер, Нигерија, Того) * [[Одинани]] (Игбо луѓе, [[Нигерија]] ) * Северна религија (Сенегал, Гамбија, Мавританија) * [[Јорупска религија]] (Нигерија, Бенин, Того) * [[Вуду|Западна Африка Водун]] (Гана, Бенин, Того, Нигерија) * Религија Дого (Мали) === Северна Африка === * [[Староегипетска митологија|Староегипетска религија]] (Египет, Судан) ** Кеметизам * Пунска религија (Тунис, Алжир, Либија) * Традиционална берберска религија (Мароко (вклучувајќи Западна Сахара), Алжир, Тунис, Либија, Египет, Мавританија, Мали, Нигер, Чад, Буркина Фасо) * Хауса анимизам ([[Судан]] ) === Африканска дијаспора === * Религии на африканската дијаспора == Наводи == {{Наводи|2}} == Белешки == * Information presented here was gleaned from ''World Eras Encyclopaedia'', Volume 10, edited by Pierre-Damien Mvuyekure (New York: Thomson-Gale, 2003), in particular pp.&nbsp;275–314. * Baldick, J (1997) ''Black God: The Afroasiatic Roots of the Jewish, Christian, and Muslim Religions''. New York: Syracuse University Press. * Doumbia, A. & Doumbia, N (2004) ''The Way of the Elders: West African Spirituality & Tradition''. Saint Paul, MN: Llewellyn Publications. * Ehret, Christopher, (2002) [https://books.google.com/books?id=ga7QqZw6VPYC&dq=The+Civilizations+of+Africa:+a+History+to+1800&printsec=frontcover&source=bn&hl=en&ei=RUEUS9qJLYy7lAfB3ZyrAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CBwQ6AEwBA#v=onepage&q=&f=false ''The Civilizations of Africa: a History to 1800'']. Charlottesville: University Press of Virginia. * Ehret, Christopher, ''An African Classical Age: Eastern and Southern Africa in World History, 1000 B.C. to A.D. 400'', page 159, University of Virginia Press, {{ISBN|0-8139-2057-4}} * Karade, B (1994) ''The Handbook of Yoruba Religious Concepts''. York Beach, MA: Samuel Weiser Inc. * P'Bitek, Okot. ''African Religions and Western Scholarship''. Kampala: East African Literature Bureau, 1970. * [https://web.archive.org/web/20091007211758/http://www.princetonol.com/GROUPS/IAD/LESSONS/middle/history1.htm Princeton Online, ''History of Africa''] * [https://web.archive.org/web/20000831203513/http://web.africa.ufl.edu/asq/v1/4/3.htm Wiredu, Kwasi ''Toward Decolonizing African Philosophy And Religion'' in ''African Studies Quarterly, The Online Journal for African Studies'', Volume 1, Issue 4, 1998] == Литература == * Encyclopedia of African Religion, - Molefi Asante, Sage Publications, 2009 {{ISBN|1412936365}} * Abimbola, Wade (ed. and trans., 1977). ''Ifa Divination Poetry'' NOK, New York). * Baldick, Julian (1997). [https://books.google.com/books?id=JBzGsr1bw6cC ''Black God: the Afroasiatic roots of the Jewish, Christian, and Muslim religions'']. Syracuse University Press:{{ISBN|0-8156-0522-6}} * Barnes, Sandra. ''Africa's Ogun: Old World and New'' (Bloomington: Indiana University Press, 1989). * Beier, Ulli, ed. ''The Origins of Life and Death: African Creation Myths'' (London: Heinemann, 1966). * Bowen, P.G. (1970). ''[https://books.google.com/books/about/The_sayings_of_the_ancient_one.html?id=HEgkAQAAIAAJ Sayings of the Ancient One - Wisdom from Ancient Africa].'' Theosophical Publishing House, U.S. * Chidester, David. "Religions of South Africa" pp.&nbsp;17–19 * Cole, Herbert Mbari. ''Art and Life among the Owerri Igbo'' (Bloomington: Indiana University press, 1982). * Danquah, J. B., ''The Akan Doctrine of God: A Fragment of Gold Coast Ethics and Religion'', second edition (London: Cass, 1968). * Gbadagesin, Segun. ''African Philosophy: Traditional Yoruba Philosophy and Contemporary African Realities'' (New York: Peter Lang, 1999). * Gleason, Judith. ''Oya, in Praise of an African Goddess'' (Harper Collins, 1992). * Griaule, Marcel; Dietterlen, Germaine. ''Le Mythe Cosmogonique'' (Paris: Institut d'Ethnologie, 1965). * Idowu, Bolaji, ''God in Yoruba Belief'' (Plainview: Original Publications, rev. and enlarged ed., 1995) * {{Наведена книга|url=http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/42448/rec/1|title=Art and oracle: African art and rituals of divination|last=LaGamma, Alisa|publisher=The Metropolitan Museum of Art|year=2000|isbn=978-0-87099-933-8|location=New York|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510100200/http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/42448/rec/1|archive-date=2013-05-10}} * Lugira, Aloysius Muzzanganda. ''African traditional religion''. Infobase Publishing, 2009. * Mbiti, John ''African Religions and Philosophy'' (1969) African Writers Series, Heinemann {{ISBN|0-435-89591-5}} * Opoku, Kofi Asare (1978). [https://www.amazon.com/dp/B0000EE0IT West African Traditional Religion] Kofi Asare Opoku | Publisher: FEP International Private Limited. ASIN: B0000EE0IT * Parrinder, Geoffrey. ''African Traditional Religion'', Third ed. (London: Sheldon Press, 1974). {{ISBN|0-85969-014-8}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-85969-014-8|0-85969-014-8]] pbk. * Parrinder, Geoffrey. "Traditional Religion", in his ''Africa's Three Religions'', Second ed. (London: Sheldon Press, 1976, {{ISBN|0-85969-096-2}}), p. [15-96]. * Peavy, D., (2009)."Kings, Magic & Medicine". Raleigh, NC: SI. * Peavy, D., (2016). The Benin Monarchy, Olokun & Iha Ominigbon. Umewaen: Journal of Benin & Edoid Studies: Osweego, NY. * Popoola, S. Solagbade. ''Ikunle Abiyamo: It is on Bent Knees that I gave Birth'' (2007 Asefin Media Publication) * Soyinka, Wole, ''Myth, Literature and the African World'' (Cambridge University Press, 1976). * Alice Werner, ''Myths and Legends of the Bantu'' (1933). Available online at [http://www.sacred-texts.com/afr/mlb/index.htm sacred-texts.com] * Umeasigbu, Rems Nna. ''The Way We Lived: Ibo Customs and Stories'' (London: Heinemann, 1969). == Надворешни врски == *[http://www.africanbelief.com Африканско компаративно верување] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190601074021/http://www.africanbelief.com/ |date=2019-06-01 }} * [http://www.afrikaworld.net/afrel/ Afrika world.net] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190601074020/http://www.afrikaworld.net/afrel/ |date=2019-06-01 }} Мрежно место со врски и информации за традиционалните африкански религии    * [https://culture-exchange.blog/animism-modern-africa култура-exchange.blog/animism-modern-africa] Напис што ги објаснува паралелите меѓу традиционалните и модерните верски практики во Африка [[Категорија:Религија во Африка]] [[Категорија:Потсахарска Африка]] fo0tvx1o8xgetqbb5n9h02670aerdfk 0 1250020 5300211 5008635 2024-12-03T21:23:49Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300211 wikitext text/x-wiki '''Македонската музика во османлискиот период''' е музиката која се творела за време на [[Османлиска Империја|Османлиската Империја]] во периодот од XV до XIX век. ==Народна музика== {{Музика на Македонија}} По паѓањето на [[Македонија (регион)|Македонија]] под власта на [[Османлиска Империја|Османлиите]] се прекинува континуитетот во писменото создавање и на културниот растеж на [[Македонци]]те во таа насока. Престануваат и световно музичките пројави што порано биле негувани во рамките на дворските свечености на феудалните владетели. Нив ги заменуваат свеченостите на новите феудалци што сега се приредуваат особено за време на исламските верски празници. Во раскошните дворци на турските благородници, што со текот на времето биле градени во нашата земја, свиреле инструментални состави, типично [[ориент]]ална музика, која подоцна оставила траги и врз домашната, пред сè градската музичко-фолклорна традиција. Тој процес се одвивал во прв ред преку населувањето на анадолските [[номади]] и иселувањето на видни граѓани од поголемите места. Запирањето на натамошното негување на [[Словени|словенската]] музичка писменост довело до концентрација на народните сили во живата уметност. Во овие услови се создале циклуси на македонски епски песни што ги величаат најславните јунаци на отпорот против угнетувачот. Централна личност на македонскиот епос [[Марко Крале]], во народното творештво добила белег на беспримерна сила и јунаштво. Тоа е најпознатиот епски јунак и кај другите балкански народи. Заедничкиот мотив на песните за речиси сите легендарни јунаци е физичката борба против Турците, на одделна група ајдучки и/или комитски песни кои говорат за народната слобода. Познати се песните за [[Дедо Иљо Малешевски|Иљо Војвода]], [[Кузман Капидан (лик)|Кузман Капидан]], [[Сирма Војвода]], [[Момчило Војвода]] и други. Сите овие песни на старата епска традиција имаат локални обележја, со влијанија на народната лирика, а во музички поглед се диференцираат четири начини на изведба: во придружба на [[Ќемане (македонско)|ќемане]], [[гајда]], [[тамбура]] и без придружба. Далеку побројна и поразновидна е македонската народна лирика, за која заедно со музичката компонента може да се зборува за интегрално битие на песната како фолклорна творба. Според тематиката, македонските лирски песни може да се разделат на неколку групи и тоа: работни песни (овчарски, жетварски и занаетчиски), песни во кои се зборува за природните појави и за односот на човекот кон природата (самовилски, црковни), семејни (свадбени, жалбени), љубовни (со подвидови кои може да се стават и во другите групи), смешни песни, печалбарски песни. Метро-ритмичкото богатство, особено во песните со нерамноделни тактови структури, е една од најзначајните одлики на македонската народна песна. Не малку е истакната и нејзината мелодиска компонента. Во постарата селска фолклорна традиција, длабока изразеност се постигнува со малите тонски низи, каде истакнувањето на одделни тонови на исто стапало, со нивното повторување, доведува до психолошка напнатост и упатува на старите форми на култните песни. Впечатливи се безмензурните напеви, кои имаат меланхолично обележје. Нивното слободно обликување се заснова врз цврста внатрешна логика на мело-поетските целини. Кон ова треба да се додаде и богатството на народните инструменти и на инструменталните мелодии со специфична орнаментика. Во долгите векови на отоманското владеење, кога условите за поединечното музичко творештво и за други музички писмени пројави биле крајно неповолни, се кристализира, предавано од едно поколение на друго, македонското музичко фолклорно богатство. Ова богатство во идните периоди станува незаменлива основа и инспирација за творештвото на новите генерации македонски музички дејци. ==Духовна култура== Со доаѓањето на [[Османлиска Империја|Турците]] на [[Балкан]]от се прекинува континуитетот на духовно-музичкото создавање во [[Македонија (регион)|Македонија]] во смисла на професионално-творечкиот растеж на оваа дејност. [[Турци]]те долго време не ја укинале [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]], таа дури и ја зголемила својата јурисдикција со потпаѓањето на софиската епархија и видинската епархија (а подоцна и некои други) но таа не можела веќе влијателно да дејствува врз духовно-културната сфера на овие територии. Причините за тоа се политичката власт на исламскиот господар кој ги контролира и ограничува активностите на религиозните институции на потчинетите народи. Во таква ситуација и во големата материјална криза, Охридската архиепископија имала мошне ограничена моќ на дејствување. Така, од втората половина на XV век започнува нејзиниот упадок што истовремено значело и упадок на црковното пеење во Македонија и тоа не само во поодалечените пунктови, туку и во самиот центар, т.е. охридските цркви и манастири. Во црковната практика доаѓа до ослабување на догмите пропишани од највисоките црковни форуми. Се намалува и создавањето и циркулацијата на невматските ракописи, а како резултат на сето тоа се зголемува тенденцијата кон поедноставувањето на музичкиот јазик. Слична е ситуацијата и во книжевноста, каде од XV век до епохата на националната преродба, не постојат поволни услови за развиток на словенската псименост. Но токму тогаш во долго вековниот период на турското владеење, во развојната линија на македонската духовна музика, најсилно е изразено влијанието на народните напеви. Споменатиот упадок на професионалната писмена дејност доведува до засилување на усната традиција, преку која е овозможен поголем пробив на фолклорни елементи во црковното пеење. И така, во периодот од XV до почетокот на XIX век, од една страна, имаме неповолни услови за егзистирање на сложениот систем на византиската невматска нотација, во музичка смисла неподготвени свештеници, монаси и певци кои во практиката се држеле кон старите обрасци и релативно слаба поединечна творба. Од друга страна, во тоа време целосно се оформуваат најизразените одлики на македонското црковно пеење, чии основни специфики биле поставени уште во најраните периоди на словенската музичка писменост. За ова придонеле споменатите фолклорни влијанија, како и ориенталните примеси во црковното пеење, што се задржало до денес во нашата црковно-музичка практика. Со оглед на фактот што во тоа време состојбата на целиот православен исток не била сосема еднаква, за време на отоманското ропство, а особено од XVI до XIX век, како резултат на непрекинатиот континуитет на традицијата и на постојаниот ракописен фонг, во низа [[манастир]]и, широко се развивало и се усовршило т.е. пападиско пеење. Токму тогаш се јавуваат и видни претставници на црковно-музичката уметност, што ги проложуваат традициите на византиската духовна музика и ги прифаќаат музичките идеи на нејзиниот голем реформатор - [[Јован Кукузел]]. Активноста на композиторите од XVI до XIX век наоѓа своевиден одраз и во македонското црковно пеење, дотолку повеќе што се претпоставува дека делото на Кукузел, врз кое создавале и црпеле инспирации неговите наследнци, содржи и некои елементи на традиционалното народно пеење на македонските Словени. Животниот пат на најистакнатиот византиски музички автор не е доволно расветлен. Истражувачите на неговото тело црпат податоци за животот на Кукузел од едно анонимно грчко житие, кое доживеало повеќе преписи и од една легенда. Според тие податоци, како и од некои индикативни фрагменти во неговото дело, прашањто за македонското потекло на композиторот е неспорно. Како исклучително надарен и музикален, уште од најрани години, по смртта на татко му, Јован Кукузел бил испратен од својата мајка да го изучува светото писание и црковното пеење во некој манастир, од каде успеал да стаса и во [[Цариград]] на римскиот дворец. И покрај блескавите успеси што ги доживеал во императорската средина и вонредните услови за напредување, Кукузел решил да се повлече во еден од [[Света Гора|светогорските]] манастири, каде низ практична и теоретска работа ја подготвил својата реформа на византиската музика и на [[Невматска нотација|невматското писмо]]. Според истите извори, големиот музички мајстор и се успокоил во истиот манастир во Атос. Во кој век живеел овој истакнат музички деец сè уште не е точно разјаснето. Тргнувајќи од најмалку веројатните претпоставки, според кои Кукузел живеел и создавал во XII век, доаѓаме до мислење дека неговата активност се одвивала во текот на XV век. Се смета дека најприфатливо е датирањето на францускиот византолог-музиколог [[Жан Батист Тибо]], според кој Јован Кукузел живеел во XIV век.<ref>[[Драгослав Ортаков]], Музичката уметност во Македонија, 1982 година, Скопје</ref> Ако го прифатиме ова мислење, тогаш можеме да констатираме дека големата реформа во византиското црковно пеење, која довела и до примена, односно усложнување на неговото невматско писмо, била изведена спроти доаѓањето на Турците на Балканот или во текот на нивното освојување на балканските земји. Оттаму и во натамошниот развиток на византиската и на византиско-словенската музика на балканските народи се забележуваат низа ориентализми, кои не биле просутни во црковните напеви во претходните периоди. Реформата на византиската духовна музика од XIV век е поврзана со името на Јован Кукузел. Новата фаза во развојот на невматското писмо, т.н. неовизантиска нотација, која се употребувала од крајот на XIV до XIX век, често во литературата ја среќаваме под името Кукузелова нотација. Големиот музичар се смета за основоположник на пападиското пеење, чија мелизматска структура барала воведување на голем број невматски знаци. Значењето на низа хирономски знаци(знаци за интерпретација) што ги вовел во црковното пеење Јован Кукузел, останале до денес неразјаснети. Како црковно-музички деец-композитор, пејач, теоретичар и педагог, Кукузел напишал низа композиции од вокално-виртуозен карактер, меѓу кои особено се истакнува Големото исо на пападиското пеење, кое било наречено „бич на певците“ поради своите исклучително тешки интерпретациски барања. Многубројни се проблемите во врска со музичката активност на Јован што чекаат научно разјаснување. Од досегашната литература за овој голем музичар и за неговата реформа на византиското пеење ќе се потсетиме на Жан Тибо, Егон Велес и други, кои пишуваат за извесни византиски, варварски елементи во неговото дело, за кои се претпоставува дека доаѓаат од народната музичка традиција на македонските Словени. И покрај намалената активност на охридската архиепископија за време на турското владеење, таа сепак не ја загубила во очите на христијанското население улогата на духовно раководство на потчинетиот народ. Нејзините црвки и манастири останале ризница на народното духовно богатство. Во поглед на црковно-музичкиот развиток за време на османлиската власт, упадокот бил голем што можел да се констатира од наведената состојба на творечки план. Положбата на оваа сфера се подобрувала со текот на времето во рамките на општата борба за национална просвета и култура. Но охридската архиепископија од година на година запаѓала во се подлабока криза. Нејзините црковни имоти постојано биле ограбувани, а доаѓало и до губење на покраини што биле под нејзина јурисдикција како скопската, штипската и горноџумајската. Оваа лоша состојба на Охридската архиепископија била искористена од страна на [[Вселенска патријаршија]] во 1767 година, успевајќи од турските власти да издејствуваат акт за укинување на Охридската архиепископија која од таа година потпаднала под јурисдикција на Вселенската патријаршија. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Историја на македонската музика]] [[Категорија:Отоманска Македонија]] bnw2nubddivfx6fqizrxpr2870smodu 0 1250708 5300370 5242425 2024-12-04T11:55:52Z Jtasevski123 69538 5300370 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Le braconnier par Frédéric Rouge.jpg|мини|''Ловокрадецa'' од Фредерик Руж (1867–1950)]] '''Ловокрадство''' или '''криволов''' – илегален [[лов]] или фаќање диви [[животно|животни]], што обично е поврзано со правата на користење земјиште.<ref>{{наведена енциклопедија |title=Poaching |year=2002 |encyclopedia=Random House Webster's Unabridged Dictionary |edition=2 |publisher=Random House |location=New York |isbn=978-0-375-42599-8}}</ref><ref>{{наведена енциклопедија |year=2005 |encyclopedia=World book Encyclopedia |volume=15 |title=Poaching |publisher=Merriam-Webster, Inc. |location=Springfield }}</ref> Криволовот го вршеле сиромашните [[селанец|селани]] за да преживеат и како додаток на оскудната исхрана<ref name=Britannica>{{наведена енциклопедија |encyclopedia =Encyclopædia Britannica |year=2010 |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/465611/poaching |title=Poaching |publisher=Encyclopædia Britannica, Inc. |edition=15 |accessdate=}}</ref> To je bilo protiv lovnih privilegija plemstva i teritorijalnih vladara.<ref name=Krauss1997>{{Наведена книга |last=Krauss |first=M. |date=1997 |title=Herrschaftspraxis in Bayern und Preussen im 19. Jahrhundert: ein historischer Vergleich |publisher=Campus Verlag |chapter=Die Konfrontation mit dem traditionalen Rechtsverständnis: Raub, Holzdiebstahl, Lebensmitteltumult |pages=321–352 |chapterurl=https://books.google.com/books?id=xnX80Q8NiSQC&lpg=PP1&pg=PA322#v=onepage&q&f=false |isbn=9783593358499 |location=Frankfurt, New York |language=de}}</ref> Во англиската терминологија од 1980-тите, терминот „ловокрадство“ се користи и во контекст на нелегална берба на диви [[растенија|растителни]] видови.<ref>{{наведи списание |last=Power Bratton |first=S. |year=1985 |title=Effects of disturbance by visitors on two woodland orchid species in Great Smoky Mountains National Park, USA |journal=Biological Conservation |volume=31 |issue=3 |pages=211–227 |doi=10.1016/0006-3207(85)90068-0 |url=}}</ref><ref name="Muth1998">{{наведи списание |last=Muth |first=R. M. |last2=Bowe |first2=Jr. |year=1998 |title=Illegal harvest of renewable natural resources in North America: Toward a typology of the motivations for poaching |journal=Society & Natural Resources |volume=11 |issue=1 |pages=9–24 |doi=10.1080/08941929809381058 |url=}}</ref> Во земјоделска смисла, терминот криволов се применува и на губење на почвата или тревата заради штетните ефекти на добитокот што може да влијае на достапноста на производното земјиште, загадувањето на водата преку зголемените текови и благосостојба на добитокот.<ref>{{наведена книга |last=Cuttle |first=S. P. |editor1-last=McDowell |editor1-first=R. W. |title=Environmental Impacts of Pasture-based Farming |date=2008 |publisher=Centre for Agriculture and Biosciences International |isbn=978-1-84593-411-8 |pages=36–38 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=qoPW4zoFhGMC&pg |accessdate=|chapter=Impacts of Pastoral Grazing on Soil Quality}}</ref> Krađa [[Stoka|stoke]] kao kod [[cattle raiding|napada na stoku]] klasifikuje se kao [[krađa]], a ne kao krivolov.<ref>{{наведи списание |last=August |first=R. |year=1993 |title=Cowboys v. Rancheros: The Origins of Western American Livestock Law |journal=Southwestern Historical Quarterly |volume=96 |issue=4 |pages=457–490}}</ref> == Правни аспекти == [[Податотека:Tom Thomson Poacher.jpg|мини|''Ловокрадец'', скеч на [[Том Томсон]] од 1916 година, Уметничка галерија на Онтарио, Торонто]] Во 1998 година, [[Науки за животна средина|научниците за животна средина]] од [[Универзитет во Масачусетс Амхерст|Универзитетот во Масачусетс Амхерст]] го предложиле концептот на ловокрадство како [[еколошки криминал]], дефинирајќи ја како незаконска секоја активност што е во спротивност со [[закон]]от и воспоставените прописи за заштита на обновливите извори на [[природни ресурси]], вклучувајќи го и нелегаленио лов на [[диви животни]] со намера поседување, транспортирање, консумирање или [[продажба]] и користење на нивни делови. Тие сметале дека ловокрадството е едно од најсериозните закани за опстанокот на растителните и животинските видови.<ref name="Muth1998" /> [[Биолог|Биолозите]] и заштитниците на дивите животни сметаат дека криволовот има штетно влијание врз [[биоразновидност]]а како внатре така и надвор од [[заштитено подрачје|заштитените подрачја]], затоа што со опаѓање на популацијата на диви животни, постои нивно локално исцрпување и нарушување на функционалноста на [[екосистем]]от.<ref name="Lindsey2012">{{наведена книга |author1=Lindsey, P. |author2=Balme, G. |author3=Becker, M. |author4=Begg, C. |author5=Bento, C. |author6=Bocchino, C. |author7=Dickman, A. |author8=Diggle, R. |author9=Eves, H. |author10=Henschel, P. |author11=Lewis, D. |author12=Marnewick, K. |author13=Mattheus, J. |author14=McNutt, J. W. |author15=McRobb, R. |author16=Midlane, N. |display-authors=etal |year=2012 |title=Illegal hunting and the bush-meat trade in savanna Africa: drivers, impacts and solutions to address the problem |location=New York |publisher=Panthera, [[Zoological Society of London]], [[Wildlife Conservation Society]] |url= |chapter= |chapterurl= |isbn=}}</ref> === Континентална Европа === [[Податотека: Das Ende des Wildschuetzen.jpg|мини|Крај на ловокрадец, илустрација заснована на слика од Август Дифенбахер, 1894]] [[Податотека: Schliersee JennerweinGrab.jpg|мини|Гроб на криволовец во Шлирзе, со цитирана прва строфа на Јенервајнова песна. Одвреме-навреме, криволовениот дивеч се става на гробот во знак на сеќавање на „Гиргл”.]] [[Австрија]] и [[Германија]] не го нарекуваат ловокрадството [[кражба]], туку упад во ловечките права на трети лица.<ref>{{Наведена книга |url=https://books.google.com/books?id=qlZPi7LkeH4C |title=Wilderer: Rebellen in den Bergen |last=Girtler |first=R. |date=1998 |publisher=Böhlau Verlag |location=Wien |isbn=9783205988236 |language=de}}</ref> Додека древниот германски закон дозволувал лов на кој било слободен човек, вклучувајќи ги и селаните, особено на заедничко земјиште, [[римско право|римското право]] го дозволувал ловот само на владетелите. Во [[среден век|средновековна Европа]], владетелите на феудалните територии се обиделе да ги применат ексклузивните права на благородништвото за лов и риболов на териториите со кои владееле. Ловокрадството се сметало за сериозно злосторство што се казнува со затвор, но неговата употреба била прилично слаба сè до 16 век. На селаните сепак им било дозволено да продолжат со лов на ситен дивеч. Правото на благородништво да лови било ограничено во 16 век и било пренесено на сопственикот на земјиштето. Поради лошиот квалитет на пушките, било потребно да му се пристапи на дивечот скоро на 30 метри. На пример, ловокрадците во регионот [[Салцбург]] во тоа време биле мажи постари од 30 години, кои сè уште не биле во брак и обично ја вршеле својата илегална трговија поединечно.<ref name=":0">{{Наведени вести |url=http://www.bayerische-staatszeitung.de/staatszeitung/unser-bayern/detailansicht-unser-bayern/artikel/rebellen-der-berge.html |title=Rebellen der Berge (Rebels of the mountains) |last= |first= |date=2014 |website=www.bayerische-staatszeitung.de |publisher=Bayerische Staatszeitung |access-date=10 септември 2016}}</ref> Развојот на современите права за лов е тесно поврзан со релативно модерната идеја за ексклузивна сопственост на приватно земјиште. Во XVII и XVIII век, ограничувањата на ловот и правото на пукање на приватна сопственост биле воспоставени од ловочуварите и шумарите. Тие варделе од употреба на шумите од несопствениците, на пр. собирање смола, пасење во шума и право на селаните да ловат и да риболоват. Сепак, релативно лесниот пристап до [[пушка|пушки]] сè повеќе им овозможувало на селаните слугите да криволоват до крајот на 18 век.<ref>{{Наведена книга |url=https://books.google.com/books?id=5IT16_DDq4gC |title=Allmende und Allmendaufhebung: vergleichende Studien zum Spätmittelalter bis Zu den Agrarreformen des 18./19. Jahrhunderts |last=Zückert |first=H. |date=2003 |publisher=Lucius & Lucius |isbn=9783828202269 |language=de}}</ref> Ловот се користел во 18 век како театрална демонстрација на аристократското владеење врз земјата и имал силно влијание врз моделот на употреба на земјиштето.<ref>{{Наведени вести |url=http://www.sehepunkte.de/2004/02/3754.html |title=Sehepunkte – Rezension von: Ebersberg oder das Ende der Wildnis – Ausgabe 4 (2004), Nr. 2, review of Rainer Beck: Ebersberg oder das Ende der Wildnis (Ebersberg and the end of wilderness), 2003 |website=www.sehepunkte.de |access-date=}}</ref> Ловокрадството не само што ги кршело имотните права, туку било во симболичен судир со аристократската моќ. За време на периодот помеѓу 1830 и 1848 година, имало зголемување на смртноста предизвикана од ловокрадство во [[Баварија]].<ref name=":1">{{Наведени вести |url=https://www.historisches-lexikon-bayerns.de/index.php5?title=Wilderei&pdf=true#d.29_Zunahme_der_Wilderei_ab_1830 |title=Wilderei – Historisches Lexikon Bayerns, poaching entry in the Bavarian historical encyclopedia |last=Freitag |first=W. |date=2013 |website=www.historisches-lexikon-bayerns.de |access-date=10 септември 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914153235/https://www.historisches-lexikon-bayerns.de/index.php5?title=Wilderei&pdf=true#d.29_Zunahme_der_Wilderei_ab_1830 |archive-date=14 септември 2016 |url-status=dead }}</ref> [[Германска револуција 1848-1849|Германската револуција 1848-49]] се толкувала како општа дозвола за ловокрадство во Баварија. Реформата на законот за ловство во 1849 година го ограничил законскиот лов на богатите земјопоседници и буржоазијата, кои можеле да плаќаат такси за лов, и довело до разочарување и постојана поддршка на ловокрадците меѓу луѓето.<ref name = ":1"/> Некои од граничните региони, каде шверцот бил важен, покажале особено силен отпор. Во 1849 година, од баварските воени сили било побарано да окупираат голем број општини во пограничната област со Австрија. Во [[Валгау]] (сега дел од [[Гармиш-Партенкирхен]]) и во Лакенхаузер во Баварската Шума, секое домаќинство морало да храни и прими по еден војник еден месец како дел од воената мисија за да ги смири немирите. Лакенхајзерите имале неколку кавги околу ловокрадството на елените со австриските шумари и војската, а биле познати и како вооружени „пертлиски ловокрадци“ (Кеке Вајлдерер).<ref name=Krauss1997/> === Обединето Кралство === [[Податотека:Tremedda Warning.jpg|мини|Месингена плоча на вратите на фрамата Тремеда од 1868 година, со која се предупредуваат ловокрадците дека ќе бидат застрелани на лице место]] Ловокрадството, како и [[криумчарење]]то, има долга [[контракултура|контракултурна]] историја. [[Глагол]]от ''poach'' на англиски потекнува од [[средноанглиски]]от збор '' pocchen '', што буквално значи "спакуван'', ''затворен во вреќа''.<ref name="Oxford05">{{наведена книга |chapter-url=http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/poach--2 |title=The new Oxford American dictionary |publisher=Oxford University Press |year=2005 |location=New York |chapter=Poaching |author=McKean, E. |accessdate= |archive-date=2013-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130928003722/http://oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/poach--2 |url-status=dead }}</ref><ref name="Merriam2003">{{наведена книга |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/poaching?show=0&t=1376128897 |title=The Merriam-Webster Unabridged Dictionary |publisher=Merriam-Webster, Inc. |year=2003 |location=Springfield |author=Merriam-Webster, Inc. |contribution=Poaching |accessdate=}}</ref> За криволовот непристрасно се известувало за Англија во „Шумски изјави“, прекршоци на крутиот англо-нормански Закон за шумите.<ref>{{наведи списание |year=1884 |title=Staffordshire Forest Pleas: Introduction |url=http://www.british-history.ac.uk/report.aspx?compid=52372 |journal=Staffordshire Historical Collections |volume=5 |issue=1 |pages=123–135 |last=Wrottesley |first=G. |authorlink=George Wrottesley}}</ref> [[Вилијам I|Вилијам Освојувачот]], кој бил голем љубител на ловот, воспоставил и спроведувал систем на закон за шумите. Истиот делувал вон вообичаениот закон и служел да го заштити дивечот и нивното шумско живеалиште од лов од страна на обичниот народ на Англија, и за поддржување на ловечките права на новата англо-норманска аристократија која зборувала на француски јазик. Оттогаш ловот на дивеч од страна на обичниот народ во кралските шуми или со други зборови криволовот, секогаш се казнувал со смрт со бесење. Во 1087 година, една песна со наслов „Римите на кралот Вилијам“ содржана во „Хроника на Питерборо“ го изразила англиското незадоволство од строгите нови закони. Ловокрадството е романтизирано во литературата уште од времето на [[балада]]та за [[Робин Худ]], како аспект на „зелената шума“ на Весела Англија. Во една приказна, Робин Худ е прикажан како му нуди на кралот [[Ричард I|Ричард Лавовско Срце]] еленско месо нелегално уловено во шумата Шервуд, а кралот го занемарува фактот дека овој лов претставува голем престап. Распространетата прифатеност на оваа вообичаена криминална активност е содржана во забелешката '' Non est inquirendum, unde venit venison '' ("Нема потреба да се прашувам од каде потекнува ловецот"), која ја запишал [[Гијом Биде]] во на неговото дело '' Traitte de la vénerie ''.<ref>Budé, G. (1861). [https://archive.org/stream/traittedelavner00chevgoog#page/n10/mode/2up ''Traitte de la vénerie'']. Auguste Aubry, Paris. Reported by Sir Walter Scott, ''[[The Fortunes of Nigel]]'', Ch. 31: "The knave deer-stealers have an apt phrase, Non est inquirendum unde venit venison"; [[Henry Thoreau]], and [[Simon Schama]], ''Landscape and Memory'', 1995:137, reporting [[William Gilpin (priest)|William Gilpin]], ''Remarks on Forest Scenery''.</ref> Меѓутоа, англиското благородништво и земјопоседниците биле на долг рок исклучително успешни во спроведувањето на современиот концепт на сопственост, изразен на пр. во оградување на заедничкото земјиште и подоцна во брдско расчистување, кое се состоело од [[присилно раселување]] луѓе од традиционално закупеното земјиште и некогаш заедничкото земјиште. Во 19 век дошло до пораст на законодавните акти, како што биле „Законот за ноќен криволов“ (1828) и „Законот за дивеч“ (1831) во Велика Британија и други закони и други места. == Наводи == {{наводи|}} == Литература == {{Refbegin|30em}} * {{Наведена книга| author = Jacoby, Karl|title=Crimes against Nature: Squatters, Poachers, Thieves, and the Hidden History of American Conservation |publisher= University of California Press|location=Berkeley |year=2001|isbn=9780520282292|pages=}}. * Archer, John E. "Poaching gangs and violence: the urban-rural divide in nineteenth-century Lancashire." ''British Journal of Criminology'' 39#1 (1999): 25-38. * Fisher, John. "Property rights in pheasants: landlords, farmers and the game laws, 1860–80." ''Rural History'' 11#2 (2000): 165-180. * Gray, Drew D. ''Crime, Policing and Punishment in England, 1660-1914'' (Bloomsbury Publishing, 2016). * Haenlein, Cathy, and Michael Lawrence Rowan Smith. ''Poaching, wildlife trafficking and security in Africa: Myths and realities'' (Routledge, 2017). * Hopkins, Harry. ''The long affray: the poaching wars, 1760-1914'' (London: Secker & Warburg, 1985). In Britain * Lemieux, Andrew M., and Ronald V. Clarke. "The international ban on ivory sales and its effects on elephant poaching in Africa." ''British Journal of Criminology'' 49.4 (2009): 451-471. * Liberg, Olof, et al. "Shoot, shovel and shut up: cryptic poaching slows restoration of a large carnivore in Europe." ''Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences'' 279.1730 (2011): 910-915. * Martin, John. "The Transformation of Lowland Game Shooting in England and Wales in the Twentieth Century: The Neglected Metamorphosis." ''International Journal of the History of Sport'' 29.8 (2012): 1141-1158. * Osborne, Harvey, and Michael Winstanley. "Rural and urban poaching in Victorian England." ''Rural History'' 17.2 (2006): 187-212. [https://eprints.lancs.ac.uk/id/eprint/4191/1/win1.pdf online] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200923073751/https://eprints.lancs.ac.uk/id/eprint/4191/1/win1.pdf |date=2020-09-23 }} * Smith, Kreseda, and Richard Byrne. "Reimagining rural crime in England: a historical perspective." ''International Journal of Rural Criminology'' 4.1 (2018): 66-85. [https://hau.collections.crest.ac.uk/17327/1/Kreseda%20Smith%20reimagining%20upload.pdf Online] * Somerville, Keith. ''Ivory: power and poaching in Africa'' (Oxford University Press, 2017). * Taylor, Antony. "‘Pig‐Sticking Princes’: Royal Hunting, Moral Outrage, and the Republican Opposition to Animal Abuse in Nineteenth‐and Early Twentieth‐Century Britain." ''History'' 89#293 (2004): 30-48. {{Refend}} == Надворешни врски == {{рв|Poaching (criminal activity)}} * {{cite news |author=Jones, M. |url=https://news.google.com/newspapers?nid=1683&dat=20010402&id=vr0aAAAAIBAJ&sjid=lDgEAAAAIBAJ&pg=3886,2120467 |title=Animal robots help enforce hunting laws |newspaper=Milwaukee Journal Sentinel |year=2001 |access-date=2020-09-20 |archive-date=2016-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160513061757/https://news.google.com/newspapers?nid=1683&dat=20010402&id=vr0aAAAAIBAJ&sjid=lDgEAAAAIBAJ&pg=3886,2120467 |url-status=dead }} * {{наведени вести |last=Neal |first=M. |title=Poachers are still getting duped into shooting robot Deer |url=http://motherboard.vice.com/blog/poachers-are-still-getting-duped-into-shooting-robot-deer |website=Motherboard |publisher=Vice |accessdate=1 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160602101402/http://motherboard.vice.com/blog/poachers-are-still-getting-duped-into-shooting-robot-deer |archivedate= }} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Криминал]] [[Категорија:Зборови што ги нема во ТРМЈ]] cx5gzbxcoux3xbrjby40dn6iv66e9yz 0 1251583 5300287 5273022 2024-12-04T08:04:22Z BosaFi 115936 Средување 5300287 wikitext text/x-wiki {{multiple image | width = 150 | direction=vertical | footer = Тројцата тенори: [[Пласидо Доминго]], [[Лучано Павароти]] и [[Хосе Карерас]]. | image1=Plácido Domingo backstage at the Washington National Opera (November 3, 2002).jpg | image2=Luciano Pavarotti 2004.jpg | image3=Jose Carreras - World Economic Forum Annual Meeting 2011 - cropped.jpg }} '''Тројцата тенори''' биле популарно трио [[Опера|оперски]] пејачи во текот на 90-тите и раните 2000-ти, составена од Шпанците [[Пласидо Доминго]] и [[Хосе Карерас]] и Италијанецот [[Лучано Павароти]]. Триото ја започнало својата соработка при настап во античките [[Бањи во Каракала]] во [[Рим]], [[Италија]], на 7 јули 1990 година, во пресрет на [[Финале на Светскиот куп на ФИФА 1990 година|финалето на Светскиот куп на ФИФА 1990 година]], гледано од глобална телевизиска публика од околу 800 милиони.<ref>{{cite web|url=https://www.classicfm.com/artists/luciano-pavarotti/music/original-three-tenors-concert/|title=The Original Three Tenors in Concert|work=Classic FM}}</ref> Сликата на тројца тенори во свечена облека што пеат на концерт на Светско првенство ја воодушевило глобалната публика.<ref name="FIFA3">{{наведена книга|title=The Music Industry Handbook|date=2016|publisher=Routledge|page=219}}</ref> Снимката на овој деби концерт станала најпродаваниот класичен албум на сите времиња<ref name="Malone2011">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=oydQ714j4w0C&pg=PA34|title=Music for the People: The Pleasures and Pitfalls of Classical Music|last=Gareth Malone|date=2011|publisher=HarperCollins Publishers|isbn=978-0-00-739618-4|pages=34–|quote=The association with football must have helped it, but achieving a Guinness world record for best-selling classical music with the Three Tenors in Concert CD shows that a great tune, well sung, has mass appeal even if it is classical.|access-date=30 July 2013}}</ref> и довела до дополнителни настапи и албуми во живо. Тие настапиле пред глобалната телевизиска публика на уште три [[Список на финалињата на Светскиот куп на ФИФА|финалиња на Светскиот куп]]: 1994 година во [[Лос Анџелес]], 1998 година во [[Париз]] и 2002 година во [[Јокохама]].<ref name="FIFA3"/> Тие, исто така, обиколиле и други градови низ светот, обично изведувајќи на стадиони или слични големи арени пред огромна публика.<ref name="Hynd2009">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=VgCHnBxu-AEC&pg=PA244|title=The Prodigy: Author's Revised Edition|last=Noel Hynd|date=2009|publisher=Damnation Books|isbn=978-1-61572-022-4|pages=244–|access-date=30 July 2013}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kBbxAAAAMAAJ|title=Orient-express Magazine|publisher=Venice Simplon-Orient-Express Limited|year=1996|page=32|quote=The Three Tenors' tour begins on June 29 at the Kasumigaoka National Stadium in Tokyo, then on July 6, it is Wembley Stadium in London, scene of Pavarotti's solo triumph a decade ago. Vienna Prater Stadium follows on July 1 3, the New ...|access-date=30 July 2013}}</ref> Последен пат настапија заедно на арена во [[Колумбус]], [[Охајо]] на 28 септември 2003 година. Репертоарот на Три тенори се движел од опера до [[Бродвеј (театар)|Бродвеј]] до [[Канзоне Наполетана|наполитански песни]] и поп хитови. Песни карактеристични за групата ги вклучуваат: "Никој да не заспие" (''[[:en:Nessun dorma|Nessun dorma]]'') од операта ''[[Турандот]]'' на [[Џакомо Пучини|Пучини]], обично пеена од Павароти, и баладата „О сонце мое“ (''[[:en:O Sole Mio|O Sole Mio]]''), која сите три тенори обично ja пееja заедно.<ref name="Fox2002">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=TBvz5b-4cnAC&pg=PA40|title=Mandolin Gold: 100+ of the Most Popular Selections Arranged for Mandolin|last=Dan Fox|date=2002|publisher=Alfred Music Publishing|isbn=978-1-4574-1716-0|pages=40–|quote=No, the name of this piece is not "O Solo Mio."The correct title means "Oh, my sun." The Three Tenors always got ecstatic cheers when they sang this famous Italian song, and as "It's Now Or Never", the song was a hit for Elvis ...|access-date=30 July 2013}}</ref> == Историја == Италијанскиот продуцент Марио Дради, заедно со германскиот продуцент Елмар Крузе и британскиот композитор и продуцент [[Херберт Чапел]],<ref>[https://search.alexanderstreet.com/preview/work/bibliographic_entity%7Cvideo_work%7C3293461 The 3 Tenors - The Birth of a Legend]</ref> ja осмислиле идејата за првиот концерт во 1990 година во [[Рим]]. Се одржал за да се соберат пари за фондацијата на ''Карерас, Меѓународната фондација за леукемија Хосе Карерас''. Тоа било исто така начин неговите пријатели [[Пласидо Доминго|Доминго]] и [[Павароти]] да го пречекаат Карерас повторно во светот на операта, откако поминал успешно лекување од леукемија.<ref name="Żurawicki2010">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=gy45SfmuxK4C&pg=PA209|title=Neuromarketing: Exploring the Brain of the Consumer|last=Leon Żurawicki|publisher=Springer|year=2010|isbn=978-3-540-77829-5|pages=209–|quote=Such was the case of the Three Tenors. When Luciano Pavarotti and Plácido Domingo thought of welcoming their leukemia surviving friend and operatic rival – José Carreras – they came up with the idea of a huge ...|access-date=30 July 2013}}</ref> Трите тенори најпрво настапиле на концерт за [[Светско првенство во фудбал 1990|Светскиот куп на ФИФА]] во [[Светско првенство во фудбал 1990|1990 година]]. [[Зубин Мехта]] диригирал со оркестарот на [[Маџо Музикале Фиорентино]] и оркестарот на [[Teatro dell'Opera di Roma|Театро Дел'Опера ди Рома]].<ref name="Knight2006">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=yP_0nxswIVgC&pg=PA193|title=Landscapes in Music: Space, Place, And Time in the World's Great Music|last=David B. Knight|publisher=Rowman & Littlefield|year=2006|isbn=978-0-7425-4116-0|pages=193–|quote=Luciano Pavorotti, Plácido Domingo, and José Carreras or, as they are popularly called, the "Three Tenors", attracted worldwide attention during the 1990 World Cup when six thousand people filled the Roman Baths of Caracalla ...|access-date=30 July 2013}}</ref> Претставата ја воодушевил глобалната публика.<ref name="FIFA">{{Наведена книга|title=The Music Industry Handbook|date=2016|publisher=Routledge|page=219}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/world-cup-russia-2018-preview-lionel-messi-ronaldo-italia-90-98-england-brazil-germany-france-a8392211.html|title=A riot of colour, emotion and memories: the World Cup stands alone in the field of sport|work=The Independent|access-date=20 August 2018}}</ref> Филмувана верзија на концертот била произведена од Херберт Чапел и Жан Карло Бертели за „''Дека''“ и станача класичен диск со најголема продажба во историјата.<ref>[https://slippedisc.com/2019/11/the-man-behind-the-three-tenors-rip/ Norman Lebrecht: Slipped Disc]</ref> Големиот успех на концертите од 1990 и 1994 година, Тројцата тенори ја отвориле светската турнеја на концерти во периодот 1996–1997 година.<ref name="3 Tenors Ticket Sales Not Bring Down The House">{{Наведена книга|url=http://articles.sun-sentinel.com/1997-02-15/news/9702150103_1_tenors-ticket-prices-world-tour|title=3 Tenors Ticket Sales Not Bringing Down The House|last=Tim Smith|date=February 1997|publisher=SunSentinel|access-date=26 August 2013|archive-date=2017-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170924045146/http://articles.sun-sentinel.com/1997-02-15/news/9702150103_1_tenors-ticket-prices-world-tour|url-status=dead}}</ref><ref name="Three Tenors return">{{Наведена книга|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1298&dat=19951012&id=D-oyAAAAIBAJ&pg=6578,1937665|title=Three Tenors return, Five-city tour includes stop in U.S.|last=Sue Leeman|date=October 1995|publisher=The Free Lance-Star|access-date=26 August 2013}}</ref><ref name="The Three Tenors Juggernaut">{{Наведена книга|url=https://www.nytimes.com/1996/03/24/arts/the-three-tenors-juggernaut.html?pagewanted=all&src=pm|title=The Three Tenors Juggernaut|last=Ralph Blumenthal|date=1996|work=The New York Times|access-date=26 August 2013}}</ref> Во 1996 година тие настапиле на [[Национален олимписки стадион (Токио)|стадионот Касумигаока]] во [[Токио]], на [[Стадион Вембли|стадионот Вембли]] во [[Лондон]], на [[Ернст Хапел Стадион|стадионот Ернст Хапел]] во [[Виена]], на [[Стадион гиганти|стадионот Џинови]] надвор од [[Њујорк]], на [[стадионот Улеви]] во [[Гетеборг]], на [[Олимписки стадион|Олимпискиот стадион]] во [[Минхен]], на [[Рајнстадион]] во [[Диселдорф]] и на БЦ Место во [[Ванкувер]] на новогодишната ноќ.Потоа тројцата пееја заедно на концертите продуцирани од унгарецот [[Тибор Рудас]] и други продуценти, на [[Стадион Доџер|стадионот Доџер]] во [[Лос Анџелес]], за да се совпаднат на последниот натпревар на [[Финале на Светскиот куп на ФИФА 1994 година|Светското првенство во фудбал 1994]],<ref name="Communications2000">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=1wQEAAAAMBAJ&pg=PA46|title=Orange Coast Magazine|last=Emmis Communications|date=2000|publisher=Emmis Communications|pages=46–|issn=0279-0483|access-date=30 July 2013}}</ref> на [[Шампион де Марс|''Полето на Марс'']] под [[Ајфелова кула|Ајфеловата кула за]] време на [[Светско првенство во фудбал 1998|ФИФА]] во [[Светско првенство во фудбал 1998|1998 година Светски куп]],<ref name="DaunceyHare1999">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=ZhdUvaJCIGUC&pg=PA194|title=France and the 1998 World Cup: The National Impact of a World Sporting Event|last=Hugh Dauncey|last2=Geoff Hare|publisher=Frank Cass|year=1999|isbn=978-0-7146-4887-3|pages=194–|quote=Accompanied by the Orchestre de Paris, Carreras, Domingo and Pavarotti were heard by an estimated 150,000 ... music, synthetic image and laser concert on the Champs-de- Mars in front of a rather bigger audience than the three tenors had ...|access-date=30 July 2013}}</ref> и во [[Јокохама]] за [[Светско првенство во фудбал 2002|Светскиот куп на ФИФА 2002 година]].<ref name="Bee2007">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=a9X0p9kjEN8C&pg=PT47|title=People of the Day 2|last=Peter Wynter Bee|date=2007|publisher=People of the Day Limited|isbn=978-0-9548110-1-3|pages=47–|access-date=30 July 2013}}</ref><ref name="Three Tenors in Traditional World Cup Performance">{{Наведена книга|url=http://articles.latimes.com/2002/jun/28/entertainment/et-tenors28|title=Three Tenors in Traditional World Cup Performance|date=2002|work=Los Angeles Times|access-date=27 August 2013}}</ref> Скоро 50 000 луѓе присуствувале на нивниот концерт во 1994 година на стадионот Доџер и го гледале околу 1,3 милијарди гледачи ширум светот.<ref name="NYT">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/1996/03/24/arts/the-three-tenors-juggernaut.html|title=The Three Tenors Juggernaut|last=Blumenthal|first=Ralph|date=24 March 1996|work=The New York Times|access-date=1 August 2015}}</ref> Во 1997 година следеле концерти на Мелбурн Крикет Гаунд, на Скајдом во [[Торонто]], на стадионот Про плеер во [[Мајами]] и на [[Камп ноу|Камп Ноу]] во [[Барселона]]. Турнејата требало да заврши во Хјустон со завршен концерт кој на крајот бил откажан поради многу мала продажба на билети.<ref name="Three Tenors, video artist and Vienna in the news">{{Наведена книга|url=http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19961227&slug=2367226|title=Three Tenors, video artist and Vienna in the news|date=December 1996|publisher=Desert News|access-date=26 August 2013|archive-date=2017-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170924044931/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19961227&slug=2367226|url-status=dead}}</ref><ref name="Astrodome owners are suing Three tenors promoters">{{Наведени вести|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1291&dat=19971223&id=RkFUAAAAIBAJ&pg=5834,2034206|title=Astrodome owners are suing Three tenors promoters|date=23 December 1997|access-date=26 August 2013|publisher=Boca Raton News|page=16}}</ref> Надвор од нивната светска турнеја 1996-1997, Тројцата тенори, исто така, извеле два [[добротворен концерт|добротоворни концерта]] - еден во родниот град на [[Павароти]], [[Модена]], летото 1997 година и еден во родниот град на Доминго, [[Мадрид]] во следните зими - со цел да соберат пари за обнова на [[Театро Ла Фенице]] во [[Венеција]] и [[Гран Театр дел Лисеу]] во [[Барселона]] и за фондацијата Кралица Софија.<ref name="THREE TENORS TO PERFORM BENEFIT CONCERT FOR KING JUAN CARLOS' 60TH BIRTHDAY">{{Наведена книга|url=http://www.prnewswire.co.uk/news-releases/three-tenors-to-perform-benefit-concert-for-king-juan-carlos-60th-birthday-156672215.html|title=Three Tenors To Perform Benefit Concert For King Juan Carlos' 60th Birthday|date=December 1997|publisher=PRNewswire|access-date=17 September 2013|archive-date=2017-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170924045323/http://www.prnewswire.co.uk/news-releases/three-tenors-to-perform-benefit-concert-for-king-juan-carlos-60th-birthday-156672215.html|url-status=dead}}</ref> Втора серија концерти надвор од настаните на [[Светско првенство во фудбал|Светскиот куп]] на [[Светско првенство во фудбал|ФИФА, кои се]] одржале повторно во 1999 година, вклучувајќи градови како [[Токио]], [[Преторија]] и [[Детроит]]<ref name="Ford Motor Company Brings Three Tenors to Detroit in July">{{Наведена книга|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/ford-motor-company-brings-three-tenors-to-detroit-in-july-73372177.html|title=Ford Motor Company Brings Three Tenors to Detroit in July|date=January 1999|publisher=PRNewswire|access-date=26 August 2013}}</ref><ref name="How sweet the sound of three tenors">{{Наведени вести|url=http://articles.baltimoresun.com/1999-07-18/entertainment/9907230341_1_three-tenors-placido-domingo-first-concert|title=How sweet the sound of three tenors|date=July 1999|work=The Baltimore Sun|access-date=26 August 2013|archive-date=2013-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104023754/http://articles.baltimoresun.com/1999-07-18/entertainment/9907230341_1_three-tenors-placido-domingo-first-concert|url-status=dead}}</ref> проследени со Божиќен концерт во [[Виена]] во декември истата година. Во 2000 година, тројцата тенори повторно патувале во живо во [[Сан Хосе (Калифорнија)|Сан Хосе, Калифорнија]], [[Лас Вегас]], [[Вашингтон]], [[Кливленд]] и [[Саун Пауло]]. Сепак, продукцијата морала да откаже два планирани концерта за оваа турнеја; еден во [[Хамбург]] на 16 јуни поради потешкотии во наоѓање соодветен оркестар и диригент, и друг во [[Олбани|Олбани, Њујорк]] на 22 јули поради лошата продажба на билети. Подоцниот бил заменет со бразилскиот концерт во [[Саун Пауло]].<ref name="Three Tenors On The Road Again; Trio To Make. Live Webcast Debut.(Brief Article)">{{Наведена книга|url=http://business.highbeam.com/53/article-1G1-62053423/three-tenors-road-again-trio-make-live-webcast-debut|title=Three Tenors on the Road Again; Trio To Make. Live Webcast Debut.(Brief Article)|last=Natasha Emmons|date=17 April 2000|publisher=Amusement Business|access-date=28 August 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309181910/https://business.highbeam.com/53/article-1G1-62053423/three-tenors-road-again-trio-make-live-webcast-debut|archive-date=9 March 2016}}</ref><ref name="The Three Tenors concert in Hamburg has been canceled">{{Наведена книга|url=http://www.pollstar.com/news_article.aspx?ID=497704|title=The Three Tenors concert in Hamburg has been canceled|date=5 July 2000|publisher=pollstar.com|access-date=3 August 2015|archive-date=2017-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103102955/http://www.pollstar.com/news_article.aspx?ID=497704|url-status=dead}}</ref><ref name="Three Tenors To Perform South American Concert Debut">{{Наведена книга|url=http://www.mtv.com/news/articles/1121483/three-tenors-brazilian-style.jhtml|title=Three Tenors To Perform South American Concert Debut. Brazilian show replaces Albany, N.Y., date that was canceled because of poor ticket sales.|date=June 2000|publisher=MTV News|access-date=26 August 2013|archive-date=2020-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004000000/http://www.mtv.com/news/articles/1121483/three-tenors-brazilian-style.jhtml|url-status=dead}}</ref> Уште еден концерт бил одржан од тројцата тенори во декември 2000 година во [[Чикаго|Чикаго за]] да се донираат средствата на [[Фондација за СИДА од Чикаго|фондацијата за СИДА од Чикаго]].<ref name="Three Tenors Concert On Cold Night Helps Aids Foundation">{{Наведена книга|url=http://articles.chicagotribune.com/2000-12-21/features/0012210053_1_three-tenors-food-bank-aids-foundation|title=Three Tenors Concert on Cold Night Helps Aids Foundation|last=Mattalia Glendy|date=21 December 2000|publisher=Chicago Tribune|access-date=28 August 2013|archive-date=2017-09-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170912233702/http://articles.chicagotribune.com/2000-12-21/features/0012210053_1_three-tenors-food-bank-aids-foundation|url-status=dead}}</ref> Во 2001 година биле одржани уште два концерта во [[Азија]]: еден во [[Сеул]] и еден во [[Пекинг]] во ѕидовите на [[Забранет Град|Забранетиот град]].<ref name="The Three Tenors in Seoul">{{Наведена книга|url=http://www.meyersound.com/news/2001/three_tenors_asia|title=The Three Tenors in Seoul|date=June 2001|publisher=Meyer Sound|access-date=26 August 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104031928/http://www.meyersound.com/news/2001/three_tenors_asia/|archive-date=4 November 2013}}</ref> Конечно во 2003 година тие настапиле во [[Бат (Самерсет)|Бат]] во [[Ројал Крисент]]<ref name="Three Tenors take Bath">{{Наведена книга|url=http://edition.cnn.com/2003/WORLD/europe/08/06/bath.tenors/|title=Three Tenors take Bath|date=August 2003|publisher=CNN.com|access-date=26 August 2013}}</ref> а подоцна во септември истата година го одржале својот последен концерт на Три тенори, што се одржал во Центарот [[Центар Шоттенштајн|Шотенштајн]] во [[Колумбус]], [[Охајо]].<ref name="THREE TENORS, Pavarotti, Carreras and Domingo postpone show">{{Наведени вести|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1356&dat=20021205&id=m3AxAAAAIBAJ&pg=4411,3392835|title=Three Tenors, Pavarotti, Carreras and Domingo postpone show|date=5 December 2002|access-date=16 January 2014|publisher=Ocala Star-Banner|page=17}}</ref> Концертот за средба на Три тенори требало да се одржи на 4 јуни 2005 година во [[Парке Фондидора]] во [[Монтереј]], [[Мексико]], но поради здравствените проблеми на Павароти, тој бил заменет со мексиканскиот поп-пејач [[Алехандро Фернандес]].<ref name="Domingo Sees Little Chance For a Three Tenors Reunion2">{{наведена книга|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/12/05/AR2005120501675.html|title=Domingo Sees Little Chance For a Three Tenors Reunion|date=December 2005|work=The Washington Post|accessdate=16 January 2014|author=Tim Page}}</ref> == Снимки == Концертите имале огромен комерцијален успех,<ref name="LiebermanEsgate2002">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=0ROXOZCJa1kC&pg=PT213|title=The Entertainment Marketing Revolution: Bringing the Moguls, the Media, and the Magic to the World|last=Al Lieberman|last2=Patricia Esgate|publisher=FT Press|year=2002|isbn=978-0-13-029350-3|pages=213–|quote=On occasion, each of the three would accompany a popular singing star on a CD, such as the collaboration of John Denver and Plácido Domingo. But these ... in front of a world-class orchestra led by a star conductor like James Levine or Zubin Mehta that "The Three Tenors" were born. ... Performances in Athens, Paris, and New York resulted in platinum CD sales, gold VHS sales, licensing fees for HBO ...|access-date=30 July 2013}}</ref> и биле придружени со низа најпродавани снимки, вклучувајќи ги и оригиналните ''Карерас-Доминго-Павароти на Концерт'', последователно издадени како ''[[Тројцата тенори во концерт|Три тенори во концерт]]'' (кој го држи Гинисовиот рекорд за најпродаван албум на класична музика),<ref name="Malone2011"/> ''[[Тројцата тенори во концерт 1994 година|Трите тенори во концерт 1994 година]]'', ''Трите тенори: Париз 1998 година'', ''Трите тенори Божиќ'' и ''Најдоброто од трите тенори''. [[Зубин Мехта]] ги водел настапите во 1990 и 1994 година. Парискиот концерт го диригирал [[Jamesејмс Левин|Џејмс Левин]].<ref name="Betts2005">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=ewdCAQAAIAAJ|title=Complete UK Hit Albums 1956-2005|last=Graham Betts|date=2005|publisher=HarperCollins UK|isbn=978-0-00-720532-5|page=121|access-date=30 July 2013}}</ref> [[Хосе Карерас|Карерас]] и [[Пласидо Доминго|Доминго]] се појавиле заедно на низа други албуми, вклучувајќи ги ''Гала Лирица'' (со разни други уметници),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amazon.co.uk/Gala-Lirica/dp/B000003F9L|title=Gala Lirica|work=[[Amazon (company)|Amazon]]}}</ref> ''Божиќ во Виена'' (со [[Дијана Рос]]),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amazon.co.uk/Christmas-Vienna-Carreras-Pl%C3%A1cido-Domingo/dp/B0000028YU|title=Christmas In Vienna|work=[[Amazon (company)|Amazon]]}}</ref> и ''Божиќ во Москва'' (со [[Сисел Киркјеби]]).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amazon.co.uk/Christmas-Moscow-Jose-Carreras/dp/B000W353CK|title=Christmas In Moscow|work=[[Amazon (company)|Amazon]]}}</ref> == Контроверзии == === Авторски права === За нивниот првичен настап заедно во [[Рим]] во 1990 година, [[Хосе Карерас|Карерас]], [[Пласидо Доминго|Доминго]] и [[Павароти]] се согласиле да прифатат релативно мали паушални такси за правата на снимање на нивниот концерт, кои потоа ги донирале во добротворни цели. Нивниот албум неочекувано оствари милиони профити за „[[Дека рекордс|Дека рекордс“]], предизвикувајќи одредено незадоволство од страна на тенорите кои официјално не добиле никакви плаќања за хонорари. Како што објавиле во печатот, Доминго се сомневал дека дискографската куќа му платила на Павароти на страна, со цел да ја задржи содржината на еден од нивните најдобри договорени уметници.<ref name="NYT"/><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/kingi000herb/page/216|title=The King & I|last=Breslin|first=Herbert|date=2004|publisher=Doubleday|isbn=0-385-50972-3|pages=[https://archive.org/details/kingi000herb/page/216 216–18]|url-access=registration}}</ref> Павароти го негирал ова, инсистирајќи: „Ништо не добивме“. Години подоцна неговиот поранешен агент и менаџер [[Херберт Бреслин]] напишал дека Павароти навистина тајно добил 1,5 милиони долари што другите двајца тенори, кои не биле во договор со Дека, не ги добиле.<ref>Breslin 2004, p. 218.</ref> За следните концерти и снимки, пејачите биле многу повнимателни во обезбедувањето финансиски поволни договорни услови за себе.<ref>Breslin 2004, pp. 218–22.</ref> === Критика === Феноменот „Тројцата тенори“ бил поздравен од многумина за воведување опера пред пошироката публика, но некои оперски пуристи им замериле. [[Пласидо Доминго|Доминго]] им одговорил на критичарите во интервју во 1998 година: „Пуританците, тие велат дека ова не е опера. Секако дека не е опера, не се преправа дека е опера. Тоа е концерт на кој пееме некоја опера, пееме неколку песни, [[зарзуела]], а потоа правиме мешавина од песни... Ние многу почитуваме кога луѓето го критикуваат. Тоа е во ред. Тие не треба да доаѓаат... Но, треба да ги остават луѓето што доаѓаат и се среќни“.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.tenorissimo.com/domingo/Articles/tg081498.htm|title=A crisp tenor|last=Sweeting|first=Adam|date=14 August 1998|access-date=1 August 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20051110031931/http://www.tenorissimo.com/domingo/Articles/tg081498.htm|archive-date=10 November 2005|publisher=The Guardian}}</ref> Други критичари, како што е [[Мартин Бернхајмер]], се жалеа дека тенорите изведувале за прекумерна финансиска награда, наместо уметност.<ref name="LAT">{{Наведени вести|url=http://www.latimes.com/entertainment/arts/culture/la-et-cm-three-tenors-dodger-stadium-20140714-story.html|title=A look back at the Three Tenors concert at Dodger Stadium|last=Ng|first=David|date=16 July 2014|work=Los Angeles Times|access-date=1 August 2015|quote=One of the most popular and lucrative franchises in classical-music history, the Three Tenors was a cultural phenomenon, inspiring adoration among fans and disdain from music purists who regarded the enterprise as a shameless money grab... In the article, [music critic Martin Bernheimer] criticized the promotional hype surrounding the event and accused the tenors of trivializing their art form.}}</ref> На нивната прва светска турнеја, секој тенор добивал околу еден милион долари по концерт - невидени за класичните музичари.<ref name="NYT"/> Во заедничко интервју со неговите колеги, [[Павароти]] одговорил на поплаките за нивните приходи: „Ние ги правиме парите што ги заслужуваме. Не принудуваме некој да ни плати“. Доминго додаде за светот на операта: „За 25 дена давам 17 претстави. Прашајте ме колку добивам за тоа... За 30 години го дававме со крв најдоброто од нашите животи и кариери. Мислите дека не заслужуваме пари?“ [[Хосе Карерас|Карерас]], од своја страна, истакна колку малку заработиле во споредба со многу спортисти, поп-пејачи и филмски везди. === Правни прашања === Успехот на тројцата тенори довел до [[антимонопол]]ска акција на американската [[Федерална комисија за трговија]] против [[Warner Bros.|браќата Ворнер]] и [[Vivendi Universal|Вивенди универзал]]. Откриено е дека тие заговарале да не ги рекламираат или намалуваат албумите на римскиот концерт (издаден од „[[ПолиГрам|ПолиГрам“]], подоцна преземен од Вивенди) и на концертот во [[Лос Анџелес]] (објавен од „Ворнер Брос“) со цел да се заштити продажбата на заеднички објавениот албум на концертот во [[Париз]] во 1998 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2003-jul-29-fi-tenors29-story.html|title=Price-Fixing Charges Upheld|date=29 July 2003|work=Los Angeles Times}}</ref> Тројцата тенори, исто така, наишле на проблеми со [[Германија|германската]] влада. Во 1999 година, двајца од тројцата пејачи платиле необјавена казна на германската влада како дел од вонсудското спогодување за затајување данок.<ref>{{Наведени вести|title=2 of 3 Tenors Pay to Settle Tax Dispute In Germany|last=Alan Riding|date=1 September 1999|work=[[New York Times]]}}</ref> Покрај тоа, германската влада ги обвинила тенорите дека должат големи заостанати даноци. Нивниот организатор и промотор на концерти, Матијас Хофман, кој во тоа време бил одговорен за нивните даноци, бил осуден на затворска казна за неговата улога во наводното затајување данок.<ref>Breslin 2004, pp. 224s–25s</ref> == Во популарната култура == * Низ епизодата во ''[[Зајнфелд|Сајнфелд]]'' „[[Куклата (Зајнфелд)|Куклата]]“, [[Хосе Карерас]] постојано се нарекува „другото момче“, додека имињата на [[Пласидо Доминго|Доминго]] и [[Павароти]] лесно се потсетуваат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.seinfeldscripts.com/TheDoll.htm|title=The Doll|work=SeinfeldScripts.com}}</ref> * Во епизодата на ''[[Симпсонови]]'' „ [[Хомер од Севилја|Хомер од Севиља]]“, Хомер станува оперска ѕвезда и го советува Пласидо Доминго.<ref>{{Наведени вести|title=The Homer of Seville, or, Placido Domingo of The Simpsons|last=John Birge|date=27 September 2007|work=Classical MPR}}</ref> * Цртаниот филм „''[[Анимаци|Аниманијакс]]''“ „Тројцата тенори и ти сте надвор“ го претставуваше триото на стадионот „Доџер“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://play.google.com/store/tv/show?id=8wkku3YsLzU&cdid=tvseason-Qcq9H03qe8hh5UwnytV4QA&gdid=tvepisode-O70I-rUniXw|title=Steven Spielberg Presents: Animaniacs, Seasons 1–4, Episode 71|work=Google Play Movies}}</ref> * Канадската серија [[Скеч|комедија со скици]] ''Кралската канадска воздушна фарса'' ги пародираше Трите тенори во скица.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tv.com/shows/royal-canadian-air-farce/episode-2-04-108674/|title=Royal Canadian Air Farce Season 2 Episode 4|publisher=TV.com|accessdate=2020-10-04|archive-date=2020-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708025810/http://www.tv.com/shows/royal-canadian-air-farce/episode-2-04-108674/|url-status=dead}}</ref> * Во епизодата ''[[Фрејзер]]'' „Совршен човек“, Фрејзер се обидува да го импресионира д-р Клинт Вебер повикувајќи се на старо пријателство што го имал со Карерас, но се вратило како резултат кога Клинт открил дека Карерас е неговиот кум.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kacl780.net/frasier/transcripts/season_5/episode_17/the_perfect_guy.html|title=[5.17]The Perfect Guy|work=KACL780.net – The Frasier Archives}}</ref> * Во оригиналната јапонска верзија на [[аниме]] серијата ''Ју-Ги-О! 5D е'' главната антагонисти, тројцата цареви од Илиастер, се нарекуваат Пласидо, Лучано и Хосе како референца на Тројцата тенори. * Триото био претставено на анимираното шоу на МТВ „Натпревар до смрт на познатите личности“ (''[[:en:Celebrity Deathmatch|Celebrity Deathmatch]]''), на мечот против [[:en:The Three Stooges|The Three Stooges]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=VY_j1vzWnasC&pg=PA245|title=The Three Stooges Scrapbook|last=Jeff Lenburg|last2=Joan Howard Maurer|last3=Greg Lenburg|publisher=Chicago Review Press|year=2012|isbn=9781613740859|page=245}}</ref> * Во епизодата „ ''[[Пријатели (ТВ серија)|Пријатели“]]'' 4-та сезона „Оној со валканиот ден на Џои“, на нејзиниот шеф, Рејчел и дава билети за опера, кој со возбуда забележува дека претставата има „двајца од тројцата тенори“.<ref>{{Наведување|url=https://wenku.baidu.com/view/f88e6b656edb6f1afe001f36.html|journal=[[Baidu]]|title=Old Friends Season 4 E14}}</ref> == Список на концерти == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="margin:auto; margin:auto;" |+ ! scope="col" |Nr. ! scope="col" |Град, Држава ! scope="col" |Место на настап ! scope="col" |Настан ! scope="col" |Диригент ! scope="col" |Даум |- |1 ! scope="row" |[[Рим]], [[Италија]] | style="text-align:left;" |[[Бањи во Каракала]] | style="text-align:center;" |[[Светско првенство во фудбал 1990|1990 FIFA World Cup]] | rowspan="3" style="text-align:center; " |[[Зубин Мехта]] | style="text-align:right;" |7 јули 1990 |- |2 ! scope="row" |[[Монте Карло]], [[Монако]] | style="text-align:left;" |[[Опера во Монте Карло]] | style="text-align:center;" |Хуманитарен концерт | style="text-align:right;" |9 јуни 1994 |- |3 ! scope="row" |[[Лос Анџелес]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Доџер Стадион | style="text-align:center;" |[[Светско првенство во фудбал 1994|1994 FIFA World Cup]] | style="text-align:right;" |16 јули 1994 |- |4 ! scope="row" |[[Токио]], [[Јапонија]] | style="text-align:left;" |Национален Стадион | rowspan="11" style="text-align:center; " |Светска Турнеја | rowspan="9" style="text-align:center; " |[[Џејмс Левин]] | style="text-align:right;" |29 јуни 1996 |- |5 ! scope="row" |[[Лондон]], [[Обединето Кралство]] | style="text-align:left;" |[[Вембли Стадион]] | style="text-align:right;" |6 јули 1996 |- |6 ! scope="row" |[[Виена]], [[Австрија]] | style="text-align:left;" |Ернест Хапел Стадион | style="text-align:right;" |13 јули 1996 |- |7 ! scope="row" |[[Источен Радерфорд]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Џинови Стадиум | style="text-align:right;" |20 јули 1996 |- |8 ! scope="row" |[[Гетеборг]], [[Шведска]] | style="text-align:left;" |Улеви Стадион | style="text-align:right;" |26 јули 1996 |- |9 ! scope="row" |[[Минхен]], [[Германија]] | style="text-align:left;" |Олимпија Стадион | style="text-align:right;" |3 август 1996 |- |10 ! scope="row" |[[Диселдорф]], [[Германија]] | style="text-align:left;" |Рајн Стадион | style="text-align:right;" |24 август 1996 |- |11 ! scope="row" |[[Ванкувер]], [[Канада]] | style="text-align:left;" |БЦ Плејс | style="text-align:right;" |31 декември 1996 |- |12 ! scope="row" |[[Торонто]], [[Канада]] | style="text-align:left;" |SkyDome | style="text-align:right;" |4 јануари 1997 |- |13 ! scope="row" |[[Мелбурн]], [[Австралија]] | style="text-align:left;" |Мелбурн Крикет Граунд | style="text-align:center;" |Марко Армилато | style="text-align:right;" |1 март 1997 |- |14 ! scope="row" |[[Мајами]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Про Плеер Стадион | rowspan="3" style="text-align:center;" |Џејмс Левин | style="text-align:right;" |8 март 1997 |- |15 ! scope="row" |[[Модена]], [[Италија]] | style="text-align:left;" |Алберто Брагилиа Стадион | style="text-align:center;" |Хуманитарен концерт | style="text-align:right;" |17 јуни 1997 |- |16 ! scope="row" |[[Барселона]], [[Шпанија]] | style="text-align:left;" |[[Камп ноу]] | style="text-align:center;" |Светска Турнеја | style="text-align:right;" |13 јули 1997 |- |17 ! scope="row" |[[Мадрид]], [[Шпанија]] | style="text-align:left;" |Театар Реал | style="text-align:center;" |Хуманитарен концерт | style="text-align:center;" |Марко Армилато | style="text-align:right;" |8 јануари 1998 |- |18 ! scope="row" |[[Париз]], [[Франција]] | style="text-align:left;" |[[Поле на Марс]] | style="text-align:center;" |[[Светско првенство во фудбал 1998|1998 FIFA World Cup]] | rowspan="2" style="text-align:center;" |Џејмс Левин | style="text-align:right;" |10 јули 1998 |- |19 ! scope="row" |[[Токио]], [[Јапонија]] | style="text-align:left;" |Токио Доум | rowspan="3" style="text-align:center;" |Светска Турнеја | style="text-align:right;" |9 јануари 1999 |- |20 ! scope="row" |[[Преторија]], [[Јужна Африка]] | style="text-align:left;" |Јунион Билдингс | style="text-align:center;" |Марко Армилато | style="text-align:right;" |18 април 1999 |- |21 ! scope="row" |[[Детроит]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Стадион Тигар | style="text-align:center;" |Џејмс Левин | style="text-align:right;" |17 July 1999 |- |22 ! scope="row" |[[Виена]], [[Австрија]] | style="text-align:left;" |Концерт Куќа | style="text-align:center;" |Новогодишен концерт | style="text-align:center;" |Стивен Меркурио | style="text-align:right;" |23 декември 1999 |- |23 ! scope="row" |[[Сан Хосе (Калифорнија)]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Сан Хосе Арена | rowspan="5" style="text-align:center;" |Светска Арена | rowspan="2" style="text-align:center;" |Марко Армилато | style="text-align:right;" |29 декември 1999 |- |24 ! scope="row" |[[Лас Вегас]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Мандалај Беј Центар за Настани | style="text-align:right;" |22 април 2000 |- |25 ! scope="row" |[[Вашингтон]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |МЦИ Центар | style="text-align:center;" |Џејмс Левин | style="text-align:right;" |7 мај 2000 |- |26 ! scope="row" |[[Кливленд]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Браунс Стадион | rowspan="2" style="text-align:center;" |Марко Армилато | style="text-align:right;" |25 јуни 2000 |- |27 ! scope="row" |[[Саун Пауло]], [[Бразил]] | style="text-align:left;" |[[Морумби Стадион]] | style="text-align:right;" |22 јули 2000 |- |28 ! scope="row" |[[Чикаго]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Обединет Центар | style="text-align:center;" |Хуманитарен концерт | rowspan="7" style="text-align:center;" |Јанош Ет | style="text-align:right;" |17 декември 2000 |- |29 ! scope="row" |[[Сеул]], [[Јужна Кореја]] | style="text-align:left;" |Олимписки Стадион Јасмил | rowspan="2" style="text-align:center;" |Светска Турнеја | style="text-align:right;" |22 June 2001 |- |30 ! scope="row" |[[Пекинг]], [[Кина]] | style="text-align:left;" |[[Забранет Град]] | style="text-align:right;" |23 јуни 2001 |- |31 ! scope="row" |[[Јокохама]], [[Јапонија]] | style="text-align:left;" |Арена Јокохама | style="text-align:center;" |[[Светско првенство во фудбал 2002|2002 FIFA World Cup]] | style="text-align:right;" |27 јуни 2002 |- |32 ! scope="row" |[[Сент Пол (Минесота)]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Ексел Енерџи Центар | rowspan="3" style="text-align:center;" |Светска Турнеја | style="text-align:right;" |16 декември 2002 |- |33 ! scope="row" |[[Бат (Самерсет)|Бат]], [[Обединето Кралство]] | style="text-align:left;" |Ројал Крисент | style="text-align:right;" |7 август 2003 |- |34 ! scope="row" |[[Колумбус]], [[Обединети Нации|ОН]] | style="text-align:left;" |Шотенштајн Центар | style="text-align:right;" |28 септември 2003 |} === Албуми во концерт во живо === {| class="wikitable" style="margin:auto; margin:auto;" !Наслов ! Детали за албумот ! Диригент,<br />Ансамбл,<br />Информации за перформанси ! Сертификати |- | ''Карерас Доминго Павароти во Концерт'' | * Издадено: 1990 година * Етикета: Дека * [[Награди Греми|Греми награда]] и номинации * [[Британски музички награди|Награда Брит]] | Зубин Мехта<br />Оркестар Маџо Музикале Фиорентино<br /><br /><br /><br />Оркестар дел Театро Општински ди Роми<br /><br /><br /><br /> (7 јули 1990 година, Терме ди Каракала, Рим) | САД: 3 × платина <br /><br /><br /><br />Велика Британија: 5 × платина <br /><br /><br /><br />МОANЕ: 3 × платина <br /><br /><br /><br />ГЕР: Платина <br /><br /><br /><br />АВТ: 2 × платина <br /><br /><br /><br />МЕКС: Злато <br /><br /><br /><br />БРА: 2 × платина |- | ''Тројцата тенори во концерт 1994 година'' | * Објавено: 1994 година * Етикета: Атлантик / ВЕА / МВ * 2 номинации за Греми * Награда за грамофон | Зубин Мехта<br /><br /><br /><br /> Филхармониски оркестар во Лос Анџелес<br /><br /><br /><br /> (16.08.1994, стадион Доџер, Лос Анџелес) | САД: Платина <br /><br /><br /><br /> Велика Британија: 2 × платина <br /><br /><br /><br /> МОANЕ: 2 × платина <br /><br /><br /><br /> ГЕР: 3 × злато <br /><br /><br /><br /> CHE: Платина <br /><br /><br /><br /> ФРА: Платина <br /><br /><br /><br /> AUT: 2 × платина |- | ''Трите тенори: Париз 1998 година'' | * Објавено: 1998 година * Етикета: Atlantic / Wea | Џејмс Левин<br /><br /><br /><br /> (10 јули 1998 година, [[Ајфелова кула]], Париз) | САД: злато <br /><br /><br /><br /> Велика Британија: Сребрена <br /><br /><br /><br /> ФРА: Злато <br /><br /><br /><br /> АВТ: Злато <br /><br /><br /><br /> CHE: Злато |- | ''Божиќните 3 тенори'' | * Објавен: 2000 година * Етикета: Sony (SK 89131) | Стивен Меркурио<br /><br /><br /><br /> Симфониски оркестар во Виена<br /><br /><br /><br /> (23 декември 1999 година, Виена) | САД: злато <br /><br /><br /><br /> Велика Британија: Сребрена <br /><br /><br /><br /> ГЕР: Злато |} == Филмографија == {| class="wikitable" style="margin:auto; margin:auto;" !Наслов ! Детали за албумот ! Диригент,<br /> Ансамбл, Информации за перформанси ! Сертификати |- | ''Карерас Доминго Павароти во Концерт'' | * Издадено: 1990 година * Формат: VHS / [[Дигитален видеодиск|DVD]] | Зубин Мехта<br /><br /><br /><br /> Оркестар Маџо Музикале Фиорентино<br /><br /><br /><br /> Оркестар дел Театро Општински ди Роми<br /><br /><br /><br /> (7 август 1990 година, Терме ди Каракала, Рим) | САД: 5 × платина <br /><br /><br /><br /> МОANЕ: 4 × платина <br /><br /><br /><br /> ГЕР: Платина |- | ''Тројцата тенори во концерт 1994 година'' | * Објавено: 1994 година * Етикета: Музичка Ворнер * Формат: VHS / DVD | Зубин Мехта<br /><br /><br /><br /> Филхармониски оркестар во Лос Анџелес<br /><br /><br /><br /> (16.08.1994, стадион Доџер, Лос Анџелес) | САД: 5 × платина <br /><br /><br /><br /> Велика Британија: 2 × платина |- | ''Визијата: Изработка на „Тројцата тенори во концерт“'' | * Објавено: 1995 година * Етикета: Warner Music (VHS) / Kultur (ДВД) * Формат: VHS / DVD (како дополнителна опција) | | |- | ''Трите тенори: Париз 1998 година'' | * Објавено: 1998 година * Етикета: Универзална музика / Дека * Формат: VHS / DVD | Jamesејмс Левин<br /><br /><br /><br /> (10 јули 1998 година, [[Ајфелова кула]], Париз) | САД: злато <br /><br /><br /><br /> Велика Британија: Злато <br /><br /><br /><br /> ФРА: Платина |- | ''Божиќните 3 тенори'' | * Објавен: 2000 година * Формат: VHS / DVD | Стивен Меркурио<br /><br /><br /><br /> Симфониски оркестар во Виена<br /><br /><br /><br /> (23 декември 1999 година, Виена) | |} == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Трија]] [[Категорија:Добитници на Греми]] 8gfkejrk0poquc2sorfzrd8zvc5ejsu 0 1251912 5300355 4628278 2024-12-04T11:30:24Z BosaFi 115936 5300355 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Almedalen 2014 (17366189789).jpg|мини|десно|200px|исправено|Шелин Сеидегард го отвора „Култура на годината“ за време на [[Неделата на Алмедален]] во 2014 година]] '''Сесилија Шелин Сеидегард''' (родена на 18 мај 1954 година, во [[Стокхолм]] како '''Ајрин Сесилија Шелин''' ), е [[шведска]] биохемичарка која служела како гувернер на [[Готланд (округ)|округот Готланд]] од 2010 до 2018 година (вклучително и продолжување на две години по декември 2016 година).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.regeringen.se/pressmeddelanden/2015/07/forlangt-forordnande-for-landshovdingen-pa-gotland/|title=Förlängt förordnande för landshövdingen på Gotland (Extended appointment for the Governor of Gotland)|date=2015-07-02|publisher=Regeringskansliet|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20161130044218/http://www.regeringen.se/pressmeddelanden/2015/07/forlangt-forordnande-for-landshovdingen-pa-gotland/|archive-date=2016-11-30|accessdate=2020-04-04}}</ref> == Наводи == {{Наводи}}{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Сеидегард, Сесилија Шелин}} [[Категорија:Луѓе од Стокхолм]] [[Категорија:Родени во 1954 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Членови на Кралската шведска академија на инженерските науки]] jhiwkgxhi24ob0xpr9vo62i95bmixl0 0 1251958 5300311 4926817 2024-12-04T09:37:31Z BosaFi 115936 5300311 wikitext text/x-wiki '''Рут Валборг, Марија Густафсон,''' родена во ''Петерсон'' (Стокхолм, 8 јули 1881 - 5 април 1960, Стокхолм), била шведски политичар ( [[Социјалдемократија|социјалдемократ]] ), синдикален работник, активист за женски права и уредник. Таа била член на градскиот совет во Стокхолм во 1919–1938 година, член на втората комора на парламентот во 1933–1960 и уредник на социјалдемократскиот труд ''Моргонбрис'' 1908–1910 и 1919–1921. Таа била член на Националното здружение за право на глас на жените во 1902–1921 година и говорник на левото крило во движењето. {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Густафсон, Рут}} [[Категорија:Починати во 1960 година]] [[Категорија:Родени во 1881 година]] [[Категорија:Шведски политичари]] ojjbjr4vqyhv93fc1uqfv6s5m2lfg6s 0 1253498 5300294 5138227 2024-12-04T08:54:29Z ГП 23995 дополнување 5300294 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност |име=Илија Аџиевски |портрет= |px= |опис= |роден-дата= {{роден на|2|декември|1926}} |роден-место={{роден во|Струга}}, {{знаме|Кралство Југославија}} |починал-дата= |починал-место= |националност =[[Македонец]] |занимање = [[вајар]] }} ''' Илија Аџиевски ''' е роден во 1926 година , {{роден во|Струга|Македонија}} — македонски [[вајар]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.mkd.mk/kultura/izlozhba-na-ivan-adzhievski/ |title=Илија Аџиевски |accessdate=2020-11-01 |archive-date=2020-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201107052307/https://www.mkd.mk/kultura/izlozhba-na-ivan-adzhievski/ |url-status=dead }}</ref>. Акдемија за ликовна уметност завршил во [[Загреб]] 1954 год, во класата на проф.[[Франо Кршиниќ]]. Автор е на голем број споменици, монументални керамички релјефи, парковски скулптури, портрети на познати личности од јавниот и културниот живот како и на во помал фомат. Бил учесник во [[НОБ]] (1942). Автор е на Споменикот на паднатите борци во [[Струмица]] (1959), Мавзолејот на паднатите борци во [[Кратово]] (1962), Споменикот на братството и револуцијата во [[Дебар]] (1989), во [[Неготино]] и др. Имал повеќе самостојни изложби: [[Струга]] (1965), [[Битола]] (1966), [[Велес]] (1967), [[Скопје]], (1991, 1994 и 2001) и [[Париз]] (1997). [[Ниш]], [[Белград]], [[Тузла]], [[Загреб]], [[Подгорица]], [[Софија]], а учествувал на над сто групни изложби. Добитник е на значајни национални и меѓународни награди. Неговите скулптури имаат реалистички и експресионистички обележја. Посебно значајни се скулптурите-портрети на неговите современици [[Петре М. Андреевски]], [[Георги Божиков]], [[Борко Лазески]], [[Тодор Николовски]], [[Анте Поповски]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Солев]], [[Глигор Чемерски]] и други познати македонски современици. Илија Аџиевски спаѓа во редот на најзначајните современи македонски вајари. Неговите дела се високо вреднувани од страна на ликовната критика во Македонија.<ref>[https://macedonism.org/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0/%D0%B0%D1%9F%D0%B8%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0/ АЏИЕВСКИ, Илија]</ref> Нему му е посветена песната „Второто создавање, и конечно“ на македонскиот поет [[Анте Поповски]] од 1988 година.<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 10.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Аџиевски Илија }} [[Категорија:Македонски вајари]] 5qz55xo5tm0ernb96eizkm3vgxnn06o 0 1253755 5300199 5297740 2024-12-03T21:17:41Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300199 wikitext text/x-wiki {{Infobox economy | country = Индија | image = File:Mumbai Skyline at Night.jpg | image_size = 310px | alt = Економија | caption = [[Мумбаи]], [[финансиски центар]] Индија<ref name="ibef.org">{{cite web|url=http://www.ibef.org/states/maharashtra.aspx|title=Information About Maharashtra, Industries, Economy, Exports of Maharashtra|publisher=ibef.org|accessdate=12 April 2014}}</ref><ref name="books.google.co.in">{{наведена книга|title=Logistics Management for International Business: Text and Cases|author1=SUDALAIMUTHU, S.|author2=RAJ, S.A.|year=2009|publisher=PHI Learning|isbn=9788120337923|url=https://books.google.com/books?id=NG2TjfQF6zEC}}</ref> | currency = [[Индиска рупија]] (INR, ₹) | year = 1 април &nbsp;– 31 март | organs = [[Светска трговска организација|СТО]], [[Светска царинска организација|СЦО]], [[Јужноазиска зона на слободна трговија|САФТА]], [[Иницијатива на Бенгалскиот Залив за мулти-секторска техничка и економска соработка|БИМСТЕК]], [[Светска федерација на синдикати|сфс]], [[БРИКС]], [[Г-20]], [[Банка за меѓународни порамнувања|БИС]], [[Азиска инфраструктурна банка за инвестиции|AIIB]], [[Азиска банка за развој|АДБ]] и други | group = {{plainlist| *[[Земја во развој|Развој]]<ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2020/01/weodata/groups.htm |title=World Economic and Financial Surveys World Economic Outlook Database—WEO Groups and Aggregates Information April 2020 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |access-date=2 September 2020}}</ref> *Економија со понизок и среден приход<ref>{{cite web |url=https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups |title=World Bank Country and Lending Groups |publisher=World Bank |access-date=29 September 2019}}</ref>}} *[[Ново индустријализирана земја]] | population = {{increase}} 1,380,004,385 (2020.)<ref>{{cite web | url=https://www.worldometers.info/world-population/india-population/ | title=India Population (2024) - Worldometer }}</ref> | gdp = {{plainlist| *{{decrease}} $2.6&nbsp;трилиони (номинално; FY2020-21)<ref name="IMFWEOIN">{{cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2020 |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=534,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,PCPIPCH,&sy=2018&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|publisher=International Monetary Fund |access-date=17 October 2020}}</ref> *{{decrease}} $8.7&nbsp;трилиони ([[Паритет на куповна моќ|ПКМ]]; FY2020-21)<ref name="IMFWEOIN"/>}} | gdp rank = {{plainlist| *[[Список на земјите по БДП (номинален)|6-та (номинален; 2020)]] *[[Список на земјите по БДП (ПКМ)|3-та (ПКМ; 2020)]]}} | growth = {{plainlist| *6.1%&nbsp;(18/19) 4.2%&nbsp;(19/20) *−9.6%&nbsp;(20/21e) 5.4%&nbsp;(21/22f) *(SA fall 2020, [[светска банка]])<ref name="SAEF2020">{{cite web |title=South Asia Economic Focus, Fall 2020 : Beaten or Broken? Informality and COVID-19 |date=2020-10-08 |page=119 |url=https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/34517 |publisher=World Bank |accessdate=21 October 2020}}</ref>}} | per capita = {{plainlist| *{{decrease}} $1,877 (номинално; ФГ2020-21)<ref name="IMFWEOIN"/> *{{decrease}} $6,284 (ПКМ; ФГ2020-21)<ref name="IMFWEOIN"/>}} | per capita rank = {{plainlist| *[[Список на земјите по БДП (номинален) по глава на жител|142-ра (номинален; 2019)]] *[[Список на земјите по БДП (ПКМ) по глава на жител|124-та (ПКМ; 2019)]]}} | sectors = {{plainlist| * [[Примарен сектор на економијата|Земјоделство]]: 15,4% * [[Секундарен сектор на економијата|Индустрија]]: 23% * [[Терциерен сектор на економијата|Услуги]]: 61,5% * (Проценка на 2017 година) <ref name = "CIA_data" /> }} | components = {{plainlist| * Потрошувачка на домаќинството: 59,1% * Потрошувачка на владата: 11,5% * Инвестиции во основен капитал: 28,5% * Инвестиции во залихи: 3,9% * Извоз на стоки и услуги: 19,1% * Увоз на стоки и услуги: − 22% *(2017.)<ref name="CIA_data"/>}} | inflation = {{plainlist| * {{increasenegative}} 6.58% (февруари 2020)<ref>{{cite web|title=Consumer Price INDEX Numbers on base 2012=100 for rural, urban and combined for the month of December 2019|url=http://Press Release on New CPI for February, 2020 PDF|website=Ministry of Statistics and Programme Implementation|accessdate=12 December 2019|archive-date=2013-08-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130823221630/http://press/|url-status=dead}}</ref> * 4.9% (ФГ 2020-21)<ref name="IMFWEOIN"/> }} | bankrate = {{steady}} 6.0% (од 12 јули 2019)<ref>{{cite web|title=Weekly Statistical Supplement – Ratio and Rates|url=https://m.rbi.org.in//scripts/WSSView.aspx?Id=23107|website=Reserve Bank of India|accessdate=4 April 2019}}</ref> | poverty = {{plainlist| *{{decreasePositive}} 21.9% во сиромаштија (2017–18)<ref>{{cite web |title=Global Multidimensional Poverty Index 2020line|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2020_mpi_report_en.pdf |website=UNDP |accessdate=30 September 2020 |language=en}}</ref> *{{increaseNegative}} 11.1% in [[екстремна сиромаштија]] (20/21 est.)<ref name="SAEF2020"/> *{{increaseNegative}} 46.2% со 3,20$ на ден (20/21.)<ref name="SAEF2020"/>}} | gini = 33.9 {{color|darkorange|medium}} (2013)<ref name="GINI index">{{cite web|title=Income Gini coefficient|url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient|website=United Nations Development Program|accessdate=14 January 2017|archive-date=2010-07-23|archive-url=https://www.webcitation.org/5rRcwIiYs?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html|url-status=dead}}</ref> | hdi = {{plainlist| *{{increase}} 0.647 {{color|darkorange|medium}} (2018)<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/indicators/137506 |title=Human Development Index (HDI) |website=hdr.undp.org |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |access-date=11 December 2019}}</ref> ([[List of countries by Human Development Index|129th]]) *{{increase}} 0.538 {{color|red|low}} [[Список на земји според индекс на човечки развој|ИЧР]] (2018)<ref>{{cite web |title=Inequality-adjusted HDI (IHDI) |url=http://hdr.undp.org/en/indicators/138806 |website=hdr.undp.org |publisher=[[United Nations Development Programme|UNDP]] |accessdate=22 May 2020}}</ref>}} | labour = {{plainlist| *{{increase}} 500,995,152 (2020)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.TOTL.IN?locations=IN |title=Labor force, total – India |publisher=World Bank & [[International Labour Organization|ILO]] |access-date=22 September 2020}}</ref> *45.4% вработеност (2018)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.EMP.TOTL.SP.NE.ZS?locations=IN&name_desc=false |title=Employment to population ratio, 15+, total (%) (national estimate) – India |publisher=World Bank |access-date=29 September 2019}}</ref>}} | occupations = {{plainlist| * [[Примарен сектор на економијата|Земјоделство]]: 44% * [[Секундарен сектор на економијата|Индустрија]]: 25% * [[Терциерен сектор на економијата|Услуги]]: 31% *(ФГ 2018)<ref>{{cite web|title=Labor Force by Services|url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.SRV.EMPL.ZS?locations=IN|publisher=World Bank|accessdate=27 January 2019 |quote=Labor Force by [https://data.worldbank.org/indicator/SL.IND.EMPL.ZS?locations=IN Industry] and [https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS?locations=IN agriculture]}}</ref>}} | unemployment = {{plainlist| *{{increaseNegative}} 5.4% (2020; [[Меѓународна организација на трудот|МОТ]] estimate)<ref>{{cite web |title=Unemployment, total (% of total labor force) (modeled ILO estimate) – India |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS?locations=IN |publisher=World Bank |accessdate=22 September 2020}}</ref> *{{IncreaseNegative}} 6.1% (ФГ2018)<ref name=EUS>{{cite web |title=Periodic Labour Force Survey (2017–18) |url=http://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/Annual%20Report%2C%20PLFS%202017-18_31052019.pdf |publisher=[[Ministry of Labour and Employment (India)|Ministry of Labour and Employment]] |page=212 |accessdate=3 May 2019 |archive-date=2019-07-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190704192359/http://www.mospi.gov.in/sites/default/files/publication_reports/Annual%20Report%2C%20PLFS%202017-18_31052019.pdf |url-status=dead }}</ref> *{{increaseNegative}} 23.8% невработеност кај младите (15 до 24 на возраст, 2020)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.1524.ZS?locations=IN |title=Unemployment, youth total (% of total labor force ages 15–24) (modeled ILO estimate) – India |publisher=World Bank |access-date=22 September 2020}}</ref>}} | industries = {{hlist| [[Текстил]] | [[хемикалии]] | [[преработка на храна]] | [[агробизнис]] | [[ракотворби]] | [[Нафтена индустрија|нафта]] | [[петрохемија]] | [[Скапоцен камен|камења]] и накит | кожа | [[железна руда]] | челик | алуминиум | цемент | рударство | [[метали]] | малопродажба | [[машини]] | информатичка технологија | конструкција | [[финансиски услуги]] | [[електрична енергија индустрија|електрична енергија]] | [[Стока за брза потрошувачка|Потрошувачка стока]] | [[Фармацевтски производи]] | [[автомобилска индустрија|автомобили]] | телекомуникации | недвижен имот | [[Индустрија за хартија|хартија]] | [[Опрема за ракување со материјали|опрема за транспорт]]<ref>[http://data.gov.in/catalog/gdp-india-and-major-sectors-economy-share-each-sector-gdp-and-growth-rate-gdp-and-other#web_catalog_tabs_block_10 GDP of India and major Sectors of Economy] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140430042716/http://data.gov.in/catalog/gdp-india-and-major-sectors-economy-share-each-sector-gdp-and-growth-rate-gdp-and-other |date=30 April 2014 }} Government of India (2013)</ref> }} | edbr = {{increase}} [[Ease of doing business index#Ranking|63-та (лесно, 2020)]]<ref name="World Bank and International Financial Corporation">{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/en/rankings|website=DoingBusiness.org|title=Rankings & Ease of Doing Business Score|access-date=31 October 2018}}</ref> | exports = {{increase}} $330&nbsp;милијарди (2018–19)<ref name="Total Trade">{{citation|title=Department of Commerce Export Import Data Bank|url=https://commerce-app.gov.in/eidb/iecnttopnq.asp|work=[[Ministry of Commerce and Industry (India)]]|access-date=21 April 2019}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | export-goods = {{ublist|Земјоделски производи 12.8%| [[Горива]] и рударски производи 13.8%| [[Производители]] 70,5% | Други 2.9%<ref name=wto_stat>{{cite web|title=India – WTO Statistics Database|url=http://stat.wto.org/CountryProfile/WSDBCountryPFView.aspx?Country=IN&Language=F|work=[[World Trade Organization]]|access-date=23 September 2018|archive-date=2015-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20150704214620/http://stat.wto.org/CountryProfile/WSDBCountryPFView.aspx?Country=IN&Language=F|url-status=dead}}</ref> }} | export-partners = {{ublist| {{flag|Arab League}} 17.37%| {{flag|European Union}} 17.34%| {{flag|United States}} 15.88%| {{flag|ASEAN}} 11.38%| {{flag|China}} 5.08%| {{flag|Hong Kong}} 3.94%| {{flag|Japan}} 1.47%| {{flag|Sri Lanka}} 1.43%| Other 26.11%<ref name=wto_stat /><ref name="Trade Details">{{cite web|title=Trade Commerce Details|url=https://commerce-app.gov.in/eidb/iecntq.asp|website=gov.in|accessdate=30 August 2019|archive-date=2019-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402050344/http://commerce-app.gov.in/eidb/iecntq.asp|url-status=dead}}</ref> }} | imports = {{increase}} $514&nbsp;милијарди (2018–19)<ref name="Total Trade"/> | import-goods = {{ublist|Земјоделски производи 8.1%| [[Горива]] и рударски производи 30% | [[Производители]] 51.7%| Други 10.2%<ref name=wto_stat /> }} | import-partners = {{ublist| {{flag|Arab League}} 19.88%| {{flag|China}} 13.68%| {{flag|ASEAN}} 11.53%| {{flag|European Union}} 11.35%| {{flag|United States}} 6.92%| {{flag|Hong Kong}} 3.50%| {{flag|South Korea}} 3.26%| {{flag|Japan}} 2.48%| Other 27.4%<ref name=wto_stat /><ref name="Trade Details" /> }} | FDI = {{plainlist| *{{increase}} Внатрешен: $386.35&nbsp;милијарди *{{increase}} Надворешен: $166.19&nbsp;милијарди *(2018)<ref>{{cite web|title=Country Fact Sheets 2018|url=http://unctad.org/en/Pages/DIAE/World%20Investment%20Report/Country-Fact-Sheets.aspx|website=unctad.org|accessdate=24 July 2019}}</ref>}} | gross external debt = {{decreasePositive}} $543.0&nbsp;милијарди (2019)<ref name="RBIdebt">{{cite web|title=India's External Debt as at the end of March 2019|url=https://rbi.org.in/Scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=47442|website=Reserve Bank of India|accessdate=6 January 2019}}</ref><ref name=debt>{{cite web|title=India's External Debt|url=https://dea.gov.in/sites/default/files/Quarterly%20Report%20Dec%202018.pdf|accessdate=4 April 2019|work=Ministry of Finance|date=31 March 2018}}</ref> | NIIP = {{IncreaseNegative}} −$436.4&nbsp;милијарди (2019)<ref name=niip>{{cite news|title=International Investment Position|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=47440|accessdate=6 January 2019|work=Reserve Bank of India|date=31 March 2019}}</ref> | debt = {{plainlist| *{{IncreaseNegative}} 90.4% од БДП (20/21.)<ref name="SAEF2020"/> * 69.0% од БДП (2019)<ref name="IMF_Public Debt">{{cite web|title=World Economic Outlook Database, July 2018 – Report for Selected Countries and Subjects – General government gross debt|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=81&pr.y=12&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=GGXWDG%2CGGXWDG_NGDP&grp=0&a=|publisher=[[International Monetary Fund]]|accessdate=25 May 2019}}</ref> *{{IncreaseNegative}} {{INRConvert|146.886|t}}}} | balance = −3.4% (од БДП ) (2018–19)<ref name="ET_Fiscal">{{cite web|title=Government meets fiscal deficit target of 3.4% for 2018–19|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/fy19-fiscal-deficit-is-at-rs-rs-6-45-lakh-crore/articleshow/69596926.cms?from=mdr|website=The Economic Times|date=1 June 2019}}</ref> | current account = {{IncreaseNegative}} −$57.2&nbsp;милијарди (јуни 2019)<ref>{{cite web|last1=Ranjan Misra|first1=Asit|title=Current account deficit widens to 2.1% of GDP|url=https://www.livemint.com/news/india/fy19-current-account-deficit-inches-up-to-2-1-but-more-than-halves-in-q4-rbi-1561726011873.html|website=Livemint|accessdate=16 April 2019|date=30 March 2019}}</ref> | revenue = {{plainlist| *{{INRConvert|39.29|t}} *20.60% од БДП (2018)<ref name="revenue/expenses">{{cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects – General government revenue/General government total expenditure|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=4&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=GGR%2CGGR_NGDP%2CGGX%2CGGX_NGDP&grp=0&a=|website=IMF|accessdate=25 May 2019}}</ref>}} | expenses = {{plainlist| *{{INRConvert|52.03|t}} *27.28% од БДП (2018)<ref name="revenue/expenses" />}} | aid = {{decrease}} $2.45&nbsp;милијарди (2018)<ref name=worldbank1>{{cite web|title=Net official development assistance received (current US$)|url=https://data.worldbank.org/indicator/DT.ODA.ODAT.CD?locations=IN|publisher=[[World Bank]]|accessdate=25 May 2019}}</ref> | credit = {{plainlist| *[[Standard & Poor's]]:<ref name="Sovereigns rating list">{{cite news | url=https://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/eu/?subSectorCode=39 | title=Sovereigns rating list | publisher=Standard & Poor's |accessdate=26 May 2011}}</ref> * BBB− (домашен) * BBB− (странски) * BBB + (проценка на T&C) * Изгледи: Стабилен ---- *[[Moody's]]:<ref name="Moddy's">{{cite news |title= Moody's upgrades India's government bond rating to Baa2 from Baa3; changes outlook to stable from positive |date=30 November 2017 |work=Moody's |url=https://www.moodys.com/research/Moodys-upgrades-Indias-government-bond-rating-to-Baa2-from-Baa3--PR_374998 |accessdate=16 November 2017}}</ref> *Baa3 * Изгледи: Стабилен ---- *[[Fitch Group|Fitch]]:<ref name="fitch">{{cite news|url=http://www.fitchratings.com/web_content/ratings/sovereign_ratings_history.xls |title=Fitch – Complete Sovereign Rating History |date= |accessdate=25 February 2013}}</ref> *BBB− * Изгледи: Стабилен ---- *ARC's Ratings:<ref name="ARC's">{{cite news|url=https://www.economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/rating-agency-arc-ratings-affirms-bbb-rating-on-india/articleshow/48332909.cms |title=Rating agency ARC ratings affirms 'BBB+' rating on India |newspaper=[[The Economic Times]] |accessdate=17 May 2015}}</ref> *BBB+ ** Изгледи: Стабилен}} | reserves = {{increase}} {{INRConvert|4126040|c}} (23 октомври 2020)<ref name="RBI_reserves">{{Cite web|title = WEEKLY STATISTICAL SUPPLEMENT|url = https://m.rbi.org.in/scripts/WSSViewDetail.aspx?TYPE=Section&PARAM1=2|work = [[Reserve Bank of India]]}}</ref> ([[Список на земји по девизни резерви|5-та]]) | cianame = in | spelling = UK }} '''Економијата на Индија''' се одликува како [[пазарна економија]] во [[Земја во развој|развој]] .<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=gj6UAgAAQBAJ&dq=India+a+market+economy|title=India's Open-Economy Policy: Globalism, Rivalry, Continuity|last=Alamgir|first=Jalal|date=2008|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1-135-97056-7|location=|page=176|author-link=Jalal Alamgir}}</ref><ref name="Elsevier_p24">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=aMlaDwAAQBAJ&dq=India+a+market+economy|title=Changing the Indian Economy: Renewal, Reform and Revival|last=Kanungo|first=Rama P.|last2=Rowley|first2=Chris|last3=Banerjee|first3=Anurag N.|date=2018|publisher=[[Elsevier]]|isbn=978-0-081-02014-2|location=|page=24}}</ref> Тоа е [[Список на земјите по БДП (номинален)|шеста по големина]] економија во светот според [[Бруто-домашен производ|номиналниот БДП]] и трета по големина според [[Паритет на куповна моќ|паритетот на куповната моќ]] (ПКМ). Според [[Меѓународен монетарен фонд|ММФ]], врз основа на приход по глава на жител, [[Индија|Индија е]] рангирана на [[Список на земјите по БДП (номинален) по глава на жител|142-]] то место [[Список на земјите по БДП (номинален) по глава на жител|според БДП (номинален)]] и [[Список на земјите по БДП (ПКМ) по глава на жител|124-то по БДП (ПКМ)]] во 2020 година.<ref name="imf2">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=35&pr.y=6&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CPCPIPCH&grp=0&a=|title=World Economic Outlook Database, October 2019|work=IMF.org|publisher=[[International Monetary Fund]]|accessdate=15 October 2019}}</ref> Од независноста во 1947 година до 1991 година, последователните влади промовирале [[Протекционизам|протекционистички]] економски политики со обемна државна интервенција и регулација, која се одликува како диригизам .<ref name=":1">{{Наведување|last=Chandrasekhar|language=en|editor3-last=Weiss|editor2-first=Ben|editor2-last=Fine|access-date=4 September 2020|isbn=978-1-137-02830-3|doi=10.1057/9781137028303_8|url=https://eprints.soas.ac.uk/29360/1/10731455.pdf|publisher=Palgrave Macmillan UK|first=C. P.|place=London|series=International Political Economy Series|editor-first=Chang|editor-last=Kyung-Sup|pages=140–165|journal=Developmental Politics in Transition: The Neoliberal Era and Beyond|year=2012|title=From Dirigisme to Neoliberalism: Aspects of the Political Economy of the Transition in India|editor3-first=Linda}}</ref><ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/93158/|title=Industrialization, Dirigisme and Capitalists: Indian Big Business from Independence to Liberalization|last=Mazumdar|first=Surajit|year=2012|work=mpra.ub.uni-muenchen.de|language=en|archive-url=|archive-date=|accessdate=4 September 2020}}</ref> Крајот на [[Студена војна|Студената војна]] и акутната криза во платниот биланс во 1991 година довеле до усвојување на широка програма за економска либерализација .<ref name="oecd">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/52/39452196.pdf|title=Economic survey of India 2007: Policy Brief|publisher=[[OECD]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606112149/http://www.oecd.org/dataoecd/17/52/39452196.pdf|archive-date=6 June 2011|accessdate=21 June 2009}}</ref><ref name="nyt">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/1992/08/15/world/india-stumbles-in-rush-to-a-free-market-economy.html|title=India Stumbles in Rush to a Free Market Economy|last=Edward A. Gargan|date=15 August 1992|work=[[The New York Times]]|access-date=17 January 2011}}</ref> Од почетокот на 21-от век, просечниот годишен раст на БДП е од 6% до 7%, и од 2014 до 2018 година, Индија имала најбрзо растечката голема економија во светот, надминувајќи ја Кина.<ref name="imfoct2018">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=87&pr.y=17&sy=2013&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=924%2C534&s=NGDP_RPCH&grp=0&a=|title=World Economic Outlook October 2018: Report for Selected Countries and Subjects|publisher=International Monetary Fund (IMF)|accessdate=7 July 2019}}</ref><ref name="bbcmay2019">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/business-48478028|title=India loses place as world's fastest-growing economy|publisher=British Broadcasting Corporation (BBC)|accessdate=7 September 2019}}</ref> Историски гледано, Индија била најголемата економија во светот во најголем дел од двата милениуми од 1-ви до 19 век.<ref name="Maddison379">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=a-JGGp2suQUC&dq=angus+maddison|title=Contours of the World Economy 1–2030 AD: Essays in Macro-Economic History|last=Maddison|first=Angus|date=2007|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-191-64758-1|location=|page=379|author-link=Angus Maddison}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/economicsworldhi00bair_0|title=Economics and World History: Myths and Paradoxes|last=Paul Bairoch|publisher=University of Chicago Press|year=1995|isbn=978-0-226-03463-8|page=[https://archive.org/details/economicsworldhi00bair_0/page/95 95]|author-link=Paul Bairoch|url-access=registration}}</ref> Перспективата на долгорочниот раст на индиската економија останува позитивна поради нејзината млада популација и соодветниот низок сооднос на зависност, здрави заштеди и стапки на инвестиции и ја зголемува интеграцијата во глобалната економија.<ref name="CIA_data">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/in.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|work=CIA.gov|accessdate=2 November 2017|archive-date=2017-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20170311073725/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/in.html|url-status=dead}}</ref> Економијата забавила во 2017 година, како резултат на шоковите на „ демонетизација “ во 2016 година и воведувањето на данок на стоки и услуги во 2017 година. Скоро 60% од БДП на Индија е управувано од домашна приватна потрошувачка <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Consumption_Fast-Growth_Consumers_markets_India_report_2019.pdf|title=Future of Consumption in Fast-Growth Consumer Markets: INDIA|work=[[World Economic Forum]]|accessdate=20 January 2019}}</ref> и продолжува да остане шести по големина потрошувачки пазар во светот .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://data.worldbank.org/indicator/NE.CON.PRVT.CD?most_recent_value_desc=true&year_high_desc=true|title=Household final consumption expenditure (current US$) {{!}} Data|publisher=World Bank|language=en-us|accessdate=7 April 2018}}</ref> Освен приватната потрошувачка, БДП на Индија се поттикнува и од државни трошоци, инвестиции и извоз.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/is-your-debt-dragging-the-economy-down/articleshow/71082520.cms|title=Is your debt dragging the economy down?|work=The Times of India|accessdate=11 September 2019}}</ref> Во 2018 година, Индија била десетти најголем увозник во светот и деветнаесетти најголем извозник.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts2019_e.pdf|title=World Trade Statistical Review 2019|work=[[World Trade Organization]]|page=100|accessdate=31 May 2019}}</ref> Индија е член на [[Светска трговска организација|Светската трговска организација]] од 1 јануари 1995 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wto.org/english/thewto_e/countries_e/india_e.htm|title=India – Member information|publisher=WTO}}</ref> Рангирана е на 63-то место според индексот на леснотија на деловно работење и на 68-то место на извештајот за глобална конкурентност .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2018/|title=The Global Competitiveness Report 2018|accessdate=17 October 2018}}</ref> Со 520 милиони работници, индиската работна сила е втора по големина во светот заклучно со 2019 година. Индија има еден од најголемите светски милијардери и екстремна нееднаквост во приходите .<ref>{{Наведени вести|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/wealth-of-indias-richest-1-more-than-4-times-of-total-for-70-poorest-oxfam/articleshow/73416122.cms|title=Wealth of India's richest 1% more than 4-times of total for 70% poorest: Oxfam|work=The Economic Times|access-date=20 January 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-36186116|title=Indian inequality still hidden|last=Rowlatt|first=Justin|date=2 May 2016|publisher=BBC}}</ref> Бидејќи Индија има огромна [[Сива економија|неформална економија]], едвај 2% од Индијците плаќаат данок на доход.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.npr.org/sections/parallels/2017/03/22/517965630/why-do-so-few-people-pay-income-tax-in-india|title=Why Do So Few People Pay Income Tax In India?|access-date=22 March 2017|publisher=[[NPR]]}}</ref> За време на [[Финансиска криза 2007–2008|глобалната финансиска криза]] во [[Финансиска криза 2007–2008|2008 година]], економијата се соочила со благо забавување, Индија презедела стимулативни мерки (и [[Фискална политика|фискални]] и [[Монетарна политика|монетарни]] ) за да го зацврсти растот и да генерира [[побарувачка]]; во следните години економскиот раст заживеал.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.livemint.com/Politics/CMJ5nWjNnZnWquihUArZCJ/Govt-announces-stimulus-package-including-tax-cuts.html|title=Govt announces stimulus package, including tax cuts|work=[[Mint (newspaper)|Live Mint]]|access-date=7 December 2008}}</ref> Според извештајот на „ Прајсвотерхаус Куперс“ (PwC) за 2017 година, индискиот на БДП со паритет на куповна моќ може да го надмине оној на САД до 2050 година.<ref name="PwC2050">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pwc.com/gx/en/world-2050/assets/pwc-the-world-in-2050-full-report-feb-2017.pdf#page=68|title=– PricewaterhouseCoopers, February 2017, p. 68.|publisher=[[PricewaterhouseCoopers]]}}</ref> Според [[Светска банка]], за да се постигне [[Одржлив развој|одржлив економски развој]] Индија мора да се фокусира на реформите во јавниот сектор, инфраструктурата, земјоделскиот и руралниот развој, отстранување на регулативите за земјиште и труд, финансиско вклучување, поттикнување на приватни инвестиции и извоз, [[Образованието во Индија|образование]] и јавно здравство .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.worldbank.org/en/country/india/overview|title=India Country Overview|publisher=[[World Bank]]|accessdate=20 January 2019}}</ref> Во 2019 година, десетте најголеми трговски партнери во Индија биле САД, Кина, ОАЕ, Саудиска Арабија, Хонгконг, Ирак, Сингапур, Германија, Јужна Кореја и Швајцарија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://commerce-app.gov.in/eidb/iecnttopnq.asp|title=Export Import Data Bank – Total Trade – Top countries|year=2019|work=|publisher=Department of Commerce|archive-url=|archive-date=|accessdate=2 March 2020}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во 2018–19, странските директни инвестиции (СДИ) во Индија изнесувале 64,4 американски долари&nbsp;милијарди со услужниот сектор, компјутерската и телекомуникациската индустрија остануваат водечки сектори за прилив на СДИ.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://dipp.gov.in/sites/default/files/FDI_Factsheet_27May2019.pdf|title=FDI Statistics|work=Department for Promotion of Industry and Internal Trade, MoCI, GoI|accessdate=31 May 2019|archive-date=2020-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20201224023922/https://dipp.gov.in/sites/default/files/FDI_Factsheet_27May2019.pdf|url-status=dead}}</ref> Индија има договори за слободна трговија со неколку нации, вклучувајќи ги АСЕАН, САФТА, [[Меркосур]], Јужна Кореја, Јапонија и неколку други кои се во сила или се во фаза на преговори.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://aric.adb.org/fta-country|title=By Country/Economy – Free Trade Agreements|work=aric.adb.org|accessdate=30 August 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://aric.adb.org/database/fta|title=ASIA REGIONAL INTEGRATION CENTER|date=|work=ASIA REGIONAL INTEGRATION CENTER|archive-url=https://web.archive.org/web/20190829160702/https://aric.adb.org/database/fta|archive-date=29 August 2019|accessdate=29 August 2019}}</ref> Услужниот сектор сочинува 55,6% од БДП и останува најбрзо растечки сектор, додека индустрискиот сектор и земјоделскиот сектор вработуваат мнозинство од работната сила.<ref name="auto">{{Наведени вести|url=http://m.thehindu.com/business/budget/india-has-second-fastest-growing-services-sector/article6193500.ece|title=India has second fastest growing services sector|work=The Hindu}}</ref> Бомбајската берза и Националната берза се едни од најголемите берзи во светот според пазарната капитализација .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.world-exchanges.org/our-work/statistics|title=Monthly Reports – World Federation of Exchanges|publisher=WFE}}</ref> Индија е шести најголем производител во светот, што претставува 3% од глобалното производство и вработува над 57 милиони луѓе.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.MANF.CD?most_recent_value_desc=true|title=Manufacturing, value added (current US$) {{!}} Data|publisher=World Bank|language=en-us|accessdate=11 November 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.brookings.edu/research/global-manufacturing-scorecard-how-the-us-compares-to-18-other-nations/|title=Global manufacturing scorecard: How the US compares to 18 other nations|work=[[Brookings Institution]]|language=en-us|accessdate=10 July 2018}}</ref> Скоро 66% од населението во Индија е рурално, чиј примарен извор на егзистенција е земјоделството,<ref name="world bank_rural population">{{Наведена мрежна страница|url=https://data.worldbank.org/indicator/SP.RUR.TOTL.ZS?name_desc=false|title=Rural Population (% of Total Population)|date=1 May 2016|publisher=World Bank|accessdate=14 July 2020}}</ref> и придонесува со околу 50% од БДП на Индија.<ref name="bs_India">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.business-standard.com/article/b2b-connect/india-an-agricultural-powerhouse-of-the-world-116051800253_1.html|title=India: An agricultural powerhouse of the world|date=1 May 2016|work=Business Standard|accessdate=8 January 2019}}</ref> Има петти најголеми девизни резерви во светот во вредност од 38.832,21 милијарди фунти&nbsp; (540 УСД)&nbsp;милијарди).<ref name="RBI_reserves2">{{Наведена мрежна страница|url=https://m.rbi.org.in/scripts/WSSViewDetail.aspx?TYPE=Section&PARAM1=2|title=WEEKLY STATISTICAL SUPPLEMENT|work=[[Reserve Bank of India]]}}</ref> Индија има висок [[Јавен долг|национален долг]] со 68% од БДП, додека нејзиниот фискален дефицит останал на 3,4% од БДП. Сепак, според извештајот на [[Контролор и генерален ревизор на Индија]] за 2019 година, реалниот фискален дефицит е 5,85% од БДП.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/cag-demonstrates-how-govt-relies-on-off-budget-resources-to-fund-deficit/articleshow/70360281.cms|title=CAG demonstrates how govt relies on off-budget resources to fund deficit|work=The Economic Times|language=en-us|accessdate=25 July 2019}}</ref> Индиските владини банки се соочиле со зголемен лош долг, што резултирало со низок раст на кредитот,<ref name="CIA_data"/> истовремено секторот на [[небанкарски финансиски институции]] бил зафатен со криза на ликвидност .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/all-you-need-to-know-about-current-liquidity-crisis-at-indias-nbfc/1370224/|title=All you need to know about current liquidity crisis at India's NBFCs|work=The Financial Express|language=en-us|accessdate=2 November 2018}}</ref> Индија се соочува со висока невработеност, зголемена нееднаквост во приходите и голем пад на вкупната побарувачка .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://unemploymentinindia.cmie.com/|title=Unemployment Rate in India|work=Centre for Monitoring Indian Economy|accessdate=1 October 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.moneycontrol.com/news/podcast/digging-deeper-is-indias-economy-losing-its-way-4427191.html|title=Digging Deeper, Is India's economy losing its way?|work=moneycontrol.com|language=en-us|accessdate=9 November 2019}}</ref> Во последниве години, независни економисти и финансиски институции ја обвинуваат владата за измама на разни економски податоци, особено за растот на БДП.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/us-india-economy-data-insight/indias-incredulous-data-economists-create-own-benchmarks-idUSKCN1SF0L6|title=India's incredulous data: Economists create own benchmarks|accessdate=9 May 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.business-standard.com/article/economy-policy/gdp-data-under-cloud-govt-should-know-that-this-is-a-crisis-of-credibility-119061300134_1.html|title=GDP data under cloud: Govt should know that this is a crisis of credibility|work=[[Business Standard]]|accessdate=13 June 2019}}</ref> Индија е на второ место на глобално ниво по производство на храна и земјоделско производство, додека извозот на земјоделски производи е 38,5 милијарди американски долари <ref name="bs_India"/><ref>{{Наведени вести|url=https://www.ibef.org/industry/agriculture-india.aspx|title=Agriculture in India: Information About Indian Agriculture & Its Importance|work=ibef.org|access-date=22 June 2019}}</ref> Секторот градежништво и недвижнини е втор најголем работодавач по земјоделството и витален сектор за мерење на економската активност.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.ibef.org/industry/real-estate-india.aspx|title=Indian Real Estate Industry|work=ibef.org|access-date=22 June 2019}}</ref> Индиската текстилна индустрија се проценува на 150 милијарди американски долари&nbsp;и придонесува со 7% од индустриското производство и 2% од Индискиот БДП додека директно вработува над 45 милиони луѓе.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.ibef.org/industry/textiles.aspx|title=Textile Industry & Market Growth in India|work=ibef.org|access-date=22 June 2019}}</ref> Индиската ИТ индустрија е најголем извозник на ИТ услуги со 180 милијарди долари&nbsp;приходи и вработува над четири милиони луѓе.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nasscom.in/sites/default/files/Industry-Performance2018-19-and-what-lies-ahead_0.pdf|title=Indian IT-BPM Industry FY 2019-19 Performance|work=[[NASSCOM]]|access-date=22 June 2019}}</ref> Индустријата за телекомуникации во Индија е втора по големина во светот според бројот на корисници на мобилен телефон, паметен телефон и интернет. Секторот е десетти најголем производител на нафта во светот и трет по големина потрошувач на нафта .<ref name="EIA">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.eia.gov/beta/international/data/browser/#/?pa=00000000000000000000000000000000002&c=ruvvvvvfvtvnvv1vrvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvvvvuvo&ct=0&tl_id=5-A&vs=INTL.57-1-AFG-TBPD.A&vo=0&v=H&start=2019&end=2019|title=Production of Crude Oil including Lease Condensate 2019|publisher=[[U.S. Energy Information Administration]]|format=CVS download|accessdate=31 March 2019}}</ref> Индиската автомобилска индустрија е четврта по големина во светот според производството .<ref>[http://www.oica.net/category/production-statistics/2018-statistics/ 2018 Production Statistics], Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles</ref><ref>[https://www.ibef.org/industry/india-automobiles.aspx Automobile Market, IBEF]</ref> Има 672 долари&nbsp;милијарди вредни пазар на мало, кој придонесува со над 10% од БДП на Индија и има еден од најбрзо растечките пазари за [[Електронска трговија|е-трговија во светот]] .<ref>{{Наведени вести|url=https://www.ibef.org/industry/retail-india.aspx|title=Retail industry in India|work=ibef.org|access-date=22 June 2019}}</ref> Индија има четврти најголем природен ресурс во светот, со рударскиот сектор придонесува со 11% од индустрискиот БДП на земјата и 2,5% од вкупниот БДП.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.investopedia.com/articles/markets-economy/090516/10-countries-most-natural-resources.asp|title=10 Countries With The Most Natural Resources|last=Anthony|first=Craig|date=12 September 2016|work=[[Investopedia]]}}</ref> Индија, исто така, во светот е втора по големина производител на јаглен, втора по големина производител на цемент, втора по големина производител на челик, а трета по големина производител на електрична енергија.<ref name="BP2019">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2019-full-report.pdf|title=BP Statistical Review of World Energy June 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.worldsteel.org/en/dam/jcr:dcd93336-2756-486e-aa7f-64f6be8e6b1e/2018%2520global%2520crude%2520steel%2520production.pdf|title=World Crude Steel Production|date=2 January 2019|work=WorldSteel|accessdate=1 February 2019|archive-date=2019-02-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190202042330/https://www.worldsteel.org/en/dam/jcr:dcd93336-2756-486e-aa7f-64f6be8e6b1e/2018%2520global%2520crude%2520steel%2520production.pdf|url-status=dead}}</ref> == Историја == {{multiple image|perrow=1|total_width=200|caption_align=center|align=left|image1=Silk route.jpg|caption1=Трговијата со зачини меѓу Индија и Европа била главниот катализатор во времето на Големите географски откритија.<ref>{{наведена книга|last = Donkin|first = Robin A.|authorlink = Robin Donkin|title = Between East and West: The Moluccas and the Traffic in Spices Up to the Arrival of Europeans|publisher=Diane Publishing Company|date=August 2003|isbn = 0-87169-248-1}}</ref>|image2=3rd Tiruvalla Copper Plate.jpg|caption2=сириски бакарни плочи доделени на христијаните од Свети Тома од јужноиндискиот владетел, сведочат дека трговските еснафи и трговските корпорации имале многу значајна улога во економијата и социјалниот живот за време на<ref>M. K. Kuriakose, ''History of Christianity in India: Source Materials'', (Bangalore: United Theological College, 1982), pp. 10–12. Kuriakose gives a translation of the related but later copper plate grant to Iravi Kortan on pp. 14–15. For earlier translations, see S. G. Pothan, ''The Syrian Christians of Kerala'', (Bombay: Asia Publishing House, 1963), pp. 102–105.</ref>|image3=Ateshgah temple inscription.png|caption3=[[Атешгах]] е храм изграден од индиски трговци пред 1745 година, западно од [[Касписко Море]]. Прикажаниот натпис е [[санскрит]]ски повик кон [[Шива]].}} Во континуите од скоро 1700 години од 1 година н.е., Индија била врвна економија со 35 до 40% од светскиот БДП.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.visualcapitalist.com/2000-years-economic-history-one-chart/|title=2000 years economic history one chart|accessdate=29 August 2017}}</ref> Комбинацијата на [[Протекционизам|протекционистички]], увозни, [[Фабијанско општество|фабијанско социјалистички]] и [[Социјалдемократија|социјалдемократски]] инспирирани политики управувале со Индија по крајот на британското владеење. Економијата тогаш се одликувала како диригизам,<ref name=":2"/><ref>{{Наведување|last=Chandrasekhar|language=en|editor3-last=Weiss|editor2-first=Ben|editor2-last=Fine|access-date=4 September 2020|isbn=978-1-137-02830-3|doi=10.1057/9781137028303_8|url=https://eprints.soas.ac.uk/29360/1/10731455.pdf|publisher=Palgrave Macmillan UK|first=C. P.|place=London|series=International Political Economy Series|editor-first=Chang|editor-last=Kyung-Sup|pages=140–165|journal=Developmental Politics in Transition: The Neoliberal Era and Beyond|year=2012|title=From Dirigisme to Neoliberalism: Aspects of the Political Economy of the Transition in India|editor3-first=Linda}}</ref> Имало широка регулација, [[протекционизам]], јавна сопственост на големи монополи, сеприсутна корупција и бавен раст.<ref name="potential">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.usindiafriendship.net/viewpoints1/Indias_Rising_Growth_Potential.pdf|title=India's Rising Growth Potential|year=2007|publisher=Goldman Sachs|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724120152/http://www.usindiafriendship.net/viewpoints1/Indias_Rising_Growth_Potential.pdf|archive-date=24 July 2011|accessdate=21 June 2009}}</ref> Од 1991 година, континуираната економска либерализација ја придвижила земјата кон [[пазарна економија]].<ref name="oecd"/><ref name="nyt"/> До 2008 година, Индија се етаблирала во една од најбрзо растечките економии во светот. === Антички и средновековни епохи === ==== Цивилизација на долината Инд ==== Населението кое [[Индиска цивилизација|живеело по долината на реката]] [[Инд]], постојана населба која својот врв го имала помеѓу 2800 година&nbsp;п.н.е. и 1800 година&nbsp;п.н.е., се занимавала со земјоделство, домашни животни, користела униформни тежини и мерки, правела алат и оружје и тргувала со други градови. Доказите за добро испланирани улици, системот за одводнување и водоснабдувањето го откриваат нивното знаење за [[Урбанизам|урбанистичкото планирање]], кое вклучувало први познати урбани системи за санитација и постоење на форма на општинско управување.<ref name="Discovery-1">{{Наведена книга|title=The Discovery of India|title-link=The Discovery of India|last=Nehru, Jawaharlal|publisher=Penguin Books|year=1946|isbn=0-14-303103-1|author-link=Jawaharlal Nehru}}</ref> ==== Западен Брег ==== Морската трговија се спроведувала многу меѓу Јужна Индија и [[Југоисточна Азија|Југоисточна]] и Западна Азија од раните времиња до околу XIV век од нашата ера. И бреговите Малабар и Коромандел претставувале места на важни трговски центри уште од првиот век п.н.е., користени за увоз и извоз, како и за транзитни точки помеѓу [[Средоземно Море|средоземниот]] регион и југоисточна Азија.<ref name="Raychaudhuri 2004">{{Harvnb|Raychaudhuri|Habib|2004}}</ref> Со текот на времето, трговците се организирале во здруженија кои добивале државно покровителство односно помош. Историчарите како Тапан Рејхаудури и Ирфан Хабиб тврдат дека ова државно покровителство за трговија во странство завршило во тринаесеттиот век од нашата ера, кога во голема мерка го преземале локалните заедници Парси, Евреи, Сиријци христијани и муслимани, првично на Малабар и последователно на Коромандел.<ref name="Raychaudhuri 2004"/> ==== Пат на свилата ==== Други научници сугерираат дека трговијата од Индија до Западна Азија и Источна Европа била активна помеѓу 14 и 18 век.<ref name="hanway1753">{{Наведување|title=An Historical Account of the British Trade Over the Caspian Sea|first=Jonas|last=Hanway|year=1753|publisher=Sold by Mr. Dodsley|url=https://books.google.com/books?id=etApAAAAYAAJ|quote=''...&nbsp;The Persians have very little maritime strength&nbsp;... their ship carpenters on the Caspian were mostly Indians&nbsp;... there is a little temple, in which the Indians now worship''}}</ref><ref name="dale2002">{{Наведување|title=Indian Merchants and Eurasian Trade, 1600–1750|last=Stephen Frederic Dale|year=2002|publisher=Cambridge University Press|isbn=0-521-52597-7|url=https://books.google.com/books?id=GqEWw_54uVUC|quote=''...&nbsp;The Russian merchant, F.A. Kotov&nbsp;... saw in Isfahan in 1623, both Hindus and Muslims, as Multanis.''}}</ref><ref name="levi2002">{{Наведување|title=The Indian diaspora in Central Asia and its trade, 1550–1900|last=Scott Cameron Levi|year=2002|publisher=BRILL|isbn=90-04-12320-2|url=https://books.google.com/books?id=9qVkNBge8mIC|quote=''...&nbsp;George Forster&nbsp;... On the 31st of March, I visited the Atashghah, or place of fire; and on making myself known to the Hindoo mendicants, who resided there, I was received among these sons of Brihma as a brother''}}{{Мртва_врска|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Во овој период, индиските трговци се населиле во [[Сурахански регион|Сураханскиот регион]], предградие на [[Баку]], [[Азербејџан]]. Овие трговци изградиле хиндуистички храм, што сугерира дека трговијата била активна и просперитетна за Индијците до 17 век.<ref name="jackson1911">{{Наведување|title=From Constantinople to the home of Omar Khayyam: travels in Transcaucasia and northern Persia for historic and literary research|last=Abraham Valentine Williams Jackson|year=1911|publisher=The Macmillan company|url=https://books.google.com/books?id=Z4aBAAAAIAAJ}}</ref><ref name="forster1798">{{Наведување|title=A journey from Bengal to England: through the northern part of India, Kashmire, Afghanistan, and Persia, and into Russia, by the Caspian-Sea|last=George Forster|year=1798|publisher=R. Faulder|url=https://books.google.com/books?id=CSkQAAAAYAAJ|quote=''...&nbsp;A society of [[Multan|Moultan]] Hindoos, which has long been established in Baku, contributes largely to the circulation of its commerce; and with the Armenians they may be accounted the principal merchants of Shirwan&nbsp;...''|author-link=George Forster (traveller)}}</ref><ref name="morier1818">{{Наведување|title=A Second Journey through Persia, Armenia, and Asia Minor, to Constantinople, between the Years 1810 and 1816|last=James Justinian Morier|year=1818|publisher=A. Strahan|url=https://books.google.com/books?id=VjdtPAAACAAJ}}</ref><ref name="usgovt1887hd">{{Наведување|title=Reports from the consuls of the United States, 1887|last=United States Bureau of Foreign Commerce|year=1887|publisher=United States Government|url=https://books.google.com/books?id=KBASAAAAYAAJ|quote=''...&nbsp;Six or 7&nbsp;miles southeast is Surakhani, the location of a very ancient monastery of the fire-worshippers of India&nbsp;...''}}</ref> Понатаму на север, бреговите на [[Сурахански регион|Сураханскиот регион]] и [[Бенгал]] имале важна улога во поморската трговија, а [[Индоганшка Низина|рамнините]] на [[Инд|Индоганшка Низина и долината Инд]] сместувале неколку центри на трговија. Најмногу копнена трговија се вршела преку превојот Хајбер кој го поврзува регионот Пенџаб со [[Авганистан]] и натаму со [[Блискиот Исток]] и [[Средна Азија]].<ref name="Raychaudhuri 2004"/> Иако многу кралства и владетели издавале парички, преовладувала размената. Селата плаќале дел од земјоделското производство како приход на владетелите, додека нивните занаетчии добивале дел од посевите во времето на жетвата за нивните услуги.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> === Могулско Царство (1526–1793) === Индиската економија била голема и просперитетна во времето на [[Могулско Царство|Могулското Царство]], сè до 18 век.<ref name="schmidt">Karl J. Schmidt (2015), [https://books.google.com/books?id=BqdzCQAAQBAJ&pg=PA100 ''An Atlas and Survey of South Asian History'', page 100], [[Routledge]]</ref> Шон Харкин проценува дека [[Кина]] и [[Индија]] можеби учествувале со 60 до 70 проценти од светскиот БДП во 17 век. Економијата на Могулите функционирала на систем на [[Монета|ковани]] пари, приходи од земјиште и трговија. Златни, сребрени и бакарни монети биле издавани од кралските кованици кои функционирале врз основа на бесплатна кованица.<ref name="Raychaudhuri 2004"/> Политичката стабилност и униформната политика на приходи што произлегуваат од централизираната администрација под Могулите, заедно со добро развиената внатрешна трговска мрежа, гарантирале дека Индија - пред доаѓањето на Британците - во голема мера била економски унифицирана, и покрај тоа што имаше традиционална аграрна економија која се одликува со преовладување на егзистенцијалното земјоделство,<ref name="Kumar 2005">{{Harvnb|Kumar|2005}}</ref> со 64% од работната сила во примарниот сектор (вклучувајќи го и земјоделството), но со 36% од работната сила исто така во секундарниот и терцијалниот сектор,<ref>Kaveh Yazdani (2017), [https://books.google.com/books?id=TdrzDQAAQBAJ&pg=PA120 ''India, Modernity and the Great Divergence: Mysore and Gujarat (17th to 19th C.)''], [[Brill Publishers]]</ref> повисока отколку во Европа, каде што 65-90% од нејзината работна сила биле во земјоделството во 1700 година и 65-75% биле во земјоделството во 1750 година.<ref>{{Наведена книга|title=Before the Industrial Revolution: European Society and Economy 1000–1700|last=Carlo M. Cipolla|publisher=[[Routledge]]|year=2004|page=}}</ref> Земјоделското производство се зголемило под [[Аграрна реформа|аграрните реформи на]] Могулите, со индиското земјоделство напредувано во споредба со Европа во тоа време, како што е широко распространетата употреба на [[Редосеалка|дупчалка]] за [[Редосеалка|семе]] кај индиски селани пред неговото усвојување во европското земјоделство,<ref>{{Наведена книга|url=http://www.hkrdb.kar.nic.in/documents/Downloads/Good%20Reads/The%20Cambridge%20Economic%20History%20of%20India,%20Volume%201.pdf#page=230|title=The Cambridge Economic History of India|last=[[Irfan Habib]], [[Dharma Kumar]], [[Tapan Raychaudhuri]]|publisher=Cambridge University Press|year=1987|volume=1|page=214}}</ref> и повисока по глава на жител земјоделско производство и стандарди на потрошувачка.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8Stw3qadXG0C&pg=PA13|title=Understanding Business: A Multidimensional Approach to the Market Economy|last=Vivek Suneja|publisher=[[Psychology Press]]|year=2000|isbn=9780415238571|page=13}}</ref> [[Податотека:Muslin_men.jpg|десно|мини| Принцовите могули облечени во наметки од муслин во 1665 година од н.е.]] [[Могулско Царство|Могулското Царство]] имало успешна индустриска производствена економија, а Индија произведувала околу 25% од светското индустриско производство до 1750 година,<ref name="williamson">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tcd.ie/Economics/staff/orourkek/Istanbul/JGWGEHNIndianDeind.pdf|title=India's Deindustrialization in the 18th and 19th Centuries|last=[[Jeffrey G. Williamson]], David Clingingsmith|date=August 2005|publisher=[[Harvard University]]|accessdate=18 May 2017}}</ref> што ја правело најважниот центар за производство во [[Меѓународна трговија|меѓународната трговија]] .<ref>{{Наведување|title=Why Europe Grew Rich and Asia Did Not: Global Economic Divergence, 1600–1850|given=Prasannan|surname=Parthasarathi|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-1-139-49889-0|page=2}}</ref> Произведената стока и земјоделските култури од [[Могулско Царство|Могулското Царство]] се продавале низ целиот свет. Клучните индустрии вклучувале текстил, бродоградба и челик, а преработениот извоз вклучувал памучни текстили, предива, конец, свила, производи од јута, [[Прибор за јадење|метални садови]] и храна како што се шеќер, масла и путер.<ref name="schmidt"/> Градовите доживеале голем подем под [[Могулско Царство|Могулското Царство]], кое имало релативно висок степен на урбанизација за своето време, со 15% од своето население кое живеело во урбани центри, што е повисок од процентот на урбано население во современа Европа во тоа време и повисок од тој на Британска Индија во 19 век.<ref name="eraly">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Zpa8gyGW_twC&pg=PA5|title=The Mughal World: Life in India's Last Golden Age|last=Eraly|first=Abraham|publisher=Penguin Books India|year=2007|isbn=978-0-14-310262-5|page=5|author-link=Abraham Eraly}}</ref> Во рана современа Европа, постоела значителна побарувачка за производи од [[Могулско Царство|Могулското Царство]], особено памучен текстил, како и стоки како зачини, пиперки, индиго, свила и солен канал (за употреба во муниција).<ref name="schmidt"/> Европската мода, на пример, станала сè повеќе зависна од индискиот текстил и свила во [[Могулско Царство|Могулското Царство]]. Од крајот на 17 век до почетокот на 18 век, [[Могулско Царство|Могулското Царство]] сочинувало 95% од увозот на Британците од Азија, а само провинцијата Бенгал Субах 40% од увозот на Холандија од Азија.<ref name="Prakash">[[Om Prakash (historian)|Om Prakash]], "[http://link.galegroup.com/apps/doc/CX3447600139/WHIC?u=seat24826&xid=6b597320 Empire, Mughal]", ''History of World Trade Since 1450'', edited by John J. McCusker, vol. 1, Macmillan Reference USA, 2006, pp. 237–240, ''World History in Context''. Retrieved 3 August 2017</ref> Спротивно на тоа, имало многу мала побарувачка за европски добра во Индија во [[Могулско Царство|Могулското Царство]], што во голема мерка било самостојно. Индиската стока, особено таа од Бенгал, исто така се извезувала во големи количини на другите азиски пазари, како што се [[Индонезија]] и [[Јапонија]].<ref name="richards95">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=HHyVh29gy4QC&pg=PA202|title=The Mughal Empire|last=Richards|first=John F.|publisher=Cambridge University Press|year=1995|isbn=978-0-521-56603-2|page=202|author-link=John F. Richards}}</ref> Во тоа време, [[Могулско Царство|Могулското Царство]] било најважниот центар за производство на памучен текстил.<ref>Richard Maxwell Eaton (1996), [https://books.google.com/books?id=gKhChF3yAOUC&pg=PA202 ''The Rise of Islam and the Bengal Frontier, 1204–1760'', page 202], University of California Press</ref> На почетокот на 18 век, [[Могулско Царство|Могулското Царство]] опаднало, бидејќи изгубило делови од западна, централна и делови од јужна и северна Индија, во корист на [[Царство Марата]], кое ги интегрирало и продолжило да ги администрира овие региони.<ref name="Kumar 2005">{{Harvnb|Kumar|2005}}</ref> Падот на Могулите довело до намалена земјоделска продуктивност, што пак негативно влијаело на текстилната индустрија.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QiDslL0o-hUC&pg=PA91|title=Trade and Poverty: When the Third World Fell Behind|last=Jeffrey G. Williamson|publisher=MIT Press|year=2011|isbn=9780262295185|page=91|author-link=Jeffrey G. Williamson}}</ref> Доминантна економска моќ на потконтинентот во постмогулската ера била [[Бенгалска Суба]] на исток, која продолжила да одржува просперитетна текстилна индустрија и релативно високи реални плати .<ref name="Parthasarathi">{{Наведување|title=Why Europe Grew Rich and Asia Did Not: Global Economic Divergence, 1600–1850|given=Prasannan|surname=Parthasarathi|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-1-139-49889-0}}</ref> Сепак, првата била уништена од инвазиите на Марата во Бенгал <ref name="Chaudhuri253">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=9xt7Fgzq9e8C&pg=PA253|title=The Trading World of Asia and the English East India Company: 1660–1760|last=Kirti N. Chaudhuri|publisher=Cambridge University Press|year=2006|isbn=9780521031592|page=253|author-link=Kirti N. Chaudhuri}}</ref><ref name="Marshall73">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=lIZrfokYSY8C&pg=PA73|title=Bengal: The British Bridgehead: Eastern India 1740–1828|last=P. J. Marshall|publisher=Cambridge University Press|year=2006|isbn=9780521028226|page=73|author-link=P. J. Marshall}}</ref> а потоа и британска колонизација во средината на 18 век. По поразот во Третата битка кај Панипат, Марата се распаднала во неколку конфедерални држави, а како резултат на политичката нестабилност и вооружениот конфликт сериозно се влијаело на економскиот живот во неколку делови на земјата - иако ова било ублажено со локализиран просперитет во новите провинциски кралства . Кон крајот на осумнаесеттиот век, [[Британска источноиндиска компанија|Британската источноиндиска компанија]] влегла во индискиот политички театар и ја утврдила својата доминација над другите европски сили. Ова означувало детерминативна промена во трговијата во Индија и помалку моќно влијание врз остатокот од економијата.<ref name="Kumar 2005"/> === Британски период (1793–1947) === {{quotation|Нема сомнение дека нашите поплаки против Британското Царство имаа здрава основа. Како што покажа макотрпната статистичка работа на историчарот од Кембриџ Ангус Медисон, уделот на Индија во светскиот приход падна од 22,6% во 1700 година, скоро еднаков на европскиот удел од 23,3% во тоа време, на дури 3,8% во 1952 година. Навистина, во почетокот на 20 век, „најсветлиот накит во британската круна“ беше најсиромашната земја во светот според приходот по глава на жител.|[[Манмохан Синг]]<ref name="Hindu">{{cite news|title=Of Oxford, economics, empire, and freedom|newspaper=The Hindu|url=http://www.hindu.com/2005/07/10/stories/2005071002301000.htm|location=Chennai|date=2 October 2005|accessdate=6 December 2010|archive-date=2005-10-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20051027013702/http://www.hindu.com/2005/07/10/stories/2005071002301000.htm|url-status=dead}}</ref>}} [[Податотека:1_AD_to_2003_AD_Historical_Trends_in_global_distribution_of_GDP_China_India_Western_Europe_USA_Middle_East.png|мини|300x300пкс| Глобалниот придонес кон светскиот БДП од страна на големите економии од 1 година до 2003 година според проценките на Ангус Медисон.<ref name="Maddison379">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/?id=a-JGGp2suQUC&dq=angus+maddison|title=Contours of the World Economy 1–2030 AD: Essays in Macro-Economic History|last=Maddison|first=Angus|date=2007|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-191-64758-1|location=|page=379|author-link=Angus Maddison}}</ref> До 18 век, Кина и Индија биле двете најголеми економии според производство по БДП.]] Од почетокот на 19 век, постепеното проширување и консолидација на моќта на Британската источноиндиска компанија донело голема промена во оданочувањето и земјоделските политики, кои имаат тенденција да промовираат комерцијализација на земјоделството со фокус на трговијата, што резултирало во намалено производство на храна земјоделски култури, масовно осиромашување и сиромаштија на земјоделците и на краток рок овие политики довеле до појава на глад .<ref name="Roy 2006">{{Harvnb|Roy|2006}}</ref> Економските политики на Британски Раџ предизвикале сериозен пад на занаетчиството, поради намалената побарувачка.<ref name="Kumar 2005"/> По отстранувањето на меѓународните ограничувања со Повелбата од 1813 година, индиската трговија значително се проширила со постојан раст.<ref name="Kumar 2005"/> Резултатот бил значителен трансфер на капитал од Индија во Англија, што, како резултат на колонијалната политика на Британците, довело до масовно истекување на приходите, отколку какви било систематски напори за модернизација на домашната економија.<ref name="Kumar 2005"/> [[Податотека:1700_AD_through_1950_AD_per_capita_GDP_of_United_Kingdom_and_India_during_the_Colonial_Era.png|лево|мини|280x280пкс| Проценет БДП по глава на жител на Индија и Обединетото Кралство во периодот 1700–1950 во 1990 според Медисон .<ref>Maddison A (2007), Contours of the World Economy I-2030AD, Oxford University Press, {{ISBN|978-0199227204}}. The data tables from this book are available online here</ref> Сепак, проценките на Медисон за Индија во 18 век била критикувана како груби потценувања,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8NXOCgAAQBAJ&pg=PA83|title=Reorienting the 19th Century: Global Economy in the Continuing Asian Age|last=[[Andre Gunder Frank]], Robert A. Denemark|publisher=[[Routledge]]|year=2015|isbn=9781317252931|pages=83–85}}</ref> Баирох проценува дека Индија имала поголем БДП по глава на жител во 18 век <ref>{{Наведена книга|url=https://www.scribd.com/document/193124153/Economics-and-World-History-Myths-and-Paradoxes-Paul-Bairoch|title=Economics and World History: Myths and Paradoxes|last=Paul Bairoch|publisher=University of Chicago Press|year=1995|pages=95–104|author-link=Paul Bairoch}}</ref><ref>Chris Jochnick, Fraser A. Preston (2006), [https://books.google.com/books?id=SpqmITSjgWAC&pg=PA86 ''Sovereign Debt at the Crossroads: Challenges and Proposals for Resolving the Third World Debt Crisis'', pages 86–87], Oxford University Press</ref> а наодите на Парташарати покажуваат повисоки реални плати во 18 век .<ref name="williamson"/><ref name="Parthasarathi38">{{Наведување|title=Why Europe Grew Rich and Asia Did Not: Global Economic Divergence, 1600–1850|given=Prasannan|surname=Parthasarathi|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-1-139-49889-0|pages=38–45|url=https://books.google.com/books?id=1_YEcvo-jqcC&pg=PA38}}</ref> Но, постои консензус дека БДП и приход по глава на жител во Индија стагнирал за време на колонијалната ера, почнувајќи од крајот на 18 век.<ref name="Kumar 2005">{{Harvnb|Kumar|2005}}</ref>]] Под британско владеење, уделот на Индија во светската економија се намалило од 24,4% во 1700 година на 4,2% во 1950 година. Индискиот БДП (ПКМ) по глава на жител бил во стагнација за време на [[Могулското Царство]] и започнало да опаѓа пред почетокот на британското владеење. Уделот на Индија во глобалното индустриско производство се намалило од 25% во 1750 година на 2% во 1900 година.<ref name="williamson"/> Во исто време, уделот на [[Велика Британија]] во светската економија се зголемило од 2,9% во 1700 година на 9% во 1870 година. Британската источноиндиска компанија, по нивното освојување на Бенгал во 1757 година, го принудиле да го отвори големиот индиски пазар за британска стока, што можел да се продава во Индија, во споредба со локалните индиски производители кои биле оданочувани, додека во Британија [[Протекционизам|протекционисти]] биле спроведени политики како што се забрани и високи тарифи за да се ограничи индискиот текстил да се продава таму, додека суровиот памук се увезувал од Индија без тарифи до британските фабрики кои произведувале текстил од индиски памук и ги продавале на индискиот пазар. Британските економски политики имале монопол над големиот индиски пазар и изворите на памук.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=TxFxAwAAQBAJ&pg=PA97|title=The Process of Economic Development|last=James Cypher|publisher=[[Routledge]]|year=2014|isbn=9781136168284}}</ref><ref name="gupta">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iisg.nl/hpw/papers/broadberry-gupta.pdf|title=Cotton textiles and the great divergence: Lancashire, India and shifting competitive advantage, 1600–1850|last=Broadberry|first=Stephen|last2=Gupta|first2=Bishnupriya|year=2005|work=International Institute of Social History|publisher=Department of Economics, University of Warwick|accessdate=5 December 2016}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.scribd.com/document/193124153/Economics-and-World-History-Myths-and-Paradoxes-Paul-Bairoch|title=Economics and World History: Myths and Paradoxes|last=Paul Bairoch|publisher=University of Chicago Press|year=1995|page=89|author-link=Paul Bairoch|access-date=2020-11-08|archive-date=2017-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012060209/https://www.scribd.com/document/193124153/Economics-and-World-History-Myths-and-Paradoxes-Paul-Bairoch|url-status=dead}}</ref> Индија служела како значаен снабдувач на сурова стока на британските производители и голем заробен пазар за британска произведена стока.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8NXOCgAAQBAJ&pg=PA20|title=Hobson-Jobson: The Definitive Glossary of British India|last=[[Henry Yule]], [[A. C. Burnell]]|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=9781317252931|page=20}}</ref> Британското територијално ширење во Индија во текот на 19 век создало институционално опкружување кое, на хартија, ги гарантирало правата на сопственост меѓу колонизаторите, ја охрабрувало [[Слободна трговија|слободната трговија]] и создавало единствена валута со [[Врзан девизен курс|фиксни курсеви]], стандардизирани тежини и мерки и [[Пазар на капитал|пазари на капитал]] во рамките на компанијата- држени територии. Исто така, бил направен систем на железници и телеграфи, државна служба која има за цел да биде ослободена од политичко мешање, обичај и контрадикторен правен систем.<ref name="Roy 2006"/> Ова се совпаднало со големи промени во светската економија&nbsp;- индустријализација и значителен раст на производството и трговијата. Сепак, на крајот на колонијалното владеење, Индија наследила економија која била една од најсиромашните во земјите во развој,<ref name="Roy 2006">{{Harvnb|Roy|2006}}</ref> со застој на индустрискиот развој, земјоделството не можело да го нахрани рапидно растечкото население, во голема мера неписмена и неквалификувана работна сила и крајно несоодветна инфраструктура.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Пописот од 1872 година открил дека 91,3% од населението во регионот што ја сочинува денешна Индија престојувало во села.<ref name="Kumar 2005">{{Harvnb|Kumar|2005}}</ref> Ова претставува пад од претходната ера на [[Могулско Царство|Могулците]], кога 85% од населението живеело во села и 15% во урбани центри под владеењето на [[Акбар Велики|Акбар]] во 1600 година.<ref>{{Наведена книга|url=http://www.hkrdb.kar.nic.in/documents/Downloads/Good%20Reads/The%20Cambridge%20Economic%20History%20of%20India,%20Volume%201.pdf#page=185|title=The Cambridge Economic History of India|last=[[Irfan Habib]], [[Dharma Kumar]], [[Tapan Raychaudhuri]]|publisher=Cambridge University Press|year=1987|volume=1|page=165}}</ref> Урбанизацијата генерално останала слаба во [[Британска Индија]] до 1920-тите, поради недостаток на [[индустријализација]] и отсуство на соодветен превоз. Последователно на тоа, политиката на дискриминирање на заштитата (каде што на одредени важни индустрии државата им била дадена финансиска заштита), заедно со [[Втората светска војна]], забележала развој и дисперзија на индустриите, поттикнувајќи миграција од рурален град, а особено големите пристанишни градови од [[Мумбај|Бомбај]], [[Колката|Калкута]] и Мадрас кои рапидно растеле. И покрај тоа, само една шестина од населението во Индија живеело во градовите до 1951 година.<ref name="Kumar 2005"/> Влијанието на британското правило врз економијата на Индија е контроверзна тема. Лидерите на индиското движење за независност и [[Економска историја|економските историчари]] го обвиниле колонијалното владеење за лошата состојба на индиската економија како последица и тврделе дека финансиската моќ потребна за индустриски развој во Велика Британија е добиена од богатството земено од Индија. Во исто време, десничарските историчари се спротивставиле на тоа дека ниските економски перформанси на Индија се должат на различните сектори во состојба на раст и опаѓање како резултат на промените донесени од колонијализмот и светот кој се движел кон индустријализација и [[економска интеграција]] .<ref name="Roy 2006">{{Harvnb|Roy|2006}}</ref> Неколку економски историчари тврдат дека падот на платите се случил на почетокот на 19 век, или евентуално започнувајќи кон крајот на 18 век, главно како резултат на британскиот империјализам. Економскиот историчар Прасанан Парташарати презентирал податоци за заработка што покажале дека реалните плати и [[Животен стандард|животниот стандард]] во Бенгал и Мајсур од 18 век се повисоки отколку во Велика Британија, која пак имала највисок животен стандард во Европа.<ref name="williamson"/><ref name="Parthasarathi38">{{Наведување|title=Why Europe Grew Rich and Asia Did Not: Global Economic Divergence, 1600–1850|given=Prasannan|surname=Parthasarathi|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-1-139-49889-0|pages=38–45|url=https://books.google.com/books?id=1_YEcvo-jqcC&pg=PA38}}</ref> Просечниот приход на Мајсур по глава на жител бил пет пати поголем од нивото на егзистенција,<ref>{{Наведување|title=Why Europe Grew Rich and Asia Did Not: Global Economic Divergence, 1600–1850|given=Prasannan|surname=Parthasarathi|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-1-139-49889-0|page=45|url=https://books.google.com/books?id=1_YEcvo-jqcC&pg=PA45}}</ref> т.е пет пати повисок од 400 американски долари ( меѓународни долари од 1990 година),<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=I242EL00ieAC&pg=PA260|title=The World Economy Volume 1: A Millennial Perspective Volume 2: Historical Statistics|last=Angus Maddison|publisher=Academic Foundation|year=2007|isbn=9788171886135|page=260|author-link=Angus Maddison}}</ref> или 2.000 американски долари по глава на жител. За споредба, највисоките национални приходи по глава на жител во 1820 година биле 1.838 американски долари за Холандија и 1.706 американски долари за Велика Британија. Исто така се тврди дека Индија поминала низ период на деиндустријализација во втората половина на 18 век како индиректен исход од распадот на [[Могулско Царство|Могулското Царство]] . === Период на либерализација (1947–1991) === Индиската [[економска политика]] по независноста била под влијание на колонијалното искуство, што се сметало за експлоататорско од индиските лидери изложени на британската социјалдемократија и планираната економија на Советскиот Сојуз.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Домашната политика тежнеела кон протекционизам, со силен акцент на индустријализацијата со замена на увозот, економскиот интервенционизам, голем државен јавен сектор, [[Државна регулација|деловната регулатива]] и централното планирање <ref name="Panagariya 2008 146">{{Harvnb|Panagariya|2008}}</ref> додека политиките за трговија и странски инвестиции биле релативно либерални.<ref name="Panagariya 2008 146"/> Петгодишните планови на Индија наликувале на централното планирање во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] . Челикот, рударството, машинските алатки, телекомуникациите, осигурувањето и централите, меѓу другите индустрии, биле делотворно национализирани во средината на 1950-тите. Индиската економија од овој период се одликува како диригизам .<ref name=":1"/><ref name=":2"/> [[Податотека:GDP_per_capita_of_India_(1820_to_present).png|мини|350x350пкс| Промена на БДП по глава на жител на Индија, 1820–2015 година. Бројките се прилагодени на инфлацијата на 1990 г. меѓународни гери-камиси долари.<ref>Data Source: Tables of Prof. Angus Maddison (2010). The per capita GDP over various years and population data can be downloaded in a spreadsheet from [http://www.ggdc.net/maddison/oriindex.htm here].</ref><ref>The 2015 estimate is retrieved from the [[International Monetary Fund]].</ref>]] {{quote|Никогаш немој да ми зборуваш за профит, тоа е валкан збор. | Нехру, првиот премиер инспириран од индискиот фабијански социјализам до индустријалецот Тата, кога Тата предложил државните компании да бидат профитабилни<ref name=gdas2002>{{наведена книга|title=India Unbound|first=Gurcharan|last=Das|publisher=Anchor Books|year=2002|isbn=978-0-385-72074-8|pages=167–174}}</ref>}} [[Џавахарлал Нехру]], првиот [[премиер на Индија]], заедно со статистичарот Прасанта Чандра Махаланобис, ја формулирале и надгледувале економската политика за време на првите години на независност на земјата. Тие очекувале поволни исходи од нивната стратегија, вклучително брз развој на [[Тешка индустрија|тешката индустрија и]] од јавен и од приватен сектор, и заснована на директна и индиректна државна интервенција, наместо на екстремниот систем на централна команда во советски стил .<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref><ref name="Cameron-1">{{Наведено списание|last=Cameron, John|last2=Ndhlovu, P Tidings|date=September 2001|title=Cultural Influences on Economic Thought in India: Resistance to diffusion of neo-classical economics and the principles of Hinduism|url=http://www.economicissues.org/archive/pdfs/5v6p2.PDF|journal=Economic Issues|volume=6|issue=2|archive-url=https://web.archive.org/web/20060823161225/http://www.economicissues.org/archive/pdfs/5v6p2.PDF|archive-date=23 August 2006|access-date=17 January 2011}}</ref> Политиката на истовремено концентрирање на тешката индустрија интензивна на капитал и технологија и субвенционирање на рачна индустрија за куќи со ниски квалитети била критикувана од економистот [[Милтон Фридман]], кој сметаше дека тоа ќе потроши капитал и работна сила и ќе го одложи развојот на малите производители.<ref name="milton-1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.indiapolicy.org/debate/Notes/fried_opinion.html|title=Milton Friedman on the Nehru/Mahalanobis Plan|last=Roy|first=Subroto|date=22 September 1998|publisher=India Policy Institute|accessdate=16 July 2005|archive-date=2016-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331032602/http://indiapolicy.org/debate/Notes/fried_opinion.html|url-status=dead}}</ref> {{Quote|Не можам да одлучам колку да позајмам, кои акции да ги издадам, по која цена, кои плати и бонус да ги платам и каква дивиденда да дадам. Дури ми треба владина дозвола за платата што ја исплаќам на висок извршен директор.|[[Џ.Р.Д. Тата]], за индискиот регулаторен систем, 1969<ref name=gdas2002 />}} Од 1965 година, употребата на високоприносни сорти на семе, зголемени [[Гноиво|ѓубрива]] и подобрени [[Наводнување|наводнувачки]] објекти колективно придонеле за Зелената револуција во Индија, која ја подобрила состојбата на земјоделството со зголемување на продуктивноста на земјоделските култури, подобрување на обрасците на култури и врски помеѓу земјоделството и индустријата.<ref name="AtIndependence"/> Сепак, тој исто така бил критикуван како неодржлив напор, што резултирало со раст на капиталистичкото земјоделство, игнорирање на институционалните реформи и проширување на разликите во приходите.<ref name="AtIndependence"/> Во 1984 година, [[Раџив Ганди]] ветил економска либерализација, тој го назначил потпретседателот Синг за министер за финансии, кој се обидел да го намали затајувањето данок и даночните приходи се зголемиле заради оваа акција, иако даноците биле намалени. Овој процес го изгубил својот интензитет за време на подоцнежниот мандат на г. Ганди, бидејќи неговата влада била проследена со скандали. === Период на либерализација (од 1991 година) === {{multiple image|align=left|image1=Pumapaparti.N.rao.jpg|width1=125|alt1=P. V. Narasimha Rao|caption1=[[P. V. Narasimha Rao]]|image2=Manmohansingh04052007.jpg|width2=100|alt2=Manmohan Singh|caption2=[[Manmohan Singh]]|footer=[[Economic liberalisation in India]] was initiated in 1991 by Prime Minister P. V. Narasimha Rao and his then-Finance Minister Dr. Manmohan Singh.<ref name="Reforming">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4120429.stm|title=Narasimha Rao – a Reforming PM|work=[[BBC News]]|publisher=BBC|date=23 December 2004|accessdate=2 March 2007}}</ref> Rao was often referred to as ''[[Chanakya]]'' for his ability to steer tough economic and political legislation through the parliament at a time when he headed a [[minority government]].<ref name="frontline">{{наведено списание |url=http://www.hindu.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=20050114008013000.htm&date=fl2201/&prd=fline& |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100130013320/http://www.hinduonnet.com/fline/fl2201/stories/20050114008013000.htm |archivedate=30 January 2010 |title=Obituary: A scholar and a politician|author=V. Venkatesan |journal=Frontline |volume=22 |issue=1 |date=14 January 2005 |accessdate=30 March 2010}}</ref><ref>[http://www.tlca.com/adults/obit-pvn.html PV Narasimha Rao Passes Away]. Retrieved 7 October 2007. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20071101063203/http://www.tlca.com/adults/obit-pvn.html |date=1 November 2007 }}</ref>}} [[Распад на Советскиот Сојуз|Распадот на Советскиот Сојуз]], кој бил најголем трговски партнер во Индија, и [[Заливска војна|Заливската војна]], што предизвикала скок на цената на нафтата, резултиралае со голема криза во платниот биланс за Индија, која се нашла во состојба да не може да ги исплаќа своите заеми.<ref name="Ghosh">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.globaleconomicgovernance.org/wp-content/uploads/Ghosh%20-%20India.pdf|title=India's pathway through economic crisis(which makes failer of mixed economy)|last=Ghosh|first=Arunabha|date=1 June 2004|work=GEG Working Paper 2004/06|publisher=Global Economic Governance Programme|archive-url=https://web.archive.org/web/20111112080531/http://www.globaleconomicgovernance.org/wp-content/uploads/Ghosh%20-%20India.pdf|archive-date=12 November 2011|accessdate=12 December 2009}}</ref> Индија побарала 1,8 милијарди американски долари заем за спас од [[Меѓународен монетарен фонд|Меѓународниот монетарен фонд]] (ММФ), кој за возврат побарал дерегулација. {{Sfn|Task Force Report|2006}} Како одговор на тоа, владата на [[Нарасима Рао]], вклучително и министерот за финансии Манмохан Синг, започнале и економски реформи во 1991 година. Реформите ја уништиле лиценцата Раџ, ги намалиле тарифите и каматните стапки и ставиле крај на многу јавни монополи, дозволувајќи автоматско одобрување [[странски директни инвестиции]] во многу сектори . {{Sfn|Task Force Report|2006}} Оттогаш, целокупната моќ на либерализацијата останала иста, иако ниту една влада не се обидела да преземе моќни лобија како што се синдикатите и земјоделците, за спорни прашања како што се реформирање на законите за работни односи и намалување на [[Земјоделско субвенционирање|земјоделските субвенции]] .<ref name="Gandhi-1">{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=107076|title=That old Gandhi magic|date=27 November 1997|work=The Economist|access-date=17 January 2011}}</ref> Кон крајот на 21 век, Индија напредувала кон економија на слободен пазар, со значително намалување на државната контрола на економијата и зголемена финансиска либерализација.<ref name="Kumar 2005"/> Ова е придружено со зголемување на очекуваното траење на животот, стапките на писменост и безбедноста на храната, иако урбаните жители имаат повеќе корист отколку жителите на руралните средини. {{Sfn|Task Force Report|2006}} [[Податотека:India_GDP_without_labels.PNG|десно|мини| БДП расте експоненцијално, скоро двојно се зголемува на секои пет години.]] [[Податотека:India_Annual_GDP_Growth_Rate_-_World_Bank.png|мини|Индиска стапка на раст на БДП од 1985 до 2016 година со црвена боја, во споредба со онаа на Кина со зелена боја.]] Додека кредитниот рејтинг на Индија бил погоден од нејзините тестирања на јадрено оружје во 1998 година, оттогаш тој бил зголемен на ниво на инвестиции во 2003 година од страна на [[Стандард и Пурс]] (С & П) и Мудис.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.thehindubusinessline.in/2003/02/10/stories/2003021000040900.htm|title=Moody's upgrade&nbsp;– Uplifts the mood but raises questions|last=S. Venkitaramanan|date=10 February 2003|work=[[Business Line]]|access-date=17 January 2011|archive-date=2013-06-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20130613151414/http://www.thehindubusinessline.in/2003/02/10/stories/2003021000040900.htm|url-status=dead}}</ref> Индија доживела високи стапки на раст, во просек од 9% од 2003 до 2007 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.un.org/development/desa/dpad/publication/world-economic-situation-and-prospects-2010/|title=World Economic Situation and Prospects 2010|publisher=[[United Nations Department of Economic and Social Affairs]], Development Policy and Analysis Division|year=2011|isbn=978-92-1-109160-1|access-date=2 March 2018}}</ref> Растот потоа бил умерен во 2008 година, поради глобалната финансиска криза. Во 2003 година, Голдман Сакс предвидел дека Индискиот БДП по тековни цени ќе ги надмине Франција и Италија до 2020 година, Германија, Велика Британија и Русија до 2025 година и Јапонија до 2035 година, што ја прави трета по големина економија во светот, зад САД и Кина. Индија честопати се смета од економисти како растечка економска велесила која ќе има голема улога во глобалната економија во 21 век.<ref name="GoldmanSach">{{Наведена мрежна страница|url=http://www2.goldmansachs.com/insight/research/reports/99.pdf|title=DreamingWith BRICs: The Path to 2050|last=Wilson|first=Dominic|last2=Purushothaman, Roopa|date=1 October 2003|work=Global economics paper No. 99|publisher=[[Goldman Sachs]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20070926040339/http://www2.goldmansachs.com/insight/research/reports/99.pdf|archive-date=26 September 2007|accessdate=4 October 2007}}</ref><ref name="Indian economy 'to overtake UK'">{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/6294409.stm|title=Indian economy 'to overtake UK'|last=Grammaticas|first=Damian|date=24 January 2007|work=BBC News|access-date=26 January 2007}}</ref> Почнувајќи од 2012 година,  Индија влезе во период на намален раст, кој забавил на 5,6%. Исто така, станале очигледни и други економски проблеми: огромна [[индиска рупија]], постојан висок дефицит на тековната сметка и бавен раст на индустријата. Индија започнала со закрепнување во периодот 2013–14 кога стапката на раст на БДП се забрзала на 6,4% од претходната година 5,5%. Забрзувањето продолжило во периодот 2014–15 и 2015–16 со стапки на раст од 7,5% и 8,0%, соодветно. За прв пат од 1990 година, Индија зголемила побрзо од Кина која имала 6,9% раст во 2015 година. Сепак, стапката на раст последователно се забавила, на 7,1% и 6,6%, соодветно, во 2016-17 и 2017-18,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mospi.nic.in/sites/default/files/press_release/nad_pr_2eni_28feb18_0.pdf|title=PRESS NOTE ON SECOND ADVANCE ESTIMATES OF NATIONAL INCOME 2017–18|work=Ministry of Statistics and Programme Implementation|accessdate=26 May 2018|ref=Mospi2018}}</ref> делумно поради нарушувачките ефекти од демонетизацијата на индиските банкноти во 2016 година и данокот на добра и услуги (Индија) .<ref>{{Наведени вести|url=https://www.hindustantimes.com/business-news/demonetisation-gst-impact-imf-lowers-india-s-2017-growth-forecast-to-6-7/story-UeJfgfJKPJOvbzo5kRexDM.html|title=Demonetisation, GST impact: IMF lowers India's 2017 growth forecast to 6.7%|date=10 October 2017|work=Hindustan Times|access-date=26 May 2018|ref=HTgrowth}}</ref> Индија е рангирана на 63-то место од 190 земји во индексот на [[Светска банка]] за леснотија на деловно работење во 2020 година, што е за 14 бода повеќе од минатогодишните 100 и за 37 бода повеќе за само две години.<ref>https://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/i/india/IND.pdf</ref> Во однос на справување со градежни дозволи и извршување на договори, е рангирана меѓу 10-те најлоши во светот, додека има релативно поволен ранг кога станува збор за заштита на малцинските инвеститори или добивање кредит. Силните напори преземени од страна на Одделот за индустриска политика и унапредување (DIPP) за зајакнување на леснотијата за рангирање на деловни активности на државно ниво, се вели дека влијаат на вкупниот ранг на Индија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://eodb.dipp.gov.in/index.aspx|title=Business Reforms Action Plan|work=Business Reforms Action Plan|accessdate=8 July 2016|archive-date=2017-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170215021233/http://eodb.dipp.gov.in/index.aspx|url-status=dead}}</ref> === Влијание на пандемијата COVID-19 (2020) === За време на пандемијата КОВИД-19, бројни [[Агенција за кредитен рејтинг|агенции за]] рејтинг ги намалиле индиските предвидувања за БДП за FY21 на негативни бројки,<ref name=":49">{{Наведени вести|url=https://epaper.timesgroup.com/|title=A Bigger Hit on the Economy?|date=21 May 2020|work=The Economic Times (ET Graphics)|access-date=21 May 2020|page=1}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/indias-gdp-to-see-5-contraction-in-fy21-says-icra/articleshow/75847028.cms|title=India's GDP to see 5% contraction in FY21, says Icra|last=Noronha|first=Gaurav|date=2 May 2020|work=The Economic Times|access-date=21 May 2020}}</ref> сигнализирајќи рецесија во Индија, најтешка од 1979 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.businessinsider.in/stock-market/news/goldman-sachs-indias-economy-will-shrink-45-this-quarter-and-suffer-a-brutal-recession-this-year/articleshow/75807045.cms|title=Goldman Sachs: India's economy will shrink 45% this quarter and suffer a brutal recession this year|last=Nagarajan|first=Shalini|date=21 May 2020|work=Business Insider|archive-url=|archive-date=|accessdate=21 May 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.telegraphindia.com/india/goldman-on-economic-package-for-coronavirus-lockdown-narendra-modis-steps-smaller-than-upas/cid/1774089|title=Goldman report most damning|date=19 May 2020|work=The Daily Telegraph|language=en|archive-url=|archive-date=|accessdate=21 May 2020}}</ref> Според извештајот на Dun &amp;amp; Bradstreet, земјата најверојатно ќе претрпи рецесија во третиот квартал на FY2020 како резултат на над 2-месечната долга национална [[COVID-19|блокада]] наметната за спречување на ширењето на [[COVID-19|КОВИД-19]] .<ref>{{Наведени вести|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/indicators/india-may-register-recession-in-third-quarter-of-this-fiscal-shows-report/articleshow/75937359.cms|title=India may register recession in third quarter of this fiscal, shows report|date=2 May 2020|work=The Economic Times|access-date=25 May 2020}}</ref> == Податоци == Следната табела ги прикажува главните економски индикатори во периодот 1980–2018 година. Инфлацијата под 5% е зелена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=534,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,PPPSH,PCPIPCH,&sy=1980&ey=2020&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=Report for Selected Countries and Subjects|work=imf.org|language=en-US|accessdate=13 October 2020}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! class="unsortable" |Година !БДП<br /><br /><small>(iво мил.$</small><small>)</small> !БДП по глава на жител !Удел во светот !Раст на БДП !Инфлација !Државен долг<br /><br /><small>(in % of GDP)</small> |- |1980 |382.0 |557 |2.89% |{{increase}}5.3% |{{IncreaseNegative}}11.3% |n/a |- |1981 |{{increase}}442.7 |{{increase}}632 |{{increase}}3.01% |{{increase}}6.0% |{{IncreaseNegative}}12.7% |n/a |- |1982 |{{increase}}486.5 |{{increase}}680 |{{increase}}3.11% |{{increase}}3.5% |{{IncreaseNegative}}7.7% |n/a |- |1983 |{{increase}}542.6 |{{increase}}742 |{{increase}}3.25% |{{increase}}7.3% |{{IncreaseNegative}}12.6% |n/a |- |1984 |{{increase}}583.3 |{{increase}}781 |{{decrease}}3.23% |{{increase}}3.8% |{{increaseNegative}}6.5% |n/a |- |1985 |{{increase}}633.6 |{{increase}}830 |{{increase}}3.29% |{{increase}}5.3% |{{IncreaseNegative}}6.3% |n/a |- |1986 |{{increase}}677.3 |{{increase}}869 |{{increase}}3.33% |{{increase}}4.8% |{{IncreaseNegative}}8.9% |n/a |- |1987 |{{increase}}722.1 |{{increase}}907 |{{steady}}3.33% |{{increase}}4.0% |{{IncreaseNegative}}9.1% |n/a |- |1988 |{{increase}}819.3 |{{increase}}1,007 |{{increase}}3.49% |{{increase}}9.6% |{{IncreaseNegative}}7.2% |n/a |- |1989 |{{increase}}901.8 |{{increase}}1,086 |{{increase}}3.57% |{{increase}}5.9% |{{increase}}4.6% |n/a |- |1990 |{{increase}}986.9 |{{increase}}1,164 |{{increase}}3.62% |{{increase}}5.5% |{{IncreaseNegative}}11.2% |n/a |- |1991 |{{increase}}1,030.6 |{{increase}}1,193 |{{decrease}}3.57% |{{increase}}1.1% |{{IncreaseNegative}}13.5% |75.3% |- |1992 |{{increase}}1,111.8 |{{increase}}1,261 |{{decrease}}3.38% |{{increase}}5.5% |{{IncreaseNegative}}9.9% |{{IncreaseNegative}}77.4% |- |1993 |{{increase}}1,192.4 |{{increase}}1,323 |{{increase}}3.48% |{{increase}}4.8% |{{IncreaseNegative}}7.3% |{{decreasePositive}}77.0% |- |1994 |{{increase}}1,298.8 |{{increase}}1,413 |{{increase}}3.60% |{{increase}}6.7% |{{IncreaseNegative}}10.3% |{{decreasePositive}}73.5% |- |1995 |{{increase}}1,426.3 |{{increase}}1,522 |{{increase}}3.74% |{{increase}}7.6% |{{IncreaseNegative}}10.0% |{{decreasePositive}}69.7% |- |1996 |{{increase}}1,562.1 |{{increase}}1,636 |{{increase}}3.87% |{{increase}}7.6% |{{IncreaseNegative}}9.4% |{{decreasePositive}}66.0% |- |1997 |{{increase}}1,653.1 |{{increase}}1,698 |{{steady}}3.87% |{{increase}}4.1% |{{IncreaseNegative}}6.8% |{{IncreaseNegative}}67.8% |- |1998 |{{increase}}1,774.4 |{{increase}}1,789 |{{increase}}4.00% |{{increase}}6.2% |{{IncreaseNegative}}13.1% |{{IncreaseNegative}}68.1% |- |1999 |{{increase}}1,954.0 |{{increase}}1,935 |{{increase}}4.19% |{{increase}}8.5% |{{IncreaseNegative}}5.7% |{{IncreaseNegative}}70.0% |- |2000 |{{increase}}2,077.9 |{{increase}}2,018 |{{decrease}}4.16% |{{increase}}4.0% |{{IncreaseNegative}}5.6% |{{IncreaseNegative}}73.6% |- |2001 |{{increase}}2,230.4 |{{increase}}2,130 |{{increase}}4.26% |{{increase}}4.9% |{{increase}}4.3% |{{IncreaseNegative}}78.7% |- |2002 |{{increase}}2,353.1 |{{increase}}2,210 |{{increase}}4.30% |{{increase}}3.9% |{{increase}}4.0% |{{IncreaseNegative}}82.9% |- |2003 |{{increase}}2,590.7 |{{increase}}2,395 |{{increase}}4.46% |{{increase}}7.9% |{{increase}}3.9% |{{IncreaseNegative}}84.2% |- |2004 |{{increase}}2,870.8 |{{increase}}2,612 |{{increase}}4.58% |{{increase}}7.8% |{{increase}}3.8% |{{decreasePositive}}83.3% |- |2005 |{{increase}}3,238.3 |{{increase}}2,901 |{{increase}}4.77% |{{increase}}9.3% |{{increase}}4.4% |{{decreasePositive}}80.9% |- |2006 |{{increase}}3,647.0 |{{increase}}3,218 |{{increase}}4.95% |{{increase}}9.3% |{{IncreaseNegative}}6.7% |{{decreasePositive}}77.1% |- |2007 |{{increase}}4,111.1 |{{increase}}3,574 |{{increase}}5.16% |{{increase}}9.8% |{{IncreaseNegative}}6.2% |{{decreasePositive}}74.0% |- |2008 |{{increase}}4,354.8 |{{increase}}3,731 |{{increase}}5.21% |{{increase}}3.9% |{{IncreaseNegative}}9.1% |{{IncreaseNegative}}74.5% |- |2009 |{{increase}}4,759.9 |{{increase}}4,020 |{{increase}}5.68% |{{increase}}8.5% |{{IncreaseNegative}}11.0% |{{decreasePositive}}72.5% |- |2010 |{{increase}}5,160.8 |{{increase}}4,181.2 |{{increase}}5.76% |{{increase}}10.26% |{{IncreaseNegative}}10.52% |{{decreasePositive}}67.5% |- |2011 |{{increase}}5,618.3 |{{increase}}4,493.6 |{{increase}}5.90% |{{increase}}6.63% |{{IncreaseNegative}}9.5% |{{IncreaseNegative}}69.6% |- |2012 |{{increase}}6,153.1 |{{increase}}4,861.1 |{{increase}}6.15% |{{increase}}5.45% |{{IncreaseNegative}}10.0% |{{decreasePositive}}69.1% |- |2013 |{{increase}}6,477.5 |{{increase}}5,057.2 |{{increase}}6.17% |{{increase}}6.38% |{{IncreaseNegative}}9.4% |{{decreasePositive}}68.5% |- |2014 |{{increase}}6,781.0 |{{increase}}5,233.8 |{{increase}}6.22% |{{increase}}7.41% |{{IncreaseNegative}}5.8% |{{decreasePositive}}67.8% |- |2015 |{{increase}}7,159.7 |{{increase}}5,464.8 |{{increase}}6.44% |{{increase}}7.99% |{{increase}}4.9% |{{IncreaseNegative}}69.9% |- |2016 |{{increase}}7,735.0 |{{increase}}5,839.8 |{{increase}}6.70% |{{increase}}8.25% |{{increase}}4.5% |{{decreasePositive}}69.0% |- |2017 |{{increase}}8,280.9 |{{increase}}6,185.9 |{{increase}}6.81% |{{increase}}7.04% |{{increase}}3.6% |{{IncreaseNegative}}69.8% |- |2018 |{{increase}}8,998.6 |{{increase}}6,652.7 |{{increase}}6.99% |{{increase}}6.12% |{{increase}}3.4% |{{steady}}69.8% |- |2019 |{{increase}}9,542.2 |{{increase}}6,977.3 |{{increase}}7.09% |{{increase}}4.18% |{{increase}}4.7% |{{steady}}69.8% |- |2020 |{{decrease}}8,681.3 |{{decrease}}6,283.5 |{{decrease}}6.66% |{{decrease}}-10.28% |{{increase}}4.9% |{{steady}}69.8% |} == Сектори == Историски гледано, Индија ги класифицирала и следела нејзината економија и БДП во три сектори: земјоделство, индустрија и услуги. Земјоделството вклучува земјоделски култури, хортикултура, млеко и сточарство, аквакултура, риболов, серикултура, сточарство, шумарство и сродни активности. Индустријата вклучува различни производни под-сектори. Дефиницијата во Индија за секторот на услуги вклучува нејзина изградба, трговија на мало, софтвер, ИТ, комуникации, угостителство, инфраструктурни операции, образование, здравствена заштита, банкарство и осигурување и многу други економски активности.<ref>[http://planningcommission.nic.in/data/datatable/0306/table%20116.pdf Employment across various sectors] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20181123143408/http://planningcommission.nic.in/data/datatable/0306/table%20116.pdf |date=2018-11-23 }}, NSSO 66th Nationwide Survey, Planning Commission, Government of India (3 June 2014)</ref><gallery widths="200" heights="200" mode="packed"> Податотека:2010 Percent labor employment in India by its economic sectors.png|alt = Табела за вработување по економски сектор. | Процентно вработување на трудот во Индија по економски сектори (2010 година). Податотека:1951 to 2013 Trend Chart of Sector Share of Total GDP for each year, India.png|Придонесот кон БДП на Индија од страна на економските сектори на индиската економија еволуираше помеѓу 1951 и 2013 година, бидејќи нејзината економија се диверзифицираше и се развиваше. </gallery> == Земјоделството == [[Податотека:Tierecke_8983_-_Rice_fields_near_Puri.jpg|мини| Оризови полиња кај Пури, [[Одиша]] на источниот брег на Индија.]] Земјоделството и сојузничките сектори како шумарство, сеча и риболов учествувале со 17% во БДП, секторот вработувал 49% од вкупната работна сила во 2014 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://principles-of-economics-and-business.blogspot.com/2015/09/indian-economy-at-glance.html|title=Indian Economy At a Glance|accessdate=9 October 2015}}</ref> Земјоделството сочинува 23% од БДП и вработувало 59% од вкупната работна сила на земјата во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/benchmark-reports/country-reports-2017/india.pdf|title=BENCHMARK REPORT 2017 – INDI|work=World Travel and Tourism Council|accessdate=11 April 2018|archive-date=2018-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20180412082953/https://www.wttc.org/-/media/files/reports/benchmark-reports/country-reports-2017/india.pdf|url-status=dead}}</ref> Бидејќи индиската економија се диверзифицирала и растела, придонесот на земјоделството кон БДП постојано опаѓал од 1951 до 2011 година, но сепак тој е најголемиот извор на вработување во земјата и значаен дел од целокупниот социо-економски развој. {{Sfn|Economic Survey|2010}} Родот по единица површина на сите култури расте од 1950 година, поради посебниот акцент ставен на земјоделството во петгодишните планови и постојаните подобрувања во наводнувањето, технологијата, примената на современите земјоделски практики и обезбедувањето на земјоделски кредит и субвенции од [[Зелена револуција во Индија|Зелената револуција во Индија]]. Сепак, меѓународните споредби откриваат дека просечниот принос во Индија е генерално од 30% до 50% од највисокиот просечен принос во светот.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Државите [[Утар Прадеш]], [[Пенџаб (Индија)|Пенџаб]], Харијана, [[Мадја Прадеш]], Андра Прадеш, [[Телангана]], Бихар, [[Западен Бенгал]], Гуџарат и [[Махараштра]] се клучни придонесувачи за индиското земјоделство. Во Индија годишно врне просечно 1,208 милиметри вкупни годишни [[врнежи]] од 4000&nbsp;милијарди кубни метри, со вкупни употребливи водни ресурси, вклучувајќи ги и површинските и [[Подземни води|подземните води]], во износ од 1123&nbsp;милијарди кубни метри.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://cwc.gov.in/main/webpages/statistics.html#2|title=India&nbsp;– Land and Water Resources at a glance|publisher=Central Water Commission, Government of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20101119200518/http://cwc.gov.in/main/webpages/statistics.html#2|archive-date=19 November 2010|accessdate=18 November 2010}}</ref> 546,820 кубни километри од површината на земјата, или околу 39% од вкупната обработлива површина, се наводнува.<ref name="irrigation">{{Наведена мрежна страница|url=http://mowr.gov.in/writereaddata/linkimages/statewiseirrigated2079753822.pdf|title=State-Wise Details of Net Irrigated Area (NIA), Net Sown Area (NSA) And Percentage of NIA To NSA|publisher=Ministry of Water Resources, Government of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20110721161906/http://mowr.gov.in/writereaddata/linkimages/statewiseirrigated2079753822.pdf|archive-date=21 July 2011|accessdate=18 November 2010}}</ref> Внатрешните водни ресурси и морските ресурси во Индија овозможуваат вработување на скоро шест милиони луѓе во секторот риболов. Во 2010 година, Индија ја имала шестата по големина рибарска индустрија во светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fisheries.is/economy/fisheries-impacts/global-comparison/|title=Fishery – Global Comparison|accessdate=9 October 2015|archive-date=2016-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20160914081920/http://www.fisheries.is/economy/fisheries-impacts/global-comparison|url-status=dead}}</ref> [[Податотека:Cashew_@_Paravur.jpg|десно|мини| Индија годишно извезува повеќе од 100.000 тони преработени јадра од индиски ореви. Само во Колам има повеќе од 600 единици за обработка на индиски ореви.<ref name="auto1">{{Наведени вести|url=http://www.qmak.in/mypics%5C91120154629572.pdf|title=Cashew industry : Challenges and Opportunities|access-date=22 March 2016|archive-date=2016-05-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528021450/http://qmak.in/mypics/91120154629572.pdf|url-status=dead}}</ref>]] Индија е најголем производител на млеко и јута и има второ по големина популација на говеда во светот со 170&nbsp;милиони животни во 2011 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/blogs/dailychart/2011/07/global-livestock-counts|title=Economist – Global livestock counts|access-date=9 October 2015}}</ref> Тоа е втор по големина производител на ориз, пченица, шеќерна трска, памук и [[Кикиритка|кикирики]], како и втор по големина производител на овошје и зеленчук, сочинувајќи 10,9% и 8,6% од светското производство на овошје и зеленчук. Индија е исто така втор по големина производител и најголем потрошувач на свила, произведувајќи 77.000&nbsp;тони во 2005 година.<ref name="fao-silk">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fao.org/es/ess/top/commodity.html?lang=en&item=1185&year=2005|title=Major Food And Agricultural Commodities And Producers&nbsp;– Countries By Commodity|publisher=[[FAO]]|accessdate=12 December 2009}}</ref> Индија е најголем извозник на кашу ореви и течност за школка од орев (ЦНСЛ). Девизните заработени од страна на државата преку извоз на кашу кернели во 2011-12 достигнале 930 милијарди американски долари врз основа на статистичките податоци од Индискиот совет за унапредување на извозот Кашју (CEPCI). Во текот на 2011-12 година биле извезени 131 000 тони јадра.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.thehindu.com/news/national/kerala/rise-in-earnings-from-cashew-kernel-exports/article3893095.ece|title=Rise in earnings from cashew kernel exports – The Hindu|access-date=22 March 2016}}</ref> Постојат околу 600 единици за обработка на индиски ореви во Колам, Керала.<ref name="auto1">{{Наведени вести|url=http://www.qmak.in/mypics%5C91120154629572.pdf|title=Cashew industry : Challenges and Opportunities|access-date=22 March 2016|archive-date=2016-05-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528021450/http://qmak.in/mypics/91120154629572.pdf|url-status=dead}}</ref> Производството на прехранбени производи од Индија останало застојано на приближно 252 милиони тони (МТ) за време на земјоделските години 2015–16 и 2014–15 (јули - јуни).<ref>{{Наведени вести|url=http://www.businesstoday.in/sectors/agriculture/govt-eyes-bumper-agri-production-on-good-monsoon-hopes/story/233549.html|title=Govt eyes bumper agriculture production on good monsoon hopes|date=|access-date=22 June 2016}}</ref> Индија извезува неколку земјоделски производи, како што се ориз, пченица, житарици, зачини, свежо овошје, суво овошје, говедско месо од бивол, памук, чај, кафе и други култури за готовина особено во земјите од Блискиот Исток, Југоисточна и Источна Азија. Околу 10 проценти од нејзините приходи за извоз доаѓаат од оваа трговија. [[Податотека:Poomparai_village.jpg|лево|мини|250x250пкс| Индиското земјоделство е разновидно, почнувајќи од сиромашни земјоделски села до развиени фарми со употреба на современи земјоделски технологии. Оваа слика прикажува земјоделска заедница во попросперитетен дел на Индија.]] Со околу 1.530.000&nbsp;км², Индија има втора по големина количина обработлива земја, после [[САД]], со 52% од вкупното земјиште што се обработува. Иако вкупната површина на земјата е само малку повеќе од една третина од [[Кина]] или [[САД]], обработливото земјиште на Индија е маргинално помало од оној на САД и е маргинално поголемо од оној на [[Кина]]. Сепак, земјоделското производство заостанува далеку зад неговиот потенцијал.<ref name="nytagriculture">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/business/22indiafood.html|title=The Food Chain in Fertile India, Growth Outstrips Agriculture|last=Sengupta|first=Somini|date=22 June 2008|work=The New York Times|access-date=29 March 2010}}</ref> Ниската продуктивност во Индија е резултат на неколку фактори. Според [[Светска банка]], големите [[Земјоделско субвенционирање|земјоделски субвенции во]] Индија го нарушуваат она што земјоделците го одгледуваат и ги попречуваат инвестициите за подобрување на продуктивноста. Преголемата регулација на земјоделството ги зголемила трошоците, ценовните ризици и неизвесноста, а владината интервенција во работна сила, земја и кредит му штети на пазарот. Инфраструктурата, како што се руралните патишта, електричната енергија, пристаништата, складирањето храна, малопродажните пазари и услугите остануваат несоодветни.<ref name="agriculturepriorities">{{Наведена мрежна страница|url=http://go.worldbank.org/8EFXZBL3Y0|title=India: Priorities for Agriculture and Rural Development|publisher=World Bank|accessdate=8 January 2011}}</ref> Просечната големина на поседите на земјиштето е многу мала, при што 70% од сопствениците се помалку од еден хектар (2,5&nbsp;хектари) по големина.<ref name="Panagariya 2008 146"/> Објектите за наводнување се несоодветни, како што било откриено со фактот дека само 46% од вкупното обработливо земјиште било наводнувано од 2016 годиина,,<ref name="irrigation"/> што резултирало во тоа што земјоделците сè уште зависат од врнежите од дожд, конкретно сезоната на монсуни, што честопати е неконзистентно и нерамномерно распоредено низ целата земја <ref name="AtIndependence"/> Во обид да се донесе дополнителни 20,000,000 хектари земјиште за наводнување, биле направени различни шеми, вклучувајќи и Програма за наводнување <ref>{{Наведени вести|url=http://www.dnaindia.com/money/report-agriculture-production-to-double-with-rs-80000-crore-irrigation-scheme-others-nitin-gadkari-2223667|title=Agriculture production to double with Rs 80000 crore irrigation scheme, others: Nitin Gadkari|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=22 June 2016}}</ref> Приходите од земјоделството исто така се попречуваат од недостаток на инфраструктура за складирање и дистрибуција на храна; третина од земјоделското производство во Индија е изгубено од расипување.<ref name="India's Food Transportation Ordeal">{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424127887324907204578187122310400706|title=India's Food Transportation Ordeal|date=11 January 2013|work=The Wall Street Journal}}</ref> == Производство и индустрија == [[Податотека:Mumbai_Skyline_at_Night.jpg|мини|300x300пкс| Поглед на индустриските центри во [[Мумбај|Мумбаи]] навечер]] Индустријата сочинува 26% од БДП и вработува 22% од вкупната работна сила.<ref name="quandl.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.quandl.com/economics/india-all-economic-indicators#Productive+Sectors|title=India&nbsp;– All Economic Indicators on Quandl|archive-url=https://web.archive.org/web/20130107091035/http://www.quandl.com/economics/india-all-economic-indicators#Productive+Sectors|archive-date=7 January 2013|accessdate=8 October 2013}}</ref> Според [[Светска банка]], производството на БДП во индустриското производство во Индија во 2015 година било 6-то по големина во светот според сегашната основа на американскиот долар (559 милијарди американски долари ),<ref>[http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp GDP and its breakdown at current prices in US Dollars] United Nations Statistics Division (2013)</ref> и 9-ти по големина според прилагодената на инфлацијата постојана основа од 2005 американски долар (197,1 американски долари&nbsp;милијарди).<ref>[http://unstats.un.org/unsd/snaama/dnlList.asp GDP and its breakdown at constant 2005 prices in US Dollars] United Nations Statistics Division (2013)</ref> Индустрискиот сектор претрпел значителни промени како резултат на економските реформи во 1991 година, со што се укинале увозните ограничувања, воведени во странска конкуренција, довело до приватизација на одредени државни индустрии во јавниот сектор, либерализиран режим на странски директни инвестиции (СДИ),<ref>[http://www.narendramodi.in/media-coverage/485523]</ref> подобрена инфраструктура и проширување на производството на стоки за широка потрошувачка кои се движат брзо . {{Sfn|Task Force Report|2006}} После [[либерализација]]та, индискиот приватен сектор се соочил со зголемена домашна и странска конкуренција, вклучително и закана од поевтин кинески увоз. Оттогаш се справил со промената со стискање на трошоците, обновување на управувањето и потпирање на евтина работна сила и нова технологија. Сепак, ова исто така го намалило создавањето вработувања, дури и кај помалите производители кои претходно се потпирале на трудоинтензивни процеси.<ref name="Kumar 2005"/> === Одбрана === [[Податотека:Agni-II_missile_(Republic_Day_Parade_2004).jpeg|мини|250x250пкс| Јадрена балистичка ракета Агни-II . Од мај 1998 година, Индија се прогласи за полноправна јадрена држава.]] Со јачина од над 1,3&nbsp;милиони активен персонал, Индија ја има третата по големина воена сила и најголемата волонтерска армија. Вкупниот буџет за индиската војска за финансиската 2019-20 година изнесувал ₹ 3.01 трилиони.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.livemint.com/budget/news/sitharaman-keeps-defence-sector-outlay-unchanged-in-budget-2019-1562314073096.html|title=Sitharaman keeps defence sector outlay unchanged in budget 2019|last=Das|first=Shaswati|date=5 July 2019|work=Mint|language=en|accessdate=15 August 2019}}</ref> Трошоците за одбрана се очекува да се искачат на 62 милијарди до 2022 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://qz.com/346941/the-seven-homegrown-firms-fighting-over-indias-620-billion-defence-market/|title=The seven homegrown firms fighting over India's $621 billion defence market|work=Quartz|accessdate=12 November 2015}}</ref> === Електричен сектор === [[Податотека:NTPC_Ramagundam.jpg|мини|Супер топлинска централа Рамагудам на НТПЦ]] Потрошувачката на [[Првична енергија|примарна енергија]] во Индија е трета по големина по Кина и САД со 5,3% глобално учество во 2015 година.<ref name="srwew">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2016/bp-statistical-review-of-world-energy-2016-india-insights.pdf|title=BP Statistical Review 2016|accessdate=29 May 2016|archive-date=2016-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20161020034026/http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2016/bp-statistical-review-of-world-energy-2016-india-insights.pdf|url-status=dead}}</ref> Јагленот и суровата нафта заедно сочинуваат 85% од потрошувачката на примарна енергија во Индија. Индиските резерви на нафта исполнуваат 25% од домашната побарувачка на нафта во земјата.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref><ref name="CIA">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html#Econ|title=CIA&nbsp;– The World Factbook&nbsp;– India|date=20 September 2007|publisher=CIA|accessdate=2 October 2007|archive-date=2008-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20080611033144/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html#Econ|url-status=dead}}</ref> Од април 2015 година, вкупните докажани резерви на сурова нафта во Индија се 763,476&nbsp;милиони метрички тони, додека резервите на гас изнесуваале 1,490 .<ref name="png">{{Наведена мрежна страница|url=http://petroleum.nic.in/docs/pngstat.pdf|title=Indian Petroleum & Natural Gas Statistics, 2014–15|archive-url=https://web.archive.org/web/20141205032742/http://petroleum.nic.in/docs/pngstat.pdf|archive-date=5 December 2014|accessdate=19 January 2016}}</ref> Полињата со нафта и природен гас се наоѓаат на море во Бомбај Хај, сливот на Кришна Годавари и Долта гранда и на копно главно во државите [[Асам]], Гуџарат и [[Раџастан]] . Индија е четврта по големина потрошувач на нафта и нето увозот на нафта бил речиси ₹8,200 ₹ во периодот 2014-15 година што имало негативно влијание врз дефицитот на тековната сметка на земјата. Нафтената индустрија во Индија претежно се состои од компании од јавниот сектор како што се корпорацијата за нафта и природен гас (ONGC), Hindustan Petroleum Corporation Limited (HPCL), Bharat Petroleum Corporation Limited (BPCL) и Indian Oil Corporation Limited (IOCL). Постојат некои големи приватни индиски компании во нафтениот сектор како што е Reliance Industries Limited (RIL) кој управува со најголемиот светски комплекс за рафинирање на нафта.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.businessweek.com/news/2010-01-27/reliance-net-beats-estimate-after-boosting-natural-gas-sales.html|title=Reliance Net Beats Estimate After Boosting Natural Gas Sales|date=27 January 2010|work=Bloomberg BusinessWeek|archive-url=https://web.archive.org/web/20110915194809/http://www.businessweek.com/news/2010-01-27/reliance-net-beats-estimate-after-boosting-natural-gas-sales.html|archive-date=15 September 2011|accessdate=5 April 2010}}</ref> Индија станала трет најголем производител на електрична енергија во светот во 2013 година со 4,8% глобален удел во производство на електрична енергија, надминувајќи ги Јапонија и Русија.<ref name="srwe">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/energy-economics/statistical-review-2015/bp-statistical-review-of-world-energy-2015-electricity-section.pdf|title=BP Statistical Review of world electric energy, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150704145824/http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/Energy-economics/statistical-review-2015/bp-statistical-review-of-world-energy-2015-electricity-section.pdf|archive-date=4 July 2015|accessdate=17 June 2015}}</ref> До крајот на календарската 2015 година, Индија имала вишок на електрична енергија со многу централи во мирување заради побарувачката.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://vidyutpravah.in/|title=Vidyut Pravah – See FAQ section for more information|accessdate=3 June 2016|archive-date=2016-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20161013060025/http://www.vidyutpravah.in/|url-status=dead}}</ref> Комуналниот сектор за електрична енергија имал инсталиран капацитет од 303 [[Ват|GW]] Според податоци од мај 2016 година, топлинска енергија придонела за 69,8%, хидроелектрична енергија 15,2%, други извори на [[Обновливи извори на енергија|обновлива енергија]] 13,0% и [[Атомска централа|јадрена енергија]] 2,1%.<ref name="capacity">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cea.nic.in/reports/monthly/installedcapacity/2016/installed_capacity-05.pdf|title=All India Installed Capacity (In MW) Of Power Stations|archive-url=https://web.archive.org/web/20160705063841/http://www.cea.nic.in/reports/monthly/installedcapacity/2016/installed_capacity-05.pdf|archive-date=5 July 2016|accessdate=9 June 2016}}</ref> Индија го исполнува најголемиот дел од домашната побарувачка на електрична енергија преку своите 106&nbsp;милијарди тони докажани резерви на јаглен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.coal.nic.in/reserve2.htm|title=Inventory of Coal Resources of India|publisher=Ministry of Coal, Government of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20100419020324/http://www.coal.nic.in/reserve2.htm|archive-date=19 April 2010|accessdate=18 November 2010}}</ref> Индија е исто така богата со одредени алтернативни извори на енергија со значителен потенцијал во иднина, како што се сончеви, ветерни и биогорива ( јатрофа, шеќерна трска). Намалените резерви на ураниум во Индија го стагнирале растот на јадрената енергија во земјата за многу години.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.livemint.com/2008/06/30222448/Uranium-shortage-holding-back.html|title=Uranium shortage holding back India's nuclear power drive|date=30 June 2008|work=Mint|access-date=5 April 2010}}</ref> Неодамнешните откритија во појасот Тумалапале може да бидат меѓу првите 20 природни резерви на ураниум ширум светот,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.thehindu.com/news/states/andhra-pradesh/article1554078.ece|title=Massive uranium deposits found in Andhra Pradesh|last=Subramanian|first=T. S.|date=20 March 2011|work=The Hindu|access-date=19 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20121024220949/http://www.thehindu.com/news/states/andhra-pradesh/article1554078.ece|archive-date=24 October 2012|location=Chennai, India}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.ibtimes.com/massive-uranium-deposit-found-andhra-pradesh-india-299977|title=Massive uranium deposits found in Andhra Pradesh|last=Thakur|first=Monami|date=19 July 2011|work=International Business Times|location=US}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/india/8647745/Largest-uranium-reserves-found-in-India.html|title=Largest uranium reserves found in India|last=Bedi|first=Rahul|date=19 July 2011|work=The Telegraph|location=New Delhi, India}}</ref> и проценета резерва од 846,477 метрички тони [[ториум]] <ref name="pib">{{Наведени вести|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=74293|title=Availability of Thorium|date=10 August 2011|access-date=27 March 2012|publisher=Press Information Bureau, Government of India}}</ref>&nbsp;- околу 25% од светските резерви&nbsp;- се очекува да ја разгорат амбициозната програма за јадрена енергија на земјата на долг рок. Индо-американскиот јадрен договор и го отворил патот на Индија за увоз на ураниум од други земји.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.livemint.com/2008/10/09005930/Bush-signs-IndiaUS-nuclear-de.html|title=Bush signs India-US nuclear deal into law|date=9 October 2008|work=Mint|access-date=5 April 2010}}</ref> === Инженерство === [[Податотека:Mahindra_XUV_500_W6_2014_cc_(12510496555).jpg|лево|мини| Mahindra XUV500 е произведен во Индија]] Инженерството е најголемиот под-сектор на индустрискиот сектор во Индија, според БДП, и трет по големина според извозот.<ref>[http://www.ibef.org/industry/engineering-india.aspx Engineering industry of India] IBEF, Ministry of Commerce and Industry, Government of India (April 2014)</ref> Вклучува опрема за транспорт, машински алати, капитални добра, трансформатори, разводни уреди, печки и леани и делови за турбини, автомобили и железници. Индустријата вработува околу четири милиони работници. На основа на додадена вредност, инспекторот за инженерство во Индија извеила 67 милијарди американски долари инженерска стока во фискалната година 2013-14 и опслужила дел од домашната побарувачка на инженерска стока.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.financialexpress.com/news/making-a-case-for-higher-engineering-exports/1273068|title=Making a case for higher engineering exports|date=24 July 2014|work=The Financial Express}}</ref> Инженерската индустрија во Индија ја вклучува нејзината растечка индустрија за автомобили, мотори и скутери и машини за продуктивност како што се [[трактор]]и . Индија произвела и составила околу 18 милиони патнички и комунални возила во 2011 година, од кои 2,3&nbsp;милиони биле извезени. Индија е најголем производител и најголем пазар за трактори, сочинувајќи 29% од глобалното производство на трактори во 2013 година.<ref>[http://www.aem.org/News/Advisors/AEM/?HL=Global_Tractor_Market_Analysis_Available_to_AEM_Members_from_Agrievolution_Alliance&A=1292 Global Tractor Market Analysis Available to AEM Members from Agrievolution Alliance] Association of Equipment Manufacturers, Milwaukee, Wisconsin, US (2014)</ref> Индија е 12-ти најголем производител и 7-ми најголем потрошувач на машински алат. Индустријата за производство на автомобили придонела 79 милијарди американски долари&nbsp; (4% од БДП) и вработени 6,76&nbsp;милиони луѓе (2% од работната сила) во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark"/> === Скапоцени камења и накит === [[Податотека:HopeDiamondwithLighting2_(cropped).JPG|мини| Многу познати камења како што се [[Кохинор]] и Дијамант Хоуп (горе), дошле од Индија.<ref>India Before Europe, C.E.B. Asher and C. Talbot, Cambridge University Press, 2006, {{ISBN|0-521-80904-5}}, p. 40</ref><ref>A History of India, Hermann Kulke and Dietmar Rothermund, Edition: 3, Routledge, 1998, p. 160; {{ISBN|0-415-15482-0}}</ref>]] Индија е еден од најголемите центри за полирање дијаманти и скапоцени камења и производство на накит; таа е исто така еден од двата најголеми потрошувачи на злато .<ref>[http://www.gold.org/news-and-events/press-releases/consumer-demand-gold-53-q2-2013-led-strong-growth-china-and-india Consumer demand for gold up 53% in Q2 2013 led by strong growth in China and India] World Gold Council (August 2013)</ref> По суровата нафта и нафтените деривати, извозот и увозот на злато, благородни метали, скапоцени камења, скапоцени камења и накит претставува најголем дел од глобалната трговија во Индија. Индустријата придонесува со околу 7% од БДП на Индија, вработува милиони и е главен извор на заработка од девизи.<ref>[http://www.ibef.org/industry/gems-jewellery-india.aspx Gems and Jewellery Industry in India] IBEF, Ministry of Commerce and Industry, Government of India (2013)</ref> Индустријата за скапоцени камења и накит создала 60 милијарди долариво економско производство врз основа на додадена вредност во 2017 година и се предвидува да порасне на 110 американски долари&nbsp;милијарди до 2022 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.businessworld.in/article/How-Gems-Jewellery-Sector-Plays-A-Significant-Role-In-The-Indian-Economy/02-06-2018-150508/|title=How Gems & Jewellery Sector Plays A Significant Role In The Indian Economy|last=Khanna|first=Pankaj|work=BW Businessworld|language=en|accessdate=26 November 2018}}</ref> Индустријата за скапоцени камења и накит е економски активна во Индија веќе неколку илјади години.<ref>Oppi Untracht (1997), Traditional jewellery of India, {{ISBN|978-0810938861}}, pp 1–23</ref> До 18 век, Индија била единствениот најголем сигурен извор на дијаманти. Сега, Јужна Африка и Австралија се најголемите извори на дијаманти и благородни метали, но заедно со [[Антверпен]], Њујорк и Рамат Ган, индиските градови како Сурат и [[Мумбај|Мумбаи]] се центар на полирање на накит во светот, сечење, прецизно завршување, снабдување и трговија. За разлика од другите центри, индустријата за скапоцени камења и накит во Индија е пред се водена од занаетчии; секторот е рачен, многу фрагментиран и скоро целосно опслужен од семејно работење. Посебната јачина на овој под-сектор е во прецизно сечење, полирање и преработка на мали дијаманти (под еден карат). Индија е исто така центар за обработка на поголеми дијаманти, бисери и други скапоцени камења. Статистички, 11 од 12 дијаманти поставени во кој било накит во светот се сечат и полираат во Индија.<ref>[http://www.rough-polished.com/en/analytics/77889.html Indian diamond cutting and polishing sector] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150203230427/http://www.rough-polished.com/en/analytics/77889.html |date=2015-02-03 }} Rough and Polished (6 March 2013)</ref> Тоа е исто така голем центар на злато и друг накит заснован на благородни метали. Домашната побарувачка за производи од злато и накит е уште еден двигател на индискиот БДП.<ref name="atkgem">[http://www.ficci.com/spdocument/20332/India-Jewellery-Review-2013.pdf All that glitters is Gold: India Jewellery Review 2013] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140712143112/http://ficci.com/spdocument/20332/India-Jewellery-Review-2013.pdf |date=2014-07-12 }} A.T. Kearny (2014)</ref> === Инфраструктура === [[Податотека:VizagPort.jpg|лево|мини|250x250пкс| Пристаниште Висахапатнам во [[Бенгалски Залив|Бенгалскиот Залив]] .]] Инфраструктурниот и сообраќајниот сектор во Индија придонесува со околу 5% од нејзиниот БДП. Индија има патна мрежа од над 5,472,144 километри според податоци од 2015 година, или втора по големина патна мрежа во светот само зад [[Соединетите Американски Држави]]. На 1,66&nbsp;км патишта на квадратен километар земја, квантитативната густина на патната мрежа во Индија е поголема од онаа на Јапонија (0,91) и САД (0,67), и далеку поголема од онаа на Кина (0,46), Бразил (0,18) или Русија (0,08).<ref name="Statistics">{{Наведена мрежна страница|url=http://morth.nic.in/showfile.asp?lid=2445|title=Basic Road Statistics of India 2013–14 and 2014–15|date=|work=Ministry of Road Transport & Highways|accessdate=12 November 2016|archive-date=2018-02-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20180211014330/http://morth.nic.in/showfile.asp?lid=2445|url-status=dead}}</ref> Квалитативно, патиштата во Индија се мешавина од модерни автопати и тесни, асфалтирани патишта и тие периодично постојано се подобруваат.<ref name="wbtransport">{{Наведена мрежна страница|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/EXTSARREGTOPTRANSPORT/0,,contentMDK:20703625~menuPK:868822~pagePK:34004173~piPK:34003707~theSitePK:579598,00.html|title=India Transport Sector|publisher=World Bank|accessdate=2020-11-08|archive-date=2015-11-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20151119002640/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/EXTSARREGTOPTRANSPORT/0,,contentMDK:20703625~menuPK:868822~pagePK:34004173~piPK:34003707~theSitePK:579598,00.html|url-status=dead}}</ref> До март 2015 година биле асфалтирани 87,05% од индиските патишта. Индија има најмала густина на патот по коловозната лента на 100.000 луѓе меѓу земјите од Г-27, што доведува до сообраќаен метеж. {{На|2014|May}}, Индија има 22,600 километри автопати со 4 или 6 ленти, што ги поврзува повеќето од нејзините најголеми производствени, трговски и културни центри.<ref name="nhdp2011">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nhai.org/WHATITIS.asp|title=National Highway Development Project (NHDP)|date=July 2014|publisher=NHAI, Ministry of Roads Transport, Govt of India|archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160515151253/http://www.nhai.org/WHATITIS.asp|archive-date=15 May 2016}}</ref> Патната инфраструктура во Индија носи 60% од товарниот и 87% од патничкиот сообраќај.<ref name="Road annual report">{{Наведена мрежна страница|url=http://morth.nic.in/showfile.asp?lid=414|title=Annual report 2010–2011|publisher=Ministry of Road transport and highways|accessdate=7 February 2012|archive-date=2012-01-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20120124154837/http://www.morth.nic.in/showfile.asp?lid=414|url-status=dead}}</ref> Индиските железници е четврта по големина железничка мрежа во светот, со должина од 114,500 километри и 7.172 станици. Оваа железничка мрежа во сопственост и управувана од владата, превезува просечно 23 милиони патници на ден, и над милијарда тони товар според податоци од 2013 година.<ref>[http://www.indianrailways.gov.in/railwayboard/uploads/directorate/stat_econ/MTHSTAT/2014/MER_March_2014.pdf Indian Railways] Govt of India (2014)</ref> Индија има крајбрежје од 7,500 километри со 13 големи пристаништа и 60 оперативни не-големи пристаништа, кои заедно управуваат со 95% од надворешната трговија на земјата по обем и 70% по вредност (повеќето од остатокот се управувани од воздух). Нава Шева, Мумбаи е најголемото јавно пристаниште, додека Мундра е најголемото приватно морско пристаниште. Аеродромската инфраструктура во Индија вклучува 125 аеродроми, од кои 66 аеродроми имаат лиценца за управување со патници и товар.<ref>[http://dgca.nic.in/aerodrome/aero_list.pdf LIST OF LICENSED AERODROME] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190926172324/http://dgca.nic.in/aerodrome/aero_list.pdf |date=2019-09-26 }} Directorate General of Commercial Aviation, Govt of India (May 2014)</ref> === Нафтени производи и хемикалии === Нафтените производи и хемикалиите се голем придонесувач за индустрискиот БДП на Индија, и заедно тие придонесуваат со над 34% од нејзините приходи за извоз. Индија е домаќин на многу рафинерии и петрохемиски операции на нафта, вклучувајќи го и најголемиот рафинериски комплекс на светот во [[Џамнагар]] кој обработува 1,24&nbsp;милиони барели сурова на ден.<ref>[http://www.hydrocarbons-technology.com/features/feature-top-ten-largest-oil-refineries-world/ Top ten large oil refineries] Hydrocarbon Technologies (September 2013)</ref> По обем, индиската хемиска индустрија била трета по големина производител во Азија и придонела со 5% од БДП на земјата. Индија е еден од петте најголеми производители на агрохемикалии, полимери и пластика, бои и разни органски и неоргански хемикалии.<ref>[http://www.ibef.org/download/Chemicals-March-220313.pdf Indian Chemical Industry] IBEF, Ministry of Commerce and Industry, Government of India (March 2014)</ref> И покрај тоа што е голем производител и извозник, Индија е нето увозник на хемикалии поради домашните побарувања.<ref>[http://www.ibef.org/download/chemicals-august-2013.pdf Indian Chemical Industry] IBEF, Ministry of Commerce and Industry, Government of India (August 2013)</ref> Хемиската индустрија придонела со 163 долари&nbsp;милијарди за економијата во ФГ18 и се очекува да достигне 300-400 милијарди американски долари&nbsp;до 2025 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://home.kpmg/be/en/home/insights/2018/02/pro-growth-environment-pays-off-for-indian-chemical-companies.html|title=Pro-growth environment pays off for Indian chemical companies {{!}} KPMG Belgium|date=13 March 2018|publisher=KPMG|accessdate=15 August 2019|archive-date=2019-08-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20190815070003/https://home.kpmg/be/en/home/insights/2018/02/pro-growth-environment-pays-off-for-indian-chemical-companies.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/indl-goods/svs/chem-/-fertilisers/chemical-industry-may-reach-usd-304-billion-by-fy25-report/articleshow/66106551.cms|title=Chemical industry may reach USD 304 billion by FY25: Report|date=7 October 2018|work=The Economic Times|accessdate=15 August 2019}}</ref> Индустријата вработувала 17,33&nbsp;милиони луѓе (4% од работната сила) во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark"/> === Фармацевтски производи === Индиската фармацевтска индустрија пораснала во последниве години и станала главен производител на производи за здравствена заштита за целиот свет. Индија има 20% удел на пазарот во глобалното снабдување со генерички производи по обем.<ref name=":0">https://www.ibef.org/download/pharmaceuticals-jan-2019.pdf<br /></ref> Индискиот фармацевтски сектор исто така обезбедува над 62% од глобалната побарувачка за разни вакцини.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.investindia.gov.in/sector/pharmaceuticals|title=Pharmaceuticals|work=investindia.gov.in|language=en|accessdate=29 May 2020}}</ref> Извозот на фармацевтски производи во Индија изнесувал 17,27 милијарди во 2017–18 година и се очекува да достигне 20 американски долари&nbsp;милијарди до 2020 година. Индустријата пораснала од 6 милијарди во 2005 година до 36,7 милијарди во 2016 година, сложена годишна стапка на раст (CAGR) од 17,46%. Се очекува да порасне со CAGR од 15,92% и да достигне 55 милијарди американски долари&nbsp;во 2020 година Индија се очекува да стане шестиот најголем фармацевтски пазар во светот до 2020 година.<ref name="healthDNA">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dnaindia.com/academy/report-medical-tourism-to-keep-pharma-industry-in-good-health-study-2329151|title=Medical tourism to keep pharma industry in good health: Study|date=20 February 2017|work=dna|accessdate=20 February 2017}}</ref> Секторот е еден од најбрзо растечките индустриски под-сектори и значаен придонесувач за заработувачката на извоз во Индија. Државата Гуџарат е центар за производство и извоз на фармацевтски производи и активни фармацевтски состојки (АПИ).<ref>[http://www.in.kpmg.com/pdf/gujarat-pharma08.pdf Gujarat Pharma Industry] KPMG (2010)</ref> === Текстил === Пазарот за текстил и облека во Индија се проценува на 108,5 милијарди американски долариза 2015 година. Се очекува да достигне големина од 226 милијарди американски долари&nbsp;до 2023 година. Вработените во индустријата се над 35 милиони луѓе. По вредност, текстилната индустрија сочинува 7% од индиската индустрија, 2% од БДП и 15% од заработката на извозот на земјата. Индија извела 39,2 милијарди американски долари&nbsp;текстил во фискалната година 2017-18 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/textile-industry-in-india-latest-facts-figures-government-schemes-1353406-2018-10-01|title=Textile Industry in India: Latest facts, figures and government schemes|work=India Today|language=en|accessdate=27 January 2019}}</ref> Индиската текстилна индустрија се трансформирала во последниве години од сектор во опаѓање во брзо развиен. Откако ја ослободила индустријата во 2004–2005 година од голем број ограничувања, пред се финансиски, владата дозволила огромен прилив на инвестиции, домашни и странски. Од 2004 до 2008 година, вкупните инвестиции во текстилниот сектор се зголемиле за 27&nbsp;милијарди долари. Лудијана произведува 90% волнени во Индија и е позната како Манчестер од Индија. Тирупур се здобил со универзално признание како водечки извор на трикотажа, плетена облека, секојдневна облека и спортска облека. Проширувачките текстилни центри како што се Ичалкаранџи уживаат еден од највисоките приходи по глава на жител во земјата.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.hindu.com/2007/06/11/stories/2007061110090500.htm|title=Helping Tirupur emerge as a leader in knitwear exports in India|date=11 June 2007|work=The Hindu|access-date=17 January 2011|location=Chennai|archive-date=2007-11-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20071128012707/http://www.hindu.com/2007/06/11/stories/2007061110090500.htm|url-status=dead}}</ref> Индиските фарми за памук, влакна и текстилна индустрија овозможуваат вработување на 45&nbsp;милиони луѓе во Индија,<ref name="ibeftex">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ibef.org/industry/textiles.aspx|title=Textile Industry in India, Indian Textile Industry, Garment Industry|publisher=IBEF, Govt of India|accessdate=12 April 2014}}</ref> вклучувајќи и [[Детска работна сила|детски труд]] (1%). Се проценува дека во овој сектор се вработени околу 400.000 [[Детска работна сила|деца]] на возраст под 18 години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-26294513|title=The task of protecting India's child cotton pickers|last=Neal|first=John|date=23 February 2014|publisher=BBC|accessdate=23 February 2014}}</ref> === Целулоза и хартија === [[Целулознно-хартиена индустрија|Целулознно-хартиената индустрија]] во Индија е еден од најголемите производители на хартија во светот и прифати нова технологија на производство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://papermart.in/2010/05/31/top-paper-companies-in-india/|title=Top Paper Companies in India|date=31 May 2010|publisher=papermart.in}}</ref> Пазарот на труд во Индија се очекува да биде во вредност од ₹ 600 милијарди во 2017–18 година, забележувајќи CAGR од 6–7%. Домашната побарувачка за хартија речиси двојно се зголемила од околу 9 милиони тони во фискалната 2007-08 година на над 17&nbsp;милиони тони во 2017–18 година. Потрошувачката на хартија по глава на жител во Индија е околу 13–14&nbsp;кг годишно, понизок од глобалниот просек од 57&nbsp;килограм.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.financialexpress.com/industry/india-outstrips-china-in-paper-market-growth-despite-dumping-fears/1443807/|title=India beats China in paper market growth despite dumping fears|date=15 January 2019|work=The Financial Express|accessdate=27 January 2019}}</ref> == Услуги == [[Податотека:IlabsCentre.jpg|мини|Хајдерабад е голем центар за ИТ услуги.]] Секторот услуги има најголемо учество во БДП на Индија, со 57% во 2012 година, од 15% во 1950 година.<ref name="quandl.com"/> Тој е седмиот најголем сектор на услуги според номиналниот БДП и трет по големина кога ќе се земе предвид куповната моќ. Секторот за услуги обезбедува вработување на 27% од работната сила. [[Надворешно изведување|Надворешното изведување]] на информатичката технологија и деловните процеси се меѓу најбрзо растечките сектори, со кумулативна стапка на раст на приходите 33,6% помеѓу фискалните години 1997–98 и 2002–03 и придонесувајќи за 25% од вкупниот извоз на земјата во {{Безпрелом|2007–08}} .<ref name="AtIndependence"/> === Авијација === [[Податотека:Boeing_707-437,_Air-India_AN2227437.jpg|мини|„Ер Индија“ стана првиот азиски носач кој индуцираше авион со авион, со „ Боинг 707 –420“ ''Гаури Шанкар'' .]] Индија е четврти по големина пазар на цивилна авијација во светот што бележи воздушен сообраќај од 158 милиони патници во 2017 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mediaindia.eu/news-aibm/india-becomes-fourth-largest-aviation-market-in-the-world/|title=India becomes fourth largest aviation market in the world|date=21 April 2017|work=Media India Group|accessdate=14 October 2017}}</ref><ref name="IATA">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.iata.org/pressroom/pr/Pages/2018-09-04-02.aspx|title=Potential and Challenges of Indian Aviation|work=IATA|accessdate=26 November 2018|archive-date=2018-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181126134816/https://www.iata.org/pressroom/pr/Pages/2018-09-04-02.aspx|url-status=dead}}</ref> Се проценува дека пазарот има 800 авиони до 2020 година, што би претставувало 4,3% од глобалните количини,<ref>{{Наведување|title=Aviation|url=http://www.makeinindia.com/sector/aviation|publisher=[[Make in India]]}}</ref> и се очекува да забележи годишен сообраќај на патници од 520 милиони до 2037 година. [[Меѓународно здружение за воздушен превоз|ИАТА]] проценила дека авијацијата придонела 30 милијарди американски долари&nbsp;до БДП на Индија во 2017 година и дека вработува 7,5&nbsp;милиони работни места - 390 000 директно, 570 000 во синџирот на вредности и 6,2&nbsp;милиони преку туризам. Цивилната авијација во Индија ги започнала своите почетоци до 18 февруари 1911 година, кога Анри Пеке, француски воздухопловец, превезувал 6.500 парчиња пошта на двата авиони Хамбер од Алахабад до Наини.<ref name="PIB">http://pib.nic.in/newsite/efeatures.aspx?relid=69345 100 Years of Civil Aviation in India – Milestones</ref> Подоцна, на 15 октомври 1932 година, ЈРД Тата пренел пратка пошта од Карачи до аеродромот Јуху . Неговата авиокомпанија подоцна станала Ер Индија и била првата азиска авиокомпанија што го преминала [[Атлантскиот Океан]], како и првата азиска авиокомпанија што летала со авиони. ==== Национализација ==== Во март 1953 година, индискиот парламент го донел законот за воздушни корпорации за рационализирање и национализирање на тогаш постоечките приватни осум авиокомпании во Индија ерлајнс за домашни услуги и Ер Индија во сопственост на групацијата Тата за меѓународни услуги.<ref name="PIB"/> Меѓународниот орган на аеродроми во Индија (IAAI) бил конституиран во 1972 година, додека Националниот орган за аеродроми бил конституиран во 1986 година. Бирото за безбедност на цивилното воздухопловство е основано во 1987 година по падот на летот 182 на „ Ер Индија“ . ==== Дерегулација ==== Владата го дерегуларирала секторот за цивилно воздухопловство во 1991 година кога владата им дозволила на приватните авиокомпании да работат чартер и не-редовни услуги според шемата „''Ер такси''“ до 1994 година, кога бил укинат законот за воздушна корпорација и приватните авиокомпании веќе можеле да работат со редовни услуги. Приватните авиокомпании, вклучувајќи ги „ ''Jet Airways''“,[[:en:Air Sahara|''Air Sahara'']], [[:en:Modiluft|''Modiluft'']], [[:en:Damania Airways|''Damania Airways'']] и [[:en:NEPC Airlines|''NEPC Airlines'']] започнале со домашното работење во овој период.<ref name="PIB"/> Авиоиндустријата доживеала брза трансформација по дерегулацијата. Неколку нискобуџетни превозници влегле на индискиот пазар во периодот 2004–05 година. Меѓу најголемите нови учесници станале Air Deccan, Air Sahara, Kingfisher Airlines, SpiceJet, GoAir, Paramount Airways и IndiGo Кингфишер ерлајнс станал првиот индиски авиопревозник на 15 јуни 2005 година што [[Ербас А380|нарачал]] авион [[Ербас А380]] вреден 3 милијарди долари <ref name="KingfisherA380">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.financialexpress.com/old/latest_full_story.php?content_id=93786|title=Kingfisher Air nets monster jumbo|date=14 June 2005|work=Online edition of the [[The Financial Express (India)|Financial Express]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20130514232154/http://www.financialexpress.com/old/latest_full_story.php?content_id=93786|archive-date=14 May 2013|accessdate=11 June 2009}}</ref><ref name="Kingfisher3bn">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.flightglobal.com/articles/2005/06/16/199660/high-fives-with-3bn-kingfisher-order.html|title=High fives with $3bn Kingfisher order|date=16 June 2005|work=Flightglobal|archive-url=https://web.archive.org/web/20121105064926/http://www.flightglobal.com/news/articles/high-fives-with-3bn-kingfisher-order-199660/|archive-date=5 November 2012|accessdate=11 June 2009}}</ref> Сепак, индиската авијација би се борела поради економското забавување и зголемувањето на трошоците за гориво и работење. Ова довело до консолидација, откуп и прекинување. Во 2007 година, Ер Сахара и Ер Декан биле купени од Џет Ервејс и Кингфишер Ерлајнс, соодветно. Парамаунт ервејс престанал да работи во 2010 година, а Кингфишер се затворил во 2012 година. „Етихад ервејс“ се согласил да добие 24% од акциите на „Џет ервејс“ во 2013 година. AirAsia India, нискотарифен авиопревозник кој работи како заедничко вложување помеѓу Air Asia и Tata Sons, лансиран во 2014 година. Просечната цена на авионскиот патнички авион се намалила за 70% помеѓу 2005 и 2017 година, откако се прилагодила на инфлацијата.<ref name="IATA"/> === Банкарски и финансиски услуги === [[Податотека:SBI_HQ_in_Mumbai.jpg|мини|337x337пкс| Државната банка на Индија е најголемата банка во Индија.]] Индустријата за финансиски услуги придонела за 809 милијарди американски долари (37% од БДП) и вработени 14,17&nbsp;милиони луѓе (3% од работната сила) во 2016 година, а банкарскиот сектор придонел со 407 милијарди американски долари (19% од БДП) и вработени 5,5&nbsp;милиони луѓе (1% од работната сила) во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark"/> Индискиот [[пазар на пари]] е класифициран во организиран сектор, кој се состои од приватни, јавни и странски трговски банки и кооперативни банки, заедно познати како „''закажани банки''“; и неорганизираниот сектор, кој вклучува поединечни или семејни сопственици на домородни банкари или позајмувачи на пари и [[Небанкарски финансиски институции|небанкарски финансиски компании]] .<ref name="AtIndependence"/> Неорганизираниот сектор и микрокредитот се претпочитаат пред традиционалните банки во руралните и суб-урбаните области, особено за непродуктивни цели, како што се краткорочни заеми за церемонии.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Премиерот [[Индира Ганди]] национализирала 14 банки во 1969 година, следени од шест други во 1980 година и направила задолжително банките да обезбедат 40% од нивниот нето-кредит на приоритетните сектори, вклучително земјоделството, малата индустрија, трговијата на мало и малиот бизнис, за да се обезбеди дека банките ги исполниле своите социјални и развојни цели. Оттогаш, бројот на филијали на банките се зголемил од 8 260 во 1969 година на 72 170 во 2007 година и населението опфатено со филијала се намалило од 63 800 на 15 000 во истиот период. Вкупниот износ на [[Депозит|банкарските депозити]] се зголемил од ₹ 59,1 милијарди во 1970-1971 до ₹ 38.309 милијарди во 2008-09 година. И покрај зголемувањето на руралните гранки - од 1.860 или 22% од вкупниот број во 1969 година на 30.590 или 42% во 2007 година - само 32.270 од 500.000 села се опслужени од закажана банка.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref><ref name="ghosh">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.macroscan.com/cur/jul05/cur210705Bank_Nationalisation.htm|title=Bank Nationalisation: The Record|last=Ghosh|first=Jayati|date=21 July 2005|work=Macroscan|publisher=Economic Research Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20051023070928/http://www.macroscan.com/cur/jul05/cur210705Bank_Nationalisation.htm|archive-date=23 October 2005|accessdate=11 January 2011}}</ref> Бруто домашната заштеда на Индија во 2006-07 година, како процент на БДП, била на високо ниво од 32,8%.<ref name="AtIndependence"/> Повеќе од половина од личните заштеди се инвестираат во физички средства како што се земјиште, куќи, говеда и злато.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/UNPAN028982.pdf|title=Reforming India's Financial System|last=Farrell|first=Diana|last2=Susan Lund|publisher=United Nations Public Administration Network|accessdate=11 January 2011|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303223047/http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/UNPAN028982.pdf|url-status=dead}}</ref> Државните банки во јавниот сектор поседуваат над 75% од вкупната актива на банкарската индустрија, при што приватните и странските банки поседуваат 18,2% и 6,5%, соодветно.<ref name="factual">{{Наведени вести|url=http://www.livemint.com/2007/09/01001100/India-growth-story-is-attracti.html|title=India growth story is attracting talent from govt establishments|last=D'Silva|first=Jeetha|date=1 September 2007|work=Mint|access-date=11 January 2011}}</ref> Од либерализацијата, владата одобрила значајни банкарски реформи. Додека некои од нив се однесуваат на национализирани банки - како што се реформи кои поттикнуваат спојувања, намалување на мешањето на владата и зголемување на профитабилноста и конкурентноста - други реформи ги отвориле банкарскиот и осигурителниот сектор за приватни и странски компании.<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref><ref name="CIA"/> === Информациска технологија === [[Податотека:BangaloreInfosys.jpg|десно|мини|250x250пкс| Медиумски центар Инфосис во Бангалор, Индија . Инфосис е една од најголемите индиски ИТ компании.]] [[Податотека:Tidel_Park.jpg|десно|мини|250x250пкс| Парк Тидел, тогаш најголемиот ИТ парк во Азија кога бил отворен во 2000 година.]] Индустријата за информатичка технологија (ИТ) во Индија се состои од две главни компоненти: ИТ услуги и надворешно изведување на деловни процеси (БПО). Секторот го зголемил својот придонес кон индискиот БДП од 1,2% во 1998 година на 7,5% во 2012 година.<ref name="nasscom">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nasscom.in/indian-itbpo-industry|title=Indian IT-BPO Industry|work=[[NASSCOM]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20121220032358/http://www.nasscom.in/indian-itbpo-industry|archive-date=20 December 2012|accessdate=15 December 2012}}</ref> Според НАСЦКОМ, секторот ги обединил приходите од 147 милијарди во 2015 година, каде што приходите од извоз биле 99 милијарди {{US$}} а домашните 48 {{US$}}&nbsp;милијарди, со раст за над 13%. Растот во ИТ секторот се припишува на зголемена специјализација и достапност на голем фонд на евтини, високо квалификувани, течни работници што зборуваат англиски јазик - што одговара на зголемената побарувачка од странски потрошувачи заинтересирани за извоз на услуги во Индија, или бараат да извршат надворешни услуги нивните операции. Уделот на индиската ИТ-индустрија во БДП на земјата се зголемил од 4,8% во 2005-06 на 7% во 2008 година.<ref name="Indian IT">{{Наведени вести|url=https://www.forbes.com/home/enterprisetech/2008/02/29/mitra-india-outsourcing-tech-enter-cx_sm_0229outsource.html|title=The Coming Death of Indian Outsourcing|last=Mitra|first=Sramana|date=29 February 2008|work=Forbes|access-date=10 January 2010|archive-date=2009-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20090122074242/http://www.forbes.com/home/enterprisetech/2008/02/29/mitra-india-outsourcing-tech-enter-cx_sm_0229outsource.html|url-status=dead}}</ref> Во 2009 година, седум индиски фирми биле наведени меѓу првите 15 компании за технолошко надворешно изведување во светот.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/articles/SB124344190542659025#project%3DOUTSOURCING09%26articleTabs%3Dinteractive|title=Outlook for Outsourcing|last=Sheth|first=Niraj|date=28 May 2009|work=[[The Wall Street Journal]]|access-date=5 April 2010}}</ref> Услугите за надворешно изведување на деловните процеси во индустријата за надворешно изведување во Индија се однесуваат главно на западните активности на [[Мултинационално претпријатие|мултинационалните корпорации]]. Околу 2,8;милиони луѓе работеле во секторот за надворешно изведување. Годишните приходи се околу 11 американски долари&nbsp;милијарди,<ref name="feout">{{Наведени вести|url=http://www.financialexpress.com/news/indias-outsourcing-revenue-to-hit-50-bn/266661/|title=India's outsourcing revenue to hit $50 bn|work=The Financial Express|year=2008}}</ref> околу 1% од БДП. Околу 2,5&nbsp;милиони луѓе дипломираат во Индија секоја година. Платите растат за 10-15% како резултат на недостиг на вештини. === Осигурување === Индија станала десетти по големина пазар на осигурување во светот во 2013 година.<ref>IBEF, Insurance Industry in India, [http://www.ibef.org/industry/insurance-presentation Sectoral Presentation], Ministry of Finance, Government of India (October 2014)</ref> Со вкупна големина на пазарот од 66,4 милијарди во 2013 година, таа останува мала во споредба со најголемите светски економии а индискиот пазар на осигурување учествувал со само 2% во светскиот деловен осигурител во 2017 година. Животното и неживотното осигурување на индустријата собрало ₹ 6.10 трилиони во вкупна бруто премија за осигурување во 2018 година. Животното осигурување сочинува 75,41% од пазарот на осигурување, а остатокот е општо осигурување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.firstpost.com/business/insurance-penetration-in-india-grows-just-1-in-last-one-and-half-decade-these-six-charts-explain-why-5953351.html|title=Insurance penetration in India grows just 1% in last one and half decade; These six charts explain why|work=Firstpost|accessdate=27 January 2019}}</ref> Од 52 осигурителни компании во Индија, 24 се активни во деловно осигурување за живот.<ref name="ibefinsure">IBEF, [http://www.ibef.org/industry/insurance-sector-india.aspx Insurance Sector in India] April 2014 Industry Report</ref> Специјализирани осигурителни компании за гарантирање на извозни кредити и земјоделско осигурително друштво (АИЦ) нудат гаранција за кредит и осигурување на посеви. Биле воведени неколку иновативни производи како што се временско осигурување и осигурување поврзани со специфични култури. Премиите од страна на неживотните осигурителни компании за во периодот од 2010-11 изнесувале ₹ 425 милијарди. Растот бил задоволителен,  особено со оглед на широките намалувања на тарифните стапки. === Трговија на мало === [[Податотека:Grocery_Shop_in_a_small_Town_in_South_India_(1).JPG|мини|Продавниците за храна вршат голем дел од трговијата на мало во Индија.]] Индустријата за малопродажба, со исклучок на големо, придонела за 482 милијарди американски долари (22% од БДП) со вработени 249,94&nbsp;милиони луѓе (57% од работната сила) во 2016 година. Индустријата е втор најголем работодавач во Индија, по земјоделството.<ref name="WTTCBenchmark"/> Индискиот пазар на мало се проценува на 600 милијарди американски долари и еден од првите пет малопродажни пазари во светот според економската вредност. Индија има еден од најбрзо растечките пазари на мало во светот,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mckinseyquarterly.com/Marketing/Sectors_Regions/Winning_the_Indian_consumer_1659?gp=1|title=Winning the Indian consumer|year=2005|publisher=McKinsey & Company|accessdate=2020-11-08|archive-date=2013-01-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130126161914/http://www.mckinseyquarterly.com/Marketing/Sectors_Regions/Winning_the_Indian_consumer_1659?gp=1|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-15885055|title=Changing the way Indians shop|last=Majumder|first=Sanjoy|date=25 November 2011|work=BBC News}}</ref> и се предвидува да достигне 1,3 трилиони американски долари до 2020 година.<ref name="pwc12tik">[http://www.pwc.in/en_IN/in/assets/pdfs/industries/retail-and-consumer/retail-report-300812.pdf The Indian Kaleidoscope – Emerging trends in retail] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130228033058/http://www.pwc.in/en_IN/in/assets/pdfs/industries/retail-and-consumer/retail-report-300812.pdf |date=2013-02-28 }} PWC (2012)</ref> Малопродажниот пазар за електронска трговија во Индија бил проценет на 32,7 милијарди во 2018 година, а се очекува да достигне 71,9 милијарди до 2022 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://marketrealist.com/2019/01/what-next-for-amazon-in-india-amid-new-retail-rules|title=Market Realist|work=marketrealist.com|accessdate=27 January 2019}}</ref> Индиската малопродажна индустрија претежно се состои од локални [[Мало претпријатие|продавници]], [[Мало претпријатие|продавници со]] сопственици и улични продавачи. Супермаркетите за малопродажба се шират, со удел на пазарот од 4% во 2008 година.<ref name="chainstores">{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=11465586|title=Retailing in India: Unshackling the chain stores|date=29 May 2008|work=The Economist|access-date=10 January 2010}}</ref> Недостатокотна задна магацинска инфраструктура и дозволи на државно ниво и бирократијата продолжуваат да го ограничуваат растот на организираната малопродажба.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424127887323622904578129294224588914|title=Bad Roads, Red Tape, Burly Thugs Slow Wal-Mart's Passage in India|last=Sharma|first=Amol|date=12 January 2013|work=The Wall Street Journal|last2=Mukherji|first2=Biman}}</ref> Усогласеноста со над триесет прописи како што се „''лиценци за табли''“ и „''мерки за борба против складирање''“ мора да се направи пред продавницата да се отвори за деловна активност. Постојат даноци за преместување на стоки од држава во држава, па дури и во рамките на државите. Според ''„Волстрит журнал“'', недостатокот на инфраструктура и ефикасни мрежи за малопродажба предизвикуваат загуба на третина од земјоделските производи во Индија од расипување.<ref name="India's Food Transportation Ordeal"/> === Туризам === [[Податотека:Kerala_Backwaters_Sunset.JPG|мини|Керала стана главно туристичко одредиште откако државната влада го промовираше своето природно крајбрежје.]] [[Податотека:Bactrian_camels_-_Nubra.jpg|мини| Возење со бакријанска [[Двогрба камила|камила]] во долината Нубра во Ладак .]] Светскиот совет за патувања и туризам пресметл дека туризмот генерирал ₹ 15,24 трилиони или 9,4% од БДП на нацијата во 2017 година и имал 41,622&nbsp;милиони работни места, или 8% од вкупното вработување. Сектор се предвидува да расте со годишна стапка од 6,9% до ₹₹ трилиони до 2028 година (9,9% од БДП).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/countries-2018/india2018.pdf|title=Travel & Tourism Economic Impact 2018 India|publisher=[[World Travel and Tourism Council]]|accessdate=22 March 2017|archive-date=2018-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180322143152/https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/countries-2018/india2018.pdf|url-status=dead}}</ref> Над 10&nbsp;милиони странски туристи пристигнале во Индија во 2017 година во споредба со 8,89&nbsp;милиони во 2016 година, забележувајќи раст од 15,6%.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.business-standard.com/article/economy-policy/india-attracted-10-mn-foreigners-in-2017-sports-to-bring-more-alphons-118011700293_1.html|title=India attracted 10 mn foreign tourists in 2017, sports to bring more|last=Team|first=BS Web|date=17 January 2018|work=Business Standard India|accessdate=11 February 2018}}</ref> Индија заработила 21,07 милијарди девизи од сметки за туризам во 2015 година.<ref>{{Наведено списание|title=India Tourism Statistics at a Glance 2015|url=http://tourism.gov.in/sites/default/files/Other/India%20Tourism%20Book%20English.pdf|journal=|access-date=2020-11-08|archive-date=2017-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20170517101307/http://www.tourism.gov.in/sites/default/files/Other/India%20Tourism%20Book%20English.pdf|url-status=dead}}</ref> Меѓународниот туризам во Индија бележи постојан раст од 2,37&nbsp;милиони пристигнувања во 1997 година до 8.03&nbsp;милиони пристигнувања во 2015 година. САД се најголемиот извор на меѓународни туристи во Индија, додека земјите од Европската Унија и Јапонија се други главни извори на меѓународни туристи.<ref name="unwtoitp">[http://asiapacific.unwto.org/sites/all/files/pdf/cap-csa-24-5b_ref_indias_report.pdf India's tourism performance] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140808043955/http://asiapacific.unwto.org/sites/all/files/pdf/cap-csa-24-5b_ref_indias_report.pdf |date=2014-08-08 }} United Nations World Tourism Organization (2013)</ref><ref>[http://www2.unwto.org/publication/yearbook-tourism-statistics-data-2008-2012-2014-edition Yearbook of Tourism Statistics, Data 2008&nbsp;– 2012, 2014 Edition] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20181201132717/http://www2.unwto.org/publication/yearbook-tourism-statistics-data-2008-2012-2014-edition |date=2018-12-01 }} United Nations World Tourism Organization (2014)</ref> Помалку од 10% од меѓународните туристи го посетуваат [[Таџ Махал]], а мнозинството посетува други културни, тематски и празнични кола.<ref>RN Pandey, [http://statistics.unwto.org/sites/all/files/pdf/india_inbound_0.pdf Inbound Tourism Statistics of India] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160528064125/http://statistics.unwto.org/sites/all/files/pdf/india_inbound_0.pdf |date=2016-05-28 }} Ministry of Tourism, Govt of India (2012)</ref> Над 12 милиони индиски граѓани годишно одат на меѓународни патувања за туризам, додека домашниот туризам во Индија додава околу 740&nbsp;милиони индиски патници. Индија има брзо растечки сектор за медицински туризам во својата економија за здравствена заштита, нудејќи ниски трошоци за здравствени услуги и долгорочна нега.<ref name="BMJ">{{Наведено списание|last=Mudur|first=Ganapati|date=June 2004|title=Hospitals in India woo foreign patients|journal=[[British Medical Journal]]|volume=328|issue=7452|page=1338|doi=10.1136/bmj.328.7452.1338|pmc=420282|pmid=15178611}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://communities.washingtontimes.com/neighborhood/travelers-notebook/2013/aug/18/medical-tourism-draws-americans-india/|title=Medical Tourism draws Americans to India|date=18 August 2013|work=The Washington Times}}</ref> Во октомври 2015 година, се проценува дека секторот за медицински туризам вреди 3 милијарди американски долари. Се предвидува да порасне на 7-8 милијарди до 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/healthcare/biotech/healthcare/indian-medical-tourism-industry-to-touch-8-billion-by-2020-grant-thornton/articleshow/49615898.cms|title=Indian medical tourism industry to touch $8 billion by 2020: Grant Thornton – The Economic Times|work=The Economic Times|accessdate=16 April 2016}}</ref> Во 2014 година 184.298 странски пациенти отпатувале во Индија за да побараат медицински третман.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://pib.nic.in/newsite/pmreleases.aspx?mincode=36|title=Promotion of Medical Tourism|work=Press Information Bureau|accessdate=28 April 2016}}</ref> === Индустрија за медиуми и забава === Заедничката студија на ASSOCHAM - PwC предвидува дека индиската медиумска и забавна индустрија ќе порасне од големина од 30,364 американски долари&nbsp;милијарда во 2017 година до 52,668 долари&nbsp;милијарди до 2022 година, забележувајќи [[сложена годишна стапка на раст]] од 11,7%. Студијата, исто така, предвидува дека телевизијата, киното ќе сочинуваат скоро половина од вкупниот раст на индустријата во текот на периодот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.news18.com/news/india/media-and-entertainment-industry-may-touch-rs-3-73-lakh-crore-by-2022-study-2015579.html|title=Media and Entertainment Industry May Touch Rs 3.73 Lakh Crore by 2022: Study|work=News18|accessdate=27 January 2019}}</ref> === Здравствена грижа === Здравствениот сектор во Индија се очекува да порасне на сложена годишна стапка на раст од 29% помеѓу 2015 и 2020 година.<ref name="healthDNA"/> Индустријата за [[ајурведа]] во Индија забележа големина на пазарот од 4,4 милијарди во 2018 година. Конфедерацијата на индиска индустрија проценува дека индустријата ќе расте со сложена годишна стапка на раст 16% до 2025 година. Скоро 75% од пазарот се состои од производи за лична нега и убавина без рецепт, додека услугите за ајурведска благосостојба или ајурведички туризам учествуваат со 15% од пазарот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/healthcare/biotech/healthcare/indian-ayurvedic-industry-to-grow-to-4-4-billion-by-the-end-of-this-year/articleshow/66694089.cms|title=Indian ayurvedic industry to grow to $ 4.4 billion by the end of this year|date=19 November 2018|work=The Economic Times|accessdate=26 November 2018}}</ref> === Логистика === [[Логистика|Логистичката индустрија]] во Индија вредела над 160 милијарди американски долари во 2016 година, и пораснала на 7,8% во претходниот петгодишен период. Во индустријата се вработени околу 22 милиони луѓе.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://indianexpress.com/article/business/economy/economic-survey-five-states-show-the-way-with-70-of-exports-enjoy-higher-standard-of-living-union-budget-5044319/|title=Economic Survey 2018: 5 states show the way with 70% of exports, enjoy higher standard of living|date=30 January 2018|work=The Indian Express|accessdate=11 February 2018}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.business-standard.com/budget/article/only-5-states-account-for-70-of-exports-economic-survey-shows-118012900344_1.html|title=Only 5 states account for 70% of exports, Economic Survey shows|last=Chakraborty|first=Subhayan|date=29 January 2018|work=Business Standard India|accessdate=11 February 2018}}</ref> Се очекува да достигне големина од 215 милијарди американски долари&nbsp;до 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.entrepreneur.com/article/326552|title=Future and Growth of Transportation Market by 2020|last=Vashistha|first=Praveen|date=18 January 2019|work=Entrepreneur|language=en|accessdate=27 January 2019}}</ref> Индија била рангирана на 35-то место од 160 земји во Индексот на логистички перформанси на Светска банка за 2016 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://lpi.worldbank.org/international/global?sort=desc&order=LPI%20Score#datatable|title=Global Rankings 2016 {{!}} Logistics Performance Index|publisher=World Bank|language=en|accessdate=11 February 2018}}</ref> === Телекомуникации === [[Податотека:STS008-44-611.jpg|десно|мини|250x250пкс| Сателит INSAT-1B: Секторот за радиодифузија во Индија е многу зависен од системот INSAT .]] Телекомуникацискиот сектор генерирана ₹ 2,20 милијарди приход во 2014-15 година, што претставува 1,94% од вкупниот БДП.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dnaindia.com/money/report-telecom-sector-share-in-gdp-marginally-up-at-194-in-fy15-2158878|title=Telecom sector share in GDP marginally up at 1.94% in FY15 & Updates at Daily News & Analysis|date=23 December 2015|work=Daily News and Analysis|accessdate=2 November 2017}}</ref> Индија е втор по големина пазар во светот според бројот на корисници на телефон (и фиксни и мобилни телефони) со 1,053&nbsp;милијарди претплатници. Според податоци од 31 август 2016 година, индија има една од најниските тарифи за повици во светот, поради силната конкуренција меѓу телеком операторите. Индија има трета најголема база на корисници на Интернет во светот. Во 2016 година имало 342,65&nbsp;милиони претплатници на [[Интернет]] во земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.trai.gov.in/WriteReadData/PIRReport/Documents/Indicator_Report_05_August_2016.pdf|title=<!--ACTUAL ARTICLE TITLE BELONGS HERE! original text: Archived copy-->|archive-url=https://web.archive.org/web/20161130132013/http://www.trai.gov.in/WriteReadData/PIRReport/Documents/Indicator_Report_05_August_2016.pdf|archive-date=30 November 2016|accessdate=29 November 2016}}</ref> Проценките на индустријата покажуваат дека во Индија има над 554 милиони потрошувачи на ТВ според податоци од 2012 година <ref name="mruc">{{Наведена мрежна страница|url=http://mruc.net/irs2012q1-topline-findings.pdf|title=Indian Readership Survey 2012 Q1 : Topline Findings|publisher=Media Research Users Council|at=Growth: Literacy & Media Consumption|archive-url=https://web.archive.org/web/20140407092737/http://mruc.net/irs2012q1-topline-findings.pdf|archive-date=7 April 2014|accessdate=12 September 2012}}</ref> Индија е најголемиот телевизиски пазар директно од дома (DTH) во светот според бројот на претплатници. Според податоци од 2016 година, имало 84,80&nbsp;милиони претплатници на ДТХ во земјата. == Рударство и градежништво == === Рударство === [[Податотека:Coal_mine_in_Dhanbad,_India.jpg|десно|мини|250x250пкс| Индиското производство на јаглен е на 3-то место во светот според проценките на индиското Министерство за рудници во 2008 година. Погоре е прикажан рудник за јаглен во [[Џарканд]].]] Рударството придонело за 63 милијарди американски долари (3% од БДП) и вработенувало 20,14&nbsp;милиони луѓе (5% од работната сила) во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark"/> Рударската индустрија во Индија била четврти по големина производител на минерали во светот по обем, и осми по големина производител по вредност во 2009 година. Во 2013 година земјата ископала и преработила 89 минерали, од кои четири биле гориво, три минерали со атомска енергија и 80 не-горива.<ref>[http://www.ey.com/IN/en/Industries/Mining---Metals/EY-emerging-economies-and-Indias-mining-industry Emerging economies and India's mining industry] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140727161413/http://www.ey.com/IN/en/Industries/Mining---Metals/EY-emerging-economies-and-Indias-mining-industry |date=2014-07-27 }} Ernst & Young (2014)</ref> Државниот јавен сектор учествувал со 68% во производството на минерали по волумен во 2011-12 година.<ref name="ficcimine">[http://www.ficci.com/spdocument/20317/Mining-Industry.pdf Development of Indian Mining Industry] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140701051056/http://www.ficci.com/spdocument/20317/Mining-Industry.pdf |date=2014-07-01 }} FICCI (2012), pp 12–14</ref> Скоро 50% од рударската индустрија во Индија, според производната вредност, е концентрирана во осум држави: [[Одиша]], Раџастан, [[Чатисгар]], Андра Прадеш, [[Телангана]], [[Џарканд]], [[Мадја Прадеш]] и [[Карнатака]] . Други 25% од производството по вредност доаѓа од крајбрежни извори на нафта и гас.<ref name="ficcimine"/> Индија работела со околу 3.000 рудници во 2010 година, од кои половина биле за јаглен, варовник и [[железна руда]]. На основа на излезна вредност, Индија била еден од петте најголеми производители на [[хром]]ит, јаглен, лигнит, [[железна руда]], боксит, барит, цинк и манган; додека е еден од десетте најголеми глобални производители на многу други минерали. Индија била четврти најголем производител на челик во 2013 година, и седми по големина производител на алуминиум.<ref>[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/aluminum/mcs-2014-alumi.pdf Aluminum] USGS, U.S. Government (2014)</ref> Минералните суровини во Индија се огромни. Сепак, нејзината рударска индустрија опаднала&nbsp;- придонесувајќи со 2,3% од својот БДП во 2010 година во споредба со 3% во 2000 година и вработени 2,9&nbsp;милиони луѓе&nbsp;- опаѓачки процент од вкупната работна сила. Индија е нето увозник на многу минерали, вклучувајќи јаглен. Падот на рударскиот сектор во Индија се должи на сложената дозвола, регулаторните и административните процедури, несоодветната инфраструктура, недостаток на капитални ресурси и бавното усвојување на еколошки одржливи технологии.<ref name="ficcimine"/> === Железо и челик === [[Податотека:Durgapur_Steel_Plant.jpg|мини|250x250пкс| Фабрика за челик Дургапур.]] Во фискалната 2014-15 година, Индија била трет по големина производител на суров челик <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ibef.org/industry/steel-presentation|title=Indian Steel Industry Analysis|work=Ibef.org|accessdate=7 January 2016}}</ref> и најголем производител на редуцирано железо. Индустријата произвела 91,46&nbsp;милиони тони готов челик и 9,7&nbsp;милиони тони сурово железо . Повеќето железо и челик во Индија се произведуваат од [[железна руда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://steel.gov.in/overview.htm|title=An Overview of the steel sector – Ministry of Steel, Government of India|date=16 January 1992|work=Steel.gov.in|archive-url=https://web.archive.org/web/20160107003258/http://www.steel.gov.in/overview.htm|archive-date=7 January 2016|accessdate=7 January 2016}}</ref> === Градба === Градежната индустрија придонела со 288 милијарди (13% од БДП) и вработувала 60,42&nbsp;милиони луѓе (14% од работната сила) во 2016 година.<ref name="WTTCBenchmark"/> == Надворешна трговија и инвестиции == [[Податотека:2006Indian_exports.PNG|мини|350x350пкс| Карта што ја прикажува глобалната дистрибуција на индискиот извоз во 2006 година како процент од врвниот пазар (САД со 20,9 милијарди американски долари).]] === Надворешна трговија === {{multiple image|direction=vertical|align=right|width=280|footer=India's exports (top) and imports (bottom), by value, in 2013–14.|image1=April 2013 to March 2014 Export commodities from India, by percent value in US$.png|image2=April 2013 to March 2014 Import commodities from India, by percent value in US$.png}} До либерализацијата во 1991 година, Индија била во голема мера и намерно изолирана од светските пазари, за да ја заштити својата економија и да постигне самодоверба. Надворешната трговија била предмет на увозни тарифи, даноци за извоз и квантитативни ограничувања, додека [[Странски директни инвестиции|странските директни инвестиции]] (СДИ) биле ограничени со учество на горниот капитал, ограничувања на трансфер на технологија, извозни обврски и одобренија на владата; овие одобренија биле потребни за скоро 60% од новите СДИ во индустрискиот сектор. Ограничувањата довеле до тоа да СДИ во просек достигне само околу 200 милиони американски долари&nbsp;годишно помеѓу 1985 и 1991 година; голем процент од протокот на капитал се состоел од странска помош, комерцијално позајмување и депозити на [[Индиец нерезидент и лице со индиско потекло|нерезиденти]] Индијци.<ref name="tn-srinivasan">{{Наведено списание|last=Srinivasan, T.N.|year=2002|title=Economic Reforms and Global Integration|url=http://www.econ.yale.edu/%7Esrinivas/ec_reforms.pdf|series=17 January 2002|publisher=Economic Growth Center, Yale University|archive-url=https://web.archive.org/web/20090326211644/http://www.econ.yale.edu/%7Esrinivas/ec_reforms.pdf|archive-date=26 March 2009|access-date=21 June 2009}}</ref> Извозот на Индија бил во застој во првите 15&nbsp;години по независноста, поради општо занемарување на трговската политика од страна на владата од тој период; увозот во истиот период, со раната индустријализација, се состоел претежно од машини, суровини и производи за широка потрошувачка.<ref name="Panagariya 2008 146"/> Од либерализацијата, вредноста на меѓународната трговија во Индија нагло се зголемила,<ref name="AtIndependence"/> со придонесот на вкупната трговија со стоки и услуги кон БДП од 16% во 1990-1991 на 47% во 2009-10 година.<ref name="Panagariya 2008 146">{{Harvnb|Panagariya|2008}}</ref><ref name="WTO profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://stat.wto.org/CountryProfile/WSDBCountryPFView.aspx?Language=E&Country=IN|title=Trade profiles-India|publisher=[[World Trade Organization]]|accessdate=7 February 2012|archive-date=2018-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20181204105806/http://stat.wto.org/CountryProfile/WSDBCountryPFView.aspx?Language=E&Country=IN|url-status=dead}}</ref> Надворешната трговија сочинувала 48,8% од БДП на Индија во 2015 година. На глобално ниво, Индија учествува со 1,44% во извозот и 2,12% од увозот за трговија со стоки и 3,34% од извозот и 3,31% од увозот за трговија со комерцијални услуги. Главни трговски партнери на Индија се [[Европската Унија]], [[Кина]], [[САД]] и [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]] .<ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Во 2006-07 година, главните извозни производи вклучувале инженерска стока, нафтени производи, хемикалии и фармацевтски производи, скапоцени камења и накит, текстил и облека, земјоделски производи, [[железна руда]] и други минерали. Главните производи за увоз вклучувале сурова нафта и сродни производи, машини, електронски производи, злато и сребро.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://commerce.nic.in/eidb/default.asp|title=Imports and Exports Databank|publisher=Ministry of Commerce and Industry, Government of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20181122004154/http://commerce.nic.in/eidb/default.asp|archive-date=22 November 2018|accessdate=5 April 2010}}</ref> Во ноември 2010 година, извозот се зголемил за 22,3% од година на година во вредност од ₹851 милијарди, додека увозот пораснал за 7,5% во ₹1.251 милијарди. Трговскиот дефицит за истиот месец се намалил од ₹₹720 милијарди во 2009 година да ₹ 401 милијарди во 2010 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://commerce.nic.in/tradestats/Indiastrade_press.pdf|title=India's Foreign Trade: November 2010|date=3 January 2011|work=Press Release|publisher=Ministry of Commerce and Industry, Government of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20110124192815/http://commerce.nic.in/tradestats/Indiastrade_press.pdf|archive-date=24 January 2011|accessdate=11 January 2011}}</ref> Индија е член-основач на [[Општа спогодба за царини и трговија|Општата спогодба за царини и трговија]] (ГАТТ) и нејзиниот наследник, СТО. Додека учествувала активно на состаноците на својот генерален совет, Индија била клучна во изразувањето на загриженоста на [[Земја во развој|земјите]] во [[Земја во развој|развој]] . На пример, Индија го продолжила своето спротивставување на вклучувањето на работна сила, еколошки проблеми и други нетарифни бариери за трговија во политиките на СТО.<ref name="wto">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.indianembassy.org/policy/WTO/overview.html|title=India & the World Trade Organization|publisher=Embassy of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20050613080223/http://www.indianembassy.org/policy/WTO/overview.html|archive-date=13 June 2005|accessdate=9 July 2005}}</ref> [[Индија|Индија го]] обезбедила 43-то место во индексот на конкурентност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.moneycontrol.com/news/india/india-moves-up-to-43rd-place-on-competitiveness-singapore-reaches-top-4033901.html|title=India moves up to 43rd place on competitiveness; Singapore reaches top|work=Moneycontrol|accessdate=29 May 2019}}</ref> === Биланс на плаќање === [[Податотека:Cumulative_Current_Account_Balance.png|мини|Кумулативно салдо на тековната сметка 1980–2008 година засновано врз податоци на ММФ]] Од независноста, [[Биланс на плаќања|платниот биланс на]] Индија на нејзината тековна сметка е негативен. Од економската либерализација во 90-тите години на минатиот век, извозот на Индија постојано растел, покривајќи 80,3% од увозот во 2002-03 година, од 66,2% во 1990-1991 година.<ref name="AtIndependence"/> Сепак, глобалниот економски пад проследен со општо забавување на светската трговија го забележал извозот како процент на увозот паднал на 61,4% во 2008-09 година. {{Sfn|Economic Survey|2010}} Растечката сметка за увоз на нафта во Индија се смета за главен двигател зад големиот дефицит на тековната сметка, кој се искачил на 118,7 долари&nbsp;милијарди, или 11,11% од БДП, во периодот 2008–09 година. {{Sfn|Economic Survey|2010}} Помеѓу јануари и октомври 2010 година, Индија направила увоз од 82,1 сурова нафта во вредност од милијарди.<ref name="RupeeOil">{{Наведени вести|url=http://www.businessweek.com/news/2010-12-07/rupee-rally-falters-as-oil-rises-to-two-year-high-india-credit.html|title=Rupee Rally Falters as Oil Rises to Two-Year High|last=V. Ramakrishnan|date=7 December 2010|work=Bloomberg BusinessWeek|access-date=11 January 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110111083311/http://www.businessweek.com/news/2010-12-07/rupee-rally-falters-as-oil-rises-to-two-year-high-india-credit.html|archive-date=11 January 2011}}</ref> Индиската економија има трговски дефицит секоја година од 2002 до 2012 година, со трговски дефицит од 189 милијарди во 2011-12 година.<ref>[http://commerce.gov.in/publications/pdf/annualreport_overview-2012-13.pdf 2013 Annual Report] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140810031400/http://commerce.gov.in/publications/pdf/annualreport_overview-2012-13.pdf |date=2014-08-10 }} Ministry of Commerce, Govt of India (2013)</ref> Нејзината трговија со Кина има најголем дефицит, околу 31 милијарди во 2013 година.<ref>{{Наведени вести|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-01-10/news/46066593_1_trade-deficit-indian-it-trade-data|title=India's trade deficit with China mounts to $ 31.42 bn|date=10 January 2014|work=The Economic Times|access-date=2020-11-08|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305144404/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-01-10/news/46066593_1_trade-deficit-indian-it-trade-data|url-status=dead}}</ref> Потпирањето на Индија на надворешна помош и концесиски долг се намали по либерализацијата на економијата, а односот на услугата на долгови се намалила од 35,3% во 1990-1991 на 4,4% во 2008-09 година. {{Sfn|Economic Survey|2010}} Во Индија, владата дозволува надворешни комерцијални позајмици (ЕЦБ) или комерцијални заеми од нерезидентни заемодаватели за обезбедување дополнителен извор на средства на индиски корпорации. Министерството за финансии ги следи и регулира преку упатствата за политика на ЕЦБ издадени од Резервната банка на Индија (РБИ) според Законот за управување со девизи од 1999 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Notification/PDFs/27ECB010709_F.pdf|title=Master Circular on External Commercial Borrowings and Trade Credits|publisher=Reserve Bank of India|accessdate=11 January 2011}}</ref> [[Девизни резерви|Девизните резерви на]] Индија стабилно растат од 5,8 долари&nbsp;милијарда во март 1991 година на 38.832,21 фунти&nbsp;милијарди (540 УСД)&nbsp;милијарди) во јули 2020 година.<ref name="RBI_reserves2"/> {{Sfn|Economic Survey|2010}} Во 2012 година, Велика Британија објави крај на целата финансиска помош за Индија, повикувајќи се на растот и робусноста на индиската економија.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/30203e68-2a55-11e2-99bb-00144feabdc0.html|title=UK to end financial aid to India|date=9 November 2012|work=Financial Times}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://in.reuters.com/article/2014/09/05/india-cenbank-forex-reserves-idINS8N0QH02M20140905|title=TABLE-India's forex reserves rise to $318.64 bln as of Aug 29 – cbank|accessdate=3 March 2015|archive-date=2015-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402155217/http://in.reuters.com/article/2014/09/05/india-cenbank-forex-reserves-idINS8N0QH02M20140905|url-status=dead}}</ref> Дефицитот на тековната сметка во Индија достигнал историски максимум во 2013 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.livemint.com/Money/6XJ5pjEUBlu9eRBgwEypaM/Foreigners-to-the-rescue-as-inflows-rise-to-bridge-Indias-c.html|title=Foreigners to the rescue as inflows rise to bridge India's current account deficit|last=Nag|first=Anirban|date=27 March 2017|work=Mint|accessdate=4 April 2017}}</ref> Индија историски го финансирала дефицитот на тековната сметка преку позајмици од компании на прекуокеанските пазари или дознаки од нерезиденти Индијанци и приливи на портфолио. Од април 2016 година до јануари 2017 година, податоците на РБИ покажале дека, за прв пат од 1991 година, Индија го финансирала својот дефицит преку прилив на странски директни инвестиции. ''„Економски тајмс“'' истакнал дека развојот е „''знак на зголемена доверба кај долгорочните инвеститори во способноста на премиерот Нарендра Моди да ја зајакне економската основа на земјата за одржлив раст''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/in-a-first-since-1991-fdi-flow-takes-care-of-cad/articleshow/58000640.cms|title=In a first since 1991, FDI flow takes care of CAD|work=The Economic Times|accessdate=4 April 2017}}</ref> === Странски директни инвестиции === {| style="margin:1em; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%; float:right;" |+'''Удел на првите пет земји инвеститори во приливот на СДИ (2000–2010)''' <ref name="fdi-1">{{Наведена мрежна страница|url=http://dipp.nic.in/fdi_statistics/india_FDI_August2010.pdf|title=FDI in India Statistics|publisher=[[Ministry of Commerce and Industry, Government of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20101122103911/http://www.dipp.nic.in/fdi_statistics/india_FDI_August2010.pdf|archive-date=22 November 2010|accessdate=22 November 2010}}</ref> ! Ранг ! Земја ! Приливи<br /><br /><br /> (милиони $) ! Приливи (%) |- | 1 | Маурициус | 50.164 | 42.00 часот |- | 2 | Сингапур | 11.275 | 9.00 часот |- | 3 | САД | 8.914 | 7.00 |- | 4 | Велика Британија | 6.158 | 5,00 часот |- | 5 | Холандија | 4.968 | 4.00 |} Како трета по големина економија во светот според ПКМ, Индија привлекла [[странски директни инвестиции]] (СДИ).<ref name="financialexpress1">{{Наведени вести|url=http://www.financialexpress.com/news/India-2nd-best-country-for-biz-investment-Survey/343344/|title=India 2nd best country for biz investment: Survey|work=[[The Financial Express (India)|The Financial Express]]|access-date=3 November 2008}}</ref> Во текот на 2011 година, приливот на СДИ во Индија изнесувал 36,5 милијарди, 51,1% повисока од бројката во 2010 година од 24,15 милијарди. Индија има предности во телекомуникациите, информатичката технологија и други значајни области како што се авто компоненти, хемикалии, облека, фармацевтски производи и накит. И покрај напливот на странски инвестиции, крутата политика на СДИ <ref name="news.indiamart.com">{{Наведени вести|url=http://news.indiamart.com/story/finmin-considers-three-single-brand-retail-fdi-proposals-169557.html|title=FinMin considers three single-brand retail FDI proposals|archive-url=https://web.archive.org/web/20121021202322/http://news.indiamart.com/story/finmin-considers-three-single-brand-retail-fdi-proposals-169557.html|archive-date=21 October 2012}}</ref> претставува значителна пречка. Со текот на времето, Индија усвоила голем број реформи на СДИ. Индија има голем базен на квалификувана менаџерска и техничка експертиза. Големината на населението од средната класа изнесува 300&nbsp;милиони и претставува растечки потрошувачки пазар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mckinsey.com/mgi/mginews/bigspenders.asp|title=Next Big Spenders: India's Middle Class|publisher=[[McKinsey & Company]]|accessdate=5 April 2010|archive-date=2011-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20111116211914/http://www.mckinsey.com/mgi/mginews/bigspenders.asp|url-status=dead}}</ref> Индија ја либерализирала својата политика на СДИ во 2005 година, дозволувајќи до 100% удел на СДИ во вложувања. Реформите во индустриската политика значително ги намалиле условите за лиценцирање на индустриите, ги отстраниле ограничувањата за проширување и го олесниле лесниот пристап до странска технологија и инвестиции. Кривата на раст на секторот на недвижнини и должи одреден кредит на економијата во подем и на либерализираниот режим на СДИ. Во март 2005 година, владата ги изменила правилата за да дозволи 100% СДИ во градежниот сектор, вклучително и изградена инфраструктура и проекти за развој на градежништво што се состојат од домување, трговски простории, болници, образовни институции, рекреативни објекти и инфраструктура на градско и регионално ниво. .<ref>{{Наведени вести|url=http://www.hindu.com/2005/02/25/stories/2005022506990100.htm|title=100 per cent FDI in construction industry automatic route|last=Ramachandran|first=Sushma|date=25 February 2005|work=[[The Hindu]]|access-date=17 December 2010|location=Chennai, India|archive-date=2005-04-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20050405032727/http://www.hindu.com/2005/02/25/stories/2005022506990100.htm|url-status=dead}}</ref> Помеѓу 2012 и 2014 година, Индија ги проширила овие реформи во одбраната, телекомот, нафтата, малопродажбата, авијацијата и другите сектори.<ref>{{Наведени вести|url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Govt-unleashes-big-bang-FDI-reforms-opens-up-defence/articleshow/21110866.cms|title=Govt unleashes big-bang FDI reforms, opens up defence|date=17 July 2014|work=The Times of India}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://in.reuters.com/article/2012/09/14/india-economy-retail-fdi-reform-idINDEE88D08M20120914|title=Govt allows FDI multi-brand retail, aviation in bold reform push|date=14 September 2012|agency=Reuters|access-date=2020-11-08|archive-date=2015-09-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919164358/http://in.reuters.com/article/2012/09/14/india-economy-retail-fdi-reform-idINDEE88D08M20120914|url-status=dead}}</ref> Од 2000 до 2010 година земјата привлекла 178 долари&nbsp;милијарди како СДИ.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dipp.nic.in/fdi_statistics/india_fdi_index.htm|title=India FDI Fact sheet&nbsp;– September 2010|publisher=Department of Industrial Policy & Promotion, Ministry of Commerce and Industry|archive-url=https://web.archive.org/web/20101216063528/http://www.dipp.nic.in/fdi_statistics/india_fdi_index.htm|archive-date=16 December 2010|accessdate=21 December 2010}}</ref> Несоодветно високата инвестиција од [[Маврициус|Маурициус]] се должи на рутирање на меѓународните фондови низ земјата со оглед на значителни даночни предности - двојното оданочување се избегнува поради даночен договор помеѓу Индија и Маурициус, а Маурициус е [[Даночен рај|рај за данок]] на капитална добивка, со што се создава нула оданочување СДИ канал.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.business-standard.com/india/news/jaimini-bhagwati-rationalising-fdi-taxes/418512/|title=Rationalising FDI taxes|last=Bhagwati|first=Jaimini|date=17 December 2010|work=[[Business Standard]]|access-date=21 December 2010}}</ref> СДИ учествувале со 2,1% во БДП на Индија во 2015 година. Бидејќи владата олеснила 87 правила за странски инвестиции во 21 сектор во последните три години, приливот на СДИ достигнал 60,1 милијарда меѓу 2016 и 2017 година во Индија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hindustantimes.com/business-news/india-s-fdi-inflows-at-a-record-60-1-billion-in-2016-17/story-7a8pt2u7e8IJttptDQcwhO.html|title=India's FDI inflows at a record $60.1 billion in 2016–17|date=19 May 2017|work=Hindustan Times|accessdate=2 November 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/finance/fdi-jumps-37-to-10-4-billion-during-april-june-2017/articleshow/60163515.cms|title=FDI jumps 37% to $10.4 billion during April–June 2017|date=21 August 2017|accessdate=2 November 2017}}</ref> ==== Одливи ==== Од 2000 година, индиските компании се проширија во странство, инвестирале СДИ и отвориле работни места надвор од Индија. Од 2006 до 2010 година, СДИ од индиски компании надвор од Индија изнесуваат 1,34 проценти од нејзиниот БДП.<ref>Shah and Patnaik, [http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2011/wp1107.pdf India's financial globalisation] IMF (2012)</ref> Индиски компании распоредиле СДИ и започнале со работа во САД,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304655304579552181391629024|title=Mahindra Expands Effort to Counter Global Rivals with U.S. Engineering|date=9 May 2014|work=The Wall Street Journal}}</ref> Европа и Африка.<ref>{{Наведени вести|url=http://businesstoday.intoday.in/story/bt-500-indian-inc-goes-global/1/189144.html|title=A Slice of World Action|date=11 November 2012|work=Business Today}}</ref> Индиската компанија Тата е најголемиот производител и работодавач во приватниот сектор во Велика Британија.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/21528653|title=India's industrial outpost Tata for now|date=10 September 2011|work=The Economist}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/industry/9722673/JLRs-Ratan-Tata-warns-on-UK-competitiveness.html|title=JLR's Ratan Tata warns on UK competitiveness|date=5 December 2012|work=The Telegraph}}</ref> === Спојувања и преземања === Помеѓу 1985 и 2018 година, објавени се 20.846 зделки во, во (влезна) и во (излезна) Индија. Ова кумулира до вредност од 618 милијарди Според вредноста, 2010 година била најактивната година со зделки во вредност од скоро 60 бил.американски долари. Повеќето зделки се спроведени во 2007 година (1.510).<ref>{{Наведени вести|url=https://imaa-institute.org/m-and-a-statistics-countries/|title=M&A Statistics by Countries|work=Institute for Mergers, Acquisitions and Alliances (IMAA)|access-date=26 February 2018|language=en}}</ref> {| class="wikitable" |'''Име на стекнувачот''' | '''Стекнувач на средната индустрија''' | '''Акционер нација''' | '''Име на целта''' | '''Целна средна индустрија''' | '''Цел на нацијата''' | '''Вредност на трансакцијата (милион долари)''' |- | Бензински комплекс ПТЕ ДОО | Нафта и гас | Сингапур | Есар Оил Рибар | Нафта и гас | Индија | 12.907,25 |- | Vodafone Grp Plc | Безжичен | Обединето Кралство | Хачисон Есар Рибар | Телекомуникациски услуги | Индија | 12.748,00 |- | Vodafone Grp PLC-Vodafone Asts | Безжичен | Индија | Idea Cellular Ltd-Мобилен автобус | Безжичен | Индија | 11,627,32 |- | Bharti Airtel Ltd | Безжичен | Индија | MTN Group Ltd | Безжичен | Јужна Африка | 11.387,52 |- | Bharti Airtel Ltd | Безжичен | Индија | Зеин Африка Б.В. | Безжичен | Нигерија | 10.700,00 |- | БП ПЛЦ | Нафта и гас | Обединето Кралство | Reliance Industries Ltd-21 Oil | Нафта и гас | Индија | 9,000,00 |- | MTN Group Ltd | Безжичен | Јужна Африка | Bharti Airtel Ltd | Безжичен | Индија | 8.775.09 |- | Акционери | Други финансии | Индија | Автобус на Reliance Inds Ltd-Телеком | Телекомуникациски услуги | Индија | 8.063.01 |- | Oil & Natural Gas Corp Ltd | Нафта и гас | Индија | Hindustan Petro Corp Ltd | Петрохемикалии | Индија | 5.784,20 |- | Reliance Commun Ventures Ltd. | Телекомуникациски услуги | Индија | Reliance Infocomm Ltd | Телекомуникациски услуги | Индија | 5.577,18 |} == Валута == [[Податотека:RBI-Tower.jpg|мини|337x337пкс| Седиштето на Резервната банка на Индија во [[Мумбаи]], Индија.]] {| class="wikitable floatleft" style="text-align: center;" !Година ! ₹ по $<br />(''просечно годишно'') <ref>RBI Handbook of Statistics on Indian Economy</ref> |- | 1975 | 9,4058 |- | 1980 | 7.8800 |- | 1985 | 12.3640 |- | 1990 | 17.4992 |- | 1995 | 32.4198 |- | 2000 | 44.9401 |- | 2005 | 44.1000 |- | 2010 | 45.7393 |- | 2015 | 64.05 |- | 2016 годин | 67.09 |- | 2017 | 64,14 |- | 2018 | 69,71 |- | 2019 | 70.394 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.irs.gov/individuals/international-taxpayers/yearly-average-currency-exchange-rates|title=Yearly Average Currency Exchange Rates {{!}} Internal Revenue Service|work=www.irs.gov|language=en|accessdate=11 September 2020}}</ref> |} [[Индиска рупија|Индиската рупија]] (₹) е единственото законско средство за плаќање во Индија, а исто така е прифатено како законско средство за плаќање во соседните [[Непал]] и [[Бутан]], кои ја врзуваат својата валута со таа на индиската рупија. Рупијата е поделена на 100 паиси. Највисока банкнота е ₹2.000; во оптек додека најмала е монетата од 50 паиси.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rbi.org.in/currency/FAqs.html|title=Your Guide to Money Matters|publisher=Reserve Bank of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20110116022151/http://www.rbi.org.in/currency/faqs.html|archive-date=16 January 2011|accessdate=11 January 2011}}</ref> Од 30 јуни 2011 година, сите апоени под 50 паиси престанале да бидат легална валута.<ref>{{Наведени вести|url=http://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/25-paise-and-below-coins-not-acceptable-from-June-30/articleshow/7191738.cms|title=25 paise and below coins not acceptable from June 30&nbsp;– The Times of India|work=The Times of India|access-date=26 January 2011}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://profit.ndtv.com/news/show/govt-to-scrap-25-paise-coins-132853|title=Govt to scrap 25 paise coins|publisher=NDTV|accessdate=26 January 2011}}</ref> Со монетарниот систем на Индија управува [[Резервна банка на Индија|Резервната банка на Индија]] (РБИ), [[Централна банка|која е централна банка]] на земјата.<ref name="AtIndependence"/> Основана на 1 април 1935 година и национализирана во 1949 година, РБИ служи како монетарна власт на земјата, регулатор и надзорник на монетарниот систем, чувар на девизни резерви и како издавач на валута. Со банката управува централен одбор на директори, предводен од гувернер кој е назначен од [[Влада на Индија|Владата на Индија]].<ref name="AtIndependence"/> Основните [[Каматна стапка|каматни стапки]] ги утврдува Комитетот за монетарна политика . Рупијата била поврзана со [[Британска фунта|британската фунта]] од 1927 до 1946 година, а потоа со американскиот долар до 1975 година преку [[Врзан девизен курс|фиксен курс]]. Валутата била [[Девалвација|девалвирана]] во септември 1975 година и системот на фиксна стапка бил заменет со четири главни меѓународни валути: британската фунта, американскиот долар, [[Јапонски јен|јапонскиот јен]] и [[Германска марка|германската марка]] .<ref name="AtIndependence"/> Во 1991 година, по распадот на нејзиниот најголем трговски партнер, [[Советскиот Сојуз]], Индија се соочила со голема девизна криза и рупијата била девалвирана за околу 19% во две фази на 1 и 2 јули. Во 1992 година бил воведен механизам за либерализиран курс (ЛЕРМС). Според ЛЕРМС, извозниците морале да предадат 40% од својата девизна заработка на РБИ по девизен курс утврден од РБИ; останатите 60% можело да се претворат по девизен курс утврден од пазарот. Во 1994 година, рупијата била претворена во тековната сметка, со некои контроли на капиталот.<ref>International Monetary Fund (1996), {{Google books|a0IuF5RmrbEC|1996 Annual Report on Exchange Arrangements & Exchange Restrictions}}, pages 224–226</ref> По острата девалвација во 1991 година и преминот кон конвертибилност на тековната сметка во 1994 година, вредноста на рупијата била во голема мера одредена од пазарните сили. Рупијата била прилично стабилна во текот на деценијата 2000–2010 година. Во октомври 2018 година, рупијата достигнала историски низок курс од 74,90 за американски долар.<ref>[https://finance.yahoo.com/echarts?s=USDINR%3DX+Interactive#symbol=USDINR=X;range=2y USD INR] Currency Conversion Rates, Yahoo</ref> == Приход и потрошувачка == [[Податотека:GINI_index_World_Bank_up_to_2018.png|алт=|мини|280x280пкс| [[Џиниев коефициент]] на Индија во споредба со другите земји според табелите со податоци на [[Светска банка]] {{На|2018|}} <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?view=map|title=GINI index (World Bank estimate) {{!}} Data|publisher=World Bank|accessdate=23 July 2020}}</ref>]] Бруто националниот доход по глава на жител во Индија доживеал високи стапки на раст од 2002 година: тројно од ₹ 19.040 во 2002-03 до ₹ 53.331 во 2010-11, со просек од 13,7% раст на секоја од овие осум години, со врв на раст од 15,6% во 2010-11.<ref>{{Наведени вести|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-02/india-business/31537296_1_affordability-rental-income-home-price|title=Homes become more affordable in last 10 years|date=2 May 2012|work=The Times of India|access-date=2020-11-08|archive-date=2013-05-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510183020/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-05-02/india-business/31537296_1_affordability-rental-income-home-price|url-status=dead}}</ref> Сепак, растот на приходите прилагодени на инфлацијата по глава на жител на нацијата се намалил на 5,6% во 2010-11 година, што е намалување од 6,4% во претходната година. Овие нивоа на потрошувачка се на поединечна основа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTPOVERTY/0,,menuPK:336998~pagePK:149018~piPK:149093~theSitePK:336992,00.html|title=Poverty reduction and equity (2010)|date=July 2012|publisher=World Bank|accessdate=11 July 2012|archive-date=2012-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20120720225227/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTPOVERTY/0,,menuPK:336998~pagePK:149018~piPK:149093~theSitePK:336992,00.html|url-status=dead}}</ref> Просечниот семеен приход во Индија бил 6.671 американски долари по домаќинство во 2011 година.<ref>[http://www.euromonitor.com/medialibrary/PDF/Book_WCIEP0.pdf Table 3.4, World Consumer Income and Expenditure Patterns – Annual Household Income] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160705030928/http://www.euromonitor.com/medialibrary/PDF/Book_WCIEP0.pdf |date=2016-07-05 }} Euro Monitor International (2013)</ref> Според податоците од пописот во 2011 година, Индија има околу 330&nbsp;милиони куќи и 247&nbsp;милиони домаќинства. Големината на домаќинствата во Индија опаднала во последниве години, пописот во 2011 година известува дека 50% од домаќинствата имаат четири или помалку членови, со просечно 4,8 членови по домаќинство, вклучувајќи преживеани баби и дедовци.<ref name="hhc">{{Наведена мрежна страница|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=80811|title=Final Figures of Houselisting & Housing Census, 2011 Released|date=13 March 2012|publisher=Census 2011, Government of India}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-03-25/india/31236370_1_household-family-size-census|title=Median household size drops below 4 in cities|date=25 March 2012|publisher=Time of India|access-date=2020-11-08|archive-date=2012-09-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20120906214655/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-03-25/india/31236370_1_household-family-size-census|url-status=dead}}</ref> Овие домаќинства имале БДП од околу 1,7 трилиони американски долари <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.worldbank.org/en/country/india|title=Country Report&nbsp;– India (2010)|year=2011|publisher=The World Bank}}</ref> Моделите на потрошувачка забележуваат дека: приближно 67% од домаќинствата користат огревно дрво за цели за готвење; 53% немаат санитарни или дренажни простории во просториите; 83% имаат водоснабдување во своите простории или на 100 метри од нивната куќа во урбаните области и 500 метри од куќата во руралните области; 67% од домаќинствата имаат пристап до електрична енергија; 63% од домаќинствата имаат фиксна или мобилна телефонска услуга; 43% имаат телевизија; 26% имаат моторно возило со две или четири тркала. Во споредба со 2001 година, овие трендови на приход и потрошувачка претставуваат умерено до значително подобрување. Еден извештај во 2010 година тврди дека домаќинствата со високи приходи се побројни од домаќинствата со ниски примања.<ref>{{Наведени вести|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-08-01/india/28285817_1_households-middle-class-slowdown|title=India has more rich people than poor now|last=Sinha|first=Prabhakar|date=1 August 2010|work=The Times of India|access-date=15 November 2010|archive-date=2013-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130612045150/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-08-01/india/28285817_1_households-middle-class-slowdown|url-status=dead}}</ref> [[Податотека:Countries_by_GNI_(nominal,_Atlas_method)_per_capita_in_2016.png|мини|280x280пкс| Земји по номинален БДП по глава на жител според методот Атлас (2016) <ref name="wdi.worldbank.org">Table 2.9 of [http://wdi.worldbank.org/table/2.9 World Development Indicators: Distribution of income or consumption] The World Bank</ref>]] ''New World Wealth'' објавува извештаи за следење на вкупното богатство на земјите, кое се мери како приватно богатство што го поседуваат сите жители на една земја. Според него, вкупното богатство на Индија се зголемило од 3.165 милијарди американски долари во 2007 година до 8230 милијарди американски долари&nbsp;во 2017 година, стапка на раст од 160%. Вкупното богатство на Индија се намалило за 1% од 8,23 трилиони во 2017 година до 8,148 трилиони американски долари&nbsp;во 2018 година, што ја прави шестата најбогата нација во светот. Има 20.730 мултимилионери (7-ми по големина во светот) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.livemint.com/Money/0k6mJNHvCEZLvXSo7vg5TK/India-6th-wealthiest-country-in-the-world-with-total-wealth.html|title=India 6th wealthiest country with total wealth of $8,230 billion|date=30 January 2018|work=livemint.com/|accessdate=18 February 2018}}</ref> и 118 милијардери во Индија (3-ти по големина во светот). Со 327.100 лица со висока нето-вредност (HNWI), Индија е дом на 9-тиот најголем број на ''поединец со висока нето вредност'' во светот. [[Мумбаи]] е најбогатиот индиски град и 12-тиот најбогат во светот, со вкупна нето вредност од 941 милијарди американски долари&nbsp;во 2018 година. Дваесет и осум милијардери живеат во градот, рангиран на деветтото место во светот.<ref name="Global Wealth Migration Review">{{Наведена мрежна страница|url=https://e.issuu.com/embed.html?u=newworldwealth&d=gwmr_2019|title=Global Wealth Migration Review|date=April 2019|work=issuu.com|publisher=New World Wealth|accessdate=12 June 2019}}</ref> Од декември 2016 година, следните најбогати градови во Индија биле [[Делхи]] (450 милијарди), [[Бангалор]] (320 милијарди), Хајдерабад (310 милијарди), [[Колката]] (290 милијарди), Ченаи (150 милијарди) и Гургаон (110 милијарди американски долари).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/finance/mumbai-richest-indian-city-with-total-wealth-of-820-bn/articleshow/57354354.cms|title='Mumbai richest Indian city with total wealth of $820 bn' – The Economic Times|work=The Economic Times|accessdate=26 February 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hindustantimes.com/business-news/mumbai-richest-indian-city-with-total-wealth-of-820-billion-report/story-G8SKgU3jmO3TaE6Skin1QJ.html|title=Mumbai richest Indian city with total wealth of $820 billion: Report|date=26 February 2017|work=Hindustan Times|accessdate=26 February 2017}}</ref> Извештајот за ''глобалното прегледување на миграцијата на богатството'' ''2019'', објавенл од ''New World Wealth'', открил дека 5.000 лица со висока нето-вредност емигрирале од Индија во 2018 година, или околу 2% од сите во земјата. Австралија, Канада и САД биле меѓу земјите со најголемо одредиште.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.businessinsider.in/why-indias-millionaires-are-leaving-india/articleshow/69321959.cms|title=India's millionaires are fleeing from homeland – and these are the countries where they are headed|work=Business Insider|accessdate=12 June 2019}}</ref> Извештајот исто така предвидувал дека приватното богатство во Индија ќе порасне за околу 180% и ќе достигне 22 814 милијарди до 2028 година.<ref name="Global Wealth Migration Review"/> === Сиромаштија === [[Податотека:2012_Poverty_distribution_map_in_India_by_its_states_and_union_territories.svg|лево|мини| Карта која покажува стапка на сиромаштија на Индија според распространетоста во 2012 година, меѓу нејзините држави.]] Во мај 2014 година, [[Светска банка]] ги разгледала и предложила ревизии на нејзината методологија за пресметување на сиромаштијата од 2005 година и основа на паритет на куповна моќ за мерење на сиромаштијата. Според ревидираната методологија, светот имаал 872,3&nbsp;милиони луѓе под новата граница на сиромаштија, од кои 179,6&nbsp;милиони живееле во Индија. Со 17,5% од вкупното светско население, Индија имала 20,6% учество на најсиромашните во светот во 2013 година.<ref name="sdcnk">Note: 24.6% rate is based on '''2005 PPP''' at $1.25 per day, International dollar basis, {{Наведена книга|url=https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/20384/9781464803611.pdf|title=A measured approach to ending poverty and boosting shared prosperity|last=The World Bank|date=2015|publisher=World Bank Group|isbn=978-1-4648-0361-1|page=50}}</ref> Според истражувањето од 2005-2006 година,<ref>[http://www.unicef.org/india/nutrition.html Nutrition] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141220054556/http://www.unicef.org/india/nutrition.html |date=2014-12-20 }}, Fast Facts, UNICEF (2009)</ref> Индија има околу 61 милион деца под 5-годишна возраст кои биле хронично неисхранети. Во извештајот на [[УНИЦЕФ]] од 2011 година се наведува дека помеѓу 1990 и 2010 година, Индија постигнала 45% намалување на стапката на смртност под 5-годишна возраст, и сега е на 46-то место од 188 земји според оваа метрика.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unicef.org/infobycountry/india_statistics.html|title=India Statistics|year=2011|publisher=UNICEF, United Nations|accessdate=2020-11-08|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225050318/https://www.unicef.org/infobycountry/india_statistics.html|url-status=dead}}</ref> Од раните 1960-ти, последователните влади спровеле различни шеми за ублажување на сиромаштијата, под централно планирање, кои наишле на делумен успех.<ref name="survey">{{Наведена мрежна страница|url=http://indiabudget.nic.in/es2004-05/esmain.htm|title=Economic Survey 2004–2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216142417/http://indiabudget.nic.in/es2004-05/esmain.htm|archive-date=16 December 2007|accessdate=15 July 2006}}</ref> Во 2005 година, владата го донела Националниот закон за гарантирање вработување во руралните области (MGNREGA) на Махатма Ганди, гарантирајќи 100&nbsp;денови на минимална плата за секое рурално домаќинство во сите области на Индија.<ref name="Panagariya 2008 146">{{Harvnb|Panagariya|2008}}</ref> Во 2011 година, законот бил нашироко критикуван и опфатен со контроверзии за корумпирани службеници, финансирање на дефицит како извор на средства, лош квалитет на инфраструктура изградена во рамките на програмата и несакани деструктивни ефекти.<ref name="wsj1">{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704081604576143671902043578|title=India's Boom Bypasses Rural Poor|last=Tom Wright|date=29 April 2011|work=The Wall Street Journal|last2=Harsh Gupta}}</ref><ref name="econ1">{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/21536642|title=India rural welfare&nbsp;– Digging holes|date=5 November 2011|work=The Economist}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.ft.com/intl/cms/s/0/04473296-5865-11e1-9f28-00144feabdc0.html|title=Rural India enjoys consumption boom|last=James Fontanella-Khan|date=29 February 2012|work=Financial Times|last2=James Lamont}}</ref> Други студии сугерираат дека програмата помогнала во намалувањето на руралната сиромаштија во некои случаи.<ref>Sarkar & Kumar (2011), [http://purl.umn.edu/119395 Impact of MGNREGA on Reducing Rural Poverty and Improving Socio-economic Status of Rural Poor: A Study in Burdwan District of West Bengal], Agricultural Economics Research Review, Vol 24</ref><ref>Swain & Ray (2013), Social welfare through guaranteed wage employment: experience of National Rural Employment Guarantee Scheme in an Indian state, Journal of International and Comparative Social Policy, 29(1), 79–90</ref> Сепак, други студии известуваат дека економскиот раст на Индија е двигател на одржливо вработување и намалување на сиромаштијата, иако значително население останува во сиромаштија.<ref>Aggarwal & Kumar (November 2012), [http://sswa.unescap.org/pdf/sswa_development_paper_1206_nov2012.pdf Structural change, industrialization and poverty reduction: the case of India] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131127021556/http://sswa.unescap.org/pdf/SSWA_Development_Paper_1206_Nov2012.pdf |date=2013-11-27 }}, in United Nation's UNIDO workshop "The Untold Story: Structural Change for Poverty Reduction–The Case of the BRICS", Vienna, 16–17 August (pp 1–68)</ref><ref>Kotwal, Ramaswami & Wadhwa (2011), Economic liberalization and Indian economic growth: What's the evidence?, Journal of Economic Literature, Vol. 49, No. 4, 1152–1199</ref> Индија имала 271 милиони сиромашни луѓе помеѓу 2006 и 2016 година, забележувајќи ги најбрзите намалувања на вредностите на повеќедимензионалниот индекс на сиромаштија за време на периодот со силни подобрувања во областите како што се средства, гориво за готвење, санитарни услови и исхрана.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thehindu.com/news/national/india-lifted-271-million-people-out-of-poverty-in-10-years-un/article28397694.ece|title=India lifted 271 million people out of poverty in 10 years: UN|work=The Hindu}}</ref> На Глобалниот индекс на глад во 2019 година, Индија се нашла на 102-то место (од 117 земји). == Вработување == Земјоделските и сојузничките сектори сочинуваат околу 52,1% од вкупната работна сила во периодот 2009-10 година. Додека вработеноста во земјоделството опаѓало со текот на времето во процентот на вработена работна сила, услугите што вклучуваат градежништво и инфраструктура забележиле стабилен раст што претставува 20,3% од вработеноста во 2012-13 година.<ref name="jobless">{{Наведена мрежна страница|url=http://labourbureau.nic.in/EUS_2012_13_Vol_1.pdf|title=Report on Employment & Unemployment Survey (2012–13)|date=January 2014|publisher=Bureau of Labour Statistics, Indian Government|archive-url=https://web.archive.org/web/20140801190115/http://labourbureau.nic.in/EUS_2012_13_Vol_1.pdf|archive-date=1 August 2014|accessdate=25 July 2014}}</ref> Од вкупната работна сила, 7% се во организираниот сектор, од кои две третини се во јавниот сектор контролиран од владата.<ref name="AtIndependence"/> Околу 51,2% од работната сила во Индија е самовработена. Според истражувањето од 2005-06 г., постои родов јаз во вработувањето и платите. Во руралните области, и мажите и жените се првенствено самовработени, претежно во земјоделството. Во урбаните области, платата е најголем извор на вработување и за мажи и за жени во 2006 година. Невработеноста во Индија се одликува со [[Невработеност|хронична (маскирана) невработеност]] . Владини шеми кои имаат за цел искоренување на сиромаштијата и невработеноста - што во последните децении испратила милиони сиромашни и неквалификувани луѓе во урбани области во потрага по средства за живот - се обидуваат да го решат проблемот со обезбедување финансиска помош за започнување деловни активности, усовршување на вештини, поставување јавни секторски претпријатија, резерви во влади, итн. Падот на организираното вработување, како резултат на намалената улога на јавниот сектор по либерализацијата, дополнително ја подвлекло потребата од фокусирање на подобро образование и создало политички притисок за понатамошни реформи. {{Sfn|Economic Survey|2010}} <ref name="AtIndependence">{{Harvnb|Datt|Sundharam|2009}}</ref> Индиските регулативи за работна сила се тешки, дури и според развојот на стандардите на земјите, а аналитичарите ја повикале владата да ги укине или измени за да ја направи околината попогодна за создавање вработувања.<ref name="AtIndependence"/><ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4103554.stm|title=Why India needs labour law reform|last=Kaushik Basu|date=27 June 2005|access-date=16 December 2010|publisher=BBC|author-link=Kaushik Basu}}</ref> 11-от петгодишен план исто така ја идентификува потребата за создавање на вродена средина за создавање вработувања, со намалување на бројот на дозволи и други бирократски дозволи што се потребни.<ref name="AtIndependence"/> Нееднаквостите и несоодветностите во образовниот систем се идентификувани како пречка, што спречува придобивките од зголемените можности за вработување да ги достигнат сите сектори во општеството.<ref name="Drèze 1996">{{Harvnb|Drèze|Sen|1996}}</ref> Детскиот труд во Индија е комплексен проблем кој е вкоренет во сиромаштијата. Од 90-тите години, владата спроведува различни програми за елиминирање на [[детскиот труд]]. Овие вклучуваат поставување училишта, започнување бесплатни програми за ручек во училиште, создавање специјални ќелии за истрага и сл.<ref name="Drèze 1996"/><ref name="chilab">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.indianembassy.org/policy/Child_Labor/childlabor.htm#intro|title=Child Labour and India|publisher=Embassy of India|archive-url=https://web.archive.org/web/20071023064701/http://www.indianembassy.org/policy/Child_Labor/childlabor.htm|archive-date=23 October 2007|accessdate=13 March 2009}}</ref> Авторот Соналде Десаи изјави дека неодамнешните студии за детски труд во Индија откриле некои џебови на индустрии во кои се вработени деца, но севкупно, релативно малку индиски деца се вработени. Детскиот труд на возраст под 10 години сега е редок. Во возрасната група од 10-14 години, најновите истражувања откриваат само 2% од децата кои работат за плата, додека други 9% работат во своите домови или рурални фарми, помагајќи им на своите родители во време на голема побарувачка за работа, како што се сеење и берба на земјоделски култури. Индија има најголема дијаспора низ целиот свет, околу 16 милиони луѓе,<ref>{{Наведени вести|url=http://m.timesofindia.com/nri/other-news/India-has-largest-diaspora-population-in-world-UN-report-says/articleshow/50572695.cms|title=India has largest diaspora population in world|work=The Times of India}}</ref> од кои многумина работат во странство и им ги враќаат средствата на своите семејства. Регионот на Блискиот Исток е најголемиот извор на вработување на индиските иселеници. Индустријата за производство на сурова нафта и инфраструктура во [[Саудиска Арабија]] вработува над 2 милиони Индијци. Градови како [[Дубаи]] и [[Абу Даби]] во [[Обединетите Арапски Емирати]] вработиле уште 2&nbsp;милиони за време на градежниот бум во последните децении.<ref>Leone Lakhani, [http://edition.cnn.com/2014/05/15/business/dubai-indians-expats-elections/ Dubai's expat Indians: The world's most productive foreign workers] CNN (19 May 2014)</ref> Во 2009-10, дознаките од индискиот емигранти во странство изнесувале ₹₹ 4,5 трилиони , највисок во светот, но нивното учество во СДИ останало на ниско ниво од околу 1%.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tribuneindia.com/2011/20110110/main1.htm|title=NRIs don't invest as much as they remit, says Montek|last=Banerjee|first=Ajay|date=9 January 2011|work=The Tribune|location=India|accessdate=13 January 2011}}</ref> == Економски прашања == === Корупција === [[Податотека:Corruption_Perception_index_2018.svg|мини|300x300пкс| Индекс на перцепција на корупција за Индија во споредба со другите земји, 2018 година]] Корупцијата е сеприсутен проблем во Индија.<ref>[https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2993646 India: Potential for a Parliamentary Budget Office]. Social Science Research Network (SSRN). Retrieved 18 July 2017.</ref> Студија од 2005 година на Транспаренси Интернешнл (ТИ) покажала дека повеќе од половина од анкетираните имале искуство од прва рака да плаќаат мито или влијание врз продажба за да завршат работа во јавната администрација претходната година.<ref name="2005-TI-study">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cmsindia.org/cms/events/corruption.pdf|title=India Corruption Study 2005|last=Transparency International India|publisher=Centre for Media Studies|archive-url=https://web.archive.org/web/20070415110720/http://www.cmsindia.org/cms/events/corruption.pdf|archive-date=15 April 2007|accessdate=14 March 2008}}</ref> Следната студија во 2008 година покажала дека оваа стапка е 40 проценти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.transparencyindia.org/resource/survey_study/India%20Corruptino%20Study%202008.pdf|title=India Corruption Study&nbsp;– 2008|year=2008|publisher=Transparency International|archive-url=https://web.archive.org/web/20120619212155/http://www.transparencyindia.org/resource/survey_study/India%20Corruptino%20Study%202008.pdf|archive-date=19 June 2012|accessdate=15 July 2012}}</ref> Во 2011 година, ТИ ја рангирала Индија на 95-то место меѓу 183 земји според перцепираните нивоа на корупција во јавниот сектор.<ref name="transparency1">{{Наведена мрежна страница|url=http://cpi.transparency.org/cpi2011/interactive2/|title=Corruption Perceptions Index 2011|publisher=Transparency International|accessdate=9 July 2012|archive-date=2012-11-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20121120045916/http://cpi.transparency.org/cpi2011/interactive2/|url-status=dead}}</ref> До 2016 година, Индија забележала намалување на корупцијата и нејзиното рангирање се подобрило на 79-то место.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2016|title=Corruption Perceptions Index 2016|last=e.V.|first=Transparency International|work=transparency.org|accessdate=18 February 2018|archive-date=2017-01-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20170125040730/http://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2016|url-status=dead}}</ref> Во 1996 година, бирократијата и Лиценцата Рај биле предложени како причина за институционализирана корупција и неефикасност.<ref name="Drèze 1996"/> Поновите извештаи <ref name="kpmg2011">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kpmg.com/IN/en/IssuesAndInsights/ThoughtLeadership/KPMG_Bribery_Survey_Report_new.pdf|title=Survey on Bribery and Corruption&nbsp;– Impact on Economy and Business Environment|year=2011|publisher=KPMG}}</ref><ref name="WFR2011">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.worldfinancialreview.com/?p=1575|title=Corruption in India|last=Debroy and Bhandari|year=2011|publisher=The World Finance Review}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/18332796|title=Corruption in India&nbsp;– A rotten state|date=10 March 2011|work=The Economist}}</ref> сугерираат дека причините за корупција вклучуваат прекумерни регулативи и барања за одобрување, мандатни програми за трошење, монопол на одредени даватели на добра и услуги од институции контролирани од владата, бирократија со дискрециони овластувања и недостаток на транспарентен закони и процеси. Компјутеризација на услугите, разни централни и државни комисии за претпазливост и Законот за право на информации од 2005 година - кој од владините службеници бара да доставуваат информации што ги бараат граѓаните или да се соочуваат со казнени мерки - значително ја намалиле корупцијата.<ref name="2005-TI-study"/> Во 2011 година, индиската влада заклучила дека повеќето трошења не успеваат да ги достигнат своите наменети приматели, бидејќи големата и неефикасна бирократија го троши буџетот.<ref name="bajuraj">{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=10804248|title=India's civil service: Battling the babu raj|date=6 March 2008|work=The Economist|access-date=8 January 2011}}</ref> Стапките на отсуство во Индија се меѓу најлошите во светот; една студија покажала дека 25% од наставниците во јавниот сектор и 40% од државните медицински работници во јавниот сектор не можат да се најдат на работното место.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://econ.ucsd.edu/~kamurali/teachers%20and%20medical%20worker%20incentives%20in%20india.pdf|title=Teachers and Medical Worker Incentives in India|last=Muralidharan|first=Karthik|publisher=University of California|archive-url=https://web.archive.org/web/20090326211644/http://econ.ucsd.edu/~kamurali/teachers%20and%20medical%20worker%20incentives%20in%20india.pdf|archive-date=26 March 2009|accessdate=21 June 2009}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4051353.stm|title=Combating India's truant teachers|last=Basu|first=Kaushik|date=29 November 2004|access-date=9 January 2011|publisher=BBC}}</ref> Слично на тоа, има многу проблеми со кои се соочуваат индиските научници, со барања за транспарентност, [[Меритократија|меритократски]] систем и ремонт на бирократските агенции кои ги надгледуваат науката и технологијата.<ref name="Nature">{{Наведено списание|last=Jayaraman|first=K.S.|date=9 November 2009|title=Report row ousts top Indian scientist|url=http://www.nature.com/news/2009/091109/full/462152a.html|journal=Nature|volume=462|issue=7270|pages=152|doi=10.1038/462152a|pmid=19907467|access-date=19 June 2012|doi-access=free}}</ref> Индија има подземна економија, со извештај од 2006 година, според кој Индија е на врвот на светската листа за црни пари со скоро 1.456 милијарди американски долари&nbsp;заглавени во швајцарски банки. Ова би изнесувало 13 пати повеќе од вкупниот надворешен долг на земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.deccanherald.com/content/134580/laundering-black-money.html|title=Laundering black money|last=Kuldip Nayar|authorlink=Kuldip Nayar|date=4 February 2011|work=Deccan Herald|location=India|accessdate=6 February 2011}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.thehindubusinessline.in/2010/08/13/stories/2010081350370900.htm|title=Black, bold and bountiful|last=V. Venkateswara Rao|date=13 August 2010|work=Business Line|access-date=6 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110918110326/http://www.thehindubusinessline.in/2010/08/13/stories/2010081350370900.htm|archive-date=18 September 2011}}</ref> Овие обвинувања ги демантирала Швајцарската асоцијација на банкарство . Џејм Насон, раководител на меѓународната комуникација на Швајцарската асоцијација за банкарство, предложил „''Бројките (црни пари) брзо беа земени во индиските медиуми и во индиските опозициски кругови и се ширеа како евангелска вистина.'' ''Сепак, оваа приказна беше целосна измислица. Здружението на банкари на Швајцарија никогаш не објавило таков извештај. Секој што тврди дека има такви бројки (за Индија) треба да биде принуден да го идентификува својот извор и да ја објасни методологијата што се користи за нивна пресметка''“. Неодамнешниот чекор преземен од премиерот Моди, на 8 ноември 2016 година, вклучува демонизација на сите банкноти од 500 и 1000 рупии (заменети со нови 500 и 2000 рупии) за враќање на црните пари во економијата.<ref>{{Наведени вести|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-09-13/india/28092452_1_james-nason-swiss-bankers-association-sba-s-head|title=No 'black money' statistics exist: Swiss banks|date=13 September 2009|work=The Times of India|access-date=2020-11-08|archive-date=2011-09-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20110912101749/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-09-13/india/28092452_1_james-nason-swiss-bankers-association-sba-s-head|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.swissinfo.ch/eng/politics/foreign_affairs/Banking_secrecy_spices_up_Indian_elections.html?cid=7396340|title=Banking secrecy spices up Indian elections|date=14 May 2009|publisher=SWISSINFO&nbsp;– A member of Swiss Broadcasting Corporation|access-date=2020-11-08|archive-date=2013-09-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130926182809/http://www.swissinfo.ch/eng/politics/foreign_affairs/Banking_secrecy_spices_up_Indian_elections.html?cid=7396340|url-status=dead}}</ref> === Образование === [[Податотека:University_of_Calcutta_cropped.JPG|лево|мини|220x220пкс| Универзитетот во Калкута, основан во 1857 година, е првата мултидисциплинарна и секуларна институција во западен стил во Азија.]] Индија постигнала напредок со зголемување на посетеноста на основното образование и проширување на писменоста на приближно три четвртини од населението.<ref name="wbie">{{Наведена мрежна страница|url=http://go.worldbank.org/OSFVRGA240|title=Education in India|publisher=World Bank|accessdate=13 January 2011}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Стапката на писменост во Индија пораснала од 52,2% во 1991 година на 74,04% во 2011 година. Правото на образование на основно ниво е едно од основните права според осумдесет и шестиот амандман од 2002 година, а било донесено законодавство за понатамошна цел на обезбедување бесплатно образование на сите деца. {{Sfn|Economic Survey|2010}} Сепак, стапката на писменост од 74% е пониска од светскиот просек и земјата страда од висока стапка на напуштање на образованиео.<ref name="elephant">{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/specialreports/displayStory.cfm?story_id=12749735|title=A special report on India: An elephant, not a tiger|date=11 December 2008|work=The Economist|access-date=17 January 2011}}</ref> Стапките на писменост и можностите за образование варираат според регионот, полот, урбаните и руралните области и меѓу различните социјални групи.<ref name="Drèze 1996"/><ref>[http://censusindia.gov.in/2011-prov-results/data_files/india/Final_PPT_2011_chapter6.pdf Ranking of states and union territories by lireacy rate: 2011] Census of India, Ministry of Home Affairs, Government of India (2013)</ref> == Поврзано == * [[Економски советодавен совет]] * [[Економски развој во Индија]] * [[Список на мегапроекти во Индија]] * ''Направете во Индија'' - владина програма за поттикнување на производство во Индија '''Настани:''' * [[Големата рецесија|Рецесија на крајот на 2000-тите]] * [[Зголемување на цената на нафтата од 2003 година]] * [[Демонетизација]] * [[Економско влијание на пандемијата КОВИД-19 во Индија]] '''Списоци:''' * [[Список на компании во Индија]] * [[Список на најголеми компании во Индија]] * [[Список на најголемите трговски партнери на Индија]] * [[Синдикати во Индија]] * [[Природни ресурси на Индија]] == Наводи == {{наводи}}   == Литература== {{Refbegin|40em}} ;Книги *{{наведена книга |title= Indian Economy|last1=Datt |first1=Ruddar |last2=Sundharam |first2=K.P.M. |year=2009 |publisher=[[S. Chand Group]] |location=New Delhi |isbn=978-81-219-0298-4 |page=976 |ref=harv}} *{{наведена книга|last1=Drèze|first1=John|authorlink1=Jean Drèze|last2=Sen|first2=Amartya|authorlink2=Amartya Sen|title=India: Economic Development and Social Opportunity|publisher=Oxford University Press|year=1996|isbn=978-0-19-564082-3|page=292|ref=harv}} *{{наведена книга|last=Kumar |first=Dharma|title=The Cambridge Economic History of India, Volume II : c. 1757–2003|publisher=Orient Longman |location=New Delhi|year=2005|isbn=978-81-250-2710-2|page=1115|ref=harv}} *{{наведена книга|author=Nehru, Jawaharlal|authorlink = Jawaharlal Nehru| title=The Discovery of India|publisher=Penguin Books|year=1946|isbn=0-14-303103-1|title-link = The Discovery of India}} *{{наведена книга|last=Panagariya|first=Arvind|authorlink=Arvind Panagariya|title=India: The Emerging Giant|url=https://archive.org/details/indiaemerginggia00pana_483|url-access=limited|publisher=Oxford University Press|year=2008|isbn=978-0-19-531503-5|page=[https://archive.org/details/indiaemerginggia00pana_483/page/n544 514]|ref=harv}} *{{наведена книга |title=The Cambridge Economic History of India, Volume I : c. 1200&nbsp;– c. 1750| last1=Raychaudhuri|first1=Tapan| last2=Habib| first2=Irfan|authorlink2=Irfan Habib|year=2004| publisher=[[Orient Longman]] |location=New Delhi |isbn=978-81-250-2709-6|page=543|ref=harv}} *{{наведена книга|last=Roy|first=Tirthankar|title=The Economic History of India 1857–1947|publisher=Oxford University Press|year=2006|isbn=978-0-19-568430-8|page=385|ref=harv}} *{{наведена книга|last=Alamgir| first=Jalal |title=India's Open-Economy Policy|publisher=[[Routledge]]|year=2008|isbn=978-0-415-77684-4|ref=harv| title-link=India's Open-Economy Policy }} *{{наведена книга|last=Bharadwaj|first= Krishna|year=1991|chapter = Regional differentiation in India|editor=Sathyamurthy, T.V|title=Industry & agriculture in India since independence| pages=189–199|publisher=Oxford University Press| isbn=0-19-564394-1|ref=harv}} ;Трудови и извештаи * Bahl, R., Heredia-Ortiz, E., Martinez-Vazquez, J., & Rider, M. (2005). ''[https://ideas.repec.org/p/ays/ispwps/paper05141.html India: Fiscal Condition of the States, International Experience, and Options for Reform: Volume 1]'' (No. paper05141). International Center for Public Policy, Andrew Young School of Policy Studies, Georgia State University. *{{cite web|url=http://harrisschool.uchicago.edu/News/press-releases/IPP%20Economic%20Reform%20in%20India.pdf|publisher=University of Chicago|page=32|title=Economic reforms in India: Task force report|ref={{harvid|Task Force Report|2006}}|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090207125338/http://harrisschool.uchicago.edu/News/press-releases/IPP%20Economic%20Reform%20in%20India.pdf|archivedate=7 February 2009}} *{{cite web|url=http://indiabudget.nic.in/es2009-10/chapt2010/chapter.zip|title=Economic Survey 2009–10|publisher=Ministry of Finance, Government of India|page=294|ref={{harvid|Economic Survey|2010}}|access-date=22 November 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101205025143/http://indiabudget.nic.in/es2009-10/chapt2010/chapter.zip|archive-date=5 December 2010|url-status=dead}} ;Статии *{{cite web|title=Growth of India|url=http://www.janderie.live.haverford.edu/wiki/index.php?title=India_growth|accessdate=10 August 2005|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615234241/http://www.janderie.live.haverford.edu/wiki/index.php?title=India_growth|archivedate=15 June 2013}} *{{cite web|title=Milton Friedman on the Nehru/Mahalanobis Plan|url=http://www.indiapolicy.org/debate/Notes/fried_opinion.html|accessdate=16 July 2005|archive-date=2016-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20160331032602/http://indiapolicy.org/debate/Notes/fried_opinion.html|url-status=dead}} *{{cite web|title=Infrastructure in India: Requirements and favourable climate for foreign investment|url=http://www.asiatradehub.com/india/intro.asp|accessdate=14 August 2005|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050713073856/http://www.asiatradehub.com/india/intro.asp|archivedate=13 July 2005}} *{{наведено списание|author1=Bernardi, Luigi|author2=Fraschini, Angela|title=Tax System And Tax Reforms in India|year=2005|version=Working paper n. 51|url=https://ideas.repec.org/p/uca/ucapdv/45.html}} *{{наведено списание |author=Centre for Media Studies |title=India Corruption Study 2005: To Improve Governance Volume&nbsp;– I: Key Highlights |publisher=Transparency International India |year=2005 |url=http://www.prajanet.org/newsroom/internal/tii/ICS2k5_Vol1.pdf |accessdate=21 June 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326211644/http://www.prajanet.org/newsroom/internal/tii/ICS2k5_Vol1.pdf |archivedate=26 March 2009 }} *{{cite web |author=Ghosh, Jayati |title=Bank Nationalisation: The Record |work=Macroscan |url=http://www.macroscan.com/cur/jul05/cur210705Bank_Nationalisation.htm |accessdate=5 August 2005 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20051023070928/http://www.macroscan.com/cur/jul05/cur210705Bank_Nationalisation.htm |archivedate=23 October 2005 }} *{{наведено списание|author1=Gordon, Jim|author2=Gupta, Poonam|title=Understanding India's Services Revolution|year=2003|version=12 November 2003|url=http://www.imf.org/external/np/apd/seminars/2003/newdelhi/gordon.pdf|accessdate=21 June 2009}} *{{наведено списание|author=Panagariya, Arvind|title=India in the 1980s and 1990s: A Triumph of Reforms|year=2004|url=https://ideas.repec.org/p/wpa/wuwpit/0403005.html}} *{{наведено списание|author1=Sachs, D. Jeffrey|author2=Bajpai, Nirupam|author3=Ramiah, Ananthi|title=Understanding Regional Economic Growth in India|year=2002|version=Working paper 88|url=http://www2.cid.harvard.edu/cidwp/088.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701042205/http://www2.cid.harvard.edu/cidwp/088.pdf|archivedate=1 July 2007}} *{{наведено списание|author=Srinivasan, T.N.|title=Economic Reforms and Global Integration|year=2002|version=17 January 2002|url=http://www.econ.yale.edu/%7Esrinivas/ec_reforms.pdf|accessdate=21 June 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326211644/http://www.econ.yale.edu/%7Esrinivas/ec_reforms.pdf|archivedate=26 March 2009}} *{{cite web|author=Kurian, N.J.|title=Regional disparities in india|url=http://planningcommission.nic.in/reports/sereport/ser/vision2025/regdsprty.doc|accessdate=6 August 2005|archive-date=2005-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20051001170636/http://planningcommission.nic.in/reports/sereport/ser/vision2025/regdsprty.doc|url-status=dead}} *{{наведено списание|url=https://www.academia.edu/3347336|title=India Inc. and its Moral Discontent|first=Ravinder|last=Kaur|journal=Economic and Political Weekly|year=2012}} *{{cite web |url=http://static-curis.ku.dk/portal/files/137464936/Good_Times_Brand_Modi_TVNM.pdf |title=Good Times, Brought to you by Brand Modi |first=Ravinder |last=Kaur |year=2015 }} ;Вести *{{cite news |title=India, the Goliath, Falls with a Thud |author=Ravi S Jha |url=http://www.khaleejtimes.com/kt-article-display-1.asp?section=business&xfile=data/business/2008/october/business_october347.xml |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509214520/http://www.khaleejtimes.com/kt-article-display-1.asp?section=business&xfile=data%2Fbusiness%2F2008%2Foctober%2Fbusiness_october347.xml |archivedate=9 May 2013 }} *{{cite news |title=India says 21 of 29 states to launch new tax |date=25 March 2005 |newspaper=Daily Times |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_25-3-2005_pg5_13 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090116065316/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_25-3-2005_pg5_13 |archivedate=16 January 2009 }} *{{cite news |title=Economic structure |date=6 October 2003 |newspaper=The Economist |url=http://www.economist.com/countries/India/profile.cfm?folder=Profile%2DEconomic%20Structure |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080406030423/http://www.economist.com/countries/india/profile.cfm?folder=Profile-Economic%20Structure |archivedate=6 April 2008 }}a *{{cite web|title=Regional stock exchanges&nbsp;– Bulldozed by the Big Two|url=http://www.thehindubusinessline.com/businessline/2001/07/20/stories/0420.62&nbsp;billion.htm|accessdate=10 August 2005}}{{dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *{{cite news|url=http://news.indiamart.com/story/finmin-considers-three-single-brand-retail-fdi-proposals-169557.html|title=FinMin considers three single-brand retail FDI proposals|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121021202322/http://news.indiamart.com/story/finmin-considers-three-single-brand-retail-fdi-proposals-169557.html|archivedate=21 October 2012}} {{Refend}} {{Commons category}} {{Wikiquote}} {{Z148}}<!-- {{No more links}} Please be cautious adding more external links. Wikipedia is not a collection of links and should not be used for advertising. Excessive or inappropriate links will be removed. See [[Wikipedia:External links]] and [[Wikipedia:Spam]] for details. If there are already suitable links, propose additions or replacements on the article's talk page, or submit your link to the relevant category at the Open Directory Project (dmoz.org) and link there using {{Dmoz}}. --> * [http://finmin.nic.in/ Ministry of Finance] * [https://commerce.gov.in/ Ministry of Commerce and Industry] * [http://www.mospi.gov.in/ Ministry of Statistics and Programme Implementation] * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html India profile] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080611033144/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html |date=2008-06-11 }} at the [[CIA World Factbook]] * [http://www.worldbank.org/en/country/india India profile] at [[The World Bank]] * [http://www.oecd.org/india/ India – OECD] {{Азија по тема|Економија на}} [[Категорија:Економија на Индија| ]] 7lzzvpt9w03vjvpxmtiuemdnktsrwq4 0 1254613 5300315 5242140 2024-12-04T09:56:34Z BosaFi 115936 /* Надворешни врски */ 5300315 wikitext text/x-wiki '''Семејно богатство''' е [[Србија|српска]] телевизиска серија во продукција на [[Радиотелевизија Србија|РТС]] и Комуна . [[Филмски режисер|Во режија]] на Александар Ѓорѓевиќ и Михаило Вукобратовиќ . Сценариото го напишале Синиша и Љиљана Павиќ. [[Композитор|Композитор на]] [[музика]]та е Корнелије Ковач. Серијата е снимена и премиерно е прикажувана во периодот од [[1998|1998 година]] до [[2002|2002 година]] и има 62 епизоди. По мотиви од серијата е снимен филмот „Тајната на семејното богатство“ како и неколку новогодишни реклами. == Дејство == Главните ликови во серијата се членови на белградското семејство Гавриловиќ (дедо, татко, сопруга и нивните три деца). Дедото Трајко Гавриловиќ, во својата младост, закопал грне со богатство под едно дрво на неговата парцела во Мали Мокри Луг . Во тешки времиња, неговиот син Гаврило решава да ја продаде парцелата, со цел да добие пари за покривање на недостигот во компанијата за шпедиција каде што работел како финансиски директор. Тој недостатокот на пари настанал откако Гаврило зел пари од службената каса, мислејќи дека ќе ги искористи за да реши еден семеен проблем и да ги врати по неколку дена, но тој бил спречен во тоа бидејќи неговиот син Златко ги изгубил парите, а потоа тврдел дека му се украдени парите. Гаврило не ги сфатил сериозно предупредувањата на Трајко да не ја продава земјата, мислејќи дека неговиот татко е сенилен и дека приказната за богатството е плод на неговата имагинација. За жал, Гаврило не го решава својот проблем со парите од продадената парцела, бидејќи кога ќе се обиде да ги врати во компанијата, настанува конфузија затоа што Душанка, љубовницата на генералниот директор на Гаврило Говедаревиќ, ги краде парите. Купувачот на парцелата на Гаврил, Тихомир Стојковиќ или Тика Шпиќ од селото Стајковце кај Власотинце, дознава за грнето со богатство и одлучува да ја ископа. Во тоа го попречил неговиот сосед Паја Пандуровиќ, кој ја поместил оградата и присвоил дел од имотот на Гаврил, а потоа дел од имотот и на Тихомир. За да го добие тој дел назад, бидејќи на тој дел се наоѓала закопаната тегла , Тихомир решава и го убедува својот братучед од неговиот чичко Џорче наречен Џоша да се ожени со ќерката на Пандуровиќ, за да му ја донесе парцелата со закопаното богатство како [[чеиз]]. Тихомир успевал во својата намера и конечно го ископал грнето и го ставил богатството од него во трезор во банка. Бидејќи тој и неговиот чичко Житомир набрзо завршиле во притвор од други причини (поради одредена ситуација кога била ограбена бензинска пумпа, а тие се нашле да бидат во тој момент на самото место), грижата за богатството ја презема братот на Џоша, кој го дели богатството на два дела. Дел веднаш земал и го потрошил. Додека Трајко се сретнал со Пандуровиќ во меѓувреме, по што се открила приказната за закопаното богатство, Џоша бил принуден повторно да го закопа преостанатиот дел од богатството (на Тихомир) пред договореното јавно ископување на богатството, со цел да го спаси неговиот брат од затвор за кражба., бидејќи во меѓувреме, истражниот судија Старчевиќ бил информиран за сè. Џоша успеал во таа намера, бидејќи Трајко не се сеќавал точно колку златници имало во грнето, па Тихомир бил ослободен, иако останал без пари, додека ископаната половина од богатството им била вратена на неговите вистински сопственици Гавриловиќ. Откако го подмирил долгот, Гаврило ја напуштил компанијата каде што работел, бидејќи во меѓувреме, работниците го презеле нејзиното управување, предводено од возачот Богоjуб Гагиќ, со прекар Черчил, и неговиот колега Сретеновиќ наречен Срета Штета. Дедото Трајко купува автомобилски сервис од ископаното богатство и им го подарува на внуците, за да можат да продолжат да заработуваат за живот работејќи. == Улоги == === Главни === * [[Светлана Бојковиќ]] како Валерија Гавриловиќ * Михаило Јанкетиќ како Гаврило Гавриловиќ * [[Небојша Глоговац]] како Златко Гавриловиќ * [[Мина Лазаревиќ|Мирјана Лазаревиќ]] како Билјана „Чупка“ Гавриловиќ * Вукашин Марковиќ како Братислав „Бебан“ Гавриловиќ * Весна Тривалиќ како Бисенија „Биса“ Гавриловиќ * Живојин Миленковиќ како Трајко Гавриловиќ == Награди == * Наградата за најдобар глумечки пар на годината, избрана од читателите на ТВ Новости, двапати им била доделена на [[Мина Лазаревиќ]] за улогата на Чупка и Војин Четковиќ за улогата на Бранда на Филмските средби во Ниш во [[1999|1999 година]] . и [[2002|2002 година]] . година.<ref name="nov">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tv.novosti.rs/code/navigate.php?Id=547|title=Једна од најпрестижнијих акција ТВ новости, Глумачки пар, ОНА и ОН, бележи 40 година|date=|publisher=tv.novosti.rs|accessdate=9 јули 2013.}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2002/08/28/srpski/K02082701.shtml|title=Филм Здравка Шотре "Зона Замфирова" на крају такмицарског програма|date=|publisher=glas-javnosti.rs|archive-url=https://web.archive.org/web/20190116100117/http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2002/08/28/srpski/K02082701.shtml|archive-date=16. 01. 2019|accessdate=9 јули 2013.}}</ref> * Наградата за најдобар глумечки пар на годината, избрана од читателите на ТВ Новости, им припаднала на Снежана Савиќ за улогата на Рајна и [[Драган Николиќ]] за улогата на Лебед на Филмските средби во Ниш во [[2001|2001 година]] . години. * Предраг Смиjковиќ бил награден со Златна антена за улогата на Тихомир Стојковиќ Шпица на првиот Фестивал за домашни играни серии [[2011|2011 година]] . година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pressonline.rs/zabava/dzet-set/181587/zlatna-antena-smokiju.html|title=Zlatna antena Smokiju|date=|publisher=pressonline.rs|accessdate=9 јули 2013.|archive-date=2013-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20130927130354/http://www.pressonline.rs/zabava/dzet-set/181587/zlatna-antena-smokiju.html|url-status=dead}}</ref> == Промена на улоги во текот на серијата == * Никола Јовановиќ најпрво играл работник на паркингот, а потоа продавач на медали на бувљак. * Младен Недеjковиќ најпрво играл продавач на круши на пазарот, а потоа продавач на душеци на бувљак. * Радојко Јоксиќ одиграл три улоги. Прво бил тренер, потоа патник, а потоа и работник во бутик. * Богдан Кузмановиќ прво играл фудбалер, а подоцна и телохранител на Језа. * Синиша Убовиќ прво играл банкарски работник, а потоа и келнер Мичо во кафулето во ФК Метеор. == Интересни факти и недоследности == * Освен во Србија, серијата се прикажувала и во [[Босна и Херцеговина]], каде што се здобила со голема популарност и се репризирала неколку пати. * Во 7 епизода, Валерија рекла дека нејзиното презиме е Голубовиќ, а всушност таа е Гавриловиќ. * Емитувањето било запрено поради [[НАТО-во бомбардирање на СР Југославија|бомбардирањето]] на [[НАТО-во бомбардирање на СР Југославија|НАТО]] на 21 март 1999 година, по 21-та епизода, и продолжила на 25 февруари 2001 година. * Александар Бержек ја глумел улогата на Паја Пандуровиќ, Љиљана Стјепановиќ ја глумела Сида Пандоровиќ, а Јелена Шворовиќ ја игра нивната ќерка Зорка. Сепак, Јелена Цворовиќ е две години постара од Берчек, и четири години постара од Љиљана Стјепановиќ. * Никола Симиќ, кој го играл Трипко Стојковиќ, е само две години постар од Дуња Чинча, која ја глумела неговата ќерка Јана. * Станот во кој живеела Бисенија Гавриловиќ (Весна Тривалиќ) бил користен и во серијата Метла без рачка . * Во 35-та епизода, Валерија му рекла на Гаврило дека нејзиниот крвен притисок е 160 со 100, а кога Гаврило разговарал со Златко, тој му рекол дека крвниот притисок на Валерија е 170 со 100. * Во 56-та епизода, Паја Трошак зборува за тоа како ги откорнал бришачите на автомобилот на Џоша, а во 57-та. епизода се гледа дека автомобилот има бришачи. * Ова е последната серија создадена во СР Југославија. * Продавачката којаму продала куфери на Тики Шпица подоцна се појавува како продавачка на чевли. * * Еден од просјаците што го ограбиле Бебан подоцна се појавува прво како крадец кој краде автомобил, за потоа да биде еден од луѓето на Језда. * Транфеститот кој е во затвор со Шпица и Житко во првите снимки е навистина женско лице, а не човек во женска облека како што е прикажано во снимките подоцна. * Последната улога на Радмила Савичевиќ (1926 - 2001). * Локацијата на ресторанот на Језда „Мала Шведска“ е неколку пати променета. * Џоша во повеќе наврати вели дека Шитомир „Шитко“ му е вујко. Сепак, тој е чичко на Тихомир, а Џоша во неколку наврати исто така вели дека Тихомир е брат на неговиот вујко, што значи дека тие не се од исти родители, од што може да се заклучи дека е невозможно Житомир да биде чичко на двајцата. == Користена литература == {{Наводи}} [[Категорија:Телевизиски серии со почеток во 1998 година]] [[Категорија:Српски телевизиски серии]] 38fjs77c8unpekdw6vm5jl0ms60faup 0 1257910 5300090 5299953 2024-12-03T20:10:04Z 112.198.112.197 Откажано уредувањето [[Special:Diff/5299953|5299953]] на [[Special:Contributions/Gurther|Gurther]] ([[User talk:Gurther|разговор]])[[poricatj prokleti sta sam ti rekao nekoliuko outa sta da radis a ne da budes po strani kretena kao ti]] 5300090 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = Работничка партија за марксистичко обединување | logo = Partido Obrero de Unificación Marxista flag.svg | colorcode = #FF2400 | leader = [[Хоакин Маурин]] <small>(1935–1936)</small><br />[[Андеру Нин]] <small>(1936–1937)</small><br />[[Хулијан Горкин]] <small>(1937–1939)</small><br />[[Вилебалдо Солано]] <small>(1947–1980)</small> | president = | secretary_general = | spokesperson = | ideology = [[марксизам]]<br />[[централистички марксизам]]<br />[[антисталинистичка левица]]<br />[[троцкизам]] | headquarters = | international = | website = | country = | native_name = Partido Obrero de Unificación Marxista | lang1 = [[каталонски јазик|каталонски]] | name_lang1 = Partit Obrer d'Unificació Marxista | lang2 = | name_lang2 = | lang3 = | name_lang3 = | lang4 = | name_lang4 = | chairperson = | founder = | leader1_title = | leader1_name = | leader2_title = | leader2_name = | leader3_title = | leader3_name = | leader4_title = | leader4_name = | leader5_title = | leader5_name = | slogan = | founded = 1935 | dissolved = 1980 (неофицијално) | merger = | split = | predecessor = | merged = [[Лев блок за национално ослободување]] | successor = | newspaper = | student_wing = | youth_wing = | wing1_title = | wing1 = | wing2_title = | wing2 = | wing3_title = | wing3 = | membership_year = 1936 | membership = ~30,000-70,000<ref name="spartacus-educational">{{cite web|url=http://spartacus-educational.com/SPpoum.htm|title=The Workers Party of Marxist Unification (POUM)|author=John Simkin|access-date=12 August 2014}}</ref><ref name="Homage P60">{{наведена книга|last=Orwell|first=George|author-link=George Orwell|others=introd. by [[Lionel Trilling]]|title=[[Homage To Catalonia]]|publisher=[[Harcourt (publisher)|Harcourt Brace & Company]]|location=[[New York City|New York]], [[New York (state)|New York]]|year=1980|page=[https://archive.org/details/homagetocataloni00orwe_0/page/60 60]|chapter=V|isbn=978-0-15-642117-1|oclc=9517765|quote=The figure for P.O.U.M. membership are given as: July 1936, 10,000; December 1936, 70,000; June 1937, 40,000.}}</ref> | position = [[крајна левичарска политика]] | religion = | national = [[Народен фронт (Шпанија)|Народен фронт]] | european = | europarl = | affiliation1_title = | affiliation1 = | colors = <!-- use "colours" for British English --> | blank1_title = | blank1 = | blank2_title = | blank2 = | blank3_title = | blank3 = | seats1_title = | seats1 = <!-- {{Infobox political party/seats|seats_won|total_seats|hex=#ff0000}} --> | seats2_title = | seats2 = | seats3_title = | seats3 = | seats4_title = | seats4 = | symbol = | country2 = | state = Шпанија | footnotes = }} '''Работничка партија за марксистичко обединување''' ({{lang-es|Partido Obrero de Unificación Marxista}}, {{lang-ca|Partit Obrer d'Unificació Marxista}}) или позната под матичната кратенка '''ПОУМ''' била [[шпанија|шпанска]] [[комунизам|комунистичка]] политичка партија создадена за време на [[Втора Шпанска Република|Втората Шпанска Република]] и воглавно била активна за време на [[Шпанска граѓанска војна|Шпанската граѓанска војна]]. Партијата била создадена со спојување на троцкистичката [[Комунистичка левица на Шпанија]] и [[Работнички и земјоделски блок|Работничкиот и земјоделски блок]]. Англискиот писател [[Џорџ Орвел]] бил активист на, односно служел во, партиската милиција и бил сведок на [[сталинистизам|сталинистичката]] репресија врз движењето, настани кои му ги формирале неговите анти-тоталитарни ставови.<ref name="Homage P60">{{наведена книга|last=Orwell|first=George|author-link=George Orwell|others=introd. by [[Lionel Trilling]]|title=[[Homage To Catalonia]]|publisher=[[Harcourt (publisher)|Harcourt Brace & Company]]|location=[[New York City|New York]], [[New York (state)|New York]]|year=1980|page=[https://archive.org/details/homagetocataloni00orwe_0/page/60 60]|chapter=V|isbn=978-0-15-642117-1|oclc=9517765|quote=The figure for P.O.U.M. membership are given as: July 1936, 10,000; December 1936, 70,000; June 1937, 40,000.}}</ref> ==Создавање== [[Податотека:Partido Obrero de Unificación Marxista flag.svg|мини|Знамето на партијата]] Во 1935, ПОУМ била создадена како комунистичка опозиција на сталинистичката форма на [[Комунизам|комунизам]] која била промовирана од СССР, од револуционерите [[Андрес Нин]] и [[Хоакин Маурин]]. Нин бил под силно влијание на идеите на [[Лав Троцки]], особено неговата теза за „постојана револуција“. Партијата се создала со спојување на [[Комунистичка левица на Шпанија]] и [[Работнички и земјоделски блок|Работничкиот и земјоделски блок]] на Шпанија. ==Позиција== Партијата пораснала дури и поголема од официјалната [[Комунистичка партија на Шпанија]], и во рамките на целата [[Шпанија]] и во [[Каталонија]] и [[Валенсија]]. ПОУМ била голем критичар на [[Народен фронт на Шпанија|Народниот фронт на Шпанија]] и неговата стратегија режирана од [[Сталин]] и [[Коминтерна]]та. Сепак, партијата учествувала во Шпанскиот народен фронт кој бил под иницијатива на [[Мануел Азања]], лидер на Републиканската акција. ПОУМ се обидела да спроведе некои радикални политики како дел од Народниот фронт, но тие биле одбиени од централистичките фракции. [[Џорџ Орвел]], кој се борел во редовите на партиската [[Милиција|милиција]], изјавил дека членството на партијата изнесувало околу 10 000 во јули 1936 година, 70 000 во декември 1936 и 40 000 во јуни 1937 година. Сепак, Орвел напоменува дека изворите на партијата можеби се претерани.<ref name="Homage P60"/> ==Меѓународни врски== ПОУМ бил член на [[Лондонско Биро|Лондонското Биро]] на социјалисти и централни марксисти, кои ги одбиле и [[реформизам|реформизмот]] и [[Втора интернационала|Втората интернационала]], како и про-московските ориентации на [[Трета интернационала|Третата интернационала]]. ==Поврзано== * [[Комунистичка партија на Шпанија]] ==Наводи== {{reflist|2}} ==Литература== * J.R. Campbell, ''Spain's 'Left' Critics.'' London: Communist Party of Great Britain, 1937. * [[Jesús Hernández Tomás|Jesús Hernández]], [http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Pamph/NKVD.html ''How the NKVD Framed the POUM.''] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20171108201144/http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Pamph/NKVD.html |date=2017-11-08 }} Excerpt from ''Yo Fui un Ministro de Stalin.'' Mexico City: G. del Toro, Mexico, 1974. * Alan Sennett, ''Revolutionary Marxism in Spain, 1930–1937.'' [2014] Chicago: Haymarket Books, 2015. * Wilebaldo Solano, [http://www.fundanin.org/solano29.htm ''The Spanish Revolution: The Life of Andreu Nin.''] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120205093956/http://www.fundanin.org/solano29.htm |date=2012-02-05 }} Leeds: Independent Labour Party, 1974. * [[Victor Alba]], Stephen Schwarz. ''Spanish Marxism and Soviet Communism, A History of the POUM in the Spanish Civil War'', 2009. ==Надворешни врски== * pamietamkatyn1940.pl/en/blog/historia_zbrodni/smierc-z-rak-nkwd-2/ NKVD/KATYN KOLJAC, SAMOUBIJSTVO VASILI BLOKHIN FEB 3 1955! *[https://web.archive.org/web/20010502093848/http://www.fundanin.org/ Фондација Андреу Нин] *[https://www.marxists.org/history/spain/poum/ Архива за ПОУМ на marxists.org] [[Категорија:Поранешни политички партии]] [[Категорија:Политички партии во Шпанија]] [[Категорија:Комунистички партии]] [[Категорија:Марксизам]] tvsebcgp3a1m2hy33q03bmb2861n1ub 0 1258957 5300335 5243234 2024-12-04T10:39:19Z BosaFi 115936 /* Надворешни врски */ 5300335 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Река | name = Северна Двина<br>{{lang-ru|Се́верная Двина́}} | image = dvina.jpg | image_size = <!--Optional; defaults to 288 px--> | image_caption = Северна Двина започнува како слив на [[Реката Југ]] (лево) и [[Реката Сухона]] (одозгора) близу [[Велики Устјуг]] (слика 2001) | source1 = Confluence of [[Yug River|Yug]] and [[Sukhona River|Sukhona]] | source1_location = | mouth_location = [[Dvina Bay]] | subdivision_type1 = Country | subdivision_name1 = [[Russia]] | length = {{convert|744|km|mi|0|abbr=on}} | source1_elevation = | mouth_elevation = {{convert|0|m|ft|abbr=on}} | discharge1_avg = {{convert|3332|m3/s|cuft/s|abbr=on}}<ref>[http://www.grdc.sr.unh.edu/html/Polygons/P6970250.html Dvina – Ust-Pinega<!-- Bot generated title -->]</ref> | basin_size = {{convert|357052|km2|mi2}} }} [[Податотека:Severnaya_Dvina_eng.svg|мини|Мапа на сливот на Северна Двина]] '''Северна Двина''' ({{Lang-ru|Се́верная Двина́}}) е река на северот од европскиот дел на [[Русија]]. Тече низ [[Вологодска област|Вологодската]] и [[Архангелска област|Архангелската област]], во должина од 744 км, и се влева во сливот на Двина во [[Бело Море (Русија)|Белото Море]]. Реката треба да се разликува од [[Западна Двина]]. Настанува со спојување на реките Југа и Сухоне, па таа е пловна по целиот свој тек. Најчесто се користи за транспорт на дрвени трупци. Каналот Северодвинскиот канал ја спојува Северна Двина со водниот пат Волшко-Балтичкиот воден пат. Од изворот до устието се наоѓаат следниве важни градови: * Велики Устјуг * [[Котлас]] * [[Новодвинск]] * [[Архангелск]] * [[Северодвинск]] - пристаниште. == Главни притоки == [[Податотека:Dvina_quay.jpg|лево|мини|200x200пкс| Шеталиште покрај бреговите на Северна Двина во [[Архангелск]]]] Реката Северна Двина е формирана со спојување на реките Југа и Сухоне, додека другите притоки се Пинега, Уфтуга, [[Вага (река)|Вага]], [[Вичегда]] и Емцa. == Етимологија == Според Макс Весмер во своето дело ''„Етимолошки речник“'', реката го добила своето име од [[Западна Двина]]. Топонимот Двина не потекнува од [[Уралски јазици|уралскиот јазик]]; Сепак, неговото потекло е нејасно. Веројатнотоа е збор за збор што значел „река“ или „поток“.<ref>{{Наведена книга|url=http://fasmerbook.com/p161.htm|title=Архивирана копија|last=Фасмер|first=Макс|pages=161|script-title=ru:Этимологический словарь Фасмера|access-date=3 април 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170417035352/http://fasmerbook.com/p161.htm|archive-date=17 април 2017}}</ref> На [[Коми (јазик)|јазикот Коми,]] реката се нарекува Вы́нва / Výnva од „вин“ „моќ“ и „ва“ „вода“, „река“ и оттука „моќна река“. == Физичка географија == === Речен слив === Должината на Северна Двина е 744 километри. Заедно со нејзината главна притока Сухон, долга 1,302 километри - долга како реката [[Рајна]] во Централна и Западна Европа. Површината на нејзиниот слив е 357,051&nbsp;км² - големината на западната држава [[Монтана]] во САД. Сливот на Северна Двина ги вклучува главните делови на областите [[Вологодска област|Вологда]] и регионот [[Архангелска област|Архангелск]], како и области во западниот дел на Република [[Коми]]ја и северниот дел на [[Кировска област|Кировската област]] и помалите области на северот [[Јарославска област|Јарославската област]] и [[Костромска област|Костромската област]]. Градовите [[Архангелск]] и Вологда, како и многу помали градови, кои имаат историско значење како Велики Устјуг и Тотма, се наоѓаат во сливот на реката Северна Двина. Сливот на Северна Двина е приближно во облик на буквата Т. Река Сухона која е долга 558 км тече источно и се влева во сливот на западната река [[Вичегда]] (долга 1,130 км). Комбинираната река тече северозападно во [[Бело Море (Русија)|Белото Море]], кои се спојуваат во близина на градот [[Архангелск]] . Гледајќи поблиску, Сухона тече источно и се спојува со реката Југ, која тече на север во Велики Устјуг. Комбинираниот поток, сега наречен Северна Двина, тече на север околу 60 км и го зазема текот на западната пловна река [[Вичегда|Вичегде]] кај [[Котлас]], а потоа се свртува на северозапад за да се [[Вичегда|излее]] во [[Бело Море (Русија)|Белото Море]]. Сухона-Вичегда била важена патна сообраќајница исток-запад, додека Северна Двина-Југ пат север-југ. Горна Сухонасада го поврзува каналот Северна Двина на водниот пат Волга-Балтик, кој го поврзува [[Санкт Петербург]] со Москва. === Речен ток === Реката Сухона тече источно, потоа североисточно, се приклучува на реката Југ кај Велики Устјуг и го стекнува името „Северна Двина“. Автопатот П157 го поврзува градот [[Кострома]] со Котлас преку Никоjска и Велики Устјуг. Северно од Велики Устјуг, автопатот го следи левиот брег на Северна Двина. Реката тече околу 60 км минувајќи северно од регионот на Вологданската обаст до регионот Архангелската област, каде во градот Котлас се влева западно реката [[Вичегда]], која извира на север од [[Урал (планина)|Урал]]. Бидејќи на устието на реката, должината на Вичегда е поголема од онаа во Северна Двина, реката помеѓу изворот и устието со Вичегда понекогаш е позната како Мала Северна Двина ({{Lang-ru|Малая Северная Двина}}) Во непосредна близина низводно од устието, преку Северна Двина проаѓа пругата која ги поврзува Коноша со Котлас и Воркута. Текот на Северна Двина започнува северозападно и во неа се влева преку помали реки како што се Уфтјуга и Долна Тојма, обете од североисток. Во близина на градот Березник, реката [[Вага (река)|Вага]] доаѓа од југ. Во тој дел се наоѓа автопатот М8, кој оди од Москва преку Вологда до Архангелск. Реката Емца тече од југоисток, следејќи го автопатот П1 (од [[Каргопол]]) кој се наоѓа паралелно. Реката Пинега, која порано беше важна речна рута, се влева од исток. Во близина на устието на реката Пинега, реката се дели на неколку канали, вклучувајќи го и античкото [[село]] Холмогори 75 км југоисточно од Архангелск. Притоките повторно се спојуваат и проаѓаат низ модерниот дрвосечаски град [[Новодвинск]]. Низводно од Новодвинска, започнува 900 км квадратни долга речна делта. Во горниот дел на делтата има големо пристаниште Архангелск. Постепено го заменил Холмогори како главен град во регионот. На југозападната страна на делтата се наоѓа поморската база [[Северодвинск]], вториот по големина град во регионот. Делтата завршува во заливот Двина, Бело Море. == Навигација и канали == [[Податотека:Severnaya_Dvina_002.jpg|десно|мини|250x250пкс| Поглед од [[Архангелск]]]] Во текот на летото, целата должина на реката е пловна и многу се користи за сплаварење на дрва. Каналот на Северна Двина се поврзува со водниот пат Волга-Балтик. Во 19 век, краткотрајниот канал на Северна Екатерина, кој сега е напуштен, се приклучи на сливот на Северна Двина со сливот [[Кама (река)|на реката Кама]]. Во 1926 година. Каналот Кулој-Пинега, изграден во 1926 годината, кој ги поврзува Пинега, една од главните притоки на Северна Двина, со Кулој, сепак, во моментов каналот е претежно запоставен. == Историја == [[Податотека:Севрная_Двина_у_Котласа._Вид_из_окна_поезда,_идущего_по_мосту.JPG|десно|мини| Северна Двина во градот [[Котлас]]. Сликата е направена од железничкиот мост; напред, има мост на автопатот.]] Областа првично била населена од [[Угрофински народи|Угофински народи]], а потоа била колонизирана од Новородската Република. Единствен исклучок беше Велики Устјуг, кој беше дел од кнежевството [[Владимирско-суздаљско Кнежевство|Владимир-Сузаљ]]. Со остатокот од сливот на Северна Двина управуваше Новгород. Велики Устјуг првпат се споменува во летописите од 1207 година, [[Шенкурск]] - 1315 година. Во 13 век Новгородските трговци веќе стигнале до Белото Море. Областа беше привлечна на прв поглед поради трговијата со крзно. Главниот водотек од Новгород до Северна Двина беше покрај реката Волга и нејзините притоки Шексна, покрај реката Славјанка до езерото Николское, од тука низводно покрај реката Порозовица до езерото Кубен и понатаму кон Сухона и Северна Двина.<ref name="Plechko">{{Наведена книга|url=http://www.skitalets.ru/books/star_puti/|last=Плечко|first=Л. А.|publisher=Физкультура и спорт|year=1985|location=Moscow|script-title=ru:Старинные водные пути|access-date=2021-02-02|archive-date=2011-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110925151704/http://www.skitalets.ru/books/star_puti/|url-status=dead}}</ref> Од Северна Двина, имаше многу патишта во сливот на реката Мезен (од каде што трговците можеа да стигнат [[Печора|до]] [[Об|реките]] [[Печора]] и [[Об]]). Едниот беше возводно од реките Вичегда и Јаренг, а копнено кон Васка. Друг беше возводно од Вичегда, реката Вим, Јелва, потоа копнено кон Ирва и Мезен. Другите две опции вклучуваа по течението на Пинега, а потоа и копнено кон реките Кулај и Мезен, или користејќи ги реките Пуксенга и Похенга за да стигнат до Пинега, а потоа со брод од Јежуга до Зиријанска Јежуга и Вашка.<ref name="Plechko"/> Од Вишегде, трговците можеа да одат директно во сливот на реката Печора или преку реките Черија и Има или преку Милва. Од 14 век, Холмогори беше главното трговско пристаниште на Северна Двина, но во 17 век го изгуби ова значење од Архангелск. До 1700 година, Архангелск беше главно трговско пристаниште за трговија на морската индустрија на Русија и Западна Европа, а Северна Двина била главниот трговски пат кој ја поврзувал централна Русија со Архангелск. [[Петар Велики]] драстично ја смени ситуацијата, со наоѓање и основање на градот [[Санкт Петербург]] во 1703 година, отворање пат за трговија на Балтичкото Море и изградба на автопат меѓу Санкт Петербург и Архангелск преку Каргопол. Реката брзо ја изгуби својата улога како водечки трговски пат, што беше забрзано со изградбата на пругата помеѓу Вологда и Архангелск помеѓу 1894 и 1897 година. Северна Двина беше место на неколку битки за време на [[Руска граѓанска војна|Руската граѓанска војна]], многу ја вклуувале и интервенционистичка армија на [[Сојузници во Првата светска војна|сојузничките сили]]. Од 1950-тите, Северна Двина е широко користена за сплаварење. Тешката комерцијална навигација на патници во голема мера исчезна, оставајќи ги само локалните патнички правци. Патничката линија што ги поврзува Котлас и Архангелск не работи од 2005 година. == Користена литература == {{Наводи|30em}} == Литература == * {{Наведена книга|url=http://www.skitalets.ru/books/star_puti/|last=Плечко|first=Л. А.|publisher=Физкультура и спорт|year=1985|location=Moscow|script-title=ru:Старинные водные пути|ref=harv|access-date=2021-02-02|archive-date=2011-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110925151704/http://www.skitalets.ru/books/star_puti/|url-status=dead}} * {{Наведена книга|url=http://fasmerbook.com/p161.htm|title=Архивирана копија|last=Фасмер|first=Макс|pages=161|script-title=ru:Этимологический словарь Фасмера|ref=harv|access-date=3 април 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170417035352/http://fasmerbook.com/p161.htm|archive-date=17 април 2017}} == Надворешни врски == {{Портал|Географија|Русија}} * [https://web.archive.org/web/20070927140704/http://www.wtvl.net/kotlas/kotlas/northern_dvina.htm Северна Двина] [[Категорија:Реки во Русија]] [[Категорија:Реки во Архангелската област]] qngug37be4cj4q102d0ggrww5l7q7qe 0 1261584 5300309 5297780 2024-12-04T09:36:08Z BosaFi 115936 /* Поврзано */ 5300309 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Russian_dialects.png|мини|639x639пкс| Карта на руските дијалекти на примарната формација (Северна е темнозелена, Централна е жолто-зелена, Јужна е црвена)]] '''Руските дијалекти''' се говорни варијанти на [[Руски јазик|рускиот јазик]]. Во зависност од присуството или отсуството на намалување на самогласките (акање и/или икање) и изговорот на [[Прасловенски јазик|прасловенски]] * '''g''', рускиот јазик е поделен на две главни дијалектички поделби и средната: * '''Северно''', во северните и североисточните делови на [[европска Русија]], од [[Велики Новгород]] до [[Пермски крај|Перм]] и северните региони на Урал; ова нема или мало намалување на самогласката во ненапрегнати позиции и стоп /ɡ /. * '''Јужна''', во западните и јужните делови на [[европска Русија]]; ова има разни видови на намалување на самогласките и фрикатив /ɣ /; оваа група го сочинува дијалектниот континуитет со [[Белоруски јазик|белорускиот јазик]], иако тој значително се разликува од [[Украински јазик|украинските]] дијалекти на крајниот југ, споделувајќи само неколку изоглоси (имено измамен изговор на [[Прасловенски јазик|прасловенски]] * '''g'''). * '''Централна''' или '''Средна''' е во средна положба помеѓу горенаведените двe, се протега од [[Псков]] до [[Твер]], [[Москва]], [[Нижни Новгород]] и до регионот Долна Волга; оваа група е многу хетерогена и се состои од дијалекти и со и без намалување на самогласките и или /ɡ / или /ɣ/. Московскиот дијалект ја формира основата на [[Руски јазик|стандардниот руски јазик]]: оргинално бил северен дијалект, со /ɡ / и без намалување, подоцна се нашол под јужно влијание и усвоил намалување на самогласките, но го задржа /ɡ/. Дијалектите на јужниот дел на Урал, [[Сибир]] и Далечниот Исток можат да бидат од сите три групи, во зависност од тоа од каде потекнувале доселениците од европска Русија. Дијалектите на [[Дон (река)|Долен Дон]] и [[Северен Кавказ]] се со јужноруско потекло. == Хронологија и територија == Сите руски дијалекти се поделени во две главни хронолошки и географски групи: # Дијалектите на територијата на ''примарната формација'', кои се состојат од „Стара“ Русија од 16 век (пред источните освојувања од [[Иван IV (Русија)|Иван Грозни]]) и грубо корелираат со современите [[Централен федерален округ|централни]] и [[Северозападен федерален округ|северозападни]] федерални области. # Дијалектите на територијата на ''втората формација'', каде што Русите се населиле по 16 век. == Класификација == [[Податотека:Диалектологическая-карта-1965.png|мини|530x530пкс| Карта на руските дијалекти (на руски јазик)]] 1. Северноруски :* Помор ([[Архангелска област|Архангелск]] и [[Мурманска област|Мурманск]]) :* [[Ладога (езеро)|Ладога]]-Тихвин :* Преодни групи: [[Онега (езеро)|Онега]], Лача, Белозерск-[[Бежецк]] :* [[Вологодска област|Вологда]] :* [[Костромска област|Кострома]]-[[Јарославска област|Јарослав]] 2. Централен или среден руски :* Западен ::* Групи со [[Окание|окање]] ([[Гдов]], [[Луга, Ленинградска област|Луга]], [[Велики Новгород|Новгород]], [[Стараја Руса]], [[Валдај|Валдеј]]) ::* Групи со [[Акање|акаље]] ([[Псков]], [[Великије Луки]], [[Торопец|Торопетс]], [[Ржев]], [[Торжок]]) :* Источна ::* Групи со [[Окание|окање]] ([[Твер]], [[Клин (област)|Клин]], [[Сергиев Посад]], [[Владимир (град)|Владимир]], [[Суздаљ|Суздал]], [[Ростов]], [[Иваново (Русија)|Иваново]], [[Муром]], [[Нижни Новгород]] ) ::* Групи со [[акање]] ([[Москва]], [[Касимов]], [[Темников]]) :* Енклава Чухлома (со акање) 3. Јужноруски :* Западен ([[Брјанска област|Брјанск]], [[Смоленска област|Смоленск]], јужните делови на [[Псковска област|Псков]] и [[Тверска област|Твер]]) :* Транзициска група А ([[Мосалск]], [[Козелск]], [[Izиздра|Жиздра]], [[Карачев]], [[Севск]], Рилск) :* Централна ([[Белгородска област|Белгород]], [[Курска област|Курск]], [[Орловска област|Ориол]]) :* Преодна група Б ([[Серпухов]], [[Коломна]], [[Калушка област|Калуга]], [[Тулска област|Тула]], [[Елементи|Елетс]], [[Стари Оскол]]) :* Источна ([[Липецка област|Липецк]], [[Тамбовска област|Тамбов]], [[Рјазањска област|Рјазањ]], [[Воронешка област|Воронеж]]). == Изоглоси == {| class="wikitable" !Изоглос ! Северно<br />Руски ! Стандарден<br />Руски ! Јужно<br />Руски |- | Ненагласено {{МФА|/o/}} | {{МФА|[o]}} | {{МФА|[ɐ~ə]}} | {{МФА|[a~ɐ~ə~ɨ]}} |- | Ненагласено {{МФА|/e/}}, {{МФА|/a/}}, {{МФА|/o/}}<br />по палатализирани согласки | {{МФА|[ɪ]}}, {{МФА|[e]}} | {{МФА|[ɪ]}} | {{МФА|[æ]}} (претходно нагласено),<br /><br /><br /><br /> {{МФА|[ɪ]}} |- | {{МФА|/ɡ/}} | {{МФА|[ɡ]}} | {{МФА|[ɡ]}} | [ɣ] |- | {{МФА|/v/}} | {{МФА|[v]}} | {{МФА|[v]}} | {{МФА|[w~u̯]}} |- | {{МФА|/f/}} | {{МФА|[f]}} | {{МФА|[f]}} | {{МФА|[x~xv~xw]}} |- | Сегашно 3л. ед. и мн. финален | {{МФА|/t/}} | {{МФА|/t/}} | {{МФА|/tʲ/}} |- | Конечно /л/ <ref>[https://therussianblog.wordpress.com/2012/12/17/dialects-of-the-russian-language/ Dialects of the Russian Language]</ref> | {{МФА|/l/}} | {{МФА|/l/}} | {{МФА|/w~u/}} |- | Минатото ед. среден род финален | {{МФА|/v/}} <ref group="n">In the dialect of [[Vologda]]</ref> | {{МФА|/l/}} | {{МФА|/l/}} |- | Протетички {{МФА|/v~w/}} | не | не <ref group="n">Except for ''восемь'' ('eight') and some other words</ref> | да |- | Стврднување на завршните меки [[Уснена согласка|лабили]] | не | не | да |- |} ; Белешки {{Наводи|group=n}} == Други дијалекти == === Источна Европа === '''Белоруски руски''' '''Молдавски руски''' Молдавскиот руски се одликува со разлики во правописот, со употреба на Молдова (Молдава) наместо Молдавиќ (Молдавија) во владата и медиумите на Молдавија. Оваа промена е широко прифатена и од медиумите на руски јазик во Русија. Рускиот јазик почесто се користи како втор јазик и како јазик на меѓуетничка комуникација отколку како прв јазик во земјата,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.statistica.md/public/files/publicatii_electronice/Recensamint/recensamint_2004_vol.I.zip|work=Statistica MD|publisher=Statistics Office of Moldova|accessdate=9 March 2019}}</ref> што придонесува за влијание од државниот јазик - [[Романски јазик|романскиот]]. '''Украински руски''' * '''Одесански руски''' [[Руски јазик|Рускиот јазик]] како што се зборува во Одеса е под влијание на [[јидиш]] и [[Украински јазик|украински]] по [[граматика]], вокабулар и [[фразеологија]]. Како резултат, многу фрази звучат инхерентно и уникатно хумористично за руските говорители и претставуваат основен дел од хуморот во Одеса. Исто така, дијалектот на јидиш во Одеса има многу [[русизми]].<ref name="Rothstein">Robert A. Rothstein, "How It Was Sung in Odessa: At the Intersection of Russian and Yiddish Folk Culture", ''[[Словенски преглед|Slavic Review]],'' vol. 60, no. 4 (2001), pp. 781-801 {{doi|10.2307/2697495}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://lucian.uchicago.edu/blogs/grenoble/files/2014/06/Grenoble_2015_VariationOdR.pdf|title=The Sociolinguistics of Variation in Odessan Russian|last=Grenoble|first=Lenore|work=University of Chicago|publisher=University of Chicago|accessdate=9 March 2019}}</ref> === Централно руски === '''Башкорт руски''' Рускиот Башкорт се одликува со усвојување на мајчин јазик од Башкир и Татар, како што е айда што го заменува давай да значи „ајде да одиме“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ru.wiktionary.org/wiki/айда|title=айда|work=Wiktionary|publisher=Wiktionary|accessdate=7 March 2019}}</ref> '''Езерото Пејпус''' Дијалект на езерото Пејпус (руски: Причудский говор) е сорта на руски јазик што се зборува од двете страни на езерото Пејпус во Псковска област, Русија и некои окрузи на Естонија. Потекнува како мешавина од Псковски и Гдовски дијалекти на централното руско јато. Како и многу други дијалекти од оваа област, честопати се смета дека е преоден помеѓу рускиот и белорускиот јазик. Дијалектите на езерото Пејпус вклучуваат и неколку заемни зборови од естонскиот јазик. Дијалектот е проучен и опишан од Олга Ровнова од Универзитетот во Тарту, кој спроведува теренска работа во руските заедници на старите верници во Естонија. === Кавказ === '''Абхазиски руски''' Абхазискиот руски се одликува со употреба на абхазиски термини, правописни разлики и обрасци на говор кои се разминуваат од оној на стандардниот руски. '''Чеченски руски''' '''Дагестански руски''' Дагестански руски (руски: Дагестанский русский) е регионална разновидност на руски јазик што се зборува во Дагестан, конститутивна република на Руската Федерација и некои од соседните региони, вклучувајќи ги Астраханска област и Калмикија. Се одликува со големо влијание од народните јазици, претежно оние кои припаѓаат на семејствата на североисточен кавкаски и турски јазик. Се смета за низок престижен јазик и најмногу се користи во неформални домени. Според некои мерки, тој се смета за [[етнолект]]. === Средна Азија === '''Казахстански руски''' Повеќето разлики во клучните зборови доаѓаат во форма на топоними на преименувани градови по независноста на Казахстан во 1991 година. Не сите преименувања се манифестираат на руски јазик, како на пример со градот [[Алмати]], сè уште познат под неговото поранешно име Алма-Ата на руски јазик, бидејќи звучат слично. Другите разлики вклучуваат имиња за авторитети како што се мажилис, мажилисмен кои го заменуваат рускиот збор депутат. Акимат е локализирана руска конструкција на позајмениот збор Аким, што значи градоначалник, и со оглед на традиционалната наставка -ат на стандарден руски јазик што се користи за зборови како што се секретариат и ректорат. Казахстанскиот руски често се класифицира како под силно влијание на казахстанскиот јазик и употребата на казахстански зборови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://uapryal.com.ua/training/zhuravleva-e-a-russkiy-yazyik-v-kazahstane-status-sferyi-ispolzovaniya-i-osobennosti-leksicheskoy-sistemyi/|title=РУССКИЙ ЯЗЫК В КАЗАХСТАНЕ: СТАТУС, СФЕРЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ И ОСОБЕННОСТИ ЛЕКСИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ|last=ЖУРАВЛЕВА|first=Е|work=UAPryal|publisher=УАПРЯЛ|accessdate=7 March 2019|archive-date=2016-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817090024/http://uapryal.com.ua/training/zhuravleva-e-a-russkiy-yazyik-v-kazahstane-status-sferyi-ispolzovaniya-i-osobennosti-leksicheskoy-sistemyi/|url-status=dead}}</ref> '''Киргистански руски''' Киргистанскиот руски јазик првенствено се одликува со правописни разлики. Киргизская Республика (Киргиска Република) и Киргизия (Киргизија) се стандардни руски имиња, но од локалните власти земјата се нарекува Киргизская Республика (Киргистан) или Кыргызстан (Киргистан) на руски јазик. Разликата помеѓу ''ы'' и ''и'' во именувањето е класифицирана како лингвистички спор и во моментот не е задолжителна за употреба на медиуми на руски јазик.<ref>Киргизский бизнесмен оскорблен правилами орфографии // РИА «Новости». — 2003. — 13 августа.</ref><ref name="ukaz-1495">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.gramota.ru/spravka/docs/16_9 |title=Распоряжение Администрации Президента Российской Федерации от 17 августа 1995 г. № 1495 «О написании названий государств – бывших республик СССР и их столиц» |accessdate=2021-02-27 |archive-date=2012-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120212213058/http://www.gramota.ru/spravka/docs/16_9 |url-status=dead }}</ref> Постојат и разлики во зборовите, како што е сотка (сотка) за замена на стандардниот мобильник (мобилен).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://community.lingvo.ru/goroda/dictionary.asp?word=926|title=Словарь "Языки русских городов"|work=ABBYY Lingvo|publisher=ABBYY|accessdate=7 March 2019|archive-date=2013-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20130920154450/http://community.lingvo.ru/goroda/dictionary.asp?word=926|url-status=bot: unknown}}</ref> == Вокабулар == Руските дијалекти обично зачувуваат многу архаични зборови и форми што испаднаа од употреба или беа заменети со [[Црковнословенски јазик|црковнословенски]]. На северениот руски јазик има околу 200 зборови од [[Уралски јазици|уралско]] потекло. == Поврзано == * [[Руски Нинилчик]], изолиран дијалект на руски јазик што се зборува на Алјаска. == Наводи == * {{Наведена книга|title=The Slavic languages|last=Sussex|first=Roland|last2=Cubberley|first2=Paul|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-22315-7|location=[[Cambridge]]|pages=521–526|chapter=Dialects of Russian|ref=harv|author-link=Roland Sussex}} {{Наводи}} == Текстуални тела на руски дијалекти == * [http://www.parasolcorpus.org/Pushkino/login.php Корпус на сливот на реката Устја] * [http://www.parasolcorpus.org/Rogovatka/ Корпус на роговатскиот дијалект] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210213215041/http://www.parasolcorpus.org/Rogovatka/ |date=2021-02-13 }} * [https://linghub.ru/spiridonovabuda/ Дијалект на корпусот на спиридонова буда] * [https://linghub.ru/malinino/ Корпус на малиниско наречје] * [https://linghub.ru/opochka/ Крпус на дијалект во Опочка] [[Категорија:Руски јазик]] [[Категорија:Руски дијалекти]] 4la6uff7rfeuhr1xckravev29iy5308 0 1261712 5300308 5132065 2024-12-04T09:35:12Z BosaFi 115936 /* Поврзано */ 5300308 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Кулачные бои в честь встречи Масленицы.jpg|десно|мини|278x278пкс|Лубок приказ на борбата со тупаници „''Ѕид на Ѕид“ (Stenka na Stenku).'']] '''Руски бокс''' ([[Руски јазик|руски]] - Кулачный бой ''Кулачини Момче'' „борба во тупаница, пугилизам“) е традиционален [[бокс со голи тупаници]] на [[Киевски Рус|Рус,]] а потоа и на Русија. Боксерите често тренираат со удирање кофи со песок за зајакнување на коските, и подготвени неколку минути пред борбите. == Историја == Најраните извештаи во врска со овој спорт датираат во 13 век.<ref>''Russian Fist Fighting''. "Летописцы наши говорят об ней, еще в начале XIII в. [Our sources talked about it already at the 13th century.]"</ref> Наводно, борба со тупаници се практикувала дури и пред [[Христијанизација на Киевска Русија|христијанизацијата на Киевска Русија]], на прославите посветени на [[Перун]].<ref name="Севостьянов В.М., Бурцев Г.А., Пшеницын А.В.">{{Наведена книга|title=Рукопашный бой|last=Sevostyanov|first=V. М.|last2=Burtsev|first2=G. А.|last3=Pshenitsyn|first3=А. V.|publisher=Data Strom|year=1991|isbn=978-5-7130-0003-5|location=Moscow|page=190|trans-title=Russian Pugilism}} </ref> Митрополитот Кирил, во 1274 година, создал уште едно од многуте воспоставени правила, прогласувајќи протерување од христијанството за секој од оние што се борат со тупаница и не пеат молитва или химна на погребот на некој што починал за време на една борба.<ref name="Русская цивилизация">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rustrana.ru/article.php?nid=3006|title=The Russian Civilization|work=К истории кулачных боёв|archive-url=https://web.archive.org/web/20070519055902/http://www.rustrana.ru/article.php?nid=3006|archive-date=May 19, 2007|accessdate=28 August 2008}}</ref> Самата влада никогаш не поддржувала, но и никогаш не се спротивставувала на борбите со тупаници. Руските [[болјар]]и го користеле спортот како масовна забава и ги стекнале најдобрите борци за натпревари.<ref>Sakharov, Ivan P., ''Сказания русского народа'', p. 129. "Было время, когда русские бояре, собравшись повеселиться, свозили из разных городов бойцов для потешения. [There was a time when Russian boyars when came together to have fun, brought from different cities fighters for fun.]"</ref> Борбите најчесто се одвивале во празнични времиња и во преполни места. Во зима се одвивале на мраз. Прво се бореле малите деца, а потоа секој пар бил повозрасен од претходниот, завршувајќи со последните и најзабележителни борци со тупаници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "лишь постепенно вводились в дело все более сильные отряды. Первыми выходили ребятишки, затем подростки, юноши, неженатые парни, а уж затем - взрослые мужчины. [Only after a while the strongest ones were brought. The first were the kids, then teens, then lads, and only then grown up men.] {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref><ref>Labzyuk, Sergei, "Историческая справка: кулачный бой". "Бои происходили обыкновенно в праздничные дни и при жилых местах, а зимой чаще всего на льду. Сначала пускали вперед как бы застрельщиков, мальчишек. За ними мало-по-малу группировались более взрослые, но главная партия противников оставалась в резерве, особенно известные по своей силе и искусству бойцы. [The fights usually took place at holidays and in rural areas, and in winter most often on ice. First the boys were let in, and then more and more grown ups. The best fighters were kept for the end.]"</ref> Во две наредби објавени во 1684 и 1686 година борбата со тупаници била забранета, но спортот продолжил да живее.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/bub_gb_7NQKAAAAIAAJ|title=The Pupils of Peter the Great: A History of the Russian Court and Empire from 1697 to 1740|last=Bain|first=Robert Nisbet|publisher=A. Constable and Co.|year=1897|isbn=978-0-548-05007-1|location=Westminster|page=[https://archive.org/details/bub_gb_7NQKAAAAIAAJ/page/n122 89]|quote=...Thus a Ukaz was issued to put a stop to the brutality of the Kulachny boi, or fist-fight. This popular game was not abolished, but those who chose to amuse themselves thereby, were to do so, in future, under police supervision ...}}</ref><ref>''Russian Fist Fighting''. "Указами 1684 года ноября 2, 1686 года марта 19 и другими, строго воспрещались кулачные бои... Было время, что старики, воспламеняя умы молодых людей, несбыточными рассказами об удальстве бойцов, пробуждали в них страсть к кулачному бою." (With orders released in 1684, and 1686, Fist fights were forbidden... The old people, with their stories about the sport encouraged the young people to continue with it)</ref> Сите региони имале свои херои во спортот, но регионот со најпознати историски е [[Тула (град)|Тула]].<ref>''Russian Fist Fighting''. "Тульские бойцы и ныне славятся, но каждое место имело своих удальцов." (Tulas fighters were always glorious, but every place had its heroes)</ref><ref>Sakharov, Ivan P., ''Сказания русского народа'', p. 129. "Лучшими бойцами один на один считались тульские [The best fighters in one-on-one were considered Tula's fighters.]"</ref> Постојат документи во кои се вели дека [[Петар Велики]] сакал да организира борби со тупаници „за да ја покаже способноста на рускиот народ“. Во 1751 година, се случила масовна борба со тупаници на улица во [[Санкт Петербург]], која се најде во внимание на царицата [[Елисавета Петровна|Елизабета од Русија]]. После тоа, Царицата забранила организирање борби со тупаници на територијата на [[Москва]] и Санкт Петербург.<ref name="Русская цивилизация"/> За време на владеењето на [[Катерина II (Русија)|Катерина Велика]], популарноста во борбите со тупаници повторно растела, и се вели дека грофот Орлов и самиот бил добар борец со тупаници, па дури и поканувал познати борци со тупаници за да ги споредат силите. Во 1832 година, [[Николај I (Русија)|Николај Први од Русија]] целосно ги забранил борбите во тупаници како „штетна забава“.<ref name="Русская цивилизация"/> == Наследство == К.В. Градополов, тогаш најважниот [[Советски Сојуз|советски]] специјалист во [[бокс]]от, е автор на дело од 1941 година за употреба на соодветна техника при борба со тупаници. Во таа книга, тој понудил нова вежба, наречена „групен бокс“, и споменал дека станува збор за [[Киевски Рус|антички руски]] спорт (она за што зборуваше, беше верзијата „Стенка на Стенку“).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "1941 году ведущий советский специалист по боксу К. В. Градополов рассказывал в своей книге о методах обучения воинов кулачному прикладному искусству. Предлагалось там такое необычное упражнение, как «групповой бокс». Автор прямо указывал, что «прообразом группового бокса (организованного и ограниченного определенными правилами) является русский самобытный народный спорт «стенка на стенку». (In 1941 the leading Soviet specialist in boxing K.V. Gradopolov told in his box about methods to teach soldiers how to fight with fists. He there offered a new exercise, 'group boxing'. He said there that the prototype of the 'group boxing' was the Russian folk sport "Wall on Wall"] {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> == Правила и видови == Секој регион во [[Русија]] вклучувал различни правила за разлика од спортот во боксот. На некои места се бореле со голи раце, додека на други ги растегнуваа ракавите над тупаниците. Имало случаи кога учесниците изневерувале ставајќи железо под ракавите.<ref>Sakharov, Ivan P., ''Сказания русского народа'', p. 129. "Часто случалось, что хитрые и слабые бойцы закладывали в рукавицы бабки-чугунки для поражения противников. [Often it occurred, that weak fighters inserted iron into their sleeves]"</ref> Постојат три вида на борба со руска тупаница: првиот е типот сингл, борба еден на еден; вториот тип е тимска борба позната и како „ѕид на ѕид“. Третото, „фати пад“, бил најмалку практикувано.<ref>Sakharov, Ivan P., ''Сказания русского народа'', p. 129. "Кулачные бои совершались разными видами. Более всех почитался: бой один на один, за ним—стена на стену, а менее всех сцеплялка-свалка. [There were different types of fist fighting. The most famous was a one-on-one, after that the wall on wall, and the least famous was the catch-drop."]</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "Кулачный бой практиковался у нас в трех формах: один на один («сам на сам»), стенка на стенку и «сцеплялка–свалка». [Fist fighting was practiced in three ways. One-on-one, wall on wall, and catch-drop."] {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> Имало неколку верзии на борба во сингл. Едната верзија била како модерен бокс, каде еден борец го погодува другиот каде што сака или може. Другата верзија е кога борците се менуваат наизменично. Бегањето од удар, одговарање на тоа не на ред и движење настрана не било дозволено; сè што можело да се направи е да се користат рацете за да се обиде да го заштити сопственото тело.<ref>Labzyuk, Sergei, "Историческая справка: кулачный бой". "Также существовал кулачный бой 'удар на удар' или 'раз за раз', когда противники наносили удары по очереди. Уклоняться от удара, отвечать на него, переступать ногами запрещалось, можно было лишь прикрыть руками наиболее уязвимые места. [There was also a fist fighting type 'hit on hit' or 'one for one', when the opponents gave punches on turn. Evading a punch, answering it not on turn, moving one's legs was not allowed. All could be done was to use the hands to try to protect the more painful areas]"</ref> Победата може да дојде во неколку случаи: кога еден од борците ќе падне, до првата крв или додека еден од борците не се откаже.<ref>Labzyuk, Sergei, "Историческая справка: кулачный бой". "Бились по различным правилам: - до сбивания на землю ударом (до трех сбиваний) - до первой крови - до сдачи противника и признания своего поражения. Также существовал кулачный бой 'удар на удар' или 'раз за раз', когда противники наносили удары по очереди. Уклоняться от удара, отвечать на него, переступать ногами запрещалось, можно было лишь прикрыть руками наиболее уязвимые места. [There were different types of rules. 1. Till one falls. 2. Till first blood. 3. Till one gives up.]"</ref> Борбата „ѕид на ѕид“ (со десетина до неколку стотици учесници) се изведувала строго според правилата и можела да трае со часови. Двата „ѕида“ имаа главен борец, кој служел како тактичар и командант. Самите „ѕидови“ биле тесни прави формации длабоки 3-4 редови. Биле извршени повторени напади, чија цел била да се истурка спротивниот „ѕид“ надвор од просторот за игра. Биле користени основни тактики, како што се кршење со употреба на тешки борци (кои обично ги држеле во резерва), опкружување, лажно повлекување и други; но по правило, тесното формирање на ѕид никогаш не се скршил. Тактиките исто така вклучуваа и планирање на битките. Борбите „ѕид на ѕид“, иако се изведуваа за забава, всушност беа близу до воена обука. На пример, познатиот етнограф В. Гилиаровски потсети дека за време на неговата доброволна служба во пешадиските полк војниците често се изведувале борби со тупаници ѕид-на-ѕид со фабрички работници. Познатата фраза на [[руски јазик]], „Не удирај човек кога е долу“, влече корени во тој спорт.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "Одно из правил кулачного боя стало даже пословицей, символизирующей русское благородство в бою: «Лежачего не бьют». [One of the rules of fist fighting even turned into a well-known phrase, which showed the Russian nobility: "Do not hit a man when he's down."] {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> == Борба со тупаници во руската популарна култура == [[Податотека:Vasnetsov_Kulachni_boi.jpg|мини|216x216пкс| „Борба со тупаница“ (''Момче Кулачини''), слика на [[Виктор Васнецов]] .]] Како со векови, борбите со тупаници биле толку популарни и биле дел од рускиот народен живот,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "Широчайшей географией кулачных боев, их повсеместным распространением объяснялось то, что кроме русских в них со временем стали принимать участие и представители иных национальностей, обитавших в России: древняя чудь, татары, мордовцы. И многие другие." (The wide territory the fist fight was practiced on brought the sport to other nations like the Tatars, Mordvins, and many others) {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=August 22, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> тие често се случувале во [[Руска книжевност|руската литература]] и [[Руска култура|уметност]]. Најпознатото портретирање на руската тупаница е во [[Михаил Јурјевич Лермонтов|поемата на Михаил Лермонтов]], „Песната на трговецот Калашников“. Таму, борбата со тупаниц завзеемаат место како форма на честа двобој помеѓу опричник (државни полициски агент) и трговец. Забележително е дека, според Лермонтов, и двата лика користат борбени ракавици ('rukavitsy' - армирани белезници). Иако тоа може да биде пример за поетска лиценца, во песната се вели дека првиот поврзан удар на Калашников свиткал голем бронзен крст кој виси од вратот на неговиот противник, а вториот го скршил храмот на противникот, убивајќи го. Борбата се појавува и во [[опера]]та ''Трговецот Калашников'' од [[Антон Рубинштајн]] (1880). Во 19 век Сергеј Аксаков гледал познати борби со тупаници во замрзнатото езеро Кабан во [[Казањ|Казан]], а подоцна пишувал за нив во својата „Приказна за студентскиот живот“. Неколку децении подоцна, на истото езеро, младиот иден оперски пејач Феодор Чалиапин учествувал во слична борба: „Од едната страна дојдовме ние, [[Руси]]те од [[Казањ|Казан]], од другата страна [[Татари]]те. Се боревме напорно без да жалиме за себе, но никогаш не ги прекршивме историските правила да не удриме некој што е веќе соборен, да не клоцаме и да не држиме железо на ракавите“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "Еще в 1806 году С. Т. Аксаков наблюдал знаменитые кулачные бои в Казани, на льду озера Кабан, и впоследствии описал их в своем «Рассказе о студенческой жизни». А через восемь десятилетий в тех же боях азартно дрался великий русский артист Ф. И. Шаляпин. Уже увенчанный мировой славой, он делился дорогими его сердцу воспоминаниями: «Сходились с одной стороны мы, казанская Русь, с другой - добродушные татары. Дрались отчаянно, не щадя ни себя, ни противников. Но и в горячке яростной битвы никогда не нарушали установленных искони правил: лежачего не бить, присевшего на корточки - тоже, ногами не драться, тяжести в рукавицы не прятать»." {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> Подоцна младиот Чалиапин бил нападнат во тепачка над девојче, но благодарение на неговата умешност во борбите со тупаници, тој победил. Тој напиша: „Тој скокна да ме победи, и иако се плашев од полицијата, ми помогна борбата со тупаници на замрзнатите езера во [[Казањ]], и тој понижувачки изгуби“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "Однажды, когда Федор уже начал взрослеть, навыки кулачного боя выручили его в критической ситуации. Его несчастный соперник в любви - городовой - попытался было поколотить начинающего хориста, но тот вовсе не забыл, как хаживал в стенке на озере Кабан, и крепко проучил блюстителя порядка. «Он бросился бить меня. Но хотя я очень боялся полиции, однако опыт казанских кулачных боев послужил мне на пользу, и городовой был посрамлен»." {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> Рускиот поет [[Сергеј Есенин]] во своите автобиографски белешки „За мене“ раскажал дека неговиот дедо го научил на борбата со тупаница.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=2008-08-22|accessdate=2008-08-22}} "«Дедушка иногда сам поддразнивал на кулачку и часто говорил бабке: «Ты у меня, дура, его не трожь, он так крепче будет!». Так написал сам поэт в автобиографических заметках «О себе»." (Sometimes my grandfather teased me to fist fight and told my grandmother: "You, my stupid, don't touch him. That way he'll be tougher". That's what the poet himself wrote in the autobiographic notes "About Myself") {{Наведена мрежна страница|url=http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20080117155052/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm|archive-date=January 17, 2008|accessdate=2008-08-22}}</ref> Еден од хероите во книгата „Крадец“ од [[Советски Сојуз|советскиот]] романописец Леонид Леонов рече: „Во детството, тоа се случи, само во борби со тупаници најдов вистински пријатели. . . И никогаш не погреши! Затоа што само во борба излегува целата човечка природа“. Беа изнесени тврдења дека руското благородништво претпочитало борби со тупаници пред двобои, но од друга страна се сугерира дека благородништвото всушност биле против борбите со тупаници и склопот на оружје. == Поврзано == * [[Бокс со голи тупаници]] == Наводи == ; Белешки {{Наводи|2}} ; Цитирани дела * {{Наведена мрежна страница|url=http://fist.com.ua/history/fisticuffs.php|last=Labzyuk|first=Sergei|publisher=Federation of Kyiv Slavonic Fist Fighters|script-title=ru:Историческая справка: кулачный бой|trans-title=Historical note: Fist fighting|accessdate=1 August 2012}} * {{Наведена мрежна страница|url=http://istina.rin.ru/cgi-bin/print.pl?sait=6&id=2855|title=Русский кулачный бой|work=Боевые искусства|trans-title=Russian Fist Fighting|accessdate=1 August 2012}} * {{Наведена книга|last=Sakharov|first=Ivan Petrovich|publisher=A. S. Suborin|year=1885|page=129|script-title=ru:Сказания русского народа|trans-title=Russian Folk Tales|chapter=<nowiki>Сказания о русских народных играх: Кулачный бой [Tales of Russian folk games: pugilism]</nowiki>|chapter-url=http://bibliotekar.ru/rusSaharov/129.htm}} == Надворешни врски == * [https://www.youtube.com/watch?v=3TZDwPOTm0U Борба со тупаници во СССР (ретко видео)] * [http://bibliotekar.ru/rusSaharov/129.htm За спортот од руската колекција етнички игри] (руски) * [https://web.archive.org/web/20080822012307/http://www.infosport.ru/Press/SZR/0798/topic1.htm Борба со тупаници во антички Рус] (руски) * [http://www.skb-nabchelny.boom.ru/ Обожавателски клуб за борба со тупаници] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080914121634/http://www.skb-nabchelny.boom.ru/ |date=2008-09-14 }} (руски) * [http://fist.com.ua/ Киевска федерација на борби со тупаници] (украински) (руски) * [http://www.books4all.ru/description/1205.html Книга за преземање за борбите со руски тупаници] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200128204357/http://www.books4all.ru/description/1205.html |date=2020-01-28 }} (руски) * [http://istina.rin.ru/cgi-bin/print.pl?sait=6&id=2855 Напис за борбите со руски тупаници] (руски) [[Категорија:Екипни спортови]] [[Категорија:Поединечни спортови]] [[Категорија:Боречки спортови]] [[Категорија:Руски пронајдоци]] 2ys8hcreeu7ea02udvfo9gujbbndgsz 0 1265177 5300240 5131800 2024-12-03T22:31:48Z Wojciech Pędzich 14077 5300240 wikitext text/x-wiki '''Диего Рамон Хименес Салазар''' (роден во [[Мадрид]], 27 декември 1968 година), познат како '''Ел Сигала''' ([[кастиљски јазик|кастиљски]] за „скампа“), ― познат [[Роми|ромскои]] фламенкопејач.<ref name="El Mundo">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.elmundo.es/loc/2014/03/06/5318d792268e3ee2508b4599.html|title=Diego el Cigala obtiene la nacionalidad dominicana|work=El Mundo|publisher=Unidad Editorial Información General S.L.U|accessdate=4 април 2021}}</ref> Како што и самиот рекол, прекарот му го дале тројца гитаристи, „Лос Лосада“, за неговиот моќен глас, а не [[Камарон де ла Исла]], како што обично се верува.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lavozdegalicia.com/cultura/2008/10/29/0003_7267154.htm|title=News article|work=www.lavozdegalicia.com}}</ref> Диего Ел Сигала има и доминиканско државјанство.<ref name="El Mundo" /> Еден од неговите одлични албуми е „Lágrimas Negras“ од 2003 година, соработка со тогаш 85-годишниот [[куба]]нски [[пијанист]] Бебо Валдес. Доброто спојување на кубанските ритми и вокалите на фламенко ја направиле оваа снимка меѓународен успех.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2003/12/28/arts/music-the-highs-the-albums-and-songs-of-the-year-687006.html|title=MUSIC: THE HIGHS; The Albums And Songs Of the Year|last=Ratliff|first=Ben|date=28 декември 2003|accessdate=4 април 2021}}</ref> [[Податотека:Diego el Cigala, Filharmonia Bałtycka, 03.12.2024 10.jpg|мини|Диего ел Сигала (2024).]] Роден во семејство на [[Роми|ромски]] уметници и интелектуалци во Мадрид, Ел Сигала започнал да пее во фламенкови собири (клубови на ентузијасти) и таблаови, сè додека неговиот одлична мерка и способност да го забележи ритамот не го привлекле вниманието на играчите од светска класа како Марио Маја, Фаико, Фаруко, Ел Гуито, Мануела Караско, Кристобал Рејес, Кармен Кортес, Хоакин Кортес и тој започна да патувал како дел од нивните дружби. До крајот на деведесеттите, соработувајќи на снимања од Камарон, Томатито, Херардо Нуњес и Висенте Амиго, тој бил подготвен да сними свое ЦД. Со успехот на „Undebel“ тој ја започнал својата кариера како соло-пејач. Сега има снимено 8 ЦД-а и има освоено две Греми награди<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.deflamenco.com/noticias/verArticulo.jsp?codigo=FLA%7C1621|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303234731/http://www.deflamenco.com/noticias/verArticulo.jsp?codigo=FLA%7C1621|archive-date=3 март 2016|accessdate=4 април 2021}}</ref> и пет номинации за Латинско греми.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.elcigala.com/en/biography|title=Diego el Cigala - Web Oficial|work=www.elcigala.com|accessdate=4 април 2021|archive-date=2011-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20110312121341/http://www.elcigala.com/en/biography|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.andalucia.com/flamenco/musicians/el-cigala.htm|title=Flamenco - Diego el Cigala - Andalucia.com|work=www.andalucia.com|accessdate=4 април 2021}}</ref> Неговата сопруга Ампаро Фернандес починала во 2015 година од [[Рак (болест)|рак]] во Пунта Кана.<ref>[https://es.noticias.yahoo.com/fallece-rep%C3%BAblica-dominicana-esposa-cantante-diego-cigala-173001793.html Yahoo] {{webarchive|url=https://archive.today/20150821130439/https://es.noticias.yahoo.com/fallece-rep%C3%BAblica-dominicana-esposa-cantante-diego-cigala-173001793.html |date=2015-08-21 }}</ref> == Дискографија == ** 1998 – Undebel ** 2000 – Entre vareta y Canasta ** 2001 – Corren tiempos de alegría ** 2002 – Teatro Real (Диего Ел Сигала со Нињо Хоселе) ** 2003 – Blanco y Negro en vivo (Бебо и Сигала) ** 2003 – Lágrimas negras ** 2005 – Picasso en mis ojos ** 2008 – Dos lágrimas ** 2010 – Cigala & Tango ** 2013 – Romance de la luna Tucumana ** 2016 – Indestructible == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.elcigala.com/ Службена мрежна страница] * [https://web.archive.org/web/20051203093557/http://www.esflamenco.com/bio/en10742.html Животопис и дискографија на Диего ел Сигала] * [http://www.falseta.com/forum/ Фламенко Форум] [[Категорија:Шпански Роми]] [[Категорија:Ромски музичари]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1968 година]] 3warwxluunxfd7wnkt5tqg443gce3oe 0 1266795 5300358 5188375 2024-12-04T11:34:16Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи и инфокутија 5300358 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=Маргарет Краус|birth_date=16 декември 1928<ref name=":0">{{Cite web|last=Katz|first=Brigit|title=London Library Spotlights Nazi Persecution of the Roma and Sinti |date=November 8, 2019 |url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/exhibition-spotlights-nazi-persecution-roma-and-sinti-holocausts-forgotten-victims-180973505/|access-date=2021-04-05|website=Smithsonian Magazine|language=en}}</ref>|known_for=ромска жртва на холокаустот|death date={{Death date and age|2005|12|20|1928|12|16|df=y}}}} '''Маргарет Краус''' (''Margarethe Kraus''; {{рн|16|декември|1928}} – {{пн|20|декември|2005}}) — [[Роми|Ромка]] која била прогонувана за време на [[Геноцид на Ромите|порајмосот]], затворена во [[Аушвиц]] и [[Равенсбрик|Равенсбрук]]. Нејзиното искуство било запишано во подоцнежниот живот од страна на фотографот Реимар Гилсенбах. == Биографија == Иако малку се знае за раниот живот на Краус, таа била жена со ромско потекло, која живеела во [[Чехословачка]] со своето семејство пред нивната депортација во [[Аушвиц]] во 1943 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lrb.co.uk/blog/2020/january/at-the-wiener-holocaust-library|title=Daniel Trilling {{!}} At the Wiener Holocaust Library · LRB 17 January 2020|last=Trilling|first=Daniel|date=2020-01-17|work=LRB Blog|language=en|accessdate=2021-04-05}}</ref><ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/features/2019/10/30/roma-holocaust-amid-rising-hate-forgotten-victims-remembered|title=Roma Holocaust: Amid rising hate, ‘forgotten’ victims remembered|last=Shackle|first=Samira|work=www.aljazeera.com|language=en|accessdate=2021-04-05}}</ref> Ромите и Синтите биле прогонувани за време на холокаустот, а семејството Краус било дел од 500.000 убиени во [[Геноцид на Ромите|геноцидот]] во Ромите.<ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://time.com/5719540/roma-holocaust-remembrance/|title=The Persecution of the Roma Is Often Left Out of the Holocaust Story. Victims’ Families Are Fighting to Change That|work=Time|accessdate=2021-04-05}}</ref> Краус била депортирана во Аушвиц во 1943 година, на 13-годишна возраст, заедно со нејзиното семејство. Тие биле чувани во познат како семеен логор Цигани.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thejc.com/comment/columnists/roma-the-forgotten-victims-1.490885|title=We must speak up for the Roma, the 'forgotten' victims|work=www.thejc.com|accessdate=2021-04-05}}</ref><ref name=":0"/> За време на интернирањето била подложена на медицински експерименти. Таа претрпела екстремна злоупотреба и лишување, а заболела и од тифус.<ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohrh.law.ox.ac.uk/the-wiener-holocaust-librarys-new-exhibition-forgotten-victims-the-nazi-genocide-of-the-roma-sinti/|title=The Wiener Holocaust Library’s new exhibition: ‘Forgotten Victims: The Nazi Genocide of the Roma & Sinti’|date=2019-10-11|work=OHRH|language=en|accessdate=2021-04-05}}</ref> Нејзините родители биле убиени во Аушвиц, а потоа била преместена во [[Равенсбрик|Равенсбрук,]] каде што била користена за робовска работа. Во 1966 година Краус беше фотографиран од новинарот Реимар Гилсенбах во [[Германска Демократска Република|Германската Демократска Република]].<ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://museumcrush.org/the-wiener-library-tells-the-tragic-story-of-the-roma-and-sinti-holocaust/|title=The Wiener Holocaust Library tells the tragic story of the Roma and Sinti Holocaust|last=Moss|first=Richard|last2=Post|first2=31-10-19|work=Museum Crush|language=en-GB|accessdate=2021-04-05}}</ref> Таа позирала пред прозорецот на својот караван и јасно се гледа тетоважата со која беше обележана во Аушвиц на нејзината лева рака.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://wienerholocaustlibrary.org/exhibition/forgotten-victims-the-nazi-genocide-of-the-roma-and-sinti/|title=Forgotten Victims: The Nazi Genocide of the Roma and Sinti|work=The Wiener Holocaust Library|language=en-GB|accessdate=2021-04-05}}</ref> Таа рекла на Гилсенбах дека и нејзините родители починале во Аушвиц и дека потоа била префрлена во логорот Равенбрик каде што била роб.<ref name=":2"/> Сепак, таа не ги спомнала медицинските експерименти што ги претрпела. == Наследство == Краус била претставена на изложбата ''во'' 2019 година ''Заборавени жртви Нацистичкиот геноцид на Ромите и Синтите'' во библиотеката за холокаустот Винер во Лондон.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thedailybeast.com/forgotten-genocide-how-a-quarter-of-europes-roma-were-murdered-by-the-nazis-then-erased-from-history|title=Forgotten Genocide: How a Quarter of Europe’s Roma Were Murdered by the Nazis, then Erased From History|last=Hines|first=Nico|date=2019-11-17|work=The Daily Beast|access-date=2021-04-05|language=en}}</ref> Изложбата го потенцирала прогонот на ромската и синтиската заедница и убиството на 500 000 луѓе - наречено [[Геноцид на Ромите|порајмос]] на ромски јазик''.''<ref name=":3"/> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Преживеани во холокаустот]] ig4lw0gzosw4a7qemfknx19nlw3k7i2 0 1278152 5300323 5292025 2024-12-04T10:10:26Z Jtasevski123 69538 /* Статистика */ 5300323 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | name = Мајк Мењан | image = [[Податотека:Mike Maignan 2022 Salzburg vs AC Milan 2022-09-06.jpg|250п]] | caption = Мајк Мењан во 2022 година во дресот на Милан | fullname = Мајк Петерсон Мењан<ref>{{cite web |url=https://www.legaseriea.it/en/serie-a/transfer-market?squadra=milan |title=Latest transfers summer: Milan |publisher=Lega Serie A |archive-url=https://web.archive.org/web/20210830150300/https://www.legaseriea.it/en/serie-a/transfer-market?squadra=milan |archive-date=30 August 2021}}</ref> | birth_date = {{birth date and age|1995|7|3|df=y}}<ref name="Soccerway"/> | birth_place = [[Кајена]], Француска Гвајана | height = 1.91 м | position = [[голман (фудбал)|голман]] | currentclub = {{Fb team Milan}} | clubnumber = 16 | youthyears1 = 2003–2009 | youthclubs1 = ФК Вилиерс ле Бел | youthyears2 = 2009–2015 | youthclubs2 = [[ФК Париз Сен Жермен Б|ПСЖ Б]] | years1 = 2012–2015 | clubs1 = [[ФК Париз Сен Жермен Б|ПСЖ Б]] | caps1 = 42 | goals1 = 0 | years2 = 2015–2017 | clubs2 = {{Fb team Lille}} 2 | caps2 = 10 | goals2 = 0 | years3 = 2015–2021 | clubs3 ={{Fb team Lille}} | caps3 = 149 | goals3 = 0 | years4 = 2021– | clubs4 = {{Fb team Milan}} | caps4 = 60 | goals4 = 0 | nationalyears1 = 2010–2011 | nationalteam1 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 16 години|Франција U16]] | nationalcaps1 = 10 | nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2011–2012 | nationalteam2 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 17 години|Франција U17]] | nationalcaps2 = 12 | nationalgoals2 = 0 | nationalyears3 = 2012–2013 | nationalteam3 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 18 години|Франција U18]] | nationalcaps3 = 5 | nationalgoals3 = 0 | nationalyears4 = 2013 | nationalteam4 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 19 години|Франција U19]] | nationalcaps4 = 3 | nationalgoals4 = 0 | nationalyears5 = 2014 | nationalteam5 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 20 години|Франција U20]] | nationalcaps5 = 1 | nationalgoals5 = 0 | nationalyears6 = 2015–2016 | nationalteam6 = [[Фудбалска репрезентација на Франција до 21 години|Франција U21]] | nationalcaps6 = 6 | nationalgoals6 = 0 | nationalyears7 = 2020– | nationalteam7 = [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] | nationalcaps7 = 10 | nationalgoals7 = 0 | club-update = 4 јуни 2023 | nationalteam-update = 19 јуни 2023 }} '''Мајк Мењан''' (роден на {{роден на|3|јули|1995}} во {{роден во|Кајена}}, [[Француска Гвајана]]) — француски професионален [[фудбалер]] кој настапува за [[ФК Милан]], во италијанската [[Серија А]], на позиција [[голман (фудбал)|голман]] и за [[Фудбалска репрезентација на Франција|Фудбалската репрезентација на Франција]]. Мењан се развил преку академијата на [[ФК Париз Сен Жермен Б|ПСЖ]], но никогаш не заиграл за првиот тим. Во 2015 година, тој се приклучи на Лил за 1 милион евра и станал прв избор во 2017 година. Тој бил избран за голман на годината во Лига 1 во годината 2018–19, и ја освоил титулата во лигата во сезоната 2020–21. Потоа се преселил во Милан за 15 милиони евра, освојувајќи ја Серија А во својата [[ФК Милан сезона 2021-2022|прва сезона]] и станал дел од Тимот на сезоната. ==Рани години== Мајк Мењан е роден во {{роден во|Кајена}}, [[Француска Гвајана]], од мајка по потелко од [[Хаити]] и татко од [[Франција]]<ref>{{cite web|url=http://www.lepopulaire.fr/limousin/sports/actualite/football/2012/11/03/rencontre-avec-le-portier-de-lequipe-de-france_1319682.html |title=Rencontre avec le portier de l’équipe de France |trans-title=Meeting with the France national team goalkeeper|editor=Kao, Kevin |date=11 March 2012 |publisher=Le Populaire |accessdate=25 July 2015|language=fr}}</ref><ref>[http://cjsscayes.com/?p=2561 CJSS - Le Franco-Haitien Mike Maignan : « Je veux devenir le numéro 1 au PSG (Franco-Haitian Mike Maignan: "I want to become PSG's number 1")] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150725191616/http://cjsscayes.com/?p=2561|date=25 July 2015}}</ref>. ==Клубска кариера== ===Париз Сен Жермен=== Мењан настапувал во пониските категории на [[ФК Париз Сен Жермен|Париз Сен Жермен]], пред да биде промовиран во 2013 година во првиот тим. Учествувал во Младинската лига на УЕФА 2013–14 во која неговиот тим стигнал до четврт-финалето, и бил елиминиран од Реал Мадрид<ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefayouthleague/news/newsid=2070073.html |title=Sánchez heads Madrid into semi-finals |editor=Burke, Chris |date=11 March 2014 |publisher=UEFA |accessdate=25 July 2015}}</ref>. Во јуни [[2013]] година, Мењан го потпишал својот прв професионален договор, во траење од три години<ref>{{cite news |last1=Ponchelet |first1=David |title=Le Guyanais Mike Maignan signe avec le Paris Saint Germain! |trans-title=French Guianese Mike Maignan signs with Paris Saint-Germain!|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/2013/06/06/le-guyanais-mike-maignan-signe-avec-le-paris-saint-germain-39957.html |accessdate=9 October 2019 |publisher=La 1ere |date=6 June 2013 |language=fr}}</ref>. На 18 декември, тој за прв пат бил во составот на еден натпревар, во победата од 2-1 над Сент-Етјен во осминафиналето на Купот на Ла Лига<ref>{{cite news |title=PSG: cinq absents de marque face à Saint-Étienne |trans-title=PSG: five big absences against Saint-Étienne |url=https://www.football365.fr/psg-cinq-absents-de-marque-face-a-saint-etienne-1975415.html |accessdate=9 October 2019 |publisher=Football 365 |date=17 December 2013 |language=fr }}{{Мртва_врска|date=March 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. На [[19 јануари]] [[2014]] година, тој бил вклучен во натпревар од Лига 1 за прв пат, останувајќи на клупата во победата од 5–0 над Нант на [[Паркот на принцовите]]<ref>{{cite news |title=Paris Saint Germain 5&ndash;0 Nantes |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/25717713 |accessdate=9 October 2019 |website=BBC Sport |date=19 January 2014}}</ref>. ===Лил=== Во август [[2015]] година, Мењан потпишал за ФК Лил за 1 милион евра со петгодишен договор<ref>{{cite news |title=Mike Maignan : Le Haïtien à Lille pour 5 ans |trans-title=Mike Maignan: Haitian to Lille for five years|url=https://www.africatopsports.com/2015/08/19/mike-maignan-le-haitien-a-lille-pour-5-ans/ |accessdate=9 October 2019 |publisher=Africa Top Sports |date=19 August 2015 |language=fr}}</ref>. Тој го направил своето професионално деби на [[18 септември]] во ремито 1-1 против Рен, како замена откако Винсент Енјама бил исклучен во 69 минута. Во својот прв допир, тој одбранил пенал, но по пет минути, тој примил гол од истиот играч<ref>{{cite news |title=Lille hold on for share of spoils at Rennes |url=https://www.espn.com.au/football/report?gameId=424686 |accessdate=9 October 2019 |agency=PA Sport |publisher=ESPN |date=18 September 2015}}</ref>. На почетокот на сезоната 2017–18, во вториот натпревар од сезоната во загубата од 3:0 во Стразбур, тој бил исклучен затоа што ја исфрлил топката кон противникот<ref>{{cite news |last1=White |first1=Adam |last2=Devin |first2=Eric |title=Marcelo Bielsa loses his cool as Lille's season goes from bad to worse |url=https://www.theguardian.com/football/2017/sep/25/marcelo-bielsa-lille-monaco-ligue-1 |accessdate=9 October 2019 |newspaper=The Guardian |date=25 September 2017}}</ref>. Следната сезона, тој постојано бил избор број еден голман а Лил завршил како вицешампион. Самиот Мењан бил избран за голман на годината. Неговиот рекорд бил 30 примени голови, 17 чисти, 233 одбрани и три одбранети пенали<ref name=unfp>{{cite news |last1=Noé |first1=Sébastien |title=Trophées UNFP : Élu gardien de l’année, Mike Maignan dans le grand monde |trans-title=Trophées UNFP : Voted goalkeeper of the year, Mike Maignan in the big world|url=https://www.lavoixdunord.fr/585618/article/2019-05-19/mike-maignan-elu-meilleur-gardien-de-l-annee |accessdate=9 October 2019 |newspaper=La Voix du Nord |date=19 May 2019 |language=fr}}</ref>. Во периодот 2020–21 година, Мањан ја освоил титулата во Лига 1<ref name=ligue21>{{cite news |last1=Holyman |first1=Ian |title=Ligue 1: How Lille pulled off a shock title triumph - to leave PSG searching for answers |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/57224119 |access-date=24 May 2021 |website=BBC Sport |date=24 May 2021}}</ref>, завршувајќи ја сезоната со 21 чисти мрежи, една помалку од рекордот во лигата<ref name=LilleW>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/football/2021/may/24/lille-ligue-1-title-decade-christophe-galtier|title=Lille hold their nerve to clinch their first Ligue 1 title for a decade|newspaper=The Guardian|date=23 May 2021|accessdate=24 May 2021}}</ref>. ===Милан=== На [[27 мај]] [[2021]] година, Мењан се согласил да потпише за италијанскиот клуб од Серија А, [[Милан]] на петгодишен договор, кој започнал да важи од 1 јули<ref>{{Cite web |title=Official Statement: Mike Maignan |url=https://www.acmilan.com/en/news/articles/media/2021-05-27/official-statement-mike-maignan |publisher=A.C. Milan |date=27 May 2021 |access-date=27 May 2021}}</ref> . Дебитирал на [[23 август]], во победата од 1:0 против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]]<ref>{{cite news |title=Soccer-Early Diaz strike gets Milan off to winning start |url=https://www.reuters.com/article/uk-soccer-italy-sam-mil-report-idUKKBN2FO1VP |access-date=6 September 2021 |publisher=Reuters |date=23 August 2021}}</ref>. ==Меѓународна кариера== Мањан настапувал за Франција на секое ниво од под 16 години до 21 година. Тој бил капитен на репрезентацијата до 17 години на Европското првенство во Словенија 2012 година<ref>{{cite web |url=http://www.just-football.com/2013/02/photo-shoot-marvellous-maignan-breaks-boca-hearts-al-kass-international-cup/ |title=Photo, Shoot: Marvellous Maignan Breaks Boca Hearts Al-Kass International Cup |editor=F, Jonathan |date=5 February 2013 |publisher=Just Football |accessdate=25 July 2015 |archive-date=2013-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130213001817/http://www.just-football.com/2013/02/photo-shoot-marvellous-maignan-breaks-boca-hearts-al-kass-international-cup/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://talentshunter.net/2013/10/31/mike-maignan/ |title=Talents Hunter - Mike Maignan |access-date=25 July 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150725173922/http://talentshunter.net/2013/10/31/mike-maignan/ |archive-date=25 July 2015 |url-status=dead }}</ref>. Тој го имал својот прв повик во мај 2019 година, пред квалификациите за УЕФА Евро 2020 против [[Фудбалска репрезентација на Турција|Турција]] и [[Фудбалска репрезентација на Андора|Андора]] и пријателскиот натпревар со [[Фудбалска репрезентација на Боливија|Боливија]]<ref>{{cite news |title=Lille goalkeeper Mike Maignan earns France call-up |url=https://www.foxsports.com/soccer/story/lille-goalkeeper-mike-maignan-earns-france-call-up-052119 |accessdate=9 October 2019 |agency=Associated Press |website=Fox Sports |date=21 May 2019}}</ref>. Тој дебитирал на 7 октомври 2020 година како замена за [[Стив Манданда]] на полувреме на пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Украина|Украина]], кој завршил со победа од 7-1 на „[[Стад де Франс]]“<ref>{{cite news |last1=Béal |first1=Xavier |title=France-Ukraine : Première sélection pour Maignan qui remplace Mandanda à la mi-temps|trans-title=France-Ukraine: First cap for Maignan who replaces Mandanda at half time |url=https://www.goal.com/fr/news/france-ukraine-premiere-selection-pour-maignan-qui-remplace/p6pzzzhnwwmt1uwfj7d67i2x7 |accessdate=14 November 2020 |website=Goal.com |date=7 October 2020 |language=fr}}</ref>. Во мај 2021 година, тој бил повикан за Евро 2020<ref>{{cite news |title=Karim Benzema recalled to France squad for Euro 2020 after six-year absence |url=https://www.skysports.com/football/news/12025/12310278/karim-benzema-recalled-to-france-squad-for-euro-2020-after-six-year-absence |access-date=20 May 2021 |website=Sky Sports |date=19 May 2021}}</ref>. ==Статистика== {{Updated|13 август 2022}}<ref name="Soccerway">{{cite web |url=https://int.soccerway.com/players/mike-maignan/215632/ |title=M. Maignan: Summary |website=Soccerway |publisher=Perform Group |access-date=29 May 2021}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ Appearances and goals by club, season and competition |- !rowspan="2"|Клуб !rowspan="2"|Сезона !colspan="3"|Лига !colspan=2|Национален куп !colspan=2|Лига куп !colspan="2"|Европа !colspan="2"|Вкупно |- !Лига||Нат.||Гол.||Нат.||Гол.||Нат.||Гол.||Нат.||Гол.||Нат.||Гол. |- |rowspan="4"|[[ФК Париз Сен Жермен Б|ПСЖ Б]] |2012–13 |CFA |2||0||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||2||0 |- |2013–14 |CFA |19||0||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||19||0 |- |2014–15 |CFA |21||0||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||21||0 |- !colspan="2"|Вкупно !42!!0!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!colspan="2"|—!!42!!0 |- |rowspan="3"|[[ФК Лил|Лил II]] |2015-16 |CFA 2 |8||0||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||8||0 |- |2016-17 |CFA |2||0||colspan="2"|—||colspan="2"|—||colspan="2"|—||2||0 |- !colspan="2"|Вкупно !10!!0!!colspan="2"|—!!colspan="2" |—!!colspan="2"|—!!10!!0 |- |rowspan="7"|[[ФК Лил|Лил]] |[[ФК Лил сезона 2015-2016|2015-16]] |[[Лига 1]] |4||0||0||0||1||0||colspan="2"|—||5||0 |- |[[ФК Лил сезона 2016-2017|2016-17]] |Лига 1 |7||0||4||0||1||0||colspan="2"|—||12||0 |- |[[ФК Лил сезона 2017-2018|2017-18]] |Лига 1 |34||0||1||0||1||0||colspan="2"|—||36||0 |- |[[ФК Лил сезона 2018-2019|2018-19]] |Лига 1 |38||0||3||0||1||0||colspan="2"|—||42||0 |- |[[ФК Лил сезона 2019–2020|2019-20]] |Лига 1 |28||0||3||0||0||0||6{{efn|Настапи на [[УЕФА Лига на шампиони]]|name=УЕФА Лига на шампиони}}||0||37||0 |- |[[ФК Лил сезона 2020–2021|2020–21]] |Лига 1 |38||0||2||0||colspan="2"|—||8{{efn|Настапи на [[УЕФА Лига Европа]] |name=УЕФА Лига Европа}}||0||48||0 |- !colspan="2"|Вкупно !149!!0!!13!!0!!4!!0!!14!!0!!180!!0 |- |- |rowspan="4"|[[ФК Милан|Милан]] |[[ФК Милан сезона 2021-2022|2021–22]] |[[Серија А]] |32||0||4||0||colspan="2"|—||3{{efn|Настапи на [[УЕФА Лига на шампиони]]|name=УЕФА Лига на шампиони}}||0||39||0 |- |[[ФК Милан сезона 2022-2023|2022–23]] |[[Серија А]] |22||0||0||0||colspan="2"|—||7{{efn|Настапи на [[УЕФА Лига на шампиони]]|name=УЕФА Лига на шампиони}}||0||29||0 |- |[[ФК Милан сезона 2023-2024|2023–24]] |[[Серија А]] |0||0||0||0||colspan="2"|—||0||0||0||0 |- !colspan="2"|Вкупно !54!!0!!4!!0!!0!!0!!10!!0!!68!!0 |- !colspan="3"|Вкупно !255!!0!!17!!0!!4!!0!!24!!0!!300!!0 |} {{notelist}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Commons category}} {{A.C. Milan squad}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Мењан, Мајк }} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Француски голмани]] [[Категорија:Француски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Лил]] [[Категорија:Фудбалери на Милан]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] 283ins4yftnrar09f4e6ra0wpvdu4xu 0 1280077 5299960 5245765 2024-12-03T12:46:57Z BosaFi 115936 /* Праисторија */ 5299960 wikitext text/x-wiki {{Swedish National Parks}}'''Националниот парк Фулуфелет''' ({{Lang-sv|Fulufjällets nationalpark}}) е [[национален парк]] во централна [[Шведска]]. Неговата вкупна површина е 385 километри , сместена целосно во рамките на општината Алвдален во провинцијата [[Даларна]]. Именуван е по планината '''Фулуфелет''', 1044 километри високо. Го опфаќа шведскиот дел од масивот Фулуфјалет, кој е најјужниот дел од [[Скандинавски Планини|Скандите]] во Шведска. Норвешкиот дел од масивот е заштитен од норвешкиот национален парк Фулуфјелет. Паркот е еден од најновите во Шведска, отворен во септември 2002 година од страна на кралот Карл XVI Густаф на церемонија на која присуствувале неколку илјади гледачи. Паркот стана еден од почетните ПАН паркови, меѓународен проект за комбинирање на зачувувањето со туризмот. Масивот Фулуфелет е високо плато длабоко продлабочено од неколку реки кои се влеваат во моќната река [[Далелвен|Далвен]], која далеку низводно ја создава уникатната топографија на [[Фернебофјерден (национален парк)|Националниот парк Фернебофјарден]]. Во географијата доминираат [[лишаи]], голи планини и долини со густа старорастечка шума. Грините од четка, трева и лишаи се единствени во [[Скандинавски Планини|Скандинавските планини]], како резултат на отсуството на [[Ирвас|ирваси кои]] пасат. Паркот е забележителна локација за неколку видови птици, како и [[Кафеава мечка|кафеави мечки]] и [[евроазиски рис]]. Храбриот сибирски сој е симбол на паркот. Значајни знаменитости го вклучуваат најголемиот водопад во Шведска, Њупескар, со вкупна висина од 93 метри, и слободен пад од 70 метри. Во паркот расте Стариот Тјико, едно од најстарите дрвја во светот. == Топонимија == Потеклото на името {{Јаз|sv|Fulufjället}} не е познато со сигурност: наставката ''-fjället'' значи „планина“, но првиот дел (''Fulu-'') не е јасен. Во ''Ортнам и Даларна'', Хари Штал сугерира дека овој збор доаѓа од ''старошведскиот фала'' што значи „бледо“ или „матно“, како имињата на градот Фалун и на реката Фулан. Така, планината би го добила своето име од блиската река, или на друг начин од градот: поранешен пат што оди од Трисил до Фалун навистина би ја поминал планината и затоа би можел да се нарече „планина на патот на Фалун“. == Географија == === Локација и граници === Националниот парк Фулуфјалет е во општина [[Даларна (округ)|Алвдален во округот Даларна]], 25 километри југозападно од Сарна . Се протега долж норвешката граница на повеќе од 38,483 хектари (што е 385 километри). Се граничи, од другата страна на оваа национална граница, Националниот парк Фулуфелет, кој има површина од повеќе од 82,5 километри. Релативно е далеку од големите градови во земјата, а [[Стокхолм]] е околу 400 километри далеку; најблиската железничка станица и аеродром се на Мора, 140 километри од паркот. === Топологија === [[Податотека:Fulufjället_National_Park_topographic_map-fr.svg|алт=Map of the park|мини| Карта на Националниот парк Фулуфелет во Шведска, заедно со Норвешкиот национален парк Фулуфелет]] Паркот го покрива најголемиот дел од масивот ''Фулуфелет'', кој е 35 километри долг, и кој ја опфаќа границата меѓу Шведска и Норвешка, така што мал југозападен дел од него е во [[Норвешка]]. Овој масив сочинува дел од Транстрандсфјален, кој е најјужниот дел од [[Скандинавски Планини|Скандите]] во Шведска. Фулуфелет е [[висорамнина]] на надморска височина помеѓу 900 и 1000 метри со некои кружни врвови. Слотет, 1,047 метри со надморска височина, највисоката точка на масивот, е во Норвешка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://snl.no/Fulufjellet|title=Fulufjellet|work=[[Store norske leksikon]]|language=no|accessdate=17 November 2011}}</ref> На Шведска страна, во Националниот парк Фулуфелет, највисоката точка е Братфјалет со 1,042 метри, следен од Стурхон со 1,039 метри. На јужните и источните краеви на масивот, надморската височина брутално опаѓа, околу 600 метри до долината на Фулуалвен. Висорамнината ја пробиваат неколку долини, свртени кон запад (Бергадален, Гирадален), југ (Тангадален) и кон исток (Голјадален). === Клима === Фулуфелет е еден од деловите на Скандинавија најоддалечени од морето. Затоа поседува континентална клима. Просечната температура во паркот е околу 1&nbsp;°C, со релативно високи врнежи (835 милиметри годишно во просек). Истражувањето на времето во блиската Сарна дава индикација; но, бидејќи се наоѓа во долина, нејзината клима е посува. Иако зимата е посува од летото, снежната покривка обично опстојува од 175 до 200 дена секоја година. Меѓутоа, времето на Фулуфелет е многу променливо со текот на времето и просторот, и во однос на [[температура]]та и [[врнежи]]те. Особено, областа доживеала екстремна бура ноќта помеѓу 30 и 31 август 1997 година.<ref name="pluie">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.smhi.se/polopoly_fs/1.6390!faktablad_fulufjallet%5B1%5D.pdf|title=Regnkatastrofen på Fulufjället 30-31 augusti 1997 – The flash flood at Fulufjället in August 1997|work=[[Swedish Meteorological and Hydrological Institute]]|language=sv|accessdate=27 August 2011}}</ref> Кај езерата во Росјоарна, 276 милиметри дожд се собрани во 24 саати а врнежите се проценуваат на 300 до 400 милиметри појужно.<ref name="pluie" /> Ова било најголемото количество дожд во 24-часовен период забележано во Шведска.<ref name="pluie" /> Имало значителни штети во паркот, особено покрај потоците, чии брегови било насилно еродирани, откорнувајќи ја целата вегетација таму.<ref name="pluie" /> [[Податотека:St_Göljaån,_200_m_uppströms_vägen._20-30_m_höga_granar_som_plockepinn.jpg|десно|мини| Траги од уништувањето од големото невреме во 1997 година кај реката Стура Голјан]] === Хидрографија === [[Податотека:Fulufjället_national_park_brook.jpg|алт=Mountain stream on Fulufjället|мини| Планински поток на Фулуфелет]] Многу реки имаат извор на Фулуфелет масив, главниот оние кои се на Танган (1,5 м ³ ⋅s ^-1), на Гиран, на Бергант, на Фулубаган, на Стура Њупан и Стура Гољан (0.4 м ³ ⋅с ^{- 1}). Првите три ја хранат реката Герелвен, која тече по масивот Фулуфелет на запад, додека последните три ја хранат реката Фулан (исто така наречена Фулуалвен), која тече по масивот на исток. Состанокот на Герлвен и Фулан ја раѓа [[Вестердалелвен|реката]] Вестердал, која самата ја формира големата река [[Далелвен|Далвен]]. Еден од потоците на паркот, Њупан, на север од платото го формира водопадот Њупескар, со висина од 93 метри од кои 70 метри се со слободен пад, што го прави највисокиот водопад во Шведска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ne.se/lang/njupeskär|title=Njupeskär|work=[[Nationalencyklopedin]]|language=sv|accessdate=23 November 2011}}</ref> Платото, а особено неговиот јужен дел со помалку остра топологија, вклучува неколку важни езера, како што е Стура Рошен (1.01 километри, Стура и Лила Харшен (0,77 и 0,65 милиметри), Стура Гетшен (0,66 километри), итн. Овие езера се најчесто плитки и изобилството на врнежи брзо ги полни. Оваа зона вклучува и многу мочуришта со вкупна површина од повеќе од 20 километри, што е релативно малку во споредба со околните планини. == Геологија == === Камен === Масивот Фулуфелет е главно песочник. Песочникот е формиран пред 900 милиони години, кога овој дел од балтичката тектонска плоча се наоѓал во близина на екваторот. Според тоа, климатските услови таму биле пустински, а ветрот дувал огромни количества песок од дините во океанот. Овие седименти биле набиени на дното на океанот и формирале карпи, особено песочник, во хоризонтални слоеви. Оваа структура е зачувана, бидејќи била малку погодена од каледонската орогенеза.<ref name="geology">{{Наведување|language=sv|url=http://www.sgu.se/dokument/service_sgu_publ/RM120_164-178.pdf|journal=Sveriges Geologiska Undersökning|title=Fulufjället|first=Daniel|last=Andersson|first2=Lutz|last2=Kübler|first3=Claes|last3=Mellqvist|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821104846/http://www.sgu.se/dokument/service_sgu_publ/RM120_164-178.pdf|archivedate=2010-08-21}}</ref> Оваа формација од песочник е многу различна од карпата што обично се наоѓа во Шведска ([[гранит]] и [[гнајс]]). Исто така, многу се разликува од останатите Сканди, кои се дел од каледонскиот ороген. Овој песочник се нарекува далекарски песочник, или песочник на Трисил на норвешката страна. Таа ја сочинува најголемата област со песочник во Шведска и достигнува дебелина од {{Convert|1200|m}}. Песочникот е обично црвеникав, но може да биде и сив, жолт или кафеав. Во Фулуфелет, песочникот е обложен со [[дијабаз]]а. Овој дијабаза е особено важен во областа, бидејќи формира многу побогат подлога од песочник за вегетација. Дополнително, подобро се спротивставува на ерозијата од песочник и затоа формира истакнати структури во селата. На пример, врвот Братфелет, највисоката зона во паркот, се наоѓа во една од најголемите зони на дијабаза.<ref name="geology"/> Дијабазата е стара нешто помалку од 300 милиони години, што одговара на формирањето на раседот Осло. Ова сугерира дека овие дијабази се поврзани со тој настан на раседнување.<ref>{{Наведување|title=Palaeomagnetic and Rb-Sr isotopic evidence for the age of the Särna alkaline complex, western central Sweden|volume=10|number=1|year=1977|pages=73–79|publisher=[[Lithos (journal)|Lithos]]|first=G.|last=Bylund|first2=P.J.|last2=Patchett}}</ref> === Формирање на село === Истите сили што го создадоа остатокот од Скандите го создадоа и Фулуфелет. Навистина, од пред околу 60 милиони години, западниот брег на Скандинавија и североисточниот брег на Америка претрпеле важно тектонско издигнување.<ref name="uplift">{{Наведување|title=Neogene uplift and tectonics around the North Atlantic: overview|first=Peter|last=Japsen|first2=James A.|last2=Chalmers|publisher=Global and Planetary Change|volume=24|year=2000|pages=165–173}}</ref> Причините за овој феномен не се јасни и се предложени многу хипотези.<ref name="uplift" /> Една од овие хипотези е подигнувањето на Земјината кора од страна на жариштето на Исланд.<ref name="uplift" /> Друга хипотеза е изостазијата поврзана со [[глацијација]]та.<ref name="uplift" /> Се чини дека оваа надморска височина била поврзана со различни периоди на северот и југот на Скандите, со средината, помеѓу [[Трондхејм|Трондхајм]] и Естерсунд, малку депресивна. Во секој случај, ова издигнување овозможи формирање на огромна рамна зона висока неколку илјади метри. Оваа област потоа претрпе интензивна ерозија, давајќи му на селата форма што ја гледаме денес. Меѓутоа, за разлика од најјужните делови на Скандите, како оние околу [[Сарек (национален парк)|Националниот парк Сарек]], селата околу Фулуфелет не е особено обележана со глацијална ерозија. Навистина, дури и во екот на глацијацијата за време на [[Квартар|кватернерниот]] период, кога планината била покриена со ледена покривка, движењето на мразот било слабо и не го еродирало значително масивот. Наместо тоа, најизразената ерозија се случи за време на [[Терцијар|терциерниот]] период, целосно под [[тропска клима]]. == Животна средина == Паркот се наоѓа во копнениот екорегион [[Светски фонд за природа|на светскиот фонд за природа]]'', скандинавска и руска тајга'',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://globalspecies.org/protectareas/display/22022|title=Fulufjället|work=Global species|accessdate=6 December 2011|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304212410/http://globalspecies.org/protectareas/display/22022|url-status=dead}}</ref> иако значителен дел се наоѓа над линијата на дрвото, и затоа станува повеќе како ''скандинавската шума Монтана Бреза и'' екорегион со пасишта. === Плато === [[Податотека:Oenanthe_oenanthe_01_II.jpg|алт=Northern wheatear|мини| Северна белогаска]] Поради временските прилики и сиромаштијата на почвата, висорамнината е претежно врела и гола нечистотија со само неколку вообичаени грмушки од смрека и некои брези. Основните васкуларни растенија се врба, алпско мечкино грозје, алпски ајдучки треви, брусница, каурина и алпски Азалеа. Но, она што ја прави вегетацијата на висорамнината Фулуфелет особено уникатна во Шведска е нејзиното богатство со лишаи, особено со огромните покривки од лишаи од ирваси и од, кои не се погодени таму од пасиштата на домашните ирваси, за разлика од повеќето шведски планини. Исто така, во овие непристапни области може да се најде Стар Тјико, норвешка смрека 9,550 години старо, што го прави едно од најстарите дрвја во светот.<ref name="treeline">{{Наведување|url=http://miun.diva-portal.org/smash/get/diva2:377381/FULLTEXT01|title=Treeline dynamics in short and long term perspectives – Observational and historical evidence from the southern Swedish Scandes|first=Lisa|last=Öberg|isbn=978-91-86694-09-8|editor1=Mid Sweden University|place=[[Sundsvall]]|year=2010}}</ref> Во овие области живеат малку животни; птиците, претежно, како што се [[Брезов свиркач|врбовината]], [[Ливадска треперка|ливадската јама]], [[Белогаска|северно белогаска]], и овие поретки: [[Златно блатарче|европската златна блатарка]], [[Жолтоного блатарче|евроазиската жолтоного блатарче]], снежната снежната покривка и лапонскиот лонгспур. На птармиган врба е релативно честа појава, со оглед на рок птармиган се наоѓа само на највисоките врвови. За многу од овие видови, Фулуфелет е најјужниот дел од нивниот опсег во Шведска. === Долини и планински падини === [[Податотека:Fulufjället_11.JPG|алт=Forest on the slopes of Fulufjället|мини| Шума на падините на Фулуфелет]] Во долините и на планините, за разлика од нив, дијабазата и подоброто време дозволуваат побогата вегетација. Особено, овие области се покриени со шуми, при што растителните видови варираат во зависност од надморската височина: бреза, бор и норвешка смрека покриваат 4,100 хектари, 3,500 хектари и 5,000 хектари, соодветно. Грмушкиот раст, исто така, претставува голема разновидност во растителниот свет. За паметење, падините свртени кон југ се главно покриени со Шкотски борови и нивниот грмушки силно наликува на грозје, особено со обичните херс и цурус. Останатите зимзелени шуми најчесто вклучуваат курва, северна дабова папрат, кантарион и обична кравјо пченица. Почвата богата со дијабаза овозможува раст на растенија со поголема побарувачка, како што се алпски сино-сее-трн, дрвен жеравче и северна волчица. Овие зони имаат и голем број на видови [[мов]]; паркот има повеќе од една третина од сите видови мов во земјата. Животинскиот свет на овие простори е исто така релативно богат. Зоната е особено важна за [[Кафеава мечка|кафеавата мечка]], која сака да ја хибернира зимата во дувла покрај планината. Во пролетта, кафеавите мечки се спуштаат во рамнините, и се враќаат на планината само кога бобинките го прават тоа. Овие терени се исто така омилени места за газење на [[Евроазиски рис|евроазискиот рис]]. И двата вида, кафеавата мечка и евроазискиот рис, се заштитени во Шведска. Покрај [[Црвена лисица|црвената лисица]], многу поретки се и другите грабливци, а тоа се [[лакомец]]от, [[Волк|сивиот волк]] и [[Поларна лисица|поларната лисица]] и немаат фиксна локација во паркот. Паркот засолнува важна популација на [[лос]] кои го минуваат летото на планината, но претпочитаат да ја поминат зимата во области со помалку снежни врнежи. Нема повеќе диви [[ирвас]]и во паркот, кој е дел од оние неколку шведски планини кои не се вклучени во областа на пасиштата на домашните ирваси. Мускокс, кој ја напуштил областа пред речиси 4.000 години, биле повторно воведени во Норвешка и понекогаш талкаат во близина на паркот. Меѓу помалите животни може да се наведат [[Црвена верверица|црвената верверица]], [[Златна куна|европската борова куна]] и [[Алпски зајак|планинскиот зајак]]. Како и другите шведски планини, норвешкиот леминг е присутен во Фулуфелет, но на различен начин, екстремно многубројни неколку години, а други речиси отсутни. Овој феномен сè уште не е целосно разбран. Пошумените падини се домаќини на нивните сопствени видови птици, особено [[Белограден кос|прстенестиот узел]], [[Гавран|обичниот гавран]] и [[Златен орел|златниот орел]]. Општо земено, шумите имаат евроазиски клукајдрвци со три прсти, клукајдрвци од папагали, [[Обичен крстоклун|црвени мекици]], [[Лисесто циганче|обични црвени]] [[Планинска ѕвингалка|стартови]], брамблинг и сибирски јаи, која последна птица е симбол на паркот. === Мочуриштаж === [[Податотека:Fulufjället1.jpg|десно|мини| Мочуришта на платото Фулуфелет]] [[Податотека:Beaver_pho34.jpg|алт=European beaver|мини| Европски дабар]] Во паркот постојат неколку барски комплекси, но тие се генерално сиромашни со вегетација, освен одредени зони кои дијабазата ги прави побогати со хранливи материи. Меѓутоа, покрај потоците од планината, можеше да се развие богат тепих од вегетација, особено со алтернативно-лисје златно-саксифраг и врба, Во Њупескар, условите се особено поволни за раст на дрвната киселица, која вообичаено не расте толку далеку на југ. Овие мочуришта се исто така најинтересните области за мов и лишаи; Фулуфелет е едно од најбогатите места во цела Шведска, со пронајдени 394 видови мов и над 500 видови лишаи. Присуството на овие лишаи делумно се должи на фактот што паркот не е дел од територијата на пасиштата на ирваси. Овие области на вода се населени со евроазиски дабар, кој исчезнал пред неколку години поради интензивниот лов, но кој сега ја вратил својата првобитна популација. Покрај ова, претежно богатството на птици ги издвојува мочуриштата на паркот. Тоа претставува степенот најјужниот во Шведска на подрачјето на многу видови птици, како што се [[Морска патка|морската патка]], на [[долгоопашеста патка]], а исто така се фокусира на значајни популации на црвеновратна фаларопа, [[зеленонога тринга]] и [[шумска тринга]]. Некогаш се среќава и [[Мала српоклуна шлука|евроазиско мала српоклуна шлука]], која се смета за загрозен вид. Езерата главно се со арктички кал, [[Речна пастрмка|кафеава пастрмка]] и бурбо. Водите на паркот се познати по нивното изобилство и се заштитени од 1962 година. == Историја == === Праисторија === За разлика од норвешкиот дел од масивот, шведскиот дел е релативно слабо проучен од археолошка гледна точка; како што често се случува во планините, човечките траги се лесни. Планината била ослободена од мразот пред околу 8.000 до 10.000<ref name="treeline"/><ref name="natgeo">{{Наведена мрежна страница|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2008/04/080414-oldest-tree.html|title=Oldest Living Tree Found in Sweden|last=Owen, James|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20081224084539/http://news.nationalgeographic.com/news/pf/33944715.html|archive-date=2008-12-24|accessdate=2019-04-23}}</ref> години и првите луѓе пристигнале за време на каменото доба, а нивното присуство го потврдуваат одредени реликвии, како камена секира во близина на реката Фулан. Овие луѓе биле ловци-собирачи и немале фиксна населба, што останало до железното време. Четири погребни кари од железното време се меѓу најзабележителните траги од таа ера. Тие се единствените кои се откриени во Даларна. Може да се најдат на североисток од висорамнината, 2 километра југоисточно од Њупескар, и мерка од 2 до 4 метри во должина и нешто помалку од 1 метар метар во висина. Гробниците држеле врвови од стрели и копја. Друго значајно место е Алтаринген, овален ѕид 5 метри во пречник и 1 метар височина. Во средината на оваа урнатина е создаден олтар. Датирањето на оваа урнатина е тешко поради бројните реставрации на кои беше подложена. Меѓутоа, за време на [[Викиншка ера|Викиншката ера]], некои постојани населби биле изградени околу Мора, на пример, и може да се замисли дека првите постојани населби би биле основани во долините на Фулуфелет пред 1000 година. === Средниот век и модерниот период === [[Податотека:Roros02.jpg|алт=Wood houses of the city of Røros in Norway|мини| Градот Ророс во Норвешка користел огромни количества дрво за својот рудник]] Селата Сарна, Хеден и Идре веројатно биле основани во врска со ловот на диви ирваси; трговија со производи од ирваси постоела со цела Европа. Меѓутоа, оваа трговија опаднала во 14 век. Во средниот век, областа често била мапирана, поради нејзината локација на границата Шведска-Норвешка, која постои од 1273 година. Во таа ера, масивот бил целосно Норвешки, но во 1644 година, Шведска успеала да ја освои Сарна за време на војната во Торстенсон. Меѓутоа, во 1645 година, Вториот договор од Бремсебро не успеал јасно да ја дефинира границата и дури во 1751 година, по преговорите, беше воспоставена сегашната граница. Ако се чинела дека расправијата околу границата траела вечно, дотолку повеќе што зоната била толку тривијална. Областа околу планината била населена дури подоцна. Ова започнало на Норвешката страна: имаше барем една фарма во Љордален во 1528 година. Дури во 18 век, Шведскиот дел станал населен, првично со кабини за трансхумација, на пример во Меркрет. Виртуелните села пораснале по почетокот на 19 век во Гердален, Стурбакен, Стурброн, Хагнасен, Меркрет, Тјернвален и Лиладален. Многу од патеките во паркот датираат од оваа ера на трансхуманс. До 18 век областа се користела како заедничко ловиште и пасиште.<ref name="brand">{{Наведување|language=sv|url=http://ex-epsilon.slu.se:8080/archive/00000499/01/Exjobb_JennySander.pdf|title=Brand i Fulufjällets nationalpark|last=Länsstyrelsen i Dalarna|place=Falun|editor1=Länsstyrelsen Dalarnas län|year=2005|access-date=2014-12-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141223064925/http://ex-epsilon.slu.se:8080/archive/00000499/01/Exjobb_JennySander.pdf|archivedate=2014-12-23}}</ref> Иако рудниците во Ророс барале огромни количества дрва и јаглен, проблемите со транспортот на Фулуфелет првично го поштедија од сеча.<ref name="brand" /> Дури во вториот дел од 19 век, индустријата за сеча го зазеде регионот, а потоа дрвото се транспортирало со рафтинг. Најпрво се користела реката Герелвен, откако одредени конфликти со Норвешка биле прекинати. Експлоатацијата на природните ресурси дури подоцна стигнала до најнепристапните зони, а одредени делови никогаш не биле експлоатирани. Меѓу другите облици на експлоатација на зоната, може да се забележи експлоатација на форма на песочник во долината Тангадален. === Заштита === Првата заштита на зоната била класификацијата во 1937 година од 62,2 хектри околу Њупескар како резерват за круна (доманресерват), кој бил предок на природниот резерват во Шведска. Во 1946 година, 365 хектри шума долж Голјан била слично класифицирана. Потоа 350 хектри околу Ловасен биле исто така, и конечно резерватот во Њупескар бил проширен на 342,2 хектри во 1960 година. Во 1964 година, областа Њупескар стана природен парк и бил проширена на 525 хектра и повторно се прошири на 1,447 хектри во 1970 година. Паралелно, поголемиот дел од Фулуфелет доби статут за заштита, иако релативно слаб. Во 1973 година, целата област, вкупно 38,060 хектри влезе под статутот за природни резервати. Во 1990 година, пасењето на ирваси било забрането. Во 1989 година, Фулуфелет се појави во [[Служба за заштита на природата (Шведска)|планот на Служба за заштита на природата]] за создавање на нови национални паркови. Преговорите со локалните власти започнаа следната година, но проектот наиде на противење од месното население. Еден од аргументите во прилог на создавањето на паркот, надвор од едноставната заштита на природата, била дека тој ќе привлече повеќе туристи, особено странци; ова беше особено важно бидејќи додека Идре и Селен успеаја да развијат зимски туризам, Сарна не успеа. Противниците на проектот возвратија дека нема причина европските туристи да изберат да ја посетат оваа далечна планина над Алпите. Покрај тоа, националниот парк ќе бара одреден број ограничувања за месното население како забрана за користење на моторни санки[[Лов|, лов]] и риболов.<ref name="processuscreation">{{Наведување|url=http://www.naturvardsverket.se/Documents/publikationer6400/978-91-620-1294-6.pdf|title=Så vände vinden|first=Per|last=Wallsten|year=2013|series=Dokumentation av de svenska nationalparkerna|isbn=978-91-620-1294-6|editor1=Naturvårdsverket|editor-link=Naturvårdsverket|place=[[Stockholm]]|language=sv|accessdate=2021-11-14|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304091026/http://www.naturvardsverket.se/Documents/publikationer6400/978-91-620-1294-6.pdf|url-status=dead}}</ref> Административниот совет на општина Алвдален го слушна негативното мислење на месното население и затоа се спротивстави на создавањето на паркот. Натурвардсверкет и округот Даларна на тој начин ја променија својата стратегија и ги анкетираа месното население за да дознаат како тие мислат дека планината треба да се користи. Дискусиите продолжија по објавувањето на оваа студија, а во 1999 година, месното население почна да изразува поволни мислења. Паркот повеќе не се гледал како збир на ограничувања, туку како можност за општината.<ref name="processuscreation" /> Ова доведе до создавање на паркот во 2002 година. Официјалниот мотив за создавањето на паркот беше „да се зачува просторот на централните планини со карактеристична вегетација и големо природно богатство во релативно недопрена состојба“. Тоа беше првиот Шведски национален парк основан во планините од Падјеланта во 1962 година. Официјалната инаугурација беше одржана на 17 септември 2002 година, во присуство на Шведскиот крал Карл XVI Густаф. Паркот е исто така дел од мрежата Натура 2000 од 1995 година и е класифициран како Посебна заштитена зона за зачувување на птиците од 1996 година. Паркот стана еден од првите паркови на европската мрежа на ПАН паркови, создадена од Светскиот Фонд за Природа за усогласување на заштитата на природата и туризмот. Во моментот на инаугурацијата на Шведскиот парк, Норвешкиот дел од масивот немаше формална заштита и не се појави во планот за создавање национални паркови од 1992 година. Но, оваа реација го отвори прашањето за формирање на национален парк на Норвешка страна, со цел да има поголема заштита на целиот масив.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fylkesmannen.no/55124_Fylkesmannen_Fulufjellet_WEB_jUBS5g78386EB.pdf.file|title=Forslag til opprettelse av Fulufjellet nasjonalpark og Fregn naturreservat|work=Fylkesmannen i Hedmark|language=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20120314043751/http://www.fylkesmannen.no/55124_Fylkesmannen_Fulufjellet_WEB_jUBS5g78386EB.pdf.file|archive-date=14 March 2012|accessdate=25 January 2012}}</ref> На 27 Април 2012 година, бил создаден Националниот парк Фулуфелет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dirnat.no/content/500045295/Fulufjellet|title=Fulufjellet|work=[[Norwegian Environment Agency]]|language=no|archive-url=https://archive.today/20120730082142/http://www.dirnat.no/content/500045295/Fulufjellet|archive-date=30 July 2012|accessdate=27 June 2012}}</ref> Надвор од заштитата, една од главните причини за формирање на тој парк беше присуството на кафеави мечки,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dirnat.no/content/500045299/Dyr-planter-og-fugler|title=Dyr, planter og fugler|work=[[Norwegian Environment Agency]]|language=no|accessdate=27 June 2012}}{{Мртва_врска|date=December 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> вид класифициран како загрозен во земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www2.artsdatabanken.no/faktaark/Faktaark101.pdf|title=Brunbjørn|work=Artsdatabank|language=no|accessdate=27 June 2012|archive-date=2014-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20140218223255/http://www2.artsdatabanken.no/faktaark/Faktaark101.pdf|url-status=dead}}</ref> == Управување и администрација == [[Податотека:Naturum_Fulufjället.jpg|алт=The visitor center of Fulufjället National Park|мини| Центарот за посетители на Националниот парк Фулуфелет]] Како и повеќето [[Список на национални паркови во Шведска|шведски национални паркови]], управувањето и администрацијата се поделени помеѓу Шведската агенција за заштита на животната средина и административниот совет на [[Окрузи во Шведска|окрузите во Шведска]] (Ланстрелс).<ref name="loi">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.notisum.se/rnp/sls/lag/19870938.htm|title=Nationalparksförordning (1987:938)|work=Notisum|language=sv|accessdate=14 May 2011|archive-date=2011-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20110103141541/http://notisum.se/rnp/sls/lag/19870938.htm|url-status=dead}}</ref> Натурвардсверкет е одговорен за предлагање на нови национални паркови, преку консултации со административните совети на окрузите и општините; нивното создавање е одобрено од Риксдагот (шведскиот парламент).<ref name="loi" /> Откако било одобрено, земјата потоа ја купува државата, преку посредник на Натурвардсверкет.<ref name="loi" /> Управувањето со паркот тогаш е во рацете на округот, што би се рекло на административниот совет на Даларна, во случајот со Националниот парк Фулуфелет. Паркот е поделен на четири зони, кои имаат различни намени, со цел да се усогласи заштитата на паркот и пречекот на туристите. Ова е првиот Шведски парк кој го усвои овој строг вид на зонирање. Поголемиот дел од паркот (60%) е во зона 1, односно недопирливата зона: овој простор е срцето на паркот и има само мала количина на туристичка инфраструктура. Југоисточната зона на паркот (14%) е во зона 2, област со ниска активност. Во оваа зона е дозволен лов на елен, но инфраструктурата е секогаш ограничена. 25% од паркот е во зона 3, зона со висока активност. Оваа зона опфаќа најголем дел од туристичката инфраструктура, како што се патеките и кабините. Таму е дозволен риболов. Конечно, зоната 4 (околу 1% од површината на паркот) одговара на полупречник од околу 200 метри околу точките на силна концентрација на посетители, односно влезовите, водопадот Њупескар и долината Голјан, каде се уште се видливи трагите од голема поплава. == Туризам == [[Податотека:Njupeskar.JPG|алт=Frozen waterfall of Njupeskär|мини| Во зима, водопадот во Њупескар замрзнува и станува добра поддршка за планинарите на мраз]] Паркот е најјужниот од планинските паркови во Шведска и е најблизок од овие паркови до мнозинството од населението во земјата. Тој прими 53.000 посетители во 2003 година (од кои 80% пристигнаа во лето), што е зголемување за околу 40% во споредба со 2001 година, пред создавањето на националниот парк. Околу една третина од овие посетители се надвор од Шведска, главно од [[Германија]]. Главната мотивација на овие посети е водопадот во Њупескар, највисокиот водопад во Шведска со 93 метри, 70 метри од кои се слободен пад. Значајна точка на интерес за туристите се и штетите од големото невреме во 1997 година, сè уште видливи недалеку од водопадот. Главниот влез на паркот, со паркинг, се наоѓа во близина на овие две локации. Во близина на овој влез можете да го најдете центарот за посетители на паркот, кој има експонати за природата на паркот и е појдовна точка за тури со водич. Тоа е и почетна точка на многу од патеките на паркот, паркот има 140 километри на пешачки патеки. Меѓу овие патеки, може да се забележи дел од Содра Кунгследен (Сален-[[Стурлиен]], вкупно 350 километри<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lansstyrelsen.se/dalarna/SiteCollectionDocuments/Sv/Publikationer/Djur-och-natur/SodraKungsled-eng.pdf|title=The Southern Kungsleden Trail|work=Länsstyrelsen i Dalarna|accessdate=12 September 2011}}</ref>). Краткото пешачење (помеѓу 1 и 3 часа) е најчестата активност, но незанемарлив дел од посетителите одат на подолги пешачење (неколку дена), што особено важи за Германските посетители. Во зима, скијањето е можно, но сепак е релативно малку популарно поради недостигот на посветени патеки. На Њупескар се практикува и качување на мраз. Дозволен е и риболов, по набавка на дозвола.{{Панорама|File:Nupeskär-pano.jpg|624px|Водопадот во Њупескар е главната атракција на Националниот парк Фулуфелет}} == Фулуфелет во популарната култура == Детската песна ''Морс Лила Оле'' од Алис Тегнер е сместена во шумите на Фулуфелет. Неговата приказна е инспирирана од вистински настан: во текот на зимата 1850–1851 година, четири деца си играле во шумата. Еден од нив, Џон, имаше само една ипол година. Тие сретнале мечка и нејзиното младенче. Џон ползел до мечката, која го галела и го хранела со бобинки. Кога пристигнала мајката на малото дете, таа врескала, поради што мечките побегнале. Малото момче мислело дека мечките се големи црни кучиња. == Надворешни врски == * {{Наведена книга|title=Fulufjället: national park in the mountains of Dalarna|last=Lundqvist|first=Rolf|year=2005|isbn=91-620-1239-8|editor-last=Naturvårdsverket|editor-link=Naturvårdsverket|location=Stockholm}}  *[http://sverigesnationalparker.se/en/choose-park---list/fulufjallet-national-park/ Шведски национални паркови: Националниот парк Фулуфјалет] од [[Служба за заштита на природата (Шведска)|Шведската агенција за заштита на животната средина]] == Наводи == [[Категорија:Национални паркови во Шведска]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] [[Категорија:МСЗП-Категорија II]] qvebfpdn4twbvbj109u1uwov7sv25jl 0 1280336 5300347 4940201 2024-12-04T11:24:25Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300347 wikitext text/x-wiki '''Марта Софија Елизабет Брајдолф''' (21 март 1868 &ndash; 29 март 1956) била шведска политичарка и новинарка.<ref name="skbl">{{Наведена мрежна страница|url=https://skbl.se/en/article/MarthaBrydolf|title=Märtha Sofia Elisabeth Brydolf|last=Pettersson|first=Ann-Marie|work=Svenskt kvinnobiografiskt lexikon}}</ref> Ќерка на Џејкоб Форсблад и Аугуста Карлберг,<ref name="mkh">{{Наведена мрежна страница|url=http://moderatakvinnorshistoria.se/wp-content/uploads/2014/12/mksk_kap12.pdf|title=Märtha Brydolf: Pionjär i Kristinehamn|last=Hansson|first=Gunnel|work=Moderata kvinnor från Umeå till Trelleborg|pages=99-104|language=sv}}</ref> е родена како '''Марта Софија Елизабет Форсблад''' на фарма во близина на Хјо . Отпрвин, таа се школувала дома, но потоа посетувала [[основно училиште]] во [[Јеншепинг]] . Семејната фарма била продадена во 1882 година и целото семејство се преселило во Јеншепинг. Нејзината мајка починала кога имала шеснаесет години. Студирала јазици во Франција и Швајцарија, а потоа заминала во Англија, каде продолжила со студии по јазици и работела како гувернанта. Таа се вратила во Јеншепинг кога имала 21 година и предавала англиски и француски во училиштето за девојки. Таа, исто така, преведувала вести и пишувала написи за регионални весници, вклучувајќи ги ''Гетеборгс Ханделс'' -ох Сјофартстидинг и ''Стокхолмс-Тидинген'' . Таа, исто така, придонесувала за неделни списанија како што е ''{{Меѓујазична врска|Husmodern|sv}}'', ''Idun'' и ''{{Меѓујазична врска|Vårt Hem|sv}}'' .<ref name="skbl"/> Во 1898 година се омажила за {{Меѓујазична врска|Erik Brydolf|sv}}, лекар. Истата година се преселиле во Кристинхамн. Двојката имала четири деца.<ref name="skbl"/> Нејзиниот сопруг подоцна починал во 1939 година.<ref name="mkh"/> Таа се вратила на работа како новинар во 1910 година. Во 1916 година, таа основала женска група поврзана со десничарската партија Allmänna valmansförbundet (AVF) во Кристинехамн, која подоцна станала национална женска организација Nationalförbundet för Värmlands Kvinnoklubb. Таа служела како нејзин претседател. Таа била претседателка на Länskvinnoråd („Регионален женски совет“) од 1919 до 1942 година. Брајдолф била избран во првиот одбор на Централниот Квиннорад („Централен женски совет“) на AVF во 1921 година, а подоцна била негов потпретседател.<ref name="skbl"/> Таа исто така била претседател на локалниот [[Црвен крст и Црвена полумесечина|Црвен крст]] и на Кристинехамн Хусмодерсфоренинг („Здружение на домаќинки“) во Кристинехам. Таа била избрана во општинскиот совет на Кристинехам во 1922 година, на должност до 1938 година.<ref name="skbl"/> Во 1949 година, Брајдолф се преселила во пензионерски дом во Кристинхамн. Таму починала <ref name="mkh"/> на 88-годишна возраст.<ref name="skbl"/> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Статии со извори на шведски (sv)]] [[Категорија:Починати во 1956 година]] [[Категорија:Родени во 1868 година]] [[Категорија:Шведски новинари]] 5m15k8aia0xbu5yg533vperh5rjjz1v 0 1280558 5300353 5278352 2024-12-04T11:29:04Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300353 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Marina Lotar in the 1987 film Osceno.jpg|мини|Марина Лотхар во филмот Непристојно од 1987 година]] '''Белис Марина Хедман''', позната и како '''Марина Фрахезе''', '''Марина Лотар''' и '''Марина Лотхар''' (родена на 29 септември 1944 година во [[Гетеборг]], [[Шведска]]) е пензионирана [[Швеѓани|шведска]] [[Порнографски глумец|порнографска]] и мејнстрим глумица. == Животот и кариерата == Хедман, која била добро позната [[Модел (личност)|манекенка]],<ref name="fef" /> пристигнала во Италија како сопруга на италијанскиот новинар [[:it:Paolo Frajese|Паоло Фрахезе]], кој во 1965 година заминал во Шведска за голем број телевизиски извештаи.<ref name="fef">{{Наведена книга|title=Le straniere del nostro cinema|last=Enrico Lancia, Fabio Melelli|publisher=Gremese Editore, 2005|year=2005|isbn=8884403502|pages=157–158}}</ref><ref name="bio">{{Наведена книга|title=Moana e le altre. Vent'anni di cinema porno in Italia|last=Andrea Di Quarto, Michele Giordano|publisher=Gremese Editore, 1997|year=1997|isbn=8877420677|pages=71–74}}</ref><ref>{{Наведени вести|title=Le Lady erano tante ma mancava l'Europa|last=Paolo Lingua|date=28 August 1978|work=[[La Stampa]]}}</ref> Во 1976 година таа го имала своето филмско деби со мала незабележана улога во [[Комедија секси all'italiana|секс комедијата на]] [[Лусио Фулчи]] ''[[Мојата сестра|La pretora]]'' (''Мојата јатрва''), со [[Едвиџ Фенеч|Едвиџ Фенех во]] главната улога.<ref name="fil">{{Наведена книга|title=Dizionario dei film italiani stracult|last=Marco Giusti|publisher=Sperling & Kupfer, 1999|year=1999|isbn=8820029197}}</ref> Подоцна во 1976 година, таа одиграла мала улога во ''[[Емануел во Америка]]'', појавувајќи се во нејзината прва хардкор сцена.<ref name="fil" /> Потоа Хедман се појавила и во шоуто [[РАИ|на RAI]] ''[[Каросело|Carosello]]'' <ref>{{Наведена книга|title=Il grande libro di Carosello: e adesso tutti a nanna|last=Marco Giusti|publisher=Sperling & Kupfer, 1995|year=1995|isbn=8820020807}}</ref> и позирала за италијанското издание на ''[[Плејбој магазин|Playboy Magazine]]''.<ref>''[[Playboy Magazine]]'', Italian issue. May 1977.</ref> Во 1979 година, таа одиграла голема улога во ''[[Immagini di un convento]]'' („Слики во манастир“) [[Џо Д'Амато|на Џо Д]]'амато''[[La Religieuse (роман)|,]]'' адаптација на ''[[La Religieuse (роман)|La Religieuse]]''.<ref name="fil" /> Во текот на доцните 1970-ти и раните 1980-ти, Хедман имала споредни улоги во мејнстрим филмови како што се ''[[Primo amore (филм од 1978 година)|Primo Amore]]'' (1978) за [[Дино Риси]] и ''[[La città delle donne]]'' (Град на жените) (1980) за [[Федерико Фелини]], како и главни улоги во порнографско кино, во кое важела за една од првите италијански диви.<ref name="fef"/><ref name="bio"/><ref>{{Наведена книга|title=Cinema italiano: annuario 1999-2000|last=Paolo D'Agostini, Stefano Della Casa|publisher=Il Castoro, 2000|isbn=8880331507}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Porn'Italia|last=Fabio Giovannini, Antonio Tentori|publisher=Nuovi Equilibri, 2004|year=2004|isbn=8872267897}}</ref> 1984 и 1985 година биле плодни за неа, играјќи во филмовите именувани по неа, како што е ''Marina e la sua bestia'' (''Марина и нејзиниот ѕвер'').<ref name="fil"/> Таа исто така играла заедно со [[Џон Холмс (актер)|Џон Холмс]] во филмот ''Ѓаволот во Господин Холмс'' (1987).<ref name="fil" /> Таа се појавила во нејзиниот последен филм во раните 90-ти. == Филмографија == * ''Ла претора'' (''Мојата јатрва'', 1976) * ''Il ginecologo della mutua'' (''Лекар за жени'', 1977) * ''Un brivido di piacere'' (1978) * ''Follie di notte'' (''Луди ноќи'', 1978) * ''Le notti porno nel mondo n. 2'' (''Скандинавска еротика'', 1978) * ''Примо љубов'' (''Прва љубов'', 1978) * ''Come perdere una moglie...e trovare un'amante'' (''Како да изгубите жена и да најдете љубовник'', 1978 година) * ''La bestia nello spazio'' (''Ѕверот во вселената'', 1978) * ''Le Mani di una donna sola'' (1979) * ''Геге Белавита'' (1979) * ''Il mondo porno di due sorelle'' (''Емануел и Џоана'', 1979) * ''Либидин'' (1979) * ''Play Motel'' (1979) * ''Quello strano desiderio'' (1979) * ''La città delle donne'' (''Град на жените'', 1980) * ''Февруари до 40!'' (''Среќен роденден, Хари'', 1980 година) * ''Una moglie, due amici, quattro amanti'' (''Направи го со паманго'', 1980) * ''Делито а Порта Романа'' (''Злосторство во Порта Романа'', 1980 година) * ''La Compagna di viaggio'' (1980) * ''Delitto sull'autostrada'' (1982) * ''Сатановата бебешка кукла'' (1982) * ''Fantozzi subisce ancora'' (1983) * ''Делито ал Блу Геј'' (ака ''Cop in Drag'', 1984) * ''Апунтаменто во неро'' (ака ''Скандал во црно'', 1990) == Филмографија (''порнографски улоги'') == * ''Емануел во Америка'' (1976) * ''Cameriera Senza... malizia'' (1979) * ''La Zia Svedese'' (1980) * ''Алберго руда'' (1981) * ''Carnalitá morbosa'' (1981) * ''Еротски блиц'' (1981) * ''Леа'' (1981) * ''Сесо алегро'' (1981) * ''Attenti a quelle due... ninfomani'' (1981) * ''Чиамат: 6969 такси по знакора'' (1981) * ''L'Aristocratica perversa'' (1982) * ''Гизелас Либесабентеуер во Рим'' (1982) * ''Оргазмо езотико'' (1982) * ''Оргазмо нон-стоп'' (1982) * ''Sueca бисексуален нецесита сементален'' (ака I Vizi della signora, 1992) * ''L'Amica di Sonia'' (1983) * ''Водителка на La Casa delle'' (1983) * ''Дебора ла бамбола бионда'' (1984) * ''L'Amante бисекс'' (1984) * ''Модна љубов'' (1984) * ''Џоџами'' (1984) * ''Венди'' (1984) * ''Пин Пон'' (1984) * ''Apprendiste viziose'' (1985) * ''La Bionda e la bestia'' (1985) * ''Марина Ведова Визиоза'' (1985) * ''Una Novizia nel порно-харем'' (1985) * ''Colossale débauche pour une femme frigide'' (1985) * ''Адолесцентите истураат сатири'' (1986) * ''Bas noirs et cuirs vernis'' (1986) * ''L'Amore e la bestia'' (1986) * ''La Sfida Erotica'' (1986) * ''Миеле Селваџо'' (1986) * ''Покер ди доне'' (1987) * ''Slip caldo e bagnato'' (1987) * ''Un bestiale triangolo erotico'' (1987) * ''Бока бјанка, бока нера'' (1987) * ''Il Vizio nel ventre'' (1987) * ''Осцено'' (1987) * ''Бебе дама, la provocazione carnale'' (1987) * ''Un Bestiale... triangolo erotico'' (1987) * ''Дона, un brivido di piacere'' (1987) * ''Le Belve del sesso'' (1987) * ''Un Desiderio bestiale'' (1987) * ''Ѓаволот во господин Холмс'' (1987) * ''La Bottega del Piacere'' (1988) * ''Calda pioggia di sesso'' (1989) * ''Avidità orale'' (1990) * ''Baby nata per godere ovvero la figlia libidinosa'' (1991) * ''Финалмент Марина'' (1991) == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * {{Imdb име|0373354|}} * Marina Hedman at the Internet Adult Film Database * Marina Hedman at the European Girls Adult Film Database [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Луѓе од Гетеборг]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1944 година]] [[Категорија:Швеѓанки]] [[Категорија:Швеѓанки]] [[Категорија:Порно-глумици]] [[Категорија:Порнографски филмови]] [[Категорија:Порнографија]] 82p43o68dp0f3fyshb4b9hugkrfpgyh 0 1280600 5300314 5275640 2024-12-04T09:55:21Z BosaFi 115936 Средување 5300314 wikitext text/x-wiki '''Рукаја Хасан''' (3 јули 1931 - 24 јуни 2015 година) била професорка по лингвистика, која била и посетувашки професор и предавала на различни универзитети во Англија. Нејзиното последно назначување било на универзитетот Маквари во Сиднеј, од каде се повлекува како почесен професор во 1994 година. Во текот на нејзината кариера, таа истражувала и објавувала нашироко во областите на вербална уметност, култура, контекст и текст, текст и текстура, лексикограма и семантичка варијација. Вториот вклучувал осмислување обемни мрежи на семантички систем за анализа на значењето во дијалозите што се случуваат природно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://beenasarwar.com/2015/06/28/r-i-p-ruqaiya-hasan-a-life-well-lived/|title=R.I.P Ruqaiya Hasan: A life well lived|publisher=beenasarwar|accessdate=24 September 2015}}</ref> == Биографија == Родена во 1931 година во Пратапгар, Индија, Хасан дипломирала на Универзитетот во Алахабад, во 1953 година, по англиска литература, образование и историја. Нејзиниот постар брат Завур Хасан, кој работел како новинар во Пакистан, ја однел неа и остатокот од семејството во Лахоре во 1954 година. Од 1954 до 1956 година, таа била предавач на Колеџот за обука на наставници на глуви, во Лахоре, Пакистан. Во 1958 година, магистрира по англиска литература на Владиниот колеџ Лахоре, Универзитет во Пенџаб. Од 1959 до 1960 година била предавач по англиски јазик и литература на колеџот „Лавир Кралицата Мери“. Со стипендија за британски совет, Хасан отишла во Единбург каде завршила со дипломата за постдипломски студии на Универзитетот во Единбург за [[применета лингвистика]]. Во 1964 година го завршила својот докторат по лингвистика, исто така на Универзитетот во Единбург. Насловот на нејзината теза била „ Јазична студија за контрастни одлики во стилот на двајца современи англиски прозаисти “.<ref>{{Наведено списание|last=Hasan|first=R|date=1964|title=Linguistic Study of Contrasting Features in the Style of Two Contemporary English Prose Writers|journal=|language=en|volume=|pages=}}</ref> Писателите биле Ангус Вилсон и [[Вилијам Голдинг]]. Таа го користела раното дело на Халидеј, особено неговиот труд „Категории на теоријата на граматиката“, објавен во 1961 година. Помеѓу 1964 и 1971 година имала различни истражувачки стипендии, најпрво со проектот за странски јазици и наставни материјали Нуфилд, на Универзитетот во Лидс, каде што раководела со Истражувањето за детски јазик. Помеѓу 1965 и 1967 година, таа била научен соработник во Програмата за лингвистика и англиски јазик на Нуфилд, на Универзитетскиот колеџ во Лондон . Од 1968 до 1971 година, работела во Одделението за социолошки истражувања, со Базил Бернштајн, каде што го водела Истражувачкиот проект Нуфилд за социолингвистичките аспекти на детските приказни. По ова, отишла на Катедрата за лингвистика и антропологија, на Универзитетот Нортвестерн во Илиноис, пред да се врати во Англија и да преземе предавања на Катедрата за современи јазици и лингвистика на Универзитетот во Есекс. Емигрирала во Австралија во 1976 година и била назначена за виш предавач по лингвистика на Универзитетот Меквари. Од Мекквари се повлекла во 1994 година како почесен професор. Има одржано бројни состаноци за посета во САД, Кенија, Јапонија, Сингапур, Данска и Хонгконг. == Придонеси во лингвистиката == Хасан работела во својата кариера од повеќе од 50 години во лингвистиката околу голем број централни интереси, но сите тргнале од основното убедување во врска со „континуитетот од живеењето на животот до морфемата“.<ref>Hasan, R. 1996.</ref> Нејзиното рано докторско истражување започнало долг интерес за јазикот и вербалната уметност. Во 1960-тите таа работела во Социолингвистичкиот истражувачки центар со Басил Бернштајн, на прашања во врска со односот на јазикот и дистрибуцијата на формите на свеста. Овој аранжман ја поттикнал и нејзината подоцнежна работа на семантичка варијација,<ref name="Hasan, R. 2009">Hasan, R. 2009.</ref> и дал поттик и податоци за нејзините рани студии за она што го поткрепува единството на текстот - во нејзините термини, текстура и структура на текст. во 1976 година, со МАК Халидеј ја објавила она што останува најсеопфатната анализа на кохезијата на англиски јазик.<ref>Halliday, M.A.K. and Hasan, R. 1976.</ref> Во нивната понатамошна соавторска книга, ''Јазичен контекст и текст: аспекти на јазикот во социјално-семиотичка перспектива'',<ref>Halliday, M.A.K. and Hasan, R. 1985/89.</ref> Хасан ги поставила меѓусебните односи на текстурата и структурата на текстот (т.е. нејзиниот поим за „генерички структурен потенцијал“ или „ГСП "). Во сите овие потфати, јазикот како општествена семиотика (следејќи го извештајот за јазикот развиен од МАК Халидеј во текот на многу години) служи како појдовна точка. Специфичниот тип на врска што таа го забележува меѓу јазикот и општествениот контекст значел дека нејзината работа се занимава со многу важни проблеми во лингвистиката, како што се односите меѓу јазикот и културата, јазикот и социјалната класа, јазикот и учењето (види Избрани дела подолу). Одлика која се истакнува за нејзиниот придонес е нејзината работа на многу од овие поголеми прашања во исто време како и прашањата за детален лингвистички опис. Таа ги дели лингвистичките теории во две категории: „екстерналистички“ и „интерналистички“. Го применила терминот „екстерналист“ на оние теории каде на јазикот му е доделена „супсидијарна улога“ во создавањето на значењето. Во таквите теории, јазикот не игра никаква улога во постоењето на она што треба да се разбере или изрази. Во надворешниот пристап, „јазикот се сведува на уред за име: тој станува збир од „имиња“ кои означуваат веќе постоечки нешта, својства, настани, дејства итн. Услов за именувањето е феномените да постојат и да бидат препознатливи дека имаат специфични идентитети сосема независни од „имињата“ што говорителите на јазикот избираат да им ги дадат.“ <ref name="Hasan, Ruqaiya. 1988">Hasan, Ruqaiya. 1988.</ref> Таа ги повикала лингвистите да го напуштат надворешниот поглед, аргументирајќи наместо тоа за лингвистички модел „кој е способен да направи две навидум различни работи одеднаш: прво, треба да покажеме дека значењата се самиот артефакт на јазикот, а исто така и внатрешните за него; и второ, дека овие лингвистички создадени значења сепак се однесуваат на нашето искуство на светот околу нас и внатре во нас“.<ref name="Hasan, Ruqaiya. 1988"/> == Студии во контекст == Хасан го следела, но и го проширила моделот на јазичен контекст поставен од Мајкл Халидеј, враќајќи се во 1960-тите, во кој тој предложил дека јазичниот контекст мора да се гледа како „семиотичка конструкција“ со три суштински параметри: поле, тенор и режим.<ref>Halliday, M. A. K., McIntosh, A., & Stevens, P. (2007 [1964]) The users and uses of language.</ref> Хасан тврдела дека контекстот е суштински за решавање на Сосировата дихотомија на „јазик“ и „помилување“. Хасан направила теоретска разлика помеѓу „релевантниот контекст“ [аспекти на контекстот опфатени во текстот] и она што таа го нарекува во 1973 година „материјална ситуациона поставеност“.<ref>Hasan, R. 1973.</ref> „Релевантен контекст“ таа го дефинира како „онаа рамка на конзистентност која е осветлена од јазикот на текстот“ и „семиотичка конструкција“.<ref name="Hasan, R. 2009"/> Бидејќи релевантниот контекст е „семиотичка конструкција“, таа тврди дека тој треба да биде „во рамките на описната орбита на лингвистиката“. Понатаму, бидејќи системската функционална лингвистика е општествена семиотичка теорија на јазикот, тогаш на лингвистите во оваа традиција им е должно „да го расветлат овој конструкт“.<ref name="Hasan, R. 2009"/> Хасан ја критикувала типичната примена на термините на Халидеј „поле“, „тенор“ и „режим“ од страна на системските лингвисти, врз основа на тоа што термините се применуваат како нивното значење и место во теоријата да е очигледно.<ref name="Hasan, R. 2009"/> Таа се залагала за примена на системската мрежа како механизам за систематскиот опис на законитостите низ различни општествени контексти.<ref>Hasan, R. 2004.</ref> == Студии за семантичка варијација == Додека работела во Универзитетот Мекквари во Сиднеј, Хасан преземала 10 годишно истражување за улогата на секојдневниот јазик во формирањето на детската ориентација кон социјалниот контекст. Таа го усвоила терминот семантичка варијација за да ги опише своите наоди од ова истражување, термин кој првпат го измислија Лабов и Вајнер.<ref name="Weiner, E.J 1983">see Weiner, E.J. and Labov, W. 1983.</ref> Откако бил предложен концептот, авторите експлицитно ја отфрлаат можноста за семантичка варијација како социолингвистички концепт, освен како можност во функција на возраста.<ref name="Hasan, R. 2009"/><ref name="Weiner, E.J 1983"/> Работата на Хасан била емпириско истражување на семантичката варијација . Нејзините наоди претставуваат јазични корелации на концепцијата на Басил Бернштајн за „ориентација на кодирање“. Хасан собрала околу 100 часа природен говор во семејства низ различни општествени локации. Таа ги користи термините професионалец со повисока автономија и професионалец со пониска автономија за да ги разликува социјалните локации, а вториот ги опишува професионалците кои имаат дискреција во однос на начинот на кој е организирано нивното работно време, како различни од оние чие време е во дискреција на другите повисоки во хиерархија на работното место. Наодите се изложени во Хасан 2009 година, вториот том од нејзините собрани трудови.<ref name="Lemke, J. 2011">Lemke, J. 2011.</ref> За оваа работа за семантичката варијација, Џеј Лемке, дополнителен професор по комуникација на Универзитетот во Калифорнија, пишува: : : Резултатите од оваа работа беа најмалку двојни. Прво, во многу детали и со висока статистичка значајност е утврдено дека низ линиите на социјалната класа има големи разлики во тоа како мајките и малите деца од работничката класа наспроти семејствата од средната класа ги поставуваат прашањата и одговорите, заповедите и барањата, како и основата и причините во неврзан разговор, во нормални поставки. И второ, тоа покажа дека вообичаениот начин на разговор на наставниците со овие деца е, ако не и нешто, претерана верзија на типичните начини на значење на средната класа. : Теоретското значење оди многу подалеку дури и од овие важни резултати. Образовно, и во однос на социјалната политика, нè соочува со вистината на хипотезата на Басил Бернштајн од пред многу години дека начините на значење значително се разликуваат помеѓу позициите на социјалната класа, и дека домот и училиштето, функционирајќи како критични поставки за социјализација, имаат тенденција да ги всади овие начини на значење и потоа да ги оцени и класифицира на начини кои водат или барем значително ја поддржуваат реалноста на диференцијацијата и хиерархизацијата на социјалните класи во современите општества (Бернштајн, 1971). Лингвистички и социолошки, Хасан тврди од нејзините податоци, варијацијата во создавањето значење мора да се смета за составен, ако не и примарен фактор во нашето разбирање на улогата на јазикот во конституирањето на општествената структура.“ <ref name="Lemke, J. 2011"/> == Студии за вербална уметност == Студиите на Хасан за вербалната уметност се лингвистичко продолжение на Прашката школа, а особено делото на Јан Мукаровски . Според Хасан, лингвистите од Прашката школа, Мукаровски го создал „најкохерентниот поглед на природата на вербалната уметност и нејзиниот однос со јазикот“.<ref>(Hasan, R. 1985.</ref> Мукаровски тврди дека поетскиот јазик не може да се одликува со упатување на единственото својство на јазикот. Наместо тоа, естетската функција е начин на користење на својствата на јазикот.<ref>Mukařovský J., 1977.</ref> Од Мукаровски, Хасан ја преземала идејата на преден план . Процесот на ставање во преден план, или на истакнување, зависи од контрастот: еден аспект на јазикот на текстот, или збир на текстуални одлики, може да се стави во преден план само наспроти шаблонот што станува „позадина“. Ова е поим за врската помеѓу фигурата и основата. Преден план, за Хасан, е контраст во однос на нормите на текстот.<ref name="Hasan, R. 1985">Hasan, R. 1985.</ref> Сепак, идејата за контраст не е само очигледна. Потребна е способноста да се прецизира под кои услови еден образец во јазикот е значаен така што ќе се смета за преден план и, според тоа, може да се припише некои од одговорностите за пренесување на подлабоките значења на текстот. Моделот го привлекува вниманието кон себе, односно е во преден план кога покажува конзистентност. Постојат два аспекти на оваа конзистентност: конзистентност во однос на нејзиниот „семантички нанос“ (Бут 1983) и конзистентност во однос на нејзината текстуална локација. Семантичкото движење се однесува на начинот на кој ансамбл од одлики го води читателот кон „ист општ вид на значење“ (Hasan, 1985a: 95). Конзистентноста на текстуалната локација не се однесува на некој груб поим за локација, како што е секој друг став или на секои пет реда. Наместо тоа, конзистентноста на текстуалната локација се однесува на „некоја значајна точка во организацијата на текстот како единство“ (ibid: 96). Процесот на следење на предните обрасци во текстот е средството со кое се преминува од едноставни изјави за јазикот до објаснување на „уметноста“ на текстот. На крајот, Хасан го опишува моделирањето на јазичните обрасци како „симболичка артикулација“.<ref name="Hasan, R. 1985"/> „Симболичка артикулација“ е средство со кое се појавува процес на „семиоза од втор ред“, тоа е процес со кој „еден ред на значење делува како метафора за втор ред на значење“.<ref name="Hasan, R. 1985"/> == Избрани дела == * Хасан, Рукаја. 1996 година. ''Начини на кажување: Начини на значење'' . Избрани трудови на Рукаја Хасан, изд. Клоран, Д. Бат и Г. Вилијамс. Лондон: Касел. * Хасан, Рукаја. 2005 година. ''Јазик, општество и свест'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 1, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. 2009 година. ''Семантичка варијација: Значењето во општеството и социолингвистиката'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 2, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. 2011 година. ''Јазик и образование: учење и настава во општеството'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 3, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. 2016 година. ''Контекст во системот и процесот на јазикот'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 4, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. 2019 година. ''Јазик за опишување: форма и функција'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 5, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. 2017 година. ''Единство во дискурсот: текстура и структура'' . Собрани дела на Рукаија Хасан, кн. 6, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. * Хасан, Рукаја. претстојните. ''Вербална уметност: социјална семиотичка перспектива'' . Собрани дела на Рукаја Хасан, кн. 7, ед. Џ. Вебстер. Лондон: Рамноденица. == Поврзано == * [[Метафункција]] == Надворешни врски == * [http://www.equinoxpub.com/equinox/books/browse.asp?serid=12 Собрани дела на Рукаја Хасан] * [http://vimeo.com/28283172 Рукаја Хасан на групата Лингвисти на Vimeo SFL] == Наводи == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Хасан, Рукаја}} [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Починати во 2015 година]] [[Категорија:Родени во 1931 година]] [[Категорија:Лингвистика]] <references /> [[Категорија:Лингвисти]] 8r2adtqdwkbh5s9gn3ke968cuqy4uo6 0 1281092 5300351 5256607 2024-12-04T11:27:38Z BosaFi 115936 /* Поврзано */ 5300351 wikitext text/x-wiki '''Силвија Росила Тамале''' е академик од Уганда и активистка за човекови права во Уганда. Таа е првата жена декан на Правниот факултет на Универзитетот Макерере, Уганда.<ref name="Pass">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.monitor.co.ug/SpecialReports/ugandaat50/1370466-1394360-14ekh7r/index.html|title=Tamale: A passionate human rights activist|last=Mwesigye|first=Gumisiriza|date=28 April 2012|location=Kampala|accessdate=15 October 2016}}</ref><ref name="Pambazuka">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pambazuka.org/activism/honouring-sylvia-tamale|title=Honouring Sylvia Tamale|last=Contributor|date=2 December 2004|publisher=Pambazuka.org|accessdate=15 October 2016}}</ref> == Образование == Тамале ја добила својата диплома по правни науки со почести од Универзитетот Макерере, нејзиниот магистер по правни науки на Правниот факултет на Харвард и нејзиниот [[Доктор на науки|доктор по филозофија]] по социологија и феминистички студии на Универзитетот во Минесота во 1997 година. Тамале ја добива својата диплома за правна пракса од Центарот за развој на правото, [[Кампала]], во 1990 година, дипломирајќи на врвот на нејзината класа.<ref name="Pass"/> == Академска кариера == Тамале била визитинг професор на Африканскиот родовиот институт на Универзитетот во Кејп Таун <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.worldpress.org/africa/2611.cfm|title=African Female Scholars Share Virtual Lifeline|last=Gretchen L. Wilson|date=21 December 2006|publisher=World Press Africa Quoting Women's eNews|accessdate=15 October 2016}}</ref> и визитинг научник на Универзитетот во Висконсин .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://law.wisc.edu/ils/ilspastvisitors00-05.html|title=ILS Past Fellows and Visitors (2000-2005): Tamale, Sylvia|date=2007|publisher=University of Wisconsin Law School|location=Madison, WI, USA|accessdate=15 October 2016|archive-date=2017-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20170309061537/http://law.wisc.edu/ils/ilspastvisitors00-05.html|url-status=dead}}</ref> Во 2003 година таа била осудена од конзервативците од Уганда затоа што предложила геј мажите и лезбејките да бидат вклучени во дефиницијата за „малцинство“.<ref name="Bennett">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.awid.org/news-and-analysis/worst-woman-year-sylvia-tamale-publishes-african-sexualities-reader|title="Worst Woman Of The Year": Sylvia Tamale Publishes African Sexualities: A Reader|last=Bennett|first=Jane|date=10 October 2011|publisher=Association for Women's Rights in Development (AWID)|location=Cape Town|accessdate=15 October 2016}}</ref> Тамале била декан на Правниот и Правниот факултет на Универзитетот Макерере во Кампала, Уганда, од 2004 до 2008 година <ref name="Pass"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://law.mak.ac.ug/index.php?page=assoc-prof-sylvia-tamale|title=Associate Professor Dr. Sylvia Tamale|date=2012|publisher=Makerere University|location=Kampala|archive-url=https://web.archive.org/web/20120806052216/http://law.mak.ac.ug/index.php?page=assoc-prof-sylvia-tamale|archive-date=2012-08-06|accessdate=15 October 2016}}</ref> == Награди и почести == Од 1993 до 1997 година, таа добила Фулбрајт-Макартур стипендија за да продолжи со студиите на Харвард.<ref name="Pass"/> Во 2003 година, таа ја освоила наградата на Универзитетот во Минесота за меѓународно истакнато лидерство за нејзината работа на универзитетот.<ref name="Pambazuka"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.international.umn.edu/awards/leader/2003/tamale.php|title=Distinguished Leadership Award for Internationals, 2003 Recipient, Dr. Sylvia Tamale, Uganda|last=University of Minnesota|date=11 January 2007|publisher=Office of International Programs, University of Minnesota|archive-url=https://web.archive.org/web/20070513103458/http://www.international.umn.edu/awards/leader/2003/tamale.php|archive-date=13 May 2007|accessdate=18 October 2016}}</ref> Во 2004 година, ѝ била доделена наградата Akina Mama wa Africa од Akina Mama wa Afrika, меѓународна, пан-африканска, невладина развојна организација за африкански жени со седиште во Обединетото Кралство со своето африканско седиште во Кампала, Уганда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://humanrightshouse.org/noop/page.php?p=Articles%2F6431.html&print=1&d=1|title=President accused of using culture to undermine women's rights|last=Evelyn Kiapi Matsamura|date=6 March 2005|publisher=Human Rights House Quoting [[Inter Press Service]]|accessdate=18 October 2016|archive-date=2017-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20171112132111/http://humanrightshouse.org/noop/page.php?p=Articles%2F6431.html&print=1&d=1|url-status=dead}}</ref> Во 2004 година, таа била препознаена од неколку женски организации во Уганда, за неа за активизам за човекови права.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pambazuka.org/activism/honouring-sylvia-tamale|title=Honouring Sylvia Tamale - Outstanding contributor to the advancement of women's rights|last=Contributor|date=2 December 2004|publisher=Pambazuka.org|accessdate=18 October 2016}}</ref> На 28 октомври 2016 година, таа постанала првата жена-предавач што одржа инаугуративно предавање за професори на Универзитетот Макерере. Нејзиното предавање било насловено ''Голотија, протести и закон,'' делумно инспирирано од разголениот протест на Стела Нинзи на универзитетот во почетокот на годината.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.monitor.co.ug/News/National/Makerere-professor-defends-Dr-Nyanzi-nude-protest/688334-3434278-13khqvq/index.html|title=Makerere professor defends Dr Nyanzi nude protest|last=Musinguzi|first=Blanshe|date=30 October 2016|work=[[Daily Monitor]]|access-date=12 November 2017|location=Kampala, Uganda}}</ref> Во својот говор, Тамале повикува на ревизија на законите во Уганда кои ги дискриминираат жените.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ugandajournalistsresourcecentre.com/prof-tamale-gives-inaugural-lecture-nudity-protests-law-uganda/|title=Prof. Tamale gives inaugural lecture on nudity, protest and the law in Uganda|last=UJRC|date=31 October 2016|publisher=Uganda Journalists Resource Centre (UJRC)|location=Kampala|accessdate=12 November 2017|archive-date=2017-11-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20171112140446/http://ugandajournalistsresourcecentre.com/prof-tamale-gives-inaugural-lecture-nudity-protests-law-uganda/|url-status=dead}}</ref> == Активизам за сексуално вознемирување == Во март 2018 година, Универзитетот Макерере ја избрал д-р Тамале да претседава со одбраниот петчлен комитет за да ги истражи причините и зголемените случаи на „сексуално вознемирување“ во јавната институција за високо образование. Извештајот на комисијата се очекувал во мај 2018 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theeastafrican.co.ke/news/Uganda-Makerere-University-investigate-sexual-harassment/2558-4344654-pss35s/index.html|title=Uganda's Makerere University to investigate sexual harassment|last=BBC News|date=16 March 2018|accessdate=17 March 2018}}</ref> Како декан на факултетот на Универзитетот Макерере, таа ја започнала политиката за сексуално вознемирување, која забранува сексуално вознемирување во и надвор од кампусот меѓу сите поврзани со универзитетот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.mak.ac.ug/2019/08/mak-unveils-vc%E2%80%99s-roster-100-amends-sexual-harassment-policy-and-launches-safer-universities|title=Mak unveils VC's Roster of 100; amends the Sexual Harassment policy; and launches Safer Universities project|date=2019-08-31|work=Makerere University News Portal|accessdate=2019-11-05}}</ref> На 18 мај 2018 година, Тамале го претставила првиот извештај за сексуално вознемирување што го истражувала избраната комисија. Таа го пријавила на студентите, вработените, јавните и приватните партнери на Универзитетот Макерере.<ref name="news.mak.ac.ug">{{Наведена мрежна страница|url=https://news.mak.ac.ug/2018/05/committee-investigating-sexual-harassment-makerere-university-presents-report-stakeholders|title=Committee Investigating Sexual Harassment at Makerere University Presents the Report to Stakeholders for Validation|date=2018-05-22|work=Makerere University News Portal|accessdate=2019-11-05}}</ref> Извештајот бил спроведен со квалитативно истражување, составен од 234 интервјуа, при што 59% од интервјуираните се жени. Таа ја истакнала важноста на медиумите во нејзиниот говор бидејќи тие биле инструментални за „создавање на центарот на вниманието на злата на сексуалното вознемирување, а со тоа и зголемување на свеста за ова прашање“.<ref name="news.mak.ac.ug" /> Универзитетот Макерере сега ја потврдува својата политика на нулта толеранција за сексуално вознемирување и е посветен на создавање средина што ги почитува сите права на нејзините членови. Таа зборува за поддршка на традиционалната практика на истегнување на усни, тврдејќи дека секоја споредба со [[Женско обрежување|женското генитално осакатување]] е невалидна.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.observer.ug/lifestyle/73-people-society/8909-labia-elongation-invaluable|title=Labia elongation: Invaluable culture or dangerous practice?|last=Akumu|first=Patience|work=The Observer - Uganda|access-date=24 April 2018|archive-date=2018-09-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180922173808/https://www.observer.ug/lifestyle/73-people-society/8909-labia-elongation-invaluable|url-status=dead}}</ref> == Глобален феминизам == Истражувањето на Тамале вклучува работа на родот и сексуалноста, жените во политиката и феминистичката јуриспруденција, жените од третиот свет и правото, а сето тоа ги комбинира академијата и активизмот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.opensocietyfoundations.org/who-we-are/staff/sylvia-tamale|title=Sylvia Tamale|work=www.opensocietyfoundations.org|accessdate=2019-11-05|archive-date=2019-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191105181315/https://www.opensocietyfoundations.org/who-we-are/staff/sylvia-tamale|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://law.mak.ac.ug/users/stamale|title=stamale|last=stamale|date=2017-06-08|work=law.mak.ac.ug|accessdate=2019-11-05|archive-date=2019-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191105181323/https://law.mak.ac.ug/users/stamale|url-status=dead}}</ref> За неа, феминизмот е „верување/идеологија во родовата еднаквост и правење нешто во врска со тоа и воопшто за достоинството и хуманоста на луѓето“.<ref name="uganda4her.org">{{Наведена мрежна страница|url=https://uganda4her.org/strong-woman-spotlight-sylvia-tamale/|title=Strong Woman Spotlight: Sylvia Tamale|date=2018-02-22|work=Uganda For Her|accessdate=2019-11-05|archive-date=2023-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326082023/https://uganda4her.org/strong-woman-spotlight-sylvia-tamale/|url-status=dead}}</ref> Таа ги охрабрува другите феминистки активно да учествуваат на сите нивоа на јавни функции и да го користат образованието како оружје за уништување на различни патријархални структури на моќ во рамките на законот, културата, јазикот и медиумите.<ref name="uganda4her.org" /> Таа верува во инклузивноста на феминизмот со изјавата: „Патријархатот ги повредува и мажите“ и „мора да признаеме дека не сите жени се исти. Не сите жени го доживуваат угнетувањето на ист начин.“ <ref name="R.Kagumire">{{Наведена мрежна страница|url=https://rosebellkagumire.com/2016/08/19/talking-african-feminisms-with-dr-sylvia-tamale/|title=Talking African Feminisms with Dr Sylvia Tamale|last=R.Kagumire|date=2016-08-19|work=Rosebell Kagumire|accessdate=2019-11-05}}</ref> Таа, исто така, ја вклучува религијата во нејзините чувства за инклузивност со изјавата: „Можеш да бидеш религиозен и феминист. Постои цела литература за толкување на Библијата за да се постигне родова еднаквост.“ <ref name="R.Kagumire"/> Во 2003 година, Тамале била прогласена за „најлоша жена на годината“ од конзервативниот блок во Уганда. Таа била оцрнувана со недели во еден од дневните весници на Кампала, ''New Vision'', како одговорна за сè, од моралната дегенерација на нацијата до причината зошто тинејџерите од Уганда ќе одат во пеколот. Таа била нападната затоа што предложила терминот „малцинства“ да ги опфати лезбејките и геј граѓаните на Уганда во Комисијата за еднакви можности.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.awid.org/news-and-analysis/worst-woman-year-sylvia-tamale-publishes-african-sexualities-reader|title="Worst Woman of the Year": Sylvia Tamale Publishes African Sexualities: A Reader|date=2011-10-10|work=AWID|accessdate=2019-11-05}}</ref> Таа е член на работната група во [http://www.africanfeministforum.com/ Африканскиот феминистички форум] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20211120160209/http://www.africanfeministforum.com/ |date=2021-11-20 }} . АФФ носи африкански феминистички активисти да разговараат за стратегијата, да ги усовршат пристапите и да развијат посилни мрежи за унапредување на правата на жените во Африка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.africanfeministforum.com/about/|title=About » African Feminist Forum|work=African Feminist Forum|accessdate=2019-11-05|archive-date=2019-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20191006053610/http://www.africanfeministforum.com/about/|url-status=dead}}</ref> Таа е член на Советодавниот одбор на [https://www.opensocietyfoundations.org/ Фондацијата Отворено општество], организација активна во повеќе од 120 земји која обезбедува грантови за поединци и групи за градење инклузивни и живи демократии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.opensocietyfoundations.org/|title=Open Society Foundations|work=www.opensocietyfoundations.org|accessdate=2019-11-05}}</ref> == Над парапет == Тамале била интервјуирана од д-р Пурна Сен, директор за политика во UN Women, за дел од истражувачки проект наречен Над парапет. За овој проект биле интервјуирани жени од висок профил кои имаа влијание врз јавниот живот со цел да се доловат нивните ставови и искуства. Интервјуто со Силвија Тамале било поставено на YouTube на 13 август 2015 година од Лондонската школа за економија и политички науки (LSE). Тамале зборува за користење на Универзитетот Макерере како платформа за да ја пренесе нејзината порака таму и нејзините ставови за политиката и правото, меѓу многу други теми. Зборувајќи за нејзината работа, Тамале вели: „Навистина не го правам тоа за моите колеги. Тоа го правам за подобрување на нашето општество“. Тамале, исто така, зборува дека е нападната поради тоа што зборува за табу теми како што е абортусот. Таа зборува и дека е прогласена за најлоша жена на годината. „Причината зошто бев најлошата жена таа година беше...поради тоа што зборував...секогаш зборував за прашања што се сметаа за спротивно на африканската традиција...против религијата. . . Направив дури и беџ на кој пишува „Најлоша жена 2003“ и го носам со многу гордост“, изјави Тамале. Тамале, исто така, понуди совети за сите жени кои се стремат да бидат на позиција на моќ. „Светот ќе се обиде колку што е можно повеќе да дефинира кој сте вие. Не дозволувајте светот да дефинира кој сте. Дефинирајте кој сте вие самите. Никогаш не се намалувајте за да одговарате на очекувањата на другите. Тој притисок секогаш ќе биде таму“, рече Тамале, „Не можете да добиете никакви награди без да работите за тоа. Ништо добро не доаѓа лесно.“ <ref>{{Наведување|title=Above the Parapet – Women in Public Life: Sylvia Tamale|url=https://www.youtube.com/watch?v=5AkShzqY79w|language=en|access-date=2019-11-11}}</ref> == Публикации == * ''Кога кокошките почнуваат да кукаат: Пол и парламентарна политика во Уганда'' (1999) <ref>Tamale, Sylvia (1999), ''When Hens Begin To Crow: Gender and Parliamentary Politics in Uganda'', Boulder, Colorado: Westview Press, {{ISBN|0-8133-3462-4}}; reviewed: Parpart, Jane L. (2000), "Review: When Hens Begin to Crow: Gender and Parliamentary Politics in Uganda", ''Africa Today'' 47(2): pp. 218-220; and Ottemoeller, Dan (1999), "Book Reviews - Politics - When Hens Begin to Crow: Gender and Parliamentary Politics in Uganda", ''African Studies Review'' 42(2): p. 181.</ref> * „Африкански феминизам: Како да се промениме? (2006) <ref>Tamale, Sylvia (2006) "African Feminism: How Should We Change?" ''Development'' 49(1): pp. 38–41, {{DOI|10.1057/palgrave.development.1100205}}</ref> * „Правото на култура и културата на правата: Критичка перспектива за сексуалните права на жените во Африка“ во ''Феминистички правни студии: том 16'' (2006) <ref>{{Наведено списание|last=Tamale|first=Sylvia|date=April 2008|title=The right to culture and the culture of rights: a critical perspective on women's sexual rights in Africa|journal=Feminist Legal Studies|volume=16|issue=1|pages=47–69|doi=10.1007/s10691-007-9078-6|issn=0966-3622}}</ref> * Еротизмот, сензуалноста и „женските тајни“ меѓу багандата“ во ''Билтенот на IDS: том 37'' (2009) <ref>{{Наведено списание|last=Tamale|first=Sylvia|date=October 2006|title=Eroticism, Sensuality and 'Women's Secrets' Among the Baganda|url=http://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/123456789/8366|journal=IDS Bulletin|volume=37|issue=5|pages=89–97|doi=10.1111/j.1759-5436.2006.tb00308.x}}{{Мртва_врска|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * ''Африкански сексуалности: читател'' (2011) <ref>{{Наведена книга|title=African Sexualities: A Reader|date=2011|publisher=Pambazuka Press|isbn=978-0-85749-016-2|editor-last=Tamale, Sylvia|location=Oxford, England}} with introduction and conclusion by Sylvia Tamale; reviewed {{Harvnb|Bennett|2011|}}</ref> * „Соочување со политиката на неусогласените сексуалности во Африка“ во ''Прегледот за африкански студии: том 56'' (2013) <ref>{{Наведено списание|last=Tamale|first=Sylvia|date=September 2013|title=Confronting the Politics of Nonconforming Sexualities in Africa|journal=African Studies Review|volume=56|issue=2|pages=31–45|doi=10.1017/asr.2013.40|issn=0002-0206|doi-access=free}}</ref> * „Истражување на контурата на африканските сексуалности: религија, закон и моќ“ во ''африканскиот закон за човекови права весник: том 14.'' (2014) <ref>{{Наведување|last=Tamale|first=Sylvia|title=Exploring the Contours of African Sexualities|date=2017-07-20|journal=Research on Gender and Sexualities in Africa|pages=15–42|publisher=CODESRIA|isbn=9782869787353|doi=10.2307/j.ctvh8r1ds.6}}</ref> * ''Деколонизација и афро-феминизам'' (2020) <ref>Ottawa: Daraja Press, {{ISBN|9781988832494}}</ref> == Поврзано == * [[Сара Сали]] * [[Барбара Нтамбирвеки]] * [[Захара Нампево]] * [[Самали Кијинги]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20081222161700/http://www.law.mak.ac.ug/staff/tamale.html Кратка биографија] [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Родени во 1967 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Борци за човекови права]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 1fw6z4vh6nmesyhyik1ofub0md8rif5 0 1281103 5300340 5045595 2024-12-04T10:59:37Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300340 wikitext text/x-wiki '''Медлин Маргарет Даниел''' (роденото Картер) (19 мај 1832 - 21 април 1906) била шкотски едукатор и борец за правата на жените за високо образование.<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Daniell, Madeline Margaret|work=The Biographical Dictionary of Scottish Women|publisher=Edinburgh University Press|year=2006|isbn=9780748632930|editor-last=Ewan|editor-first=Elizabeth|location=Edinburgh|pages=91|editor-last2=Innes|editor-first2=Sue|editor-last3=Reynolds|editor-first3=Siân|editor-last4=Pipes|editor-first4=Rose}}</ref> == Биографија == Даниел е родена на 19 мај 1832 година во Секроле, [[Индија]] во семејството на Хелен Греј и мајорот Хенри Картер, од бенгалската пешадија. Таа се школувала во Институцијата за образование на млади дами во Единбург пред да го заврши школувањето во Европа. Таа се омажила за коњаничкиот офицер Чарлс Астел Даниел на 13 ноември 1851 година и заедно добија син. Нејзиниот сопруг починал во [[Лахор]]е на 24 ноември 1855 година.<ref name=":0"/><ref name=":1">{{Cite ODNB|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/56167|title=Daniell [née Carter], Madeline Margaret (1832–1906), educationist}}</ref> По смртта на нејзиниот сопруг, таа се вратила во Шкотска каде помогнала во основањето на Единбуршката женска едукативна асоцијација (ELEA), организација која обезбедувала постучилишно образование за жените. Во 1866 година, таа била домаќин на првиот состанок на извршниот комитет на Здружението во нејзиниот дом на Инверлит Тераса, станувајќи почесен секретар од 1866 до 1869 година. Во раните години на Здружението, нејзината претседателка, Мери Круделиус, често била во лоша здравствена состојба и Даниел презела голем дел од работата. Во првата година, Здружението одржувале предавања за жените за [[Англиска книжевност|англиската литература]] , одржани од професорот Дејвид Масон од Универзитетот во Единбург, а подоцна одржале часови по [[физика]] и [[Филозофија на умот|ментална филозофија]] . Даниел присуствувала на многу од часовите на Здружението.<ref name=":1"/><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/amemoirmrscrude00crudgoog|title=A Memoir of Mrs. Crudelius|last=Burton|first=Katherine|date=1879|publisher=Printed for private circulation [by Miller sons,]|location=Edinburgh|page=[https://archive.org/details/amemoirmrscrude00crudgoog/page/n31 23]|language=en|access-date=2016-12-27|via=Internet Archive}}</ref> Даниел го напуштила Единбург за [[Сент Ендрус|Сент Ендрјус]] во 1870 година, за да се грижи за нејзината мајка. Таа имала улога во основањето на училиштето за девојчиња Сент Леонард, училиште кое обезбедувало висококвалитетно образование на девојчињата и младите жени пред нивното посетување на универзитетот. Таа била една од двајцата основачки секретарки на компанијата за девојчиња Сент Ендрус, која го основала училиштето.<ref name=":0"/><ref name=":1"/> По смртта на нејзината мајка, Даниел се преселила во [[Лондон]] каде што се вклучила во добротворна работа за сиромашните жени. За време на престојот во Лондон, таа го запознала филозофот, писателот и поет Констанс Наден, а во 1887 година патувал со неа низ [[Европа]], [[Египет]] и Индија. По нивното враќање, Даниел живеела во куќата на Наден на плоштадот Глостер додека Наден не умрел во 1889 година. Даниел ги напишала мемоарите во постхумната книга на Наден ''Индукција и дедукција'' .<ref name=":0"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://archive.org/stream/inductionandded00nadegoog|title=Induction and Deduction: A Historical and Critical Sketch of Successive Philosophical ...|last=Naden|first=Constance|work=Internet Archive|pages=vii-xviii|accessdate=2016-12-27}}</ref> По смртта на Наден, Даниел се преселила во Саутпорт, каде што повторно била вклучена во организации кои ги поддржуваат правата на жените, вклучувајќи го правото на глас на жените, Здружението за локална самоуправа на жените, Здружението за проширување на Универзитетот Саутпорт и Либералното здружение на жените. Даниел починала на 21 април 1906 година во нејзиниот дом на патот Ешбертон, Саутсеа по долго, парализирачка болест. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Wikipedia articles incorporating a citation from the ODNB]] [[Категорија:Луѓе од Единбург]] [[Категорија:Починати во 1906 година]] [[Категорија:Родени во 1832 година]] md8y9jdrx94zohd55qzf0f0xr1svuiz 0 1281120 5300318 5045597 2024-12-04T10:00:12Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300318 wikitext text/x-wiki '''Мери Вокер''' (1846 – 20 ноември 1938) била шкотски учителка која била основач на првиот шкотски колеџ за обука на наставници (St George's Training College) и раководител на првото шкотско дневно училиште, средното училиште за девојчиња Сент Џорџ. девојките да положат приемни испити на факултет. == Животот == Вокер е родена во [[Единбург]] во 1846 година во семејството на Вилијам и Маргарет Вокер. Нејзиниот татко бил сметководител, а неговата работа го однела него и неговото семејство во Шведска и Америка. Освен ова, таа имала досадно образование во Глазгов, но просперитетно воспитување. Во 1873 година таа станала членка на Единбуршката женска едукативна асоцијација (ELEA),<ref name="mary">{{Cite ODNB|url=https://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-48670|title=Walker, Mary Russell (1846–1938), headmistress and promoter of women's education}}</ref> група жени кои сакале да го подобрат пристапот на жените до образование. Првиот состанок се одржал седум години пред да ги вклучи [[Мери Круделиус]], [[Медлин Даниел]] и [[Сара Мајр|Сара Мер]] .<ref>{{Cite ODNB|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/56167|title=Daniell [née Carter], Madeline Margaret (1832–1906), educationist}}</ref> Нивната цел била да ги наведат жените на Универзитетот во Единбург и Вокер стана „главен интелект и администратор“.<ref name="mary" /> Во 1876 година, ЕЛЕА одлучи да ја подобри предуниверзитетската фаза на образование на жените и објави часови во салата Сент Џорџ за да им помогне на жените да ги поминат квалификациите за влез на универзитет. Тие, исто така, развиле курсеви за кореспонденција за жени кои не можеа да посетуваат настава,<ref name="sarah">{{Cite ODNB|url=https://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-48668|title=Mair, Dame Sarah Elizabeth Siddons (1846–1941), promoter of women's education and campaigner for women's rights}}</ref> Во 1882 година се преселила во Лондон за да посетува обука за наставници на Колеџот за обука Марија Греј . Таа била на врвот на својата година и се вработила на колеџот како предавач (главно) по психологија. Таа работела таму до 1885 година, кога нејзината експертиза била повикана назад во Единбург.<ref name="mary" /> Таа била вклучена со други како [[Сара Мајр|Сара Меир]] во формирањето на Колеџот за обука Сент Џорџ кој ќе ги обучува првите жени наставнички во средно училиште во Шкотска. Мери била поставена на чело на колеџот и кога било формирано средното женско училиште Сент Џорџ во 1888 година, таа станала и негов шеф.<ref name="mary"/> Првите педесет студенти започнале во октомври 1988 година да користат зграда во улицата Мелвил.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.stge.org.uk/about/history/|title=Our School's History - St George's Independent Day & Boarding School|work=www.stge.org.uk|accessdate=2020-04-08}}</ref> Училиштето било првото шкотско дневно училиште за девојчиња кое ги учеле учениците сè до нивото на влез на универзитет. Девојките од Сент Џорџ биле меѓу првите дипломирани жени на Универзитетот во Единбург .<ref name="mary" /> Вокер починала во [[Единбург]] во 1938 година. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Wikipedia articles incorporating a citation from the ODNB]] [[Категорија:Починати во 1938 година]] [[Категорија:Родени во 1846 година]] f9npe04qjvm1xf0lkk5ej1kgg9074z1 0 1281172 5300345 5277077 2024-12-04T11:22:34Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300345 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Märtha_Gahn.jpg|мини| Марта Фредрик Ган]] '''Марта Фредрик Ган''' ( Фелингсбро, 30 септември 1881 - 17 октомври 1973) била [[Шведска|шведски]] текстилен уметник. Заедно со Елза Фленсбург, Брор Гејер Гете и Марта Хјорцберг-Ројтерсвард, таа била еден од основачите на текстилната работилница „Ateljé Handtryck“ во 1915 година.<ref>Mörner, Stellan: ''Bror Geijer Göthe 1892–1949'', 1949</ref> Во 1935 година станала раководител на студиото Libraria, кое произведувало црковен текстил за шведската црква.<ref name="GripsholmBook">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Ei7qAAAAMAAJ|title=Masterpieces from Gripsholm Castle: The Swedish National Portrait Collection|last=Gripsholm (Museum : Sweden)|last2=Ulf G. Johnsson|publisher=National Swedish Art Museum|year=1988|isbn=978-91-7100-346-1}}</ref> Делото на Ган може да се најде во збирките на Националниот <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://emp-web-84.zetcom.ch/eMP/eMuseumPlus?service=ExternalInterface&module=artist&objectId=3622&viewType=detailView|title=Nationalmuseum - Märtha Gahn|work=emp-web-84.zetcom.ch|accessdate=29 May 2018}}</ref> музејот Роска, <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://emp-web-35.zetcom.ch/eMuseumPlus?service=ExternalInterface&module=collection&objectId=25676&viewType=detailView|title=Röhsska museet – Museum databas – Collection – Result|work=emp-web-35.zetcom.ch|accessdate=29 May 2018}}</ref> и Нордискиот музеј.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lexikonettamanda.se/show.php?aid=18386|title=MÄRTHA GAHN: Lexikonett amanda|work=www.lexikonettamanda.se|accessdate=29 May 2018}}</ref> Портрет на Ган од Грета Фалкранц моментално се наоѓа во колекцијата на портрети на замокот Грипхолм.<ref name="GripsholmBook"/> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Починати во 1973 година]] [[Категорија:Родени во 1881 година]] k3vab5w9obnglv1g5bkckw35vhjh6hq 0 1281389 5300363 4992396 2024-12-04T11:43:06Z BosaFi 115936 Средување 5300363 wikitext text/x-wiki [[File:Wikström,_Cecilia_(en).webm|мини|Видеопретставување]] '''Сесилија Карин Марија Викстрем''', родена Сундстрем, првично Нодбјорк (родена на 17 октомври 1965 година во Сванштајн, општина [[Норботен (округ)|Оверторнеа, округот Норботен]] ) е [[шведска]] политичарка која служела како пратеник во Европскиот парламент од 2009 до 2019 година. Таа е член на Либералната партија на Шведска, дел од Алијансата на либералите и демократите за Европа. Таа е и [[свештеник]] во шведската црква и [[автор]] на неколку книги. Била во брак со поранешниот шведски министер за образование Јан-Ерик Викстрем од 1995 до 2010 година, а претходно со шведскиот свештеник Бјорн Болин. Сесилија Викстрем добила диплома по теологија на Катедрата за теологија на Универзитетот во Упсала во 1993 година. Таа имала различни позиции во шведската црква, како што се парохиски министер, универзитетски капелан, затворски капелан и канон на катедралата во Упсала. == Политичка кариера == === Пратеник во шведскиот парламент, 2002–2009 година === Помеѓу 2002 и 2009 година, Викстрем била член на шведскиот парламент на Либералната народна партија (денес едноставно Либералите). Била заменик претседател на Комисијата за култура и заменски член на Комисијата за надворешни работи. Викстрем била многу ангажирана во прашањата поврзани со [[Слобода на говорот|слободата на изразување]], во Шведска, како и во други земји. Во 2009 година Викстрем се кандидирала за изборите за Европскиот парламент на 7 јуни. Таа била третото име на листата на шведската Либерална народна партија и била избрана да ја претставува партијата во Европскиот парламент. Оттука, таа ја напуштила функцијата во шведскиот парламент во јули 2009 година. === Пратеник во Европскиот парламент, 2009–2019 година === Викстрем била член на Европскиот парламент од 2009 година. Таа е член на групата на Европскиот парламент Алијансата на либералите и демократите за Европа (АЛДЕ). Во Европскиот парламент, Викстрем од 2009 до 2014 година била полноправна членка на Комитетот за граѓански слободи, правда и внатрешни работи (ЛИБЕ) и Комитетот за правни прашања (ЈУРИ), каде што е и координаторка на групата АЛДЕ. Покрај нејзините комисиски задачи, таа била член на Советодавниот комитет на Европскиот парламент за однесување на членовите од 2012 до 2014 година.<ref>[http://www.europarl.europa.eu/pdf/meps/Annual_Report_2012_FINAL_2013_02_19_EN_rev.pdf Annual Report 2012] [[European Parliament]].</ref> Во пролетта 2013 година, Викстрем била назначена да ја претставува групата АЛДЕ во делегацијата која преговарала за нов договор меѓу Европскиот парламент и другите институции за тоа како Европскиот парламент треба да има пристап до доверливи документи поврзани со заедничката политика за безбедност и надворешни работи. Таа била заменик член на Делегацијата во Комитетот за парламентарна соработка ЕУ-Молдавија, Делегацијата во Заедничкото парламентарно собрание АКП-ЕУ и Делегацијата во Парламентарното собрание на Евронест. Во законодавниот дом 2014-2019 година, Викстрем била полноправен член на Комитетот за граѓански слободи, правда и внатрешни работи (ЛИБЕ) и претходно била заменски член на Комитетот за правни работи (ЈУРИ). На 7 јули 2014 година, била избрана за претседател на Комисијата за претставки. Од 2017 година, Викстрем претседавала со Конференцијата на претседатели на комитети. Таа исто така била член на Интергрупата на Европскиот парламент за [[Западна Сахара]]<ref>[http://www.europarl.europa.eu/pdf/intergroupes/VIII_LEG_26_Western_Sahara.pdf Members] European Parliament Intergroup on Western Sahara</ref> и на Интергрупата на Европскиот парламент за ЛГБТ правата,<ref>[http://www.lgbt-ep.eu/about/members/ Members] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190327004733/http://www.lgbt-ep.eu/about/members/|date=2019-03-27}} European Parliament Intergroup on LGBTI Rights.</ref> и потпретседател на Интергрупата за лица со посебни потреби. На 29 март 2019 година, Либералната партија одлучила за својата листа на кандидати за изборите за ЕУ во 2019 година, на која Викстрем нема да се појави.<ref name="gp 2019">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gp.se/nyheter/sverige/wikström-inte-med-på-liberalernas-eu-lista-1.14266158|title=Wikström inte med på Liberalernas EU-lista|date=29 March 2019|work=Göteborgs-Posten|publisher=Tidningarnas Telegrambyrå|accessdate=12 April 2019}}</ref> === Кандидатура за европски омбудсман === Во 2019 година, Викстрем била една од петте кандидати за функцијата [[Европски омбудсман]].<ref>Cristina Gonzalez (December 12, 2019), [https://www.politico.eu/article/the-political-proxy-war-driving-the-race-for-eu-citizens-champion-emily-o-reilly/ The political proxy war driving the race for EU citizens’ champion] ''[[Politico Europe]]''.</ref> На последното гласање во Европскиот парламент на 18 декември 2019 година, таа се нашла на четвртото место, со само 38 гласа.<ref>Cristina Gonzalez (December 18, 2019), [https://www.politico.eu/article/emily-oreilly-reelected-as-european-ombudsman/ Emily O’Reilly reelected as European ombudsman] ''[[Politico Europe]]''.</ref> == Други активности == === Корпоративни одбори === * Бејер Алма, член на Управниот одбор (од 2018 година) <ref>[https://beijeralma.se/en/corporate-governance/board-of-directors Board of Directors] Beijer Alma.</ref> === Непрофитни организации === * Кенгур група, член * Кампања за основање на Парламентарно собрание на Обединетите нации, поддржувач <ref>{{Наведени вести|url=http://en.unpacampaign.org/statements/page/7/|title=Statements|work=Campaign for a UN Parliamentary Assembly|access-date=2017-09-28|language=en-US}}</ref> == Личен живот == Викстрем напишала и објавила две книги. Во 2004 година таа ја објавила ''Кога животот ќе се распадне'', книга за управување со кризи. Нејзината втора книга ''Во знакот на доверба'' била објавена во 2006 година. Таа, исто така, имала различни позиции во националните и регионалните одбори, како што се шведскиот одбор на УНЕСКО, Одборот на округот на полицијата и групата Либерални жени во округот Упсала. Од 2001 година таа е сопственик и извршен директор на Викстром Консалтинг. Викстрем има торнедалско потекло.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=185&artikel=5717999|title=Cecilia Wikström: En halua nähdä populistien hallitsemaa Eurooppaa|date=4 December 2013|publisher=[[Sveriges Radio]]|language=fi|accessdate=21 August 2019|quote=...&nbsp;tornionlaaksolaistaustainen europarlamentaarikko Cecilia Wikström&nbsp;...}}</ref> == Надворешни врски == * [http://ceciliawikstrom.eu/ www.ceciliawikstrom.eu] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130813113529/http://ceciliawikstrom.eu/ |date=2013-08-13 }} * [http://www.folkpartiet.se/vara-politiker/ledamoter-av-europaparlamentet/cecilia-wikstrom/ Сесилија Викстрем - Либерална народна партија] * [http://www.europarl.europa.eu/meps/en/96677/CECILIA_WIKSTROM.html Сесилија Викстрем - Европски парламент / европратеници] == Наводи == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Викстрем, Сесилија}} [[Категорија:Апсолвенти на Упсалскиот универзитет]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1965 година]] [[Категорија:Шведски писатели]] [[Категорија:Шведски политичари]] gh3uhclq1b8onh50uwgb3e3s1bbdoh6 0 1281698 5300369 5132074 2024-12-04T11:55:20Z BosaFi 115936 Средување 5300369 wikitext text/x-wiki [[File:Cecilia_Malmström.ogv|мини|Малмстрем на Гетеборшкиот саем на книгата, 2011 г.]] '''Ана Сесилија Малмстрем''' (р. {{рн|15|мај|1968}}) е шведска политичарка која служела како Еврокомесар за трговија од 2014 до 2019 година. Таа претходно била еврокомесар за внатрешни работи од 2010 до 2014 година и министер за прашања на Европската унија од 2006 до 2010 година. Била пратеник во Европскиот парламент (ЕП) од [[Шведска]] од 1999 до 2006 година. Таа е членка на шведските либерали, дел од Алијансата на либералите и демократите за Европа . == Ран живот == Малмстрем е родена во парохијата Бренкирка во јужен [[Стокхолм]] и пораснала во [[Гетеборг]]. Била студентка на Универзитетот во Гетеборг од 1992 до 1999 година, станувајќи асистент на истражување (1994 година). Потоа докторирала по политички науки со тезата насловена ''Регионот, моќта и славата: регионални партии во Западна Европа'' <ref>Regionen, makten och härligheten : regionala partier i Västeuropa.</ref> (1998), и станала виш предавач на Катедрата за политички науки на Универзитетот во Гетеборг ( 1998–99).<ref name="cv ec">{{Наведена мрежна страница|url=http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/malmstrom/pdf/web_cv_en.pdf|title=CECILIA MALMSTRÖM - CURRICULUM VITAE|date=3 July 2012|publisher=European Commission|location=Brussels, Belgium|accessdate=29 September 2014}}</ref> Нејзината теза била за регионалните партии во западна Европа, фокусирајќи се на [[Каталонија]], Шпанија и [[Ломбардија]], Италија.<ref name="Cecilia Malmström – Sociable Swede">Bengt Ljung (17 June 2009), [http://www.politico.eu/article/sociable-swede/ Cecilia Malmström – Sociable Swede] ''[[European Voice]]''.</ref> Истражувала и предавала на полето на европската политика, регионализмот, [[Доселување|имиграцијата]] и [[Тероризам|тероризмот]]. Малстрем има работено и во [[Штутгарт]] и во [[Барселона]]. Течно зборува [[Шведски јазик|шведски]], англиски, шпански и француски јазик, а има средно познавање на германски и италијански јазик. == Политичка кариера == Малмстрем е член на шведската партија на либералите од крајот на 1980-тите, а била член на извршната власт на партијата од 1997 година и била член на [[Вестра Јеталанд (округ)|Регионалниот совет на Вестра Јеталанд]] од 1998 до 2001 година. Во 2007 година, кога Јан Бјорклунд бил избрана за лидер на партијата, таа била назначена за прв потпретседател на партијата. === Пратеник во Европскиот парламент, 1999–2006 година === Во 1999 година, Малмстрем била избрана за европратеничка за Шведска и повторно била избрана во 2004 година. За време на нејзиниот мандат работела во Комисиите за надворешни работи, Комисија за уставни прашања, Комисија за внатрешен пазар и заштита на потрошувачите, како и во Поткомитетот за човекови права и Поткомитетот за безбедност и одбрана. Покрај тоа, таа била потпретседател на делегациите на парламентот во [[Унгарија]] (пред да се приклучи во 2004 година) и [[Хрватска]]. Како член на Комитетот за надворешни работи, Малстрем напишала критички извештај за стратегијата [[Русија|на ЕУ за Русија.]] Во 2002 година таа станала портпаролка на Либералната група за надворешни работи.<ref name="Cecilia Malmström – Sociable Swede"/> Таа го номинирала кубанскиот дисидент Освалдо Паја за наградата Сахаров, која ја добил од Парламентот во 2002 година.<ref name="Cecilia Malmström – Sociable Swede" /> За време на нејзиното време како европратеник, Малмстрем ја иницирала веб-кампањата [[Местоположба на европските институции|oneseat.eu]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oneseat.eu/|title=Oneseat campaign|publisher=Oneseat.eu|archive-url=https://web.archive.org/web/20070609081546/http://www.oneseat.eu/|archive-date=9 June 2007}}</ref> која имала за цел да го направи [[Брисел]] постојано седиште на [[Европски парламент|Европскиот парламент]] . Тоа била прва ваква петиција која добила еден милион потписи, што е знак на правото на петиција според [[Лисабонски договор|Договорот од Лисабон]]. Во 2001 година, Малмстрем и девет колеги европратеници - вклучувајќи ги Ник Клег и Хеле Торнинг-Шмит - ја основале Кампањата за парламентарни реформи (КПР) за да извршат притисок за промени во начинот на кој Европскиот парламент функционира секојдневно.<ref>Martin Banks (28 January 2004), [http://www.politico.eu/article/mep-candidates-urged-to-sign-reform-pledge/ MEP candidates urged to sign reform pledge] ''[[European Voice]]''.</ref> Таа, исто така, водела кампања за поголем пристап на јавноста до официјалните документи.<ref>[http://www.politico.eu/article/doubts-raised-over-public-register-timetable/ Doubts raised over public register timetable] ''[[European Voice]]'', 27 February 2002.</ref> === Шведски министер за европски прашања, 2006–2010 година === По шведските избори во 2006 година, на кои била забележана победата на централнодесничарската коалиција на Фредрик Рајнфелд, Малмстрем се вратила во Шведска за да ја преземе функцијата министер за европски прашања во кабинетот на премиерот Рајнфелд, кој ја презел функцијата на 6 октомври 2006 година. Нејзините одговорности вклучувале институционални прашања, преглед на буџетот на ЕУ, Стратегија за Балтичко Море, [[Лисабонска стратегија]] и координација на шведското претседателство со Советот на Европската унија во 2009 година. Малстрем го поддржува шведското усвојување на валутата евро, а во август 2007 година таа била една од политичарите кои повикале на уште еден референдум за членство во еврото (првиот бил во 2003 година). „Ние го почитуваме резултатот од референдумот, се разбира, но сепак мислиме дека треба да може да се расправа за нешто во што верува, многу се променија од референдумот во 2003 година, Словенија се приклучи, Малта и Кипар се приклучуваат на почетокот на следната година. Следната година ќе се приклучат најмалку две балтички земји. Во 2010-11 може да има осум или девет нови членови. Колку повеќе членови има, толку е поголема политичката цена да се биде надвор, бидејќи не можеме да направиме разлика, Шведска загуби економски со тоа што не се приклучи на единствената европска валута“. Таа цитирала извештај од Националниот одбор за трговија: „Изгубивме 100&nbsp;милијарди круни во извозот и исто толку во увозот. Нашата трговија со еврозоната ќе беше 13-14 проценти поголема доколку бевме членки.“ <ref>[http://www.thelocal.se/8137/20070809/ "Alliance rejects Liberal calls for euro vote"]. ''The Local''. Retrieved 23 April 2010.</ref> == Член на Европската комисија, 2010–2019 година == === Еврокомесар за внатрешни работи, 2010–2014 година === На 17 ноември 2009 година, Малмстрем била номинирана од нејзината влада за следен европски комесар на Шведска.<ref name="politico.eu">Jarle Hetland and Simon Taylor (17 November 2009), [http://www.politico.eu/article/sweden-nominates-malmstrom-as-commissioner/ Sweden nominates Malmström as commissioner] ''[[European Voice]]''.</ref> Во својата номинација, премиерот Рајнфелд, исто така, рекол дека [[Карл Билд|Карл Билт]], министерот за надворешни работи, не бил номиниран затоа што е малку веројатно дека Швеѓанец ќе биде назначен на функцијата [[Претседател на Европскиот Совет|претседател на Европскиот совет]] или како [[Висок претставник за надворешни работи и безбедносна политика на Европската Унија|висок претставник на Унијата за надворешни работи и Политика за безбедност]] .<ref name="politico.eu" /> [[Претседател на Европската комисија|Претседателот на Европската комисија]], Жозе Мануел Баросо и понудил на Малмстрем улога на комесар за внатрешни работи, која била создадена како резултат на либералното барање да се подели претходното портфолио, кое ги вклучувало и човековите права. И покрај овој пост се безбедносни задачи, комесарот Малмстрем јасно на членовите на Европскиот парламент дека таа нема да биде лош полицаец со портфолио на основните права е добар полицаец . Таа била одобрена од европратениците и ја презела функцијата на 10 февруари 2010 година.<ref>Toby Vogel (10 February 2010), [http://www.politico.eu/article/new-team-takes-office/ New team takes office] ''[[European Voice]]''.</ref> Една од нејзините први иницијативи како комесар на [[Европска Унија|Европската унија]] била да предложи директива која се залага за построги санкции против сексуалната злоупотреба на деца,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/10/379|title=Press Release – European Commission wants stronger sanctions against child sexual abuse, sexual exploitation and child pornography|publisher=Europa (web portal)}}</ref> во која еден од предлозите била да се создаде должност за земјите-членки на ЕУ да го блокираат пристапот до детска порнографија на интернет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-11-474_en.htm|title=Press Release – Commissioner Malmström welcomes political agreement on the Directive on combating sexual abuse, sexual exploitation of children and child pornography|publisher=Europa (web portal)}}</ref> Критичарите тоа го толкуваат како создавање на нето цензурачка инфраструктура која нема да им помогне на децата, но навистина би била контрапродуктивна <ref>McNamee, Joe (29 March 2010). [https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/mar/29/blocking-child-abuse-websites-eu "Pointless action on child pornography"]. ''[[The Guardian]]''. Retrieved 31 March 2010.</ref> и опасна закана за демократијата.<ref>Lehmann, Alexander: [http://www.cleanternet.org/ "Cleanternet.org – for a cleaner and safer Internet"]. Clip on Cleanternet.org. Retrieved 23 April 2010.</ref> Меѓутоа, невладините организации кои работат за правата на децата, како што се Save the Children и NSPCC, го бранеле предлогот.<ref>[http://www.savethechildren.net/alliance/europegroup/europubs/jointNGOletter15March2010.pdf] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100620073255/http://www.savethechildren.net/alliance/europegroup/europubs/jointNGOletter15March2010.pdf|date=20 June 2010}}</ref> Малмстрем брзо била наградена со прекарот „Сенсилија“ на друштвената мрежа и во – претежно германските дневни весници,<ref>Borchers, Detlev (30 March 2010). [https://www.faz.net/s/Rub117C535CDF414415BB243B181B8B60AE/Doc~E9B3C277036484FE68C78600C4D5FC8FF~ATpl~Ecommon~Scontent.html "Sie tappt im Dunkeln"]. ''[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]]''. Retrieved 31 March 2010. (German)</ref><ref>Güßgen, Florian (30 March 2010). [http://www.stern.de/politik/ausland/sperren-im-netz-gegen-kinderpornografie-schwarz-gelb-muss-bruessel-paroli-bieten-1554567.html "Schwarz-Gelb muss Brüssel Paroli bieten"]. ''[[Stern (magazine)|Der Stern]]''. Retrieved 31 March 2010. (German)</ref><ref>[http://www.fr-online.de/in_und_ausland/multimedia/aktuell/2479851_Aus-Zensursula-wird-Censilia.html "Aus Zensursula wird Censilia"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100401075005/http://www.fr-online.de/in_und_ausland/multimedia/aktuell/2479851_Aus-Zensursula-wird-Censilia.html|date=1 April 2010}}. ''[[Франкфуртер Рундшау|Frankfurter Rundschau]]''. Retrieved 30 March 2010. (German)</ref> [[стопеница]] од зборот „цензура“ и нејзиното дадено име („Сесилија“). имитирајќи го прекарот „Зенсурсула“ на германската министерка Урсула фон дер Лајен, која не успеала да воспостави слични техники за филтрирање во Германија по одлуката да се даде приоритет на бришењето на нелегалните веб-страници. Во истиот период (март 2010 година), во извршување на нејзините напори за зајакнување на безбедноста и безбедноста на [[Европска Унија|европските]] граѓани, Малмстрем обезбедила политички договор меѓу [[Европски парламент|Европскиот парламент]], Советот и [[Европска комисија|Комисијата]] за спроведување на член 10 од Протоколот за огнено оружје на Обединетите нации. кој се бори против трговијата со недозволено цивилно огнено оружје.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-11-470_en.htm|title=Press Release – Commissioner Malmström welcomes political agreement on stricter rules to combat illicit trafficking of civilian firearms|publisher=Europa (web portal)}}</ref> На 11 март 2011 година, за време на седмиот Европски ден на сеќавање на жртвите на тероризмот, на конференцијата на тема „Улогата на жртвите на тероризмот во спречувањето на насилната радикализација“, која се одржала во Брисел, Малстрем одржала говор во кој ги изложила разорните ефекти од тероризам на лично како и на државно ниво,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-11-169_en.htm|title=Press Release – Member of the European Commission responsible for Home Affairs VII European Day on Remembrance of Victims of Terrorism Conference on "The role of Victims of Terrorism in preventing violent radicalization" Brussels, 11 March 2011|publisher=Europa (web portal)}}</ref> затворајќи се со најавата за претстојниот (РАН) проект (види следниот пасус). Во септември 2011 година, Малмстрем официјално ја лансирала Мрежата за подигање на свеста за радикализација (РАН),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/networks/radicalisation_awareness_network/index_en.htm|title=DGs – Home Affairs – What we do – Networks – Radicalisation Awareness Network|publisher=European Commission}}</ref> проект насочен кон справување со тероризмот и насилниот екстремизам преку превентивни мерки, наместо преку конфронтација. Проектот доаѓа како дополнителна алатка на Стратегиите на ЕУ за борба против тероризмот и мерките за борба против радикализација и регрутирање во тероризам. Помалку од една година подоцна, проектот станала паневропска мрежа на научници, психолози, невладини организации, жртви на тероризам, верски водачи, претставници на граѓанското општество и полицајци, заедно со советодавен одбор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://blogs.ec.europa.eu/malmstrom/radicalisation-network/|title=Prevention of radicalisation|date=17 July 2012|publisher=European Commission|accessdate=2021-11-21|archive-date=2014-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006082240/http://blogs.ec.europa.eu/malmstrom/radicalisation-network/|url-status=dead}}</ref> На 2 мај 2012 година, Малмстрем одржала предавање пред студентите и професорите на [[Харвард|Универзитетот Харвард]] за имиграцијата и азилот, дискутирајќи со својата публика за различни прашања поврзани со интеграцијата, тероризмот и трговијата со луѓе, како и европската криза. По посетата на Кембриџ следела средба со американскиот јавен обвинител Ерик Холдер во Вашингтон и вечер во [[Федерално истражно биро|ФБИ]], каде што имало голема размена на мислења за планирањето на претстојниот Европски центар за компјутерски криминал (EC3).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://blogs.ec.europa.eu/malmstrom/cybercrime-discussions-in-washington/|title=Cybercrime discussions in Washington|date=17 June 2012|publisher=European Commission|accessdate=2021-11-21|archive-date=2012-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20120602070345/http://blogs.ec.europa.eu/malmstrom/cybercrime-discussions-in-washington/|url-status=dead}}</ref> Краткото патување на Малмстрем во САД било завршено со говор за сајбер безбедноста на конференција во CSIS . На 26 ноември 2012 година, заедно со Роб Вејнрајт, директор на [[Европол]], Малмстрем го објавила лансирањето на новата Европска финансиска коалиција против комерцијална сексуална експлоатација на децата онлајн.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sofiaglobe.com/2012/11/27/european-financial-coalition-against-commercial-sexual-exploitation-of-children-online-launched/|title=European Financial Coalition against Commercial Sexual Exploitation of Children Online launched|publisher=The Sofia Globe}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://eurojust.europa.eu/press/News/News/Pages/EFC-launch.aspx|title=Архивиран примерок|archive-url=https://web.archive.org/web/20140910214456/http://eurojust.europa.eu/press/News/News/Pages/EFC-launch.aspx|archive-date=10 September 2014|accessdate=2013-01-30}}</ref> Целите на Коалицијата се да ги поддржи меѓународните истраги за спроведување на законот секогаш кога е можно преку соработка со приватни засегнати страни; да се процени и проучува комерцијалната сексуална експлоатација на деца на Интернет преку сите видови Интернет средини, како што се хостинг услуги и групи за вести; да помогне во заштитата на легитимните приватни деловни интереси од можна злоупотреба на нивните услуги од страна на криминалци кои имаат за цел да дистрибуираат содржина за сексуална злоупотреба на деца преку различни информатички и комуникациски технологии; да им се овозможи на органите за спроведување на законот и приватните компании да се спротивстават на проблемот преку обука и споделување ресурси; и да се информираат носителите на одлуки и да се подигне свеста кај јавноста. На 5 декември 2012 година, на конференција одржана во [[Брисел]], [[Белгија]], под Високо покровителство на Нејзиното Височество кралицата Паола од Белгија,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/12/04/eric-holder_n_2236689.html|title=Eric Holder To Help Launch Alliance Against Pedophilia|date=4 December 2012|work=The Huffington Post}}</ref> Малмстрем и американскиот јавен обвинител Ерик Холдер ја започнале Глобалната алијанса против сексуалната злоупотреба на децата преку Интернет. Алијансата, која наишла на силна поддршка од Вејнрајт,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.safernet.ro/noutatiEN.html|title=Safernet – Hotline for a safer Internet|publisher=Safernet.ro|archive-url=https://web.archive.org/web/20140911002328/http://www.safernet.ro/noutatiEN.html|archive-date=11 September 2014|accessdate=30 December 2012}}</ref> е иницијатива насочена кон обединување на носителите на одлуки ширум светот, со цел да се подобри идентификацијата и помошта на жртвите и гонењето на сторителите. Алијансата е еден од најголемите проекти некогаш создадени на ова поле, бидејќи неговите учесници вклучуваат 48 земји ширум светот (27-те земји-членки на ЕУ, како и 21 земја надвор од ЕУ - [[Албанија]], Австралија, [[Камбоџа]], [[Хрватска]], Грузија, [[Гана]], Јапонија, [[Молдавија]], [[Црна Гора]], [[Нов Зеланд]], [[Нигерија]], [[Норвешка]], [[Филипини]], [[Србија]], [[Јужна Кореја|Република Кореја]], [[Швајцарија]], [[Тајланд]], [[Турција]], [[Украина]], Соединетите Американски Држави и [[Виетнам]] ). На 11 јануари 2013 година, Вејнрајт и Малмстрем официјално го започнале Европскиот центар за компјутерски криминал (EC3), кој има за цел да се справи со компјутерскиот криминал: * извршени од организирани групи за да генерираат големи криминални профити, како што е онлајн измама * предизвикување сериозна штета на жртвата, како што е онлајн сексуална експлоатација на деца * кои влијаат на критичната инфраструктура и информациските системи во ЕУ Малмстрем ја презела должноста еврокомесар за трговија на 1 ноември 2014 година, како член на Комисијата Јункер . === Еврокомесар за трговија, 2014–2019 година === Во јули 2014 година, шведскиот премиер Фредрик Рајнфелд ја номинирал Малмстрем за втор мандат за еврокомесар. До септември, Европскиот парламент ја дал својата поддршка за нејзината номинација.<ref>Andrew Gardner (30 September 2014), [http://www.politico.eu/article/parliament-approves-malmstrom/ MEPs give backing to Malmström] ''[[European Voice]]''.</ref> Таа ја презела должноста еврокомесар за трговија на 1 ноември 2014 година, како член на Комисијата Јункер .<ref>Cynthia Kroet (31 July 2014), [http://www.politico.eu/article/sweden-nominates-malmstrom-as-commissioner-2/ Sweden nominates Malmström as commissioner] ''[[European Voice]]''.</ref> Веќе на сослушувањето за нејзината номинација, среде украинската криза, Малмстрем ги отфрлила барањата на Русија за измени на договорот за слободна трговија меѓу ЕУ и [[Украина]].<ref>Robin Emmott (29 September 2014), [https://www.reuters.com/article/us-eu-commission-trade-ukraine-idUSKCN0HO1H820140929 Russia cannot change EU-Ukraine deal: EU trade nominee] ''[[Reuters]]''.</ref> Во декември 2015 година, таа не успеала во нејзиниот последен обид да постигне чекор напред во однос на загриженоста на Русија, од кои некои биле спротивни на правилата на Европската и [[Светска трговска организација|Светската трговска организација]].<ref>Ian Wishart (21 December 2015), [https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-21/malmstroem-no-agreement-with-russia-regarding-eu-ukraine-fta EU Fails to Reach Agreement With Russia Over Europe-Ukraine FTA] ''[[Bloomberg Business]]''.</ref> Писмото за мисијата за позицијата на Малмстрем, исто така, вклучувало, како една од нејзините клучни должности, „успешно завршување“ на контроверзните трговски преговори со САД, Трансатлантското трговско и инвестициско партнерство (TTIP), иако со голем број ограничувања и ограничувања на преговарачки мандат за решавање на загриженоста на европската јавност во врска со TTIP.<ref>[http://ec.europa.eu/commission/sites/cwt/files/commissioner_mission_letters/malmstrom_en.pdf Malmström Mission Letter as the Commissioner for Trade of the Juncker Commission], (1 November 2014) - accessed (2014-11-27)</ref> Изразувајќи силно мислење во корист на договорот,<ref>[https://www.theguardian.com/commentisfree/2015/feb/16/ttip-transatlantic-trade-deal-businesses] Guardian, accessed (2015-2-16)]</ref> таа се обидела да ги оживее преговорите со САД две недели по стапувањето на функцијата.<ref>[http://www.eubusiness.com/news-eu/us-trade-ttip.ysh Malmström attempts to revive EU-US trade talks], EU Observer (18 November 2014) - accessed (2014-11-27)</ref> И покрај тврдењата за „невиден степен на транспарентност“, нацрт-договорите не можеле да бидат прочитани од сите парламенти на земјите-членки на ЕУ, како што е германскиот [[Бундестаг]], или политичките водачи како што е тогашниот вицеканцелар Зигмар Габриел .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/commission/2014-2019/malmstrom/blog/transparency-ttip_en|title=Transparency in TTIP}}</ref> Во мај 2015 година, Малмстрем и турскиот министер за економија Нихат Зејбекчи објавиле рамка за проширување на [[Царинска унија на ЕУ-Турција|Царинската унија ЕУ-Турција]], проширувајќи ја да ги вклучи услугите, владините договори и повеќето земјоделски стоки.<ref>Matthew Dalton and Emre Peker (12 May 2015), [https://www.wsj.com/articles/eu-and-turkey-to-update-customs-union-1431430501 EU and Turkey to Expand Customs Union] ''[[The Wall Street Journal]]''.</ref> Исто така, под нејзино водство, ЕУ ги финализирала преговорите за голем трговски договор со [[Виетнам]] во август 2015 година, отстранувајќи 99 отсто од царините меѓу Европа и Виетнам во текот на следната деценија, како и нетарифните бариери за трговијата, услугите, инвестициите, [[Интелектуална сопственост|интелектуалните имот]], санитарни и фитосанитарни мерки, државни набавки, решавање спорови и одржлив развој.<ref>Christian Oliver (4 August 2015), [http://www.ft.com/intl/cms/s/0/17e377de-3aa6-11e5-8613-07d16aad2152.html#axzz3wIiVxGf5 Brussels seals trade accord with Vietnam] ''[[Financial Times]]''.</ref><ref>Jonathan Stearns (4 August 2015), [https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-08-04/eu-vietnam-reach-free-trade-deal-that-may-take-effect-end-2017 EU, Vietnam Reach Free-Trade Deal That May Take Effect End-2017] ''[[Bloomberg Business]]''.</ref> == Подоцна кариера == Од 2019 година, Малмстрем е визитинг професор на Факултетот за бизнис, економија и право на Универзитетот во Гетеборг. Исто така, од 2019 година, таа служи во Трансатлантската работна група на германскиот Маршалов фонд и Фондацијата на Федералниот канцелар Хелмут Шмит (БКХС), копретседавачи од Карен Донфрид и Волфганг Ишингер .<ref>[http://www.gmfus.org/press-releases/german-marshall-fund-and-bundeskanzler-helmut-schmidt-stiftung-launch-transatlantic The German Marshall Fund and Bundeskanzler-Helmut-Schmidt-Stiftung Launch "Transatlantic Task Force" Setting Path Forward for U.S.-Europe Relations] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20191214112227/http://www.gmfus.org/press-releases/german-marshall-fund-and-bundeskanzler-helmut-schmidt-stiftung-launch-transatlantic|date=2019-12-14}} [[German Marshall Fund]], press release of 12 December 2019.</ref> Во септември 2020 година, владата на премиерот Стефан Лофвен ја номинирала Малмстрем за кандидат на Шведска за генерален секретар на Организацијата за економска соработка и развој ([[Организација за економска соработка и развој|ОЕРС]]).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.government.se/government-of-sweden/ministry-for-foreign-affairs/cecilia-malmstrom--swedens-candidate-for-the-position-of-oecd-secretary-general/|title=Cecilia Malmström – Sweden's candidate for the position of OECD Secretary-General|date=1 September 2020|publisher=Swedish Ministry of Foreign Affairs|location=Stockholm|accessdate=7 September 2020}}</ref> За време на процесот на селекција, таа станала финалист, но на крајот загубила од Матијас Корман во март 2021 година.<ref>GV De Clercq and Richard Lough (March 12, 2021), [https://www.reuters.com/article/oecd-secgen/update-2-australias-cormann-to-lead-oecd-climate-activists-dismayed-idUSL1N2LA2CM Australia's Cormann to lead OECD, climate activists dismayed] ''[[Reuters]]''.</ref> == Други активности == * Пријатели на Европа, член на Одборот на доверители (од 2020 година) <ref>[https://www.friendsofeurope.org/insights/trustees/ Friends of Europe appoints 29 new members to its Board of Trustees] [[Friends of Europe]], press release of 25 June 2020.</ref> * Институт за миграциска политика (MPI), член на одборот на доверители (од 2020 година) <ref>[https://www.migrationpolicy.org/news/mpi-board-trustees-approves-new-members-2020 MPI Board of Trustees Approves New Members with Distinguished Experience in Government, Private Sector & Law] [[Migration Policy Institute]] (MPI), press release of 17 June 2020.</ref> * Трилатерална комисија, членка на Европската група (од 2020 година) <ref>[http://trilateral.org/download/files/TC-MEMBERSHIP-LIST-(MASTER-9-JUNE-2020).pdf Membership] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200809113215/http://trilateral.org/download/files/TC-MEMBERSHIP-LIST-(MASTER-9-JUNE-2020).pdf|date=2020-08-09}} [[Trilateral Commission]].</ref> == Контроверзност == Во дискусија со Џон Хилари, извршен директор на Вор он Вонт, за кој пишувал во ''Индепендент''на 12 октомври 2015 година, Малмстрем наводно признала „дека трговскиот договор никогаш не инспирирал толку страсна и широко распространета опозиција“ и се вели дека коментирала : „Не го земам мојот мандат од европскиот народ“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/voices/i-didn-t-think-ttip-could-get-any-scarier-but-then-i-spoke-to-the-eu-official-in-charge-of-it-a6690591.html|title=John Hilary: "I didn't think TTIP could get any scarier, but then I spoke to the EU official in charge of it"}}</ref> Малстрем подоцна негирала дека го кажала ова, нарекувајќи го „измислен цитат“ екстраполиран од нејзините објаснувања за преговарачкиот мандат за ТТИП, кој го одредуваат европските влади, а не самите Европејци.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/a6695996.html|title=EU Trade Commissioner claims War on Want leader 'fabricated' TTIP quote|date=2015-10-15|work=The Independent|language=en-GB|accessdate=2016-05-18}}</ref> Таа, исто така, тврдела пред [[Европски парламент|Европскиот парламент]] дека навистина го зела својот мандат од европскиот народ, бидејќи била одобрена за [[Европска комисија|комесар]] од европратениците кои ги претставуваат.<ref>{{Наведување|last=David Campbell Bannerman MEP Channel|title=EU Trade Commissioner Claims Charity Leader Fabricated Quote|date=2015-10-16|url=https://www.youtube.com/watch?v=uhJynwKRlPQ|access-date=2016-05-18}}</ref> Хилари не ја повлекол својата верзија на приказната.<ref name=":0" /> == Личен живот == Малстрем е мажена и има деца. Таа живее во Брисел, Белгија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/malmstrom/about-me/bio-cv/index_en.htm|title=About me: Biography|work=European Commission - Cecilia Malmström|accessdate=30 September 2014}}</ref> Автор е на неколку книги, написи и есеи за регионалните партии, регионализмот, шпанската политика, европската политика, имиграцијата и тероризмот. == Наводи == {{reflist}} == Надворешни врски == * [http://ec.europa.eu/avservices/2010/mediaGallery.cfm?&gallery=yes&sitelang=en#3148 Официјална медиумска галерија на комесарот Малмстрем] (in English) * [http://ec.europa.eu/commission/2014-2019/malmstrom_en Страница на комесарот Малмстрем на официјалната веб-страница на Европската комисија] (in English) * [http://www.sweden.gov.se/sb/d/7553 Страниците на комесарот Малмстрем на официјалната веб-страница на шведската влада] (in Swedish) – (in English) * [http://se2009.wordpress.com/ Официјален блог на комесарот Малмстрем за шведското претседателство со ЕУ] (in Swedish) – (in English) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Малмстрем, Сесилија}} [[Категорија:Апсолвенти на Парискиот универзитет]] [[Категорија:Луѓе од Стокхолм]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Шведски политичари]] h8rybwb01jdmpxlcpyfh1h9e0qqjq5y 0 1282023 5300317 5278423 2024-12-04T09:58:55Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300317 wikitext text/x-wiki [[Категорија:Статии со hCards]] '''Мери Роуз Туит''' (25 декември 1930 &#x2013; 2005) била едукатор и политичар во [[Монтсерат|Монсерат]]. Таа била првата жена што била министерка во таа земја. Ќерка на Едгар Питерс и Сара Рајан (роденото Дорсет), таа е родена како '''Мери Роуз Питерс''' во Кинсејл. Студирала на колеџот за обука на наставници Ердистон во [[Барбадос]] од 1953 до 1955 година. Се вратила во Монсерат и била именувана како главен учител во училиштето Сент Патрик. Студирала дополнителна година на Институтот за образование [[Оксфордски универзитет|на Универзитетот во Оксфорд.]] Во 1958 година се омажила за Адолфус Туит. Таа поднела оставка во 1968 година, откако била препуштена на функцијата инспектор на училиштата. Туит била префрлена во Министерството за социјални услуги, но поднела оставка на таа позиција откако сфатила дека станува збор за ќорсокак. За кратко време таа управувала со историски хотел на островот. <ref name="gallery">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=2DD81ZHWhxgC&pg=PA154|title=Gallery Montserrat: Some Prominent People in Our History|last=Fergus|first=Howard A|year=1996|isbn=976812525X|pages=154–57}}</ref> Во 1970 година, Туит се кандидирала како кандидат за Прогресивната демократска партија во јужниот округ и била избрана во Законодавниот совет на Монсерат. Во 1970 година, таа била именувана за министер одговорна за образование и здравство и благосостојба. Туит била поразена кога се кандидирала за реизбор во 1978 година, губејќи од Џозеф Тајлор. <ref name="gallery"/> По напуштањето на политиката, таа работела на административна позиција на Американскиот универзитет на Карибите. <ref name="gallery"/> Туит исто така била успешен нетбол играч. Репрезентативка била во 1950 година. Таа била капитен на тимот на Монсерат во 1959 година. Во 1963 година, таа била тренер и менаџер за тимот на Монсерат. Таа исто така служела како претседател на Нетбол асоцијацијата Монтсерат и Нетбол одборот на Западна Индија. <ref>{{Наведени вести|url=http://montserratreporter.org/fra0803-2.htm|title=Mary Rose Tuitt: A Woman of Worth|work=Montserrat Reporter|archive-url=https://web.archive.org/web/20160407002944/http://montserratreporter.org/fra0803-2.htm|archive-date=April 7, 2016}}</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Починати во 2005 година]] [[Категорија:Родени во 1930 година]] gyugvzikl3h7hzmwl7ymqkcveft69gv 0 1283447 5299962 5250916 2024-12-03T12:51:23Z BosaFi 115936 5299962 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Treriks.jpg|десно|мини| Тромеѓето Трериксросет во езерото Колтајарви.]] '''Финско-шведската''' граница е границата меѓу земјите [[Финска]] и [[Шведска]]. Речиси целата граница минува низ вода: по реката [[Турне (река)|Турне]] и нејзините притоки и во [[Ботниски Залив|Ботнискиот Залив]]. Само неколку километри од границата се на суво. Поради [[Шенгенски договор|Шенгенскиот договор]] и Нордиската пасошка унија, границата може да се премине главно слободно. == Тек на границата == [[Податотека:Bron_över_till_Finland,_Meänmaa.JPG|десно|мини| Мостот на реката [[Турне (река)|Турне]]]] [[Податотека:Haparanda-Tornio_rail_bridge_Sep2008.jpg|десно|мини| Железничкиот мост]] [[Податотека:Market_plain_fi.svg|десно|мини| Комплексот граничи преку островот Маркет.]] На север, финско-шведската граница започнува од Трериксросет тромеѓе на границата на [[Норвешка]], која се наоѓа во Колтајарви езеро во близина Килписјарви, што исто така е најсеверната точка на Шведска. Првите 230 метри на границата се во прави линии и означени со гранични знаци. Границата продолжува како речна граница: прво по мала река до Куохимајарви, потоа по Куокимајоки до Килписјарви, потоа по реките Конкамаено, Муонионјоки и Торнионјоки, вкупно 555,5 км до Торнио. Речната граница минува по најдлабоките делови на реките (''Талвег'') и не е означена со гранични знаци; наместо тоа, граничната локација е дефинирана со официјалните карти на граничниот протокол.<ref name="karttapaikka">[http://kansalaisen.karttapaikka.fi/ Kansalaisen Karttapaikka]. Accessed on 10 November 2012.</ref> Има некои гранични ознаки во близина на Торнио каде што границата минува на копно.<ref>For example two visible on Google Streetview at {{Coord|65|51|32.7|N|24|07|35.9|E}}</ref> Во Торнио, границата тргнува од реката: центарот на Торнио се наоѓа западно од реката, но припаѓа на Финска. Границата се протега по права линија во должина од 4,03 километри меѓу градовите Торнио и [[Хапаранда]], а оттаму во прави линии 25,31&nbsp;км како поморска граница претежно преку море, но и преку острови вклучувајќи го и оној наречен [[Катаја]]. Во 1809 година, границата одела помеѓу островите Катаја и Инакари, но пост-глацијалното враќање предизвикало тие да се спојат на еден остров. Границата продолжува како поморска граница до точка во Ботнинскиот залив, каде што финските и шведските територијални води се одвојуваат една од друга. Во Ботнскиот залив и Ботнинското Море, финските и шведските територијални води се одделени со меѓународни води.<ref>[http://kso.lantmateriet.se/kartsok/kos/index.html?mapE=901811&mapN=6942820&markerECoord=728243&markerNCoord=6692068&placeName=&zoom=0&mapType=oversiktskartan Översiktskartan], online map. International waters marked in a different colour. Lantmäteriet. Accessed on 13 November 2012.</ref> Во Нора Кваркен, растојанието помеѓу копното е сведено на 22,4 км, давајќи помалку од вообичаените 22 км за секоја земја. Овде тесен канал на меѓународна вода оди по договорената патека.<ref name="eniro">[https://kartor.eniro.se/?c=63.506925,20.451050&z=10 Eniro kartor]</ref> Територијалните води повторно се среќаваат во [[Оландско Море|Оландското Море]], каде што земјите имаат поморска граница од 15 километри.<ref name="karttapaikka"/> Границата го минува островот Маркет, кој има 470 метри долга, сложено обликувана граница означена со гранични знаци. Меѓународните води меѓу земјите се поделени на економски зони. Границата меѓу економските зони главно минува праволиниски низ дефинирани координатни точки. За границите имало договори во 1972 година и во 1994 година.<ref name="sopimus1">[http://www.finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/1973/19730007/19730007_2 SOPIMUS Suomen ja Ruotsin välillä mannermaajalustan rajan määräämisestä Perämerellä, Selkämerellä, Ahvenanmerellä ja Itämeren pohjoisimmassa osassa] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20221215112953/https://finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/1973/19730007/19730007_2 |date=2022-12-15 }}, 1972. Accessed on 13 November 2012.</ref><ref name="sopimus2">[http://www.finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/1995/19950039/19950039_2 SOPIMUS Suomen tasavallan ja Ruotsin kuningaskunnan välillä Suomen mannermaajalustan ja kalastusvyöhykkeen sekä Ruotsin talousvyöhykkeen välisen rajan määräämisestä Ahvenanmerellä ja pohjoisella Itämerellä] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20221215112954/https://finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/1995/19950039/19950039_2 |date=2022-12-15 }}, 1994. Accessed on 13 November 2012.</ref> Границата на зоната продолжува на југ во северното Балтичко Море до точка каде што се среќава со зонската граница на [[Естонија]]. Тромеѓето помеѓу економските зони е дефинирано со договор потпишан во 2001 година.<ref>[http://www.finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/2001/20010059/20010059_2 SOPIMUS Suomen tasavallan hallituksen, Viron tasavallan hallituksen ja Ruotsin kuningaskunnan hallituksen välillä merivyöhykerajojen kohtauspisteestä Itämerellä] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140903054103/http://www.finlex.fi/fi/sopimukset/sopsteksti/2001/20010059/20010059_2 |date=2014-09-03 }}. Accessed on 13 November 2012.</ref> == Историја == Финско-шведската граница била создадена во 1809 година со Договорот од Фредрикшам, кога Шведска ѝ ја отстапила Финска на [[Руска Империја|Руската Империја]]. Текот на границата бил опишан во петтиот член од договорот, без големи детали. Границите биле договорени да бидат Аландското Море, Ботнискиот Залив и реките Торнионјоки и Муонионјоки. Островите во морето припаѓале на која било земја која била најблиска до нив. На устието на реката Торниојоки, островот Пиркио, пристаништето Ројта и градот Торнио биле договорени да и припаднат на Русија. По должината на реките, беше договорено границата да минува по најдлабокиот дел од реката (''Талвег''). Границата минувла по реката Муонионјоки и „минувала од Килписјарви до Норвешка“.<ref>[http://www.histdoc.net/historia/frhamn.html The text of the Treaty of Fredrikshamn in Swedish and in Finnish]. Accessed on 10 November 2012.</ref> Текот на границата бил изменет во 1810 година и подоцна биле направени мали промени.<ref name="tätilä">Tätilä, Pekka: Suomen ja Ruotsin valtakunnanraja - vuoden 2006 rajankäynti. ''Maanmittaus'', 2011, 86th year, issue 2, pp. 42-52. [http://mts.fgi.fi/maanmittaus/numerot/2011/2011_2_tatila.pdf Online version] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140903111946/http://mts.fgi.fi/maanmittaus/numerot/2011/2011_2_tatila.pdf|date=2014-09-03}} accessed on 19 October 2012.</ref> Тоа предизвика „острови на суверенитет“, кои лежат во едната земја, но чии сопственици живеат во другата земја.<ref>[http://www.riksdagen.se/sv/Dokument-Lagar/Utskottens-dokument/Betankanden/197980med-anledning-av-motion_G301LU13/ riksdagen.se - Betänkande med anledning av motion om suveränitetsholmarna i Torne, Muonio och Könkämä älvar]</ref> Било решено островот Маркет да се подели на два дела во топографскиот опис направен во 1811 година.<ref name="kruhse">Kruhse, Pauli: [http://www.histdoc.net/historia/market.html Märket]. ''Suomen historian dokumentteja''. Accessed on 17 November 2012.</ref> Било одлучено границата да минува низ географскиот центар на островот (дефиниран со координати) во договорот од Аланд во 1921 година и во договорот за континентални плочи во 1972 година.<ref name="sopimus1"/><ref name="ahvenanmaa">[http://www.om.fi/Etusivu/Julkaisut/Tyoryhmamietintoja/Tyoryhmamietintojenarkisto/Tyoryhmamietintoja2006/1163180292132 Ahvenanmaan demilitarisoinnin rajoja koskeva selvitys. Rajatyöryhmän mietintö] {{Семарх|url=https://archive.today/20120525225954/http://www.om.fi/Etusivu/Julkaisut/Tyoryhmamietintoja/Tyoryhmamietintojenarkisto/Tyoryhmamietintoja2006/1163180292132 |date=2012-05-25 }} 2006, p. 4. Accessed on 10 November 2012.</ref> [[Светилник]]от Маркет, изграден во 1885 година од Финска и управуван од нив, бил оставен на шведската страна. Во 1981 година, границата на островот била изменета во кривина за да се добие светилникот на финската страна.<ref name="kruhse" /><ref name="ahvenanmaa" /> Договорено е границата редовно да се проверува на секои 25 години. За време на независноста на Финска, инспекции се направени во 1926-1927, 1956-1957, 1981 и 2006 година. Овие инспекции вклучуваат проверка на текот на границата, поправка на граничните знаци доколку е потребно и дефинирање на локацијата на најдлабоките делови на реката преку воздушна и копнена [[фотографија]]. Особено во широките области на реките покриени со песок, најдлабоките делови се менуваат во нивната локација. Ако најдлабокиот дел е поместен, границата може соодветно да се помести. На пример, во инспекцијата во 2006 година, границата беше поместена на многу места, обично за 10 до 20 метри, но на некои места и до 100 метри. Слична вкупна површина беше преместена од една во друга земја во двете насоки.<ref name="esitys">[http://217.71.145.20/TRIPviewer/show.asp?tunniste=HE+128/2007&base=erhe&palvelin=www.eduskunta.fi&f=WORD Hallituksen esitys Eduskunnalle eräiden Suomen ja Ruotsin välisen valtakunnanrajan vuonna 2006 suoritetussa rajankäynnissä todettujen rajalinjan muutosten hyväksymisestä] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140905005844/http://217.71.145.20/TRIPviewer/show.asp?tunniste=HE+128%2F2007&base=erhe&palvelin=www.eduskunta.fi&f=WORD|date=2014-09-05}}, 2007. Accessed on 10 November 2012.</ref> Во 1995 година и двете земји влегле во Европската унија и како резултат на тоа повеќето царински станици се затвориле. Во 2020 година, за време на [[КОВИД-19|пандемијата КОВИД-19]], границата била затворена за сите премини освен неопходните, како на пример патување дома или важен товар. По должината на границата е подигната привремена ограда преку урбаната област Хапаранда-Торнио.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svt.se/nyheter/lokalt/norrbotten/gransstaket-hindrar-inte-folk-fran-att-traffas|title=Här umgås vännerna över kravallstaketet i delade staden|last=<!--Not stated-->|date=2020-05-06|work=|publisher=[[Sveriges Television]]|language=sv|trans-title=|accessdate=2020-09-13|quote=}}</ref> == Сообраќај == Бидејќи и Финска и Шведска се дел од [[Шенген-зона|Шенген зоната]], границата може да се премине каде било. Ако патникот носи стока што треба да се декларира преку [[царина]], границата сепак може да се помине каде било, но патникот мора да ја контактира царината за да ја пријави својата стока.<ref>[http://www.raja.fi/ohjeita/rajanylitys Rajanylitys] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130723154431/http://www.raja.fi/ohjeita/rajanylitys |date=2013-07-23 }}. The Finnish Border Guard. Accessed on 19 October 2012.</ref> Низ целата речна граница, во близина на источниот брег, финскиот национален пат 21/европска рута Е8 минува помеѓу Торнио и Килписјарви. Шведскиот национален пат 99 минува во близина на западниот брег долж поголемиот дел од границата. Мостови преку границата на реката може да се најде во Каресуванто/Каренсуандо (пат 959/E45), [[Муонио]] (пат 954/404), Колари (пат 943/403), Пело (пат 937/402), а во Авасакса/ Оверторнео (пат 98).<ref name="grönroos">Grönroos, Matti: [http://www.mattigronroos.fi/Tiet/Vt21.htm Valtatie 21 Tornio-Kilpisjärvi, 459 km] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070116034151/http://www.mattigronroos.fi/Tiet/Vt21.htm |date=2007-01-16 }}. Accessed on 11 November 2012.</ref> Има и два речни моста во Торнио (еден ја носи европската рута Е4, исто така финскиот национален пат 29),<ref name="grönroos" /> но тие не ја минуваат границата. Границата ја минуваат три патишта во Хапарнда/Торнио. Јужно од центарот, железничкиот мост на реката Торне ја поминува реката и границата.<ref name="karttapaikka"/> Во [[Хапаранда]] / Торнио, има автобуска станица заедничка за двата града, која била отворена во 2014 година и се наоѓа на шведската страна во близина на границата ({{Coord|65|50|36|N|24|8|18|E}} ).<ref>[https://www.visithaparandatornio.com/en-home/good-to-know/haparandatornio-travel-center/ HaparandaTornio Travel Center], ''haparandatornio.com''. Accessed in August 2015.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Граници на Финска}} {{Граници на Шведска}} [[Категорија:Финско-шведска граница| ]] [[Категорија:Граници на Шведска|Финска]] [[Категорија:Граници на Финска|Шведска]] [[Категорија:Државни граници]] hjjk3s56nd808kl7qm1f0rtyqsb9qmg 0 1283605 5300251 5078071 2024-12-03T23:23:25Z Carshalton 30527 Carshalton ја премести страницата [[Даниел Андерсон (фудбалер роден во 1977)]] на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] 5078071 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Daniel.Andersson.png|мини|Даниел Андерсон со Малме ФФ во ноември 2011]] '''Даниел Џери Андерсон''' (роден на 28 август 1977 година) е поранешен шведски професионален [[фудбал]]ер кој моментално ја извршува функцијата директор за спорт во клубот Малме ФФ.Тој играл главно на позицијата [[Среден ред (фудбал)|дефанзивен играч за врска,]] но можел да игра и на позицијата [[Одбрана (фудбал)|среден бек]], што го правел подоцна во кариерата. Андерсон го одиграл поголемиот дел од својата кариера за тимот Малме ФФ во два различни периоди кога и бил капитен на тимот. Тоа било периодот помеѓу 2006 и 2011 година. Исто така имал успешен период играјќи за [[Серија А|клубот од Серија А,]] [[ФК Бари|Бари]], кој доаѓа од истоименот италијански град. Андерсон имал долга меѓународна играчка кариера, кога одиграл 74 натпревари за репрезентацијата на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]]. Даниел бил член на напредно фудбалско семејство бидејќи и неговиот татко Рој Андерсон како и неговиот брат Патрик Андерсон имале успешна фудбалска кариера. == Клупска кариера == === Почетна кариера === Андерсон на почетокот играл за тимот за Бјередс ИФ, но подоцна се приклучил на ФФ Малме и тоа во 1994 година. Тој постепено станал ѕвезда во шведската лига по што подоцна заминал во [[Серија А]], во тимот на [[ФК Бари|Бари]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/football/player/0,19754,13957_30544,00.html|title=Daniel Andersson|date=30 July 2004|work=skysports.com|publisher=Sky Sports|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016094354/http://www.skysports.com/football/player/0%2C19754%2C13957_30544%2C00.html|archive-date=16 October 2012|accessdate=2 June 2013}}</ref> === Бари === Андерсон доживеал голем личен успех во тимот на Бари, откако бил поставен за капитен во третата сезона во тимот иако бил странец и имал само 23 години. Сето ова го привлекло вниманието и интересот на тимовите на [[ФК Јувентус|Јувентус]] и [[ФК Фјорентина|Фиорентина]] при што и двата тима поставиле директна понуда на маса и за Андерсон како играч и на Бари како тим. Андерсон бил готов да замине за градот Фиренца и во тимот на Фиорентина, но поради финасиските проблеми на тимот овој трансфер во последен миг е стопиран.<ref name="fotboll.expressen.se">{{Наведена мрежна страница |url=http://fotboll.expressen.se/allsvenskan/1.1238858/daniel-andersson-om-em-och-buropen |title=архивски примерок |accessdate=2021-11-28 |archive-date=2011-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110723104212/http://fotboll.expressen.se/allsvenskan/1.1238858/daniel-andersson-om-em-och-buropen |url-status=dead }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11862_2211999,00.html|title=Andersson Pleased With Viola Switch|work=Sky Sports}}</ref> === Венеција, Киево и Анкона === Наместо да замине во Фиорентина, тој за сума од 6 милиони евра преминал во Венеција, каде имал просечна сезона. Потоа имал кратки ангажмани со тимовите на [[ФК Кјево Верона|Киево]] од Верона и со тимот на Анкона од истоименит град. Во 2004 година се вратил во ФФ Малме во пакет заедно со поранешниот соиграч [[Иксел Османовски]]. === Враќање во Малме ФФ === Даниел Андерсон се вратил во тимот ФФ Малме истата година како и неговиот брат, Патрик Андерсон, кој во тоа време бил поставен за капитен на тимот. Враќањето на двајцата браќа Андерсон било фактор кој придонел клубот да ја освои шведската лига таа година. Кога Патрик се пензионирал од фудбалската игра, поради проблеми со повреди во 2005 година, Даниел ја презел капитенската лента и ја задржал до своето пензионирање. Откако играл како среден бек во поголемиот дел од својата кариера, тој подоцна ја презел позицијата на [[Одбрана (фудбал)|центар бек]]. Тоа се случило на почетокот на сезоната 2010, кога започнал да игра со голем успех и уживање. На оваа позиција бил еден од најдобрите играчи во ФФ на Малме таа година. Со оваа промена тој станал третиот член од своето семејството по неговиот татко Рој и брат Патрик кој ја добил капитенската лента на фудбалскиот тим Малме ФФ како играч на централната бековска позиција. Бидејќи играл толку добро, по промената на позицијата бил номиниран за најдобар шведски одбранбен играч во таа година, како и номинација за играч на годината на Алсвенскан лигата. Таа година тој го предводел клубот на Малме ФФ до 16 та шампионска титула на Шведска. На 29 октомври 2011 година, Андерсон објавил дека ќе се фокусира на својата претстојна тренерска кариера како еден од тројцата помошници тренери во ФФ Малме, но нагласил дека паралелно ќе игра за клубот кога ќе му биде тоа потребно. На 15 декември 2011 година, Андерсон го одиграл својот последен натпревар за тимот на Малме ФФ како на гостувањето против Австрија Виена во последниот натпревар од групната фаза од Лигата на Европа 2011–12 на УЕФА . Поради проблеми со повредите во клубот со помладите одбранбени играчи, Андерсон сепак одиграл уште 16 натпревари од вкупно 30 во сезоната 2012. Повеќето од овие натпревари биле одиграни пред летната пауза. Неговиот последен натпревар како професионален играч сепак бил на гостински терен против тимот на [[ИФ Елфсборг]] на 12 август 2012 година. На 16 ноември Андерсон објавил дефинитивен крај на својата професионална играчка кариера за да може целосно во иднина да се фокусира на своите тренерски должности.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sydsvenskan.se/sport/andersson-assisterar-pa-heltid-1/|title=Andersson assisterar på heltid|date=17 November 2012|work=sydsvenskan.se|publisher=Sydsvenskan|language=sv|accessdate=28 November 2012}}</ref> == Меѓународна кариера == Андерсон одиграл 74 натпревари за тимот на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и тоа помеѓу 1997 и 2009 година. Тој бил член на тимот за натпреварите од [[Европско првенство во фудбал 2000|ЕВРО 2000]], [[Европско првенство во фудбал 2008|ЕВРО 2008]] како и на финалниот турнир на Светското првенство во фудбал во [[Светско првенство во фудбал 2002|2002]] во Јужна Кореја и Јапонија и во [[Светско првенство во фудбал 2006|2006 година]] во Германија. На [[Европско првенство во фудбал 2000|ЕВРО 2000]], тој бил редовно во првиот тим на составот на Шведска. Како резултат на повредата на Тобијас Линдерот, тој повторно бил редовен стартер на [[Европско првенство во фудбал 2008|ЕВРО 2008]], во Австрија и Швајцарија, иако тимот не успеал да влезе во завршната фаза на натпреварувањето. Андерсон се повлекол од државната репрезентација по неуспешните квалификации за пласман на [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство во 2010 година,]] во Јужна Африка, за да ја посвети својата енергија во тимот на ФФ Малме. == Тренерска кариера == Андерсон бил назначен за еден од тројцата нови помошници тренери во клубот на Малме ФФ заедно со Јерген Петерсон и Сајмон Холихед на 29 октомври 2011 година. Неговиот фокус бил првенствено на одбранбената тактика на тренинзите на почетокот и во помагање на поранешниот тренер Рикард Норлинг во изборот на почетните единаесет играчи. На 9 јануари 2014 година, Андерсон ја презел улогата на спортски директор во клубот, преземајќи ја функцијата од Пер Огрен кој се повлекол од таа позиција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mff.se/Aktuellt/Nyheter/2014-01-09_ny_sportslig_ledning|title=Ny sportslig ledning i MFF|date=9 January 2014|work=mff.se|publisher=Malmö FF|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20140109181523/http://www.mff.se/Aktuellt/Nyheter/2014-01-09_ny_sportslig_ledning|archive-date=9 January 2014|accessdate=11 January 2014}}</ref> На 14 мај 2018 година, Андерсон ја презел функцијата привремен тренер во Малме ФФ, по отпуштањето на Магнус Персон, бидејќи клубот по девет кола се наоѓал на 10 место на табелата во првата шведска лига.<ref name="caretaker">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mff.se/sv-SE/aktuellt/nyheter/Nyheter/2018-05-14_daniel-andersson-ny-huvudtranare-i-malmo-ff|title=Daniel Andersson ny huvudtränare i Malmö FF|date=14 May 2018|publisher=Malmö FF|language=sv|accessdate=14 May 2018}}</ref> == Приватен живот == Даниел Андерсон е син на Рој Андерсон и помлад брат на Патрик Андерсон. Сите тројца биле едни од најуспешните играчи во ФФ Малме. Забележителен факт е и тоа што сите тројца играле како централен бек и биле носители на капитенската лента во тимот на Малме ФФ. == Статистика за кариера == [[Податотека:FC_Metalist_Kharkiv_-_Malmö_FF_(6525386389).jpg|мини| Андерсон игра за Малме ФФ во [[УЕФА Лига Европа|Лигата на Европа]] на УЕФА.]] === Клуб === {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |Клубски резултати ! colspan="2" |Сооднос одиграни натпревари и постигнати голови ! colspan="2" |Купови ! colspan="2" |Континентални натпревари ! colspan="2" |Вкупно |- !Екипа !Сезона !Лига !Натпревари !Голови !Натпревари !Голови !Натпревари !Голови !Натпревари !Голови |- |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Во лигата ! colspan="2" |Свенска куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европа]] ! colspan="2" |Вкупно |- | rowspan="4" |Малме ФФ |1995 |Алсвенскан |21 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |2 |- |1996 |Алсвенскан |26 |2 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |1997 |Алсвенскан |26 |4 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |4 |- |1998 |Алсвенскан |12 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |3 |- ! colspan="3" |Италија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |[[Фудбалски куп на Италија]] ! colspan="2" |[[УЕФА|Европа]] ! colspan="2" |Вкупно |- | rowspan="3" |[[ФК Бари|Бари]] |1998–99 |[[Серија А]] |33 |3 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |33 |3 |- |1999–00 |[[Серија А]] |32 |5 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |5 |- |2000–01 |[[Серија А]] |32 |8 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |8 |- |Венеција |2001–02 |[[Серија А]] |29 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |29 |0 |- |[[ФК Кјево Верона|Киево]] |2002–03 |[[Серија А]] |12 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |12 |0 |- |Анкона |2003–04 |[[Серија А]] |25 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |25 |1 |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европа]] ! colspan="2" |Вкупно |- | rowspan="10" |Малме ФФ |2004 |Алсвенскан |11 |0 |0 |0 |0 |0 |11 |0 |- |2005 |Алсвенскан |25 |2 |3 |1 |5 |1 |33 |4 |- |2006 |Алсвенскан |25 |3 |1 |0 | colspan="2" |— |26 |3 |- |2007 |Алсвенскан |23 |4 |2 |0 | colspan="2" |— |25 |4 |- |2008 |Алсвенскан |24 |3 |3 |0 | colspan="2" |— |27 |3 |- |2009 |Алсвенскан |26 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |27 |1 |- |2010 |Алсвенскан |30 |5 |2 |0 | colspan="2" |— |32 |5 |- |2011 |Алсвенскан |25 |0 |3 |1 |11 |0 |38 |1 |- |2012 |Алсвенскан |16 |1 |1 |0 | colspan="2" |— |17 |1 |- |2013 |Алсвенскан |2 |0 |0 |0 |0 |0 |2 |0 |- ! colspan="3" |Шведска !292 !30 !16 !2 !16 !1 !324 !33 |- ! colspan="3" |Италија !163 !17 !0 !0 !0 !0 !163 !17 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариерата !455 !47 !16 !2 !16 !1 !487 !50 |} == Награди и признанија == '''Малме ФФ''' * Allsvenskan: 2004, 2010 година (шампионска титула во Шведска) '''Индивидуални признанија''' * Најдобар шведски играч од средниот ред во 1997 година * Најдобар гол во 1997 година  == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20121130060643/http://www.mff.se/Personer/A_truppen/Tranare/Daniel_Andersson Малме ФФ профил] (на шведски) [[Категорија:Фудбалски дефанзивци]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Анкона]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Кјево Верона]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бари]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] [[Категорија:Фудбалери на Светско првенство 2006]] [[Категорија:Фудбалери на Светско првенство 2002]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1977 година]] [[Категорија:Статии со извори на шведски (sv)]] rrkb6krsh4w26s0m68yk359rm9gnubt 1 1283997 5300253 4697710 2024-12-03T23:23:26Z Carshalton 30527 Carshalton ја премести страницата [[Разговор:Даниел Андерсон (фудбалер роден во 1977)]] на [[Разговор:Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] 4696887 wikitext text/x-wiki {{СЗР}} {{Вики Клуб}} fmfd2stxmmu6bqaumz8yml8bh5zjn49 0 1284101 5300228 5069350 2024-12-03T22:19:30Z Carshalton 30527 5300228 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг ФФ === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот на Фалкенберг и постигнал 8 гола од 32 во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на тимот на Калмар, бидејќи пристигнал од ФФ Фалкенбергс пред да започне сезоната 2006 година, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат од тимот на Фалкенберг. На 9 април 2007 година тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден заеднички тим во ''Алсвенскан'' лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот, особено во дел од сезоната 2007 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан лигата уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втора екипа на табелата. Исто така клубот го освоил шведски куп, и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Клубот на АЗ имал вкупно три шампионски титули во [[Ередивиси|Лигата]]. (прва холандска лига){{Се бара извор|date=May 2020}} Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето [[УЕФА Лига Европа|на Лига Европа.]] Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси|Лигата]] .{{Се бара извор|date=May 2020}} === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] kp9kxiw7xptipy8lioty1x4iom19qea 5300229 5300228 2024-12-03T22:20:04Z Carshalton 30527 /* АЗ Алкмар */ 5300229 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг ФФ === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот на Фалкенберг и постигнал 8 гола од 32 во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на тимот на Калмар, бидејќи пристигнал од ФФ Фалкенбергс пред да започне сезоната 2006 година, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат од тимот на Фалкенберг. На 9 април 2007 година тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден заеднички тим во ''Алсвенскан'' лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот, особено во дел од сезоната 2007 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан лигата уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втора екипа на табелата. Исто така клубот го освоил шведски куп, и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето [[УЕФА Лига Европа|на Лига Европа.]] Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси|Лигата]] .{{Се бара извор|date=May 2020}} === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] tn56oo4s7g4x4jzgxqosp2yq52fflkz 5300230 5300229 2024-12-03T22:20:41Z Carshalton 30527 /* АЗ Алкмар */ 5300230 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг ФФ === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот на Фалкенберг и постигнал 8 гола од 32 во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на тимот на Калмар, бидејќи пристигнал од ФФ Фалкенбергс пред да започне сезоната 2006 година, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат од тимот на Фалкенберг. На 9 април 2007 година тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден заеднички тим во ''Алсвенскан'' лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот, особено во дел од сезоната 2007 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан лигата уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втора екипа на табелата. Исто така клубот го освоил шведски куп, и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 17t37hl1iw5lpnpor10sc8h2z5vcl76 5300231 5300230 2024-12-03T22:21:25Z Carshalton 30527 /* Фалкенберг ФФ */ 5300231 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот Фалкенберг и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на тимот на Калмар, бидејќи пристигнал од ФФ Фалкенбергс пред да започне сезоната 2006 година, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат од тимот на Фалкенберг. На 9 април 2007 година тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден заеднички тим во ''Алсвенскан'' лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот, особено во дел од сезоната 2007 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан лигата уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втора екипа на табелата. Исто така клубот го освоил шведски куп, и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] krh3cn3t5eiyqc47qgd994mml1cgwwl 5300233 5300231 2024-12-03T22:23:24Z Carshalton 30527 /* Клупска кариера */ 5300233 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на тимот на [[ФК Калмар|Калмар]], бидејќи пристигнал од ФФ Фалкенбергс пред да започне сезоната 2006 година, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат од тимот на Фалкенберг. На 9 април 2007 година тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден заеднички тим во ''Алсвенскан'' лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот, особено во дел од сезоната 2007 <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан лигата уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втора екипа на табелата. Исто така клубот го освоил шведски куп, и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] oivvi6gc41q48kcrc9fchl6o63nja7z 5300234 5300233 2024-12-03T22:26:08Z Carshalton 30527 /* Калмар ФФ */ 5300234 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 5hkmqareylhrpaozvtc4bbqhcmo0udc 5300236 5300234 2024-12-03T22:28:59Z Carshalton 30527 5300236 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|СЦ Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 96usgzytsphnst8gcdinl3g3kxbf81t 5300237 5300236 2024-12-03T22:29:17Z Carshalton 30527 /* СЦ Херенфен */ 5300237 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој бил слободен играч. Преминал во тимот на Рода, каде на 79 натпревари постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 0lmzv4wl9a19735bjag04a2j5r0fhad 5300239 5300237 2024-12-03T22:31:36Z Carshalton 30527 /* Калмар ФФ */ 5300239 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === СЦ Херенфен === Подоцна Елм потпишал за холандскиот тим [[ФК Херенфен|Херенфен]]. Во текот на есента 2008 година тој потпишал за тимот и откако се отворила трансфер можноста во јануари 2009 година и официјално бил играч на Херенфен. Своите први два гола за клубот ги постигнал против тимот на [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на КНВБ 2008–09.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во Ередивизија, првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, на натпревар против тимот на НАЦ Бреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] j0i3c5n7xk6324kdwi5bwq2hwbe191q 5300241 5300239 2024-12-03T22:34:04Z Carshalton 30527 /* СЦ Херенфен */ 5300241 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар ФФ === Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар ФФ === На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Меѓународна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] qbddnk2ip0dq83p7tmjaxdsywmn31oj 5300248 5300241 2024-12-03T23:19:51Z Carshalton 30527 5300248 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]] против тимот на Соединетите Држави на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|во квалификациите за Светското првенство во ФИФА 2010 година]] го имал на 6 јуни 2009 година во поразот од 0:1 од Данска. На овој натпревар Елм влегол како замена за [[Даниел Андерсон (фудбалер, роден 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] dxtouvxx69kh72r9ra6ikbdfxquqxkr 5300250 5300248 2024-12-03T23:23:15Z Carshalton 30527 /* Репрезентативна кариера */ 5300250 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68 минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 3eoyuvvz7w8f6dhvx8h79v3f4a9gz2g 5300255 5300250 2024-12-03T23:23:49Z Carshalton 30527 /* Репрезентативна кариера */ 5300255 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Дејвид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, било објавено дека Елм ќе се врати во неговиот поранешен клуб Калмар ФФ. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Дејвид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] rhdx2u4rn9bfbtpjbovq13py4ot2nkk 5300256 5300255 2024-12-03T23:24:50Z Carshalton 30527 5300256 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Давид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со тимот АЗ Алкмар, соединувајќи се со неговиот брат Расмус за прв пат од нивниот поранешен престој во тимот на Калмар ФФ.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против големиот [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв хет-трик (три голови на еден натпревар) го постигнал на 27 септември во победата во КНВБ Куп со 4:1 против тимот на СЦ Фолендам. На 30 септември тој го постигнал својот прв лигашки гол во ремито од 3:3 против тимот на РКЦ Валвијк. Елм бил капитен на тимот на АЗ за прв пат на натпреварот против тимот на ВВВ Венло на 25 јануари 2013 година (победа од 4:1), бидејќи Мартен Мартенс тогаш бил повреден, а Ник Виргевер бил суспендиран поради казна. Елм постигнал 5 гола во Купот од КНВБ. Таа година тимот на АЗ го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во клупската историја. Во сезоната 2013-14, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 сè до полуфиналето на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Елм таа сезона постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, Елм се вратил во неговиот поранешен клуб Калмар. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Давид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] adds6utznb6d76eiplf6y73zs88beos 5300259 5300256 2024-12-03T23:28:51Z Carshalton 30527 /* АЗ Алкмар */ 5300259 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Давид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на Купот на УЕФА 2008-2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]], соединувајќи се со неговиот брат Расмус за првпат после Калмар.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв [[хет-трик]] го постигнал на 27 септември во победата во Купот на Холандија со 4-1 над Фолендам. На 30 септември, тој го постигнал својот прв првенствен гол во ремито 3-3 против [[РКЦ Валвајк]]. Елм бил капитен на тимот на АЗ за првпат во натпреварот против [[ВВВ Венло]] на 25 јануари 2013 година (победа од 4-1), бидејќи [[Мартен Мартенс]] тогаш бил повреден, а [[Ник Виргевер]] бил суспендиран. Елм постигнал 5 гола во Купот на Холандија во сезоната во која Аз Алкмар го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во нивната клупска историја. Во сезоната 2013-2014, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 на патот до полуфиналето во [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Исто така, постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, Елм се вратил во неговиот поранешен клуб Калмар. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Давид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 7640307mwdxwqdot5uqsj4qd7sw44pu 5300260 5300259 2024-12-03T23:29:25Z Carshalton 30527 /* Калмар */ 5300260 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Давид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на [[Купот на УЕФА 2008-2009]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]], соединувајќи се со неговиот брат Расмус за првпат после Калмар.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв [[хет-трик]] го постигнал на 27 септември во победата во Купот на Холандија со 4-1 над Фолендам. На 30 септември, тој го постигнал својот прв првенствен гол во ремито 3-3 против [[РКЦ Валвајк]]. Елм бил капитен на тимот на АЗ за првпат во натпреварот против [[ВВВ Венло]] на 25 јануари 2013 година (победа од 4-1), бидејќи [[Мартен Мартенс]] тогаш бил повреден, а [[Ник Виргевер]] бил суспендиран. Елм постигнал 5 гола во Купот на Холандија во сезоната во која Аз Алкмар го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во нивната клупска историја. Во сезоната 2013-2014, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 на патот до полуфиналето во [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Исто така, постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, Елм се вратил во неговиот поранешен клуб Калмар. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Давид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160303232555/http://svenskfotboll.se/t9.aspx?id=13&p=704887 Профил на Шведската фудбалска асоцијација] *{{FIFA player|300253}} * [http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm Voetbal International профил] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140519020744/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-elm.htm |date=2014-05-19 }} (на холандски) {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Е}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] he5rqm42em8wtp36ett8vkd01ty4v3f 5300261 5300260 2024-12-03T23:30:40Z Carshalton 30527 /*  Надворешни врски */ 5300261 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Давид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на [[Купот на УЕФА 2008-2009]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]], соединувајќи се со неговиот брат Расмус за првпат после Калмар.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв [[хет-трик]] го постигнал на 27 септември во победата во Купот на Холандија со 4-1 над Фолендам. На 30 септември, тој го постигнал својот прв првенствен гол во ремито 3-3 против [[РКЦ Валвајк]]. Елм бил капитен на тимот на АЗ за првпат во натпреварот против [[ВВВ Венло]] на 25 јануари 2013 година (победа од 4-1), бидејќи [[Мартен Мартенс]] тогаш бил повреден, а [[Ник Виргевер]] бил суспендиран. Елм постигнал 5 гола во Купот на Холандија во сезоната во која Аз Алкмар го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во нивната клупска историја. Во сезоната 2013-2014, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 на патот до полуфиналето во [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Исто така, постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, Елм се вратил во неговиот поранешен клуб Калмар. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Давид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шведска |image3=Flag of Sweden.svg }} *[https://us.soccerway.com/players/yksel-osmanovski/6303/ Иксел Османовски на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/yksel-osmanovski/profil/spieler/3457 Иксел Османовски на transfermarkt] *[https://www.espn.com/soccer/player/_/id/16431/yksel-osmanovski Иксел Османовски на espn] *[https://www.whoscored.com/Players/1144/Show/Yksel-Osmanovski Иксел Османовски на whoscored] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Елм, Виктор}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Аз Алкмар]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] 5kk1g3el5qmj8qf8yjy4dwluz7fk0ju 5300263 5300261 2024-12-03T23:33:17Z Carshalton 30527 /*  Надворешни врски */ 5300263 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography-retired | playername = Виктор Елм | image = [[File:Viktor Elm 2012.jpg|200px]] | fullname = Виктор Себастијан Елм | dateofbirth = {{birth date and age|1985|11|13|df=y}} | cityofbirth = [[Калмар]] | countryofbirth = [[Шведска]] | nationality = {{flagsport|SWE}} [[Шведска]] | height = {{height|m=1.92}} | currentclub = | clubnumber = | retired = 2020 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 2004-2005 | caps1 = 32 | goals1 = 8 | clubs1 = {{Fb team Falkenbergs}} | years2 = 2006-2008 | caps2 = 78 | goals2 = 24 | clubs2 = {{Fb team Kalmar}} | years3 = 2009-2012 | caps3 = 102 | goals3 = 15 | clubs3 = {{Fb team Heerenveen}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 83 | goals4 = 6 | clubs4 = {{Fb team AZ Alkmaar}} | years5 = 2015-2020 | caps5 = 151 | goals5 = 16 | clubs5 = {{Fb team Kalmar}} | nationalyears1 = 2007 |nationalteam1 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска под 21 година|Шведска 21]] |nationalcaps1 = 2 |nationalgoals1 = 0 | nationalyears2 = 2008–2011 |nationalteam2 = {{flagsport|SWE}} [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] |nationalcaps2 = 10 |nationalgoals2 = 0 }} '''Виктор Себастијан Елм''' (роден на [[13 ноември]] [[1985]] година) е поранешен [[Шведска|шведски]] [[фудбал]]ер, [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] или од [[Среден ред (фудбал)|средниот ред]]. Најголемиот дел од неговата кариера ја поминал во [[ФК Калмар|Калмар]] со кој ги освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]] во 2007 година и [[Алсвенскан|шведското првенство]] во 2008 година. Тој, потоа играл и во [[Холандија]] за [[ФК Херенфен|Херенфен]] и [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]]. Во 2015 година се вратил во Калмар каде играл уште пет сезони пред да се пензионира. Во периодот меѓу 2008 и 2011, тој бил репрезентативец на [[Фудбалска репрезентација на Шведска|Шведска]] и одиграл 10 натпревари за земјата. Виктор е постар брат на [[Расмус Елм]] и помлад брат на [[Давид Елм]], и двајцата поранешни фудбалери. == Клупска кариера == === Фалкенберг === Елм одиграл вкупно 28 натпревари за клубот [[Фалкенберг ФФ|Фалкенберг]] и постигнал 8 гола во 28 натпревари во сезоната 2005 година. === Калмар=== Елм му се приклучил на [[ФК Калмар|Калмар]] од Фалкенберг пред почетокот на сезоната 2006, каде што играл веќе неговиот помлад брат Расмус, а на крајот на сезоната во клубот дошол и нивниот најстар брат исто така од Фалкенберг. На 9 април 2007 година, тие биле вкупно само второто трио браќа кои биле играчи на еден исти тим во [[Алсвенскан]] лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|title=Matchinformation: AIK – Kalmar FF – svenskfotboll.se|publisher=Svenskfotboll.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216044442/http://www.svenskfotboll.se/t3allre.aspx?p=152184&scr=result&fmid=27349|archive-date=16 December 2007|accessdate=16 March 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|title=Bröderna Elm historiska|last=Sandqvist|first=Anders|date=10 April 2007|work=Expressen|language=sv|archive-url=https://archive.today/20120525165833/http://www.fotbollsexpressen.se/Nyheter/1.631111/broderna-elm-historiska|archive-date=25 May 2012|accessdate=16 March 2009}}</ref> Во таа насока рекордот го држеле браќата Нордал кои биле вкупно 5 на број.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aftonbladet.se/sportbladet/fotboll/allsvenskan/kalmar/article420228.ab|title=Tre BRÖDER mot startelvan|date=3 April 2007|work=Aftonbladet|language=sv|accessdate=18 March 2009}}</ref> Виктор и неговите браќа одиграле голема улога во вториот дел од сезоната 2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|title=Kalmar vann ett silver|date=28 October 2007|work=Dagens Nyheter|language=sv|accessdate=18 March 2009|archive-date=2009-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314042831/http://www.dn.se/sport/kalmar-vann-ett-silver-1.743580|url-status=dead}}</ref> што довело до тоа Калмар да го израмни својот најдобар резултат во Алсвенскан уште од далечната 1985 година. Калмар на крајот од сезоната завршиле како втори на табелата. Исто така, клубот го освоил [[Фудбалски куп на Шведска|Купот на Шведска]], и тоа првпат по 1987 година. Во сезоната 2008, Елм бил уште поискусен за освојување на титулата во првата лига постигнувајќи 15 гола, вклучувајќи и четири голови во последниот домашен натпревар за делотворно да ја освои титулата <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/footballeurope/news/kind=2/newsid=769169.html|title=Kalmar ready to celebrate maiden title|date=2 November 2008|publisher=uefa.se|accessdate=18 March 2009}}</ref> и воедно да ја освои наградата „Најдобар шведски играч од средниот ред на годината“.<ref name="Swe-MidfielderOTY">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|title=Årets Mittfältare 2008|date=20 January 2009|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112658/http://www.svenskfotboll.se/t2svff.aspx?p=173798&x=1&a=1111755|archive-date=21 February 2009|accessdate=21 January 2009}}</ref> Во натпреварите на [[УЕФА Лига Европа|Купот на УЕФА]] тимот на Калмар, го победил холандскиот гигант [[ФК Фејенорд|Фејенорд]]. На овој натпревар Елм го постигнал победничкиот гол за својот тим, а тоа бил првиот натпревар од првото коло на [[Купот на УЕФА 2008-2009]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/competitions/uefacup/fixturesresults/round=15284/match=303949/|title=UEFA Cup – Fixtures & Results – Match Specific|date=18 September 2008|publisher=UEFA|accessdate=21 January 2009}}</ref> На крајот на сезоната 2008, договорот на Елм истекол и тој станал слободен играч. За Калмар одиграл 79 натпревари и постигнал 24 голови. === Херенфен === Елм потпишал за холандскиот клуб [[ФК Херенфен|Херенфен]] во текот на есента 2008 година, приклучувајќи му се на клубот во јануари 2009 година. Своите први два гола за клубот ги постигнал против [[ФК Фејенорд|Фејенорд]] во четвртото коло од Купот на Холандија 2008–2009.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.skysports.com/story/0,19528,11906_4824824,00.html|title=Dutch Cup round-up|date=20 January 2009|publisher=Skysports.com|accessdate=20 January 2009}}</ref> Неговиот прв гол пак во [[Ередивиси]], првата холандска лига го постигнал на 8 февруари 2009 година, во натпревар против [[НАК Бреда]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|title=Heerenveen 3 – 1 NAC Breda|publisher=[[ESPNsoccernet]]|accessdate=18 March 2008|archive-date=2012-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20121014211157/http://soccernet.espn.go.com/report?id=249600&cc=5739|url-status=dead}}</ref> По сезоната 2012, Елм останал без договор со Херенфен и по 102 настапи и 15 гола во првата холандска лига одлучил дека е време за нов предизвик. === АЗ Алкмар === Во јуни 2012 година, Елм потпишал четиригодишен договор со [[ФК Аз Алкмар|Аз Алкмар]], соединувајќи се со неговиот брат Расмус за првпат после Калмар.  Својот прв натпревар го имал во ремито од 2-2 против [[ФК Ајакс|Ајакс]] на 12 август 2012 година. Својот прв [[хет-трик]] го постигнал на 27 септември во победата во Купот на Холандија со 4-1 над Фолендам. На 30 септември, тој го постигнал својот прв првенствен гол во ремито 3-3 против [[РКЦ Валвајк]]. Елм бил капитен на тимот на АЗ за првпат во натпреварот против [[ВВВ Венло]] на 25 јануари 2013 година (победа од 4-1), бидејќи [[Мартен Мартенс]] тогаш бил повреден, а [[Ник Виргевер]] бил суспендиран. Елм постигнал 5 гола во Купот на Холандија во сезоната во која Аз Алкмар го освоил пехарот во купот по 4-ти пат во нивната клупска историја. Во сезоната 2013-2014, Елм одиграл вкупно 49 од можни 58 натпревари, вклучително и 11 на патот до полуфиналето во [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]]. Исто така, постигнал 3 гола во [[Ередивиси]]. === Враќање во Калмар=== На 30 март 2015 година, Елм се вратил во неговиот поранешен клуб Калмар. Таму повторно се соединил со своите двајца браќа Давид и Расмус.<ref>[http://www.voetbalprimeur.nl/nieuws/429048/update-az-bevestigt-vertrek-van-middenvelder-naar-vaderland-zweden.html Update: AZ bevestigt vertrek van middenvelder naar vaderland Zweden] (Dutch). Voetbalprimeur. 30 March 2015.</ref> Тој го објавил своето повлекување од професионалниот фудбал на 16 декември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/sport/fotboll/allsvenskan/avslutade-karriaren-med-smartor-i-halvtid/|title=Avslutade karriären med smärtor i halvtid}}</ref> == Репрезентативна кариера == Елм го одиграл својот прв натпревар за [[Фудбалска репрезентација на Шведска|шведската репрезентација]], во пријателски натпревар против [[Фудбалска репрезентација на САД|САД]] на 19 јануари 2008 година, а својот прв натпревар во [[Квалификации за светското првенство во фудбал (2010)|квалификациите]] за [[Светско првенство во фудбал 2010|Светското првенство 2010]] го имал на 6 јуни 2009 година, во поразот со 0-1 од {{NazNB|FUrep|DEN}}. На овој натпревар Елм влегол како замена на местото на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)|Даниел Андерсон]] во 68-мата минута.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|title=Europe – Group 1, Sweden – Denmark|publisher=FIFA|archive-url=https://web.archive.org/web/20090611155333/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/europe/matches/round=250471/match=300041160/index.html|archive-date=11 June 2009|accessdate=7 June 2009}}</ref> == Статистика во кариерата == {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! colspan="3" |Лигашки и клупски натпревари по сезони ! colspan="2" |Лигашки натпревари ! colspan="2" |Куп натпревари ! colspan="2" |Континетални Европски ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- !Сезона !Клуб !Лига !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови !Настапи !Голови |- ! colspan="3" |Шведска ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |Свенска Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2004<ref name="Svenskfotboll">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|title=Statistik/ligor|publisher=Svenskfotboll.se|language=sv|archive-url=https://web.archive.org/web/20090221112826/http://www.svenskfotboll.se/t3allPl.aspx?p=287489&playerid=4103|archive-date=21 February 2009|accessdate=20 January 2009}}</ref> | rowspan="2" |Фалкенберг фф | rowspan="2" |Суперетан втора лига |4 |0 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |4 |0 |- |2005<ref name="Svenskfotboll" /> |28 |8 |0 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |8 |- |2006<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=925|title=Matcher A-laget 2006|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20060805183831/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=925|archive-date=5 August 2006|accessdate=17 March 2009}}</ref> | rowspan="3" |Калмар фф | rowspan="3" |Алсвенскан |24 |5 |4 |0 |6 |1 |{{0}} |{{0}} |34 |6 |- |2007<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1430|title=Matcher A-laget 2007|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011102129/http://kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1430|archive-date=11 October 2007|accessdate=17 March 2009}}</ref> |24 |4 |4 |0 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |28 |4 |- |2008<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kalmarff.se/default.php?page=article/showArticle&articleID=1803|title=Matcher A-laget 2008|publisher=Kalmarff.se|archive-url=https://web.archive.org/web/20081219055653/http://www.kalmarff.se/default.php?page=article%2FshowArticle&articleID=1803|archive-date=19 December 2008|accessdate=17 March 2009}}</ref> |30 |15 |5 |3 |5 |1 |1 |0 |41 |19 |- ! colspan="3" |Холандија ! colspan="2" |Лига ! colspan="2" |КНВБ Куп ! colspan="2" |[[УЕФА|Европски]] ! colspan="2" |Други ! colspan="2" |Вкупно |- |2008–09<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id=41702/dbid=52624/typeofpage=41436|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411011152/http://www.sc-heerenveen.nl/web/show/id%3D41702/dbid%3D52624/typeofpage%3D41436|archive-date=11 April 2009|accessdate=17 March 2009}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |12 |4 |4 |4 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |16 |8 |- |2009–10<ref name="Viktor Elm Profile">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|title=Viktor Elm Profile|publisher=sc-heerenveen.nl|archive-url=https://web.archive.org/web/20100227181238/http://www.sc-heerenveen.nl/pageid=506/Spelers.html|archive-date=27 February 2010|accessdate=6 November 2010}}</ref> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |28 |5 |2 |2 |6 |1 |1 |0 |37 |8 |- |2010–11<ref name="Viktor Elm Profile" /> |[[ФК Херенфен|Херенфен]] |[[Ередивиси|Ередивизија]] прва лига на Холандија |17 |3 |1 |1 |{{0}} |{{0}} |{{0}} |{{0}} |18 |4 |- ! rowspan="2" |Вкупно ! colspan="2" |Шведска |110 |32 |13 |3 |11 |2 |1 |0 |135 |37 |- ! colspan="2" |Холандија |57 |12 |7 |7 |6 |1 |1 |0 |71 |20 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариера |160 |41 |20 |10 |17 |3 |2 |0 |199 |54 |} == Наводи == <references /> ==  Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Шведска |image3=Flag of Sweden.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/viktor-elm/6271/ Виктор Елм на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/viktor-elm/leistungsdaten/spieler/36391 Виктор Елм на transfermarkt] *[https://www.espn.co.uk/football/player/_/id/83069/viktor-elm Виктор Елм на espn] *[https://www.whoscored.com/Players/16653/Show/Viktor-Elm Виктор Елм на whoscored] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Елм, Виктор}} [[Категорија:Фудбалери на ФК Херенфен]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Аз Алкмар]] [[Категорија:Шведски фудбалери]] [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] c8hf5gyzpjzmu0zpmlmnljxr8dqf5nd 0 1284159 5299961 5084424 2024-12-03T12:47:57Z BosaFi 115936 /* Надворешни врски */ 5299961 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Falu_koppargruva.jpg|мини|Рудникот за бакар во Фалун, Големата јама]] '''Рудникот Фалун''' (шведски: ''Falu Gruva'') бил рудник во Фалун, [[Шведска]], кој работел еден [[милениум]] од 10 век до 1992 година. Произведувал дури две третини од европските потреби [[Бакар|за бакар]]<ref name="whs">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.falugruva.se/historia/historik-falu-gruva/1600-talet-storhetstiden/|title=1600s - The period of greatness|work=Falu Gruva|accessdate=2016-08-24|archive-date=2016-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009035329/http://www.falugruva.se/historia/historik-falu-gruva/1600-talet-storhetstiden/|url-status=dead}}</ref> и помогнал во финансирањето на многу од војните во Шведска во 17 век. Технолошкиот развој во рудникот имал големо влијание врз рударството на глобално ниво во текот на два века.<ref name="ICOMOS, p. 5">ICOMOS, p. 5</ref> Рудникот сега е музеј и во 2001 година бил прогласен за [[светско наследство на УНЕСКО]]. == Историја == [[Податотека:Stora_Kopparberg_1288.jpg|мини| 1/8 [[Акција (финансии)|дел]] од рудникот Фалун, од 16 јуни 1288 година.]] Нема писмени извештаи кои точно покажуваат кога започнале рударските операции во рудникот Фалун. [[Археологија|Археолошките]] и [[Геологија|геолошките]] студии покажуваат, со значителна неизвесност, дека рударските операции започнале некаде околу 1000 година. Ниту една значајна активност не била започната пред 850 година, но рудникот дефинитивно работел до 1080 година. Пронајдени се предмети од 10 век кои содржат бакар од рудникот. На почетокот, операциите биле од мал обем, при што локалните земјоделци собирале руда, ја топеле и го користеле металот за потребите на домаќинствата.<ref>Rydberg, pp. 9–11</ref> Околу времето на [[Магнус III од Шведска|Магнус III]], шведскиот крал од 1275 до 1290 година, започнала да се одвива попрофесионална операција. Благородниците и странските трговци од [[Либек]] ги презедле земјоделците. Трговците го транспортирале и продавале бакарот во Европа, но влијаеле и на операциите и ги развиле методите и технологијата што се користат за ископување. Првиот пишан документ за рудникот е од 1288 година; евидентира дека, во замена за имот, бискупот од Вестерос стекнал 12,5% учество во рудникот.<ref>Rydberg, p. 12</ref> До средината на 14 век, рудникот прераснал во витален национален ресурс, а голем дел од приходите за шведската држава во наредните векови ќе бидат од рудникот. Тогашниот крал, Магнус IV, ја посетил областа лично и подготвил повелба за рударски операции, обезбедувајќи го финансискиот интерес на суверенот.<ref>Rydberg, p. 13</ref> === Методи === [[Податотека:Falu_gruva_1.jpg|мини|Колички и други алатки што се користат за рударство.]] Главниот метод за екстракција на бакар беше загревање на карпата преку големи пожари, познати како подметнување пожар. Кога карпата ќе се олади, таа ќе стане кршлива и ќе пукне, што ќе овозможи да се носат рачни алатки како што се клинови и чекани за санки. Откако рудата беше транспортирана надвор од рудникот, таа беше печена за да се намали содржината на сулфур во отворените огништа. Густиот, отровен чад произведен ќе биде карактеристична одлика на областа Фалун со векови. По печењето, рудата се топела; чиј излез беше материјал богат со бакар. Циклусот на печење и топење се повторуваше неколку пати додека не се произведе суров бакар. Ова беше конечниот излез од рудникот; понатамошна рафинирање се случи во рафинериите за бакар на други места. Овој процес се користел без некоја поголема промена седум века, до крајот на 19 век.<ref>Rydberg, p. 14</ref> Многу е веројатно дека методите и технологијата за палење пожар и одводнување биле увезени од германските рудници, како на пример во [[Харц|планините Харц]].<ref>ICOMOS, p. 1</ref> === Бесплатни рудари === Организациската структура на рудникот Фалун создадена според повелбата од 1347 година беше напредна за своето време. Слободните рудари поседуваа [[Акција (финансии)|акции]] во работењето, пропорционално на нивната сопственост на топилниците на бакар. Структурата беше претходник на модерните акционерски друштва, а Стора Енсо, модерниот наследник на старото рударско друштво, често се нарекува најстарото акционерско друштво кое сè уште функционира во светот.<ref name="ICOMOS, p. 5">ICOMOS, p. 5</ref> === Златна ера === Во 17 век, производствениот капацитет достигна врв. Во тоа време, излезот од рудникот се користел за финансирање на разни војни во Шведска за време на нејзината ера на голема моќ. Приватниот совет на Шведска го нарече рудникот како ризница и упориште на нацијата. Точката на максимално производство се случила во 1650 година, со произведени над 3.000 тони бакар.<ref name="whs" /> Планината била минирана речиси половина милениум кон крајот на нејзината златна ера. Производството се интензивирало во претходните децении, а до 1687 година карпата била прекрстена со бројни шахти и пештерите не биле невообичаени. Голем напор се вложи за да се направат мапи на рудникот за навигација, но немаше севкупна организација ниту проценка за јачината на планината. Во летото 1687 година, од планината редовно се слушале големи татнеж. Во [[Тајане|летната ноќ]] таа година, ѕидот на поделба помеѓу главните јами и темелите попуштил, а значителен дел од рудникот се урнал. Ова лесно можеше да стане голема катастрофа, да ги убие и зароби стотиците мажи кои работат во рудникот, да не се случеше на летната ноќ, еден од двата дена во годината во кои рударите не работеа, а другиот беше Божиќ.<ref>Rydberg, p. 44</ref>{{Панорама|Stora stöten panorama 2010.jpg|750px}} === Животот во рудникот === [[Податотека:Falu_gruva4.jpg|десно|мини| Лебдат во мојот Фалун.]] На крајот на денот се палеле огнови за да се загрее рудата и се оставало да гори во текот на ноќта. Следното утро пожарите ќе се изгаснат и рудата ќе се скрши. На овој начин, рударите би можеле да напредуваат околу {{Convert|1|m|ft|0}} месечно. Најплатените и највештите беа рударите кои работеа на пожарите и кршеа карпи. За транспорт на скршената руда се користеа рачни боцки, во релеи од околу {{Convert|20|m|-1}} со повеќе тимови кои работат на долги растојанија. Ова беше обично работата на новодојденците им беше доделена да се докажат. Работата беше напорна и рудниците многу жешки од постојаните пожари, а рударите беа добри муштерии на локалните објекти за пиење. Пијанството се сметало за сосема нормално за рударите.<ref>Rydberg, pp. 43–44</ref> [[Карл Линеј|Карл Линеј го]] посети рудникот и направи живописен опис на животот на рударите. Тој опишува дека рударите се качувале по рахнети скали со пот што се излева од нивните тела како „вода од бања“. Тој продолжи: „Рудникот Фалун е едно од големите чуда на Шведска, но ужасно како и самиот пекол“. Описот на Линеј за околината во која работеле рударите е следен: „Саѓи и темнина ги опкружуваа од сите страни. Камења, чакал, корозивни витриоли, капки, чад, испарувања, топлина, прашина, беа насекаде.“<ref>Kjellin, p. 124</ref> === Економско влијание === [[Податотека:Falu_gruva.jpg|мини|Разгледница што го прикажува рудникот, околу 1907 година.]] Шведска имаше виртуелен монопол на бакар кој го задржа во текот на 17 век. Единствената друга земја со споредливо производство на бакар беше [[Јапонија]], но европскиот увоз од Јапонија беше незначителен. Во 1690 година, Ерик Оделиус, истакнат [[Металургија|металург]], бил испратен од кралот да го испита европскиот пазар на метал. Иако производството на бакар веќе почнало да опаѓа до моментот кога тој го направил својот извештај, нешто што Охелиус не го криеше, тој изјави: „За производството на бакар, Шведска отсекогаш била како мајка, и иако на многу места во и без Европа некои се вади бакар, не се смета за ништо покрај изобилството на шведски бакар“.<ref name="Heckscher, p. 87">Heckscher, p. 87</ref> Според современите стандарди, сепак, излезот не беше голем. Врвот на производството едвај достигна 3.000 тони бакар годишно, паѓајќи на помалку од 2.000 тони до 1665 година; од 1710-1720 година изнесуваше едвај 1.000 тони годишно. Сегашното светско производство на бакар е 18,3 милиони тони годишно; Chuquicamata, модерен рудник за бакар во [[Чиле]], одржува годишно производство кое надминува 500.000 тони со децении.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/copper/mcs-2015-coppe.pdf|title=Copper|work=Mineral Commodity Summaries 2015|accessdate=2016-08-24}}</ref> === Модерна историја === [[Податотека:Gruvmuseetfalun1.jpg|десно|мини| Главната музејска зграда]] Производството на бакар се намалило во текот на 18 век, а рударската компанија почнала да се диверзифицира. Ја надополнува екстракцијата на бакар со производство на железо и дрва. Производството на иконската црвена боја на фалу започна сериозно. Во 19 век, железото и шумските производи продолжија да растат во нивната важност. Во 1881 година во рудникот Фалун беше откриено злато, што резултираше со краткотрајна златна треска. На крајот би биле произведени вкупно 5 тони злато. До крајот на 20 век, рудникот повеќе не беше економски исплатлив. На 8 декември 1992 година, последниот истрел беше испукан во рудникот, и секое комерцијално рударство престана. Денес рудникот е во сопственост на фондацијата Стора Копарбергет која управува со музејот и со обиколки.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.falugruva.se/historia/historik-falu-gruva/1900-talet-och-slutet-pa-gruvdriften/|title=1900s and the end of the mining operation|work=Falu Gruva|accessdate=2016-08-24|archive-date=2016-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20161118032632/http://www.falugruva.se/historia/historik-falu-gruva/1900-talet-och-slutet-pa-gruvdriften/|url-status=dead}}</ref> == Светско наследство == Во 2001 година, рудникот Фалун беше избран за [[светско наследство на УНЕСКО]], едно од 15-те во Шведска. Покрај самиот рудник, областа на светското наследство го опфаќа и градот Фалун, вклучувајќи ги колибите на рударите од 17 век, станбените области<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.visitfalun.se/en/The-world-heritage/World-heritage-Falun/The-forest-and-the-Falun-World-Heritage-site/|title=The town of Falun|work=Falun World Heritage Site|accessdate=2009-10-29}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Мртва врска|date=December 2019}}</ref> и Бергсмансбигден, поширока област во која слободните рудари се населиле и во која често граделе имоти што ги отсликувале нивните богатство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.visitfalun.se/en/The-world-heritage/World-heritage-Falun/Bergsmansbygden--homesteader-estates/|title=Homesteader estates|work=Falun World Heritage Site|accessdate=2009-10-29}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Мртва врска|date=August 2019}}</ref> == Музеј == Музејот има околу 100.000 посетители годишно.<ref>Kjellin, p.126.</ref> Ја прикажува историјата на рударството во рудникот Фалун низ вековите; вклучувајќи го и производството на минерали, модели на машини, алати и луѓето во рудникот. Има и голема колекција на портрети, почнувајќи од 17 век, на значајни луѓе во рудникот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.falugruva.se/besok-oss/ovan-jord/museet-vid-falu-gruva/|title=Mining Museum|work=Falu Gruva|accessdate=2016-08-24|archive-date=2016-11-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110001542/http://www.falugruva.se/besok-oss/ovan-jord/museet-vid-falu-gruva/|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Литература == * {{Наведена книга|title=The Falun Mine|last=Forss|first=Tommy|publisher=Copper Mine Museum|year=1990|location=Falun}} * {{Наведена книга|title=Stora Kopparberg - 1000 years of an industrial activity|last=Rydberg|first=Sven|publisher=Gullers International AB|year=1979|isbn=91-85228-52-4}} * {{Наведена книга|title=Genuine Falun Red|last=Kjellin|first=Margareta|last2=Ericson, Nina|publisher=Prisma|year=1999|isbn=91-518-4371-4|location=Stockholm}} * {{Наведена книга|title=An economic history of Sweden, Volume 95|last=Heckscher|first=Eli Filip|publisher=Harvard University Press|year=1954|isbn=0-674-22800-6}} * {{Наведување|title=Mining Area of the Great Copper Mountain in Falun - Advisory Body Evaluation|last=International Council on Monuments and Sites (ICOMOS)|year=2000|publisher=United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.|url=https://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/1027.pdf}} == Надворешни врски == * [http://www.falugruva.se/ Фалугрува.се] [[Категорија:Светско наследство во Шведска]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] nwo1mmmikzwkf3i34171cvtbnllb3ya 0 1288360 5299977 5199956 2024-12-03T15:14:45Z 2A06:63C1:8508:AE00:EC3F:E749:82A:D462 /* Филмови и ТВ серии */ 5299977 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boris Bizetić.jpg|мини]] '''Борис Бизетиќ''' ([[Белград]], [[28 ноември]] [[1950|1950 година]]) е [[Србија|српски]] [[композитор]] и текстописец, аранжер, поет, глумец, автор, водител на радио и ТВ емисии. Тој станал познат како најмлад хит-мејкер и текстописец во 1970 година, тој е исто така познат како основач и лидер на групата "Рокери од Морава". Бизетиќ компонирал музика и пишувал текстови за околу 40 поп пејачи на поранешна [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|СФРЈ]]. Во седумдесетите години на минатиот век, по „одреден пад на популарноста“, [[Мики Јевремовиќ]] повторно постигнал голем успех пеејќи ги песните на Бизетиќ. == Биографија == Уште како млад Бизетиќ се истакнувал по својот талент, правел разни композиции за разни пригоди. Како што самиот признавал, на почетокот на кариерата не се сетил да снима мелодии на магнетофон, па ги памтел (што било многу тешко). Во војската го запознал Звонко Миленковиќ и таму се родила идејата за соработка. Во седумдесеттите неговите композиции достигнале голема популарност и биле продадени во повеќе од 1.500.000 примероци. Во 1977 година ја основал групата „Рокери од Морава“,<ref>{{Наведено списание|last=Mišić|first=Miroslav|last2=Kitanović|first2=Katarina|date=2014|title=Four decades of work in department of radiology at the High Medical College of professional studies in Belgrade|url=http://dx.doi.org/10.5937/zz1405071m|journal=Zdravstvena zastita|volume=43|issue=6|pages=71–75|doi=10.5937/zz1405071m|issn=0350-3208}}</ref> која изведувала песни со духовит текст и народна музика, но всушност многу сериозни, со критички осврт на општеството. Тој бил текстописец, аранжер, композитор и пејач (покрај Звонко кој испеал неколку песни). До 1991 година, тие објавиле 7 синглови и 19 долги песни биле продадени во 4.000.000 копии. Тие биле најпопуларната група од Србија. Тие го освоиеле првиот „Оскар на популарност“ во 1982 година. Групата престанала со работа во [[1991|1991 година]], но Бизетиќ и Звонко Миленковиќ се здружиле и во 2006 година го издале новиот албум „Проект“. Низ групата продефилирале 20-тина членови, но без сомнение главниот и незаменлив дел биле Бизетиќ и Миленковиќ. За време на паузата од работата на групата, Борис продолжил да компонира песни, пишува за себе и за другите. Бил автор на многу ТВ емисии. Во периодот од 1990 до 1991 година бил автор на емисијата „Фолк лига“ на телевизијата „Студио Б“ која ја водел и глумел во сите 10 епизоди. На телевизијата „Политика“ бил автор и глумец во хумористичната емисија „Бебевизија“. Емисијата имала 45 епизоди и се емитувала во периодот од 1992 до 1994 година. Подоцна се префрлил на [[Пинк (Србија)|ТВ Пинк]] (чиј сопственик Жељко Митровиќ претходно бил член на Рокерите од Морава) каде што направил емисија од сличен тип наречена ББ шоу. Снимени биле 536 епизоди, кои се емитувале помеѓу 1994 и 2002 година. Благодарение на овие емисии во 1995 и 1996 година добил Оскар на популарност, титула за шоумен на годината, како и многу други награди. Борис глумел многу херои, покрај него во шоуто учествувале и неговите пријатели, сестрата на вујкото Ксенија и ќерките Анита и Дорис. Борис Бизетиќ работел и за белградската телевизија [[РТС]] како водител на музички емисии. Од 2002 до 2004 година снимил 50 епизоди од емисијата „Слики од детството“ на телевизија „Канал Д“ (таа емисија се емитувала и на други телевизии). Во октомври 2007 година започнал да работи во телевизијата „[[Хепи телевизија|ТВ Кошава]]“, како уредник и водител на емисијата „Во свој стил“, во која покрај опуштен разговор со неколку гости, пуштал и спотови од „Рокери од Морава“. Скици од „ББ шоу“<ref>{{Наведено списание|last=Фајфрић|first=Борис|date=2016-06-22|title=Историјске чињенице Христовог распећа у време римског намесника Понтија Пилата|url=http://dx.doi.org/10.7251/cpbfsvo193f|journal=ЧАСОПИС ПРАВОСЛАВНОГ БОГОСЛОВСКОГ ФАКУЛТЕТА ''СВ. ВАСИЛИЈЕ ОСТРОШКИ''|volume=1|issue=14|doi=10.7251/cpbfsvo193f|issn=2303-4513}}</ref> и видеа од „Рокери“ вклучени во емисијата „Терапија со смеа“ се емитувале од 2005 година на 9 локални телевизии. Тој бил автор и водител на некои други емисии кои се прикажувале на локалната телевизија, а некои емисии биле комбинација на некои претходни. Покрај тоа, тој бил домаќин на 8 авторски радио серии, објавил 5 книги поезија и напишал колумни за 6 весници и списанија. == Филмови и ТВ серии == Компонирал музика за 8 телевизиски серии и за филмови: * Заминувањето на каубојците (1971) * Бомбардери (1973) * Црвен штрајк (1974) * [[Партизан]]и (1974) * Балада на знамето (1976) * [[Тесна кожа 2]] (1987) * Нуркач (1991) * Вонземјаните се виновни за се (1991) * [[Тесна кожа 4|Затегната кожа 4]] (1991) * Бракот на Зика (1992) * Секула невино обвинет (1992) * Дамата која убива (1992) Се појавил во филмовите „Гњурац“, „Приградие“ (1972-ТВ) и „[[Тесна кожа 2]] “, каде со Милан Гутовиќ ја отпеа песната „Танго Шојиќ“, која тој ја напишал и компонирал, а во филмот се глумел самиот. - како член на Рокери). == Фестивали == '''Белградска пролет:''' * ''Водиме љубов'', БГ пролет '72 * ''Една зима двајца се сакаа'', БГ пролет 74 (дует со Мишо Марковиќ ) * ''Љубов на мојата младост'', БГ пролет '75 '''Загреб:''' * ''Собери ме, јас ќе бидам твојот цвет'', Загреб '72 * ''Твојата цигара'', Загреб '82 '''МЕСАМ:''' * ''Се гледаме секој ден'', МЕСАМ '94 '''Златните жици на Војводина, Нови Сад:''' * ''Не е лесно'', 2003 година == Наводи ==  {{Наводи}} == Надворешни врски == {{Портал|Биографија}} [[Категорија:Српски композитори]] [[Категорија:Српски текстописци]] [[Категорија:Југословенски музичари]] [[Категорија:Српски пејачи]] [[Категорија:Српски музичари]] [[Категорија:Родени во 1950 година]] gv5bsr8fnq7hv5urya4abhw9xnrrh9k 5299979 5299977 2024-12-03T15:17:35Z 2A06:63C1:8508:AE00:EC3F:E749:82A:D462 5299979 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boris Bizetić.jpg|мини]] '''Борис Бизетиќ''' ([[Белград]], [[28 ноември]] [[1950|1950 година]]) е [[Србија|српски]] [[композитор]] и текстописец, аранжер, поет, глумец, автор, водител на радио и ТВ емисии. Тој станал познат како најмлад хит-мејкер и текстописец во [[1970]]. година, тој е исто така познат како основач и лидер на групата "Рокери од Морава". Бизетиќ компонирал музика и пишувал текстови за околу 40 поп пејачи на поранешна [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|СФРЈ]]. Во седумдесетите години на минатиот век, по „одреден пад на популарноста“, [[Мики Јевремовиќ]] повторно постигнал голем успех пеејќи ги песните на Бизетиќ. == Биографија == Уште како млад Бизетиќ се истакнувал по својот талент, правел разни композиции за разни пригоди. Како што самиот признавал, на почетокот на кариерата не се сетил да снима мелодии на магнетофон, па ги памтел (што било многу тешко). Во војската го запознал Звонко Миленковиќ и таму се родила идејата за соработка. Во седумдесеттите неговите композиции достигнале голема популарност и биле продадени во повеќе од 1.500.000 примероци. Во [[1977]]. година ја основал групата „Рокери од Морава“,<ref>{{Наведено списание|last=Mišić|first=Miroslav|last2=Kitanović|first2=Katarina|date=2014|title=Four decades of work in department of radiology at the High Medical College of professional studies in Belgrade|url=http://dx.doi.org/10.5937/zz1405071m|journal=Zdravstvena zastita|volume=43|issue=6|pages=71–75|doi=10.5937/zz1405071m|issn=0350-3208}}</ref> која изведувала песни со духовит текст и народна музика, но всушност многу сериозни, со критички осврт на општеството. Тој бил текстописец, аранжер, композитор и пејач (покрај Звонко кој испеал неколку песни). До [[1991]]. година, тие објавиле 7 синглови и 19 долги песни биле продадени во 4.000.000 копии. Тие биле најпопуларната група од Србија. Тие го освоиеле првиот „Оскар на популарност“ во [[1982]]. година. Групата престанала со работа во [[1991|1991 година]], но Бизетиќ и Звонко Миленковиќ се здружиле и во [[2006]]. година го издале новиот албум „Проект“. Низ групата продефилирале 20-тина членови, но без сомнение главниот и незаменлив дел биле Бизетиќ и Миленковиќ. За време на паузата од работата на групата, Борис продолжил да компонира песни, пишува за себе и за другите. Бил автор на многу ТВ емисии. Во периодот од [[1990]]. до [[1991]]. година бил автор на емисијата „Фолк лига“ на телевизијата „Студио Б“ која ја водел и глумел во сите 10 епизоди. На телевизијата „Политика“ бил автор и глумец во хумористичната емисија „Бебевизија“. Емисијата имала 45 епизоди и се емитувала во периодот од [[1992]]. до [[1994]]. година. Подоцна се префрлил на [[Пинк (Србија)|ТВ Пинк]] (чиј сопственик Жељко Митровиќ претходно бил член на Рокерите од Морава) каде што направил емисија од сличен тип наречена ББ шоу. Снимени биле 536 епизоди, кои се емитувале помеѓу [[1994]]. и [[2002]]. година. Благодарение на овие емисии во [[1995]]. и [[1996]]. година добил Оскар на популарност, титула за шоумен на годината, како и многу други награди. Борис глумел многу херои, покрај него во шоуто учествувале и неговите пријатели, сестрата на вујкото Ксенија и ќерките Анита и Дорис. Борис Бизетиќ работел и за белградската телевизија [[РТС]] како водител на музички емисии. Од [[2002]]. до [[2004]]. година снимил 50 епизоди од емисијата „Слики од детството“ на телевизија „Канал Д“ (таа емисија се емитувала и на други телевизии). Во октомври [[2007]]. година започнал да работи во телевизијата „[[Хепи телевизија|ТВ Кошава]]“, како уредник и водител на емисијата „Во свој стил“, во која покрај опуштен разговор со неколку гости, пуштал и спотови од „Рокери од Морава“. Скици од „ББ шоу“<ref>{{Наведено списание|last=Фајфрић|first=Борис|date=2016-06-22|title=Историјске чињенице Христовог распећа у време римског намесника Понтија Пилата|url=http://dx.doi.org/10.7251/cpbfsvo193f|journal=ЧАСОПИС ПРАВОСЛАВНОГ БОГОСЛОВСКОГ ФАКУЛТЕТА ''СВ. ВАСИЛИЈЕ ОСТРОШКИ''|volume=1|issue=14|doi=10.7251/cpbfsvo193f|issn=2303-4513}}</ref> и видеа од „Рокери“ вклучени во емисијата „Терапија со смеа“ се емитувале од [[2005]]. година на 9 локални телевизии. Тој бил автор и водител на некои други емисии кои се прикажувале на локалната телевизија, а некои емисии биле комбинација на некои претходни. Покрај тоа, тој бил домаќин на 8 авторски радио серии, објавил 5 книги поезија и напишал колумни за 6 весници и списанија. == Филмови и ТВ серии == Компонирал музика за 8 телевизиски серии и за филмови: * Заминувањето на каубојците (1971) * Бомбардери (1973) * Црвен штрајк (1974) * [[Партизан]]и (1974) * Балада на знамето (1976) * [[Тесна кожа 2]] (1987) * Нуркач (1991) * Вонземјаните се виновни за се (1991) * [[Тесна кожа 4|Затегната кожа 4]] (1991) * Бракот на Зика (1992) * Секула невино обвинет (1992) * Дамата која убива (1992) Се појавил во филмовите „Гњурац“, „Приградие“ (1972-ТВ) и „[[Тесна кожа 2]] “, каде со Милан Гутовиќ ја отпеа песната „Танго Шојиќ“, која тој ја напишал и компонирал, а во филмот се глумел самиот. - како член на Рокери). == Фестивали == '''Белградска пролет:''' * ''Водиме љубов'', БГ пролет '72 * ''Една зима двајца се сакаа'', БГ пролет 74 (дует со Мишо Марковиќ ) * ''Љубов на мојата младост'', БГ пролет '75 '''Загреб:''' * ''Собери ме, јас ќе бидам твојот цвет'', Загреб '72 * ''Твојата цигара'', Загреб '82 '''МЕСАМ:''' * ''Се гледаме секој ден'', МЕСАМ '94 '''Златните жици на Војводина, Нови Сад:''' * ''Не е лесно'', 2003 година == Наводи ==  {{Наводи}} == Надворешни врски == {{Портал|Биографија}} [[Категорија:Српски композитори]] [[Категорија:Српски текстописци]] [[Категорија:Југословенски музичари]] [[Категорија:Српски пејачи]] [[Категорија:Српски музичари]] [[Категорија:Родени во 1950 година]] 6dfjjcdw9gxjsx13i8vgkin2ldufks6 0 1289246 5300346 5083133 2024-12-04T11:24:11Z BosaFi 115936 /* Наводи */ 5300346 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Sima Milutinovic Sarajlija.jpg|мини|'''Симo Милутиновиќ Сарајлија''']] '''Симеон Симo Милутиновиќ Сарајлија''' ([[Сараево]], [[3 октомври|3]] октомври [[1791]]- [[Белград]], [[30 декември|30]] декември [[1847]]) бил [[Срби|српски]] поет и учител на [[Петар Петровиќ-Његош|Петар II Петровиќ Његош]]. Во друштво на белградските книжевни луѓе на почетокот на втората половина на XIX век. Симo му бил претпоставен на [[Иван Гундулиќ]], додека [[Јохан Волфганг фон Гете|Јохан Волфганг Гете]] напишал две страници пофални за него. == Биографија == Роден е во 1791 година во православно трговско семејство во [[Сараево]], каде што неговите родители потекнуваат од [[Смедеревски Санџак|Србија]]. Таткото на Симо, Милутин, е роден во селото Рожанство, во областа [[Ужице]], а во старите денови од селото Комарница во племето Дробњак. Поради [[Чума (болест)|чумата,]] тој побегнал во [[Сараево]], каде што се оженил со Анѓелија Срдановиќ, позната сараевска убавица.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.politika.rs/scc/clanak/491327/Lepotica-Andelija-majka-cuvenog-pesnika|title=Лепотица Анђелија, мајка чувеног песника|work=Politika Online|accessdate=2022-02-08}}</ref> Кога избувнала нова епидемија на чума, малиот Симо имал помалку од две години. Бегалците побарале засолниште на две места во [[Босна (регион)|Босна]], потоа заминале во [[Славонски Брод|Брод]] и на крајот во [[Земун]]. Во [[Земун]] почнал да оди на училиште, но не го завршил. Потоа започнал гимназија во [[Карловац]], а завршил во [[Сегед]]<nowiki/>ин. Со немирен и несреден дух, Симо поминал низ многу занимања и посетил многу делови од [[Видин]] до [[Лајпциг]], од [[Бесарабија]] до [[Црна Гора]]. Таткото и синот Симо учествувале во [[Прво српско востание|Првото српско востание]]. Симо бил писар во Владејачкиот совет, во манастирот Благовештение и кај востаничкиот Војвода (1806-1813). Тој го заменил [[Доситеј Обрадовиќ]] како учител во Белградското вишо училиште. Учествувал во востанието против [[Отоманско Царство|Османлиите]] во четата „голача“ и бил приведен поради поврзаноста со грчкиот хетерион во [[Видин]]. Бил во егзил во Видин, работел како градинар и учител во основно училиште. Заминал во [[Бесарабија]] да ги види своите родители бегалци, а потоа во [[Кралство Саксонија|Саксонија]] во [[Лајпциг]] во 1825 година, каде што слушал филозофија, се запознал со истакнати германски писатели, на пример со [[Јохан Волфганг фон Гете|Гете]], и во таа прилика го отпечатил својот ''Српскиот еп Србинка''. По враќањето, станал првиот [[Петар Петровиќ-Његош|Његошев]] учител во [[Цетиње]], а подоцна и цариник, полицаец, секретар на Министерството за образование и член на апелација. Пишувал поезија, политика, историографија, лингвистика, основајќи пиварница и „бања“. Тој се допишувал и со [[Вук Караџиќ|Вук]] Караџиќ. Починал во Белград. Погребан бил на гробиштата кои некогаш биле на Ташмајдан, во близина на денешната [[Црква Свети Марко (Белград)|црква Свети Марко]]. Во 1891 година, неговата стогодишнина била скромно одбележана. Сараевскиот одбор се подготвувал да му подигне достоен споменик. Сепак, неговиот гроб бил запоставен и набрзо заборавен. Многу години подоцна, врз основа на некои скици и положбата на неговиот гроб во однос на гробот на Возаровиќ, кој имал надгробна плоча до 1927 година, кога биле ископани старите белградски гробишта, телото на Симо Милутиновиќ било пронајдено и ставено во семејната гробница на Милутиновиќ на Новите гробишта. Коските му се недвосмислено препознатливи по физичките одлики (висина, облик на долната вилица), но и предмети што му биле поставени покрај телото (иконата на свети Срѓ која ја донел од Москва и која по негова желба била ставена на неговите гради).<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/40043477|title=Zasnovi Gligorija Vozarovića|last=Pejčić|first=Jovan|date=1995|publisher=Dental|isbn=86-82491-08-7|location=Beograd|oclc=40043477}}</ref> Се оженил во 1838 година за Марија Поповиќ (1810-1875). Нивниот син е Драгутин Драгиша Милутиновиќ, инженер, архитект и историчар на српската уметност. Бил близок со помладата српска сликарка [[Катарина Ивановиќ]], која го портретирала и го посетила во Белград. == Дело == Неговото најдобро и најголемо дело е епската песна Србинка (''Србијанка)''. Други значајни дела се: ''Три братства и Три сестринства'', епските песни; ''Дика Црногорска'', драма од историјата на Црна Гора, трагедијата ''Обилиќ'', збирка лирски песни и две историски записи: ''Историјата на Србија'', која го опфаќа само периодот од 1813-1815 година, и ''Историјата на Црна Гора'' од античко време до модерно време. Неговата книга „''Историја на Србија 1813-1815“'' била забранета во 1837 година. Како љубител на грчката култура и [[Хомер]], а во исто време и одличен познавач на народната поезија, Милутиновиќ сакал да ја напише Илијадата за Првото и Второто српско востание ''со својата Србинка.'' Тој лично учествувал и во двете востанија, ги познавал речиси сите народни водачи и подоцна во [[Бесарабија]] бележел многу работи според бегалците, похронично и без никаква логична врска. Сиот тој материјал го напишал во голема серија епски песни за важни настани и луѓе од двете востанија. Неговите пократки песни се главно политички и соодветни: уставно-одбранбени песни, династички оди и стихови брошури, кои би можеле да ги задоволат потребите на своето време, но кои немаат посебни литературни вредности. Во 1840-тите објавил многу песни во „Српски народни листи“ на Павловиќ, потпишувајќи се под псевдонимот Србин Милутин. Трагедијата ''Обилиќ'' е еден од најраните обиди да се драматизира косовската трагедија, а Дика Црногорска е низ драматизирани епизоди од црногорската историја од Косово до владиката Данило. Имаше помалку смисла за сложена драмска композиција отколку за еп, а освен тоа, немало пример во нашата литература, ниту знаел доволно странска драма. Како историчар, Симо Милутиновиќ не е строго научен и критички дух, туку пишувал на база на традиција, народни песни и лично искуство. [[Податотека:Sima_Milutinović_Sarajlija_2016_stamp_of_Serbia.jpg|мини|250x250пкс| Симо Милутиновиќ Сарајлија на поштенска марка на Србија 2016 година]] Милутиновиќ е најплодниот и најразновиден српски писател од својата генерација, поттикнувач на талентот на Његош и, по Вук, најдобар познавач на српската народна поезија. Тој бил со силен и интуитивен дух. Самиот Његош го признал неговиот „силен лет“. Во неговите дела има, некаде, силна и искрена лирика, смели и возвишени мисли, но има и поставен патос, чудни и неразбирливи идеи. Во ерата на книжевниот дилетантизам, кога српската книжевност само ги следела големите класични модели и кога литературниот јазик само што почнувал да се обликува, Милутиновиќ се обидел да напише историски еп и драма и дал неколку добри историски дела. Но, тој бил растроен дух и суетен талент, еден од оние „диви генијалци“ кои немаат упорност и бодрост да дојдат до јасност и едноставност во болната борба за изразување. За еден ваков голем потфат: поетски да ги обликувал копнежите и идеалите на нацијата преку значајните историски личности, Обилиќ и [[Караѓорѓе Петровиќ|Караѓорѓе]], неговиот талент не бил во сè до тој степен, ниту пак бил совладан неговиот израз. Со својот голем патриотизам, силен темперамент и оригиналност, Милутиновиќ на своите современици им ја дал илузијата на „поет даден од Бога“. Не ги заслужил пофалбите што му ги направиле романтичарите, но не заслужил премногу грубо потценување од реалистичната школа, која со презир пишувала за него. Милутиновиќ се запознал со познати личности и поети во Европа, а познато е дека во [[Саксонија]] ги запознал Круг, Герхард, Јаков Грим, Уланд, па дури и [[Јохан Волфганг фон Гете|Гете]]. Гете, чувствувајќи дека се појавувала поинаква литература и заборавен народ, напишал цели две страници пофални за Симо Милутиновиќ-Сарајлија, малиот поет од големата народна поезија и ни помалку ни повеќе од бунт. А тоа значи многу: Сарајлија, како учител на Његош, му го насочувал погледот и кон светската поезија и кон светската мисла. Според неговиот литературен псевдоним „Чубро Чојковиќ“, една улица во Белград се вика улица Чубрина. == Галерија == <gallery> Податотека:Serbianka cover 1826.jpg Податотека:Trojesestarstvo cover 1837.jpg Податотека:Istorija Serbie cover 1837.jpg </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Литература == * Проф. Андра Гавриловиќ, Историја на српската и хрватската литература. Белград, 1910 г години. * Ревидирано од непознат извор. * Тања Поповиќ, ''Последното дело на Сарајлија - за трагедијата на Вожда Караѓорѓе'', Белград, 1992 г. * {{Наведена книга|title=Сима Милутиновић Сарајлија: Књижевно дело и културноисторијска улога|last=Фотић|first=Александар|publisher=Институт за књижевност и уметност|year=1993|location=Београд|pages=379-385|chapter=Турски орден Симе Милутиновића Сарајлије|ref=harv|author-link=Александар Фотић|chapter-url=https://books.google.com/books?id=8XRnQgAACAAJ}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20160304224003/http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=346, Биографија на веб-страницата на САНУ] * [http://www.novosti.rs/vesti/kultura.71.html:290012-Spomenik-veci-od-bronze Објавени собрани дела на Симо Милутиновиќ Сарајлија („Вечерње новости“, 25.06.2010 г.)] [[Категорија:Погребани на Новите гробишта (Белград)]] [[Категорија:Срби во Босна и Херцеговина]] [[Категорија:Српски драматурзи]] [[Категорија:Српски поети]] [[Категорија:Луѓе од Сараево]] [[Категорија:Починати во 1847 година]] [[Категорија:Родени во 1791 година]] 0nqre768ap5nexfyg5vaocb031qb80v 0 1289578 5300288 5272647 2024-12-04T08:24:25Z BosaFi 115936 /* Глобална иницијатива за тресети */ 5300288 wikitext text/x-wiki [[Податотека:ARG-2016-Aerial-Tierra del Fuego (Ushuaia)–Valle Carbajal 01.jpg|мини|Различни видови кал во долината Карбахал, Аргентина.]] [[Податотека:Avaste_soo_põhjaosa_vaated_(3).JPG|десно|мини| Авасте Фен, еден од најголемите огради во Естонија.]] '''Тресетиште''' или '''тресетно земјиште''' е [[Моклиште|мочуриште]] во кое доминираат живи растенија што формираат тресет. Тресетите се појавуваат поради нецелосно распаѓање на [[органска материја]], обично ѓубре од вегетацијата, поради сечење на вода и последователна аноксија. Сите видови на тресет ја делат заедничката одлика заситеност со вода, барем сезонски со активно формирање на тресет, додека имаат свој екосистем.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.personal.ceu.hu/students/03/nature_conservation/wwddetail/Types_classif.html|title=Wetlands Types and Classifications|accessdate=20 May 2019|archive-date=2018-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180928234836/http://www.personal.ceu.hu/students/03/nature_conservation/wwddetail/Types_classif.html|url-status=dead}}</ref> Слично на [[Корален гребен|коралните гребени]], тресетите се невообичаени форми кои произлегуваат главно од биолошки, а не од физички процеси, и можат да добијат карактеристични форми и површински обрасци. '''Мочуриштето''' претставува пловечка кал, блато или кое било тресетско земјиште кое се наоѓа во фаза на хидросерска или хидрархиска (хидросерална) сукцесија, што резултира со приноси под нозете кои се полни со езерца. Омбротрофните типови на мочуришта може уште да се нарекуваат тресење блато (треперење). Минеотрофните типови може да се именуваат со терминот квагфен.<ref>https://pub.epsilon.slu.se/3014/1/SFS205.pdf</ref> Мочуриштето претставува кал што, поради својата локација во однос на околниот пејзаж, најголемиот дел од својата вода ја добива од врнежите (омбротрофни). Падот се наоѓа на падина, рамно или во вдлабнатина и го добива најголемиот дел од својата вода од почвата или подземните води (минеротрофни). Така, додека мочуриштето е секогаш кисело и сиромашно со хранливи материи, падот може да биде малку кисел, неутрална или алкална, или сиромашна со хранливи материи или богата со хранливи материи.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=M9f4oZEFuo8C&pg=PA463|title=Our Earth's Changing Land: An Encyclopedia of Land-Use and Land-Cover Change|last=Geist|first=Helmut|publisher=Greenwood|year=2006|isbn=9780313327841|volume=2|page=463}}</ref> Блатото е вид на бара во кое вегетацијата е вкоренета во минерална почва, но некои блата формираат плитки наслаги од тресет добро познати како Мире. [[Мочуриште|Мочуриштата]] се одликуваат со нивната шумска крошна и, како и оградите, обично имаат повисоко ниво на pH и достапност на хранливи материи од мочуриштата. Некои мочуришта и огради можат да поддржат ограничен раст на грмушки или дрвја на габите . Формирањето на калта денес е првенствено контролирано од климатските услови како што се врнежите и температурата, иако релјефот на теренот е главен фактор бидејќи сечењето на водата полесно се случува на порамна почва. Сепак, постои растечко антропогено влијание во акумулацијата на тресет и тресетите низ светот. [[Податотека:Ruwenzori_Upper_Bigo_Bog.jpg|десно|мини| Долинската кал создава рамна површина на земјата во инаку драматична топографија. Горно Биго Бог, [[Рувензори|планините Рвензори]], [[Уганда]].]] [[Топографија|Топографски]], тресетот ја издигнува површината на земјата над првобитната топографија. Тресетите можат да достигнат значителни височини над основната минерална почва или длабочината на тресетот да е над 10 m обично се забележува во умерените региони (многу умерени и повеќето бореални тресети беа отстранети со ледени плочи во последното ледено доба), а над 25 m во тропски региони. Кога апсолутната стапка на распаѓање во ''катотелмот'' (долната зона на калта заситена со вода) се совпаѓа со стапката на внесување на нов тресет во катотелмот, калта ќе престане да расте во висина. Поедноставена пресметка, користејќи типични вредности за блато Sphagnum од 1 мм нов тресет додаден годишно и 0,0001 процент од распаѓањето на катотелмот годишно, дава максимална висина од 10 m. Понапредните анализи вклучуваат очекувани нелинеарни стапки на распаѓање на катотелмот. За ботаничарите и еколозите, терминот тресет е поопшт термин за кој било терен на кој доминира тресет до длабочина од најмалку 30 сантиметри, дури и ако е целосно исцедена (т.е. тресетното земјиште може да биде суво, но калта по дефиниција мора активно да формира тресет). == Глобална распределба == [[Податотека:Borneo_fires_and_smoke,_2002.jpg|мини| Сателитска слика на запалено тропско тресетско мочуриште, [[Борнео]] . Само во 1997 година, 73.000&nbsp;хектари мочуриште беше изгорено во Борнео, ослободувајќи ја истата количина на јаглерод како 13-40% од просечната годишна глобална емисија на јаглерод од фосилни горива. Поголемиот дел од овој јаглерод беше ослободен од тресет наместо од прекриените тропски дождовни шуми.]] [[Податотека:EE-Lahemaa-Bagno_Viru.jpg|лево|мини| Шумско блато во Националниот парк Лахема, [[Естонија]] . 65% од калите во Естонија се силно погодени или оштетени од човечка активност во последниве години.<ref>{{Наведена книга|title=Mires and Peatlands of Europe|publisher=Schweizerbart Science Publishers. Stuttgart|year=2017|editor-last=Joosten H.|editor-last2=Tanneberger F.|editor-last3=Moen, A.}}</ref>]] [[Податотека:Peat_cuttings_near_Unasary_-_geograph.org.uk_-_176303.jpg|лево|мини| Екстракција на тресет од напуштено блато, Јужен Уист, Шкотска. Ова старо блато повеќе не создава тресет бидејќи вегетацијата е сменета и затоа не е кал.]] Тресетите, иако во најголем обем се наоѓаат на големи географски широчини на северната полутопка, се наоѓаат и низ целиот свет. Тешко е да се процени степенот на покриеност со кал ширум светот поради различната точност и методологии на истражувањата на земјиштето од многу земји. Тресетите се појавуваат секаде каде што има поволни услови за акумулација на кал: главно таму каде што органската материја е постојано натопена. Оттука, дистрибуцијата на тресетите зависи од топографијата, климата, родителскиот материјал, биотата и времето. Од секој од овие фактори зависи и видот на блато. Најголемите акумулации на тиња, кои сочинуваат околу 64% од глобалните тресети, се наоѓаат во умерените, бореалните и субарктичките зони на северната полутопка. Тињите се обично плитки во поларните региони поради бавната стапка на акумулација на мртва органска материја и често се знае дека содржат вечен мраз. Многу големи делови од Канада, северна Европа и северна Русија се покриени со бореална кал. Во умерените области тресетите обично се повеќе расфрлани поради историската дренажа и екстракција на тиња, но можат да покријат големи површини. Еден пример е прекриеното блато каде врнежите се многу високи (на пр. во поморските клими во внатрешноста на брегот на сесевероисточниот и јужниот дел на Тихиот Океан и северозападниот и сесевероисточниот Атлантик). Во суптропските предели, тресетите се ретки и ограничени на највлажните области. Тресетите можат да бидат обемни во тропските предели, обично во основата на тропските дождовни шуми (на пример, во [[Калимантан]] ). Познато е дека формирањето на тропски тресет се јавува во крајбрежните мангрови, како и во областите на голема надморска височина. Тропските тресети во голема мера се формираат таму каде што високите врнежи се комбинираат со лошите услови за одводнување. Тропските тресети сочинуваат околу 11% од тресетите на глобално ниво (од кои повеќе од половина може да се најдат во Југоисточна Азија), а најчесто се наоѓаат на ниски надморски височини, иако можат да се најдат и во планинските региони, на пример во Јужна Америка, Африка. и [[Папуа Нова Гвинеја]]. Неодамна, најголемиот тропски тресет во светот е пронајден во центрарот на Конго слив, што ги опфаќа 145.500 квадратни километри, и тука може да се сместат до 10 ¹³ килограми јаглерод. Тресетите се намалија на глобално ниво поради одводнувањето за земјоделството, шумарството и за бербата на тресет. На пример, повеќе од 50% од оригиналната европска каллива област која е повеќе од 300.000 квадратни километри е изгубена.<ref>{{Наведена книга|title=Wise use of mires and peatlands|last=Joosten|first=H.|last2=Clarke|first2=D.|publisher=International Mire Conservation Group and International Peat Society|year=2002}}</ref> Некои од најголемите загуби се во Русија, Финска, Холандија, Обединетото Кралство, Полска и Белорусија. == Биохемиски процеси == [[Податотека:Carbon_Cycle_in_Peatlands.pdf|мини|Дијаграм кој го демонстрира циклусот на јаглерод во рамките на тресетите.]] Тресетите имаат необична хемија, што влијае, меѓу другото, на нивната биота и на хемијата на одливот на вода. Тресетот има многу висок капацитет за размена на катјони поради неговата висока содржина на органска материја: катјоните како Ca 2+ се адсорбираат на тресетот во замена за H ⁺ јони. Водата што минува низ тресетот ги намалува [[хранливите материи]] и [[Водороден показател|pH вредноста]] . Затоа тресетите се типично сиромашни со хранливи материи и кисели, освен ако приливот на [[Подземни води|подземните води]] (односно донесување на дополнителни катјони) е висок. Тресетите генерално се формираат секогаш кога влезот на јаглерод го надминува излезниот јаглерод. Ова се случува поради аноксичната состојба на тресетот затрупан со вода и процесот на [[фотосинтеза]] со кој тресетот расте. Поради ова,тресетите се колективно големо складиште на јаглерод, што содржи помеѓу 500 и 700 милијарди тони јаглерод, и покрај тоа што сочинуваат само 3% од копнените површини на Земјата. Јаглеродот складиран во тресетите е еднаков на повеќе од половина од количината на јаглерод пронајден во [[атмосфера]]та . Тресетите комуницираат со атмосферата првенствено преку размена на [[јаглерод диоксид]], [[метан]] и азотен оксид, и можат да бидат оштетени од вишокот на азот од земјоделството или дождовницата.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-60117908|title=Northern Ireland's peatlands face 'toxic' nitrogen risk|date=2022-01-25|work=BBC News|access-date=2022-01-25|language=en-GB}}</ref> Секвестрацијата на јаглерод диоксид се одвива на површината преку процесот на фотосинтеза, додека загубите на јаглерод диоксид се случуваат преку живото тресетско ткиво преку дишењето. Во нивната природна состојба, тресетите се мало атмосферско потопување на јаглерод диоксид преку фотосинтезата на тресетската вегетација, што го надминува нивното ослободување на стакленички гасови. Покрај тоа, повеќето тиња се генерално нето емитери на метан и азотен оксид. Положбата на водената маса на тресетот влијае на неговото ослободување на јаглерод во атмосферата. Кога водната маса се крева, на пример по дожд, тресетот и неговите микроби се потопуваат под вода и пристапот до кислород е спречен, намалувајќи го дишењето и ослободувањето на јаглерод диоксид. Ослободувањето на јаглерод диоксид се зголемува кога водната маса се намалува, како на пример за време на суша, бидејќи тоа ги снабдува аеробните микроби со кислород за да го разградат тресетот. Нивоата на метан исто така варираат во зависност од положбата на водната маса и донекаде со температурата. Водената маса во близина на површината на тресетот дава можност за [[Анаероб|анаеробни микроорганизми]] да цветаат. Метаногените се одговорни за производство на метан преку распаѓање на тресетот кој последователно се зголемува како што се подига водната маса и се намалува нивото на кислород. Зголемените температури во почвата, исто така, придонесуваат за зголемен сезонски флукс на метан, иако со помал интензитет. Се покажува дека метанот се зголемил за дури 300% сезонски од зголемените врнежи и температурата на почвата. Тресетите се важни резервоари на климатски информации за минатото, бидејќи тие се чувствителни на промени во животната средина и можат да откријат нивоа на [[изотоп]]и, загадувачи, макрофосили, метали од атмосферата и полен.<ref>{{Наведена книга|title=Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych|last=Tobolski|first=K|publisher=PWN|year=2000}}</ref> На пример, од[[Радиојаглеродно датирање|датирањето со јаглерод-14]] може да се открие староста на тресетот. Ископувањето и уништувањето на калта ќе го ослободи јаглерод диоксидот кој може да открие незаменливи информации за минатите климатски услови. Нашироко е познато дека плејада микроорганизми населуваат кал поради редовното снабдување со вода и изобилството на вегетација што формира тресет. Овие микроорганизми вклучуваат, но не се ограничени на метаногени, алги, бактерии, зообентос, од кои најзастапени се видовите Sphagnum.<ref>{{Наведено списание|last=Kuske|first=E|last2=Silamikele|first2=Inese|last3=Kalnina|first3=Laimdota|last4=Klavins|first4=Maris|date=2010-01-01|title=Peat formation conditions and peat properties: A study of two ombrotrophic bogs in Latvia|url=https://www.researchgate.net/publication/285748071|journal=Mires and Peat}}</ref> Тресетот во содржи значителна количина на органска материја, каде доминира хуминската киселина. Хумичните материјали се способни да складираат многу големи количества вода, што ги прави суштинска компонента во околината на тресет, што придонесува за зголемено количество складирање на јаглерод поради анаеробната состојба. Ако тресетот се исуши од долгорочно одгледување и земјоделска употреба, тоа ќе ја намали водната маса и зголемената аерација последователно ќе ослободи содржина на јаглерод.<ref>{{Наведена книга|url=http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=LV2010000342|title=Impact of drainage on hydrophobicity of fen peat-moorsh soils|last=Environment|first=Szajdak, L., Polish Academy of Sciences, Poznan (Poland). Inst. for Agricultural and Forest|last2=Improvement|first2=Szatylowicz, J., Warsaw Univ. of Life Sciences (Poland). Dept. of Environmental|date=2010|work=AGRIS: International Information System for the Agricultural Science and Technology|publisher=University of Latvia Press|isbn=9789984451633|language=en|access-date=2022-01-31|archive-date=2018-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20180410072049/http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=LV2010000342|url-status=dead}}</ref> По екстремно сушење, екосистемот може да претрпи промена на состојбата, претворајќи ја калта во пуста земја со помала биоразновидност и богатство. Формирањето на хуминска киселина се случува за време на биогеохемиската разградливост на остатоците од вегетацијата, животинскиот остаток и деградираните сегменти.<ref>{{Наведена книга|url=http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=LV2010000341|title=Physico-chemical properties of humic acids isolated from an Eriophorum-Sphagnum raised bog|last=Chemistry|first=Gierlach-Hladon, T., Karol Marcinkowski Univ. of Medical Sciences, Poznan (Poland). Dept. of Inorganic and Analytical|last2=Environment|first2=Szajdak, L., Polish Academy of Sciences, Poznan (Poland). Inst. for Agricultural and Forest|date=2010|work=AGRIS: International Information System for the Agricultural Science and Technology|publisher=University of Latvia Press|isbn=9789984451633|language=en|access-date=2022-01-31|archive-date=2020-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808091050/https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=LV2010000341|url-status=dead}}</ref> Товарот на органска материја во форма на хуминска киселина е извор на претходници на јаглен. Предвременото изложување на органската материја во атмосферата создава претворање на органските материи во јаглерод диоксид што треба да се ослободи во атмосферата. == Употреба од страна на луѓето == Записите за однесувањето на човекот во минатото и опкружувањето може да се содржат во калта. Тие можат да бидат во форма на човечки артефакти или палеоеколошки и геохемиски записи. Тресетите се користат од страна на луѓето во модерните времиња за низа намени, од кои најдоминантни се земјоделството и шумарството, кои сочинуваат околу една четвртина од глобалната површина на тресетите. Ова вклучува сечење на дренажни ровови за спуштање на водната маса со намена за зголемување на продуктивноста на шумската покривка или за употреба како пасиште или земјоделско земјиште. Земјоделската употреба на тресетите вклучува употреба на природна вегетација за сено или пасење, или одгледување на култури на изменета површина. Покрај тоа, комерцијалната жетва на тресет од тиња за производство на енергија е широко практикувана во северноевропските земји, како што се Русија, Шведска, Финска и балтичките земји. Во Југоисточна Азија, тресетите се чистат за човечка употреба од различни причини, вклучително и производство на [[палмино масло]] и дрва за извоз во земјите во развој. Тропските тресети, кои сочинуваат 0,25% од копнената површина на Земјата, но складираат 3% од сите залихи на јаглеродна почва и шуми, главно се наоѓаат во земји со низок приход. Користењето на оваа земја од страна на луѓето, вклучително и одводнување и собирање на тропските тресетски шуми, резултира со емисија на големи количини на јаглерод диоксид во атмосферата. Дополнително, пожарите што се случуваат на тресетите исушени со одводнување на тресетските мочуришта ослободуваат уште повеќе јаглерод диоксид. Економската вредност на тропскиот тресет некогаш се добиваше од суровините, како што се дрвото, кората, смолата и латексот, чие извлекување не придонесе за големи емисии на јаглерод. Денес, многу од овие тресети се исушени за да се претворат во плантажи со палмово масло, ослободувајќи го складираниот јаглерод диоксид и спречувајќи системот повторно да го одвои јаглеродот. Планираниот „Проект Карбопеат“ се обидува да му додели економска вредност на секвестрацијата на јаглеродот што ја вршат тресетските мочуришта, за да го запре развојот на оваа земја. == Тропски тресет == Глобалната дистрибуција на тропските тресети е претежно концентрирана во Југоисточна Азија каде земјоделското користење на тресетите е развиено во последните децении. Големи површини на тропски тресети се исчистени и исцедени за храна и готовински култури, како што е плантажата со палмово масло. Големото одводнување на овие насади често резултира со слегнување, поплави, пожар и влошување на квалитетот на почвата. Навлегувањето во мал обем, од друга страна, е поврзано со сиромаштијата и е толку широко распространето што има негативно влијание и врз овие тресети. Биотичките и абиотските фактори кои ги контролираат тресетите во Југоисточна Азија се целосно меѓусебно зависни. Неговата почва, хидрологија и морфологија се создадени од сегашната вегетација преку акумулација на сопствената органска материја каде што гради поволна средина за оваа специфична вегетација. Затоа, овој систем е ранлив на промени во хидролошката или вегетациската покривка. Понатаму, овие тресети најчесто се наоѓаат во региони во развој со сиромашно и брзо растечко население. Земјиштата таму станаа цел за комерцијална сеча, производство на хартиена маса и претворање во плантажи преку чисто сечење, одводнување и горење. Одводнувањето на тропските тресети ја менува хидрологијата и ја зголемува нивната подложност на пожар и ерозија на почвата, како последица на промените во физичките и хемиските состави. Промената на почвата силно влијае на чувствителната вегетација и вообичаено е изумирањето на шумите. Краткорочниот ефект е намалување на биолошката разновидност, но долгорочниот ефект, бидејќи овие навлегувања тешко се враќаат, е губење на живеалиштето. Слабото знаење за чувствителната хидрологија на тресетите и недостатокот на хранливи материи често доведуваат до неуспешни плантажи каде што се зголемува притисокот врз преостанатите тресети. Одржливото шумарство во овие тресети е возможно со сечење на големи дрвја и оставање на помалите единки да процветаат, но наместо тоа јасното сечење и палење за да се овозможи монокултурно насадување на недомородни видови е доминантна стратегија. Северните тресети главно биле изградени за време на [[холоцен]]от по повлекувањето на леднците во [[плеистоцен]]от но за разлика од нив, тропските често се многу постари. Мочуриштето Накаикеми во југозападниот дел на Хоншу, Јапонија е старо повеќе од 50.000 години и има длабочина од 45 метри. Тресетот Филипи во Грција има веројатно еден од најдлабоките тресетни слоеви со длабочина од 190 m. Се сугерира дека тропските тресети содржат околу 100 Gt јаглерод <ref>{{Наведена книга|title=Peatlands and climate change|date=2008|publisher=IPS, International Peat Society|others=Strack, Maria., International Peat Society.|isbn=9789529940110|location=Jyväskylä, Finland|oclc=404026180}}</ref> и одговара на повеќе од 50% од јаглеродот присутен како CO₂ во атмосферата. === Стакленички гасови и пожари === Тропските тресети во Југоисточна Азија покриваат само 0,2% од Земјината површина, но _{емисиите на CO 2} се проценуваат на 2 Gt годишно, што е еднакво на 7% од глобалните емисии на фосилни горива. Овие емисии стануваат поголеми со одводнување и согорување на тресетите и силен пожар може да ослободи до 4000 t CO₂ /ha. Настаните на горење во тропските тресети стануваат се почести поради големите дренажа и расчистување на земјиштето и во изминатите 10 години, повеќе од 2 милиони хектари беа изгорени само во Југоисточна Азија. Овие пожари обично траат 1-3 месеци и ослободуваат големи количини на CO₂ . Индонезија е една од земјите што страда од пожари во тресетите, особено за време на годините со суша поврзана со ENSO, што е зголемен проблем од 1982 година како резултат на развојот на користењето на земјиштето и земјоделството. За време на [[Ел Нињо|настанот Ел Нињо]] во 1997-1998 година, повеќе од 24.400&nbsp;км ² тресет беше изгубен во пожари само во Индонезија од кои 10.000&nbsp;км ² изгоре во Калимантан и Суматра. Излезот на CO₂ беше проценет на 0,81-2,57 Gt, што е еднакво на 13-40% од глобалното производство од согорувањето на фосилни горива. Индонезија сега се смета за трет најголем придонесувач за глобалните _{емисии на CO 2}, предизвикани првенствено од овие пожари.<ref>Silvius, M., Kaat, A.H., Van de Bund and Hooijer, A. 2006. Peatland degradation fuels climate change. An unrecognised and alarming source of greenhouse gases. Wetlands International, Wageningen, The Netherlands.</ref> Со затоплување на климата се очекува овие горења да се зголемат по интензитет и број. Ова е резултат на сувата клима заедно со обемниот проект за одгледување ориз, наречен Проект Мега Ориз, започнат во 1990-тите, каде што 1 Mha тресетни површини беше претворена во оризови полиња . Исчистена е шума и земја со палење и 4000&nbsp;км канали ја исцедиле областа.<ref>Boehm, H.-D. V., Siegert, F., Rieley, J. O. ''et al'' (2001). ''Fire impacts and carbon release on tropical peatlands in central Kalimantan, Indonesia''. 22nd Asian Conference on Remote Sensing, 5–9 November 2001, Singapore. Centre for Remote Imaging, Sensing and Processing (CRISP), University of Singapore.</ref> Сушата и закиселувањето на земјиштето доведоа до лоша жетва и проектот беше напуштен во 1999 година. Слични проекти во Кина доведоа до огромно губење на тропските мочуришта и огради поради производството на ориз. Одводнувањето, кое исто така го зголемува ризикот од горење, може да предизвика дополнителни емисии на CO₂ за 30–100 t/ha/година доколку водната маса се спушти за само 1 m. Испуштањето на тресетите е веројатно најважната и долготрајна закана за тресетите ширум светот, но особено во тропските предели. === Биологија и одлики на тресет === Вегетацијата на тропските тресети варира во зависност од климата и локацијата. Три различни одлики се ''мангрови шуми'' присутни во приморските зони и делтите на солена вода, проследени во внатрешноста со ''мочуришни шуми'' . Овие шуми се наоѓаат на маргините на тресетите со флора богата со палми со дрвја високи 70 m и 8 m во обем придружени со папрати и епифити. Третиот, ''Паданг'', од малезискиот и индонезискиот збор за шума, се состои од грмушки и високи, но тенки дрвја и се појавува во центарот на големите тресети. Разновидноста на дрвенестите видови, како дрвјата и грмушките, е многу поголема во тропските тресети отколку во тресетите од други видови. Во тресетот во тропските предели доминира дрвен материјал од стеблата на дрвјата и грмушките и содржи малку или воопшто нема мов од сфагнум што доминира во бореалните тресети. За разлика од умерените мочуришта, тропските тресети се дом на неколку видови риби. Многу нови, често ендемични, видови се откриени во последно време но многу од нив се сметаат за загрозени. == Влијанија врз глобалната клима == Мочуриштата обезбедуваат средина каде органскиот јаглерод се складира во живи растенија, мртви растенија и тресет, како и се претвора во јаглерод диоксид и метан. Трите главни фактори кои им даваат можност на мочуриштата да го заробуваат и складираат јаглеродот се високата биолошка продуктивност, високата водена маса и ниските стапки на распаѓање. Потребни се соодветни метеоролошки и хидролошки услови за да се обезбеди изобилен извор на вода за мочуриштето. Почвите на мочуриштата целосно заситени со вода овозможуваат да се манифестираат анаеробни услови, складирајќи јаглерод, но ослободувајќи метан. Мочуриштата сочинуваат околу 5-8% од копнената површина на Земјата, но содржат околу 20-30% од залихите на јаглерод во почвата од 2500 Gt на планетата. Тресетите, (на пр. мочуришта, огради и мочуришта) се типови на мочуришта кои содржат најголеми количества органски јаглерод во почвата, и затоа може да се сметаат за тресетни површини (тресет слој >30&nbsp;см). Мочуриштата можат да станат извори на јаглерод, наместо да потонуваат, бидејќи распаѓањето што се случува во екосистемот испушта метан. Природните тресети не секогаш имаат мерлив ефект на ладење на климата во краток временски период, бидејќи ефектот на ладење на запленувањето на јаглеродот се неутрализира со емисијата на метан, кој е силен стакленички гас. Меѓутоа, имајќи го предвид краткиот „животен век“ на метанот (12 години), често се вели дека емисиите на метан се неважни во рок од 300 години во споредба со секвестрацијата на јаглеродот во мочуриштата. Во таа временска рамка или помалку, повеќето мочуришта стануваат и нето јаглеродни и радијативни мијалници. Оттука, тресетите резултираат со ладење на климата на Земјата во подолг временски период бидејќи метанот брзо се оксидира и се отстранува од атмосферата, додека атмосферскиот јаглерод диоксид континуирано се апсорбира. Во текот на [[холоцен]]от (изминативе 12.000 години), тресетите беа постојани копнени јаглеродни тонови и имаа нето ефект на ладење, заробувајќи од 5,6 до 38 грама јаглерод по квадратен метар годишно. Денес, се проценува дека северните тресети, во просек, одвојуваат 20-30 грама јаглерод на метар квадратен годишно. Тресетите го изолираат вечниот мраз во субарктичките региони, со што го одложуваат одмрзнувањето во текот на летото, како и предизвикувајќи формирање на вечен мраз. Како што глобалната клима продолжува да се загрева, мочуриштата би можеле да станат главни извори на јаглерод бидејќи повисоките температури предизвикуваат повисоки емисии на јаглерод диоксид. Во споредба со земјоделските култури, мочуриштата можат да заробат околу двапати повеќе јаглерод, а засадените мочуришта може да складираат 2-15 пати повеќе јаглерод од она што го ослободуваат. Секвестрација на јаглерод може да се случи во изградени мочуришта, како и во природни. Проценките на флуксот на стакленички гасови од мочуриштата покажуваат дека природните мочуришта имаат помал флукс, но мочуриштата создадени од човекот имаат поголем капацитет за секвестрација на јаглерод. Способностите за секвестрација на јаглерод во мочуриштата може да се подобрат преку стратегии за реставрација и заштита, но потребни се неколку децении за овие обновени екосистеми да станат споредливи во складирањето на јаглерод со тресетите и другите форми на природни мочуришта. === Ефекти од дренажата за земјоделството и шумарството === Поради нивното значење во глобалната размена на јаглерод почва-атмосфера, движењето на јаглеродот помеѓу тресетите и атмосферата е важно актуелно прашање во екологијата и биогеохемиските студии. Одводнувањето на тресетите за земјоделство и шумарство резултираше со емисија на големи стакленички гасови во атмосферата, особено јаглерод диоксид и метан. Со дозволување на кислородот да влезе во колоната за тресет во калта, дренажата ја нарушува рамнотежата помеѓу акумулацијата и распаѓањето на тресетот, а последователната оксидативна деградација резултира со ослободување на јаглерод во атмосферата. Како такво, одводнувањето на тресетите за земјоделството ги трансформира од нето јаглеродни мијалници, во нето емитери на јаглерод. Кога се третира на таков начин што ќе ја зачува хидролошката состојба на калта, антропогената употреба на ресурсите на калта може да избегне значителни емисии на стакленички гасови . Сепак, континуираното одводнување ќе резултира со зголемено ослободување на јаглерод, што ќе придонесе за глобалното затоплување. Почнувајќи од 2016 година, се проценува дека исушените тресети сочинуваат околу 10% од сите емисии на стакленички гасови од земјоделството и шумарството. === Пожари === Некои тресети се сушат поради [[Глобално затоплување|климатските промени]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-60091485|title=Climate change threatening buried UK treasures|date=2022-01-25|work=BBC News|access-date=2022-01-25|language=en-GB}}</ref> Одводнувањето на тресетот или сушењето поради климатски фактори, исто така, може да го зголеми ризикот од пожари, што претставува дополнителен ризик од ослободување на јаглерод и метан во атмосферата. Поради нивната природно висока содржина на влага, недопрените тиња имаат генерално низок ризик од палење на пожар. Сушењето на оваа затрупана состојба значи дека вегетацијата густа со јаглерод станува ранлива на пожар. Дополнително, поради природата на вегетацијата со недостаток на кислород, тресетските пожари можат да тлеат под површината, предизвикувајќи нецелосно согорување на органската материја и резултира со екстремни емисии. Во последниве години, појавата на шумски пожари во тресетите значително се зголеми во светот, особено во тропските региони. Ова може да се припише на комбинација од посуво време и промени во користењето на земјиштето кои вклучуваат одведување на водата од пределот. Оваа резултирачка загуба на [[биомаса]] преку согорување доведе до значителни емисии на [[стакленички гасови]] и во тропските и во бореалните/умерените тресети. Се предвидува дека настаните дека пожари ќе зачестат со затоплувањето и сушењето на глобалната клима.<ref name="“:12">{{Наведена книга|title=The biology of peatlands|last=Rydin, Håkan.|date=2013|publisher=Oxford University Press|others=Jeglum, J. K., Bennett, Keith D.|isbn=978-0199602995|edition=2|location=Oxford|oclc=840132559}}</ref> === Плантажи со палмово масло === Маслената палма се повеќе станува една од најголемите култури во светот, која рапидно се шири во изминатите години. Во споредба со алтернативите, маслената палма се смета за еден од најефикасните извори на растително масло и биогориво, за производство на 1 тон масло потребни се само 0,26 хектари земја. Така, палминото масло стана популарна готовинска култура во многу земји со ниски приходи, обезбедувајќи економски можности за заедниците. Со палминото масло како водечки извоз во земји како Индонезија и Малезија, многу мали стопанственици постигнаа економски успех во плантажите со палмино масло. Сепак, земјиштата запленети за насади се типично значителни складишта на јаглерод кои промовираат екосистеми на биоразновидност. Насадите со маслени палми заменија голем дел од шумските тресети во Југоисточна Азија. Историски гледано, овие региони се сметаа за мртов простор, но сега проценките велат дека 12,9 Mha, или околу 47% од тресетите во Југоисточна Азија, биле обесшумени до 2006 година. Во нивната природна состојба, тресетите се преплавени, со високи водни маси, што создава неефикасна почва. За да се создаде одржлива почва за насади, тресетите во тропските региони на Индонезија и Малезија се исцедуваат и се чистат. Тресетските шуми што се собираат за производство на палмово масло служат како складишта на јаглерод над и под земја, кои содржат најмалку 42.000 милиони метрички тони (Mt) јаглерод почва. Оваа експлоатација на земјиште предизвикува многу еколошки проблеми, имено емисиите на стакленички гасови, ризикот од пожари и намалувањето на биолошката разновидност. Емисиите на стакленички гасови за палминото масло засадено на тресетите се проценуваат дека се помеѓу еквивалент од 12,4 (најдобар случај) до 76,6 t CO₂ /ha (најлош случај). Во нивната природна состојба, тресетите се отпорни на оган. Одводнувањето на тресетите за плантажите со палмово масло создава сув слој од тресет кој е особено ранлив на пожари. Бидејќи тресетот е густ со јаглерод, пожарите што се случуваат во загрозените тресети ослободуваат екстремни количини и на јаглерод диоксид и токсичен чад во воздухот. Така, овие пожари не само што ги зголемуваат емисиите на стакленички гасови, туку предизвикуваат и илјадници смртни случаи секоја година. Намалувањето на биолошката разновидност, поради уништувањето на шумите и одводнувањето, создава ранлив екосистем. Хомогените екосистеми се изложени на зголемен ризик од екстремни климатски услови и имаат помала веројатност да се опорават од пожарите. == Менаџмент и рехабилитација == Проектите за рехабилитација што се преземаат во Северна Америка и Европа обично се фокусираат на повторно навлажнување на тресетите и обновување на вегетацијата со домородни видови. Ова делува за да го ублажи ослободувањето на јаглерод на краток рок, пред новиот раст на вегетацијата да обезбеди нов извор на органски отпад за да го поттикне процесот на формирање на тресет на долг рок. Целите на Конвенцијата за биолошка разновидност на Обединетите нации ги истакнуваат тресетите како клучни екосистеми што треба да се зачуваат и заштитат. Конвенциите бараат од владите на сите нивоа да презентираат акциони планови за зачувување и управување со водните средини. Мочуриштата се исто така заштитени со [[Рамсарска конвенција|Рамсарската конвенција]] од 1971 година. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Моклишта]] [[Категорија:Почви]] [[Категорија:Педологија]] [[Категорија:Водотечни земјишни облици]] 76100wb5ym51l5tguziqy2eeoq31nkr 0 1291579 5300361 5242417 2024-12-04T11:39:50Z Jtasevski123 69538 /* Признанија */ 5300361 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Yugoslavia nationalteam 1930.jpg|мини|Благоје Марјановиќ во репрезентацијата на Југославија во 1930 година]] '''Благоје Моша Марјановиќ''' ([[Белград]], [[9 септември]] [[1907]] - [[Белград]], [[1 октомври]] [[1984]]) бил поранешен [[Србија|српски]] и [[Југославија|југословенски]] [[фудбал]]ер. == Биографија == Благоје е роден во Белград од татко Димитрије, трговец, и мајка Софија.<ref name="n2013">[http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:422396-Mosu-Marjanovica-su-svi-voleli Мошу Марјановића су сви волели („Вечерње новости“, 3. март 2013)]</ref> Како младинец започнал да игра фудбал во третата екипа на младинците на Југославија. Најголемиот пронаоѓач на таленти од тоа време, Раденко Митровиќ го забележал „Моша“ и го однел во екипата на БСК. Снимено било сведочењето на Моша за неговата прва средба со фудбалската [[топка]]: „Во време на моето детство кое го поминав во Белград во општината Палилула, каде што сум и роден, најпрво знаевме за џамлии и за клис. Тоа беа нашите игри. И во тие игри бев најдобар. Некој нѐ однесе кај портата на Светосавската црква (денешниот храм на Свети Сава) да видиме како некои деца бркаат некоја надувана кожа. Таа играчка се нарекувала топка. Возбудени и љубопитни, мојот брат Никола, неколку момчиња од нашиот крај и јас заедно со нив, отидовме да го видиме тоа чудо. Топката не запрепасти. Жива, нескротлива, чудно потскокнуваше, леташе низ воздухот...Тоа ни причинуваше задоволство. Веднаш одлучивме да собереме средства и да купиме топка. Шетавме низ градот и во Балканската улица најдовме продавница, која во тоа време продаваше кожни топки. Не се ни сомневав дека токму таа топка ќе ја одлучи мојата судбина. Поточно, фудбалот е мојот живот! Од тие детски денови па сѐ до денес, фудбалот за мене претствува центар на светот“. Благоје „Моша“ Марјановиќ Тој играл на позицијата центарфор и десната полутка (десен играч за врска) и заедно со [[Александар Тирнаниќ]] ја формирал познатата десна страна на репрезентацијата на кралството Југославија и на екипата на БСК. Својот прв натпревар за репрезентацијата го имал на [[28 јуни]] [[1926|1926 година]] на пријателскиот натпревар против селекцијата на Чехословачка (2:6), одигран во [[Загреб]]. За првпат се запишал во листата на стрелците на [[15 мај]] [[1927]] година против репрезентацијата на [[Фудбалска репрезентација на Бугарија|Бугарија]], во [[Софија]] кога ги постигнал единствените два гола во последните пет минути од натпреварот. Благоје бил учесник на [[Светско првенство во фудбал 1930|Светското првенство]] во [[Уругвај]] во 1930 година. Тој настапил на сите три натпревари што таму ги одиграла репрезентацијата. На вториот натпревар против селекцијата на Боливија (4:0) бил стрелец на вториот гол. Репрезентацијата на Југославија го завршила натпреварувањето на тоа првенство во полуфиналето со пораз од селекцијата на [[Фудбалска репрезентација на Уругвај|Уругвај]] со резултат од 6:1. Од тоа светско првенство бил донесен бронзениот медал.<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/Magazin/Sacuvana-medalja-Mose-Marjanovica.sr.html Сачувана медаља Моше Марјановића („Политика“, 16. јануар 2011)]</ref> Последниот натпревар во дресот со националниот амблем го одиграл на [[3 април]] [[1938|1938 година]] против репрезентацијата на [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]], во квалификациите за Светското првенство. Тогаш Марјановиќ го постигнал единствениот гол на натпреварот. Трипати бил најдобар стрелец на првенството на Југославија, во [[1930]], [[1936|1936 година]] и [[1937]] година. Сепак, херој на натпреварот бил Бранислав Секулиќ, кој постигнал три гола. Натпреварот [[Кралство Југославија|Југославија]] - [[Полска]] 4:1 (2:0), одигран на [[26 август]] [[1934]] година во [[Белград]], пред 12 илјади гледачи. Три месеци претходно, на гостувањето во Белград, на [[3 јуни]] [[1934]] година, [[бразил]]ската репрезентација го претрпела најголемиот пораз во [[20 век]] (8:4), а Моша тогаш постигнал три гола. По Светското првенство, екипата на БСК започнала да ги исплаќа своите играчи. Плата земале само Моша Марјановиќ и [[Александар Тирнаниќ]], со што станале првите професионалци во југословенското првенство. Моша земал висока плата за тоа време, тогашни 1.800 [[Југословенски динар|динари]] (денешни 17 долари), што било за 300 динари повеќе од [[Александар Тирнаниќ|Тиркет]] (Александар Тирнариќ). За време на [[Втора светска војна|војната]], Марјановиќ бил во заробеништво во [[Германија]].<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/Magazin/Jos-dve-Mosine-slike-u-kolekciji.sr.html Још две Мошине слике у колекцији („Политика“, 30. јануар 2011)]</ref> [[Податотека:Pančevo_Stadion_Dinama3.JPG|лево|мини|200x200пкс| Спомен чешма на стадионот во Панчево]] Тренерската кариера ја започнал во екипата на [[ОФК Белград|БСК]], која ја предводел три сезони од клупата. Првиот трофеј како тренер го освоил на во купот во 1953 година по победата од 2:0 над екипата на [[ХНК Хајдук Сплит|Хајдук од Слит]]. Во сезоната 1954/55 составот на БСК бил второпласиран, а истата година го освоил и купот, откако победил со истиот ривал и истиот резултат како и претходниот пат. Подоцна, тој заминал во [[Италија]] на две години, каде најпрво бил тренер на екипата на [[ФК Торино|Торино]], а потоа и на составот на [[Калчо Катанија|Катанија]]. Од 1960 година бил тренер на ФК ПОБЕДА од Прилеп. Кога се подготвувал да ја продолжи тренерската кариера во [[Каиро]], во 1961 година доживеал [[мозочен удар]], со чии последици се борел цели 20 години, до крајот на животот.<ref name="n2013"/> Благоје се оженил во 1938 година со Планинка Ќулиќ и ги добил синот Зоран и ќерката Вишња.<ref name="n2013"/> Прекарот Моша го добил поради неговата брановидна коса.<ref name="n2013" /> === Голови за репрезентацијата === {| class="wikitable sortable" |+ !# !Дата !Место !Противник !Голови !Резултат !Тип на натпревар |- | align="center" |1. | rowspan="2" |15 мај 1927 | rowspan="2" |Стадион на Славија, [[Софија]], [[Бугарија]] | rowspan="2" |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''1'''–0 | rowspan="2" style="text-align:center;" |2–0 | rowspan="2" |пријателски |- | align="center" |2. | align="center" |'''2'''–0 |- | align="center" |3. |25 март 1928 |Стадион Илеи ут, [[Будимпешта]], [[Унгарија]] |{{Fb|HUN}} | align="center" |0–'''1''' | align="center" |2–1 |пријателски |- | align="center" |4. |6 мај 1928 |[[Стадион Рајко Митиќ]], [[Белград]], [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|ROU}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |3–1 |пријателски |- | align="center" |5. |19 мај 1929 |Олимписки стадион, Коломбес, [[Франција]] |{{Fb|FRA|1830}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |3–1 |пријателски |- | align="center" |6. | rowspan="2" |28 јуни 1929 | rowspan="2" |Стадион Конкордија, во [[Загреб]], [[Кралство Југославија|Југославија]] | rowspan="2" |{{Fb|TCH}} | align="center" |'''2'''–2 | rowspan="2" style="text-align:center;" |3–3 | rowspan="2" |пријателски |- | align="center" |7. | align="center" |'''3'''–2 |- | align="center" |8. |6 октомври 1929 |Стадион ОНЕФ , [[Букурешт]], [[Романија]] |{{Fb|ROU}} | align="center" |'''1'''–2 | align="center" |1–2 |Балкански куп 1929/31 |- | align="center" |9. | rowspan="2" |13 април 1930 | rowspan="2" |[[Партизан (стадион)|Стадион на БСК]], [[Белград]], [[Кралство Југославија|Југославија]] | rowspan="2" |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''2'''–0 | rowspan="2" style="text-align:center;" |6–1 | rowspan="2" | |- | align="center" |10. | align="center" |'''4'''–1 |- | align="center" |11. |17 јули 1930 |СтрадионГран Парк Сентрал, [[Монтевидео]], [[Уругвај]] |{{Fb|BOL}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |4–0 |[[Светско првенство во фудбал 1930|Светско првенство 1930]] |- | align="center" |12. |3 август 1930 |Стадион Алвеар, [[Буенос Аирес]], [[Аргентина]] |{{Fb|ARG}} | align="center" |'''1'''–3 | align="center" |1–3 | |- | align="center" |13. |16 ноември 1930 |Стадион на Славија, Софија, [[Бугарија]] |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |3–0 | rowspan="2" |Балкански куп 1929/31 |- | align="center" |14. |19 април 1931 |[[Стадион Рајко Митиќ]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |1–0 |- | align="center" |15. |21 мај 1931 |[[Партизан (стадион)]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|HUN|1940}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |3–2 | |- | align="center" |16. |28 јуни 1931 |[[Стадион Максимир]], Загреб, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|ROU}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |2–4 |Балкански куп 1929/31 |- | align="center" |17. |2 август 1931 |[[Стадион Рајко Митиќ]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|TCH}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |2–1 |пријателски |- | align="center" |18. |4 октомври 1931 |Стадион Јунак, [[Софија]], [[Бугарија]] |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |2–0 |Балкански куп 1931 |- | align="center" |19. |30 април 1933 |[[Стадион Рајко Митиќ]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|ESP|1931}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |1–1 |пријателски |- | align="center" |20. |24 септември 1933 |[[Партизан (стадион)]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|SUI}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |2–2 |Квалификации за Светско првенство 1934 |- | align="center" |21. | rowspan="2" |18 март 1934 | rowspan="2" |Стадион АС 23, [[Софија]], [[Бугарија]] | rowspan="2" |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''1'''–0 | rowspan="2" style="text-align:center;" |2–1 | rowspan="2" |пријателски |- | align="center" |22. | align="center" |'''2'''–0 |- | align="center" |23. | rowspan="3" |3 јуни 1934 | rowspan="3" |[[Партизан (стадион)]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] | rowspan="3" |{{Fb|BRA}} | align="center" |'''3'''–4 | rowspan="3" style="text-align:center;" |8–4 | rowspan="3" |пријателски |- | align="center" |24. | align="center" |'''6'''–4 |- | align="center" |25. | align="center" |'''8'''–4 |- | align="center" |26. |26 август 1934 |[[Стадион Рајко Митиќ]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|POL}} | align="center" |'''4'''–1 | align="center" |4–1 |пријателски |- | align="center" |27. |16 декември 1934 |[[Парк на принцовите]] [[Париз]], [[Франција]] |{{Fb|FRA|1830}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |2–3 |пријателски |- | align="center" |28. |1 јануари 1935 |Стадион Апостолос Николаидис, [[Атина]], [[Грција]] |{{Fb|ROU}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |4–0 |Балкански куп 1934/35 |- | align="center" |29. |17 јуни 1935 |Стадион Јунак, Софија, [[Бугарија]] |{{Fb|ROU}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |2–0 | rowspan="3" |Балкански куп 1935 |- | align="center" |30. |20 јуни 1935 |Стадион Јунак, Софија, [[Бугарија]] |{{Fb|GRE|old}} | align="center" |'''2'''–0 | align="center" |6–1 |- | align="center" |31. |24 јуни 1935 |Стадион Јунак, Софија, [[Бугарија]] |{{Fb|BUL}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |3–3 |- | align="center" |32. |12 јули 1936 |Стадион Таксим, [[Истанбул]], [[Турција]] |{{Fb|TUR}} | align="center" |'''1'''–1 | align="center" |3–3 |пријателски |- | align="center" |33. | rowspan="4" |6 септември 1936 | rowspan="4" |[[Партизан (стадион)]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] | rowspan="4" |{{Fb|POL}} | align="center" |'''1'''–0 | rowspan="4" style="text-align:center;" |9–3 | rowspan="4" |пријателски |- | align="center" |34. | align="center" |'''3'''–0 |- | align="center" |35. | align="center" |'''5'''–0 |- | align="center" |36. | align="center" |'''8'''–1 |- | align="center" |37. |3 април 1938 |[[Партизан (стадион)]], Белград, [[Кралство Југославија|Југославија]] |{{Fb|POL}} | align="center" |'''1'''–0 | align="center" |1–0 |Квалификации за Светско првенство 1938 |} == Признанија == * [[Орден на Свети Сава]], 5 степен (Кралство Југославија).{{Efn|Прикажано во емисијата Ексклузивно на Мира Адања-Полак.<ref>{{cite news |title=Ексклузивно: Како се Моша спремао за Монтевидео |url=http://www.rts.rs/page/tv/ci/story/17/%D0%A0%D0%A2%D0%A1+1/1046572/%D0%95%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%BB%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE%3A+%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%BE+%D1%81%D0%B5+%D0%9C%D0%BE%D1%88%D0%B0+%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BE+%D0%B7%D0%B0+%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE.html |work=www.rts.rs |date=18. 2. 2012}}</ref>}} == Белешки == {{notes}} == Поврзано == * [[Монтевидео, Бог те видео|Монтевидео, Бог те видео!]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.politika.rs/scc/clanak/422254/Sport/Prva-dama-kojoj-su-kod-nas-aplaudirali-na-fudbalskom-terenu Првата дама на која и аплаудираа кај нас на фудбалските терени (Политика, Иван Цветковиќ, 07.02.2019 г.] [http://www.politika.rs/scc/clanak/422254/Sport/Prva-dama-kojoj-su-kod-nas-aplaudirali-na-fudbalskom-terenu )] * [http://www.reprezentacija.rs/marjanovic-blagoje/ Профил на мрежното место на државната репрезентација] * [https://www.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people=53657/index.html Профил на веб-страницата на ФИФА]{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180315133757/https://www.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people=53657/index.html |date=2018-03-15 }} * [http://www.politika.rs/scc/clanak/419835/Sport/Sav-prihod-s-utakmice-jednom-igracu Сите приходи од натпреварот - еден играч („Политика“, 08.01.2019)] * {{Наведена мрежна страница|url=https://fss.rs/vremeplov-dan-kada-je-legendarni-mosa-marjanovic-odigrao-poslednju-utakmicu-za-reprezentaciju-jugoslavije/|title=<nowiki>Времеплов | Дан када је легендарни Моша Марјановић одиграо последњу утакмицу за државни тим</nowiki>|date=3 април 2020|work=[[Фудбалски савез Србије]]|accessdate=7 април 2020}} * [http://www.politika.rs/scc/clanak/459285/Sport/Nisam-hteo-da-igram-u-drugom-poluvremenu Не сакав да играм во второто полувреме („Политика“, 28.07.2020)] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:М}} [[Категорија:Носители на Орденот на Свети Сава]] [[Категорија:Југословенски фудбалери]] [[Категорија:Починати во 1984 година]] [[Категорија:Родени во 1907 година]] [[Категорија:Луѓе од Белград]] [[Категорија:Починати во Белград]] 2c2e1p7oul3iqmtu760elyx38pzib5g 0 1295208 5300348 5108305 2024-12-04T11:25:44Z BosaFi 115936 /* Животот и работата */ 5300348 wikitext text/x-wiki '''Сим Чи Јин''' (роденa 1978) е фотографка од Сингапур, со седиште помеѓу Пекинг, Кина,<ref name="bio">{{Наведена мрежна страница|url=http://chiyinsim.com/bio/|title=Bio|last=Sim Chi Yin.|date=28 August 2017|accessdate=2018-06-30}}</ref><ref name="bjp-seymour">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bjp-online.com/2018/06/sim-chi-yin/|title=Sim Chi Yin investigates the Fallout – British Journal of Photography|work=[[British Journal of Photography]]|accessdate=2018-06-30}}</ref> и Лондон. Таа работи како документарен фотограф и уметник кој води само-режирани проекти во Азија и е „заинтересирана за историјата, меморијата и миграцијата и нејзините последици“.<ref name="bio" /><ref>{{Наведени вести|url=https://www.worldpressphoto.org/people/sim-chi-yin|title=Sim Chi Yin|work=World Press Photo|access-date=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630190755/https://www.worldpressphoto.org/people/sim-chi-yin|url-status=dead}}</ref> Покрај фотографијата, таа користи филм, звук, текст и архивски материјал.<ref name="bio" /> ''Долг пат дома: патувања на индонезиските работници мигранти'' беше објавен во 2011 година. Таа е наградена со стипендија за социјална правда и фотографија од Фондацијата Магнум и наградата Крис Хондрос. == Животот и работата == Сим е родена во [[Сингапур]]. Таа читала историја и меѓународни односи на Лондонската школа за економија на стипендија.<ref name="bjp-seymour"/> Таа девет години работеше како новинарка во печатени медиуми и странски дописник во ''„Стрејтс Тајмс“''.<ref name="time-ming">{{Наведена мрежна страница|url=http://time.com/3906531/how-pdns-30-influenced-photographers-over-the-years/|title=How PDN's 30 Influenced Photographers Over the Years|last=Ming|first=Ye|work=Time|accessdate=2018-06-30}}</ref><ref name="time-laurent-2014">{{Наведена мрежна страница|url=http://time.com/3810478/sim-chi-yin-joins-vii-photo-as-an-interim-member/|title=Sim Chi Yin Joins VII Photo as an Interim Member|last=Laurent|first=Olivier|work=Time|accessdate=2018-06-30}}</ref> Во 2010 година дала отказ за да работи со полно работно време како фотограф.<ref name="time-ming" /><ref name="time-laurent-2014" /> За четири години таа работеше како [[Фотоновинарство|фоторепортер]], добивајќи редовни задачи од ''[[The New York Times|Њујорк Тајмс]].''<ref name="time-laurent-2014" /> Нејзиното прво големо дело беше „Племето на стаорци“, за работниците во Пекинг.<ref name="bjp-seymour"/><ref name="gup">{{Наведени вести|url=http://www.gupmagazine.com/articles/a-subtle-place-an-interview-with-sim-chi-yin|title=A Subtle Place: An Interview with Sim Chi Yin|last=x-publishers|access-date=2018-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20181116215820/http://www.gupmagazine.com/articles/a-subtle-place-an-interview-with-sim-chi-yin|archive-date=2018-11-16|publisher=GUP Magazine}}</ref> Беше објавено нашироко<ref name="gup" /> и беше прикажан на Rencontres d'Arles во 2012 година.<ref name="bjp-seymour" /> Сим поминал четири години фотографирајќи кинески рудари за злато кои живеат со професионалната белодробна болест [[силикоза]], објавена во фото-есејот „Умирам да дишам“,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.pdnonline.com/features/photographer-interviews/right-thing-sim-chi-yin-ethical-choices/|title=Do the Right Thing: Sim Chi Yin on Ethical Choices|date=15 April 2017|work=PDN Online|access-date=2018-11-16|archive-date=2018-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20181117022347/https://www.pdnonline.com/features/photographer-interviews/right-thing-sim-chi-yin-ethical-choices/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/singapore-photojournalist-sim-chi-yin-driven-by-sense-of-social-justice|title=Singapore photojournalist Sim Chi Yin driven by sense of social justice|last=hermes|date=30 January 2016|work=The Straits Times|access-date=2018-11-16}}</ref> голем дел од него за Хе Куангуи, исто така тема на краток филм.<ref name="bjp-seymour"/><ref name="gup"/> Таа беше нарачана како фотограф за [[Нобелова награда за мир|Нобеловата награда за мир]] во 2017 година да работи за нејзиниот победник, Меѓународната кампања за укинување на јадреното оружје.<ref name="elle">{{Наведени вести|url=https://www.elle.com/it/magazine/storie-di-donne/a20083276/sim-chi-yin-vince-premi-nobel-nucleare/|title=La storia audace di Sim Chi Yin, la fotografa da Nobel per la Pace che riflette sul nucleare senza mezzi termini|date=15 June 2018|work=ELLE|access-date=2018-06-30}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/world/first-singaporean-nobel-peace-prize-photographer-creates-nuclear-exhibition|title=First Singaporean Nobel Peace Prize photographer Sim Chi Yin creates nuclear exhibition|last=hermesauto|date=9 December 2017|work=The Straits Times|access-date=2018-06-30}}</ref> Нејзините фотографии од сличности во пејзажите поврзани со јадреното оружје, како во САД, така и долж границата меѓу Кина и Северна Кореја, беа изложени во музејот на Нобеловиот центар за мир во Осло, Норвешка.<ref name="bjp-seymour"/> Во 2014 година таа стана привремен член на VII Фото агенција,<ref name="time-laurent-2014"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://viiphoto.com/contentNewsletter/PressReleases/SimChiYin-Becomes-VII-Member/|title=Sim Chi Yin Joins VII as Member Photographer|work=viiphoto.com|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630105449/http://viiphoto.com/contentNewsletter/PressReleases/SimChiYin-Becomes-VII-Member/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/newly-minted-vii-photographer-sim-chi-yins-selected-works|title=Newly minted VII photographer Sim Chi Yin's selected works|last=migration|date=10 July 2014|work=The Straits Times|access-date=2018-11-16}}</ref> полноправен член во 2016 година<ref name="gup"/> потоа замина во 2017 година<ref name="bjp-seymour"/> Во 2018 година таа стана номинирана членка на Magnum Photos.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bjp-online.com/2018/06/magnum-nominees/|title=Magnum Photos’ international new wave of Nominees – British Journal of Photography|work=[[British Journal of Photography]]|accessdate=2018-06-29}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.magnumphotos.com/newsroom/updates-2018-magnum-photos-annual-general-meeting/|title=Updates from the 2018 Magnum Photos Annual General Meeting|date=26 June 2018|work=[[Magnum Photos]]|accessdate=2018-06-29}}</ref> Сим моментално е докторант со стипендија на Кралскиот колеџ во Лондон, истражувајќи ја британската Малаја.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/arts/nobel-peace-prize-photographer-on-a-roll|title=Nobel Peace Prize photographer on a roll|last=hermes|date=30 July 2018|work=The Straits Times|accessdate=2019-02-15}}</ref> == Публикации од Сим == * ''Долгиот пат дома: патувања на индонезиските работници мигранти.'' Џакарта: [[Меѓународна организација на трудот]], 2011 година.{{ISBN|9789221249955}}. == Кратки филмови == * ''Умирам да дишам'' (2015) – 10 минутен филм, режиран и снимен од Сим * ''Повеќето луѓе молчеа'' (2017) – филм од 3:40 минути со аудио звучен пејзаж, режиран и снимен од Сим == Награди == * 2010: Стипендија за социјална правда и фотографија на Фондацијата Магнум на Универзитетот во Њујорк<ref name="elle"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.magnumfoundation.org/photography-andhumanrights/|title=Photography and Human Rights|work=Magnum Foundation|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180215083834/https://www.magnumfoundation.org/photography-andhumanrights/|url-status=dead}}</ref> * 2013: Финалист, В. Јуџин Смит Грант за хуманистичка фотографија од Меморијалниот фонд на В. Јуџин Смит<ref name="elle" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://smithfund.org/category/announcements|title=Announcements|work=W. Eugene Smith Memorial Fund|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630105529/http://smithfund.org/category/announcements|url-status=dead}}</ref> * 2014: ''Нејзината светска'' млада жена постигната<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://womanoftheyear.herworld.com/2014-sim-chi-yin|title=Young Woman Achiever 2014 Sim Chi Yin – Her World Woman of The Year|work=[[Her World]]|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180415161556/http://womanoftheyear.herworld.com/2014-sim-chi-yin|url-status=dead}}</ref> * 2018: Награда Крис Хондрос од Гети Имиџис и Фондот Крис Хондрос<ref name="elle" /><ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2018/04/25/lens/sim-chi-yin-a-patient-photographer-wins-chris-hondros-award.html|title=Sim Chi Yin, a Patient Photographer, Wins Chris Hondros Award|access-date=2018-06-30}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://pdnpulse.pdnonline.com/2018/04/sim-chi-yin-wins-2018-getty-images-chris-hondros-fund-award.html|title=Sim Chi Yin Wins 2018 Getty Images and Chris Hondros Fund Award|date=25 April 2018|work=PDNPulse|access-date=2018-06-30|archive-date=2019-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190212070537/https://pdnpulse.pdnonline.com/2018/04/sim-chi-yin-wins-2018-getty-images-chris-hondros-fund-award.html|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Матична|chiyinsim.com}} * [https://www.theguardian.com/travel/video/2014/nov/28/singapore-city-photojournalist-sim-chi-yin-video „Животот во Сингапур низ објективот на фоторепортер – видео“] * [https://vimeo.com/152304894 ''Dying To Breathe''] – 10 минутен филм на Vimeo {{Authority control (arts)}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1978 година]] [[Категорија:Жени-уметници]] g59f5rri53btaxzcqlff1ri00i5u41i 5300349 5300348 2024-12-04T11:26:19Z BosaFi 115936 /* Надворешни врски */ 5300349 wikitext text/x-wiki '''Сим Чи Јин''' (роденa 1978) е фотографка од Сингапур, со седиште помеѓу Пекинг, Кина,<ref name="bio">{{Наведена мрежна страница|url=http://chiyinsim.com/bio/|title=Bio|last=Sim Chi Yin.|date=28 August 2017|accessdate=2018-06-30}}</ref><ref name="bjp-seymour">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bjp-online.com/2018/06/sim-chi-yin/|title=Sim Chi Yin investigates the Fallout – British Journal of Photography|work=[[British Journal of Photography]]|accessdate=2018-06-30}}</ref> и Лондон. Таа работи како документарен фотограф и уметник кој води само-режирани проекти во Азија и е „заинтересирана за историјата, меморијата и миграцијата и нејзините последици“.<ref name="bio" /><ref>{{Наведени вести|url=https://www.worldpressphoto.org/people/sim-chi-yin|title=Sim Chi Yin|work=World Press Photo|access-date=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630190755/https://www.worldpressphoto.org/people/sim-chi-yin|url-status=dead}}</ref> Покрај фотографијата, таа користи филм, звук, текст и архивски материјал.<ref name="bio" /> ''Долг пат дома: патувања на индонезиските работници мигранти'' беше објавен во 2011 година. Таа е наградена со стипендија за социјална правда и фотографија од Фондацијата Магнум и наградата Крис Хондрос. == Животот и работата == Сим е родена во [[Сингапур]]. Таа читала историја и меѓународни односи на Лондонската школа за економија на стипендија.<ref name="bjp-seymour"/> Таа девет години работеше како новинарка во печатени медиуми и странски дописник во ''„Стрејтс Тајмс“''.<ref name="time-ming">{{Наведена мрежна страница|url=http://time.com/3906531/how-pdns-30-influenced-photographers-over-the-years/|title=How PDN's 30 Influenced Photographers Over the Years|last=Ming|first=Ye|work=Time|accessdate=2018-06-30}}</ref><ref name="time-laurent-2014">{{Наведена мрежна страница|url=http://time.com/3810478/sim-chi-yin-joins-vii-photo-as-an-interim-member/|title=Sim Chi Yin Joins VII Photo as an Interim Member|last=Laurent|first=Olivier|work=Time|accessdate=2018-06-30}}</ref> Во 2010 година дала отказ за да работи со полно работно време како фотограф.<ref name="time-ming" /><ref name="time-laurent-2014" /> За четири години таа работеше како [[Фотоновинарство|фоторепортер]], добивајќи редовни задачи од ''[[The New York Times|Њујорк Тајмс]].''<ref name="time-laurent-2014" /> Нејзиното прво големо дело беше „Племето на стаорци“, за работниците во Пекинг.<ref name="bjp-seymour"/><ref name="gup">{{Наведени вести|url=http://www.gupmagazine.com/articles/a-subtle-place-an-interview-with-sim-chi-yin|title=A Subtle Place: An Interview with Sim Chi Yin|last=x-publishers|access-date=2018-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20181116215820/http://www.gupmagazine.com/articles/a-subtle-place-an-interview-with-sim-chi-yin|archive-date=2018-11-16|publisher=GUP Magazine}}</ref> Беше објавено нашироко<ref name="gup" /> и беше прикажан на Rencontres d'Arles во 2012 година.<ref name="bjp-seymour" /> Сим поминал четири години фотографирајќи кинески рудари за злато кои живеат со професионалната белодробна болест [[силикоза]], објавена во фото-есејот „Умирам да дишам“,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.pdnonline.com/features/photographer-interviews/right-thing-sim-chi-yin-ethical-choices/|title=Do the Right Thing: Sim Chi Yin on Ethical Choices|date=15 April 2017|work=PDN Online|access-date=2018-11-16|archive-date=2018-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20181117022347/https://www.pdnonline.com/features/photographer-interviews/right-thing-sim-chi-yin-ethical-choices/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/singapore-photojournalist-sim-chi-yin-driven-by-sense-of-social-justice|title=Singapore photojournalist Sim Chi Yin driven by sense of social justice|last=hermes|date=30 January 2016|work=The Straits Times|access-date=2018-11-16}}</ref> голем дел од него за Хе Куангуи, исто така тема на краток филм.<ref name="bjp-seymour"/><ref name="gup"/> Таа беше нарачана како фотограф за [[Нобелова награда за мир|Нобеловата награда за мир]] во 2017 година да работи за нејзиниот победник, Меѓународната кампања за укинување на јадреното оружје.<ref name="elle">{{Наведени вести|url=https://www.elle.com/it/magazine/storie-di-donne/a20083276/sim-chi-yin-vince-premi-nobel-nucleare/|title=La storia audace di Sim Chi Yin, la fotografa da Nobel per la Pace che riflette sul nucleare senza mezzi termini|date=15 June 2018|work=ELLE|access-date=2018-06-30}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/world/first-singaporean-nobel-peace-prize-photographer-creates-nuclear-exhibition|title=First Singaporean Nobel Peace Prize photographer Sim Chi Yin creates nuclear exhibition|last=hermesauto|date=9 December 2017|work=The Straits Times|access-date=2018-06-30}}</ref> Нејзините фотографии од сличности во пејзажите поврзани со јадреното оружје, како во САД, така и долж границата меѓу Кина и Северна Кореја, беа изложени во музејот на Нобеловиот центар за мир во Осло, Норвешка.<ref name="bjp-seymour"/> Во 2014 година таа стана привремен член на VII Фото агенција,<ref name="time-laurent-2014"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://viiphoto.com/contentNewsletter/PressReleases/SimChiYin-Becomes-VII-Member/|title=Sim Chi Yin Joins VII as Member Photographer|work=viiphoto.com|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630105449/http://viiphoto.com/contentNewsletter/PressReleases/SimChiYin-Becomes-VII-Member/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/newly-minted-vii-photographer-sim-chi-yins-selected-works|title=Newly minted VII photographer Sim Chi Yin's selected works|last=migration|date=10 July 2014|work=The Straits Times|access-date=2018-11-16}}</ref> полноправен член во 2016 година<ref name="gup"/> потоа замина во 2017 година<ref name="bjp-seymour"/> Во 2018 година таа стана номинирана членка на Magnum Photos.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bjp-online.com/2018/06/magnum-nominees/|title=Magnum Photos’ international new wave of Nominees – British Journal of Photography|work=[[British Journal of Photography]]|accessdate=2018-06-29}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.magnumphotos.com/newsroom/updates-2018-magnum-photos-annual-general-meeting/|title=Updates from the 2018 Magnum Photos Annual General Meeting|date=26 June 2018|work=[[Magnum Photos]]|accessdate=2018-06-29}}</ref> Сим моментално е докторант со стипендија на Кралскиот колеџ во Лондон, истражувајќи ја британската Малаја.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.straitstimes.com/lifestyle/arts/nobel-peace-prize-photographer-on-a-roll|title=Nobel Peace Prize photographer on a roll|last=hermes|date=30 July 2018|work=The Straits Times|accessdate=2019-02-15}}</ref> == Публикации од Сим == * ''Долгиот пат дома: патувања на индонезиските работници мигранти.'' Џакарта: [[Меѓународна организација на трудот]], 2011 година.{{ISBN|9789221249955}}. == Кратки филмови == * ''Умирам да дишам'' (2015) – 10 минутен филм, режиран и снимен од Сим * ''Повеќето луѓе молчеа'' (2017) – филм од 3:40 минути со аудио звучен пејзаж, режиран и снимен од Сим == Награди == * 2010: Стипендија за социјална правда и фотографија на Фондацијата Магнум на Универзитетот во Њујорк<ref name="elle"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.magnumfoundation.org/photography-andhumanrights/|title=Photography and Human Rights|work=Magnum Foundation|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180215083834/https://www.magnumfoundation.org/photography-andhumanrights/|url-status=dead}}</ref> * 2013: Финалист, В. Јуџин Смит Грант за хуманистичка фотографија од Меморијалниот фонд на В. Јуџин Смит<ref name="elle" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://smithfund.org/category/announcements|title=Announcements|work=W. Eugene Smith Memorial Fund|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20180630105529/http://smithfund.org/category/announcements|url-status=dead}}</ref> * 2014: ''Нејзината светска'' млада жена постигната<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://womanoftheyear.herworld.com/2014-sim-chi-yin|title=Young Woman Achiever 2014 Sim Chi Yin – Her World Woman of The Year|work=[[Her World]]|accessdate=2018-06-30|archive-date=2018-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180415161556/http://womanoftheyear.herworld.com/2014-sim-chi-yin|url-status=dead}}</ref> * 2018: Награда Крис Хондрос од Гети Имиџис и Фондот Крис Хондрос<ref name="elle" /><ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2018/04/25/lens/sim-chi-yin-a-patient-photographer-wins-chris-hondros-award.html|title=Sim Chi Yin, a Patient Photographer, Wins Chris Hondros Award|access-date=2018-06-30}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://pdnpulse.pdnonline.com/2018/04/sim-chi-yin-wins-2018-getty-images-chris-hondros-fund-award.html|title=Sim Chi Yin Wins 2018 Getty Images and Chris Hondros Fund Award|date=25 April 2018|work=PDNPulse|access-date=2018-06-30|archive-date=2019-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20190212070537/https://pdnpulse.pdnonline.com/2018/04/sim-chi-yin-wins-2018-getty-images-chris-hondros-fund-award.html|url-status=dead}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Матична|chiyinsim.com}} * [https://www.theguardian.com/travel/video/2014/nov/28/singapore-city-photojournalist-sim-chi-yin-video „Животот во Сингапур низ објективот на фоторепортер – видео“] * [https://vimeo.com/152304894 ''Dying To Breathe''] – 10 минутен филм на Vimeo {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Јин, Сим Чи}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1978 година]] [[Категорија:Жени-уметници]] q5u61kp91au5tz3i0814qty0j2egnoz 0 1295380 5300354 4800662 2024-12-04T11:30:04Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300354 wikitext text/x-wiki [[Податотека:MariaMorrisNovaScotiaArchives.png|мини|Марија Морис Милер]] '''Марија Морис Милер''' (1813–1875) беше канадска уметница од Халифакс, [[Нова Шкотска]] која е позната по нејзините ботанички слики и илустрации.Таа ја претставила својата работа на [[Кралица Викторија|кралицата Викторија]] и добила кралско покровителство доживотно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://archive.org/details/womenofcanadathe00unse|title=Women of Canada : their life and work / compiled by the National Council of Women of Canada at the request of the Hon. Sydney Fisher for distribution at the Paris International Exhibition, 1900.|publisher=s.n.}}</ref> Таа е и првата професионална жена уметник во Нова Шкотска, препознаена во својата област за време на нејзините активни години во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/maria-morris-miller/|title=Maria Morris Miller|work=thecanadianencyclopedia.ca|accessdate=2018-03-31}}</ref> Таа работела со научници и владини функционери, добивајќи ги нејзините признанија како „Одубон на новошкотски полски цвеќиња“.<ref name="journals.msvu.ca">http://journals.msvu.ca/index.php/atlantis/article/viewFile/4155/3399</ref> == Кариера == Родена во семејство од средна класа, мајката на Милер Сибила ја охрабрила да научи за уметноста.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kAS6AAAAIAAJ&q=Maria+Morris+Miller|title=Social History|publisher=University of Ottawa Press|year=1997|volume=30|page=11}}</ref> Милер го проучувала својот занает во Халифакс под менторство на еден британски сликар по име L'Estrange. Студирала и со В.Х. Џонс, Бостонец кој предавал на колеџот Далхузи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://books.google.com/books?id=UgrrAAAAMAAJ&q=Maria+Morris+Miller|title=From Women's Eyes: Women Painters in Canada : Agnes Etherington Art Centre, Queen's University, Kingston, 12 Dec. 1975 to 1 Feb. 1976|last=Farr|first=Dorothy|last2=Luckyj|first2=Natalie|year=1975|publisher=Agnes Etherington Art Centre}}</ref> Во 1830 година, таа почнала да нуди часови по цртање на студентки што и дало одредена финансиска независност.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=4LW7y8EQQUcC&q=Maria+Morris+Miller&pg=PA24|title=Rethinking Professionalism: Women and Art in Canada, 1850–1970|last=Huneault|first=Kristina|last2=Anderson|first2=Janice|date=2012-04-11|isbn=978-0-7735-8683-3}}</ref><ref name="books.google.ca">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=W9DpsO-tjKYC&q=Maria+Morris+Miller|title=Canadian families: Diversity, conflict and change|last=Duffy|first=Ann|last2=Mandell|first2=Nancy|year=2000|isbn=978-0-7747-3629-9}}</ref> Севернобританското друштво на Халифакс ја почестил со титулата „Сликар на годината“ во 1836 година.<ref name="nsgallery">{{Наведена мрежна страница|url=https://artgalleryofnovascotia.ca/maria-morris-miller/|title=Maria Morris Miller &#124; Art Gallery of Nova Scotia|work=artgalleryofnovascotia.ca}}</ref> Набргу потоа, секретарот за земјоделство и ботаничар на Нова Шкотска, Титус Смит, побарал од Милер да наслика серија платна на кои се прикажани локални диви цвеќиња. Тој и донел примероци кои таа брзо морала да ги овековечи, пред растенијата да се расипат.<ref name="journals.msvu.ca">http://journals.msvu.ca/index.php/atlantis/article/viewFile/4155/3399</ref> Во текот на средината на 1830-тите, потпомогнат од научниот придонес на Смит, Милер направила голем број цртежи во водени бои кои подоцна завршиле на важна уметничка изложба на Халифакс во 1848 година.<ref name="nsgallery"/> Смит дала ботанички описи за првиот каталог на обоени [[Литографија|литографии]] на Милер насловен ''Диви цвеќиња на Нова Шкотска''.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/wildflowersofnov00mill|title=Wild Flowers of Nova Scotia|last=Miller|first=Maria E.|publisher=C.H. Belcher|year=1840|quote=Maria Morris Miller.}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/cu31924028900468|title=The Camden Colony ; Or, the Seed of the Righteous: A Story of the United Empire Loyalists : With Genealogical Tables|last=Bowman Tucker|first=W.|publisher=J. Lovell & Son|year=1908|quote=Maria Morris Miller.}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.biographi.ca/en/bio.php?id_nbr=5175|title=Biography – MORRIS, MARIA FRANCES ANN – Volume X (1871–1880) – Dictionary of Canadian Biography|work=www.biographi.ca}}</ref> Издадена е во 1840 година од лондонски продавач на книги и локален издавач, со финансиска поддршка на поручник-гувернерот на покраината, Сер Колин Кембел. Следеле уште две групи литографии во 1853 и 1866 година. Втората публикација исто така беше издадена како ''Диви цвеќиња на Нова Шкотска''. Третиот каталог бил насловен ''Диви цвеќиња на Нова Шкотска и Њу Бранзвик'' и беше нотиран од Џорџ Лосон, ботаничар кој го основал Ботаничкото друштво на Канада.<ref name="nsgallery"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.google.ca/search?q=Maria+Morris+Miller&rlz=1C1CHBF_enCA703CA703&tbm=bks&ei=YgrAWuLnGoS9jwTYqKuYDw&start=10&sa=N&biw=907&bih=425&dpr=1.5|title=Maria Morris Miller – Google Search|work=www.google.ca}}</ref> Во 1867 година, првата серија била повторно издадена со нов наслов, ''Диви цвеќиња на британската Северна Америка''. Со своите четири каталози, Милер успеала да документира 22 родни растенија, во време кога имало зголемен интерес за природната историја.<ref name="nsgallery" /><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/atlanticcanadare0000conr|title=Atlantic Canada: A Region in the Making|last=Conrad|first=Margaret|last2=Hiller|first2=James|publisher=Oxford University Press|year=2001|isbn=978-0-19-541044-0|quote=Maria Morris Miller.|url-access=registration}}</ref> Во 1862 година, Милер учествувала на меѓународна изложба во [[Лондон]], [[Англија]]. Иако нејзините цртежи пристигнале предоцна за да биде дел од натпреварот, таа добила позитивни критики во англискиот печат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://cwahi.concordia.ca/sources/artists/displayArtist.php?ID_artist=70|title=Canadian Women Artists History Initiative : Artist Database : Artists : MILLER, Maria Frances Ann (Morris)|work=cwahi.concordia.ca}}</ref> Во 1867 година, копија од нејзините ботанички слики биле изложени на изложбата во Париз. Делата на Милер се дел од постојаната колекција во Уметничката галерија на Нова Шкотска, најголемиот уметнички музеј во Атлантик Канада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://artgalleryofnovascotia.ca/collection/permanent|title=Permanent Collection &#124; Art Gallery of Nova Scotia|work=artgalleryofnovascotia.ca}}</ref> Други слики и литографии се во сопственост на Природонаучниот музеј на Нова Шкотска, исто така сместен во Халифакс. Националната галерија на Канада на [[Отава]] има и некои од нејзините литографии, кои припаѓаат на сериите од 1840 и 1853 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gallery.ca/collection/artist/maria-morris-miller|title=Maria Morris Miller|work=www.gallery.ca}}</ref> Исто така, писателка, Милер објавила том поезија, ''Метрични размислувања'', со нејзината сестра Кетрин во 1856 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/metricalmusings00morrgoog|title=Metrical Musings|last=Morris|first=Maria|date=September 12, 1856|publisher=R. Craighead, Printer|quote=Metrical musings morris.|via=Internet Archive}}</ref> == Личен живот == Повеќето записи покажуваат дека Марија Морис Милер е родена во 1813 година во Халифакс, Нова Шкотска, ќерка на капетанот Гај Морис и Сибила Амелија Марија Софија Легет. Нејзиниот татко, кој бил потомок на Чарлс Морис, починал кога Марија била мало дете. (Можеби е и родена во 1810 година во Кантри пристаниште, Нова Шкотска со нејзината мајка преселувајќи го семејството во Халифакс по смртта на нејзиниот татко во 1813 година. ) Во 1840 година, Марија Морис Милер се омажила за Гарет Трафалгар Нелсон Милер, син на Гарет Милер и Кетрин Пернет, која била ќерка на Џозеф Пернет. Марија Морис Милер и нејзиниот сопруг имаа пет деца.<ref name="books.google.ca"/> Таа почина во Халифакс во 1875 година. == Галерија == <gallery widths="180px" heights="180px" perrow="4"> Податотека:Wild Flowers of Nova Scotia Epigoea repens. May Flower (Plate I).jpg|''Диви цвеќиња на Нова Шкотска: Epigaea repens. Мајски цвет (Плоча I)'', 1840 година, [[National Gallery of Canada|Национална галерија на Канада]] Податотека:Wild Flowers of Nova Scotia Sarracenia purpurea. Indian Cup (Plate IV).jpg|''Диви цвеќиња на Нова Шкотска: Sarracenia purpurea. Индиски куп (плоча IV)'', 1840 година, [[National Gallery of Canada|Национална галерија на Канада]] </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * * [http://cwahi.concordia.ca/sources/artists/displayArtist.php?ID_artist=70 Влез од Иницијативата за историја на женски уметници од Канада], Универзитетот Конкордија * [https://www.artgalleryofnovascotia.ca/exhibitions/maria-morris-nova-scotian-garland Марија Морис: Нова Шкотска Гарланд], изложба 2009–2010 во Уметничката галерија на Нова Шкотска * [http://collectionscanada.gc.ca/pam_archives/index.php?fuseaction=genitem.displayItem&lang=eng&rec_nbr=3835297&rec_nbr_list=3701204,2810829,3835297 Wild Flowers of Nova Scotia од Марија Морис], албум со оригинални уметнички дела чуван од Библиотека и Архива Канада * [https://www.gallery.ca/collection/artist/maria-morris-miller Галерија Марија Морис Милери] во Националната галерија на Канада {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Починати во 1875 година]] [[Категорија:Родени во 1813 година]] [[Категорија:Жени-уметници]] 9yw5rt5lnx85tdxxbrjvhcojqixnizq 0 1296172 5299958 4940121 2024-12-03T12:42:20Z BosaFi 115936 Средување 5299958 wikitext text/x-wiki '''Покахонтас''' ([[1595]] - [[21 март]] [[1617]]) била индијанска принцеза. Нејзиното вистинско име било Матоака, на нејзиниот јазик значи ''мало слатко''. Таа влегла во историјата ризикувајќи го својот живот во 1609 година за да го спаси животот на англискиот капетан Џон Смит. Родена е во 1595 година во племето Алгонкин Пухатан, кое живеело во денешна [[Вирџинија]]. Кога имала 13 години, го запознала капетанот Џон Смит, кој како англиски колонизатор набрзо бил заробен во војната што Индијанците ја воделе против белците. Кога дошло време да биде погубен, спуштањето на нејзината глава во прегратки го спасило од сигурна смрт. Љубовта меѓу двајцата траела кратко бидејќи 27-годишниот капетан Смит морал да се врати во Англија каде го чекале сопругата и синот. Во 1614 година, Покахонтас ја киднапирал Самуел Аргал и ја држел како заложник додека не бил ослободен последниот англиски колонизатор. Додека патувал со брод, членот на експедицијата, Џон Ролф (првиот кој донел [[тутун]] во Европа), се вљубил во неа, со која се венчал во Џејмстаун во [[1614|1614 година]]. Таа ненадејно се разболела во 1617 година и умрела на 22 години. Била погребана во Англија, каде што последен пат го видела Џон Смит. Таа била инспирација на многу сликари, сценарија за филмови итн. == Животот на Покахонтас == Релативно малку се знае за најраниот живот на Покахонтас, вклучувајќи го и точниот датум на нејзиното раѓање. Нејзината мајка била една од многуте сопруги на поглаварот Вахунсанакаве, кој владеел со племето Пухатан и со истоимената конфедерација на потчинети племиња. Откако родила ќерка, таа го напуштила домот на Пухатан, што било обичај кај Пухатанците во тоа време. Во [[1607]] година, кога Покахонтас имала 10 или 12 години, Англија почнала да гради колонија на брегот на Вирџинија наречена Џејмстаун. Еден од луѓето вклучени во проектот бил капетанот Џон Смит. Го фатиле ловци од племето Пухатан и го донеле во населбата Веровокомоко, која тогаш била едно од седиштата на конфедерацијата. Таму, според обичајот, Смит требало да биде погубен. Покахонтас во последен момент пред погубувањата се фрлила врз неговото тело како жив штит и со тоа му го спасила животот. Нејзиниот татко тогаш решил не само да го поштеди животот на Смит, туку и да го пушти да се врати во неговото соседство. Мотивите и вистинската природа на овој настан не се познати, а бидејќи единствениот запис доаѓа од самиот Смит, уште од 1860-тите има сомневања меѓу историчарите дека тоа навистина се случило. Во секој случај, Покахонтас и Смит станале добри пријатели, а тоа пријателство ги подобрило односите меѓу колонијата и племето и му овозможило на Џејмстаун да преживеел во тешки услови на недостиг. Самата Покахонтас со задоволство пошла во Џејмстаун и си играла со момчињата таму. Подоцна, Покахонтас отишла да живее со племето Патавомек, кои биле вазали на Пухатан и имале територија околу реката Потомак. Во март 1613 г. бил заробен и предаден од Јапазавите, началникот на Патавомек, на англиските колонисти од Џејмстаун со цел да се откупат преку него двајца Англичани заробени од Пухатаните. Пухатанците се согласиле да ги вратат Англичаните, но не и нивното оружје, и двете страни се подготвиле за војна. Самата Покахонтас била однесена во Хенрикус во денешна област Честерфилд. Таму свештеникот Александар Витакер ѝ предавал [[Англиски јазик|англиски]] и [[Христијанство|христијански]] науки, а подоцна била крстена и го добила името Ребека. Откако во март [[1614]] г. избувнале вооружени конфликти меѓу колонистите и Пухатанците, а преговорите се воделе во близина на населбата Мачот, при што Англичаните се обиделе да донесат мир со предавање на Покахонтас. Меѓутоа, тогаш Покахонтас им кажала на началниците на Пухатан дека е навредена што нејзиниот татко ја сметал за помалку вредна од конфискуваното англиско оружје и рекла дека повеќе сака да живее меѓу Англичаните. За време на неговиот престој во Хенрикус, Покахонтас се вљубила во Џон Ролф, успешен производител на тутун чија сопруга неодамна починала. Ролф побарал дозвола од гувернерот да се ожени со неа, а кога ја примил, парот се венчал [[5 април|на 5 април]] 1614 година. Нивното прво и единствено дете - синот Томас - се родило [[30 јануари|на 30 јануари]] [[1615]] година. Бракот помеѓу Ролф и Покахонтас придонел за смирување на тензиите меѓу колонистите и домородците, а некое време подоцна властите на колонијата дошле на идеја да го користат Покахонтас за да привлечат нови колонисти. Затоа Ролф, таа и уште 11 членови на племето Пухатан во [[1616]] година. отпатувале во Англија. Таму предизвикале голема сензација во јавноста, а во една прилика биле изведени и пред дворот на кралот [[Јаков I (Англија)|Џејмс I.]] Таму го видела и Џон Смит, иако погрешно верувала дека тој бил убиен во бродолом неколку години претходно. Во март [[1617]] година, Ролф и Покахонтас се качиле на брод што требало да ги врати во Вирџинија. Сепак, Покахонтас слетала во Гравеснд поради болест. Таму починала и била погребана, а местото сега е обележано со споменик. == Потомство на Покахонтас == Покахонтас имал само еден син, а преку него само една внука - Џејн Ролф - која пак го родила Џон Болинг, истакнат војник и политичар кој станал поврзан со многу други истакнати семејства - т.н. До првите семејства од Вирџинија. Благодарение на тоа, голем број познати и угледни луѓе потекнуваат од Покахонтас, од кои најпозната е Идит Вилсон, сопругата на претседателот [[Вудро Вилсон|Вилсон]]. Некои извори тврдат дека семејството Буш, вклучувајќи ги и претседателите Џорџ В. Буш и [[Џорџ В. Буш]], потекнувале од Покахонтас, но повеќето генеалози не се согласувале. == Покахонтас во популарната култура == Релативно краткиот живот на Покахонтас станал предмет на бројни литературни дела, со оскудни историски податоци дополнети со митови и легенди кои често имале различна идеолошка содржина. Најпопуларниот мотив за овие дела е наводната љубовна врска помеѓу Покахонтас и Џон Смит, кога „индиската принцеза“ ја спасила од смрт затоа што се заљубила. Истата таа легенда ја толкувала нејзината смрт со скршено срце по средбата со Смит во Англија, односно сознанието дека се омажила и родила дете на погрешен маж. Во 18-ти и 19-ти. век, сепак, легендата за Покахонтас, покрај својата романтична, добила и политичка и религиозна конотација. Така, христијанските фундаменталисти го разбрале нејзиното пријателство со колонистите - што, според нивното толкување, му овозможило опстанок на Џејмстаун - и нејзиното подоцнежно преобраќање во христијанството како инструмент на Божјата волја што им дало право на белите англосаксонски протестантски доселеници да владеат со северноамериканскиот континент. . Американските националисти, пак, ја сметале за своевиден предок [[Американци|на американската]] нација. На крајот [[20 век|на 20 век]], особено благодарение на движењето за политички коректна деконструкција на историјата и историските митови, приказната за Покахонтас добила поинаква интерпретација, односно таа била претставена како невино дете на природата што го користеле бруталните и бескрупулозните имигранти за да зграпчат земја од Индијанците. Овој став е можеби најкарактеристичен за анимираниот филм на [[Компанија Волт Дизни|Дизни]] ''[[Покахонтас (филм из 1995)|Покахонтас]]'' од 1995 години. ''Филмот Новиот свет'' на Теренс Малик од [[2005]] година, од друга страна, се обидел да ја драматизира својата биографија само врз основа на историски податоци. == Надворешни врски == * [http://www.blic.rs/Vesti/Svet/292365/Otkriveni-ostaci-crkve-u-kojoj-se-udala-Pokahontas Откриени остатоци од црквата во која се оженил Покахонтас („Блиц“, 29 ноември 2011 година)] [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Починати во 1617 година]] [[Категорија:Родени во 1595 година]] [[Категорија:Индијанци]] nzdd9at5o3c3fv6qao9ypi3tqke7wbh 0 1297027 5300310 4854256 2024-12-04T09:37:01Z BosaFi 115936 /* Поврзано */ 5300310 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Ciganoj_dancas_dum_etna_festivalo_(Tjumeno).jpg|мини| Ромски фестивал во [[Тјумењ|Тјумен]], 2018 година]] '''Руските Роми''' ({{Lang-ru|Руска́ Рома́}}), познати и како Халадји Роми ({{Lang-ru|Халадытка Рома}}, ''т.е'' „Војници Роми“),<ref> {{Наведена мрежна страница|url=http://www.imninalu.net/Gypsies.htm|title=Roma and 'Gypsies'|accessdate=2016-02-11|quote=Ruska Roma [...] Also called 'Xaladitka Roma' (Gypsy soldiers), are the most numerous group in Russia. These are probably the first Roma who settled in that land, likely coming from the Caucasus, and they speak an Old Romany language. They are widespread throughout Russia even up to the Kamchatka Peninsula and across the boundaries with China, as well as in Ukraine, and some of them live beyond the western border, in Poland. The Ruska Roma are an endogamic group which keeps the Romany Law.}}</ref> се најголемата подгрупа на [[Роми]] во Русија и Белорусија.<ref name="NGR">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.national-geographic.ru/ngm/200704/article_109/|title=Nomadic people. N.Bessonov. National Geographic Russia, April 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070428180743/http://www.national-geographic.ru/ngm/200704/article_109/|archive-date=2007-04-28}}</ref> Првично познати како ''Руски Роми'', тие живеат претежно во Русија и [[Белорусија]], но исто така и во источна и централна [[Украина]], САД, Франција и Канада. Оваа заедница се формирала во северозападниот дел на [[Руска Империја|Руската империја,]] од полските Роми кои емигрирале во земјата во 18 век. Руските Роми се поделени на територијални подгрупи, чие име доаѓа од името на локалитетот. На пример, во Русија: Псковски Роми (од [[Псков]]), Смољаки (од [[Смоленск]]), Сиберјаки ([[сибир]]ски), Забајкалци ([[Забајкалски крај|Трансбајкалски]]) и Бобри. Во [[Белорусија]]: Витебшчуки (од [[Витебск]]), Сињаки, Халадоре (војници), Лепенци (од Липејел). Рускиот ромски јазик содржи некои [[Руски јазик|руски]], [[Полски јазик|полски]] и [[Германски јазик|германски]] зборови, како и мала количина на руска и украинска граматика. Повеќето Руски Роми се [[Православие|православни христијани]], додека повеќето од оние кои што живеат во претежно муслимански области (како што е [[Кавказ]]) се муслимани.<ref name="NGR"/> == Руските Роми во руската историја == [[Податотека:Gypsy_Musician.jpg|мини|Ромски музичари во Руската империја, 1865 година]] [[Податотека:The_Gypsy_Theatre.jpg|мини| Московскиот [[Ромен|Ромски театар]]]] Гледајќи според јазикот на руските Роми, нивните предци сигурно поминале извесно време во Германија и во Полска пред да дојдат на источнословенски територии. Историските извори почнуваат да споменуваат ромско население на територијата на Русија од почетокот на 18 век. На пример, шкотскиот патник Џон Бел пишувал за Ромите кои доаѓаат од Полска, испратени од регионот Тоболск во 1721 година.<ref name="auto1">{{Наведена мрежна страница|url=http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en|title=Factsheets on Roma|work=romafacts.uni-graz.at|accessdate=2022-04-01|archive-date=2021-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821043730/http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en|url-status=dead}}</ref> Набргу по нивното пристигнување во Русија, предците на руските Роми се вклучиле во забавување, играње и пеење на големи прослави. Од 19 век, руските Роми кои што живееле во големите градови како Москва и Санкт Петербург, започнале да создаваат ромски хорови, кои набрзо станале многу популарни меѓу руското урбано население. Номадските руски Роми се занимавале со тргување со коњи и со [[Претскажување|гатање.]]<ref name="auto1"/> Драстична промена во животот на номадските руски Роми се случила во 1956 година, кога со посебен декрет издаден од советската влада им се забранило на Ромите да водат номадски живот. Руските Роми биле приморани да почнат трајно да живеат во куќи, иако се уште се помобилни од неромското население и лесно можат да го променат местото на живеење. Во денешно време руските Роми често живеат дисперзирани, но, тие често бараат дом во области каде што се присутни и други Роми. Руските Роми претпочитаат да живеат во приватни куќи, но не е невообичаено руско ромско семејство да живее во стан.<ref name="auto1"/> == Забележителни Руски Роми == * Николај Шишкин, руска театарска личност * Валентина Пономариова, театарска глумица * Џон Вик (роден Џардани Јованович), измислен белоруски американски лик и титуларниот протагонист на нео-ноар акциониот трилер филмски серијал Џон Вик, портретиран од [[Кијану Ривс]] == Поврзано == * [[Калдераши|Калдераш]] * [[Ловари]] * [[Сервитка Рома]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en Руски Роми.] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210821043730/http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en |date=2021-08-21 }} [http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en Информации за ромската култура] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210821043730/http://romafacts.uni-graz.at/view_pdf.php?t=culture&s=c_3_15&l=en |date=2021-08-21 }} * [http://en.rian.ru/analysis/20100916/160616173.html Страста на Ромите à la russe] * [http://www.vadimkolpakov.com/the-kolpakov-trio-brings-the-roma-renaissance/ Триото Колпаков ја носи ромската ренесанса] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20220331004409/https://vadimkolpakov.com/the-kolpakov-trio-brings-the-roma-renaissance/ |date=2022-03-31 }} * [http://english.svenko.net/costume/folk_gypsy_costume_the_ussr.htm За носијата на Руска Рома, со фотографии] [[Категорија:Народи во Белорусија]] [[Категорија:Народи во Русија]] [[Категорија:Народи во Украина]] sjn9gxdkxd85pas6mrsmxxctez612x6 0 1297189 5300352 5114381 2024-12-04T11:28:40Z BosaFi 115936 /* Географија */ 5300352 wikitext text/x-wiki '''Сибиу''' или '''Сибињ''' ({{lang-ro|Sibiu}}, {{lang-de|Hermannstadt}}, {{lang-hu|Nagyszeben}}) — град во [[Романија]] и е главен град на областа [[Трансилванија]]. Има околу 155.000 жители. Сибиу е еден од културните центри на [[Романија]], каде со векови се мешаат влијанијата на [[Германци]]те ( [[Саси|Саксонците]] ), [[Романци]]те и [[Унгарци]]те. Поради своето вредно културно наследство, градот бил [[Европска престолнина на културата|европска престолнина на културата во]] [[2007|2007 година]]. == Географија == Сибиу се наоѓа во централна [[Романија]] и е на 265 метри северозападно од главниот град [[Букурешт]]. Припаѓа на историската провинција [[Трансилванија]]. '''Релјеф''' : Сибиу се наоѓа во јужна [[Трансилванија]]. Градот се наоѓа во ридско подрачје, познато како висорамнина Трнава, на околу 430 m надморска височина. Директно над градот се издигаат јужните [[Карпати]] (поточно, планините Фагарас). Зимската туристичка дестинација Палтиниш на Карпатите спаѓа под градот. '''Клима''' : Сибиу има континентална клима. '''Води''' : Сибиу се наоѓа на малата река Цибин, притока на големата [[Романија|романска]] река Олт. == Историја == [[Податотека:Vedere_din_turnul_bisericii_evanghelice_-_Sibiu.JPG|десно|мини|300x300пкс| Панорама на стариот град Сибиу]] Иако областа Сибиу е историски значајна уште од [[Среден век|средниот век]], таа била населена уште од [[праисторија]]та, а во времето [[Римски период|на Стариот Рим]] била вклучена во нејзината провинција [[Дакија|Дачија]]. Во поголемиот дел од историјата, населбата била поврзана со [[Германци|германската]] ([[Саси|саксонска]]) заедница. Првите [[Германци|германски]] имигранти од [[Саксонија]] пристигнале овде во [[1143]] година. Населбата од [[1191]] г. се споменувала под името кога папата Селестин III го потврдил постоењето на слободно претставување на [[Германци]]те во [[Трансилванија]] . Под името ''Хермансдорф'' се споменувал уште во [[1321]] година, додека во документ од [[1366]] г. за прв пат како ''Херманштат'' . На крајот на [[15 век|15.]] [[15 век|век]], бил формиран Universitas Saxorum, како главно раководно тело на сите [[Саси|Саксонци]] .<ref>[http://www.sibiu.ro/ro2/istorie.php Сибиу. ро, одељак историја] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101006161726/http://www.sibiu.ro/ro2/istorie.php |date=2010-10-06 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> [[Саси|Монголите]] го уништиле градот во [[1241]] година. За одбрана од [[Турци]]те биле изградени тројни бедеми, десетици кули и неколку големи порти. [[Турци]]те никогаш не успеале да го заземат Сибиу. Кон крајот [[Турци|на 16 век,]] [[Турци|романскиот]] принц Михајло Храбри го зазел градот и на тој начин го постигнал првото обединување на [[Трансилванија]] со [[Влашка]] и [[Молдавија]] во [[1600|1600 година]] .<ref>[http://www.sibiu.ro/turism/en/istorie.htm Сибиу - историја града.] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081201061429/http://www.sibiu.ro/turism/en/istorie.htm |date=2008-12-01 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> По победата над [[Отоманско Царство|Отоманската империја]] во [[17 век]], Сибиу станал [[Главен град|главен град на]] Кнежевството [[Трансилванија]] .<ref>[http://www.ulbsibiu.ro/en/despre_sibiu/ улбсибиу. ро, одељак о граду] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100913032307/http://www.ulbsibiu.ro/en/despre_sibiu/ |date=2010-09-13 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> Само [[Унгарија|унгарскиот]] [[Трансилванија|трансилвански]] војвода Габриел Батори успеал во [[1610]] година. да го зеде и да го ограби Сибиу. Херманштад бил политички центар на [[Трансилванија]] до крајот на [[19 век]]. [[19 век|век]] . Го собра ''Univezitas Saxonum'' (), еден вид собрание на покраината. Кон крајот на векот, центарот се преселил во денешен [[Клуж-Напока|Клуж]], кој како град со доминантно [[Унгарци|унгарско]] население бил од поголемо значење за тогашна Унгарија . Во 1918 г. градот станувал дел од модерна [[Романија]] . [[Романци|Романското]] население, секогаш присутно во градот ( Епископија Сибиу ), и многубројно во околината, добивало на значење. По [[Втора светска војна|Втората светска војна]], од економски причини започнала масовната емиграција на [[Германци]]те во татковината. Денес, [[Германци]]те се малку, но многу влијателни во градот, па затоа Сибиу е еден од најразвиените градови во [[Романија]]. == Срби во Сибиу == Според многу српски епски песни, војводата [[Јанош Хунади|Јанко Сибиуанин]] е од Сибиу - „Јанкул“. Тоа бил Јован - Јанко - Јанош Хуњади, унгарски благородник и владетел. Иако овде важел за Унгарец, тој често се споменувал со Србите: како кум на Марко Краљевиќ, чичко Бановиќ Страхиња, девер Стојан Поповиќ, девер Страхињиќ Бан итн.<ref>Вук Ст. Караџић: "Српске народне пјесме", други део, Беч 1845. године</ref> Учествувал во битката во Косово и се оженил со „самовила“. Неговата сестра се викала Јања, а неговиот внук бил „слаб“ Секула.<ref>"Даница", Нови Сад 1866. године</ref> Според унгарскиот историчар Јанош Карачоњи, таткото на Јанков бил Србин - Војко (Волк), а неговиот дедо, познат како Србин (Србин), го наследил градот Сибиу помеѓу 1364-1399 година. Јанко бил воспитан како католик, затоа што по наредба на кралот Лаус I - ниту еден влашки принц не можел да добие благородништво или имот на подарок, ако не бил од таа вера.<ref>"Застава", Нови Сад 1901. године</ref> Деспотот [[Ѓураѓ Бранковиќ]] бил во првата половина на 15 век, заедно со Јанко од Сибиу се бореле против Турците. Турците биле со војводата Дракула, кој се борел против војводата Дејан од Сибиу. Турскиот султан Мурат го испратил Иса Паша да ги опустоши земјите околу Белград, но Ѓураѓ и Јанко не само што ја поразиле турската војска и го убиле пашата кај Смедерево, туку влегле во окупираните бугарски земји и го освоиле градот Сердица (Софија).<ref>"Даница", Нови Сад 1867. године</ref> Претендент за унгарскиот престол по 1526 година, покрај австрискиот император Фердинанд, бил и Јован Запоља, војвода од Сибиу (Ердељ). Многу унгарски (бегалци) Срби застанале покрај Запоље како војници, борејќи се за власт. Последниот српски водач Јован Црни починал во 1526 година, а Фердинанд го победил Запоље, кој исто така се потпирал на Турците.<ref>"Гласник друштва српске словесности", Београд 1871. године</ref> За време на Банатското востание против Турците во 1594 година, српските водачи: Бан Сава, војводата Велимировиќ и епископот Теодор Тивадаровиќ го повикале на помош трансилванскиот принц Зигмунд Батори. Принцот не можел воено да одговори, но по распадот на востанието примил српски бегалци од Банат. Некои од нив се населиле во Јенопоље, каде што имало многу Срби од 15 век, а други продолжиле кон Ердељ. Во Трансилванија, тие масовно се населиле во Сибиу, Белград ( Алба Јулија ), Понград, Рајсдерфел, Сас Пијано, Велики и Мали Чергод, Орестеја и други помали места. За време на владиката Теодор, таму била основана таканаречената Српска православна епископија. Белград во Сибиу. Во 1537 година, по смртта на романскиот епископ од Трансилванија, и таа епархија потпаднала под јурисдикција на српската. Српската епископија била издигната во архиепископија, а во Ердељска [[Бистрица]] била формирана нова српска. Србите биле доминантни во Трансилванија како православни епископи до 1700 година, кога Романците биле преведени во унијата од архиепископот [[Фанариоти|Фанариот]] Атанасиј Гркот. Во 1735 година, српскиот митрополит Виќентије дал привилегии (секаде каде што имало Срби) да се читале во Сибиу и другите трансилвански градови (доделени од Српската православна црква). Тој сакал предадениот православен народ во Романија и Србите да се врателе во православието преку српската власт. Епископот Никанор од Круседол бил испратен во 1735 година да им помогнел на романските православни во Брашов. По одредена наредба на властите, епископот Никанор Мелентијевиќ истата година морал да го напушти Брашов (центарот на романското православие) и да се преселел во Сибиу. Оттаму испратил Послание до верниците, во одбрана на Православието.<ref>"Српски сион", Карловци 1905. године</ref> Во Сибиу седеле српски православни епископи: Софроније Кириловиќ (1770-1774), Гидеон Ничитиќ (1784-1788), Герасим Адамовиќ (1789-1796).<ref>Mircea Păcurariu: "Revoluția românească din Transilvania și Banat în anii 1848-1849...", Bukarest 1995.</ref> Кон крајот на 17 век деспотот Ѓорѓе Бранковиќ извесно време бил приведен од австриските власти. Тој бил затворен само за државните интереси на Австрија. Сакале да го одвојат од српскиот народ, бидејќи се срамел да биде нивни лидер. Потпишал со „Грофот Ѓорѓе Бранковиќ, избран деспот на Илирија и Расцистичката мисија“. Тој планирал да собере голема народна војска, која ќе ги истерала Турците од српските историски земји. Потоа бил префрлен во 1690 година, заради поголема државна безбедност, прво во Виена, потоа во Јегра, каде што умрел по долго затворање (од 22-годишна возраст) - 1711 година.<ref>"Гласник друштва србске словесности", Београд 1870. године</ref> Според државниот шематизам на унгарското православно свештенство во 1846 година, во градот Сибиу имало 407 православни семејства, со дополнителни 57 од огранокот Непендорф. Православни парохијани во тоа време биле свештеникот Јован Пановиќ и свештеникот Петар Подила, потпомогнати од свештеникот Георгије Бобеш.<ref>Reesch de Lewald, Aloysius: „Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...“, Budа 1846.</ref> Во градот Расинари (Сибиу), веднаш до Сибиу, кој се сметал за еден од центрите на романската преродба, имало многу Срби во 18 и 19 век. Таму сто години живееле и служеле три генерации српски свештеници Поповиќ. Стариот свештеник Данил живеел 105 години и се занимавал со пишување. Но, учениот свештеник Сава Поповиќ (1814—1879), бил парохиски свештеник и учител, „пожолтел“ . Станал романско-германски учител во главното романско основно училиште во градот. Не му било пречка да знаел дека е Србин, за да станел познат како голем идеолог на романската нација. Тој напишал книги со кои ги докажувал римските корени во Романија, како и учебници за училиштата. Подоцна станал советник и придружник на Андреј Шагуна, романизиран Цинкарин, првиот романски митрополит, по канонското одвојување на православните Романци од Србите во 1864 година.<ref>Сава Поповић: "Епистолар", Херманштат 1847. године</ref> Роден бил во 1722 година, а потоа затворен во 1746 година и бил парохиски свештеник во Гилвез во близина на Темишвар. Се замонашил во 1773 година, а пишувал дека зборувал влашки (романски) и „нешто српски“. Очигледно бил Србин - привилегиран, уште во млади денови.<ref>"Српски сион", Карловци 1907.</ref> Арадскиот бискуп, Прокопије Ивачковиќ, бил Србин по смртта на Андреја Шагуна - новиот романски митрополит со седиште во Сибиу во 1873-1874 година.<ref>Тодор Стефановић Виловски: "Светли и тамни дани", Београд 1985.</ref> Романците не го сакале затоа што почнал да воведува наводни „српски обичаи“. Меѓу Србите се вратил во 1874 година, кога бил избран за српски патријарх во Сремски Карловци. Еден читател од местото е 1875 г. бил претплатник на српското списание „Отаџбина“ кое излегувало во Белград. == Популација == [[Податотека:Lower_Town_Sibiu.jpg|десно|мини|300x300пкс| Стара улица Сибиу]] До 20 век, Сибиу бил претежно [[Германци|германска]] ([[Саси|саксонска]]) населба. Така бил градот во [[1910|1910 година]] . имало 26.000 жители, од кои 15.000 биле [[Саси|Саксонци]], додека во 1925 година имало 44.000 жители, од кои 23.000 биле Саксонци.<ref>[http://www.ulbsibiu.ro/en/despre_sibiu/ :: U L B S :: Despre Sibiu] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100913032307/http://www.ulbsibiu.ro/en/despre_sibiu/ |date=2010-09-13 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> Денес, градот има над 150.000 жители, од кои 95% се [[Романци]], 2% [[Унгарци]], 1,6% [[Германци]] и 1,4% други.<ref>[http://www.sibiu.ro/ro2/prezentare.php Презентација града, одељак становништво] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101129012816/http://www.sibiu.ro/ro2/prezentare.php |date=2010-11-29 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> Во последниве години, населението расте, опаѓајќи по 2 децении поради економскиот пад. Населението е претежно од [[Православие|православна]] вероисповед. == Култура == [[Податотека:CENTRE.svg|десно|мини|388x388пкс| Карта на историското јадро на градот]] Денес, Сибиу е културен центар на германското национално малцинство. Градот е прогласен за Европски центар на културата во 2007 година под водство на ''Клаус Вернер Јоханис'', кој е и претседател на демократскиот форум на германското малцинство во Романија.<ref>[http://www.sibiu2007.ro/en3/sibiu.htm Сибиу 2007] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100315200738/http://www.sibiu2007.ro/en3/sibiu.htm |date=2010-03-15 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref><ref>[http://www.sibiu2007.ro/en3/asociatia.htm Сибиу 2007;асоцијација] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091203143156/http://www.sibiu2007.ro/en3/asociatia.htm |date=2009-12-03 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref><ref>[http://www.sibiu.ro/ro2/conducerea.htm Информације о градоначелнику] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101005225441/http://www.sibiu.ro/ro2/conducerea.htm |date=2010-10-05 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref><ref>[http://klausjohannis.ro/files/bio.htm Биографија Клаус Јоханиса] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100820152409/http://klausjohannis.ro/files/bio.htm |date=2010-08-20 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> Во Сибиу се наоѓала првата болница во Романија (1292), првата аптека (1494) и најстариот музеј (''Музејот Брукентал''), отворен во 1817 година.<ref>[http://www.romaniatourism.com/sibiu.html Информација о историји града], Посетено на 25. 4. 2013.</ref> == Знаменитости == Градот имал зачувано голем број историски градби, вклучувајќи: * Музејот Брукентал или палатата Брукентал, изграден во 1778-1785 година од виенски барокен архитект. Иако музејот бил официјално отворен во 1817 година. Музејот ги пречекал своите први посетители 27 години порано (1790), три години пред отворањето на [[Лувр]].<ref>[http://www.romaniatourism.com/sibiu.html Туризам у Румунији], Посетено на 25. 4. 2013.</ref> * Познатата „кула од скали“, една од најстарите градби во Сибиу, била изградена врз темелите на најстарите остатоци од првата тврдина околу црквата кон крајот на 12 век. Денешната кула датира од 1542 година.<ref name="autogenerated1">[http://www.sibiu2007.ro/en3/monumente.htm Туризам у Румунији, споменици] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20091008131305/http://www.sibiu2007.ro/en3/monumente.htm |date=2009-10-08 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref> * Куќата на уметноста која е една од најубавите градби и симбол на градот. Изграден била во 15. век и денес го претставува ''музејот Емил Сигерус.''<ref name="autogenerated1" /> * Кулата на Советот во Сибиу == Збратимени градови == [[Податотека:Sibiu_Christmas_Market_opening_2008.JPG|десно|мини|300x300пкс| Божиќни прослави на главниот градски плоштад]] Сибиу е збратимен со следниве градови <ref>[http://www.sibiu.ro/ro2/oraseinfratite.htm градови побратими] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120205054915/http://www.sibiu.ro/ro2/oraseinfratite.htm |date=2012-02-05 }}, Посетено на 25. 4. 2013.</ref>: * {{Знамеикона|Netherlands}} [[Девентер]], [[Холандија]] * {{Знамеикона|Germany}} [[Марбург]], [[Германија|Немачка]] * {{Знамеикона|Germany}} [[Ландсхут]], [[Германија|Немачка]] * {{Знамеикона|France}} [[Рен (град)|Рен]], [[Франција|Француска]] * {{Знамеикона|Austria}} [[Клагенфурт]], [[Австрија]] * {{Знамеикона|USA}} [[Колумбија]], [[Соединети Американски Држави|САД]] == Галерија == <gallery> Податотека:Sibiu 200811 800px.jpg|Главниот градски плоштад Податотека:Evangelische Stadtpfarrkirche Hermannstadt.JPG|Евангелска црква Податотека:Orthodox Cathedral, Sibiu.jpg|Катедралата на Романската православна црква Податотека:Brukenthalpalais Hermannstadt.jpg|Зграда Брукентал Податотека:Sibiu Catholic Church 5.jpg|Римокатоличката црква Податотека:Sibiu3.JPG|Нов дел од градот Податотека:TurnulSfatuluiDinSibiuVazutDeLaBazaInPiataMica CB.jpg|Градската кула Податотека:Sibiu City Hall 1.jpg|Градското собрание на Сибиу </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sibiu.ro/ Портал на градот] [[Категорија:Сибиу| ]] [[Категорија:Сибиу (округ)]] [[Категорија:Градови во Романија]] [[Категорија:Европски престолнини на културата]] [[Категорија:Населени места основани во 12 век]] c1qe7x209oo12bh29l32uzxxah2ekyj 0 1304373 5300300 5297863 2024-12-04T08:57:16Z ГП 23995 /* Ковачот како мотив во уметноста */ 5300300 wikitext text/x-wiki [[Податотека:The blacksmith.jpg|мини|350п|Типична ковачка работилница]] '''Ковач'''<ref>{{ДРМЈ|ковач}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|ковач}}</ref> — [[занает]]чија специјализиран за обработка на железни метални предмети како што се врати од ковано железо, разни решетки, [[мебел]], скулптури, [[оружје]], украсни и свети предмети, кујнски прибор и [[алат]]и. Вообичаено, ковачите не работат со други метали освен [[железо]], како што се [[калај]], [[бронза]], [[бакар]] и слично. Само високо специјализирани занаетчии се занимаваат со нивна обработка. Во почетокот ковачите речиси и не правеле украсни предмети (поради релативно брзото рѓосување на железото). Со пронаоѓањето на [[не’рѓосувачки челик]], тоа многу се променило. ‎ == Техника == [[Податотека:Blacksmith at work02.jpg|мини|200п|Ковач при работа]]‎ Ковачите работат со загревање на парче метал (ковано железо или [[челик]]) додека не стане доволно меко за да се обликува по желба на [[Наковална (алатка)|наковалната]] со помош на [[чекан]] или друга алатка. Греењето се врши со користење на [[пропан]], [[природен гас]], [[Јаглен|ќумур]], или [[кокс (гориво)|кокс]]. Современите ковачи користат оксиацетиленски факели и специјални електрични [[печка|печки]] за загревање на металите. Освен што се користи за омекнување на метали, греењето може да се користи и за други [[Металургија|металуршки]] цели. ‎ Со помош на [[Мев (алатка)|мев]], ковачот добро го разгорува [[оган]]от во кој ги става парчињата метал што сака да ги обработи. Потоа, кога металот ќе стане доволно мек за да се обработи, се зема со специјална клешта и се става на [[Наковална (алатка)|наковалната]]. Со едната рака ги држи клештите со парчето метал, а со другата рака со помош на [[чекан]] го удира - обработува - обликува. Мора да биде брзо, бидејќи парчето брзо се лади и повторно станува цврсто. Па повторно го става во оган. Понекогаш, кога ќе заврши обработката, парчето се потопува во масло додека е уште топло и на тој начин се кали. Со [[калење]], парчето железо станува потврдо, но и покршливо. [[Податотека:Blacksmith at work.jpg|мини|200п|Ковач при работа]] Кога станува збор за обработка на поголемо парче каде што е потребна поголема снага, тогаш ковачот работи со помошник. Ковачот го држи и го врти парчето по потреба и го удира со помал чекан, притоа означувајќи го местото за неговиот помошник, кој со две раце со голем чекан удира на местото што му е покажано. Во исто време, наизменично се слушаат два различни [[Звук|звуци]] на мал и голем чекан. == Работа со челик == [[Податотека:Blacksmiths fire.jpg|мини|200п|Ковачки оган]]‎ Особеноста на ковачката е тоа што кога се работи со [[челик]], може да се загрее, а потоа да се потопи во вода. Целта на ова е да се добие специфична структура на металот. Со потопување во вода, кршливиот челик зајакнува, но и станува посоодветен за обработка. Ова бара загревање на металот до одредена [[температура]] . Во многу видови челик, за време на овој процес може да се види боја на оксидација на површината на металот. Различните употреби бараат различни комбинации на сила и отпор, а со тоа и различни методи на обработка на метал. Вештите ковачи можат да го обработуваат истото парче метал на неколку места на различни начини. На пример, предниот дел на чеканот е секогаш потврд од задниот дел што ја прави алатката издржлива и цврста. Во [[Јапонија]], ковачите прават [[катана]] [[меч]]еви со исклучително силно предно сечило, додека другиот дел од сечилото останува помек. ‎ == Ковачки производи == Некогаш (на почетокот на 20 век) палетата на ковачки производи бил многу широк. Ковачите изработувале: * земјоделски алат: [[плуг]]ови, [[Брана (алатка)|брани]], [[Мотика|мотики]], [[Ашов|секири]], [[Лопата|лопати]], [[срп]]ови, [[Коса (орудие)|коса]], [[вила (алатка)|вили]], [[Грибло|грибла]], [[Тесла|секири]], * предмети за огниште: [[Верига|вериги]], [[Пирустија|пирустии]], [[Маша|маши]], [[Вршник|вршници]] * предмети за домаќинството: [[нож]]еви, [[брич]]ови * разни други ковачки производи: треперки, метални делови за кола, градежни [[Шајка|клинци]], [[потковица|потковици]], [[Секира|секири]], [[Тесла|длета]], [[Сврдел|сврдли]] Ковачите и денес на некои места сè уште прават [[потковица|потковици]] за [[коњи]] и [[вол]]ови, [[Секира|секири]], [[меч]]еви и [[нож]]еви. При ковањето, материјалот понекогаш се витка и се истенчува, па истото се повторува, како кога домаќинка меси тесто. Материјалот станува слоевит и многу цврст. Постои приказна (легенда) дека при изработката на [[катана]] (познатиот [[самурај]]ски меч), материјалот е виткан, кован и кален 500 пати. Се вели и дека самурајскиот меч е готов кога може да се користи за сечење шајка без да се остави гребнатинка на мечот. Некои ковачи вршеле и потковување на коњи и волови. Потковицата се прицврстува на копитото на коњот или волот со помош на [[Шајка|клинци]]. Се разбира, потковиците за коњи и волови не се исти. Притоа, мора да се внимава да не се повреди копитото. Ова е исто така опасна работа бидејќи коњот може да го клоцне и да го повреди потковувачот. Постоеле и мајстори [[потковувач]]и кои се занимавале само со потковување на коњи и волови ([[Домашно говедо|крави]]). Некогаш се носи нова фабричка [[секира]] кај ковачот за да ја „клепа“. Тоа значи дека врз основа на потребите на сопственикот кој ја донел, тој повторно ја става, особено сечилото, в оган и го кали за да го направи сечилото потврдо или помеко. == Ковачки алат == [[Податотека:Muzej zanata Dobri potok, Krupanj 008.jpg|мини|Мев, експонат во музејот на занаетчиство Спомен комплекс Добри поток, [[Крупањ]].]] * [[Чекан]] * [[Наковална (алатка)]] * [[Менгеме]] * [[Клешта|Клешти]] * [[Француски клуч]] * [[Аголна брусилка|Брусилка]] * [[Турпија]] * [[Дупчалка]] * [[Бургија]] * [[Пила за железо]] * [[Секач]] * [[Обележувач]] * [[Одвртувач]] * [[Врезница]] * [[Нарезница]] * [[Сечица]] * [[Ножици]] за лим == Ковачи уметници == Со доаѓањето на масовното производство, дошло до намалување на пазарот за ковачи, освен во [[Африка]], [[Индија]], [[Југоисточна Азија]] и [[Јужна Америка]] каде што многу занаетчии продолжиле да се занимаваат со традиционалните занаети. Големата побарувачка за уметнички предмети од ковано железо довело до појава на нов тип на занаетчии, т.н. ковач уметник. Пионер на овој вид уметност е Филип Симонс од [[Чарлстон, Јужна Каролина|Чарлстон]], [[Јужна Каролина]]. ‎ Најпознатиот ковач во античката [[митологија]] (види: [[Старогрчка митологија|грчка митологија]] и [[Римска религија|римска митологија]] ) бил грчкиот бог [[Хефест]], или неговиот римски еквивалент [[Вулкан (бог)|Вулкан]]. Како ковач на боговите, тој ги направил сите нивни оружја, особено [[Молња|молњите]] на [[Зевс]] (т.е. римскиот [[Јупитер (бог)|Јупитер]]), кои ги фрлал на земјата. ‎ == Верувања == Да се најде некаде користена потковица што паднала од коњ се смета за среќа. Таквата потковица се прикова над влезната [[врата]] од [[куќа]]та и се смета дека носи [[среќа]]. [[Наковална (алатка)|Наковалната]] имала посебен карактер како култен предмет. Имало верување дека наковалната треба да ја коваат девет ковачи. ==Ковачот како мотив во уметноста== * „Запис за ковачот“ — песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Поезија''. Наша книга, Скопје, 1990, стр. 10.</ref> * „Ковачница“ — песна на северноирскиот поет [[Шејмас Хини]].<ref>Шејмас Хини, ''Песме''. Београд: Цицеро, Земун: Писмо, Нови Сад: Матица српска, 1993, стр. 20.</ref> == Поврзано == * [[Потковувач]] ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://www.youtube.com/watch?v=5oB3WOvQ9Ek Стари занаети: Ковач (АгроТВ - Официјален канал)] * [http://www.rts.rs/page/tv/sr/story/20/RTS+1/1110488/Sasvim+prirodno%3A+Kova%C4%8Di+.html Сосема природно: Ковачи (РТС, 27.05.2012)] * [https://www.youtube.com/watch?v=F3rjjpuhCLI Ковач во средниот век], холандски документарен филм на [[YouTube]] * [https://www.youtube.com/watch?v=V3hynFU7pAg Ковачи, семејна заедница], РТС Квадратура круга - Официјален канал * http://www.metalgarden.ca * http://www.donasbee.com{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20220726011346/http://www.donasbee.com/ |date=2022-07-26 }} * http://www.abana.org{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20220723150523/https://abana.org/ |date=2022-07-23 }} * http://www.blacksmithsjournal.com{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20220928034447/https://blacksmithsjournal.com/ |date=2022-09-28 }} * [http://www.keenjunk.com ‎ http://www.keenjunk.com]{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210414143007/http://keenjunk.com/ |date=2021-04-14 }} * http://www.key-to-metals.com/Articles.htm * http://www.julianwadsworth.co.uk * http://www.anvilfire.com{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190915053611/https://www.anvilfire.com/ |date=2019-09-15 }} * https://web.archive.org/web/20150206074926/http://simmons.abana-chapter.com/ * http://www.kovanogvozdje.net {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Металство]] [[Категорија:Занаети]] [[Категорија:Стари занаети]] 5s7po015u24xafdbh7k30tyj1dcgmvu 0 1305022 5300210 5279129 2024-12-03T21:23:22Z P.Nedelkovski 47736 поправка на правопис - „од година на година“ наместо „од година во година“ 5300210 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Theodore Dreiser 2.jpg|мини|Фотографија од Теодор Драјзер]] '''Теодор Драјзер''' (англиски: ''Theodore Dreiser'') — [[Соединети Американски Држави|американски]] [[писател]]. ==Животопис== Теодор Драјзер е роден во Терехот (''Terre-Haute''), во државата [[Индијана]]. е потомок на германски доселеници: неговиот татко ([[Римокатоличка црква|католик]] по вероисповед) се преселил во САД за да ја избегне воената обврска, а мајка му (припадничка на [[Протестантство|протестантската]] верска секта [[Менонити]]) потекнувала од словенско семејство од [[Пенсилванија]]. Неговото семејство било не само сиромашно, туку и неприфатено од соседите. Татко му, кого подоцна Теодор Драјзер го опишал како заостанат, се однесувал тирански кон своите деца, а како последица на тоа, некои од нив подоцна се препуштиле на неуреден и несреден живот. Од нив, само Пол Дресер имал успех, најпрвин како патувачки [[глумец]], а потоа како писател и [[композитор]] на слатки, популарни песнички. Иако татко му се откажал од него, Пол Дресер финансиски ги помагал родителите, а на својот помлад брат Теодор му служел како пример за успешен човек. Подоцна, во своите дела, најмногу во „Празник во Индијана“ и во „Зора“, Драјзер отворено раскажувал за своето семејство и за младоста во која бил непознат и запоставен, но исполнет со копнеж кон раскошот и со надеж дека ќе успее во животот. За време на школувањето, тој сакал многу да чита книги, а кога бил во средното училиште, еден негов наставник го натерал да прими од него заем за едногодишен престој на Универзитетот во Индијана. Кога имал 16 години, неговото семејство се преселило во [[Чикаго]], каде Драјзер работел разни ситни работи. На возраст од 21 година станал [[новинар]], известувајќи од Чикаго, [[Сент Луис]] и неколку помали градови од Средниот Запад, а две години подоцна преминал во [[Њујорк (град)|Њујорк]] кај брат му Пол Дресер. Исто така, Драјзер живеел некое време и кај неговата сестра, која побегнала од Чикаго во Њујорк со некој оженет човек. На почетокот на 20 век, Драјзер се занимавал со новинарство и си успех уредувал разни списанија.<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. VII-X.</ref> ==Творештво== Својот прв роман, „Сестрата Кери“, Драјзер го објавил во 1900 година, откако го привлекол вниманието на Френк Норис, лектор во една издавачка куќа. Книгата му била толку непријатна на еден член на издавачката куќа (или на неговата сопруга), што била објавена без никакво воодушевување и се продала во мал број примероци, иако наишла на малку подобар прием во Англија. Обесхрабрен од првичниот неуспех, Драјзер немал сила да ја продолжи работата на вториот роман кој веќе започнал да го пишува. Во следните десет години, тој бил почитуван од малубројните воодушевени приврзаници, но неговите дела речиси никој не ги читал. Меѓутоа, по излегувањето на романот „Џени Герхард“ во 1911 година, Х. Л. Менкен јавно истапил како бранител на Драјзер, препознавајќи го во романот новиот дух на американската книжевност. Следната година ја објавил книгата „Финансиер“, а потоа се појавила книгата „Патник во четириесеттата“ во која се опишува неговото патување низ [[Европа]]. Во 1914 година излегла книгата „Титан“, а следната година и романот „Гениј“ кое издавачот го повлекол од продажба по една година, поради заканата од Њујоршкото друштво за отстранување на пороците. Во тој период, Драјзер веќе станал познат американски романописец, иако и понатаму се соочувал со непријателскиот став на критиката и со неодобрувањето на читателите. Посветен на мудрото расудување, Драјзер не ја поседувал вештината на популарните раскажувачи, поради што не бил омилен кај публиката, меѓутоа тој недостаток многумина го сметаат за негова предност. Тој никому не му дозволил во негово име да ги решава прашањата кои се однесуваат на задачите и обврските на човечкиот род, иако ниту тој никогаш не го пронашол конечното решение. Напротив, целото негово размислување е проникнато со сомнеж, а единствениот закон во кој можат луѓето да веруваат е промената. Драјзер покажал дека промените доаѓаат од длабочините, од бескрајниот хаос, а некаде стои ситниот човек чија сила е целосно посветена на борбата за опстанок. Метежот на елементите, кој е толку очигледен во делата на Драјзер, доаѓа од судирите на неговите расположенија и од неговата свест која се труди точно да ги прикаже фактите на однесувањето и на карактерот. За него, простите приказни за простиот свет вредат исто како и кои да било други, а бидејќи во овој свет сите учења и идеали се веројатно лажни, најдобро е да се држи до поединецот. Ако поединецот е вистински, тогаш неговата повест може да има смисла за другите луѓе, ако е раскажана со целосна искреност.<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. VII-XII.</ref> Теодор Драјзер излегол од рамките на типичниот англо-американски роман, обработувајќи теми кои се карактеристични за континентална [[Европа]]. Меѓутоа, во проширувањето на тематиката на американскиот роман, тој не се зафатил со обработка на помодниот европски свет, во стилот на [[Хенри Џејмс]]. Напротив, Драјзер останал верен на домашните теми при што може да се каже дека неговиот дух бил од селански тип во однос на темпераментот. Надарен со генијалност, отворен кон сите чувства и идеи, непопречен од навиките и предрасудите, тој се одликува со простодушниот селански поглед на светот, пишувајќи со природната отвореност на селаните и, исто како нив, бил збунет пред сложеноста. Драјзеровиот едноставен говор на разновидни теми бил во согласност со неговите книжевни принципи и доаѓал од неговата лична природа, зашто тој размислувал во едноставни поими и зборувал просто за префинетите и сложени теми, како што се моќта и богатството, љубовта и уметноста, кои го интересирале најмногу. Така, во романите „Финансиер“ и „Титан“, тој ја опишува повеста на големиот стопанственик Франк Купервуд, чиј лик е инспириран од магнатот Чарлс Т. Јеркис при што гради голем споменик создаден од факти кој, иако повремено е здодевен, без сомнение е многу убедлив и претставува најсилниот еп посветен на американскиот бизнис. Во „Сестрата Кери“ и во „Џени Герхард“ Драјзер пишува за [[љубов]]та однесувајќи се како слободен биолог кон [[морал]]носта. Во овие романи, љубовта е жива, експанзивна енергија која дејствува низ целото човечко ткиво и не го познава ни доброто и злото, водејќи постојана војна со човечките закони и правила кои настојуваат да ги спречат амативните нагони. За него, Џени Герхард не е морално ниска жена и во неа не гледа ништо порочно, а токму таквиот однос ја лутела американската публика.<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. XII-XIV.</ref> Десет години по објавуавњето на „Гениј“, Драјзер не објавил ниту еден роман, но продолжил да пишува други дела. Негвоите две драми, „Театарски игри за природното и за натприродното“ (1916) и „Лончаревата рака“ (1918) едвај биле прикажани на [[театар]]ските сцени, зашто неговите мрачни теми и тешкото изложување на материјата претставувале голема тешкотија за [[режисер]]ите. Во 1918 година се појавила и збирката „Слободни и други раскази“. По патувањето низ [[Европа]], Драјзер ја поминал [[Индијана]] со автомобил, што резултирало во книгата „Празник во Индијана“ (1916), запоставено дело кое има вредност како драгоцен приказ на родниот крај на Драјзер. Во 1919 година ја објавил книгата „Дванаесетмината“ во која ги опишал карактерите на 12 личности кои добро ги познавал. Во „Книгата на таинственоста и ужасот и чудата на животот“ (1920), Драјзер се обидел да ја изложи својата општа [[филозофија]], но тоа не го направил успешно, зашто тој не поседува способност за аргументирање и ја губи силата штом почне да мудрува. Својот [[Автобиографија|автобиографски]] извештај го продолжил во книгата „Книга за мене“ (1922) во кое ги опишува годините кога работел како новинар, додека во „Бојата на големиот град“ (1923) ги опишал првите години на својот живот во Њујорк. Во тој период, од година на година, издавачката куќа го најавувала неговиот следен роман „Бедем“, но тој бил објавен дури по неговата смрт, а тогаш, во 1925 година се појавило неговото ремек-дело „Американска трагедија“ кое му донело голем успех. По ова дело, Драјзер никогаш повеќе не објавил уште еден роман, туку само ги собрал своите раскази кои се појавиле во збирките „Синџири“ (1927) и „Галерија на жени“ (1928) кои не се одликуваат со некоја голема вредност. Потоа, тој се вратил на автобиографските теми и го започнал делото „Мојата историја“, замислено во четири книги, но се појавила само првата книга, „Зора“ (1931), а следната година го објавил делото „Трагичната Америка“ во кое пишува за внатрешните прилики во [[Соединети Американски Држави|САД]].<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. XVI-XIX.</ref> Драјзер е најистакнатиот претставник на [[Натурализам|натурализмот]] во САД и еден од најголемите американски писатели, воопшто. Сепак, за него се воделе бурни дебати, а најчесто бил обвинуван дека пишува грубо за непријатни личности. Делумно, тие критики произлегуваат оттаму што во американскито роман тој ги внесол темите и ставовите кои биле целосно туѓи на американската книжевна традиција и токму тоа претставувало навреда за критиката и за публиката. Пред него, сите американски романописци им биле верни на основните англо-американски животни принципи.<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. VII.</ref> Драјзер ги научил своите земјаци да бидат толерантни кон сето она што може да се прикаже во романот. ПО него дошле нови генерации писатели кои биле повешти и поодлучни од него, но сепак, тој останува забележан како поглавар на својата школа. Неспретноста на неговиот стил, повремената претерана зборливост и честите нерелевантности не можат да го поматат она што е најдобро во неговото творештво: големиот дух што бдее над светот кого длабоко го сака. Навистина, понекогаш, тој не е способен да ги воочи некои нежни карактерни нијанси, неговото совесно кажување на простите вистини понекогаш страда од одбивањето да повлече строга линија меѓу доброто и злото, или меѓу убавото и грдото, или мудрото и будалестото. Земено во целост, тој добива исто толку колку што и губи поради широчината на своето космичко филозофирање, но неговото размислување за ситните души сепак им дава одредено достоинство и оттаму произлегува возвишената визија која ја збогатува неговата тешка нарација.<ref>Карл ван Дорен, во: Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. XIX-XX.</ref> ===Библиографија=== Поважни дела на Теодор Драјзер се: * [[Сестрата Кери]] (1900) * [[Џени Герхард]] (1911) * Финансиер (1912) * Патник во четириесеттата (1913) * [[Титан (Теодор Драјзер)|Титан]] (1914) * [[Гениј (Теодор Драјзер)|Гениј]] (1915) * Театарски игри за природното и за натприродното (1916) * [[Празник во Индијана]] (1916) * Лончаревата рака (1918) * Слободни и други раскази (1918) * Дванаесетмината (1919) * Книгата на таинственоста и ужасот и чудата на животот (1920) * Книга за мене (1922) * Бојата на големиот град (1923) * [[Американска трагедија]] (1925) * Синџири (1927 * Галерија на жени (1928) * [[Зора (Теодор Драјзер)|Зора]] (1931) * Трагичната Америка (1932) * [[Стоик (Теодор Драјзер)|Стоик]] (1948) * Бедем == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски писатели]] [[Категорија:Родени во 1871 година]] [[Категорија:Починати во 1945 година]] 29mzp6ckbd8576kittoosf84zl8iuh8 0 1308057 5300285 5275450 2024-12-04T07:34:01Z BosaFi 115936 Средување 5300285 wikitext text/x-wiki '''Традицијата на фолклорот во Турција''' - народни приказни, вицеви, легенди и слично - е многу богата и е вградена во секојдневниот живот и настани. == Турски фолклор == === Насредин Oџа === Можеби најпопуларната личност во традицијата е Насредин, (познат како ''Насредин Хоча'', или „учител Насредин“, на турски), кој е централен лик на илјадници шеги.<ref name="iranica">{{Наведена енциклопедија|access-date=2015-12-07}}</ref> Тој најчесто се појавува како личност која изгледа малку глупаво за оние кои мора да се справат со него, но всушност докажува дека има посебна мудрост:<blockquote>Еден ден, соседот на Насредин го прашал: „Учителе, имаш ли оцет стар четириесет години?„Да, имам“, одговорил Насредин. -"Може да добијам малку?" праша соседот. „Ми треба малку за да направам маст. „Не, не може да добиеш“, одговорил Насредин. „Да им го давав мојот четириесетгодишен оцет на сите, немаше да го имам четириесет години, нели?</blockquote>Слични на шегите на Насредин Оџа,и кои произлегуваат од слично религиозно милје, се и бекташките шеги, во кои членовите на [[Бекташи|бекташкиот религиозен ред]] - претставени преку ликот едноставно наречен ''Бекташи'' - се прикажани како со необична и неортодоксна мудрост, која често ги оспорува вредностите на исламот и на општеството. [[Податотека:Koroglu_by_A._Hajiyev.jpg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Koroglu by A. Hajiyev.jpg/220px-Koroglu by A. Hajiyev.jpg|мини| Короглу]] [[Податотека:Nasreddin.jpg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Nasreddin (17th-century miniature).jpg/220px-Nasreddin (17th-century miniature).jpg|мини| Насредин Оџа]]   === Караѓоз и Хаџиват === Друг популарен елемент на турскиот фолклор е [[Театар со сенки|театарот на сенки]] базиран на двата лика на Караѓоз и Хаџиват, кои обајцата ги претставуваат основните ликови : Караѓоз - кој потекнува од мало село, додека Хаџиват е пософистициран град. Популарната легенда вели дека двата лика се всушност засновани на две вистински личности кои работеле за [[Орхан I]] — синот на основачот на [[Отоманска династија|отоманската династија]] — во изградбата на џамија во [[Бурса]] на почетокот на 14 век н.е. Двајцата работници, наводно, поминувале голем дел од своето време забавувајќи ги другите работници, и биле толку смешни и популарни што сметале при работата на палатата, па затоа биле убиени. === Јунус Емре === Јунус Емре бил турски народен поет и суфиски мистик кој влијаел на турската култура. Како и [[Огуски јазици|Огузската]] ''книга на Деде Коркут'', постар и анонимен [[Средна Азија|централноазиски]] еп, турскиот фолклор што го инспирирал Јунус Емре во неговата повремена употреба на ''текерлемелер'' како поетско средство, бил усно предаден на него и на неговите современици. Оваа строго усна традиција продолжила долго време. Додека исламската мистична литература напредувала во Анадолија, Јунус Емре станал еден од нејзините најистакнати поети. Поезијата на Јунус Емре - и покрај тоа што е прилично едноставна на површината - ја докажува неговата вештина во опишувањето на прилично апструзни мистични концепти на јасен начин. Тој останува популарна личност во голем број земји, кои се протегаат од [[Азербејџан]] до [[Балкански Полуостров|Балканот]], со седум различни и широко распространети локалитети кои ја оспоруваат привилегијата да го имаат неговиот гроб во нивните граници. === Короглу === ''Епот за Короглу'' е дел од турската народна литература. Легендата обично опишува херој кој се обидува да се одмазди за лошото. Честопати се слуша во музиката и се игра на спортските настани како инспирација за натпреварувачките спортисти. Короглу е главниот херој на епот кој раскажува за животот и херојските дела на Короглу како херој на народот кој се борел против неправедните владетели. Епот ја комбинира повремената романса со витештвото слично на [[Робин Худ]]. == Фолклор од Црноморскиот регион == === Кршење лоза === Во градот Чаршибаши, во близина на [[Трабзон]], постои обичај да се види дали бракот ќе биде успешен. Кога новата невеста ќе влезе во куќата, од неа се бара да скрши лоза на три дела, кои потоа ќе се засадат во земјата. Ако никнат, тоа значи дека бракот ќе биде успешен. === Сечење на врвките за чевли === Во источниот регион на Црното Море ( Гиресун, [[Трабзон]], Ризе, Артвин ), се верува дека има невидлива чипка меѓу стапалата на оние деца кои имаат проблем со одењето кога се мали. Помеѓу стапалата на детето се врзува врвка (најчесто од памук), а чипката ја пресекува постарото дете од семејството. Се верува дека откако ќе се исече невидливата чипка, детето ќе оди. [[Податотека:Girl_in_turkish_traditional_folk_costume.jpg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Girl in turkish traditional folk costume.jpg/333px-Girl in turkish traditional folk costume.jpg|десно|мини|500x500пкс| Девојка во традиционална народна носија]] === Поминување под капинка === Во турскиот фолклор, (регионот [[Трабзон]], градот Акчабат), жените без деца, кравите кои не забременуваат и децата кои што мократ во своите кревети наводно се лекуваат со поминување под грмушка од [[Капина|капини]] позната како „Ават“ (Западен Трабзон). „Се верува дека Ават е шармантна билка на рајот“. == Важни личности во Црноморскиот фолклор == * Ахи Еврен * Ахријан * Алатурби * Анкомах * [[Маѓесништво|Кази]] * Гермакочи * Колот == Суштества во турскиот фолклор == * Ал Басти * Барди - женски шакал кој може да го промени обликот и да претскаже смрт со плачење * Птица на тагата * Роса (исто така наречена див ) * [[Змеј]]ови * Дунганга * Џиновски „арап“ или „дервиш“ * Камер-тај, коњот на Месечината * Караконколос * Каракура - машки ноќен демон * Келоглан * Јаболко што се смее и јаболко што плаче * Перис * Змеј со седум глави * Тавара * Шахмаран, легендарниот крал на змии кој беше убиен во заседа во бањите. * Тарам Баба, ноќниот демон или кошмар за кој се верува дека киднапира деца, според традицијата на балканските Турци. == Поврзано == * [[Турска митологија]] * [[Религија во Турција]] == Наводи == <references responsive="1"></references> == Литература == * Özhan Öztürk (2005). Карадениз: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. Истанбул.{{ISBN|975-6121-00-9}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/975-6121-00-9|975-6121-00-9]] . * ''Четириесет и четири турски бајки'' од Игнач Кунос (1913) * http://aton.ttu.edu/ Архивата на Ујсал-Вокер за турската орална наративност на Техничкиот универзитет во Тексас == Дополнителна литература == '''За народни приказни''' : * Еберхард, Волфрам ; Боратав, Пертев Наили . ''Typen türkischer Volksmärchen'' . Висбаден: Штајнер, 1953 година. * Кунос, Игнат. Türkische Volksmärchen aus Stambul. Лајден: ЕЏ Брил. 1905 година. * {{Меѓујазична врска|Theodor Menzel|de|Menzel, Theodor}} . ''Billur Köschk: 14 Türkische Märchen, zum ersten mal nach den beiden Stambuler Drucken der Märchensammlung ins Deutsche übersetzt'' . Хановер: Лафер, 1923 [erschienen] 1924 година * Јаков, Георг ; Менцел, Теодор. ''Beiträge zur Märchenkunde des Morgenlandes'' . III. Бенд: Türkische Märchen II. Хановер: ОРИЕНТ-БУХАНДЛУНГ ХАЈНЦ ЛАФЕРЕ, 1924 г. * [https://en.derevo-kazok.org/turkish-folk-tales/ Турски народни приказни] _(en) {{Европа по тема|Folklore of}} [[Категорија:Фолклор по националност]] 6xqq47bupp9pjzm9epb8ewaf8dezs5k 0 1309958 5300328 5204950 2024-12-04T10:26:22Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300328 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Menelaus'_theorem_1.svg|десно|мини|Менелаева теорема, случај 1: правата DEF поминува низ внатрешноста на триаголникот ABC]] '''Менелаева теорема''', именувана по [[Менелај Александриски]] — тврдење за [[Триаголник|триаголници]] во [[Рамнинска геометрија|рамнинската геометрија]] . Да претпоставиме дека имаме триаголник ''ABC'' и [[Трансверзала (геометрија)|трансверзала]] која ги сече ''BC'', ''AC'' и ''AB'' во точките ''D'', ''E'' и ''F'' соодветно, при што ''D'', ''E'' и ''F'' се различни од ''A'', ''B'' и ''C'' . Слабата верзија на теоремата вели дека : <math>\frac{\overline{AF}}{\overline{FB}} \cdot \frac{\overline{BD}}{\overline{DC}} \cdot \frac{\overline{CE}}{\overline{EA}} = 1,</math> каде за <math>\overline{AB}</math> се зема за обичната должина на отсечката ''AB'', т.е. прима само позитивна вредност. Теоремата може да се зајакне до тврдење за [[Отсечка|должини на отсечки со знак]], што дава дополнителни информации за релативниот редослед на колинеарните точки. Во тој случај, должината ''AB'' се зема како позитивна или негативна според тоа дали ''A'' е лево или десно од ''B'' во однос на некоја фиксна ориентација на правата; на пример, ''AF'' / ''FB'' се дефинира како позитивна вредност кога ''F'' е помеѓу ''А'' и ''B'', а во друг случај прима негативна вредност. Верзијата на Менелаевата теорема кај должини со знак гласи : <math>\frac{\overline{AF}}{\overline{FB}} \cdot \frac{\overline{BD}}{\overline{DC}} \cdot \frac{\overline{CE}}{\overline{EA}} = -1.</math> Оваа верзија може да се означи и преку вектори за да не е нејасно дали должините на отсечките се со или без знак <math>\frac{\vec{AF}}{\vec{FB}} \cdot \frac{\vec{BD}}{\vec{DC}} \cdot \frac{\vec{CE}}{\vec{EA}} = -1.</math> Еквивалентно, може да се запише дека : <math>\overline{AF} \cdot \overline{BD} \cdot \overline{CE} = - \overline{FB} \cdot \overline{DC} \cdot \overline{EA}.</math> <ref>Russell, [[iarchive:anelementarytre02russgoog/page/n26|p. 6]].</ref> Некои автори ги групираат множителите различно и добиваат навидум различна релација <ref>{{Наведување|first=Roger A.|last=Johnson|title=Advanced Euclidean Geometry|year=2007|origyear=1927|publisher=Dover|isbn=978-0-486-46237-0|page=147}}</ref> : <math>\frac{\overline{FA}}{\overline{FB}} \cdot \frac{\overline{DB}}{\overline{DC}} \cdot \frac{\overline{EC}}{\overline{EA}} = 1,</math> но бидејќи секој од овие множители е спротивен на соодветниот множител од погоре, се гледа дека равенката е иста. [[Теорема|Обратно]] е исто така точно: ако точките ''D'', ''E'' и ''F'' се избрани на ''BC'', ''AC'', и ''AB'' соодветно, така што : <math>\frac{\vec{AF}}{\vec{FB}} \cdot \frac{\vec{BD}}{\vec{DC}} \cdot \frac{\vec{CE}}{\vec{EA}} = -1,</math> тогаш ''D'', ''E'' и ''F'' се [[Колинеарност|колинеарни]]. Обратното тврдење често се вклучува како дел од теоремата. (Забележете дека обратната страна на послабата верзија, онаа без знак, не е нужно точна. ) Теоремата е многу слична со Чевината теорема во тоа што нивните равенки се разликуваат само по знакот. Со препишување на секоја од членовите во вкрстените односи, двете теореми може да се посматраат како проективни дуали .<ref>{{Наведено списание|last=Benitez|first=Julio|date=2007|title=A Unified Proof of Ceva and Menelaus' Theorems Using Projective Geometry|url=https://www.heldermann-verlag.de/jgg/jgg11/j11h1beni.pdf|journal=Journal for Geometry and Graphics|volume=11|issue=1|pages=39-44}}</ref> == Доказ == [[Податотека:Menelaos'_theorem_2.svg|десно|мини|Менелаева теорема, случај 2: правата DEF е целосно надвор од триаголникот ABC]] Во продолжение е даден стандардниот доказ:<ref>Follows Russel</ref> Прво, знакот на левата страна ќе биде негативен бидејќи или сите три соодноси се негативни (како во случајот кога линијата DEF не ги сече страните на триаголникот - долниот дијаграм), или еден од односите е негативен, а другите два се позитивни (случајот кога што DEF се сече со две од страните на триаголникот.) (Види ја аксиомата на Паш . ) За да ја проверите вредноста, спуштаме нормали од ''A'', ''B'' и ''C'' кон ''правата DEF'' и нека нивните должини се ''a, b'' и ''c'' соодветно. Потоа од [[Сличност|сличните]] триаголници следува дека | ''AF'' / ''FB'' | = | ''a'' / ''b'' |, | ''BD'' / ''DC'' | = | ''b'' / ''c'' |, и | ''CE'' / ''EA'' | = | ''c'' / ''a'' |. Значи, ако се гледа само должината, без знак, тогаш : <math>\frac{\overline{AF}}{\overline{FB}} \cdot \frac{\overline{BD}}{\overline{DC}} \cdot \frac{\overline{CE}}{\overline{EA}} = \frac{a}{b} \cdot \frac{b}{c} \cdot \frac{c}{a} = 1,</math> За поедноставен, но помалку симетричен начин за проверка на големината,<ref>Follows {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/inductiveplanege00hopkrich|title=Inductive Plane Geometry|last=Hopkins|first=George Irving|publisher=D.C. Heath & Co.|year=1902|chapter=Art. 983}}</ref> нацртајте ја ''CK'' паралелно со ''AB'' при што ''DEF'' ја сече ''CK'' во ''K'' . Потоа, од слични триаголници, имаме : <math>\frac{\overline{BD}}{\overline{DC}} = \frac{\overline{BF}}{\overline{CK}}, \, \frac{\overline{AE}}{\overline{EC}} = \frac{\overline{AF}}{\overline{CK}}</math> и резултатот следи со елиминирање на ''CK'' од овие равенки. Како последица следи обратното тврдење.<ref>Follows Russel with some simplification</ref> Нека ''D'', ''E'' и ''F'' се дадени на правите ''BC'', ''AC'' и ''AB'' така што равенката важи. Нека ''F'' ′ е точката во која ''DE'' ја сече ''AB''. Тогаш, според теоремата, равенството важи и за ''D'', ''E'' и ''F'' ′. Споредувајќи ги двата израза, добиваме : <math>\frac{\overline{AF}}{\overline{FB}} = \frac{\overline{AF'}}{\overline{F'{B}}}.</math> Но, најмногу една точка може да пресече сегмент во даден сооднос па затоа ''F'' = ''F'' ′. === Доказ во кој се користат хомотетии === Во следниов доказ <ref>See Michèle Audin, Géométrie, éditions BELIN, Paris 1998: indication for exercise 1.37, p. 273</ref> се користат само поими од афината геометрија, поточно хомотетии. Без разлика дали ''D'', ''E'' и ''F'' се колинеарни или не, постојат три хомотетии со центри ''D'', ''E'', ''F'' кои соодветно ги пресликуваат ''B'' во ''C'', ''C'' во ''A'' и ''A'' во ''B.'' Составот на тие три хомотетии е елемент од групата на хомотетии-транслации кој ја остава точката ''B'' неподвижна, па затоа станува збор за хомотетија со центар ''B'', и со коефициент кој може да биде 1 (во кој случај тоа е идентитетот). Оваа композиција од пресликувања ја фиксира правата ''DE'' ако и само ако ''F'' е колинеарна со ''D'' и ''E'' (бидејќи првите две хомотетии сигурно ја фиксираат ''DE'', а третата го прави тоа само ако ''F'' лежи на правата ''DE'' ). Затоа ''D'', ''E'' и ''F'' се колинеарни ако и само ако оваа композиција е идентитетот, што значи дека големината на производот на трите коефициента на хомотетиите, т.е. производот на соодносите е 1: : <math>\frac{\overrightarrow{DC}}{\overrightarrow{DB}} \times \frac{\overrightarrow{EA}}{\overrightarrow{EC}} \times \frac{\overrightarrow{FB}}{\overrightarrow{FA}} = 1,</math> што е еквивалентно на дадената равенка. == Историја == Неизвесно е кој всушност ја открил теоремата; сепак, најстариот пишан документ во кој се појавува е делото ''„Сферици“'' од Менелај. Во оваа книга, рамнинската верзија на теоремата се користи како лема за докажување на сферичната верзија на теоремата.<ref>{{Наведена книга|title=History of Mathematics|last=Smith|first=D.E.|publisher=Courier Dover Publications|year=1958|isbn=0-486-20430-8|volume=II|page=607}}</ref> Во делото „Алмагест“, [[Клавдиј Птоломеј|Птоломеј]] ја применил теоремата за решавање на голем број на проблеми во сферичната астрономија.<ref name="rashed">{{Наведена книга|title=Encyclopedia of the history of Arabic science|last=Rashed|first=Roshdi|publisher=Routledge|year=1996|isbn=0-415-02063-8|volume=2|location=London|page=483}}</ref> За време на исламското златно доба, муслиманските научници посветиле голем број дела кои се занимавале со проучување на Менелаевата теорема, која ја именувале како „тврдење за секантите“ (''shakl al-katta'''). Комплетниот четириаголник бил наречен „фигура од секанти“ во нивната терминологија.<ref name="rashed" /> Работата на Ал-Бируни, ''„Клучевите на астрономијата'' “, наведува голем број од тие дела, кои можат да се класифицираат во студии како дел од коментарите на ''„Алмагест“'' на Птоломеј како во делата на ал-Најризи и ал-Казин каде што секој покажал одреден случај на Менелаевата теорема што довело до [[Синусна теорема|синусната теорема]] <ref name="musa">{{Наведено списание|last=Moussa|first=Ali|year=2011|title=Mathematical Methods in Abū al-Wafāʾ's Almagest and the Qibla Determinations|journal=Arabic Sciences and Philosophy|publisher=Cambridge University Press|volume=21|issue=1|pages=1–56|doi=10.1017/S095742391000007X}}</ref> или дела составени како независни трактати како, на пример: * „Трактат за фигурата на секантите“ ( ''Рисала фи шакл ал-ката''' ) од Табит ибн Кура .<ref name="rashed"/> * „Отстранување на превезот од мистериите на фигурата на секантите“ (Кашф ал-кина 'ан асрар ал-шакл ал-ката'), исто така позната како „Книга за фигурата на секантите“ (''Kitab al-shakl al-qatta''') или во Европа како ''Трактат за целосниот четириаголник'' од авторот Хусам ал-Дин ал-Салар . За изгубениот трактат се осврнале Шараф ал-Дин ал-Туси и Насир ал-Дин ал-Туси .<ref name="rashed" /> * Дело на ал-Сијзи .<ref name="musa"/> * ''Тахдиб'' од Абу Наср ибн Ирак .<ref name="musa" /> * Рошди Рашед и Атанас Пападопулос се автори на „Сферици на Менелај: Ран превод и верзија на ал-Махани/ал-Харави (Критичко издание на Сфериците на Менелај од арапските ракописи, со историски и математички коментари)“, Де Грујтер, Серија: Scientia Graeco-A, 21, 2017, 890 страници. {{ISBN|978-3-11-057142-4}} == Наводи == {{Наводи}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/anelementarytre02russgoog|title=Pure Geometry|last=Russell|first=John Wellesley|publisher=Clarendon Press|year=1905|chapter=Ch. 1 §6 "Menelaus' Theorem"}} == Надворешни врски == * [http://planetmath.org/?op=getobj&from=objects&id=3092 Алтернативен доказ] на Менелаевата теорема, од PlanetMath * [http://www.cut-the-knot.org/Curriculum/Geometry/MenelausFromCeva.shtml Менелај од Чева] * [http://www.cut-the-knot.org/4travelers/CevaAndMenelaus.shtml Чева и Менелаус се среќаваат на патот] * [http://www.mathpages.com/home/kmath442/kmath442.htm Менелаус и Чева] на MathPages * [http://demonstrations.wolfram.com/MenelausTheorem/ Демо на Менелаевата теорема] од Џеј Варендорф. Проектот за демонстрации на Волфрам . * [[Категорија:Планиметрија]] [[Категорија:Афина геометрија]] [[Категорија:Теореми за триаголници]] 2v96ax4wnsfx0un0t2rfqzkd7yg7ubv 0 1313942 5300334 5208696 2024-12-04T10:38:24Z BosaFi 115936 Средување 5300334 wikitext text/x-wiki '''Семјуел Џордан Кејн''' (роден на 13 јануари 1992 година) е рагби играч на Нов Зеланд. Неговата редовна позиција за игра е како лабав напаѓач. Моментално игра за Чифс и Беј оф Пленти. Кејн го имал своето интернационално деби за Нов Зеланд во 2012 година. На 5 мај 2020 година, Кејн бил именуван за капитен на Ол Блеккс, наследувајќи го Киеран Рид .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.allblacks.com/news/sam-cane-named-all-blacks-captain|title=Sam Cane named All Blacks captain|work=AllBlacks|accessdate=5 May 2020|archive-date=2020-05-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200507130424/https://www.allblacks.com/news/sam-cane-named-all-blacks-captain|url-status=dead}}</ref> Тој има играно за Чифс во Спер Рагби, Беј оф Пленти во националното провинциско првенство и Кинг Кантри рагби унија во првенството во Хартленд .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.stuff.co.nz/sport/rugby/provincial/126620015/sam-cane-still-set-for-king-country-debut-after-extension-of-waikatos-level-3-border|title=Sam Cane still set for King Country debut after extension of Waikato's level 3 border|date=7 October 2021}}</ref> == Кариера == === Рана кариера === Кејн го претставувал Нов Зеланд до 20 години на Светското првенство за јуниори 2011 година .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nznewsuk.co.uk/sport/?ID=18190&StartRow=1&story=New-Zealand-Rugby-Under-20-squad-named|title=New Zealand Rugby Under 20 squad named {{!}} New Zealand News UK|work=www.nznewsuk.co.uk|accessdate=2021-09-14}}</ref> Во 2012 година тој го направил своето меѓународно деби за Нов Зеланд, во вториот натпревар од серијата три натпревари против Ирска. Неговото почетно деби дошло во последниот натпревар од серијата пред неговата домашна публика во Хамилтон, давајќи извонреден настап кој вклучувал 16 зафати и две обиди. Кејн имал уште три тест настапи таа година. Кејн бил редовен стартер за „Ол Блекс“ во текот на 2013 година, главно поради тоа што капитенот на „Ол Блек“ Ричи Мекоу бил на одмор. Кејн бил еден од најдобрите стрелци во обидот на тимот во 2013 година, постигнувајќи го својот петти обид во годината на 2 ноември, кога „Ол Блекс“ ја победил Јапонија со 54-6. Кејн го добил и првиот жолт картон во својата меѓународна кариера во последната минута од тој натпревар. Тој бил клучен член на победничкиот тим во рагби во 2015 година, каде што бил капитен на тимот до удобна победа од 58-14 над Намибија . Кејн слегол од клупата во нокаут рундите на Светскиот куп, заменувајќи го капитенот на Ол Блеккс во пензија Ричи Мекоу во последната минута од победата со 34-17 над Австралија во финалето на турнирот на 31 октомври 2015 година. === 2016–2017 година === По пензионирањето на Ричи Мекоу, Кејн станал етаблиран член на лидерските групи Чифс и Ол Блекс, именуван како ко-капетан на Чифс заедно со Арон Круден. Кејн станал редовен стартер за Ол Блекс во 2016 година, почнувајќи од сите три теста од серијата Штајнлагер во 2016 година против Велс. Иако имал нерамномерна игра во третиот тест, добивајќи го вториот жолт картон во кариерата, „Ол црните“ продолжиле да ја добиваат серијата со 3-0. 2016 година била мешана сезона за Кејн, главно поради повреда и морал да го позајми својот стартен дрес на Мет Тод и дебитантот Арди Савеа. Кејн бил капитен на „Ол Блекс“ по втор пат во својата кариера, играјќи цели 80 минути како капитен за време на победата над Италија со 68-10 на 12 ноември 2016 година. Кејн издржал само 18 минути следната недела против Ирска, оставајќи го теренот за проценка на повредата на главата и бил заменет од Савеа за остатокот од победата од 21-9. Сезоната 2017 била многу подобра за Кејн. Тој бил капитен на „Чифс“ до полуфиналето на Супер рагби и бил избран во тимот од 33 играчи на „Ол Блекс“ за Пасифика Челинџ 2017 година против Самоа и серијата од три тестови против британските и ирските лавови на турнеја. Кејн го постигнал последниот обид за прегазувањето на Самоа од 78-0 и стартувал во сите три теста против Лавовите, играјќи многу добро. Тој го задржал своето место како редовен стартер за првенството во рагби во 2017 година и почнал да игра поредовно цели 80 минути, поради што Савеа добивал помала минутажа. Кејн имал пет настапи за Нов Зеланд на турнејата на крајот на сезоната во 2017 година и постигна два обиди, со што бил на насловната страница заедно со замената Офа Туунгафаси за одличните зафати во третиот Куп Бледисло, пораз од 18-23, што било и негов 50-ти натпревар. На 18 ноември 2017 година, Кејн станал трет-кој имал најмногу жолти картони во историјата, добивајќи го третиот во кариерата за време на победата над Шкотска со 22-17. Кејн повторно се нашол на насловните страници следната недела за неговата работа против Велс на последниот тест на годината, „Ол Блекс“ победиле со 33-18 откако Кејн и крилниот напаѓач Риеко Јоане имале извонредни перформанси. === 2018 – денес === Кејн бил задржан како ко-капитен на Чифс од страна на новиот главен тренер Колин Купер за сезоната на Супер рагби 2018 година, а за друг капитен ил избран играчот од средниот ред Чарли Нгатаи кој заминува. Тој настапи неверојатно во првите неколку натпревари на Чифсте во 2018 година, вклучувајќи го и воведниот натпревар на 24 февруари 2018 година. Во првото полувреме, Кејн го надмудри крилото на Крусејдерс, Џорџ Бриџ и постигна соло обид на 50 метри од стативите. Чифс загубиле со 45-23. И покрај неговиот ветувачки почеток на сезоната 2018, Кејн се вратил во својата регуларна форма, со недостаток на време за игра предизвикан од повреди што го натерал Кејн да ја изгуби формата. Во отсуство на повредениот капитен на Ол Блекс, Киеран Рид, Кејн бил именуван од главниот тренер на Ол Блекс, Стив Хансен како еден од двајцата заменици- капитани за серијата Штајнлагер 2018 против Франција, заедно со надворешниот бек Бен Смит, а Сем Вајтлок бил именуван како капитен во отсуство на Рид. Кејн првично бил во недоумица да игра против Франција поради абдоминална повреда, при што Мет Тод повторно бил повикан како замена, но успеал да направи теренот на 9 јуни 2018 година да игра додека Ол Блекс ја победила Франција со 52-11. И покрај извонредниот тимски настап на Ол Блекс, лошата дисциплина на Кејн уште еднаш предизвика контроверзии. Кејн и замената Офа Ту'унгафаси се справила високо со францускиот крилен играч Реми Гросо, предизвикувајќи судир со глава меѓу тројцата играчи. Гросо се здобил со две скршеници на лицето, исклучувајќи го остатокот од серијата. Кејн исто така бил строго казнет на вториот тест, победа на Ол Блекс со 26-13. Кејн бил заменет со Арди Савеа само 43 минути по вториот тест поради лошото однесување. Последователно, Кејн бил исфрлен на третиот тест, а Савеа стартувал на негово место, а Мет Тод бил на клупата. По серијата на Штајнлагер против Франција, Кејн ги предводел Чифс во четвртфиналето на Супер рагби, каде што загубијле од Хјурикејнс со 31-32. Кејн потоа продолжил да игра на пет од шесте натпревари, за време на првенството во рагби во 2018 година . На 6 октомври 2018 година, Кејн започнал во финалниот натпревар на Рагби шампионатот, против Јужна Африка. Кејн бил на теренот само 36 минути, пред да го скрши вратот при судир со ветеранот на Спрингбокс, лабав напаѓач Франсоа Лув. Кејн веднаш бил заменет со напаѓачот на Хјурикејнс, Арди Савеа, кој го постигнал победничкиот обид на „Ол Блекс'“, дозволувајќи им да ја победат Јужна Африка со 32-30. Сем Кејн бил составен член на тимот на Ол Блекс на Светскиот куп во рагби 2019 година, настапувајќи на скоро сите натпревари. Сем Кејн го заменил Киеран Рид како капетан на [[:en:All Blacks|Ол Блекс]] на 6 мај 2020 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nzherald.co.nz/sport/rugby-all-blacks-flanker-sam-canes-season-over-after-fracturing-neck/K6ZOFEQEYVHZOMO5N26BEYUNZA/|title=Rugby: All Blacks flanker Sam Cane's season over after fracturing neck|work=NZ Herald|language=en-NZ|accessdate=2021-09-14}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Кејн, Сем}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1992 година]] [[Категорија:Рагбисти по националност]] mjb70awxg3k1olrpgto2xg76zvakbnn 0 1315554 5300076 5247702 2024-12-03T18:42:34Z Niegodzisie 79128 /* Дискографија */ 5300076 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=Кендрик Ламар|image=Pulitzer2018-portraits-kendrick-lamar (cropped).jpg|caption=Ламар на церемонијата на доделување на [[Пулицерова награда|Пулицеровата награда]] за 2018 година|birth_name=Кендрик Ламар Дакворт|birth_date={{Birth date and age|1987|06|17|df=yes}}|birth_place=[[Комптон]], Калифорнија, САД|education=|alias={{flatlist| * K.Дот * Оклама }}|occupation={{flatlist| * Рапер * пејач * текстописец * {{nowrap|музички продуцент}} * филмаџија }}|organization=PGLang|years_active=2003–денес|works=|net_worth=|partner=Витни Олфорд|children=2|relatives=|awards=|module={{Infobox musical artist <!-- See WP:WikiProject Musicians -->|embed=yes | background = solo_singer | genre = {{flatlist| * [[Hip hop music|Hip hop]] * [[progressive rap]] * [[West Coast hip hop]]<!--sourced in "Impact" section--> * {{nowrap|[[jazz rap]]}} }} | label = {{flatlist| * [[PGLang]] * [[Top Dawg Entertainment|Top Dawg]] * [[Aftermath Entertainment|Aftermath]] * [[Interscope Records|Interscope]] }} | current_member_of = {{flatlist| * [[Black Hippy]] }} | website = {{URL|kendricklamar.com}} }}}} '''Кендрик Ламар Дакворт''' (англ. ''Kendrick Lamar Duckworth;'' роден на 17 јуни 1987) ― американски рапер и текстописец. Роден е во [[Комптон|Комптон, Калифорнија]], а неговите родители биле од Чикаго.<ref>{{cite web|url=https://www.biography.com/people/kendrick-lamar-21349281|title=Kendrick Lamar - Rapper, songwriter|author=Kendrick Lamar|archive-url=https://web.archive.org/web/20170519124500/http://www.biography.com/people/kendrick-lamar-21349281|archive-date=May 19, 2017|access-date=June 23, 2017|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.allmusic.com/artist/kendrick-lamar-mn0002709646/biography|title=Kendrick Lamar {{pipe}} Biography & History|author=Biography by Andy Kellman|date=June 17, 1987|archive-url=https://web.archive.org/web/20170707213649/http://www.allmusic.com/artist/kendrick-lamar-mn0002709646/biography|archive-date=July 7, 2017|website=AllMusic|access-date=June 23, 2017|url-status=live}}</ref> Ламар својата кариера ја започнал како тинејџер и настапувал под уметничкото име '''К.Дот'''. Во 2005 година потпишал договор со продукциската куќа Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://teaandweed.com/kendrick-lamar-discography/#YHNIC|title=Kendrick Lamar's Complete Discography – Tea & Weed|date=February 12, 2021|work=teaandweed.com|accessdate=March 23, 2022}}</ref><ref name="hiphopdx1">{{Cite web|url=https://hiphopdx.com/interviews/id.1641/title.kendrick-lamar-the-west-coast-got-somethin-to-say|title=Kendrick Lamar: The West Coast Got Somethin' To Say|last=|first=|date=2011-01-06|access-date=2022-10-17|website=HipHopDX}}</ref> Во 2009 година, Ламар одлучил повеќе да не го користи уметничкото име К.Дот и се определил за своето своето родено име. Истата година, Ламар заедно со своите колеги од продукциската куќа TDE: Џеј Рок, Аб-Сул и СкХулбој Кју ја формирале [[Супергрупа (музика)|хип-хоп супергрупата]] Black Hippy. Во 2011 година, Кендрик Ламар го издал својот деби студиски албум ''Section.80''. Албумот наишол на позитивни критики и на него се наоѓа неговиот деби-сингл „HiiiiPower“. Во 2012 година''[[Добро дете, МААД Сити|,]]'' Ламар потпишал договор за снимање со продукциската куќа од [[Др. Дре]] Aftermath Entertainment, спонзорирана од [[Interscope Records]], и го објавил својот втор студиски албум ''Good Kid, M.A.A.D City''. Албумот бил многу добро прифатен од критиката, а имал и комерцијален успех. На овој албум, покрај другите, се наоѓаат и песните: „Swimming Pools (Drank)“, „Backseat Freestyle“ и „Bitch, Don't Kill My Vibe“. Посетата на Јужна Африка била инспирирација на неговиот трет студиски албум ''To Pimp a Butterfly'' (2015) во кој има [[џез]] елементи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.revolt.tv/article/2020-03-15/79685/to-pimp-a-butterfly-remains-an-important-display-of-the-life-and-struggles-of-modern-day-black-america/|title='To Pimp a Butterfly' remains an important display of the life and struggles of modern-day Black America|work=REVOLT|language=en-US|accessdate=May 9, 2022}}</ref> Ова бил негов прв албум кој се искачил на прво место на [[Билборд 200|''Билборд'' 200]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.metacritic.com/feature/best-albums-of-the-decade-2010s|title=Best Albums of the Decade|work=Metacritic|access-date=April 1, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406225640/https://www.metacritic.com/browse/albums/score/metascore/all/filtered|archive-date=April 6, 2019|language=en}}</ref> Истата година, со ремиксот на „Bad Blood“ од [[Тејлор Свифт]], Кендрик Ламар за прв пат се искачил на врвот на [[Билборд Хот 100|''Billboard'' Hot 100]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-bad-blood-first-no-1-single-taylor-swift/|title=Kendrick Lamar Scores First Hot 100 No. 1 Thanks to Taylor Swift|last=Lipshutz|first=Jason|date=2015-05-27|work=Billboard|language=en-US|accessdate=2022-11-09}}</ref> Ламар, во неговиот четврти студиски албум ''Damn'' (2017) експериментирал со [[Современ Р&Б|R&B]], [[Поп-музика|поп]] и психоделичен соул. Песната „Humble“ од овој албум била негова прва соло песна која се искачила на прво место, и станала прво некласично и неџез дело на кое му била доделена [[Пулицерова награда за музика]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/business-43789936|title=Kendrick Lamar wins Pulitzer music prize|last=Johnston|first=Chris|date=April 17, 2018|access-date=May 31, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180530000200/http://www.bbc.com/news/business-43789936|archive-date=May 30, 2018|publisher=BBC News|language=en-GB}}</ref> По четиригодишна пауза, Ламар го издал својот [[Минималистичка музика|минималистички]] петти студиски албум ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022).<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2022/05/13/arts/music/kendrick-lamar-new-album-mr-morale-and-the-big-steppers.html|title=Kendrick Lamar Returns With 'Mr. Morale & the Big Steppers'|last=Sisario|first=Ben|date=May 13, 2022|work=The New York Times|access-date=May 13, 2022|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> Кендрик Ламар, заедно со неговиот креативен партнер Дејв Фри е кооосновач на креативниот колектив PGLang, и режирале и продуцирале неколку музички спотови и филмови. Кендрик Ламар има продадено преку 70 милиони плочи само во САД. Сите негови студиски албуми [[Здружение на музичките сниматели на Америка|Здружението на музички сниматели на Америка]] (RIAA) ги сертифицирало со најмалку платинест тираж.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.riaa.com/gold-platinum/|title=Gold & Platinum|work=RIAA|language=en-US|accessdate=May 9, 2022}}</ref> За време на својата кариера, Кендрик Ламар има добиено бројни признанија, меѓу кои се и 17 [[Награди Греми|Греми награди]], Награда ЕМИ за ударен термин, две [[American Music Award|Американски музички награди]], шест музички награди од ''Billboard'', 11 [[МТВ Видео Музички Награди]], [[Британски музички награди|Британска музичка награда]] и номинација за [[Филмска награда на академијата на САД|Оскар]]. Во 2015 година, Државниот сенат од Калифорнија на Ламар му ја доделил Наградата за икина на генерацијата. Тој се наоѓа на ''Time'' 100 и ''Forbes'' 30 Under 30 списоците.<ref name="time 100">{{Наведен нестручен часопис|access-date=April 21, 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2017/11/14/kendrick-lamar-conscious-capitalist-the-30-under-30-cover-interview/|title=Kendrick Lamar, Conscious Capitalist: The 30 Under 30 Cover Interview|last=Greenburg|first=Zack O'Malley|work=Forbes|language=en|accessdate=2022-10-05}}</ref> Три негови студиски албуми биле вклучени меѓу [[500 најдобри албуми на сите времиња на Ролинг Стоун|500 најдобри албуми на сите времиња]] во рангирањето од ''[[Ролинг Стоун|Ролинг стоун]]'' за 2020 година. == Дискографија == '''Студиски албуми''' * ''Section.80'' (2011) * ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Damn'' (2017) * ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022) * ''GNX'' (2024) == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ламар, Кендрик}} [[Категорија:Американски хип-хоп продуценти]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1987 година]] [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Американски хип-хоп музичари]] [[Категорија:Американски рапери]] [[Категорија:Добитници на MTV Europe музички награди]] [[Категорија:Добитници на Пулицерова награда]] [[Категорија:Добитници на ЕМИ награди]] [[Категорија:Музичари од Калифорнија]] [[Категорија:Добитници на Греми награди]] [[Категорија:Добитници на Британски музички награди]] [[Категорија:Американски режисери на музички спотови]] [[Категорија:Американски текстописци]] [[Категорија:Американски хип-хоп пејачи]] [[Категорија:Афроамерикански музички продуценти]] [[Категорија:Афроамерикански текстописци]] [[Категорија:Афроамерикански рапери]] [[Категорија:Афроамерикански христијани]] [[Категорија:Добитници на Греми за рап-музика]] 3ih1k7kwl73nexbrl0hhhgbv9j0we3c 5300077 5300076 2024-12-03T18:42:54Z Niegodzisie 79128 5300077 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=Кендрик Ламар|image=Pulitzer2018-portraits-kendrick-lamar (cropped).jpg|caption=Ламар на церемонијата на доделување на [[Пулицерова награда|Пулицеровата награда]] за 2018 година|birth_name=Кендрик Ламар Дакворт|birth_date={{Birth date and age|1987|06|17|df=yes}}|birth_place=[[Комптон]], Калифорнија, САД|education=|alias={{flatlist| * K.Дот * Оклама }}|occupation={{flatlist| * Рапер * пејач * текстописец * {{nowrap|музички продуцент}} * филмаџија }}|organization=PGLang|years_active=2003–денес|works=|net_worth=|partner=Витни Олфорд|children=2|relatives=|awards=|module={{Infobox musical artist <!-- See WP:WikiProject Musicians -->|embed=yes | background = solo_singer | genre = {{flatlist| * [[Hip hop music|Hip hop]] * [[progressive rap]] * [[West Coast hip hop]]<!--sourced in "Impact" section--> * {{nowrap|[[jazz rap]]}} }} | label = {{flatlist| * [[PGLang]] * [[Top Dawg Entertainment|Top Dawg]] * [[Aftermath Entertainment|Aftermath]] * [[Interscope Records|Interscope]] }} | current_member_of = {{flatlist| * [[Black Hippy]] }} | website = {{URL|kendricklamar.com}} }}}} '''Кендрик Ламар Дакворт''' ({{Lang-en|Kendrick Lamar Duckworth}}; роден на 17 јуни 1987) ― американски рапер и текстописец. Роден е во [[Комптон|Комптон, Калифорнија]], а неговите родители биле од Чикаго.<ref>{{cite web|url=https://www.biography.com/people/kendrick-lamar-21349281|title=Kendrick Lamar - Rapper, songwriter|author=Kendrick Lamar|archive-url=https://web.archive.org/web/20170519124500/http://www.biography.com/people/kendrick-lamar-21349281|archive-date=May 19, 2017|access-date=June 23, 2017|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.allmusic.com/artist/kendrick-lamar-mn0002709646/biography|title=Kendrick Lamar {{pipe}} Biography & History|author=Biography by Andy Kellman|date=June 17, 1987|archive-url=https://web.archive.org/web/20170707213649/http://www.allmusic.com/artist/kendrick-lamar-mn0002709646/biography|archive-date=July 7, 2017|website=AllMusic|access-date=June 23, 2017|url-status=live}}</ref> Ламар својата кариера ја започнал како тинејџер и настапувал под уметничкото име '''К.Дот'''. Во 2005 година потпишал договор со продукциската куќа Top Dawg Entertainment (TDE).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://teaandweed.com/kendrick-lamar-discography/#YHNIC|title=Kendrick Lamar's Complete Discography – Tea & Weed|date=February 12, 2021|work=teaandweed.com|accessdate=March 23, 2022}}</ref><ref name="hiphopdx1">{{Cite web|url=https://hiphopdx.com/interviews/id.1641/title.kendrick-lamar-the-west-coast-got-somethin-to-say|title=Kendrick Lamar: The West Coast Got Somethin' To Say|last=|first=|date=2011-01-06|access-date=2022-10-17|website=HipHopDX}}</ref> Во 2009 година, Ламар одлучил повеќе да не го користи уметничкото име К.Дот и се определил за своето своето родено име. Истата година, Ламар заедно со своите колеги од продукциската куќа TDE: Џеј Рок, Аб-Сул и СкХулбој Кју ја формирале [[Супергрупа (музика)|хип-хоп супергрупата]] Black Hippy. Во 2011 година, Кендрик Ламар го издал својот деби студиски албум ''Section.80''. Албумот наишол на позитивни критики и на него се наоѓа неговиот деби-сингл „HiiiiPower“. Во 2012 година''[[Добро дете, МААД Сити|,]]'' Ламар потпишал договор за снимање со продукциската куќа од [[Др. Дре]] Aftermath Entertainment, спонзорирана од [[Interscope Records]], и го објавил својот втор студиски албум ''Good Kid, M.A.A.D City''. Албумот бил многу добро прифатен од критиката, а имал и комерцијален успех. На овој албум, покрај другите, се наоѓаат и песните: „Swimming Pools (Drank)“, „Backseat Freestyle“ и „Bitch, Don't Kill My Vibe“. Посетата на Јужна Африка била инспирирација на неговиот трет студиски албум ''To Pimp a Butterfly'' (2015) во кој има [[џез]] елементи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.revolt.tv/article/2020-03-15/79685/to-pimp-a-butterfly-remains-an-important-display-of-the-life-and-struggles-of-modern-day-black-america/|title='To Pimp a Butterfly' remains an important display of the life and struggles of modern-day Black America|work=REVOLT|language=en-US|accessdate=May 9, 2022}}</ref> Ова бил негов прв албум кој се искачил на прво место на [[Билборд 200|''Билборд'' 200]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.metacritic.com/feature/best-albums-of-the-decade-2010s|title=Best Albums of the Decade|work=Metacritic|access-date=April 1, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190406225640/https://www.metacritic.com/browse/albums/score/metascore/all/filtered|archive-date=April 6, 2019|language=en}}</ref> Истата година, со ремиксот на „Bad Blood“ од [[Тејлор Свифт]], Кендрик Ламар за прв пат се искачил на врвот на [[Билборд Хот 100|''Billboard'' Hot 100]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.billboard.com/pro/kendrick-lamar-bad-blood-first-no-1-single-taylor-swift/|title=Kendrick Lamar Scores First Hot 100 No. 1 Thanks to Taylor Swift|last=Lipshutz|first=Jason|date=2015-05-27|work=Billboard|language=en-US|accessdate=2022-11-09}}</ref> Ламар, во неговиот четврти студиски албум ''Damn'' (2017) експериментирал со [[Современ Р&Б|R&B]], [[Поп-музика|поп]] и психоделичен соул. Песната „Humble“ од овој албум била негова прва соло песна која се искачила на прво место, и станала прво некласично и неџез дело на кое му била доделена [[Пулицерова награда за музика]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/business-43789936|title=Kendrick Lamar wins Pulitzer music prize|last=Johnston|first=Chris|date=April 17, 2018|access-date=May 31, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180530000200/http://www.bbc.com/news/business-43789936|archive-date=May 30, 2018|publisher=BBC News|language=en-GB}}</ref> По четиригодишна пауза, Ламар го издал својот [[Минималистичка музика|минималистички]] петти студиски албум ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022).<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2022/05/13/arts/music/kendrick-lamar-new-album-mr-morale-and-the-big-steppers.html|title=Kendrick Lamar Returns With 'Mr. Morale & the Big Steppers'|last=Sisario|first=Ben|date=May 13, 2022|work=The New York Times|access-date=May 13, 2022|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> Кендрик Ламар, заедно со неговиот креативен партнер Дејв Фри е кооосновач на креативниот колектив PGLang, и режирале и продуцирале неколку музички спотови и филмови. Кендрик Ламар има продадено преку 70 милиони плочи само во САД. Сите негови студиски албуми [[Здружение на музичките сниматели на Америка|Здружението на музички сниматели на Америка]] (RIAA) ги сертифицирало со најмалку платинест тираж.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.riaa.com/gold-platinum/|title=Gold & Platinum|work=RIAA|language=en-US|accessdate=May 9, 2022}}</ref> За време на својата кариера, Кендрик Ламар има добиено бројни признанија, меѓу кои се и 17 [[Награди Греми|Греми награди]], Награда ЕМИ за ударен термин, две [[American Music Award|Американски музички награди]], шест музички награди од ''Billboard'', 11 [[МТВ Видео Музички Награди]], [[Британски музички награди|Британска музичка награда]] и номинација за [[Филмска награда на академијата на САД|Оскар]]. Во 2015 година, Државниот сенат од Калифорнија на Ламар му ја доделил Наградата за икина на генерацијата. Тој се наоѓа на ''Time'' 100 и ''Forbes'' 30 Under 30 списоците.<ref name="time 100">{{Наведен нестручен часопис|access-date=April 21, 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/zackomalleygreenburg/2017/11/14/kendrick-lamar-conscious-capitalist-the-30-under-30-cover-interview/|title=Kendrick Lamar, Conscious Capitalist: The 30 Under 30 Cover Interview|last=Greenburg|first=Zack O'Malley|work=Forbes|language=en|accessdate=2022-10-05}}</ref> Три негови студиски албуми биле вклучени меѓу [[500 најдобри албуми на сите времиња на Ролинг Стоун|500 најдобри албуми на сите времиња]] во рангирањето од ''[[Ролинг Стоун|Ролинг стоун]]'' за 2020 година. == Дискографија == '''Студиски албуми''' * ''Section.80'' (2011) * ''Good Kid, M.A.A.D City'' (2012) * ''To Pimp a Butterfly'' (2015) * ''Damn'' (2017) * ''Mr. Morale & the Big Steppers'' (2022) * ''GNX'' (2024) == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ламар, Кендрик}} [[Категорија:Американски хип-хоп продуценти]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1987 година]] [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Американски хип-хоп музичари]] [[Категорија:Американски рапери]] [[Категорија:Добитници на MTV Europe музички награди]] [[Категорија:Добитници на Пулицерова награда]] [[Категорија:Добитници на ЕМИ награди]] [[Категорија:Музичари од Калифорнија]] [[Категорија:Добитници на Греми награди]] [[Категорија:Добитници на Британски музички награди]] [[Категорија:Американски режисери на музички спотови]] [[Категорија:Американски текстописци]] [[Категорија:Американски хип-хоп пејачи]] [[Категорија:Афроамерикански музички продуценти]] [[Категорија:Афроамерикански текстописци]] [[Категорија:Афроамерикански рапери]] [[Категорија:Афроамерикански христијани]] [[Категорија:Добитници на Греми за рап-музика]] laesrdo0qh7c8nwg3gbf1thrkvbwth5 0 1322471 5300322 5225096 2024-12-04T10:02:53Z Jtasevski123 69538 Поправка на навод 5300322 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|name=Мерал Мендерес|image=|image_upright=|image_size=|landscape=<!-- yes, if wide image, otherwise leave blank -->|alt=|caption=|native_name=|native_name_lang=|birth_name=|alias=|birth_date=1933|birth_place=[[Кушадаси]], [[Провинција Ајдин]], Турција|origin=|death_date={{death date and age|2011|12|27|1933|df=y}}|death_place=[[Малтепе, Истанбул]], Турција|genre=[[Опера]]|occupation=[[сопрано]]|instrument=|years_active=1960–1990|label=|associated_acts=|website=<!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} -->|module=|module2=|module3=}}'''Мерал Мендерес''' (1933 – 27 декември 2011) била турска оперска пејачка како сопран.<ref name="c1" /><ref name="md" /> == Раниот живот == Мерал Мендерес е родена во [[Кушадаси]] во [[Ајдин (покраина)|провинцијата Ајдин]], западна Турција во 1933 година. Своите први часови по пеење ги земала од Мунир Џејхан на Општинскиот конзерваториум во Истанбул . Понатаму се школувала во новоформираното оперско студио. Таа била менторирана од странски и турски тренери за гласови.<ref name="md" /> == Кариера == Мендерес дебитирала на сцената на 19 март 1960 година настапувајќи во операта ''[[Тоска (опера)|Тоска]]'' од [[Џакомо Пучини]] поставена во градската опера на Истанбул основана во 1959 година.<ref name="c1" /><ref name="md" /> Нејзината следна изведба била во операта ''[[Мадам Батерфлај]]'' од Пучини. Нејзините понатамошни улоги биле како Сантуца во ''[[Кавалерија рустикана|Cavalleria rusticana]]'' од [[Пјетро Маскањи]] и во ''La bohème'' од Пучини. Во „ ''Турандот“'' на Пучини, поставена во [[Анкара]], таа ги играла и принцезата Турандот и робинката Лиу. Таа настапувала во опери како ''Магбет'' од [[Џузепе Верди]], улогата на Антонија во ''[[Хофманови приказни|Приказните за Хофман]]'' од [[Жак Офенбах]], ''[[Бал под маски (Верди)|Un ballo in maschera]]'' од Верди, ''Разменетата невеста'' од [[Беджих Сметана|Бедрих Сметана]] и ''[[Трубадур (опера)|Ил троваторе]]'' од Верди.<ref name="md" /> Таа била позната како сопран со природен и звучен глас во највисокиот вокален опсег. Таа била една од првите оперски пејачки во републиканската ера. На сцената настапувала речиси триесет години.<ref name="md" /> Во 2010 година, Мендерес била почестена за 50-годишнината од основањето на Истанбулската опера со „Наградата за уметност“ доделена од Ренгим Ѓокмен, генералниот директор на Турската државна опера и балет.<ref name="c1" /><ref name="md" /> == Смртта == Мерал Мендерес починала на 78-годишна возраст во нејзиниот дом во [[Малтепе|Малтепе, Истанбул]] на 27 декември 2011 година. Таа била погребана на гробиштата Кучукјали по комеморативната церемонија одржана во [[Оперска куќа Суреја|операта Сурејја]] и верската погребна служба во џамијата Малтепе Меркез.<ref name="c1" /><ref name="md" /> == Наводи == {{Наводи|refs=<ref name="c1">{{cite news |url=https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/meral-menderes-yasamini-yitirdi-308484 |newspaper=[[Cumhuriyet]] |title=Meral Menderes yaşamını yitirdi |date=27 December 2011 |language=tr |access-date=30 October 2020 }}</ref> <ref name="md">{{cite journal |url=http://www.musikidergisi.net/?p=2020 |publisher=Musîki Dergisi |title=Meral Menders: Türk Operasının ilk yıldızından ebedî veda ... |language=tr |access-date=30 October 2020 }}</ref>}} [[Категорија:Articles with short description]] [[Категорија:Short description is different from Wikidata]] [[Категорија:Починати во 2011 година]] [[Категорија:Родени во 1933 година]] [[Категорија:Статии со извори на турски (tr)]] [[Категорија:CS1-грешки: недостасува списание]] 5j53769c9q8lrhbgtrrll6sfdy38s5h 0 1322582 5300338 5275394 2024-12-04T10:52:12Z BosaFi 115936 средување 5300338 wikitext text/x-wiki '''Рударството на боксит на островот Ренел''' започнал на западната страна на островот околу 2011 година. Островот Ренел е дел од [[Соломони|Соломонските Острови]] во Тихиот Океан.<ref name=":0">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2021/may/31/they-failed-us-how-mining-and-logging-devastated-a-pacific-island-in-a-decade|title=‘They failed us’: how mining and logging devastated a Pacific island in a decade|date=2021-05-30|work=The Guardian|access-date=2023-03-03|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Групацијата Бинтанг Делапан е еден од главните оператори на рудникот, со под договор од Азија Пацифик Инвестмент Девелопмент.<ref name=":1">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2021/nov/10/mining-operation-allegedly-owes-millions-in-taxes-and-royalties-in-solomon-islands|title=Mining operation allegedly owes millions in taxes and royalties in Solomon Islands|last=Piringi|first=Charley|date=2021-11-10|work=The Guardian|access-date=2023-03-03|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Рудникот имал повеќекратно излевање, предизвикувајќи еколошка штета, а локалните жители велат дека немаат корист од рудникот сразмерно на штетата што ја предизвикал. Владата признала дека рудникот е слабо регулиран. Закупот за рударство бил откажан во октомври 2020 година, иако рударската компанија го оспорила ова откажување на суд.<ref name=":1"/> == Заднина == [[Боксит]]от е една од главните состојки што се користеле за производство [[Алуминиум|на алуминиум]] .<ref name=":0"/> == Локација == Островот Ренел, [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] [[УНЕСКО|на УНЕСКО]], и соседниот остров Белона имале комбинирано население од околу 3.000 луѓе.<ref name=":2">https://devpolicy.org/wp-content/uploads/wp-post-to-pdf-enhanced-cache/1/rennell-island-two-halves-20170725.pdf</ref> Зголемување на ископувањето на боксит во областа од 2011 до 2021 година се случило во исто време со активностите за сеча.<ref name=":0"/> == Историја == Рударската компанија и платила на владата на Соломонските Острови 17,8 милиони американски долари во 2020 година и 16,4 милиони американски долари во 2019 година. Властите проценувале дека околу 50% од наоѓалиштето на боксит бил извезен помеѓу 2014 и 2021 година <ref name=":0"/> Во 2021 година, владата на Соломонските Острови објавил дека Бинтанг Делапан не платил даноци и авторски права за една третина од пратките на боксит што ги извезувале од 2015 година, оставајќи ја компанијата должна околу 16 милиони австралиски сојузни држави неплатени даноци.<ref name=":1"/> == Влијание == Иако локалната економија процвета за време на врвот на рударскиот бум, владата признава дека закупот на рударството бил слабо регулиран, а Соломонските Острови немаат корист од рударската активност. Жителите велат дека ткивото на нивната заедница е оштетено од приливот на странски работници и дека нивната вода и почва се загадени.<ref name=":0"/> Во февруари 2019 година, за време на циклонот Ома, носач на рефус бил приземјен на [[Kongobainiu reef|гребенот Конгобаиниу]] и истурил 300 тони нафта во заливот. Локалните жители не можеле да ловат риба, добитокот им умрел, а децата страдале од инфекции на кожата и очите.<ref name=":0"/> Загубите беа проценети на 50 милиони долари.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.abc.net.au/news/2020-11-26/solomon-islands-leaked-report-on-oil-spill-damage/12923050|title=Economic losses from Solomon Islands' oil spill disaster near World Heritage site could reach $50m|date=2020-11-26|work=ABC News|access-date=2023-03-03|language=en-AU}}</ref> Проценките сугерираат дека над 10.000 квадратни метри гребен и над 4.000 квадратни метри живеалиште во лагуната биле уништени и би можеле да бидат потребни 130 години за да се опорави.<ref name=":1"/> 5.000 тони боксит биле истурени во заливот во јули 2019 година <ref name=":0"/> До 2021 година, повеќе од половина од погодените области не биле санирани.<ref name=":1"/> == Наводи == <references responsive="1"></references> == Дополнителна литература == * [https://pubs.geoscienceworld.org/segweb/economicgeology/article-abstract/70/3/542/18684 Биогенеза на Ренел бокситот] * [https://bioone.org/journals/pacific-science/volume-75/issue-3/75.3.8/----Custom-HTML----New/10.2984/75.3.8.full Светско наследство во опасност] * [https://devpolicy.org/wp-content/uploads/wp-post-to-pdf-enhanced-cache/1/rennell-island-two-halves-20170725.pdf Ренел и островот на две половини] [[Категорија:Рудници]] 8wt5asr404sl0vhnlgkzobblracsktm 0 1323136 5300094 5047788 2024-12-03T20:20:32Z Bjankuloski06 332 /* Наводи */ 5300094 wikitext text/x-wiki {{Книги од Стариот завет}} [[Податотека:Psalter,_Rača_monastery.jpg|лево|мини|250x250пкс|<center> [[Псалтир]] (околу 1700 г.) Јеротеј Рачанин, [[Сентендре]]</center>]] '''Псалми'''<ref>{{ДРМЈ|псалм}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|псалм}}</ref> (Евр. תְהִלִּים ''Техилим'' - „пофалби“) — една од книгите на хебрејскиот [[Танах]], т.е. христијанскиот [[Стар завет]]. Во [[Ислам|исламската]] традиција, оваа книга се почитува под името '''зебур'''. [[Податотека:Псалтир_из_1881._године.jpg|мини| Псалтир од 1881 година]] Псалмите се [[Молитва|молитви]] во стихови, а ги има вкупно 151, и тоа на различни теми, како: пофални песни за [[Бог]]а, за чудата негови, за законот божји, за непослушноста на Израилот, најавата на Синот Божји итн.; молитви за покајание, за заштита, за помош и за спасение; судбината на праведниците и грешниците; Давидовите [[Молитва|молитви]], божјиот завет со [[царот Давид]] и борбата на [[Давид|Давид и Голијат]].<ref>''Свето писмо на Стариот и на новиот завет'' (трето издание). Свиндон: Британско и инострано библиско друштво, Скопје: Македонска книга, 1998, стр. 690-763.</ref> Во некои од псалмите Давид се кае за своите гревови, во други го прославува [[Бог|Бога]], во други го пророкува доаѓањето на Спасителот на светот. Така во еден од нив, опишувајќи ја Неговата убавина, како да гледа, вели: „Ти си најубав меѓу синовите човечки, благодатта тече од Твојата уста“. Псалмите низ вековите биле, па дури и денес се најомилените молитви на христијаните и Книгата која го потресува и го буди најскаменото човечко срце од духовната зачмаеност. == Поврзано == * [[Стар завет]] * [[Библија]] * [[Авраам]] * [[Мојсеј]] * [[Псалтир]] == Наводи == {{наводи}} {{Псалми}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Псалми| ]] [[Категорија:Богослужбени книги]] [[Категорија:Книги од Стариот завет]] [[Категорија:Грцизми]] ny49mrrzdltjnizfhgxnz2kaolz8h68 0 1325183 5300330 5071797 2024-12-04T10:29:06Z BosaFi 115936 Средување 5300330 wikitext text/x-wiki '''Семјон Александрович Гинзбург''' ({{Lang-ru|Семён Алекса́ндрович Ги́нзбург}}) (1900–1943) бил советски дизајнер на тенкови. Се запишал на деловно училиште во 1918 година, но потоа доброволно се пријавил за [[Црвена армија|Црвената армија]] во 1919 година и служел во ескадрилата за лесна артилерија на 3-та стрелачка дивизија. Откако дивизијата се повлекла во Воронеж, Гинзбург се запишал на Воената академија на стратешките ракетни сили и дипломирал во 1920 година. Бил назначен за командант на вод во 52-та стрелачка дивизија и се борел кај Каховка и на Крим. Тој ги продолжил своите студии на Академијата за воена технологија Џержински во 1926 година, а дипломирал во 1929 година откако се специјализирал за дизајн на тенкови. Бил еден од најраните дизајнери на тенкови во Советскиот Сојуз кој експресно студирал да стане таков.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tankarchives.ca/2021/08/chief-designer-of-1930s.html|title=Chief Designer of the 1930s|accessdate=2022-02-18}}</ref> Работел во ГКБ (главното проектантско биро) и во КБ-3 во Москва. Во 1930 година бил член на советскиот комитет за набавки во Велика Британија кој подготвил купување лиценца за тенкот Викерс 6-тони. Гинзбург потоа ја предводел експерименталната група ОКМО во [[Санкт Петербург|Ленинград]], подготвувајќи го производството на Т-26, врз основа на стекнатиот дизајн на Викерс 6-тони. Подоцна бил директно вклучен во развојот на експериментални типови како Т-33, Т-43, Т-29, Т-46-5, Т-100 и Т-126СП, како и во сериите изградени Т-26, Т- типови 28, Т-35 и Т-50. Заменик на [[Joseph Yakovlevich Kotin|Џозеф Јаковлевич Котин]], и самиот заменик на Народниот комесар на тенковската индустрија, Гинзбург бил директно одговорен за развојната работа на лесниот самоодни пиштоли СУ-76. Проблемите со преносот на првата сериска варијанта биле причина за неговото отстранување од таа позиција и испраќање напред. Тој станал главен технички офицер на 32-та тенковска бригада и бил убиен за време [[Битка за Курск|на битката кај Курск]]. Лесниот тенк Т-26 бил развиен во 1931 година. Неговиот дизајн бил базиран на британскиот тенк Викерс. Првата верзија на Т-26 била опремена со митралези. Во 1933 година, тенкот Т-26 добил една купола со главно и секундарно вооружување: топ од 45 мм и митралез од 7,62 мм. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == https://ar.culture.ru/en/subject/legkiy-tank-t-26-maket {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гинзбург, Семјон Александрович}} [[Категорија:Носители на Орденот на Ленин]] [[Категорија:Родени во 1900 година]] [[Категорија:Советски Евреи]] [[Категорија:Починати во 1943 година]] [[Категорија:Носители на Орденот на Црвената ѕвезда]] 8ungif6ntiew1wzrkmdwcwf9pni183j 5300331 5300330 2024-12-04T10:29:26Z BosaFi 115936 /* Наводи */ 5300331 wikitext text/x-wiki '''Семјон Александрович Гинзбург''' ({{Lang-ru|Семён Алекса́ндрович Ги́нзбург}}) (1900–1943) бил советски дизајнер на тенкови. Се запишал на деловно училиште во 1918 година, но потоа доброволно се пријавил за [[Црвена армија|Црвената армија]] во 1919 година и служел во ескадрилата за лесна артилерија на 3-та стрелачка дивизија. Откако дивизијата се повлекла во Воронеж, Гинзбург се запишал на Воената академија на стратешките ракетни сили и дипломирал во 1920 година. Бил назначен за командант на вод во 52-та стрелачка дивизија и се борел кај Каховка и на Крим. Тој ги продолжил своите студии на Академијата за воена технологија Џержински во 1926 година, а дипломирал во 1929 година откако се специјализирал за дизајн на тенкови. Бил еден од најраните дизајнери на тенкови во Советскиот Сојуз кој експресно студирал да стане таков.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tankarchives.ca/2021/08/chief-designer-of-1930s.html|title=Chief Designer of the 1930s|accessdate=2022-02-18}}</ref> Работел во ГКБ (главното проектантско биро) и во КБ-3 во Москва. Во 1930 година бил член на советскиот комитет за набавки во Велика Британија кој подготвил купување лиценца за тенкот Викерс 6-тони. Гинзбург потоа ја предводел експерименталната група ОКМО во [[Санкт Петербург|Ленинград]], подготвувајќи го производството на Т-26, врз основа на стекнатиот дизајн на Викерс 6-тони. Подоцна бил директно вклучен во развојот на експериментални типови како Т-33, Т-43, Т-29, Т-46-5, Т-100 и Т-126СП, како и во сериите изградени Т-26, Т- типови 28, Т-35 и Т-50. Заменик на Јозеф Јаковлевич Котин, и самиот заменик на Народниот комесар на тенковската индустрија, Гинзбург бил директно одговорен за развојната работа на лесниот самоодни пиштоли СУ-76. Проблемите со преносот на првата сериска варијанта биле причина за неговото отстранување од таа позиција и испраќање напред. Тој станал главен технички офицер на 32-та тенковска бригада и бил убиен за време [[Битка за Курск|на битката кај Курск]]. Лесниот тенк Т-26 бил развиен во 1931 година. Неговиот дизајн бил базиран на британскиот тенк Викерс. Првата верзија на Т-26 била опремена со митралези. Во 1933 година, тенкот Т-26 добил една купола со главно и секундарно вооружување: топ од 45 мм и митралез од 7,62 мм. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == https://ar.culture.ru/en/subject/legkiy-tank-t-26-maket {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гинзбург, Семјон Александрович}} [[Категорија:Носители на Орденот на Ленин]] [[Категорија:Родени во 1900 година]] [[Категорија:Советски Евреи]] [[Категорија:Починати во 1943 година]] [[Категорија:Носители на Орденот на Црвената ѕвезда]] f5m0axm7rlwxghwwnd2b0t7zaqfxpo4 0 1327230 5300297 5128205 2024-12-04T08:56:10Z BosaFi 115936 Средување 5300297 wikitext text/x-wiki '''Три крчми''' ({{Lang-la|Tres Tabernae}}) било место на древниот [[Вија Апија]], околу 50 км од [[Рим]], дизајниран за прием на патници, како што покажува името. == Историја == Три крчми настанала како поштенска станица на [[Вија Апија|Апискиот пат]] ({{Lang-la|Via Appia}}), околу 3 век п.н.е. Овде, христијанскиот светител [[Апостол Павле]], на пат за Рим, наводно го сретнала група римски христијани ( ''[[Дела на светите апостоли|Дела]]'' 28:15). „Три крчми биле првото ''мансио'' или ''мутатио'', т.е. место за штафети, од Рим, или последното на патот до градот. Во овој момент три патишта се водат во Виа Апија, тој од Тускулум, оној од Алба Лонга и оној од Антиум; па тука нужно би имало место за застанување, кое го добило своето име од трите дуќани таму, општата продавница, ковачката и освежителната куќа. . . Tres Tabernae е преведено како Три таверни, но поточно значи три продавници“.<ref>Forbes's ''Footsteps of St. Paul'', p.&nbsp;20</ref> Единаесеттото издание Енциклопедија Британика го идентификува како „древно село Латиум, Италија, поштенска станица на Виа Апија, на местото каде што главниот пат го минувал крак од Антиум. Тоа е од некои 3 м ЈИ од модерното село Цистерна непосредно пред Виа Апија да влезе во Понтинските мочуришта, на точка каде модерниот пат кон Нинфа и Норба се разминува на североисток, каде што сè уште постојат неколку урнатини (''Гроте ди Нотола''), 33 м. од Рим.{{Sfn|Chisholm|1911}} Други веруваат дека се наоѓал кај самата Цистерна, каде што крак пат кој води од Антиум преку Сатрикум всушност се приклучува на Виа Апија.{{Sfn|Chisholm|1911}} Сепак, ископувањата што се одржале на 58.1 км од Виа Апија Нуова помеѓу 1993 и 2001 година откриле бањи и некои други згради.  Сепак, поверојатно е дека стоел кај самата Цистерна, каде што крак пат што води од Антиум преку Сатрикум всушност се приклучува на Виа Апија. Улубрае, спомнато како типично пустинско село од римските писатели, лежело во рамнината помеѓу Цистерна и Сермонета. Околу 3 век од н.е. областа била покриена од мочуришта, а жителите на блиската ''Улубра'' веројатно се преселиле во ''Трес Таберне'', што станало важно и станало христијанско епископско седиште со [[Историја на христијанството|палео-христијанска]] катедрала посветена на Свети Павле.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://essochissi.altervista.org/san_paolo.htm |title=S. Paolo alle Tre Taverne |accessdate=2023-08-01 |archive-date=2018-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180604063804/http://essochissi.altervista.org/san_paolo.htm |url-status=dead }}</ref> Во 307 година, царот [[Север II|Флавиј Север]] бил убиен (или принуден да се самоубие) овде од Ираклиј, по наредба на другите императори [[Максимијан]] и [[Максенциј]]. Варварските инвазии во Италија предизвикале дополнително проширување на мочуриштата, а Трес Таберне во 592 година, папата [[Папа Григориј I|Григориј I]] ја обединил својата епархија со онаа на Велетри. Подоцна во високиот среден век, Трес Таберне бил опустошуван неколку пати од Сарацените, сè додека не бил целосно уништен во 868 година. Според тоа, веројатно било село или место од одредено значење од сообраќајот на Апијскиот пат. Изгледа дека неговата позиција е јасно определена со маршрутата на Антонин, која дава 17 милји од Ариција до Трес Таберне, и 10 оттаму до Форумот Апи: и е силна потврда за точноста на овие податоци дека растојанието добиено на тој начин од Форумот Апли до Рим точно одговара на вистинското растојание на тоа место, обележано со урнатини и антички пресвртници. Позицијата на Три крчми е прикажана и во [[Појтингерова табла]] на локација јужно од Рим.<ref>[http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost03/Tabula/tab_pe06.html ''Chronology'']; hs-augsburg.de online;</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Белешки == Оваа статија вклучува текст од публикација која сега е во јавна сопственост: Chisholm, Hugh, ed. (1911). „Tres Tabernae“. Енциклопедија Британика. Vol. 27 (11-то издание). Прес на Универзитетот Кембриџ. стр. 254. {{Coord|41|33|43|N|12|52|26|E|region:IT-LT_type:city_source:kolossus-dewiki}} == Надворешни врски == https://theodora.com/encyclopedia/t/tres_tabernae.html http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0064:entry=tres-tabernae-geo [[Категорија:Зборови и изрази од Новиот завет]] [[Категорија:Римски градови во Италија]] [[Категорија:Населени места основани во 3 век п.н.е.]] bbh928gc3g23ychc14o0k8u9n9aknnu 4 1339547 5300265 5297223 2024-12-03T23:35:15Z Jtasevski123 69538 5300265 wikitext text/x-wiki Во текот на 2024 година се одредени уредувачки денови на следните теми: # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Воени слики|Воени слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Пошта|Пошта]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Гимнастика|Гимнастика]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Бошњаци|Бошњаци]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Албанија|Цркви во Албанија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Лов|Лов]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Скијање|Скијање]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Турција|Министерства на Турција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Ванила|Ванила]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Поморски слики|Поморски слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Зеленчуци|Зеленчуци]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Марионети|Марионети]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Хрвати|Хрвати]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Чевли|Чевли]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Романија|Цркви во Романија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Банкарство|Банкарство]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Холандија|Министерства на Холандија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Џинови|Џинови]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Радиологија|Радиологија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Мостови|Мостови]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Црногорци|Црногорци]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Урагани|Урагани]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Бугарија|Цркви во Бугарија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Злато|Злато]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Русија|Министерства на Русија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Членови на кралски семејства|Членови на кралски семејства]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Едрење|Едрење]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Црвен крст и Црвена полумесечина|Црвен крст и Црвена полумесечина]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Роми|Роми]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Вакцини|Вакцини]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Танц|Танц]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Хрватска|Цркви во Хрватска]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Кафе|Кафе]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Полска|Министерства на Полска]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Историски книги|Историски книги]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Митолошки слики|Митолошки слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Семејства|Семејства]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Луѓе од Србија|Луѓе од Србија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Археолошки наоѓалишта во Прилепско|Археолошки наоѓалишта во Прилепско]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Црна Гора|Цркви во Црна Гора]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Мрежни места|Мрежни места]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Занимања|Занимања]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства во Португалија|Министерства во Португалија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Верски дела|Верски дела]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Пејсажни слики|Пејсажни слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Образование|Образование]]. # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Словенци по народност|Словенци по народност]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#ТВ канали емитувани во Македонија|ТВ канали емитувани во Македонија]] # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Комунизам|Комунизам]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Грција|Цркви во Грција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Ветерници|Ветерници]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Шпанија|Министерства на Шпанија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Правда|Правда]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Бруталистички архитекти|Бруталистички архитекти]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Списанија|Списанија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Лужички срби|Лужички срби]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Украина|Цркви во Украина]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Социјализам|Социјализам]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Раскази за животни|Раскази за животни]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Забава|Забава]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Млеко|Млеко]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Историски слики|Историски слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Полиција|Полиција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Наполеон|Наполеон]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Рутенијци|Рутенијци]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Риболов|Риболов]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Босна и Херцеговина|Цркви во Босна и Херцеговина]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Османлиската Империја|Министерства на Османлиската Империја]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Мапети|Мапети]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Џамии во Грција|Џамии во Грција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Градски слики|Градски слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Секуларни празници|Секуларни празници]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Пари|Пари]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Лемки|Лемки]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Стадиони|Стадиони]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Турција|Цркви во Турција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Германија|Министерства на Германија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Весници|Весници]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Слики кои прикажуваат луѓе|Слики кои прикажуваат луѓе]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Џамии во Босна и Херцеговина|Џамии во Босна и Херцеговина]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Дипломатија|Дипломатија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Албанци по народност|Албанци по народност]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Спиритизам|Спиритизам]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Стели|Стели]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Молдавија|Цркви во Молдавија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Франција|Министерства на Франција]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Жанрови|Жанрови]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Видови куќи|Видови куќи]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цветни слики|Цветни слики]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Џамии во Албанија|Џамии во Албанија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Фламанци|Фламанци]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Производи|Производи]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Песни|Песни]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Словенија|Цркви во Словенија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Меѓународни награди|Меѓународни награди]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Аболиционизам|Аболиционизам]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Загрозени видови|Загрозени видови]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цивилно воздухопловство|Цивилно воздухопловство]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Министерства на Грузија|Министерства на Грузија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Волонтерство|Волонтерство]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Обувки|Обувки]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Цркви во Италија|Цркви во Италија]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Далмација|Далмација]]; # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Антирасизам|Антирасизам]]; и # [[Википедија:Уредувачки денови 2024#Океанографија|Океанографија]]; ;Учесници {| class=wikitable |- ! Број !! Ден !! Учесници |- | 1. || Воени слики || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] (2) |- | 2. || Пошта || [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Chnitke|Chnitke]], [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] (4) |- | 3. || Гимнастика || [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]], [[Корисник:Ivka20|Ivka20]], [[Корисник:Banja147|Banja147]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Baek147|Baek147]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] (6) |- | 4. || Бошњаци || [[Корисник:Banja147|Banja147]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]], [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (4) |- | 5. || Цркви во Албанија || [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]], [[Корисник:Banja147|Banja147]], [[Корисник:Ivka20|Ivka20]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]], [[Корисник:Kostovska|Kostovska]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] (8) |- | 6. || Лов || [[Корисник:Ivka20|Ivka20]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Kostovska|Kostovska]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] (5) |- | 7. || Скијање || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 8. || Министерства на Турција || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] (2) |- | 9. || Ванила || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Banja147|Banja147]], [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (4) |- | 10. || Поморски слики || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Banja147|Banja147]] (3) |- | 11. || Зеленчуци || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] (3) |- | 12. || Марионети || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 13. || Хрвати || [[Корисник:GeceVicius|GeceVicius]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 14. || Чевли || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 15. || Цркви во Романија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 16. || Банкарство || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 17. || Министерства на Холандија || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 18. || Џинови || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 19. || Радиологија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 20. || Мостови || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] (3) |- | 21. || Црногорци ||[[Корисник:Chnitke|Chnitke]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] (4) |- | 22. || Урагани || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 23. || Цркви во Бугарија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 24. || Злато || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 25. || Министерства на Русија || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 26. || Членови на кралски семејства || [[Корисник:Velkovski.b|Velkovski.b]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], (2) |- | 27. || Едрење || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], (2) |- | 28. || Црвен крст и Црвена полумесечина || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 29. || Роми || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Kostovska|Kostovska]], [[Корисник:Marija Boshevska11|Marija Boshevska11]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (5) |- | 30. || Вакцини || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 31. || Танц || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (3) |- | 32. || Цркви во Хрватска || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (3) |- | 33. || Кафе || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 34. || Министерства на Полска || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 35. || Историски книги || |- | 36. || Митолошки слики || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 37. || Семејства || [[Корисник:Abnormalcy333|Abnormalcy333]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 38. || Луѓе од Србија || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 39. || Археолошки наоѓалишта во Прилепско || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (3) |- | 40. || Цркви во Црна Гора || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 41. || Мрежни места || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 42. || Занимања || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 43. || Министерства во Португалија || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 44. || Верски дела || [[Корисник:BosaFi|BosaFi]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 45. || Пејсажни слики || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 46. || Образование || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:BosaFi|BosaFi]] (4) |- | 47. || Словенци по народност || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 48. || ТВ канали емитувани во Македонија || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 49. || Комунизам || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 50. || Цркви во Грција || [[Корисник:Bjankuloski06|Б.Јанкулоски]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] (5) |- | 51. || Ветерници || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 52. || Министерства на Шпанија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Виолетова|Виолетова]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] (4) |- | 53. || Правда || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (2) |- | 54. || Бруталистички архитекти || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 55. || Списанија || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (2) |- | 56. || Лужички срби || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 57. || Цркви во Украина || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 58. || Социјализам || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 59. || Раскази за животни || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (2) |- | 60. || Забава || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 61. || Млеко || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 62. || Историски слики || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 63. || Полиција || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 64. || Наполеон || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 65. || Рутенијци || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 66. || Риболов || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 67. || Цркви во Босна и Херцеговина || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 68. || Министерства на Османлиската Империја || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 69. || Мапети || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 70. || Џамии во Грција || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 71. || Градски слики || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 72. || Секуларни празници || [[Корисник:Виолетова|Виолетова]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 73. || Пари || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (3) |- | 74. || Лемки || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 75. || Стадиони || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (2) |- | 76. || Цркви во Турција || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 77. || Министерства на Германија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (1) |- | 78. || Весници || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] (4) |- | 79. || Слики кои прикажуваат луѓе || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Doni12345|Doni12345]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (4) |- | 80. || Џамии во Босна и Херцеговина || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 81. || Дипломатија || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 82. || Албанци по народност || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 83. || Спиритизам || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 84. || Стели || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 85. || Цркви во Молдавија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 86. || Министерства на Франција || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 87. || Жанрови || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Виолетова|Виолетова]], [[Корисник:NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (6) |- | 88. || Видови куќи || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Виолетова|Виолетова]],[[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] (4) |- | 89. || Цветни слики || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 90. || Џамии во Албанија || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (3) |- | 91. || Фламанци || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 92. || Производи || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]], [[Корисник:NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (5) |- | 93. || Песни || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (2) |- | 94. || Цркви во Словенија || [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] (2) |- | 95. || Меѓународни награди || [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]], [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Брезовска-Богоевска|Брезовска-Богоевска]] (4) |- | 96. || Аболиционизам || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] (1) |- | 97. || Загрозени видови || [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]], [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]], [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] (3) |- | 98. || Цивилно воздухопловство || |- | 99. || Министерства на Грузија || |- | 100. || Волонтерство || |- | 101. || Обувки || |- | 102. || Цркви во Италија || |- | 103. || Далмација || |- | 104. || Антирасизам || |- | 105. || Океанографија || |- |} ;Статистика {| class="wikitable" |- ! Мерка !! Опис !! Ден !! Резултат |- |rowspan="106"| '''Создадени статии''' ||rowspan="106"| вкупен број на создадени статии на Википедија || Воени слики || 5 |- | Пошта || 6 |- | Гимнастика || 36 |- | Бошњаци || 34 |- | Цркви во Албанија || 29 |- | Лов || 15 |- | Скијање || 17 |- | Министерства на Турција || 10 |- | Ванила || 26 |- | Поморски слики || 12 |- | Зеленчуци || 12 |- | Марионети || 4 |- | Хрвати || 14 |- | Чевли || 6 |- | Цркви во Романија || 8 |- | Банкарство || 5 |- | Министерства на Холандија || 1 |- | Џинови || 1 |- | Радиологија || 9 |- | Мостови || 15 |- | Црногорци || 10 |- | Урагани || 2 |- | Цркви во Бугарија || 19 |- | Злато || 11 |- | Министерства на Русија || 6 |- | Членови на кралски семејства || 2 |- | Едрење || 5 |- | Црвен крст и Црвена полумесечина || 10 |- | Роми || 5 |- | Вакцини || 6 |- | Танц || 3 |- | Цркви во Хрватска ||5 |- | Кафе || 6 |- | Министерства на Полска || 5 |- | Историски книги || 0 |- | Митолошки слики || 3 |- | Семејства || 2 |- | Луѓе од Србија || 3 |- | Археолошки наоѓалишта во Прилепско || 10 |- | Цркви во Црна Гора || 7 |- | Мрежни места || 3 |- | Занимања || 3 |- | Министерства во Португалија || 5 |- | Верски дела || 14 |- | Пејсажни слики || 6 |- | Образование || 9 |- | Словенци по народност || 4 |- | ТВ канали емитувани во Македонија || 6 |- | Комунизам || 8 |- | Цркви во Грција || 19 |- | Ветерници || 3 |- | Министерства на Шпанија || 14 |- | Правда || 21 |- | Бруталистички архитекти || 8 |- | Списанија || 4 |- | Лужички срби || 2 |- | Цркви во Украина || 1 |- | Социјализам || 1 |- | Раскази за животни || 2 |- | Забава || 2 |- | Млеко || 7 |- | Историски слики || 3 |- | Полиција || 2 |- | Наполеон || 7 |- | Рутенијци || 3 |- | Риболов || 4 |- | Цркви во Босна и Херцеговина || 8 |- | Министерства на Османлиската Империја || 6 |- | Мапети || 2 |- | Џамии во Грција || 2 |- | Градски слики || 4 |- | Секуларни празници || 3 |- | Пари || 4 |- | Лемки || 1 |- | Стадиони || 7 |- | Цркви во Турција || 5 |- | Министерства на Германија || 2 |- | Весници || 10 |- | Слики кои прикажуваат луѓе || 13 |- | Џамии во Босна и Херцеговина || 5 |- | Дипломатија || 9 |- | Албанци по народност || 5 |- | Спиритизам || 3 |- | Стели || 3 |- | Цркви во Молдавија || 6 |- | Министерства на Франција || 2 |- | Жанрови || 9 |- | Видови куќи || 8 |- | Цветни слики || 9 |- | Џамии во Албанија || 7 |- | Фламанци || 5 |- | Производи || 10 |- | Песни || 3 |- | Цркви во Словенија || 5 |- | Меѓународни награди || 7 |- | Аболиционизам || 1 |- | Загрозени видови || 12 |- | Цивилно воздухопловство || |- | Министерства на Грузија || |- | Волонтерство || |- | Обувки || |- | Цркви во Италија || |- | Далмација || |- | Антирасизам || |- | Океанографија || |- | '''Вкупно''' || '''722''' |- |rowspan="106"| '''Подобрени статии''' ||rowspan="106"| вкупен број на подобрени статии на Википедија || Воени слики || 0 |- | Пошта || 0 |- | Гимнастика || 1 |- | Бошњаци || 2 |- | Цркви во Албанија || 1 |- | Лов || 0 |- | Скијање || 0 |- | Министерства на Турција || 0 |- | Ванила || 0 |- | Поморски слики || 0 |- | Зеленчуци || 0 |- | Марионети || 0 |- | Хрвати || 0 |- | Чевли || 0 |- | Цркви во Романија || 0 |- | Банкарство || 0 |- | Министерства на Холандија || 0 |- | Џинови || 0 |- | Радиологија || 0 |- | Мостови || 0 |- | Црногорци || 0 |- | Урагани || 0 |- | Цркви во Бугарија || 0 |- | Злато || 0 |- | Министерства на Русија || 0 |- | Членови на кралски семејства || 0 |- | Едрење || 0 |- | Црвен крст и Црвена полумесечина || 0 |- | Роми || 0 |- | Вакцини || 0 |- | Танц || 0 |- | Цркви во Хрватска || 0 |- | Кафе || 0 |- | Министерства на Полска || 0 |- | Историски книги || 0 |- | Митолошки слики || 0 |- | Семејства || 0 |- | Луѓе од Србија || 0 |- | Археолошки наоѓалишта во Прилепско || 0 |- | Цркви во Црна Гора || 0 |- | Мрежни места || 0 |- | Занимања || 0 |- | Министерства во Португалија || 0 |- | Верски дела || 0 |- | Пејсажни слики || 0 |- | Образование || 0 |- | Словенци по народност || 0 |- | ТВ канали емитувани во Македонија || 0 |- | Комунизам || 0 |- | Цркви во Грција || 0 |- | Ветерници || 0 |- | Министерства на Шпанија || 1 |- | Правда || 0 |- | Бруталистички архитекти || 0 |- | Списанија || 0 |- | Лужички срби || 1 |- | Цркви во Украина || 0 |- | Социјализам || 0 |- | Раскази за животни || 0 |- | Забава || 0 |- | Млеко || 0 |- | Историски слики || 0 |- | Полиција || 0 |- | Наполеон || 0 |- | Рутенијци|| 0 |- | Риболов|| 0 |- | Цркви во Босна и Херцеговина || 0 |- | Министерства на Османлиската Империја || 0 |- | Мапети || 0 |- | Џамии во Грција || 0 |- | Градски слики || 0 |- | Секуларни празници || 0 |- | Пари || 0 |- | Лемки || 0 |- | Стадиони || 0 |- | Цркви во Турција || 0 |- | Министерства на Германија || 0 |- | Весници || 0 |- | Слики кои прикажуваат луѓе || 0 |- | Џамии во Босна и Херцеговина || 0 |- | Дипломатија || 0 |- | Албанци по народност || 0 |- | Спиритизам || 0 |- | Стели || 0 |- | Цркви во Молдавија || 0 |- | Министерства на Франција || 0 |- | Жанрови || 0 |- | Видови куќи || 0 |- | Цветни слики || 0 |- | Џамии во Албанија || 0 |- | Фламанци || 0 |- | Производи || 0 |- | Песни || 0 |- | Цркви во Словенија || 0 |- | Меѓународни награди || 0 |- | Аболиционизам || 0 |- | Загрозени видови || 0 |- | Цивилно воздухопловство || |- | Министерства на Грузија || |- | Волонтерство || |- | Обувки || |- | Цркви во Италија || |- | Далмација || |- | Антирасизам || |- | Океанографија || |- | '''Вкупно''' || '''6''' |- | '''Вклученост на заедницата''' || вкупен број на различни учесници во деновите || '''Вкупно''' || '''21''' |} == Поврзано == * [[Википедија:Уредувачки денови 2024]] [[Категорија:Википедија:Уредувачки денови 2024|Статистика 2024]] fi1hr03h0xkpxffp14mxezmk4a0fkzo 4 1339548 5300071 5299949 2024-12-03T17:55:28Z P.Nedelkovski 47736 /* Список на учесници */ 5300071 wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width:200px; border:solid #ccc 1px; margin:5px;" |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Wikimedia MKD mk.svg|150п]] |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Уредувачки денови.svg|150п]] |} {{Кратенка|ВП:УД}} Во текот на 2024 година е планирано да се одржуваат '''[[Википедија:Уредувачки денови|уредувачки денови]]'''. Уредувачките денови се изведуваат во текот на еден ден од 24 часа, со почеток во 00:00&nbsp;ч. и крај во 23:59&nbsp;ч. истиот ден. Предвид се земаат сите создадени или подобрени статии и предлошки на зададената тема од корисници на Википедија на македонски јазик кои ги пријавиле во уредувачкиот ден. '''Напомена:''' Заради избегнување на спротивставени уредувања и пишување на иста статија од двајца или повеќе корисници на Википедија на македонски јазик, секој заинтересиран учесник е пожелно да го пријави своето учество и да избере кои статии ќе ги уредува! == Признанија == Награди ќе им бидат доделени на тројцата најплодотворни учесници кои ќе имаат највисок успех при заедничкото и споено бодување од Уредувачките денови и [[Википедија:Уредувачки викенди 2024|Уредувачките викенди]]. Наградите се во облик на вредносни купони за книги или техничка опрема, и тоа: * Прва награда: купон во вредност од 15.000 денари. * Втора награда: купон во вредност од 9.000 денари. * Трета награда: купон во вредност од 6.000 денари. '''Важно''': За да се освои која било награда, потребно е да се исполнат следните критериуми: * да се учествува во најмалку 100 изданија на уредувачките денови и/или викенди; * да се учествува во барем 10 од 12-те календарски месеци; и * да се создадат или подобрат најмалку 150 статии, предлошки или модули. == Одржани денови == === Воени слики === [[Податотека:Peter Paul Ruben's copy of the lost Battle of Anghiari.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Воени слики“]] На 2 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Воени слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за воените слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:War paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Битката на Александар кај Ис]] (Н)|[[Наполеон на бојното поле кај Ајлау]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Генерали од Првата светска војна]] (Н)|[[Државници од Првата светска војна]] (Н)|[[Поморски офицери од Првата светска војна]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Пошта === [[Податотека:USMailbox1909.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Пошта“]] На 4 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Пошта“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со поштата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Postal systems]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Германски пошти]] (Н)|[[Бугарски пошти]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пост-рестант]] (Н)|[[Поштенско сандаче]] (Н)}} |- | 3 | | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Список на членки во Светскиот поштенски сојуз]] (Н)}} |- | 4 | |[[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Центар за пошта во Кардиф]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Гимнастика === [[Податотека:Gymnastics brokenchopstick.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Гимнастика“]] На 9 јануари 2024 година ќе биде одржан уредувачки ден на тема „Гимнастика“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за гимнастиката може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Gymnastics]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Татјана Ананко]] (Н)|[[Олесја Бабушкина]] (Н)|[[Татјана Белан]] (Н)|[[Александар Белановски]] (Н)|[[Јенија Бурло]] (Н)|[[Кајли Диксон]] (Н)|[[Хана Дудзјанкова]] (Н)|[[Ана Глазкова]] (Н)|[[Татјана Григоренко]] (Н)|[[Андреј Кан]] (Н)|[[Наталија Карпенкова]] (Н)|[[Марија Кацјак]] (Н)|[[Игар Казлоу]] (Н)|[[Александр Кружилов]] (Н)|[[Марија Лазук]] (Н)|[[Андреј Лихавицки]] (Н)|[[Зинаида Лунина]] (Н)|[[Настасја Марачкоускаја]] (Н)|[[Глафира Мартинович]] (Н)|[[Ана Мејсак]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Лост наназад]] (Н)|[[Железен крст (гимнастика)]] (Н)|[[Легнато Г]] (Н)|[[Салто наназад]] (Н)|[[Гингер]] (Н)|[[Машка репрезентација во уметничка гимнастика на Ерменија]] (Н)|[[Александра Аристотели]] (Н)|[[Алана Метјус]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Хелена Ракочи]] (Н)|[[Јарослава Бајерова]] (Н)|[[Казухито Танака]] (Н)|[[Сандра Избаша]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Коњ со рачки]] (Н)|[[Мирослав Церар]] (П)}} |- | 5 | [[Корисник:Baek147|Baek147]] | {{подреден список|[[Гимнастика на Летните олимписки игри во 1896 година — кругови за мажи]] (Н)|[[ Гимнастика на Летните олимписки игри во 1896 година — вратило за мажи]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Фара Буфаден]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Бошњаци === [[Податотека:Bosnian dance.png|десно|240п|Уредувачки ден „Бошњаци“]] На 11 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Бошњаци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Бошњаци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на босански јазик: ** [[:bs:Kategorija:Bošnjaci]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Елвира Рахиќ]] (Н)|[[Шеки Бихорац]] (Н)|[[Амела Шеховиќ]] (Н)|[[Бошњаци во Србија]] (Н)|[[Златко Топчиќ]] (Н)|[[Македонски Бошњаци]] (П)|[[Косовски Бошњаци]] (П)|[[Осман Хаџиќ]] (Н)|[[Дина Џанковиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Битка кај Азјаго]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Владимир Врањеш]] (Н)|[[Ален Овчина]] (Н)|[[Марин Вегар]] (Н)|[[Бењамин Буриќ]] (Н)|[[Сењамин Буриќ]] (Н)|[[Мирко Херцег]] (Н)|[[Јосип Периќ]] (Н)|[[Дино Хамидовиќ]] (Н)|[[Ибрахим Хасељиќ]] (Н)|[[Дејан Малиновиќ]] (Н)|[[Марко Тарабокија]] (Н)|[[Енид Тахировиќ]] (Н)|[[Мирсад Терзиќ]] (Н)|[[Мухамед Торомановиќ]] (Н)|[[Марко Паниќ]] (Н)|[[Срѓан Предраговиќ]] (Н)|[[Мухамед Мустафиќ]] (Н)|[[Мирко Микиќ]] (Н)|[[Елдар Мемишевиќ]] (Н)|[[Дарко Мартиновиќ]] (Н)|[[Мухамед Мемиќ]] (Н)|[[Фарук Вражалиќ]] (Н)|[[Мухамед Зулфиќ]] (Н)|[[Билал Шуман]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Абдулах Сидран]] (Н)|[[Смаил-ага Ченгиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Албанија === [[Податотека:Qyteti Fier.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Цркви во Албанија“]] На 16 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Албанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Албанија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Albania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Црква „Света Богородица Влахернска“ - Берат]] (Н)|[[Црква „Света Троица“ - Белград (Албанија)]] (Н)|[[Манастир „Света Богородица“ - Звернец]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Јован Владимир“ - Елбасан]] (П)|[[Црква „Св. Богородица“ - Елбасан]] (Н)|[[Црква „Св. Стефан“ - Блиниш]] (Н)|[[Црква „Св. Богородица“ - Леуса]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Јован Владимир“ - Елбасан]] (Н)|[[Црква Мармирои]] (Н)|[[Црква „Пресвето Срце Исусово“ - Тирана]] (Н)|[[Манастир „Св. Јован Крстител“ - Москополе]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Михаил“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Пресвета Богородица“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Илија“ - Москополе]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква „Света Марија“ - Сиња]] (Н)|[[Црква „Св. Михаил“ - Белград]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор“ - Белград]] (Н)|[[Катедрала Успение на Пресвета Богородица (Белград)]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Шелчан]] (Н) }} |- | 7 | [[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Манастир Дувјан]] (Н)|[[Соборна црква Христово Воскресение]] (Н)|[[Катедрала „Свети Стефан“ - Скадар]] (Н)|[[Византиска црква, Лин]] (Н)|[[Црква „Св. Троица“ - Лавдар]] (Н)|[[Црква на Успение на Богородица, Лабове е Криќит]] (Н)}} |- | 8 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Димитриј“ - Туминец]] (Н)|[[Црква „Св. Варвара“ - Лин]] (Н)|[[Црква „Св. Панталејмон“ - Тушемишта]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лов === [[Податотека:Paul Childerley driven hunt Finland 06.png|десно|240п|Уредувачки ден „Лов“]] На 18 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лов“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со ловот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Hunting]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Ловечка торба]] (Н)|[[Џорџ Џон Нобл]] (Н)|[[Ловечко куче]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Замок Валдемар]] (Н)|[[Бич ложа и галерија]] (Н)|[[Замок Монпупон]] (Н)|[[Замок Бриген]] (Н)|[[Копје за свиња]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Лов на Максимилијан]] (Н)|[[Речен пејзаж со лов на свињи]] (Н)|[[Лов на лавови (Делакроа)]] (Н)|[[Домот на ловецот]] (Н)|[[Плен (слика)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бамби-ефект]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Партија на грчки ловци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лизгање === [[Податотека:Le Supreme Bon Ton 9 Ice Skating.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Лизгање“]] На 23 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лизгање“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со лизгањето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Skating]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] |{{подреден список|[[Џојс Коутс]] (Н)|[[Зденек Паздирек]] (Н)|[[Карена Ричардсон]] (Н)|[[Сара Арнолд]] (Н)|[[Пол Аскам]] (Н)|[[Кеј Барсдел]] (Н)|[[Ендрју Нејлор]] (Н)|[[Линда Бернард]] (Н)|[[Брајан Покар]] (Н)|[[Лиза Кушли]] (Н)|[[Нил Кушли]] (Н)|[[Ерика Рисеу]] (Н)|[[Роберт Пакстон (уметничко лизгање)]] (Н)|[[Бриџит Адамс]] (Н)|[[Никол Орфорд]] (Н)|[[Ерика Батчелор]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лизгалки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Турција === [[Податотека:Flag of Turkey.svg|десно|240п|Уредувачки ден „Министерства на Турција“]] На 25 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Турција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Турција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Turkey]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за животна средина, урбанизација и климатски промени (Турција)]] (Н)|[[Министерство за труд и социјално осигурување (Турција)]] (Н)|[[Министерство за трезор и финансии]] (Н)|[[Министерство за царина и монополи (Турција)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Министерство за правда (Турција)]] (Н)|[[Министерство за индустрија и технологија (Турција)]] (Н)|[[Министерство за млади и спорт (Турција)]] (Н)|[[Министерство за трговија (Турција)]] (Н)|[[Министерство за земјоделство и шумарство (Турција)]] (Н)|[[Министерство за култура и туризам (Турција)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ванила === [[Податотека:Vanilla 6beans.JPG|десно|130п|Уредувачки ден „Ванила“]] На 30 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Ванила“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ванилата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vanilla]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ванилин шеќер]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Колачиња и крем]] (Н)|[[Кока-кола црна цреша ванила]] (Н)|[[Vanilla moonii]] (Н)|[[Vanilla roscheri]] (Н)|[[Vanilla raabii]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Наван (ликер)]] (Н)|[[Ликор 43]] (Н)|[[Галијано (ликер)]] (Н)|[[Vanilla shenzhenica]] (Н)|[[Vanilla somae]] (Н)|[[Vanilla andina]] (Н)|[[Vanilla siamensis]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Vanilla aphylla]] (Н)|[[Vanilla bahiana]] (Н)|[[Хамер (коктел)]] (Н)| [[Праска Мелба]] (Н)|[[Путер пекан]] (Н)|[[Туака]] (Н)|[[А&В крем сода]] (Н)|[[ТониКол]] (Н)|[[Пакола]] (Н)|[[Бран од малина]] (Н)|[[Торта со крем од портокал]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Поморски слики === [[Податотека:1893 chromolithograph - Nature in Descending Regions.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Поморски слики“]] На 1 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Поморски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за поморските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Maritime paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Сена кај Руан]] (Н)|[[Сена во Порт-Марли, купишта песок]] (Н)|[[Морско пристаниште на зајдисонце]] (Н)|[[Сена во Аргентеј (Сизлеј)]] (Н)|[[Речен пејзаж со ферибот]] (Н)|[[Мировен - погреб на море]] (Н)|[[Ленук (Тријк)]] (Н)|[[Сонот на архитектот]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Аржантејскиот басен со една едрилица]] (Н)|[[Риболовци на Сена кај Поаси]] (Н)|[[На кајче (Мане)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Рибарски чамци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Зеленчуци === [[Податотека:Kleinmarkthalle Frankfurt Gemüsestand.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Зеленчуци“]] На 6 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Зеленчуци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за зеленчуци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vegetables]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Зелка со кадрави лисја]] (Н)|[[Ендивија]] (Н)|[[Кинеска зелка]] (Н)|[[Пипер Сандија]] (Н)|[[Гало]] (Н)|[[Масло од памучно семе]] (Н)|[[Голема кокцинија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црвена зелка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Ванкаи]] (Н)|[[Тајландски модар патлиџан]] (Н)|[[Миога]] (Н)|[[Хмељ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Марионети === [[Податотека:150 Yrs Old Puppets restored by Ramdas Padhye.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Марионети“]] На 8 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Марионети“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за марионети можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Puppets]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гињола]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Рамен Ерик]] (Н)|[[Петрушка (лик)]] (Н)|[[Марота]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Хрвати === [[Податотека:Croats.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Хрвати“]] На 13 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Хрвати“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Хрвати можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на хрватски јазик: ** [[:hr:Kategorija:Hrvati]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:GeceVicius|GeceVicius]] | {{подреден список|[[Мирослав Беговиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Маглов]] (Н)|[[Дориќ]] (Н)|[[Параќ]] (Н)|[[Дошен]] (Н)|[[Шепиќ]] (Н)|[[Мајиќ]] (Н)|[[Леко]] (Н)|[[Паури]] (Н)|[[Маричиќ]] (Н)|[[Дадиќ]] (Н)|[[Магаш]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Павао Вук-Павловиќ]] (Н)|[[Љубо Јелчиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Чевли === [[Податотека:Mens' ballroom shoes, Eurodance CZ.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Чевли“]] На 15 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Чевли“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за чевлите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Shoes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Балетанка]] (Н)|[[Потпетица]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Балетанки]] (Н)|[[Фламенко чевли]] (Н)|[[Чевли за палуба]] (Н)|[[Џез чевли]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Романија === [[Податотека:Biserica de Rit Vechi.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Цркви во Романија“]] На 20 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Романија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Романија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Romania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црквата Свети Ѓорѓи, Карансебеш]] (Н)|[[Катедрала Успение на Богородица, Сату Маре]] (Н)|[[Реформирана црква со синџири во Сату Маре]] (Н)|[[Црква Стаматинска]] (Н)|[[Катедрала Успение на Марија, Баја Маре]] (Н)|[[Црква Сапиенсеи]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Романска соборна црква во Темишвар]] (Н))|[[Српска соборна црква во Темишвар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Банкарство === [[Податотека:Emojione 1F3E6.svg|десно|200п|Уредувачки ден „Банкарство“]] На 22 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Банкарство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за банкарството можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Banking]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[ICA Банка]] (Н)|[[S-Банка]] (Н)|[[Теско Банка]] (Н)|[[Банка на Сенсбери]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дигитален паричник]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Холандија === [[Податотека:Rijkswapen der Nederlanden.svg|десно|200п|Уредувачки ден „Министерства на Холандија“]] На 27 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Холандија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Холандија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of the Netherlands]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за финансии (Холандија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џинови === [[Податотека:The Giant by Goya.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Џинови“]] На 29 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Џинови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џинови можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Giants]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пангу]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Радиологија === [[Податотека:Medical X-Ray imaging TIN07 nevit.jpg|десно|180п|Уредувачки ден „Радиологија“]] На 5 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Радиологија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии поврзани со радиологијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Radiology]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Гадодијамид]] (Н) |[[VGT-309]] (Н)|[[Јопромид]] (Н)|[[Јопентол]] (Н)|[[Суперпарамагнетни железни платински честички]] (Н)|[[Релмапиразин]] (Н)|[[Јотролан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Иригографија]] (Н)|[[Миелографија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Мостови === [[Податотека:The ´Friendship Bridge´ between Paraguay and Brazil2.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Мостови“]] На 7 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мостови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за мостови можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Bridges]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Горенички мост]] (Н)|[[Камен мост (Богомила)]] (Н)|[[Ѓаволски мост (Беласица)]] (Н)|[[Висечки мост]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Ангелов мост (Тарту)]] (Н)|[[Ѓаволски мост (Тарту)]] (Н) }} |- | 3 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Предлошка:Мостови на Венетик]] (П)|[[Белкаменски мост]] (Н)|[[Елешки мост]] (Н)|[[Шејтан-мост]] (Н)|[[Крушевски мост]] (Н)|[[Хасанов мост]] (Н)|[[Правишки мост]] (Н)|[[Влахов мост]] (Н)|[[Горгиев мост]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Црногорци === [[Податотека:Montenegrin Officials, Wyon, 1904.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Црногорци“]] На 12 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Црногорци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Црногорци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на српскохрватски јазик: ** [[:sh:Kategorija:Crnogorci]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Сретен Асановиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Огњен Спахиќ]] (Н|[[Ќамил Сијариќ]] (Н)|[[Чедо Вуковиќ]] (Н)|[[Вук Врчевиќ]] (Н)|[[Воислава Латковиќ]] (Н)|[[Мартин Сегон]] (Н)|[[Душан Ѓуришиќ]] (Н))}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Вуко Борозан]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Хрватски Црногорци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Урагани === [[Податотека:Dramatic Views of Hurricane Florence from the International Space Station From 9 12 (42828603210).jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Урагани“]] На 14 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Урагани“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за урагани можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Tropical cyclones]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Тајфун Хаијан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Ураган Бејкер (1950)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Бугарија === [[Податотека:Vidin St Demetrius Cathedral 2.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Бугарија“]] На 19 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Бугарија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии за црквите во Бугарија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на бугарски јазик: ** [[:bg:Категория:Църкви в България]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Илија, Бобошево]] (Н)|[[Црква Света Богородица, Бобошево]] (Н)|[[Црква Свети Теодор, Бобошево]] (Н)|[[Црква Свети Атанасиј, Бобошево]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Предлошка:Цркви во Несебар]] (Н)|[[Предлошка:Епархии на БПЦ]] (Н)|[[Црква „Св. Стефан“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Пресвета Богородица Елеуса“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Климент“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Димитриј“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Самоков]] (Н)|[[Црква „Св. Јован Претеча“ - Јаново]] (Н)|[[Црква „Св. Јован Рилски“ – Малки Цалим]] (Н)|[[Црква „Св. Марина“ – Белица]] (Н)|[[Црква „Св. Антониј“ – Мелник]] (Н)|[[Црква „Св. Никола“ – Пирин]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Тркалезна црква]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Злато === [[Податотека:Gold-crystals.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Злато“]] На 21 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Злато“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со златото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Gold]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Варк]] (Н)|[[Златно мочуриште на Кален]] (Н)|[[Кинебар]] (Н)|[[Музеј на злато Калима]] (Н)|[[Музеј на златна земја]] (Н)|[[Тои музеј на злато]] (Н)|[[Музеј на злато во Астурија]] (Н)|[[Музеј на злато во Далонега историски локалитет]] (Н)|[[Нов музеј на злато во градот Тајпеј]] (Н)|[[Музеј на злато, Богота]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Златофилност]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Русија === [[Податотека:Flag of Russia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Русија“]] На 26 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Русија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата во Русија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на руски јазик: ** [[:ru:Категория:Федеральные министерства Российской Федерации]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за надворешни работи на Руската Федерација]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Документарен центар за наследство]] (Н)|[[Аишат Магомедовна Магомедова]] (Н)|[[Семјон Илич Михајловски]] (Н)|[[Глеб Сергеевич Лебедев]] (Н)|[[Серафима Евгениевна Никитина]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Членови на кралски семејства === [[Податотека:Heraldic Royal Crown (Common).svg|десно|200п|Уредувачки ден „Членови на кралски семејства“]] На 28 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Членови на кралски семејства“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за членови на кралски семејства можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Royalty]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Velkovski.b|Velkovski.b]] | {{подреден список|[[Хусеин, престолонаследник на Јордан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Луј IV Прекуморски]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Едрење === [[Податотека:420 Class Dinghies with spinnakers.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Едрење“]] На 2 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Едрење“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со едрењето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Sailing]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ансис Дејл]] (Н)|[[Талиб Салим Ал-Мајвали]] (Н)|[[Ширахама Кенки]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Марина]] (Н)|[[Глисер]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Црвен крст и Црвена полумесечина === [[Податотека:Red Cross, Red Crescent, Red Crystal logo.svg|десно|230п|Уредувачки ден „Црвен крст и Црвена полумесечина“]] На 4 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Црвен крст и Црвена полумесечина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Црвениот крст и Црвената полумесечина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:International Red Cross and Red Crescent Movement]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црвен крст на Боцвана]](Н) | [[Црвена полумесечина во Јемен]] (Н) | [[Црвен крст на Демократска Република Конго]] (Н)| [[Црвен крст на Мали]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црвен крст на Словенија]] (Н)|[[Црвен крст на Хрватска]] (Н)|[[Црвен крст на Естонија]] (Н)|[[Меѓународен музеј на Црвен крст и Црвена полумесечина]] (Н)|[[Сиви дами]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гијом Анри Дифур]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Роми === {{главна|Википедија:Меѓународен ден на Ромите 2024}} [[Податотека:Emil Volkers Zigeunerlager vor Düsseldorf.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Роми“]] На 9 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Роми“. Потфатот бил дел од иницијативата за одбележување на Меѓународниот ден на Ромите во 2024 година во повеќе земји во светот, поттикната од страна на Викимедија Србија, којашто имала за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со Ромите и ромската култура на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за и во врска со Ромите било препорачано да се користи [[meta:International Roma Day Edit-a-thon 2024/Article lists#People|потсписокот на предложени личности]] во рамки на глобалната иницијатива „Меѓународен ден на Ромите 2024“. ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Јохан Тролман]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Анели Сари]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Marija Boshevska11|Marija Boshevska11]] | {{подреден список|[[Маноло Каракол]] (Н)}} |- | 4 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Лавовите на Бреда Солини]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фински Роми]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Вакцини === [[Податотека:Smallpox vaccine.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Вакцини“]] На 11 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Вакцини“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со вакцините можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vaccines]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Светски ден на вакцината против СИДА]] (Н) | [[Соработка за откривање вакцина против СИДА]] (Н) | [[Јужноафриканска иницијатива за вакцина против СИДА]] (Н) }} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[IIBR-100]] (Н)}} {{подреден список|[[Вакцина против лајшманиоза]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Вакцина против грип]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Танц === [[Податотека:Two dancers.jpg|десно|170п|Уредувачки ден „Танц“]] На 16 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Танц“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со танцот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Dance]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Силвина Фабарс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Руски балет]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џера (танц)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Хрватска === [[Податотека:Crkva sv. Križa u Ninu 2010.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Хрватска“]] На 18 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Хрватска“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Хрватска можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на хрватски јазик: ** [[:hr:Kategorija:Crkve u Hrvatskoj]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Архангел Михаил“ - Осиек]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бјеловарска катедрала]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Св. Таткото на Никола во Липница]] (Н)|[[Црква Св. Никола во Риека]] (Н)| [[Црквата Св. Петка во Бановци]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кафе === [[Податотека:Roasted coffee beans.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Кафе“]] На 23 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Кафе“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите на теми во врска со кафето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Coffee]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Кафе Маракатура]] (Н)|[[Кона (кафе)]] (Н)|[[Либериско кафе]] (Н)|[[Пибери]] (Н)|[[Чај од листови од кафе]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Е-61]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Полска === [[Податотека:Flag of Poland.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Полска“]] На 25 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Полска“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Полска можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на полски јазик: ** [[:pl:Kategoria:Polskie ministerstwa]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Марта Боберска]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Славомир Новак]] (Н)| [[Збигњев Ринасиевич]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кажимјеж Соснковски]] (Н)|[[Министерство за правда (Полска)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Историски книги === [[Податотека:Books at the Bisbee Historical Museum, Arizona.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Историски книги“]] На 30 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Историски книги“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за историски книги можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:History books]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Митолошки слики === [[Податотека:Peter Paul Rubens - The Fall of Phaeton (National Gallery of Art).jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Митолошки слики“]] На 2 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Митолошки слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за митолошки слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mythological paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Грабнувањето на Сабињанките (Пусен)]] (Н)|[[Грабнувањето на Сабињанките (Рубенс)]] (Н)|[[Грабнувањето на Левкиповите ќерки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Семејства === [[Податотека:Paus family portrait NFB-18645.jpg|десно|180п|Уредувачки ден „Семејства“]] На 7 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Семејства“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со семејствата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Families]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Abnormalcy333|Abnormalcy333]] | {{подреден список|[[Семејството Адамс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пипин Италијански]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Луѓе од Србија=== [[Податотека:Flag of Serbia (Pantone).svg|десно|180п|Уредувачки ден „Луѓе од Србија“]] На 9 мај 2024 година e одржан уредувачки ден на тема „Луѓе од Србија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со луѓето од Србија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Serbian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Стојан Аралица]] (Н)|[[Исидора Бјелица]] (Н)|[[Гордана Куиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Археолошки наоѓалишта во Прилепско === [[Податотека:Macedonian archaeology stub icon.svg|десно|120п|Уредувачки ден „Археолошки наоѓалишта во Прилепско“]] На 14 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Археолошки наоѓалишта во Прилепско“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за археолошките наоѓалишта во Прилепско било препорачано да се користи извадок од следната книга којашто е достапна на Википедија на македонски јазик: * Коцо, Димче (1996). [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/mk/e/ef/Материјал.pdf Археолошка карта на Република Македонија]. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069. '''Забелешка:''' Препорачано било изборот на статии да се врши од следниот список на Википедија на македонски јазик: * [[Список на археолошки наоѓалишта во Прилепско]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кале (Врпско)]] (Н)|[[Црквиште (Врпско)]] (Н)|[[Галичанска Рудина]] (Н)|[[Црква Св. Атанас (Галичани)]] (Н)|[[Грамаѓе (Дрен)]] (Н)|[[Џиџево (Дрен)]] (Н)}|[[Кркулка (Дрен)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Вирои (Чумово)]] (Н)|[[Табачица (Чумово)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Корита (Прилепец)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Црна Гора=== [[Податотека:St. Eustathius Church (1770) in Dobrota, Montenegro.jpg|десно|220п|Уредувачки Ден „Цркви во Црна Гора“]] На 16 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Црна Гора“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со црквите во Црна Гора можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Montenegro]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Соборна црква во Подгорица]] (Н)|[[Катедрала Свети Трипун]] (Н)|[[Црква Светото Срце Исусово (Подгорица)]] (Н)| [[ Црква Свети Трифун во Мориње]] (Н)|[[Црква Св.Трипун во Мркови]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Влашка црква (Цетиње)]] (Н)|[[Црква „Св. Спас“ (Граховац)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Мрежни места=== [[Податотека:Early internet (cropped).png|десно|220п|Уредувачки Ден „Мрежни места“]] На 21 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мрежни места“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со мрежните места можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Websites]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[FlyerTalk]] (Н)|[[Електронски дневник]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Мој термин (апликација)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Занимања=== [[Податотека:WomanFactory1940s.jpg|десно|220п|Уредувачки Ден „Занимања“]] На 23 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Занимања“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со занимања можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Occupations]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Анестезиолог]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список| |[[Кустос]] (Н)| |[[Андреј Волни]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Министерства во Португалија=== [[Податотека:Flag of Portugal.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Португалија“]] На 28 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Португалија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Португалија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government of Portugal]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за територијална кохезија (Португалија)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за образование, наука и иновации (Португалија)]] (Н)|[[Министерство за земјоделство и рибарство (Португалија)]] (Н)|[[Министерство за надворешни работи (Португалија)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за култура (Португалија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Верски дела=== [[Податотека:Religious symbols collage.png|десно|280п|Уредувачки ден „Верски дела“]] На 30 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Верски дела“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за верските дела можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Works about religion]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:BosaFi|BosaFi]] | {{подреден список|[[Сараевска хагада]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Библија за Исусовата приказна]] (Н)|[[Библија приказна за големата слика]] (Н)|[[Библиска приказна]] (Н)|[[Библија за деца]] (Н)|[[Чудесна книга на библиски приказни]] (Н)|[[Детска песнарка]] (Н)|[[Четири принцови]] (Н)|[[Христијанска година]] (Н)|[[Лицата на Исус]] (Н)|[[Изложба на верата]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Падот на проклетите (Рубенс)]] (Н)|[[Големиот страшен суд]] (Н)|[[Страшниот суд (Мемлинг)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Пејсажни слики=== [[Податотека:Landscape at Sunset MET DP146446.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Пејсажни слики“]] На 4 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Пејсажни слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за пејсажните слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Landscape paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Парк Вивенхо (слика)]] (Н)|[[Живот на село]] (Н)|[[Пристаниште во Ла Рошел]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сена во Аниер]] (Н)|[[Сена во Аржантеј]] (Н)|[[Поглед од Руел]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Образование=== [[Податотека:Предавање на Дан Шехтман во Институтот за хемија, ПМФ, Скопје 28.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Образование“]] На 6 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Образование“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за образование можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Education]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за образование (Бахреин)]] (Н)| [[Образование на Кајманските Острови]] (Н) | [[Список на училишта на Кајманските Острови]] (Н) | [[Веслејан христијанска академија (Кајмански Острови)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Основно образование]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Естонска академија за музика и театар]] (Н)|[[Гимназија Мина Харма]] (Н)|[[Маи Колосова]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:BosaFi|BosaFi]] | {{подреден список|[[Учење базирано на проекти]] (Н)}} |} ===Словенци по народност=== [[Податотека:Flag_of_Slovenia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Словенци по народност“]] На 11 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Словенци по народност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Словенци по народност можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ethnic Slovene people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Славко Југ]] (Н)|[[Јожеф Штефан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Корушки селански бунт]] (Н)|[[Историја на Истра]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===ТВ канали емитувани во Македонија=== [[Податотека:MRT_Center_3.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „ТВ канали емитувани во Македонија“]] На 13 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „ТВ канали емитувани во Македонија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ТВ каналите емитувани во Македонија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Television channels in North Macedonia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[ТВ Куманово]] (Н)|[[1ТВ (Македонски ТВ-канал)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Арена Спорт]] (Н)|[[Star Crime]] (Н)|[[Cinemax ]] (Н)|[[FX Life]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Комунизам=== [[Податотека:Hammer_and_sickle.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Комунизам“]] На 18 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Комунизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со комунизмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Communism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Комунистичка партија]] (Н)|[[Прва интернационала]] (Н)|[[Работничко движење]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ренато Рабело]] (Н)| [[Жоао Амазонас]] (Н)|[[Елза Фернандес]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Буржоазија]] (Н)|[[Другар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Грција=== [[Податотека:Ομορφοκκλησιά,_Γαλάτσι_8386.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Цркви во Грција“]] На 20 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Greece]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Петар и Павле“ - Либаново]] (Н) | [[Црква „Св. Атанасиј“ - Либаново]] (Н) | [[Црква „Св. Димитриј“ - Кронцелево]] (Н) | [[Црква „Св. Петка“ - Воден]] (Н) | [[Црква „Пресвета Богородица Гаваљотица“]] (Н) | [[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Црнешево]] (Н) }} |- | 2 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Црвена црква]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Катедрала Света Троица (Атина)]] (Н)| [[Катедрала Свети Григориј Просветител (Атина)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Критска православна црква]] (Н)|[[Катедрала Свети Тит]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Авдела]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Стихази]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Дуско]] (Н)|[[Црква „Св. Спиридон“ - Родос]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Тороник]] (Н)|[[Црква „Св. Никола“ - Вич]] (Н)|[[Забрдски манастир]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор Стратилат“ - Мавронорес]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Ветерници=== [[Податотека:Goliath_Poldermolen.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Ветерници“]] На 25 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Ветерници“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со ветерниците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Windmills]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Алболафија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ветерница во Меленци]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ветерници во Миконос]] (Н)}} |} ===Министерства на Шпанија=== [[Податотека:Flag of Spain.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Шпанија“]] На 27 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Шпанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Шпанија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Spain]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Роса Агилар]] (Н)|[[Магдалена Алварез]] (Н)|[[Кристина Алберди]] (Н)|[[Бибијана Аидо]] (Н)|[[Сара Агесен]] (Н)|[[Кристина Гармендија]] (Н)|[[Тринидад Хименес]] (Н)|[[Ана Мато]] (Н)|[[Марија Марторел]] (Н)|[[Вирџинија Мари]] (Н)|[[Милагрос Маркос]] (Н)|[[Адријана Малдонадо Лопез]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Министерство за еднаквост (Шпанија)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за млади и деца]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Министерство за млади и деца]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Правда=== [[Податотека:Justice_scale_silhouette,_medium.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Правда“]] На 2 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Правда“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со правдата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Justice]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Одмазда]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Смртна казна во Албанија]] (Н) | [[Смртна казна во Авганистан]] (Н) | [[Смртна казна во Алжир ‎]] (Н) | [[Смртна казна во Андора]] (Н) | [[Смртна казна во Ангола]] (Н) | [[Смртна казна во Аргентина]] (Н) | [[Смртна казна во Аруба]] (Н) | [[Смртна казна во Австрија]] (Н) |[[Смртна казна во Азербејџан]] (Н) |[[Смртна казна во Белгија]] (Н) | [[Смртна казна во Бенин]] (Н) | [[Смртна казна во Бутан]] (Н) | [[Смртна казна во Боливија]] (Н) |[[Смртна казна во Босна и Херцеговина]] (Н) |[[Смртна казна во Зимбабве]] (Н) | [[Смртна казна во Замбија]] (Н) | [[Смртна казна во Венецуела]] (Н) | [[Смртна казна во Узбекистан]] (Н) | [[Смртна казна во Македонија]] (Н) | [[Смртна казна во Оман]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Бруталистички архитекти=== [[Податотека:Pošta_vo_Skopje,_Macedonia.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Бруталистички архитекти“]] На 4 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Бруталистички архитекти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за бруталистичките архитекти можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Brutalist architects]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џон Банкрофт (архитект)]] (Н)|[[Карел Прагер]] (Н)|[[Алиша Казанига]] (Н)|[[Михаило Јанковиќ]] (Н)| [[Вера Мачонинова]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Жорж-Пјер Дибоа]] (Н)|[[Михаило Чанак]] (Н)|[[Пјер Дебо]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Списанија=== [[Податотека:German_Printmagazines.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Списанија“]] На 9 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Списанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за списанијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Magazines]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Емитер]] (Н)|[[Авто Плус]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Форбс Шпанија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Лужички Срби=== [[Податотека:Flag_of_Sorbs.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Лужички Срби“]] На 11 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лужички Срби“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Лужичките Срби можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Sorbian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Алберт Звар]] (Н)| [[Јуриј Кох]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Чимислав]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Украина=== [[Податотека:Nativity_of_the_Theotokos_Church,_Kryvyi_Rih.jpeg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Украина“]] На 16 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Украина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Украина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Ukraine]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кирилски манастир, Киев]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Социјализам=== [[Податотека:Red flag waving.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Социјализам“]] На 18 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Социјализам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со социјализмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Socialism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Наемен труд]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Раскази за животни=== [[Податотека:Further Adventures of Lad cover.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Раскази за животни“]] На 23 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Раскази за животни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со расказите за животни можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Short stories about animals]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Украдениот бел слон]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Тунтунир Бои]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Забава=== [[Податотека:Metropolitan Opera House, a concert by pianist Josef Hofmann - NARA 541890 - Edit.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Забава“]] На 25 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Забава“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со забавата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Entertainment]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гамбит]] (Н)|[[Прифатен дамски гамбит]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Млеко=== [[Податотека:Milk_glass.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Млеко“]] На 30 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Млеко“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за млекото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Milk]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Трапист (сирење)]] (Н)|[[Тврдо сирење]] (Н)|[[Полутврдо сирење]] (Н)|[[Многу тврдо сирење]] (Н)|[[Меко сирење]] (Н)|[[Топено сирење]] (Н)|[[Бофор (сирење)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Историски слики=== [[Податотека:Benjamin_West_005.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Историски слики“]] На 1 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Историски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со историските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:History paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Алегорија на верата]] (Н)|[[Таковско востание (слика)]] (Н)|[[Единаесет цезари]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Полиција=== [[Податотека:HH_Polizeihauptmeister_MZ.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Полиција“]] На 6 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Полиција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за полицијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Law enforcement]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Обезбедувач]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Правен институт „Орел“ на Министерство за внатрешни работи на Русија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Наполеон=== [[Податотека:Bonaparte_David_Charlottenburg.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Наполеон“]] На 8 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Наполеон“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Наполеон Бонапарт можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Napoleon]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Наполеон I на царскиот престол]] (Н)|[[Бонапарт пред сфингата]] (Н)|[[Битката кај Аустерлиц, 2 декември 1805 година (Жерар)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Емили Луиз Боарне]] (Н)|[[Аглаe Oгие]] (Н)|[[Адел Дишател]] (Н)|[[Мадам де Ремиза]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Рутенијци === [[Податотека:Наймолодший_путник_Нусьо_Дорожинський_з_паломницьким_прапором.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Рутенијци“]] На 13 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Рутенијци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Рутенијците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ruthenian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Семејство Калаур]] (Н)|[[Крал на Рутенија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лeв I Галициски]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Риболов=== [[Податотека:Ribolov_Dojransko_ezero.JPG|десно|220п|Уредувачки ден „Риболов“]] На 15 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Риболов“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со риболовот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Fishing]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Норебо]] (Н)|[[Руска куќа за кавијар]] (Н)|[[Музеј на маркер]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Рибар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Босна и Херцеговина === [[Податотека:Katolička_crkva_-_panoramio.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Босна и Херцеговина“]] На 20 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Босна и Херцеговина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Босна и Херцеговина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Bosnia and Herzegovina]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Јован Крстител, Ливно]] (Н)|[[Црква Сите Свети, Ливно]] (Н)|[[Црква Свети Петар и Павле, Ливно]] (Н)|[[Црква Свети Јосиф, Сараево]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Романовци]] (Н) | [[Плехан]] (Н)| [[Црква „Св. Јован“ - Подмилачје]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Челебиќи]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Османлиската Империја === [[Податотека:Flag of the Ottoman Empire.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Османлиската Империја“]] На 22 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Османлиската Империја“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Османлиската Империја можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of the Ottoman Empire]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за финансии (Отоманско Царство)]] (Н)|[[Министерство за правда (Отоманско Царство)]] (Н)|[[Министерство за евкаф]] (Н)|[[Катастарско биро (Отоманско Царство)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за трговија и земјоделство (Отоманско Царство)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за внатрешни работи (Отоманско Царство)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Мапети === [[Податотека:The_Muppets_2022_logo.png|десно|220п|Уредувачки ден „Мапети“]] На 27 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мапети“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за мапетите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:The Muppets]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Пред да скокнеш]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кермит Жабецот]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Грција === [[Податотека:Küçük_Hasan_Pasha_Mosque_in_Chania,_Crete_001.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Џамии во Грција“]] На 29 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Џамии во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Greece]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Куршумли џамија (Костур)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Никола, Ханија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Градски слики === [[Податотека:Cityscape_(Rozanova,_1912_(Slobodsky)).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Градски слики“]] На 3 септември 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Градски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за градските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Cityscape paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сан Џорџо Маџоре на самрак]] (Н)|[[Булеварот на капуцините (Моне)]] (Н)|[[Влезот во Големиот канал, Венеција]] (Н)|[[Дуждовата палата, поглед од Сан Џорџо Маџоре (Клод Моне)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Секуларни празници === [[Податотека:Jack-o'-Lantern_2003-10-31.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Секуларни празници“]] На 5 септември 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Секуларни празници“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за секуларните празници можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Secular holidays]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !!Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Денот на Канзас‎]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дарвинов ден]] (Н)|[[Ден на трудот]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Пари === [[Податотека:Money bolivar icon.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Пари“]] На 10 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Пари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите околу парите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Money]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Семис (монета)]] (Н)|[[Аверс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Патака Макао (валутна единица)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Есткоин]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лемки === [[Податотека:Flag_of_Lemkos.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Лемки“]] На 12 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Лемки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Лемките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Lemkos]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лемки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Стадиони === [[Податотека:Maracana_Stadium_June_2013.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Стадиони“]] На 17 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Стадиони“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за стадионите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Stadiums]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Стадион Генерал Сејни Кунче]] (Н)|[[28 Септември (стадион)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Градски стадион Земун]] (Н)|[[Градски стадион Заечар]] (Н)|[[Стадион Вождовац]] (Н)|[[Градски стадион Сурдулица]] (Н)|[[Градски стадион Пожаревац]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Турција === [[Податотека:ExteriorHagiaEirene340msu.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Турција“]] На 19 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Турција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Турција може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Turkey]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Католичка црква „Света Марија“ - Конак]] (Н)|[[Католичка црква „Света Марија“ - Борнова]] (Н)|[[Црква „Свети Стефан“ - Измир]] (Н)|[[Црква Св. Вукол]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Свети Никола“ - Демре]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Германија === [[Податотека:Flag of Germany.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Германија“]] На 24 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Германија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Германија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Federal government ministries of Germany]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Сојузна канцеларија за администрација]] (Н)|[[Сојузно Министерство за внатрешни работи (Германија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Весници === [[Податотека:Land on the Moon 7 21 1969-repair.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Весници“]] На 26 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Весници “. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за весниците може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Newspapers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Кеса за весници]] (Н)|[[Руско писмо (весник)]] (Н)|[[Илустрирано време (весник)]] (Н)|[[Сакала (весник)]] (Н)|[[Вечер на Казков]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Македонски спорт]] (Н)|[[Кумановски весник]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Торба за испорака на весници]] (Н)|[[Две Републики]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Марка (весник)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Слики кои прикажуваат луѓе === [[Податотека:Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Слики кои прикажуваат луѓе“]] На 1 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Слики кои прикажуваат луѓе“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за сликите кои прикажуваат луѓе може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Paintings of people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Кралицата (слика)]] (Н)|[[Vairumati]] (Н)|[[Убавата Ангела]] (Н)|[[Eiaha Ohipa ]] (Н)|[[Te tamari no atua]] (Н)|[[Arearea]] (Н)|[[Големиот Буда (слика)]] (Н)|[[Пејзаж, коњ на патот]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Овчарка (слика)]] (Н)|[[Девојка на топка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Изговорете ги нивните имиња]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Семејството Шифенекер]] (Н)|[[Дете со шолја]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Босна и Херцеговина === [[Податотека:Gazi_Husrev-beg's_Mosque_IMG_9523_sarajevo.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Џамии во Босна и Херцеговина“]] На 3 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Џамии во Босна и Херцеговина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Босна и Херцеговина може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Bosnia and Herzegovina]] * од Википедија на босански јазик: ** [[:bs:Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џамија крал Фахд (Сараево)]] (Н)|[[Џамија Фетхија (Бихаќ)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Дрвени џамии кај Олов]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кизлар-агина џамија (Мркоњиќ Град)]] (Н)|[[Синан-бегова џамија (Чајниче)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Дипломатија === [[Податотека:Negotiations about Iranian Nuclear Program - Foreign Ministers and other Officials of P5+1 Iran and EU in Lausanne.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Дипломатија“]] На 8 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Дипломатија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со дипломатијата може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Diplomacy]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Дејвид Вокер (дипломат)]] (Н)|[[Џој Кере]] (Н)|[[Каи Хелениус]] (Н)|[[Вели Хелениус]] (Н)|[[Енсио Хеланиеми]] (Н)|[[Ерик Асмус]] (Н)|[[Борис Рибкин]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Симон Шен]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дипломатски регистарски таблички]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Албанци по народност === [[Податотека:Albanians_of_Skopje_(1910).jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Албанци по народност“]] На 10 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Албанци по народност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Албанци по народност може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ethnic Albanian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Тајар Тетова]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Мимоза Велиу]] (Н)|[[ Енвер Идризи]] (Н)|[[Ердон Дачи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фета Фетаи]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Спиритизам === [[Податотека:LLDE_cep_vigne.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Спиритизам“]] На 15 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Спиритизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со спиритизамот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Spiritism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Габриел Делан]] (Н)|[[Тиа Неива]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Спиритизам]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Стели === [[Податотека:CopanNSouthCatherwood.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Стели“]] На 17 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Стели“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со стелите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Steles]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Стела Нигде]] (Н)|[[Камен Есперанца]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лумбардска псефизма]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Молдавија === [[Податотека:Biserica_si_curtea_manastirii_Sucevita.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Молдавија“]] На 22 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Молдавија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Молдавија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Moldova]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Геодетска точка Руди]] (Н)|[[Романски народен крст за спас]] (Н)|[[Црква Свети Каетан, Рашков]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Соборна црква „Рождество Христово“ (Тираспол)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ (Каушени)]] (Н)|[[Соборна црква „Рождество Христово“ (Кишињев)]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Франција === [[Податотека:Flag of France.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Франција“]] На 24 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Франција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со министерствата на Франција може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of France]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Венсан Бади]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за култура на Франција]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Жанрови === [[Податотека:Paul_Gustave_Dore_Raven1.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Жанрови“]] На 29 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Жанрови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со жанровите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Genres]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Дневник за Елиза]] (Н)|[[Руска романса]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Црн хумор]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник: NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Лили (песна)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Прераскажување на грчка митологија]] (Н)|[[Ден во животот (жанр)]] (Н)|[[Чиста комедија]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Фанк]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кралицата Марго]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Видови куќи === [[Податотека:Rumah_Gadang.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Видови куќи“]] На 31 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Видови куќи“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за видовите куќи може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:House types]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Замок Прудник]](Н)|[[Замок Торун]] (Н)|[[Замок Патерно]](Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Барабара]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Викендичка]] (Н)|[[Вила (градба)]] (Н)|[[Вила Медичи (Фјезоле)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Орри (куќа)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цветни слики === [[Податотека:Jan_Davidsz._de_Heem_-_Flower_Still-life_with_Crucifix_and_Skull_-_WGA11259.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цветни слики“]] На 5 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цветни слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за цветните слики може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Flower paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Цвеќиња во кристална вазна]] (Н)|[[Цветно девојче (Ингам)]] (Н)|[[Цвеќиња со два гуштери]] (Н)|[[Цвеќиња во стаклена вазна]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Бели јорговани во стаклена вазна]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Градината на доктор Гаше во Овер]] (Н)|[[Ваза со булки]] (Н)|[[Ваза со бели и црвени каранфили]] (Н)|[[Јоргован (Ван Гог)]] (Н}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Албанија === [[Податотека:Kavajë,_Albania_–_Mosque_1995_01.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Џамии во Албанија“]] На 7 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Џамии во Албанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Албанија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Albania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Џамија замок, Леска]] (Н)|[[Џамија Мирахори]] (Н)|[[Чаршија џамија, Ѓирокастро]] (Н)|[[Чаршија џамија]] (Н)|[[Назиреша џамија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Кралска џамија (Берат)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Теќе џамија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Фламанци === [[Податотека:Flag_of_Flanders.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Фламанци“]] На 12 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Фламанци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Фламанците може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Flemish people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Виктор Дејв]] (Н)|[[Алекс Болаерт]] (Н)|[[Гертруда ван дер Остен]] (Н)|[[Вили Венеман]] (Н))}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ханс Мемлинг]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Производи === [[Податотека:Ford_assembly_line_-_1913.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Производи“]] На 14 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Производи“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за производите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Products by type]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Паста од домати]] (Н)|[[Сок од домати]] (Н)|[[Оризово брашно]] (Н)|[[Доматно пире]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] | {{подреден список|[[Целер во прав]] (Н)|[[Тинктура од канабис]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник: NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Фробел подароци]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гроздов сок]] (Н)|[[Фоа гра]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Дрина (цигара)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Песни === [[Податотека:ESC2016_-_Macedonia_02.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Песни“]] На 19 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Песни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за песните може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Songs]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник :Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Видовдан (песна)]] (Н)|[[Палатата на Михла (песна)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Империја (песна)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Словенија === [[Податотека:Cerkev_sv._Janeza_Krsnika,_Ribčev_Laz.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Словенија“]] На 21 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Словенија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Словенија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Slovenia]] * од Википедија на словенечки јазик **[[:sl:Kategorija:Cerkve v Sloveniji]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Вартоломеј“ - Љубљана]] (Н)|[[Црква „Св. Росалија“ - Љубљана]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Лазар“ - Марибор]] (Н)|[[Соборна црква „Св. Јован Крстител“ - Марибор]] (Н)|[[Соборна црква „Св. Никола“ - Мурска Собота]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Меѓународни награди === [[Податотека:Nobel_Prize.png|десно|220п|Уредувачки ден „Меѓународни награди“]] На 26 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Меѓународни награди“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за меѓународните награди може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:International awards]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Глобална награда за наставници]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Африканска награда за инженерски иновации ]] (Н)|[[Волфова награда]] (Н)|[[Волфова награда за земјоделство]] (Н)|[[Волфова награда за уметност]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фарадеев медал]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Брезовска-Богоевска|Брезовска-Богоевска]] | {{подреден список|[[Награда Кјото]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Аболиционизам === [[Податотека:Official_medallion_of_the_British_Anti-Slavery_Society_(1795).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Аболиционизам“]] На 28 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Аболиционизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за аболиционизмот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Abolitionism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Жак Пјер Брисо]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Претстојни денови == === Загрозени видови === [[Податотека:Golden_lion_tamarin_portrait3.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Загрозени видови“]] На 3 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Загрозени видови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за загрозените видови може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Endangered species]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Anchusa crispa]] (Н)|[[Valeriana trinervis]] (Н)|[[Biscutella rotgesii]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Aerides lawrenceae]] (Н|[[Iris nigricans]] (Н)|[[Румено жолта пеперутка]] (Н)|[[Phalaenopsis lindenii]] (Н)|[[Amesiella philippinensis]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Aloe ballyi]] (Н)| [[Aloe ambigens]] (Н)}} |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цивилно воздухопловство === [[Податотека:British_Airways_Boeing_747-400_(G-CIVH)_departs_London_Heathrow_11Apr2015_arp.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цивилно воздухопловство“]] На 5 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цивилно воздухопловство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со цивилното воздухопловство може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Civil aviation]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Грузија === [[Податотека:Flag_of_Georgia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Грузија“]] На 10 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Грузија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со министерствата на Грузија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Georgia (country)|en:Category:Government ministries of Georgia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Волонтерство === [[Податотека:Volunteering icon.png|десно|220п|Уредувачки ден „Волонтерство“]] На 12 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Волонтерство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со волонтерството може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Volunteering]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Обувки === [[Податотека:King_Street_Sneak.JPG|десно|220п|Уредувачки ден „Обувки“]] На 17 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Обувки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани обувките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Footwear]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Италија === [[Податотека:Chiesa_di_Santa_Maria_Maddalena_Roma.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Италија“]] На 19 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Италија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани црквите во Италија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Italy]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Далмација === [[Податотека:Coat_of_arms_of_Dalmatia_(Dalmatinski_Grb).png|десно|220п|Уредувачки ден „Далмација“]] На 24 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Далмација“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Далмација може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Dalmatia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Антирасизам === [[Податотека:Anti-KKK_march_on_November_5,_1988_in_Philadelphia_PA_(48580829481).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Антирасизам“]] На 26 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Антирасизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со антирасизмот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Anti-racism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Океанографија === [[Податотека:Challenger.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Океанографија“]] На 31 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Океанографија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со океанографијата може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Oceanography]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Поврзано == * [[Википедија:Уредувачки денови 2024/Известувања]] * [[Википедија:Уредувачки денови 2024/Статистика]] [[Категорија:Википедија:Уредувачки денови 2024| ]] [[Категорија:Википедија:Викимедија МКД во 2024 година|Уредувачки денови]] 7ibw1rwoo76ny9vml22002triyp4mw8 5300264 5300071 2024-12-03T23:33:28Z Jtasevski123 69538 /* Претстојни денови */ обновување 5300264 wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width:200px; border:solid #ccc 1px; margin:5px;" |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Wikimedia MKD mk.svg|150п]] |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Уредувачки денови.svg|150п]] |} {{Кратенка|ВП:УД}} Во текот на 2024 година е планирано да се одржуваат '''[[Википедија:Уредувачки денови|уредувачки денови]]'''. Уредувачките денови се изведуваат во текот на еден ден од 24 часа, со почеток во 00:00&nbsp;ч. и крај во 23:59&nbsp;ч. истиот ден. Предвид се земаат сите создадени или подобрени статии и предлошки на зададената тема од корисници на Википедија на македонски јазик кои ги пријавиле во уредувачкиот ден. '''Напомена:''' Заради избегнување на спротивставени уредувања и пишување на иста статија од двајца или повеќе корисници на Википедија на македонски јазик, секој заинтересиран учесник е пожелно да го пријави своето учество и да избере кои статии ќе ги уредува! == Признанија == Награди ќе им бидат доделени на тројцата најплодотворни учесници кои ќе имаат највисок успех при заедничкото и споено бодување од Уредувачките денови и [[Википедија:Уредувачки викенди 2024|Уредувачките викенди]]. Наградите се во облик на вредносни купони за книги или техничка опрема, и тоа: * Прва награда: купон во вредност од 15.000 денари. * Втора награда: купон во вредност од 9.000 денари. * Трета награда: купон во вредност од 6.000 денари. '''Важно''': За да се освои која било награда, потребно е да се исполнат следните критериуми: * да се учествува во најмалку 100 изданија на уредувачките денови и/или викенди; * да се учествува во барем 10 од 12-те календарски месеци; и * да се создадат или подобрат најмалку 150 статии, предлошки или модули. == Одржани денови == === Воени слики === [[Податотека:Peter Paul Ruben's copy of the lost Battle of Anghiari.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Воени слики“]] На 2 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Воени слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за воените слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:War paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Битката на Александар кај Ис]] (Н)|[[Наполеон на бојното поле кај Ајлау]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Генерали од Првата светска војна]] (Н)|[[Државници од Првата светска војна]] (Н)|[[Поморски офицери од Првата светска војна]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Пошта === [[Податотека:USMailbox1909.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Пошта“]] На 4 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Пошта“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со поштата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Postal systems]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Германски пошти]] (Н)|[[Бугарски пошти]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пост-рестант]] (Н)|[[Поштенско сандаче]] (Н)}} |- | 3 | | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Список на членки во Светскиот поштенски сојуз]] (Н)}} |- | 4 | |[[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Центар за пошта во Кардиф]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Гимнастика === [[Податотека:Gymnastics brokenchopstick.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Гимнастика“]] На 9 јануари 2024 година ќе биде одржан уредувачки ден на тема „Гимнастика“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за гимнастиката може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Gymnastics]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Татјана Ананко]] (Н)|[[Олесја Бабушкина]] (Н)|[[Татјана Белан]] (Н)|[[Александар Белановски]] (Н)|[[Јенија Бурло]] (Н)|[[Кајли Диксон]] (Н)|[[Хана Дудзјанкова]] (Н)|[[Ана Глазкова]] (Н)|[[Татјана Григоренко]] (Н)|[[Андреј Кан]] (Н)|[[Наталија Карпенкова]] (Н)|[[Марија Кацјак]] (Н)|[[Игар Казлоу]] (Н)|[[Александр Кружилов]] (Н)|[[Марија Лазук]] (Н)|[[Андреј Лихавицки]] (Н)|[[Зинаида Лунина]] (Н)|[[Настасја Марачкоускаја]] (Н)|[[Глафира Мартинович]] (Н)|[[Ана Мејсак]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Лост наназад]] (Н)|[[Железен крст (гимнастика)]] (Н)|[[Легнато Г]] (Н)|[[Салто наназад]] (Н)|[[Гингер]] (Н)|[[Машка репрезентација во уметничка гимнастика на Ерменија]] (Н)|[[Александра Аристотели]] (Н)|[[Алана Метјус]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Хелена Ракочи]] (Н)|[[Јарослава Бајерова]] (Н)|[[Казухито Танака]] (Н)|[[Сандра Избаша]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Коњ со рачки]] (Н)|[[Мирослав Церар]] (П)}} |- | 5 | [[Корисник:Baek147|Baek147]] | {{подреден список|[[Гимнастика на Летните олимписки игри во 1896 година — кругови за мажи]] (Н)|[[ Гимнастика на Летните олимписки игри во 1896 година — вратило за мажи]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Фара Буфаден]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Бошњаци === [[Податотека:Bosnian dance.png|десно|240п|Уредувачки ден „Бошњаци“]] На 11 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Бошњаци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Бошњаци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на босански јазик: ** [[:bs:Kategorija:Bošnjaci]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Елвира Рахиќ]] (Н)|[[Шеки Бихорац]] (Н)|[[Амела Шеховиќ]] (Н)|[[Бошњаци во Србија]] (Н)|[[Златко Топчиќ]] (Н)|[[Македонски Бошњаци]] (П)|[[Косовски Бошњаци]] (П)|[[Осман Хаџиќ]] (Н)|[[Дина Џанковиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Битка кај Азјаго]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Владимир Врањеш]] (Н)|[[Ален Овчина]] (Н)|[[Марин Вегар]] (Н)|[[Бењамин Буриќ]] (Н)|[[Сењамин Буриќ]] (Н)|[[Мирко Херцег]] (Н)|[[Јосип Периќ]] (Н)|[[Дино Хамидовиќ]] (Н)|[[Ибрахим Хасељиќ]] (Н)|[[Дејан Малиновиќ]] (Н)|[[Марко Тарабокија]] (Н)|[[Енид Тахировиќ]] (Н)|[[Мирсад Терзиќ]] (Н)|[[Мухамед Торомановиќ]] (Н)|[[Марко Паниќ]] (Н)|[[Срѓан Предраговиќ]] (Н)|[[Мухамед Мустафиќ]] (Н)|[[Мирко Микиќ]] (Н)|[[Елдар Мемишевиќ]] (Н)|[[Дарко Мартиновиќ]] (Н)|[[Мухамед Мемиќ]] (Н)|[[Фарук Вражалиќ]] (Н)|[[Мухамед Зулфиќ]] (Н)|[[Билал Шуман]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Абдулах Сидран]] (Н)|[[Смаил-ага Ченгиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Албанија === [[Податотека:Qyteti Fier.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Цркви во Албанија“]] На 16 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Албанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Албанија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Albania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Црква „Света Богородица Влахернска“ - Берат]] (Н)|[[Црква „Света Троица“ - Белград (Албанија)]] (Н)|[[Манастир „Света Богородица“ - Звернец]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Јован Владимир“ - Елбасан]] (П)|[[Црква „Св. Богородица“ - Елбасан]] (Н)|[[Црква „Св. Стефан“ - Блиниш]] (Н)|[[Црква „Св. Богородица“ - Леуса]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Јован Владимир“ - Елбасан]] (Н)|[[Црква Мармирои]] (Н)|[[Црква „Пресвето Срце Исусово“ - Тирана]] (Н)|[[Манастир „Св. Јован Крстител“ - Москополе]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Михаил“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Пресвета Богородица“ - Москополе]] (Н)|[[Црква „Св. Илија“ - Москополе]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква „Света Марија“ - Сиња]] (Н)|[[Црква „Св. Михаил“ - Белград]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор“ - Белград]] (Н)|[[Катедрала Успение на Пресвета Богородица (Белград)]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Шелчан]] (Н) }} |- | 7 | [[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Манастир Дувјан]] (Н)|[[Соборна црква Христово Воскресение]] (Н)|[[Катедрала „Свети Стефан“ - Скадар]] (Н)|[[Византиска црква, Лин]] (Н)|[[Црква „Св. Троица“ - Лавдар]] (Н)|[[Црква на Успение на Богородица, Лабове е Криќит]] (Н)}} |- | 8 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Димитриј“ - Туминец]] (Н)|[[Црква „Св. Варвара“ - Лин]] (Н)|[[Црква „Св. Панталејмон“ - Тушемишта]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лов === [[Податотека:Paul Childerley driven hunt Finland 06.png|десно|240п|Уредувачки ден „Лов“]] На 18 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лов“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со ловот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Hunting]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Ivka20|Ivka20]] | {{подреден список|[[Ловечка торба]] (Н)|[[Џорџ Џон Нобл]] (Н)|[[Ловечко куче]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Замок Валдемар]] (Н)|[[Бич ложа и галерија]] (Н)|[[Замок Монпупон]] (Н)|[[Замок Бриген]] (Н)|[[Копје за свиња]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Лов на Максимилијан]] (Н)|[[Речен пејзаж со лов на свињи]] (Н)|[[Лов на лавови (Делакроа)]] (Н)|[[Домот на ловецот]] (Н)|[[Плен (слика)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бамби-ефект]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Партија на грчки ловци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лизгање === [[Податотека:Le Supreme Bon Ton 9 Ice Skating.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Лизгање“]] На 23 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лизгање“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со лизгањето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Skating]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] |{{подреден список|[[Џојс Коутс]] (Н)|[[Зденек Паздирек]] (Н)|[[Карена Ричардсон]] (Н)|[[Сара Арнолд]] (Н)|[[Пол Аскам]] (Н)|[[Кеј Барсдел]] (Н)|[[Ендрју Нејлор]] (Н)|[[Линда Бернард]] (Н)|[[Брајан Покар]] (Н)|[[Лиза Кушли]] (Н)|[[Нил Кушли]] (Н)|[[Ерика Рисеу]] (Н)|[[Роберт Пакстон (уметничко лизгање)]] (Н)|[[Бриџит Адамс]] (Н)|[[Никол Орфорд]] (Н)|[[Ерика Батчелор]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лизгалки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Турција === [[Податотека:Flag of Turkey.svg|десно|240п|Уредувачки ден „Министерства на Турција“]] На 25 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Турција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Турција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Turkey]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за животна средина, урбанизација и климатски промени (Турција)]] (Н)|[[Министерство за труд и социјално осигурување (Турција)]] (Н)|[[Министерство за трезор и финансии]] (Н)|[[Министерство за царина и монополи (Турција)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Министерство за правда (Турција)]] (Н)|[[Министерство за индустрија и технологија (Турција)]] (Н)|[[Министерство за млади и спорт (Турција)]] (Н)|[[Министерство за трговија (Турција)]] (Н)|[[Министерство за земјоделство и шумарство (Турција)]] (Н)|[[Министерство за култура и туризам (Турција)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ванила === [[Податотека:Vanilla 6beans.JPG|десно|130п|Уредувачки ден „Ванила“]] На 30 јануари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Ванила“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ванилата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vanilla]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ванилин шеќер]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Колачиња и крем]] (Н)|[[Кока-кола црна цреша ванила]] (Н)|[[Vanilla moonii]] (Н)|[[Vanilla roscheri]] (Н)|[[Vanilla raabii]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Наван (ликер)]] (Н)|[[Ликор 43]] (Н)|[[Галијано (ликер)]] (Н)|[[Vanilla shenzhenica]] (Н)|[[Vanilla somae]] (Н)|[[Vanilla andina]] (Н)|[[Vanilla siamensis]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Vanilla aphylla]] (Н)|[[Vanilla bahiana]] (Н)|[[Хамер (коктел)]] (Н)| [[Праска Мелба]] (Н)|[[Путер пекан]] (Н)|[[Туака]] (Н)|[[А&В крем сода]] (Н)|[[ТониКол]] (Н)|[[Пакола]] (Н)|[[Бран од малина]] (Н)|[[Торта со крем од портокал]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Поморски слики === [[Податотека:1893 chromolithograph - Nature in Descending Regions.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Поморски слики“]] На 1 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Поморски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за поморските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Maritime paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Сена кај Руан]] (Н)|[[Сена во Порт-Марли, купишта песок]] (Н)|[[Морско пристаниште на зајдисонце]] (Н)|[[Сена во Аргентеј (Сизлеј)]] (Н)|[[Речен пејзаж со ферибот]] (Н)|[[Мировен - погреб на море]] (Н)|[[Ленук (Тријк)]] (Н)|[[Сонот на архитектот]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Аржантејскиот басен со една едрилица]] (Н)|[[Риболовци на Сена кај Поаси]] (Н)|[[На кајче (Мане)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Banja147|Banja147]] | {{подреден список|[[Рибарски чамци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Зеленчуци === [[Податотека:Kleinmarkthalle Frankfurt Gemüsestand.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Зеленчуци“]] На 6 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Зеленчуци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за зеленчуци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vegetables]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Зелка со кадрави лисја]] (Н)|[[Ендивија]] (Н)|[[Кинеска зелка]] (Н)|[[Пипер Сандија]] (Н)|[[Гало]] (Н)|[[Масло од памучно семе]] (Н)|[[Голема кокцинија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црвена зелка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Bojan9Spasovski|Bojan9Spasovski]] | {{подреден список|[[Ванкаи]] (Н)|[[Тајландски модар патлиџан]] (Н)|[[Миога]] (Н)|[[Хмељ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Марионети === [[Податотека:150 Yrs Old Puppets restored by Ramdas Padhye.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Марионети“]] На 8 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Марионети“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за марионети можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Puppets]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гињола]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Рамен Ерик]] (Н)|[[Петрушка (лик)]] (Н)|[[Марота]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Хрвати === [[Податотека:Croats.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Хрвати“]] На 13 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Хрвати“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Хрвати можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на хрватски јазик: ** [[:hr:Kategorija:Hrvati]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:GeceVicius|GeceVicius]] | {{подреден список|[[Мирослав Беговиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Маглов]] (Н)|[[Дориќ]] (Н)|[[Параќ]] (Н)|[[Дошен]] (Н)|[[Шепиќ]] (Н)|[[Мајиќ]] (Н)|[[Леко]] (Н)|[[Паури]] (Н)|[[Маричиќ]] (Н)|[[Дадиќ]] (Н)|[[Магаш]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Павао Вук-Павловиќ]] (Н)|[[Љубо Јелчиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Чевли === [[Податотека:Mens' ballroom shoes, Eurodance CZ.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Чевли“]] На 15 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Чевли“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за чевлите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Shoes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Балетанка]] (Н)|[[Потпетица]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Балетанки]] (Н)|[[Фламенко чевли]] (Н)|[[Чевли за палуба]] (Н)|[[Џез чевли]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Романија === [[Податотека:Biserica de Rit Vechi.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Цркви во Романија“]] На 20 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Романија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Романија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Romania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црквата Свети Ѓорѓи, Карансебеш]] (Н)|[[Катедрала Успение на Богородица, Сату Маре]] (Н)|[[Реформирана црква со синџири во Сату Маре]] (Н)|[[Црква Стаматинска]] (Н)|[[Катедрала Успение на Марија, Баја Маре]] (Н)|[[Црква Сапиенсеи]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Романска соборна црква во Темишвар]] (Н))|[[Српска соборна црква во Темишвар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Банкарство === [[Податотека:Emojione 1F3E6.svg|десно|200п|Уредувачки ден „Банкарство“]] На 22 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Банкарство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за банкарството можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Banking]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[ICA Банка]] (Н)|[[S-Банка]] (Н)|[[Теско Банка]] (Н)|[[Банка на Сенсбери]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дигитален паричник]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Холандија === [[Податотека:Rijkswapen der Nederlanden.svg|десно|200п|Уредувачки ден „Министерства на Холандија“]] На 27 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Холандија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Холандија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of the Netherlands]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за финансии (Холандија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џинови === [[Податотека:The Giant by Goya.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Џинови“]] На 29 февруари 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Џинови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џинови можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Giants]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пангу]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Радиологија === [[Податотека:Medical X-Ray imaging TIN07 nevit.jpg|десно|180п|Уредувачки ден „Радиологија“]] На 5 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Радиологија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии поврзани со радиологијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Radiology]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Гадодијамид]] (Н) |[[VGT-309]] (Н)|[[Јопромид]] (Н)|[[Јопентол]] (Н)|[[Суперпарамагнетни железни платински честички]] (Н)|[[Релмапиразин]] (Н)|[[Јотролан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Иригографија]] (Н)|[[Миелографија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Мостови === [[Податотека:The ´Friendship Bridge´ between Paraguay and Brazil2.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Мостови“]] На 7 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мостови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за мостови можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Bridges]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Горенички мост]] (Н)|[[Камен мост (Богомила)]] (Н)|[[Ѓаволски мост (Беласица)]] (Н)|[[Висечки мост]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Ангелов мост (Тарту)]] (Н)|[[Ѓаволски мост (Тарту)]] (Н) }} |- | 3 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Предлошка:Мостови на Венетик]] (П)|[[Белкаменски мост]] (Н)|[[Елешки мост]] (Н)|[[Шејтан-мост]] (Н)|[[Крушевски мост]] (Н)|[[Хасанов мост]] (Н)|[[Правишки мост]] (Н)|[[Влахов мост]] (Н)|[[Горгиев мост]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Црногорци === [[Податотека:Montenegrin Officials, Wyon, 1904.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Црногорци“]] На 12 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Црногорци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Црногорци можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на српскохрватски јазик: ** [[:sh:Kategorija:Crnogorci]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Сретен Асановиќ]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Огњен Спахиќ]] (Н|[[Ќамил Сијариќ]] (Н)|[[Чедо Вуковиќ]] (Н)|[[Вук Врчевиќ]] (Н)|[[Воислава Латковиќ]] (Н)|[[Мартин Сегон]] (Н)|[[Душан Ѓуришиќ]] (Н))}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Вуко Борозан]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Хрватски Црногорци]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Урагани === [[Податотека:Dramatic Views of Hurricane Florence from the International Space Station From 9 12 (42828603210).jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Урагани“]] На 14 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Урагани“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за урагани можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Tropical cyclones]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Тајфун Хаијан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Ураган Бејкер (1950)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Бугарија === [[Податотека:Vidin St Demetrius Cathedral 2.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Бугарија“]] На 19 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Бугарија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии за црквите во Бугарија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на бугарски јазик: ** [[:bg:Категория:Църкви в България]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Илија, Бобошево]] (Н)|[[Црква Света Богородица, Бобошево]] (Н)|[[Црква Свети Теодор, Бобошево]] (Н)|[[Црква Свети Атанасиј, Бобошево]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Предлошка:Цркви во Несебар]] (Н)|[[Предлошка:Епархии на БПЦ]] (Н)|[[Црква „Св. Стефан“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Пресвета Богородица Елеуса“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Климент“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Св. Димитриј“ - Несебар]] (Н)|[[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Самоков]] (Н)|[[Црква „Св. Јован Претеча“ - Јаново]] (Н)|[[Црква „Св. Јован Рилски“ – Малки Цалим]] (Н)|[[Црква „Св. Марина“ – Белица]] (Н)|[[Црква „Св. Антониј“ – Мелник]] (Н)|[[Црква „Св. Никола“ – Пирин]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Тркалезна црква]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Злато === [[Податотека:Gold-crystals.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Злато“]] На 21 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Злато“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со златото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Gold]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Варк]] (Н)|[[Златно мочуриште на Кален]] (Н)|[[Кинебар]] (Н)|[[Музеј на злато Калима]] (Н)|[[Музеј на златна земја]] (Н)|[[Тои музеј на злато]] (Н)|[[Музеј на злато во Астурија]] (Н)|[[Музеј на злато во Далонега историски локалитет]] (Н)|[[Нов музеј на злато во градот Тајпеј]] (Н)|[[Музеј на злато, Богота]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Златофилност]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Русија === [[Податотека:Flag of Russia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Русија“]] На 26 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Русија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата во Русија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на руски јазик: ** [[:ru:Категория:Федеральные министерства Российской Федерации]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за надворешни работи на Руската Федерација]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Документарен центар за наследство]] (Н)|[[Аишат Магомедовна Магомедова]] (Н)|[[Семјон Илич Михајловски]] (Н)|[[Глеб Сергеевич Лебедев]] (Н)|[[Серафима Евгениевна Никитина]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Членови на кралски семејства === [[Податотека:Heraldic Royal Crown (Common).svg|десно|200п|Уредувачки ден „Членови на кралски семејства“]] На 28 март 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Членови на кралски семејства“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за членови на кралски семејства можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Royalty]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Velkovski.b|Velkovski.b]] | {{подреден список|[[Хусеин, престолонаследник на Јордан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Луј IV Прекуморски]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Едрење === [[Податотека:420 Class Dinghies with spinnakers.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Едрење“]] На 2 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Едрење“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со едрењето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Sailing]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ансис Дејл]] (Н)|[[Талиб Салим Ал-Мајвали]] (Н)|[[Ширахама Кенки]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Марина]] (Н)|[[Глисер]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Црвен крст и Црвена полумесечина === [[Податотека:Red Cross, Red Crescent, Red Crystal logo.svg|десно|230п|Уредувачки ден „Црвен крст и Црвена полумесечина“]] На 4 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Црвен крст и Црвена полумесечина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Црвениот крст и Црвената полумесечина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:International Red Cross and Red Crescent Movement]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црвен крст на Боцвана]](Н) | [[Црвена полумесечина во Јемен]] (Н) | [[Црвен крст на Демократска Република Конго]] (Н)| [[Црвен крст на Мали]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црвен крст на Словенија]] (Н)|[[Црвен крст на Хрватска]] (Н)|[[Црвен крст на Естонија]] (Н)|[[Меѓународен музеј на Црвен крст и Црвена полумесечина]] (Н)|[[Сиви дами]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гијом Анри Дифур]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Роми === {{главна|Википедија:Меѓународен ден на Ромите 2024}} [[Податотека:Emil Volkers Zigeunerlager vor Düsseldorf.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Роми“]] На 9 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Роми“. Потфатот бил дел од иницијативата за одбележување на Меѓународниот ден на Ромите во 2024 година во повеќе земји во светот, поттикната од страна на Викимедија Србија, којашто имала за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со Ромите и ромската култура на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за и во врска со Ромите било препорачано да се користи [[meta:International Roma Day Edit-a-thon 2024/Article lists#People|потсписокот на предложени личности]] во рамки на глобалната иницијатива „Меѓународен ден на Ромите 2024“. ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Јохан Тролман]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Kostovska|Kostovska]] | {{подреден список|[[Анели Сари]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Marija Boshevska11|Marija Boshevska11]] | {{подреден список|[[Маноло Каракол]] (Н)}} |- | 4 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Лавовите на Бреда Солини]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фински Роми]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Вакцини === [[Податотека:Smallpox vaccine.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Вакцини“]] На 11 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Вакцини“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со вакцините можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Vaccines]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Светски ден на вакцината против СИДА]] (Н) | [[Соработка за откривање вакцина против СИДА]] (Н) | [[Јужноафриканска иницијатива за вакцина против СИДА]] (Н) }} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[IIBR-100]] (Н)}} {{подреден список|[[Вакцина против лајшманиоза]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Вакцина против грип]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Танц === [[Податотека:Two dancers.jpg|десно|170п|Уредувачки ден „Танц“]] На 16 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Танц“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со танцот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Dance]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Силвина Фабарс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Руски балет]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џера (танц)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Хрватска === [[Податотека:Crkva sv. Križa u Ninu 2010.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Хрватска“]] На 18 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Хрватска“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Хрватска можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на хрватски јазик: ** [[:hr:Kategorija:Crkve u Hrvatskoj]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Архангел Михаил“ - Осиек]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бјеловарска катедрала]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Св. Таткото на Никола во Липница]] (Н)|[[Црква Св. Никола во Риека]] (Н)| [[Црквата Св. Петка во Бановци]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кафе === [[Податотека:Roasted coffee beans.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Кафе“]] На 23 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Кафе“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите на теми во врска со кафето можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Coffee]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Кафе Маракатура]] (Н)|[[Кона (кафе)]] (Н)|[[Либериско кафе]] (Н)|[[Пибери]] (Н)|[[Чај од листови од кафе]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Е-61]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Полска === [[Податотека:Flag of Poland.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Полска“]] На 25 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Полска“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Полска можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на полски јазик: ** [[:pl:Kategoria:Polskie ministerstwa]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Марта Боберска]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Славомир Новак]] (Н)| [[Збигњев Ринасиевич]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кажимјеж Соснковски]] (Н)|[[Министерство за правда (Полска)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Историски книги === [[Податотека:Books at the Bisbee Historical Museum, Arizona.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Историски книги“]] На 30 април 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Историски книги“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за историски книги можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:History books]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Митолошки слики === [[Податотека:Peter Paul Rubens - The Fall of Phaeton (National Gallery of Art).jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Митолошки слики“]] На 2 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Митолошки слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за митолошки слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mythological paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Грабнувањето на Сабињанките (Пусен)]] (Н)|[[Грабнувањето на Сабињанките (Рубенс)]] (Н)|[[Грабнувањето на Левкиповите ќерки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Семејства === [[Податотека:Paus family portrait NFB-18645.jpg|десно|180п|Уредувачки ден „Семејства“]] На 7 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Семејства“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со семејствата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Families]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Abnormalcy333|Abnormalcy333]] | {{подреден список|[[Семејството Адамс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Пипин Италијански]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Луѓе од Србија=== [[Податотека:Flag of Serbia (Pantone).svg|десно|180п|Уредувачки ден „Луѓе од Србија“]] На 9 мај 2024 година e одржан уредувачки ден на тема „Луѓе од Србија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со луѓето од Србија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Serbian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Стојан Аралица]] (Н)|[[Исидора Бјелица]] (Н)|[[Гордана Куиќ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Археолошки наоѓалишта во Прилепско === [[Податотека:Macedonian archaeology stub icon.svg|десно|120п|Уредувачки ден „Археолошки наоѓалишта во Прилепско“]] На 14 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Археолошки наоѓалишта во Прилепско“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за археолошките наоѓалишта во Прилепско било препорачано да се користи извадок од следната книга којашто е достапна на Википедија на македонски јазик: * Коцо, Димче (1996). [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/mk/e/ef/Материјал.pdf Археолошка карта на Република Македонија]. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069. '''Забелешка:''' Препорачано било изборот на статии да се врши од следниот список на Википедија на македонски јазик: * [[Список на археолошки наоѓалишта во Прилепско]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кале (Врпско)]] (Н)|[[Црквиште (Врпско)]] (Н)|[[Галичанска Рудина]] (Н)|[[Црква Св. Атанас (Галичани)]] (Н)|[[Грамаѓе (Дрен)]] (Н)|[[Џиџево (Дрен)]] (Н)}|[[Кркулка (Дрен)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Вирои (Чумово)]] (Н)|[[Табачица (Чумово)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Корита (Прилепец)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Црна Гора=== [[Податотека:St. Eustathius Church (1770) in Dobrota, Montenegro.jpg|десно|220п|Уредувачки Ден „Цркви во Црна Гора“]] На 16 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Црна Гора“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со црквите во Црна Гора можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Montenegro]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Соборна црква во Подгорица]] (Н)|[[Катедрала Свети Трипун]] (Н)|[[Црква Светото Срце Исусово (Подгорица)]] (Н)| [[ Црква Свети Трифун во Мориње]] (Н)|[[Црква Св.Трипун во Мркови]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Влашка црква (Цетиње)]] (Н)|[[Црква „Св. Спас“ (Граховац)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Мрежни места=== [[Податотека:Early internet (cropped).png|десно|220п|Уредувачки Ден „Мрежни места“]] На 21 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мрежни места“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со мрежните места можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Websites]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[FlyerTalk]] (Н)|[[Електронски дневник]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Мој термин (апликација)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Занимања=== [[Податотека:WomanFactory1940s.jpg|десно|220п|Уредувачки Ден „Занимања“]] На 23 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Занимања“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со занимања можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Occupations]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Анестезиолог]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список| |[[Кустос]] (Н)| |[[Андреј Волни]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Министерства во Португалија=== [[Податотека:Flag of Portugal.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Португалија“]] На 28 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Португалија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Португалија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government of Portugal]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за територијална кохезија (Португалија)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за образование, наука и иновации (Португалија)]] (Н)|[[Министерство за земјоделство и рибарство (Португалија)]] (Н)|[[Министерство за надворешни работи (Португалија)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за култура (Португалија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Верски дела=== [[Податотека:Religious symbols collage.png|десно|280п|Уредувачки ден „Верски дела“]] На 30 мај 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Верски дела“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за верските дела можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Works about religion]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:BosaFi|BosaFi]] | {{подреден список|[[Сараевска хагада]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Библија за Исусовата приказна]] (Н)|[[Библија приказна за големата слика]] (Н)|[[Библиска приказна]] (Н)|[[Библија за деца]] (Н)|[[Чудесна книга на библиски приказни]] (Н)|[[Детска песнарка]] (Н)|[[Четири принцови]] (Н)|[[Христијанска година]] (Н)|[[Лицата на Исус]] (Н)|[[Изложба на верата]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Падот на проклетите (Рубенс)]] (Н)|[[Големиот страшен суд]] (Н)|[[Страшниот суд (Мемлинг)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Пејсажни слики=== [[Податотека:Landscape at Sunset MET DP146446.jpg|десно|240п|Уредувачки ден „Пејсажни слики“]] На 4 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Пејсажни слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за пејсажните слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Landscape paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Парк Вивенхо (слика)]] (Н)|[[Живот на село]] (Н)|[[Пристаниште во Ла Рошел]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сена во Аниер]] (Н)|[[Сена во Аржантеј]] (Н)|[[Поглед од Руел]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Образование=== [[Податотека:Предавање на Дан Шехтман во Институтот за хемија, ПМФ, Скопје 28.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Образование“]] На 6 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Образование“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за образование можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Education]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за образование (Бахреин)]] (Н)| [[Образование на Кајманските Острови]] (Н) | [[Список на училишта на Кајманските Острови]] (Н) | [[Веслејан христијанска академија (Кајмански Острови)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Основно образование]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Естонска академија за музика и театар]] (Н)|[[Гимназија Мина Харма]] (Н)|[[Маи Колосова]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:BosaFi|BosaFi]] | {{подреден список|[[Учење базирано на проекти]] (Н)}} |} ===Словенци по народност=== [[Податотека:Flag_of_Slovenia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Словенци по народност“]] На 11 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Словенци по народност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Словенци по народност можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ethnic Slovene people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Славко Југ]] (Н)|[[Јожеф Штефан]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Корушки селански бунт]] (Н)|[[Историја на Истра]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===ТВ канали емитувани во Македонија=== [[Податотека:MRT_Center_3.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „ТВ канали емитувани во Македонија“]] На 13 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „ТВ канали емитувани во Македонија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ТВ каналите емитувани во Македонија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Television channels in North Macedonia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[ТВ Куманово]] (Н)|[[1ТВ (Македонски ТВ-канал)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Арена Спорт]] (Н)|[[Star Crime]] (Н)|[[Cinemax ]] (Н)|[[FX Life]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Комунизам=== [[Податотека:Hammer_and_sickle.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Комунизам“]] На 18 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Комунизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со комунизмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Communism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Комунистичка партија]] (Н)|[[Прва интернационала]] (Н)|[[Работничко движење]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ренато Рабело]] (Н)| [[Жоао Амазонас]] (Н)|[[Елза Фернандес]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Буржоазија]] (Н)|[[Другар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Грција=== [[Податотека:Ομορφοκκλησιά,_Γαλάτσι_8386.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Цркви во Грција“]] На 20 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Greece]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Петар и Павле“ - Либаново]] (Н) | [[Црква „Св. Атанасиј“ - Либаново]] (Н) | [[Црква „Св. Димитриј“ - Кронцелево]] (Н) | [[Црква „Св. Петка“ - Воден]] (Н) | [[Црква „Пресвета Богородица Гаваљотица“]] (Н) | [[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Црнешево]] (Н) }} |- | 2 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Црвена црква]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Катедрала Света Троица (Атина)]] (Н)| [[Катедрала Свети Григориј Просветител (Атина)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Критска православна црква]] (Н)|[[Катедрала Свети Тит]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:SpectralWiz|SpectralWiz]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Авдела]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Стихази]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Дуско]] (Н)|[[Црква „Св. Спиридон“ - Родос]] (Н)|[[Црква „Св. Атанасиј“ - Тороник]] (Н)|[[Црква „Св. Никола“ - Вич]] (Н)|[[Забрдски манастир]] (Н)|[[Црква „Св. Теодор Стратилат“ - Мавронорес]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Ветерници=== [[Податотека:Goliath_Poldermolen.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Ветерници“]] На 25 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Ветерници“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со ветерниците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Windmills]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Алболафија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ветерница во Меленци]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Ветерници во Миконос]] (Н)}} |} ===Министерства на Шпанија=== [[Податотека:Flag of Spain.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Шпанија“]] На 27 јуни 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Шпанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Шпанија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Spain]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Роса Агилар]] (Н)|[[Магдалена Алварез]] (Н)|[[Кристина Алберди]] (Н)|[[Бибијана Аидо]] (Н)|[[Сара Агесен]] (Н)|[[Кристина Гармендија]] (Н)|[[Тринидад Хименес]] (Н)|[[Ана Мато]] (Н)|[[Марија Марторел]] (Н)|[[Вирџинија Мари]] (Н)|[[Милагрос Маркос]] (Н)|[[Адријана Малдонадо Лопез]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Министерство за еднаквост (Шпанија)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за млади и деца]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Министерство за млади и деца]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Правда=== [[Податотека:Justice_scale_silhouette,_medium.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Правда“]] На 2 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Правда“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со правдата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Justice]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Одмазда]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Смртна казна во Албанија]] (Н) | [[Смртна казна во Авганистан]] (Н) | [[Смртна казна во Алжир ‎]] (Н) | [[Смртна казна во Андора]] (Н) | [[Смртна казна во Ангола]] (Н) | [[Смртна казна во Аргентина]] (Н) | [[Смртна казна во Аруба]] (Н) | [[Смртна казна во Австрија]] (Н) |[[Смртна казна во Азербејџан]] (Н) |[[Смртна казна во Белгија]] (Н) | [[Смртна казна во Бенин]] (Н) | [[Смртна казна во Бутан]] (Н) | [[Смртна казна во Боливија]] (Н) |[[Смртна казна во Босна и Херцеговина]] (Н) |[[Смртна казна во Зимбабве]] (Н) | [[Смртна казна во Замбија]] (Н) | [[Смртна казна во Венецуела]] (Н) | [[Смртна казна во Узбекистан]] (Н) | [[Смртна казна во Македонија]] (Н) | [[Смртна казна во Оман]] (Н) }} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Бруталистички архитекти=== [[Податотека:Pošta_vo_Skopje,_Macedonia.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Бруталистички архитекти“]] На 4 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Бруталистички архитекти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за бруталистичките архитекти можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Brutalist architects]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џон Банкрофт (архитект)]] (Н)|[[Карел Прагер]] (Н)|[[Алиша Казанига]] (Н)|[[Михаило Јанковиќ]] (Н)| [[Вера Мачонинова]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Жорж-Пјер Дибоа]] (Н)|[[Михаило Чанак]] (Н)|[[Пјер Дебо]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Списанија=== [[Податотека:German_Printmagazines.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Списанија“]] На 9 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Списанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за списанијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Magazines]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Емитер]] (Н)|[[Авто Плус]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Форбс Шпанија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Лужички Срби=== [[Податотека:Flag_of_Sorbs.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Лужички Срби“]] На 11 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Лужички Срби“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Лужичките Срби можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Sorbian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Алберт Звар]] (Н)| [[Јуриј Кох]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Чимислав]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Цркви во Украина=== [[Податотека:Nativity_of_the_Theotokos_Church,_Kryvyi_Rih.jpeg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Украина“]] На 16 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Украина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Украина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Ukraine]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кирилски манастир, Киев]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Социјализам=== [[Податотека:Red flag waving.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Социјализам“]] На 18 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Социјализам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со социјализмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Socialism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Наемен труд]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Раскази за животни=== [[Податотека:Further Adventures of Lad cover.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Раскази за животни“]] На 23 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Раскази за животни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со расказите за животни можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Short stories about animals]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Украдениот бел слон]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Тунтунир Бои]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Забава=== [[Податотека:Metropolitan Opera House, a concert by pianist Josef Hofmann - NARA 541890 - Edit.jpg|десно|230п|Уредувачки ден „Забава“]] На 25 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Забава“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со забавата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Entertainment]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гамбит]] (Н)|[[Прифатен дамски гамбит]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Млеко=== [[Податотека:Milk_glass.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Млеко“]] На 30 јули 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Млеко“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за млекото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Milk]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Трапист (сирење)]] (Н)|[[Тврдо сирење]] (Н)|[[Полутврдо сирење]] (Н)|[[Многу тврдо сирење]] (Н)|[[Меко сирење]] (Н)|[[Топено сирење]] (Н)|[[Бофор (сирење)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Историски слики=== [[Податотека:Benjamin_West_005.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Историски слики“]] На 1 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Историски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со историските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:History paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Алегорија на верата]] (Н)|[[Таковско востание (слика)]] (Н)|[[Единаесет цезари]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Полиција=== [[Податотека:HH_Polizeihauptmeister_MZ.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Полиција“]] На 6 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Полиција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за полицијата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Law enforcement]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Обезбедувач]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Правен институт „Орел“ на Министерство за внатрешни работи на Русија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Наполеон=== [[Податотека:Bonaparte_David_Charlottenburg.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Наполеон“]] На 8 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Наполеон“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Наполеон Бонапарт можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Napoleon]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Наполеон I на царскиот престол]] (Н)|[[Бонапарт пред сфингата]] (Н)|[[Битката кај Аустерлиц, 2 декември 1805 година (Жерар)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Емили Луиз Боарне]] (Н)|[[Аглаe Oгие]] (Н)|[[Адел Дишател]] (Н)|[[Мадам де Ремиза]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Рутенијци === [[Податотека:Наймолодший_путник_Нусьо_Дорожинський_з_паломницьким_прапором.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Рутенијци“]] На 13 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Рутенијци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Рутенијците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ruthenian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Семејство Калаур]] (Н)|[[Крал на Рутенија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лeв I Галициски]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија ===Риболов=== [[Податотека:Ribolov_Dojransko_ezero.JPG|десно|220п|Уредувачки ден „Риболов“]] На 15 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Риболов“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со риболовот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Fishing]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Норебо]] (Н)|[[Руска куќа за кавијар]] (Н)|[[Музеј на маркер]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Рибар]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Босна и Херцеговина === [[Податотека:Katolička_crkva_-_panoramio.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Босна и Херцеговина“]] На 20 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Цркви во Босна и Херцеговина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Босна и Херцеговина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Bosnia and Herzegovina]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Јован Крстител, Ливно]] (Н)|[[Црква Сите Свети, Ливно]] (Н)|[[Црква Свети Петар и Павле, Ливно]] (Н)|[[Црква Свети Јосиф, Сараево]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Романовци]] (Н) | [[Плехан]] (Н)| [[Црква „Св. Јован“ - Подмилачје]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Никола“ - Челебиќи]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Османлиската Империја === [[Податотека:Flag of the Ottoman Empire.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Османлиската Империја“]] На 22 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Министерства на Османлиската Империја“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Османлиската Империја можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of the Ottoman Empire]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Министерство за финансии (Отоманско Царство)]] (Н)|[[Министерство за правда (Отоманско Царство)]] (Н)|[[Министерство за евкаф]] (Н)|[[Катастарско биро (Отоманско Царство)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Министерство за трговија и земјоделство (Отоманско Царство)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за внатрешни работи (Отоманско Царство)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Мапети === [[Податотека:The_Muppets_2022_logo.png|десно|220п|Уредувачки ден „Мапети“]] На 27 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Мапети“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за мапетите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:The Muppets]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Пред да скокнеш]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кермит Жабецот]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Грција === [[Податотека:Küçük_Hasan_Pasha_Mosque_in_Chania,_Crete_001.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Џамии во Грција“]] На 29 август 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Џамии во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Greece]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Куршумли џамија (Костур)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква Свети Никола, Ханија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Градски слики === [[Податотека:Cityscape_(Rozanova,_1912_(Slobodsky)).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Градски слики“]] На 3 септември 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Градски слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за градските слики можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Cityscape paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сан Џорџо Маџоре на самрак]] (Н)|[[Булеварот на капуцините (Моне)]] (Н)|[[Влезот во Големиот канал, Венеција]] (Н)|[[Дуждовата палата, поглед од Сан Џорџо Маџоре (Клод Моне)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Секуларни празници === [[Податотека:Jack-o'-Lantern_2003-10-31.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Секуларни празници“]] На 5 септември 2024 година е одржан уредувачки ден на тема „Секуларни празници“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за секуларните празници можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Secular holidays]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !!Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Денот на Канзас‎]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дарвинов ден]] (Н)|[[Ден на трудот]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Пари === [[Податотека:Money bolivar icon.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Пари“]] На 10 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Пари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите околу парите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Money]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Семис (монета)]] (Н)|[[Аверс]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Патака Макао (валутна единица)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Есткоин]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Лемки === [[Податотека:Flag_of_Lemkos.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Лемки“]] На 12 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Лемки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Лемките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Lemkos]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лемки]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Стадиони === [[Податотека:Maracana_Stadium_June_2013.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Стадиони“]] На 17 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Стадиони“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за стадионите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Stadiums]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Стадион Генерал Сејни Кунче]] (Н)|[[28 Септември (стадион)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Градски стадион Земун]] (Н)|[[Градски стадион Заечар]] (Н)|[[Стадион Вождовац]] (Н)|[[Градски стадион Сурдулица]] (Н)|[[Градски стадион Пожаревац]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Турција === [[Податотека:ExteriorHagiaEirene340msu.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Турција“]] На 19 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Турција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Турција може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Turkey]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Католичка црква „Света Марија“ - Конак]] (Н)|[[Католичка црква „Света Марија“ - Борнова]] (Н)|[[Црква „Свети Стефан“ - Измир]] (Н)|[[Црква Св. Вукол]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Свети Никола“ - Демре]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Германија === [[Податотека:Flag of Germany.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Германија“]] На 24 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Германија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за министерствата на Германија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Federal government ministries of Germany]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Сојузна канцеларија за администрација]] (Н)|[[Сојузно Министерство за внатрешни работи (Германија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Весници === [[Податотека:Land on the Moon 7 21 1969-repair.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Весници“]] На 26 септември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Весници “. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за весниците може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Newspapers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Кеса за весници]] (Н)|[[Руско писмо (весник)]] (Н)|[[Илустрирано време (весник)]] (Н)|[[Сакала (весник)]] (Н)|[[Вечер на Казков]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Македонски спорт]] (Н)|[[Кумановски весник]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Торба за испорака на весници]] (Н)|[[Две Републики]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Марка (весник)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Слики кои прикажуваат луѓе === [[Податотека:Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Слики кои прикажуваат луѓе“]] На 1 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Слики кои прикажуваат луѓе“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за сликите кои прикажуваат луѓе може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Paintings of people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Кралицата (слика)]] (Н)|[[Vairumati]] (Н)|[[Убавата Ангела]] (Н)|[[Eiaha Ohipa ]] (Н)|[[Te tamari no atua]] (Н)|[[Arearea]] (Н)|[[Големиот Буда (слика)]] (Н)|[[Пејзаж, коњ на патот]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Овчарка (слика)]] (Н)|[[Девојка на топка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Doni12345|Doni12345]] | {{подреден список|[[Изговорете ги нивните имиња]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Семејството Шифенекер]] (Н)|[[Дете со шолја]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Босна и Херцеговина === [[Податотека:Gazi_Husrev-beg's_Mosque_IMG_9523_sarajevo.jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Џамии во Босна и Херцеговина“]] На 3 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Џамии во Босна и Херцеговина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Босна и Херцеговина може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Bosnia and Herzegovina]] * од Википедија на босански јазик: ** [[:bs:Kategorija:Džamije u Bosni i Hercegovini]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Џамија крал Фахд (Сараево)]] (Н)|[[Џамија Фетхија (Бихаќ)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Дрвени џамии кај Олов]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кизлар-агина џамија (Мркоњиќ Град)]] (Н)|[[Синан-бегова џамија (Чајниче)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Дипломатија === [[Податотека:Negotiations about Iranian Nuclear Program - Foreign Ministers and other Officials of P5+1 Iran and EU in Lausanne.jpg|десно|250п|Уредувачки ден „Дипломатија“]] На 8 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Дипломатија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со дипломатијата може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Diplomacy]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Дејвид Вокер (дипломат)]] (Н)|[[Џој Кере]] (Н)|[[Каи Хелениус]] (Н)|[[Вели Хелениус]] (Н)|[[Енсио Хеланиеми]] (Н)|[[Ерик Асмус]] (Н)|[[Борис Рибкин]] (Н)}} |- | 2 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Симон Шен]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дипломатски регистарски таблички]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Албанци по народност === [[Податотека:Albanians_of_Skopje_(1910).jpg|десно|200п|Уредувачки ден „Албанци по народност“]] На 10 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Албанци по народност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за Албанци по народност може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ethnic Albanian people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Тајар Тетова]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Мимоза Велиу]] (Н)|[[ Енвер Идризи]] (Н)|[[Ердон Дачи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фета Фетаи]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Спиритизам === [[Податотека:LLDE_cep_vigne.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Спиритизам“]] На 15 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Спиритизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со спиритизамот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Spiritism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 |[[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Габриел Делан]] (Н)|[[Тиа Неива]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Спиритизам]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Стели === [[Податотека:CopanNSouthCatherwood.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Стели“]] На 17 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Стели“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со стелите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Steles]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Стела Нигде]] (Н)|[[Камен Есперанца]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Лумбардска псефизма]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Молдавија === [[Податотека:Biserica_si_curtea_manastirii_Sucevita.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Молдавија“]] На 22 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Молдавија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Молдавија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Moldova]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Геодетска точка Руди]] (Н)|[[Романски народен крст за спас]] (Н)|[[Црква Свети Каетан, Рашков]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Соборна црква „Рождество Христово“ (Тираспол)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ (Каушени)]] (Н)|[[Соборна црква „Рождество Христово“ (Кишињев)]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Франција === [[Податотека:Flag of France.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Франција“]] На 24 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Франција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со министерствата на Франција може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of France]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Венсан Бади]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Министерство за култура на Франција]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Жанрови === [[Податотека:Paul_Gustave_Dore_Raven1.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Жанрови“]] На 29 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Жанрови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со жанровите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Genres]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Дневник за Елиза]] (Н)|[[Руска романса]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Црн хумор]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник: NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Лили (песна)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Прераскажување на грчка митологија]] (Н)|[[Ден во животот (жанр)]] (Н)|[[Чиста комедија]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Фанк]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кралицата Марго]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Видови куќи === [[Податотека:Rumah_Gadang.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Видови куќи“]] На 31 октомври 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Видови куќи“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за видовите куќи може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:House types]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Замок Прудник]](Н)|[[Замок Торун]] (Н)|[[Замок Патерно]](Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Виолетова|Виолетова]] | {{подреден список|[[Барабара]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Викендичка]] (Н)|[[Вила (градба)]] (Н)|[[Вила Медичи (Фјезоле)]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Орри (куќа)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цветни слики === [[Податотека:Jan_Davidsz._de_Heem_-_Flower_Still-life_with_Crucifix_and_Skull_-_WGA11259.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цветни слики“]] На 5 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цветни слики“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за цветните слики може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Flower paintings]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Цвеќиња во кристална вазна]] (Н)|[[Цветно девојче (Ингам)]] (Н)|[[Цвеќиња со два гуштери]] (Н)|[[Цвеќиња во стаклена вазна]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Бели јорговани во стаклена вазна]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Градината на доктор Гаше во Овер]] (Н)|[[Ваза со булки]] (Н)|[[Ваза со бели и црвени каранфили]] (Н)|[[Јоргован (Ван Гог)]] (Н}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Џамии во Албанија === [[Податотека:Kavajë,_Albania_–_Mosque_1995_01.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Џамии во Албанија“]] На 7 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Џамии во Албанија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за џамиите во Албанија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mosques in Albania]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Џамија замок, Леска]] (Н)|[[Џамија Мирахори]] (Н)|[[Чаршија џамија, Ѓирокастро]] (Н)|[[Чаршија џамија]] (Н)|[[Назиреша џамија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Кралска џамија (Берат)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Теќе џамија]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Фламанци === [[Податотека:Flag_of_Flanders.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Фламанци“]] На 12 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Фламанци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Фламанците може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Flemish people]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Виктор Дејв]] (Н)|[[Алекс Болаерт]] (Н)|[[Гертруда ван дер Остен]] (Н)|[[Вили Венеман]] (Н))}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Ханс Мемлинг]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Производи === [[Податотека:Ford_assembly_line_-_1913.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Производи“]] На 14 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Производи“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за производите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Products by type]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Паста од домати]] (Н)|[[Сок од домати]] (Н)|[[Оризово брашно]] (Н)|[[Доматно пире]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] | {{подреден список|[[Целер во прав]] (Н)|[[Тинктура од канабис]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник: NatasaNedanoska|NatasaNedanoska]] | {{подреден список|[[Фробел подароци]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гроздов сок]] (Н)|[[Фоа гра]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Дрина (цигара)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Песни === [[Податотека:ESC2016_-_Macedonia_02.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Песни“]] На 19 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Песни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за песните може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Songs]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник :Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Видовдан (песна)]] (Н)|[[Палатата на Михла (песна)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Империја (песна)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Словенија === [[Податотека:Cerkev_sv._Janeza_Krsnika,_Ribčev_Laz.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Словенија“]] На 21 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Словенија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за црквите во Словенија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Slovenia]] * од Википедија на словенечки јазик **[[:sl:Kategorija:Cerkve v Sloveniji]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Вартоломеј“ - Љубљана]] (Н)|[[Црква „Св. Росалија“ - Љубљана]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Црква „Св. Лазар“ - Марибор]] (Н)|[[Соборна црква „Св. Јован Крстител“ - Марибор]] (Н)|[[Соборна црква „Св. Никола“ - Мурска Собота]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Меѓународни награди === [[Податотека:Nobel_Prize.png|десно|220п|Уредувачки ден „Меѓународни награди“]] На 26 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Меѓународни награди“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за меѓународните награди може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:International awards]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Глобална награда за наставници]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Африканска награда за инженерски иновации ]] (Н)|[[Волфова награда]] (Н)|[[Волфова награда за земјоделство]] (Н)|[[Волфова награда за уметност]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Фарадеев медал]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Брезовска-Богоевска|Брезовска-Богоевска]] | {{подреден список|[[Награда Кјото]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Аболиционизам === [[Податотека:Official_medallion_of_the_British_Anti-Slavery_Society_(1795).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Аболиционизам“]] На 28 ноември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Аболиционизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за аболиционизмот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Abolitionism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Жак Пјер Брисо]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Загрозени видови === [[Податотека:Golden_lion_tamarin_portrait3.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Загрозени видови“]] На 3 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Загрозени видови“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за загрозените видови може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Endangered species]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Anchusa crispa]] (Н)|[[Valeriana trinervis]] (Н)|[[Biscutella rotgesii]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] | {{подреден список|[[Aerides lawrenceae]] (Н|[[Iris nigricans]] (Н)|[[Румено жолта пеперутка]] (Н)|[[Phalaenopsis lindenii]] (Н)|[[Amesiella philippinensis]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Jtasevski123|Jtasevski123]] | {{подреден список|[[Aloe ballyi]] (Н)| [[Aloe ambigens]] (Н)|[[Aloe helenae]] (Н)|[[Ardisia rufa]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Претстојни денови == === Цивилно воздухопловство === [[Податотека:British_Airways_Boeing_747-400_(G-CIVH)_departs_London_Heathrow_11Apr2015_arp.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цивилно воздухопловство“]] На 5 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цивилно воздухопловство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со цивилното воздухопловство може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Civil aviation]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Министерства на Грузија === [[Податотека:Flag_of_Georgia.svg|десно|220п|Уредувачки ден „Министерства на Грузија“]] На 10 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Министерства на Грузија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со министерствата на Грузија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Government ministries of Georgia (country)|en:Category:Government ministries of Georgia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Волонтерство === [[Податотека:Volunteering icon.png|десно|220п|Уредувачки ден „Волонтерство“]] На 12 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Волонтерство“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со волонтерството може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Volunteering]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Обувки === [[Податотека:King_Street_Sneak.JPG|десно|220п|Уредувачки ден „Обувки“]] На 17 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Обувки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани обувките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Footwear]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Цркви во Италија === [[Податотека:Chiesa_di_Santa_Maria_Maddalena_Roma.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Цркви во Италија“]] На 19 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Цркви во Италија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани црквите во Италија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Churches in Italy]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Далмација === [[Податотека:Coat_of_arms_of_Dalmatia_(Dalmatinski_Grb).png|десно|220п|Уредувачки ден „Далмација“]] На 24 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Далмација“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Далмација може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Dalmatia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Антирасизам === [[Податотека:Anti-KKK_march_on_November_5,_1988_in_Philadelphia_PA_(48580829481).jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Антирасизам“]] На 26 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Антирасизам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со антирасизмот може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Anti-racism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Океанографија === [[Податотека:Challenger.jpg|десно|220п|Уредувачки ден „Океанографија“]] На 31 декември 2024 година ќе се одржи уредувачки ден на тема „Океанографија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со океанографијата може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Oceanography]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 2 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 3 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 4 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 5 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 6 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 7 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 8 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 9 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |- | 10 | <!--[[Корисник:|]]--> | <!--{{подреден список|[[]] ()}}--> |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Поврзано == * [[Википедија:Уредувачки денови 2024/Известувања]] * [[Википедија:Уредувачки денови 2024/Статистика]] [[Категорија:Википедија:Уредувачки денови 2024| ]] [[Категорија:Википедија:Викимедија МКД во 2024 година|Уредувачки денови]] sxofrzxavh3cumvbm3qbj38ir8bg5i6 0 1342447 5300304 5242898 2024-12-04T09:15:23Z BosaFi 115936 /* Поврзано */ 5300304 wikitext text/x-wiki '''Рударски басен Колубара''' (полно име: ''компанија за производство, преработка и транспорт на јаглен Рударски басен Колубара д.о.о. Лазаревац'' ) е рудник [[Јаглен|за јаглен]] и топилница сместен во близина на Лазаревац, јужно од реката [[Сава]], во сливот на реките [[Колубара]] и Тамнава, во [[Србија]]. Овој рударски слив содржи големо количество јаглен кој на неколку места излегува на површина. Овој слив, кој се наоѓа на 50 км од Белград, зафаќа површина од околу 600 км². Од 1. јули 2015 година Рударски басен „Колубара“ е подружница во состав на Јавното претпријатие „Електрична енергија на Србија“. До 1 јули 2015 год. Рударскиот басен „Колубара“ работел во системот на „Електропривреда Србија“ како подружница. Во согласност со статусните промени предвидени со Програмата за реорганизација на „Електрична енергија на Србија“, која Владата на Србија ја одобри на 27 г. ноември 2014 година на матичното претпријатие Јавно претпријатие '''„'''Електропривреда Србија'''“.''' Од 1 јули компаниите за производство на јаглен и енергија „Хидроцентрала Ѓердап“, „ Хидроцентрала Дрина-Лим“, „ЕПС обновливи извори“, „Термоцентрала Никола Тесла“, „Термоцентрала Костолац“, „Панонска термоцентрала - Топлане“ и биле споени во Рударски басен.„Колубара“. Врз основа на опсежните истражувања спроведени во ФНРЈ по ослободувањето, во втората светска војна билансните резерви на јаглен се проценети на околу 22 милијарди тони. Од тоа, резервите на одредени видови јаглен отпаѓаат на следните количини во%: * тврд јаглен 1% * кафеав јаглен 9% * Лигнит 90% Учеството на НР Србија во билансните резерви на јаглен во тогашниот ФНРЈ е следниов: * Во резервите на јаглен 51% (од вкупно 1%) * Во резервите на кафеав јаглен, 31% (од вкупно 9%) * Во резервите на лигнит 74% (од вкупно 90%) Најголемите резерви на лигнит кои се наоѓаат на територијата на Република Србија, претежно се концентрирани во 3 големи басени.: Косовски, Колубарски и Костолачки. Во однос на големината на басенот, најголем е басенот со Косовскиот јаглен , а веднаш зад него е Колубарскиот басен. Рударскиот басен „Колубара“ се наоѓа на околу 50 км југозападно од [[Белград]] и се протега по долниот тек на реката [[Колубара]] од Лајковац до нејзиното вливување во [[Сава]]. Вкупната површина на овој слив се проценува на околу 1.500. т.е. се проценува дека наоѓалиштата на јаглен во овој слив го имаат наведениот обем. Сливот по течението на реката е поделен на два дела: источен и западен. Источниот дел е речиси целосно истражен и во овој дел од сливот се проценува дека има 1,0 милијарди тони лигнит, кој се експлоатира со површинска експлоатација. Западниот дел од сливот во последните години интензивно се истражува. Во овој дел од басенот се истражени и големи наоѓалишта на јаглен, проценети на околу 800 милиони тони. Вкупните количини во целиот слив се проценуваат на околу 3 милијарди тони. Квалитетот на лигнитот што се експлоатира во овој слив спаѓа во категоријата неквалитетни горива со висока содржина на вода и пепел. Во оваа смисла, басенот бил развиен и денес е еден од најголемите производители на јаглен во [[Југоисточна Европа]], а учествува со околу 35% во вкупното производство на јаглен на територијата на поранешна [[Југославија]] . Рударскиот басен „Колубара“ се состои од неколку постројки, имено полето „А“, потоа полето „Б“, три јамски постројки, полето „Д“ и Тамнава. Површинските рудници се високо механизирани и се сметаат за најмеханизирани рудници на Балканот. Продуктивноста на работата на овие рудници е многу висока. [[Јаглен]]<nowiki/>от од овие рудници се транспортира со [[железница]]. Рударскиот басен „Колубара“ својата развојна перспектива ја заснова на отворање на рудници со голем капацитет и преработка на јаглен на терен. Вака почнала експропријацијата на населеното место Вреоци заради проширување на површинското копно поле „Д“ кое произведува околу 9,0 милиони тони лигнит годишно.<ref name="rbkolubara">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rbkolubara.rs/|title=Званична страница РБ Колубара|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714201544/http://www.rbkolubara.rs/|archive-date=14 јули 2014|accessdate=13 февруари 2015}}</ref> == Колубара термоцентрала == На богатите наоѓалишта на јаглен на Колубара е изградена и термоцентралата „Колубара“. Првата електрана во овој слив е изградена во [[1937]] година во селото Вреоци, со моќност од 14, кој со далноводи снабдил 60 [[Белград]] и [[Крагуевац]]. Неговата улога ја презела термоцентралата која била изградена во Велики Црљени. Изградбата на електраната се одвивала во четири фази: * ''Првата етапа'' со два турбо агрегати од 32 била пуштена во употреба [[1956|во 1956 година]] * ''Втората етапа'' со единица 65 билапуштена во употреба [[1960|во 1960 година]] * ''Третата етапа'' со уште една единица од 32 била пуштена во употреба во [[1961]]<nowiki/>година. * ''Четвртата етапа'' со уште една единица од 110 билапуштена во употреба во [[1979]] година. Електраната дневно троши околу 4.500 тони отпаден јаглен, кој се добива при одвојување и сушење. Електраната е поврзана со далноводниот систем 110. Денес тој е модерно опремен, па годишно произведува околу 1,5 милијарди. Нејзиното учество во производството на електрична енергија во Србија е мало, но многу важно бидејќи го снабдува рударскиот басен Колубара, како и важните далноводи од 110 кв кои снабдуваат дел од Белград, далноводот за напојување на термоцентралата Никола Тесла А, далновод за Аранѓеловац. == Биолошка мелиорација во РБ „Колубара“ == Со планот на биолошка рекултивација на Колубара потребно е да се рекултивираат 6000 [[Хектар|ха]]. Во процесот на биолошка рекултивација, подобрување на квалитетот на почвата се предвидува со внесување на органски материи. Планираните трошоци за биолошка мелиорација се проценети на: * за 1 ха -> 82.680,00 динари * за 6000 ха -> 496.080.000,00 динари, односно 6.124.444 [[Евро|ЕУР]] . === Готово досега === '''ЈП Р.Б.''' <ref name="Развојни програм">Мр Миладин Катић, Гроздана Белаћевић, Вукица Попадић, Ивко Грбовић(2005), '''Развојни програм''', Лазаревац, стр 55-58</ref> На одредени рекултивирани површини на ова подрачје веќе се воспоставени експериментални овошни и лозови насади. Исто така, изградени се два шумски расадници во Барошевац на површина од 16 ха и во Цветовац на површина од 3 ха со повеќе видови [[Лишћари|тврдо дрво]], [[четинари]] и [[Украсног шибља|украсни грмушки]]. Се пошумувало на одредени површини и со дрва [[јавор]], [[даб]], [[багрем]] и повеќе видови четинари ( [[аршин]], [[Смрча|смрека]], [[врба]], [[багрем]] и др.). Со оглед на тоа што се работи за новоформирано земјиште кое настанало како резултат на ископ и експлоатација на јаглен, неопходно е да се применат и соодветни групи педомелиораторски и агротехнички мерки со цел почвата да се санира за растително производство. Долгогодишното експериментирање со различни полски култури, овошни и шумски насади, винова лоза и агротехнички мерки довеле до појдовни точки и први резултати за рекултивирање на оваа земја, наречена депосоли. Врз основа на тоа, неопходно е да се приспособи структурата на сеидбата на планираните мелиоративни мерки, како што се сеење на растенија кои ќе се користат како зелено ѓубриво ( [[Сточни грашак|грашок]], [[Грахорица|верона]], [[Лупина|лупин]], [[соја]] и др.), употреба на ѓубриво, сеење [[луцерка]] и орање кон задниот наклон. Има и други мерки кои биле преземени како нивелирање на теренот, полнење на микро-вдлабнатините со обработлив почвен слој-алувиум или хумус, како и соодветни агротехнички мерки. === Планови за иднина === Мерките за биолошка рекултивација веќе се спроведувале во период од 2-5 години, во тој период се планирала проекција на приносот на полските култури и насадите на лозови плодови, при што се постигнале помали приноси во првите години, кои ќе се зголемуваат кон десеттата година со соодветен тренд на раст и да може да се достигне максимум што ќе се очекува во тие почвено-климатски услови. За сите култури и производства кои се планираат да се одгледуваат во предметната област, ќе се предложи производна технологија која ќе ги вклучи сите агротехнички мерки од плодоред до берба. Според сеидбената структура на полските култури ќе се постигне збогатување на обработливиот слој со хумус и ќе се започнат микробиолошки процеси во почвата. Со подигањето на овошни насади од различни овошни видови, лозови насади според барањата и потребите на потрошувачите од овој крај, пазарот, би се задоволувал и потребите за структурата и квалитетот на плодот. Исто така, сите косини при формирање на тераси и висорамнини при техничка мелиорација се планира да бидат пошумени со [[Листопадни растенија|листопадни]] и [[иглолисни]] видови дрвја. Врз основа на планираното (сеење и садење) , планираното производство и технологијата на производство и одгледување, ќе се предложат и потребните средства за механизација со кои ќе може успешно да се изведат сите агротехнички мерки и работи на споменатото производство. Согласно горенаведеното, ќе се предложи и потребна работна сила и кадар кои се неопходни за успешно спроведување на агротехничките и организациските мерки во растителното производство, а ќе се дадат и потребите од сите суровини кои ќе произлезат од сеидбената структура и производството за да биде успешно. За време на експлоатацијата на јагленот и отстранувањето на земјиштето, настанале голем број езера, со пресекување на одредени водотеци на реки и потоци во кои и денес се акумулира на вода во одредени вдлабнатини и [[расед]]и кои се формирале на депониите. Покрај за наводнување, седумнаесет езерца ќе се користат и за производство на риба и рибник со целокупно уредување на барите и околината, патишта и други објекти, наменети за лов, спортски и рекреативни активности, наменети за економски оправдани инвестиции и зголемен приход.<ref name="Развојни програм"/> Во реализацијата на поставените задачи за биолошка рекултивација и вкупно растително производство на рекултивирани земјишни површини, покрај педолошките вредности за подобрување и квалитетот на почвата, се вклучени и: # Земјиште # Климатски услови # Врнежи # Ветер Регионите во кои интензивно се експлоатираат [[Руда|минералните суровини]] трпат големи просторни и земјишни промени (во Република Србија над 30% од деградираното земјиште паѓа на површинските рудници на минерални суровини). Типичен пример за ова е '''ЈП РБ „Колубара“''', отворен рудник за лигнит кој се протега на релативно голема површина на обработливо земјоделско земјиште. Процесот на враќање [[Почва|на земјиштето]] во првобитната состојба погодно за земјоделско производство се врши со рекултивација, односно со внесување на органска материја (зелена маса) во исцрпената подлога од јаловина. Годишно производство на јаглен во рудниците Колубара-Тамнава == Геологија на сливот == [[Податотека:Wiki_Šumadija_III_Rudarski_basen_Kolubara_297.jpg|мини|300x300пкс]] Сливот Колубара-Тамнава се протега во средниот и долниот тек на реката Колубара и нејзините главни притоки: Пестан, Турија и Тамнава, така што оската на сливот во правец запад-исток е долга околу 55км, а север-југ околу 15 км. Истражувачките работи извршени до крајот на Втората светска војна билле ориентирани кон поединечни продуктивни делови на басенот и го решиле само прашањето на геологијата и јагленосносот на поединечни концесии, а не на басенот во целина. Затоа многу малку се знаело за геологијата на басенот Колубара-Тамнава до крајот на Втората светска војна. Дури по војната во периодот од 1956 г. до 1964 година , имајќи големи планови во врска со Колубар, владата на Србија организирала детални проучувања на басенот, што придонело за подобро познавање на геолошките и рударските услови на сливот Колубар-Тамнава во целина. Благодарение на обемната истражувачка работа, биле отстранети многу нејаснотии во однос на неговата генеза, ширењето на јагленот и неговиот слој, условите на слојот и квалитетот на јагленот, така што басенот Колубара-Тамнава станал еден од трите најважни енергетски извори во Србија. Периметарот на сливот е претставен со сложена и разновидна геолошка структура, во која се претставени три основни групи карпи: [[Метаморфна карпа|метаморфни]], [[Седиментна карпа|седиментни]] и [[Магматска карпа|магматски]]. Формирањето на јагленоносниот хоризонт започнува блиску до крајот на долниот, а завршува во горниот понтон. Во тоа време преовладувале идеални услови на подрачјето на Рудовац, Велики Црљено, Радљево и Коцељево (и во пошироки области) за создавање на растителен материјал кој обезбедувал дебели наслаги на јаглен. Во источниот дел на сливот, песочни кирпичи и глини ја формираат основата, додека во централниот дел на сливот, основата е изразито песочна. Почвата е составена од глина, песок и слој од дијатомејска земја, која е видно присутна во источното поле Б. == Рударски активности == Се знаело дека во Колубара има јаглен уште во 1875 година. Иако во тоа време никој не се интересирал за јаглен, се чини дека во Колубара на крајот на 1990-тите, век, нешто било направено. Во околината на Уба, во селото Тврдојевац, постоел отворен и работен рудник кој најверојатно снабдувал со јаглен некоја парна мелница во околината. Во рударската управа во Белград, првите поголеми рударски истражни работи во Колубара се регистрирани во 1907 година. Во 1908 г истражните работи започнале на повеќе места: во с Црљенима, потоа до железничката линија Лазаревац-Аранѓеловац, во село Барошевац и кај Лазаревац во село Шопиќ . До Првата светска војна (1913) немало подетални извештаи за јагленот во Колубара како целина, освен поединечни извештаи за локални истражувачки активности или започнати експлоатациони работи. И по Првата светска војна во Колубара нема многу повеќе работа од претходно, бидејќи геолошката историја на басенот е многу оскудна, познати се само појавите на јаглен од пред војната. Во 1923 г издадени се три права за истражување: за рудните полиња во Барошевац, Црљени и Пркосава-Рудовац. Во 1937 година. На овие истражни права им се придружило и акционерското друштво Карбо-Макиш. 1938 година правата за истражување на полето Барошевац се гасат, така што во Колубара остануваат само три привилегии до Втората светска војна. Од особена важност за развојот на рударството во Колубара била изградбата на термоцентралата во Вреоци, интересот за јаглен во Колубара рапидно растел, така штотаа прераснала во финансиски најсилната компанија со домашен капитал, Југочелник, која финансирала и лабораториски и полуиндустриски истражувања., со задача од нашите лигнити да произведува кокс погоден за металургија на железо. Пред почетокот на [[Втората светска војна]], една германска компанија изготвила проект според кој во Колубара требало да се изградат термоцентрала и хемиски постројки, кои покрај кокс и полукокс, требало да произведуваат [[бензол]], [[нафта]]. за дизел мотори, смола и гас. Басенот Колубара забележал значителен напредок дури по Втората светска војна, што било под влијание на одлуката да се премине од подземно на површинско ископување во басенот Колубара во оние делови од наоѓалиштата каде што слоевите на јаглен лежат плитко под површината. == Производство на јаглен во четири рудници == Економската активност на рударскиот басен „Колубара“ се заснова на резервите на лигнит во басенот на јаглен Колубара, кој се наоѓа на 60 километри југозападно од [[Белград]] и зафаќа површина од речиси 600 км². Седиштето на „Колубара“ се наоѓа во Лазаревац. Јагленот се ископува во четири површински ископи, полето „Б“, полето „Д“, „Тамнава-Западни поле“ и површинскиот коп „Велики Црљени“. Во процес на работа, овие четири рудници, кои зафаќаат површина од околу 80 км², на подрачјето на општините Лазаревац, Лајковац и Уб, формираат една технолошко-производна единица. Годишно во РБ „Колубара“ се произведуваат околу 30 милиони тони јаглен и околу 70 милиони кубни метри височина. Годишно се испорачуваат околу 1,2 милиони тони лигнит за индустрија и за општа потрошувачка. Рударскиот басен „Колубара“ е гранка во системот на ЈП „Електрична енергија на Србија“ ископани се повеќе од една милијарда тони лигнит на Колубара. РБ „Колубара“ е најголемиот производител на јаглен во '''„Електрична енергија на Србија“'''. Околу 52 отсто од вкупната електрична енергија во Србија годишно се произведува на база на колубарски лигнит. Јагленот се ископувал во басенот на јаглен Колубара од 1896 година, прво во јами, а од почетокот на педесеттите години на минатиот век и со површинските рудници. Заводот за производство нема официјални податоци за производство на јаглен до 1946 година. Во јамска експлоатација од 1946 г. до 1974 година Произведени се 12,6 милиони тони. Од 1946 година до денес, произведени се вкупно 1.023 милијарди тони лигнит во јамските и површинските рудници. Од 1950 година, кога започнало отворањето на првиот површински рудник за јаглен, биле ископани и депонирани речиси 2,2 милијарди кубни метри откривка.<ref name="Развојни програм"/> === Првиот чекор во производството на електрична енергија === Површинска експлоатација на лигнит, теренски испитувања, специјализирани и градежни работи, тестирање и експериментален развој од областа на биологијата, одржување на рударска опрема, помошна механизација и транспортни операции директно се вршат во подружницата „Површински рудници Барошевац“. Во Центарот за стручни работи се извршувале производно-технички, економски, правни, кадровски, општи и инвестициски задачи. Во РБ „Колубара“ јагленот се експлоатирал во четири површински рудници: Поле „Б“, Поле „Д“, „Тамнава-Западно поле“ и „Велики Црљени“. Во процесот на работа, овие четири рудници формираат една технолошко-производна единица. Ротарни багери копаат јаглен во површинските рудници на РБ „Колубара“. За да се дојде до јагленовите шевови, најпрво е потребно да се ископа површината, кој се откопува и се отстранува со современите системи БТО (багер-патека-одлагач). Јагленот ископан од багерот се транспортира до преработувачките погони со појасен систем, а потоа со индустриската железница се доставува до термоелектраните „Никола Тесла“ во Обреновац, „Колубара“ во Велики Црљени и „Морава“ во Свилајнец. Полето „Б“ е најстариот активен рудник во басенот на јаглен Колубара. Јагленот се транспортира со систем на подвижни ленти до местото на товарење, каде што се товарел во вагони, а понатаму се транспортирал до преработувачката фабрика во Вреоци. Со системот за јаглен бил поврзан и со појаси со полето „Д“, јагленот се транспортирал за III фаза на суво одвојување и понатаму до Обреновац. Јагленот се транспортира со систем за појас до надворешното складиште. Од почетокот на работата, од 1952 г. до крајот на 2014 година. Во овој рудник се ископани 90,3 милиони тони јаглен и 217,2 милиони кубни метри височина. Во површинскиот рудник Поље „Д“ производството се одвива на два системи за јаглен и шест јаловина. Едниот систем за јаглен (БПТ - багер, појас, товарење) работи во централното подрачје на рудникот, додека другиот (БПС - багер, појас, сепарација) ископува јаглен на југозападната падина на овој рудник. Најголеми количества ископан лигнит со железница се транспортираат до термоелектраните „Никола Тесла“ во Обреновац и „Морава“ во Свилајнац. Во годините на максимално производство, во овој рудник биле ископани повеќе од 15 милиони тони јаглен. „Д“ е на Филд од 1961 година. до крајот на 2014 година. Ископани се 503,2 милиони тони лигнит и повеќе од 1,37 милијарди кубни метри јаловина.<ref name="rbkolubara"/> === Мисија и визија === Мисијата на Електропривреда Србија е безбедно снабдување со електрична енергија на корисниците, под најповолни пазарни услови, притоа постојано подобрување на квалитетот на услугите, подобрување на грижата за животната средина и зголемување на благосостојбата на заедницата. Визијата на Електропривреда Србија е да биде општествено одговорна, пазарно ориентирана и профитабилна компанија, конкурентна на европскиот пазар и со значително влијание во регионот, препознаена како доверлив партнер на домашните и меѓународните компании. === Шопиќи (Лазаревац) === Во атарот на истоименото село се наоѓал рудникот за лигнит Радљево, по што го добил и името. Првите обемни истражувачки и експлоататорски работи биле завршени во 1930-тите на 20 век. Дозвола за оваа област е издадена во 1938 година. во инж. Станој Путник, но истото во 1938 г. се води како несоодветна. Пред Втората светска војна, рудникот работел и произведувал нешто повеќе од 14.000 тони јаглен. Јагленот до потрошувачот се транспортирал со железница, преку утоварната станица во Бргуле. === Шопиќи (Лазаревац) === Овој рудник во литературата се споменува како Шопиќи и Лазаревац. Се наоѓал во селото Шопиќи кај Лазаревац на ридот, помеѓу железничката станица и црквата. Првите истражни работи биле регистрирани од рударските власти во 1910 година, а биле спроведени врз основа на едноставното право на истражување. Работата во рудникот честопати била прекинувана, така што паузите - односно времето кога рудникот не работел - биле значително подолги од работните периоди. Како и сите мали рудници, така и овој рудник бил најактивен и најпродуктивен за време на војната. Во 1943 г Од јамата биле извезени повеќе од 8000 тони јаглен. Работата во рудникот е прекината поради неисплатливост, а рудникот е затворен. === Голем црљен === Рудникот за лигнит Големи Црљени се наоѓа на територијата на истоименото село. Тоа е најстариот рудник од десната страна на планината Колубара. Истражувачките работи се започнати со истражување уште во далечната 1907 година, Во 1909 година, претходното едноставно право на истрага било проширено на ексклузивно право и поврзано и со нивите на селата Црљени и Вреоци. Јамата работела сè додека не се донела одлука рудникот да се затвори со подземна експлоатација и да се премине од подземно во површинско ископување јаглен во целиот Колубарски басен. Табела на годишно производство на јаглен во рудниците Колубара-Тамнава {| class="wikitable" !година !Црљени ! Шопич ! Радљево |- | 1940 година | - | - | 8835 |- | во 1941 година | - | 1046 | 2332 |- | во 1942 година | 5733 | 1252 година | 9539 |- | во 1943 година | 11257 | 8450 | 9582 |- | во 1944 година | 9041 | 5793 | 4882 |- | во 1945 година | - | - | - |} == Поврзано == * [[Лазаревац]] == Надворешни врски == * Рекултивација - процес на зачувување на природните ресурси [http://agroekonomija.wordpress.com/2011/08/11/%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%86%D0%B5%D1%81-%D0%BE%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B4/ &#91;1&#93; ] * Рударски басен „Колубара“ [http://www.rbkolubara.rs/ &#91;2&#93; ]{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140714201544/http://www.rbkolubara.rs/ |date=2014-07-14 }} == Наводи == [[Категорија:Економија на Белград]] [[Категорија:Јаглен]] r3owf0ezpjmsdgbzop2j5gr3d75r1am 0 1343471 5300350 5174788 2024-12-04T11:26:45Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300350 wikitext text/x-wiki '''Маркус Роберт Мунафо''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2012/01/29/opinion/sunday/the-perils-of-bite-size-science.html|title=The Perils of 'Bite Size' Science|last=Bertamini, Marco|last2=Munafo, Marcus|date=29 January 2012|work=New York Times|accessdate=7 October 2016}}</ref> презимето е напишано и '''Мунафо''', (роден на 23 јануари 1972 година) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://id.loc.gov/authorities/names/n96803485.html|title=Marcus Munafo, 1972-|work=Library of Congress|accessdate=7 October 2016}}</ref> е британски психолог кој е професор по биолошка психологија на Факултетот за експериментална психологија на Универзитетот во Бристол од 2010 година.<ref name="about">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bristol.ac.uk/expsych/people/marcus-r-munafo/about.html|title=About Professor Marcus Munafo|work=University of Bristol|accessdate=7 October 2016}}</ref> Тој станал главен уредник на ''Nicotine &amp;amp; Tobacco Research'' во 2015 година.<ref>{{Наведено списание|last=Munafo|first=M.|date=2 January 2015|title=A New Editor-in-Chief for Nicotine & Tobacco Research|journal=Nicotine & Tobacco Research|volume=17|issue=1|pages=1|doi=10.1093/ntr/ntu222|pmc=4832972|pmid=25556174}}</ref> == Образование == Мунафо магистрирал со почести на [[Оксфордски универзитет|Универзитетот во Оксфорд]] во 1993 година,и се стекнал со титуламагистер. На Универзитетот во Саутемптон по [[здравствена психологија]] во 1995 година, се стекнал со титула [[Доктор на науки]] во анксиозност и хирургија од Универзитетот во Саутемптон во 1999 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://users.ecs.soton.ac.uk/mrm/cv.pdf|title=Marcus Munafo CV|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528145133/http://users.ecs.soton.ac.uk/mrm/cv.pdf|archive-date=28 May 2016|accessdate=7 October 2016}}</ref> == Истражување == Истражувањето на Мунафо се фокусира, меѓу другото, на здравствените и психолошките ефекти од употребата на тутун и алкохол.<ref name="about"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.foxnews.com/story/2008/08/14/study-alcohol-does-make-other-people-more-attractive.html|title=Study: Alcohol Does Make Other People More Attractive|last=Choi, Charles Q.|date=14 August 2008|work=Fox News|accessdate=7 October 2016}}</ref> Тој, исто така, истражувал научна репродуктивност во поголемиот дел од неговата кариера, почнувајќи кога бил студент и не успеал да ги повтори наодите што ги нашол во литературата.<ref>{{Наведено списание|last=Baker, Monya|date=25 May 2016|title=1,500 scientists lift the lid on reproducibility|url=http://www.nature.com/news/1-500-scientists-lift-the-lid-on-reproducibility-1.19970|journal=Nature|volume=533|issue=7604|pages=452–454|bibcode=2016Natur.533..452B|doi=10.1038/533452a|pmid=27225100|access-date=7 October 2016|doi-access=free}}</ref> На пример, една студија која тој ја напишал како коавтор со Ендрју Хигинсон покажало дека поттикнувањето на академиците да направат мал број високо цитирани студии, исто така, ги поттикнало да спроведат многу нови, недоволно моќни студии и помалку студии за репликација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theatlantic.com/science/archive/2016/09/the-inevitable-evolution-of-bad-science/500609/|title=The Inevitable Evolution of Bad Science|last=Yong, Ed|date=21 September 2016|work=The Atlantic|accessdate=7 October 2016}}</ref> == Препознавање == Во 2017 година, Мунафо ја добил Претседателската награда за истакнат придонес кон психолошкото знаење, награда која се доделува секоја година од Британското психолошко друштво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bristol.ac.uk/news/2017/july/british-psychological-society-award.html|title=July: British Psychological Society award|date=17 July 2017|work=www.bristol.ac.uk|publisher=University of Bristol|language=en-GB|accessdate=2017-07-22}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Google Scholar id|vovOAqcAAAAJ}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Британски психолози]] [[Категорија:Апсолвенти на Оксфордскиот универзитет]] [[Категорија:Родени во 1972 година]] [[Категорија:Тутун]] [[Категорија:Истражувачи за тутун]] 0tpba1mpdrw02gjiuovkjjf8fffj6r6 0 1345553 5300312 5283423 2024-12-04T09:41:28Z BosaFi 115936 /* Лавов */ 5300312 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Грб|name=Рутенски лав|image=ZUNR coa.svg|middle=Alex K Halych-Volhynia.svg|lesser=1597 Bielski Rus Voivodship.svg|image2=Coat of arms of Lviv.svg|image2_caption=[[Лавов]]|lesser_caption=[[Рутенско Војводство]]|middle_caption=[[Галицко-Волинско кнежевство|Галициско-волинско Кнежевство]]|use={{hlist|[[Галицко-Волинско кнежевство|Галициско-волинско Кнежевство]]|[[Рутенско Војводство]]|[[Западноукраинска Народна Република]]|Лавов}}}} '''Рутенски лав''' ({{Lang-uk|Руський лев}}, {{Lang-pl|Lew ruski}}), '''украински лав''', или '''галициски''' '''лав'''<ref>''Наукові записки'' / Львівський історичний музей... 1995: 6.</ref> ― [[Злато (хералдика)|златен]] лав на [[Сина боја (хералдика)|азурна]] позадина. Лавот бил прикажан на историскиот [[грб]] на [[Галицко-Волинско кнежевство|Галициско-волинското Кнежевство]], [[Рутенско Војводство|Рутенското Војводство]] и [[Западноукраинска Народна Република|Западноукраинската Народна Република]]. За време на револуциите во Австриската Империја во 1848 година, тој станај еден од националните симболи на [[Украинци]]те и на украинското националноослободително движење. Денес е прикажан на грбот на градот Лавов и неговата околна [[Административна поделба на Украина|покраина]], [[Лавовска Област|Лавовската Област]]. Вообичаено, тој бил прикажан како крупен, поретко во од, крунисан, со [[Сребро (хералдика)|сребрена]] или [[Црвена боја (хералдика)|црвени]] оружја, потпирајќи се на златна или сребрени карпа. Најстарите слики се појавуваат на печатите на владетелите од XIV век - Јуриј I Галициски, Лав II Галициски, Јуриј II Болеслав, Владислав II Ополски. Во 15-ти и 16-ти век лавот бил присутен на големите печати на кралевите [[Владислав II Јагело]], Александар Јагелон и Сигизмунд II Август како симбол на Русија (се мисли на [[Источни Словени|источнословенските]] земји), заедно со [[Грб на Полска|полскиот орел]], [[Грб на Литванија|литванската пахонија]] и [[Грб на Германија|прускиот орел]]. Покраински бил користен како амблем на Лавовската Земја во облик на лав на карпа во 15 век. Во денешно време воглавно е користен како симбол на западноукраинските земји, особено во [[Лавов]] и околниот регион на Галиција. Тој бил прикажан со амблемите на украинските воени формации од дваесеттиот век - украинските сички пушкари (1914–1918) и 14-та СС-доброволна дивизија „Галиција“ (1943–1945). Бил користен како грб во полската хералдика, особено во Ченстохова и во [[Поткарпатско Војводство|Подкарпатското Војводство]]. == Историја == === Галициско-волинско Кнежевство === {{Главна|Галицко-Волинско кнежевство{{!}}Галициско-волинско Кнежевство}} Рутенскиот лав првпат бил појавен на печатот на рутенскиот крал Јуриј I Галициски, датиран од почетокот на XIV век. На неговата предна страна има статична слика на владетелот на престолот, а на задната страна – вооружен јавач кој држи [[штит]] со ликот на [[лав]] на задните нозе. На печатот е натписот на [[латински]]: {{Јаз|la|S[igillum] Domini Georgi Regis Rusie}} („Печат на господарот Георги-Јуриј, крал на Русија“), а на задната страна: {{Јаз|la|S[igillum] Domini Georgi Ducis Ladimerie}} (печат на господарот Георги-Јуриј, принцот на (Во)лодимирија).<ref name="Печатки3">Лаппо-Данилевский 1907: 211—310; Barwiński 1909:6: 99—104; 7: 127—130.</ref> На печатот на неговиот син Лав II Галициски е прикажан само лав без јавач; ѕверот стои на задните нозе и е свртен налево.<ref name="Печатки3"/> Фигури на лавови како симболи на Русија се наоѓаат на сребрените монети на литванскиот принц Лиубартас, последниот владетел на Галициско-волинското Кнежевство (1340–1383) и неговиот син Фјодр (1384–1387). Истиот мотив се гледа и на рутенските [[пари]], чие издавање траело за време на владеењето на полскиот крал Казимир III Велики (1349–1370), кралот [[Лајош I Анжујски|Лајош I Унгарски]] (1370–1372, 1378–1382) и неговиот управник – кнезот Владислав II Ополски (1372–1378).<gallery class="center"> Податотека:Alex K Halych-Volhynia.svg|алт=Kingdom of Ruthenia, fourteenth century|Грбот на [[Галицко-Волинско кнежевство|Галициско-волинското Кнежевство]], 14 век Податотека:Boleslav Trojdenovic.jpg|алт=Seal of Yurii I of Galicia, fourteenth century|Печат на Јуриј I Галициски Податотека:Lev2 Halic.jpg|алт=Seal of Leo II of Galicia, fourteenth century|Печат на Лав II Галициски, 14 век Податотека:МОНЕТИ ЛЮБАРТА.png|алт=Coins of Liubartas and Fedor, fourteenth century|Монети на Лиубартас и Фјодр, 14 век Податотека:Monety opolczyka.jpg|алт=Vladislaus' penny, fourteenth century|Пари на Владислав, 14 век </gallery> ==== Лавов ==== {{Главна|Грб на Лавов}} Рутенскиот лав е прикажан на печатот на кнезотВладислав од Ополски, кој владеел со територијата на поранешното [[Галицко-Волинско кнежевство|рутенско кнежевство]], од 1372 до 1378 година како „ господар и наследник на рутенската земја“. Тој бил и кнез на Голема Полска, во која била вклучена и Ченстохова. Околу 1377 година, градот добил грб, чиј еден од елементите била фигура на рутенски грб од печатот на Владислав. Така, најстариот преживеан градски печат на Ченстохова, кој врзува документи од 1564 и 1646 година, има слика на градска [[ѕидина]] со три зашилени кули, од кои двете се исклучително високи и крунисани со две животни: десното, лав во скок. свртен лево, а лево, орел свртен десно. Рутенскиот лав ја симболизира рутенската земја, а орелот го симболизира [[Војводство Ополе|Војводството Ополе]], сопственост на Шлезиските Пјасти. Двете фигури биле прикажани во златна боја на сина позадина.<ref name="Климкевич 932">Климкевич 1972: 93.</ref> Во исто време, на грбот на градот Ченстохова, рутенскиот лав зазема почесно (право) место, бидејќи го претставува кралството, додека орелот Ополе е само посебно кнежевство.<ref name="Климкевич 94—952">Климкевич 1972: 94—95.</ref> Рутенскиот лав како симбол на припадност на територијата на старата [[Киевска Русија]] се наоѓа на печатите на [[Лавов]] од XIV век. Најстариот познат градски печат, прикачен на пергаментниот акт на судијата во Лавов, датира од 1359 година. На него е прикажан лав кој оди во отворената порта на градскиот ѕид со три кули. Во 1526 година, полскиот крал Сигизмунд II службено ја одобрил оваа композиција како грб на градот.<ref>Гречило 2006: 38–44.</ref><gallery class="center"> Податотека:Władysław Opolczyk seal 1379.PNG|Грб на Владислав II Ополски, 1379 Податотека:Coat of arms of the Principality of Halych.svg|Лавот од печатот Податотека:Ladislaus Dux Oppoliensis Armorial Gelre.jpg|амблем на Владислав II Ополски, 1396 Податотека:POL Częstochowa COA.svg|Ченстохова Податотека:Lviv 1359.jpg|Печатот на Лавов </gallery> === Рутенија/Русија 14-16 век === {{Главна|Црвена Рутенија}} На печатот на полскиот крал [[Владислав II Јагело]] од 1389 година, рутенскиот лав е прикажан како најнизок меѓу сите копнени грбови на кралството: [[Грб на Полска|полскиот орел]], [[Грб на Литванија|литванската пахонија]], калишкиот знак, сандомиерцките ѕвезди, кујапскиот хибрид и добшинската глава. На грбот со лав стои кралскиот престол, на кој кралот величествено седи. Во подоцнежните копии на овој печат, лавот понекогаш бил прикажуван како потпрен на карпа. Првите претстави на рутенскиот лав во [[Европа|европските]] грбови датираат од петнаесеттиот век. Конкретно, тој е присутен во „Грбот на златното руно“ (1430–1461) во групата грбови на благородништвото на Кралството Полска како грб на Рутенија/Русија, заедно со грбовите на краците на Добрзињската земја и Кујаба. Грбот на Лавовската Земја е посебен рутенски лав на сребрена карпа. Лавот како симбол на цела Рутенија/Русија - поранешното [[Галицко-Волинско кнежевство|кнежевство]] - е прикажан на големиот печат на полскиот крал Александар во 1504-1505 година. Тој се појавува покрај грбовите на самодоволните делови на неговата држава - Полска (сребрен орел), Литванија ([[пахонија]]) и Прусија (црн орел). Според местоположбата на [[Хералдика|хералдичките]] фигури, Рутенија била рангирана на третото место по Полска и Литванија, пред Прусија. Истиот мотив на грбот се наоѓа и на големиот печат на Сигизмунд II Август во 1556 година. Меѓутоа, од втората половина на шеснаесеттиот век, рутенскиот лав и прускиот орел исчезнуваат од кралските печати, попуштајќи се само на двојниот грб на Полска и Литванија.<gallery class="center"> Податотека:Seal of duke Skirgaila with Vytis (Waykimas), 1382.jpg|Печатот на Скиргаилал, 1382 Податотека:Pieczęć majestatyczna duża Władysława II Jagiełły króla polskiiegi przy dokumencie zatwierdzającym miastu Poznaniowi w uznaniu jego wierności wszystkie dotychczasowe wolności i prawa..png|Печатот на [[Владислав II Јагело]], 1389 Податотека:Polish coats of arms on page 252 of Grand Armorial équestre de la Toison d'or.jpg|Рунски грбови, Рутенија, 1430—1461 Податотека:Polish coats of arms on page 251 of Grand Armorial équestre de la Toison d'or.jpg|Рунски грбови, Лавовска Земја, 1430—1461 Податотека:Coat of arms of Ruthenia 1480.jpg|Грб на Конрад Гриненберг, 1480 Податотека:Great Seal of the Realm of Alexander of Poland (1505).png|Печат на Александар Податотека:Great Seal of the Realm of Alexander of Poland (vectorized).png|Грб од печатот Податотека:Pieczęć wielka woskowa przy dokumencie Zygmunta II Augusta.png|Печат на Сигизмунд II </gallery>Грбот на Конрад Гриненберг од 1480 година прикажува неконвенционален рутенски лав до литвански пахонија и полски орел: златен лав со црвени раце и сребрена борда во црн штит. Над грбот стои потписот на {{Lang-de|das lannd võ Rüsen}}, „земјата руска (рутенска)“.<ref name="G14802">Grünenberg, K. ''[https://bildsuche.digitale-sammlungen.de/index.html?c=viewer&l=de&bandnummer=bsb00035320&pimage=00051&v=100&nav= Das Wappenbuch Conrads von Grünenberg, Ritters und Bürgers zu Constanz]''. 1480, f. 6.</ref> На почетокот на XVII век, копија од овој грб е направен од Георг Ортенбург, во кој лавот имал златни канџи, црвен јазик и сребрени заби. Мотивот со рутенски лав е прикажан на минијатура од шеснаесеттиот век, на која е претставен источнопомеранскиот кнез Свјатополк II и неговите сопруги. Една од нив – Саломе-Ефросина, ќерка на киевскиот кнез [[Роман Мстиславич|Роман Велики]] и сестра на рутенскиот крал Даниел, го држел грбот во облик на златен лав на сина позадина, кој оди кон сребрената земја. Рутенскиот пламен лав е присутен на [[триптих]]от на семејството Бабенберг (1492), на еден од грбовите на австриската војвотка Гертруда, сопругата на рутенскиот кнез принц, синот на кралот Даниел (заедно со грбовите на австриските Баден, Моравија и Штаерска).<gallery class="center"> Податотека:Pahonia. Пагоня (1480).jpg|Гриненберг, 1480<ref name="G14802"/> Податотека:HerbRus' Grünenberg (1602-1604).jpg|Ортембург, 1604 Податотека:Johann Haller, Commune Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum approbatorumque (1506, cropped).jpg|Статут, 1506 Податотека:SwantopolkII.Pommerellen.JPG|алт=Sviatopolk II and Salome, sixteenth century|Свјатополк II и Салом, 16 век Податотека:Gertrud Erbtochter von Babenberg.PNG|алт=Gertrude, fifteenth century|Гертруда, 15 век </gallery> === Лавовска Земја и Рутенско Војводство === {{Главна|Рутенско Војводство|Лавовска Земја}} Малку изменетиот рутенски лав - војводскиот амблем на Лавовската Земја во облик на лав што се издига на сребрена карпа - е познат уште од 1410 година. Тој е спомнат од полскиот хроничар и архиепископ на Лавов, Јан Длугош во описот на знамето на Лавов, кое учествувало на страната на полскиот крал [[Владислав II Јагело]] во Ббитката кај Грунвалд. По создавањето на [[Рутенско Војводство|Рутенското Војводство]] во 1434 година, овој земски грб на Лавовската Земја станал [[грб]] на војводството и симбол на Галиција (и покрај фактот што Галициската Земја имала свој грб со [[чавка]]). Рутенскиот лав на карпа бил користен како службен амблем на Рутенското Војводство до 1772 година, пред втората поделба на Полска, и често бил нарекуван галициски лав. Заедно со него, до шеснаесеттиот век, старата традиционална слика на рутенскиот лав на синиот штит била користена како земски и војводски грб, за што сведочат минијатурите на Ласкиот статут од 1506 година.<gallery class="center"> Податотека:Alex K Grundwald flags 1410-05.svg|алт=Lwów Land, 1410|Лавовска Земја, 1410 Податотека:Lvivska zemla 1578.png|алт=Lwów Land, 1578|Лавовска Земја, 1578<ref>{{Наведена книга|title=Sarmatiae Europeae descriptio|last=Guagnini|first=Alexander|publisher=[[Maciej Wirzbięta]]|year=1578|location=Kraków|at=f. 71v|author-link=Alexander Guagnini}}</ref> Податотека:1597 Bielski Rus Voivodship.svg|алт=Ruthenian Voivodeship, 1597|Рутенско Војводство, 1597<ref>[[Марцін Бельський|Bielski, M]]. ''Kronika Polska''. Kraków, 1597</ref> Податотека:Recueil d'armoiries polonaises - COA of Ruthenian Voivodship.png|алт=Ruthenian Voivodeship, seventeenth century|Рутенско Војводство, 17 век Податотека:Województwo ruskie.jpg|алт=Ruthenian Voivodeship, Warsaw, seventeenth century|Рутенско Војводство, [[Варшава]], 17 век Податотека:COA of Ruthenian Voivodship XVII.svg|алт=Ruthenian Voivodeship, 1743|Рутенско Војводство, 1743<ref>[[Каспер Несецький|Niesiecki, K.]] ''Korona Polska''. Lwów, 1728—1743.</ref> </gallery> === Австриска Империја === ==== Револуција од 1848 година ==== {{Главна|Врховен рутенски совет}} [[Податотека:Flag_of_Ukraine.svg|мини|250x250пкс| Националните рутенски бои засновани на боите на грбот со рутенскиот лав.]] [[Податотека:Flag_of_the_Ruthenian_National_Guard_from_Yavoriv.png|мини|250x250пкс| Знамето на Рутенската гарда.]] За време на Револуцијата во Австриската империја во 1848 година, во Лавов бил основан Врховниот рутенски совет. Во мај, советот издал манифест до [[Рутенци|рутенското]] ([[Украинци|украинско]]) население во регионот и го избрал рутинскиот лав за симбол на националното ослободително движење. Во манифестот стоело:<ref name="Левицький2">''Історія політичної думки галицьких українців 1848-1914 на підставі споминів''. Написав д-р Кость Левицький. Львів, 1926, С. 15—31. Цитата за: [https://zbruc.eu/node/79306 «Головна Руська Рада» у Львові] // Zbruc. 02.05.2018.</ref> {{Цитат|{{lang|uk|Браття! сини так великої руської родини, малибисьмо самі одні на світі позістати і на даль в тім нещаснім замертвінню? Ні! Пробудил ся уже й наш лев руский і красну нам ворожить пришлість. Вставайтеж Браття, вставайте з долгого сну вашого, бо уже час! Встаньте! але не до звади і незгоди! но двигнімся разом, щоби піднести народність нашу і забезпечити дані нам свободи. Пожиткуймо з тої спосібности, абисьмо не покрили ся ганьбою перед світом і не стягнули на себе нарікання поколінь наступних. Поступаймо з другими народами в любві і згоді! Будьмо тим, чим бити можем і повиннисьмо. Будьмо народом!}}}}{{Цитат|Браќа! Синови на толку големо руско (рутенско) семејство, требаше ли да останеме сами на светот и далеку во таа несреќна смрт? Не! Нашиот руски (рутенски) лав веќе се разбуди и иднината ни е ветувачка. Станете, браќа, станете од долгиот сон, оти време е! Станува! но не и за расправии и несогласувања! но да се движиме заедно за да ја издигнеме нашата националност и да ги обезбедиме слободите кои ни се дадени. Ајде да живееме од тој метод, за да не се покриваме со срам пред светот и да не ги носиме на себе поплаките на идните генерации. Да постапуваме со другите народи во љубов и хармонија! Да бидеме она што можеме и мораме да победиме. Да бидеме народ!}} Записниците од тајните состаноци на Советот од 18 мај 1848 година, укажуваат на тоа дека Советот одлучил за знамето на рутенската земја на рутенскиот лав, а за националните рутенски (украински) бои – [[Знаме на Украина|жолта и сина]]:<ref>''Головна Руська Рада. 1848-1851''... 2002: 27.</ref> {{Цитат|Важно е да се испрати писмо до Станислав со инструкции да го испечати наскоро и да каже дека знамето на рутенската земја е лав, а рутенските бои се жолта и сина.}} За време на револуцијата, Васил Илницки, училишен советник и директор на Академската гимназија во [[Лавов]], во своите [[мемоари]] се присети на извонредното воздигнување предизвикано од говорот на Грихориј Шашкевич во Станислав, кој бил на врвот со зборовите: „И рутенскиот лав ја тресе својата златна боја. огорченост“. Главниот рутенски совет ја создал и Рутенската национална гарда, чие знаме било сина ткаенина со златен лав. ==== Организации ==== Рутенскиот лав бил еден од симболите на украинскиот [[Соколи (гимнастичарско движење)|соколски]] спортски клуб во [[Лавов]]. Повелбата на организацијата од 1892 година, која била одобрена од Министерството за внатрешни работи во [[Виена]] на 26 јули 1893 година и од галицискиот управник на 3 август истата година, наведе дека: „Знамето на општеството е рутенски лав, повикајте „расположи се“.<ref>Центральний державний історичний архів України у Львові. Ф. 312. Оп. 1. Спр. 1. Арк. 7; Ф. 146. Оп. 25. Спр. 222. Арк. 5.</ref> Ова било потврдено во следните статути.<ref>''Статут філії львівського Товариства гімнастичного «Сокіл»''. Львів, 1900. С. 2.</ref><ref name="Сова3">Сова 2003</ref> На 30 мај 1911 година, списанието „''Сокол''“ објавило дека друштвото добило знаме од една [[Трета Француска Република|француска]] [[фабрика]]: од едната страна, на сина позадина, бил златен крунисан лав што ги потпирал шепите на жолта карпа, а од другата, [[Архангел Михаил|Свети Михаил]] со спуштен меч во десната рака и шамија во левата на темноцрвена позадина.<ref>''Вісти з Запорожа''. Львів, 1911.Ч. 54–55 (30 березня). С. 6.</ref> ==== Украински сички пушкари ==== {{Главна|Украински сички пушкари}} На 6 август 1914 година, по избувнувањето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], бил создадена украинската национална воена формација, Украинската сички пушкари, како дел од австроунгарската армија. Сводовите на стрелците биле украсени со рутенски лавови кои се издигнале на карпа – стариот грб на Заловската Земја, а на знамето – светиот [[Архангел Михаил]] со штит на кој беше насликан кралскиот рутенски лав. Во 2018 година, во Лавов била откриен споменик на јунаците од Ноемврискиот ред во облик на рутенски лав – алегорична слика на млади војници кои пролеале [[крв]] за независна [[Украина]].<gallery class="center"> Податотека:Наймолодший путник Нусьо Дорожинський з паломницьким прапором.jpg|Аџилачко знаме, 1907 Податотека:USS kokarda.svg|Кокада на Украинските сички пушкари, 1914 Податотека:Українські січові стрільці (Ukrainian Sich Riflemen) flag.jpg|Знаме на Украинските сички пушкари Податотека:Кокарда Українських січових стрільців «Не ридать, а добувать 1914-1915».png|Икона на Украинските сички пушкари, 1914 </gallery> === Западноукраинска Народна Република === На 13 ноември 1918 година, рутенскиот лав бил одобрен со грбот на [[Западноукраинска Народна Република|Западноукраинската Народна Република]]. Конкретно, „Привремениот основен закон за државната независност на украинските земји од поранешната [[Австроунгарија|австроунгарска монархија]]“ навел дека: „Грбот на Западноукраинската Народна Република е: Златниот лав на сино поле, свртен кон негово десно“.<ref>''Конституційні акти України''... 1992: 96.</ref> Меѓутоа, по Законот за обединување на 22 јануари 1919 година со [[Украинска Народна Република|Украинската Народна Република]], рутенскиот лав отстапил на [[Грб на Украина|трозабецот]] во Галиција.<gallery class="center"> Податотека:ZUNR_coa.svg|Грб на [[Западноукраинска Народна Република|<nowiki/>]][[Западноукраинска Народна Република|Западноукраинската Народна Република]], 1918 Податотека:Stamp_of_ZUPR_1918.jpg|Печат на Западноукраинската Народна Република, 1918 Податотека:Ukrainian_State_1918.5-11.png|Украина, 1918 Податотека:Coat_of_Arms_of_UNR.svg|Грб на [[Украинска Народна Република|Украинската Народна Република]], 1918 </gallery>Нема страничен грб во грбот на Западноукраинската Народна Република – карпа на која лежи лав.<ref name="Климкевич67">Климкевич, Р. Найвищі відзнаки Західно-Української Народної Республіки // ''Український історик''. 1967. № 3—4, C. 109—123.</ref> Според Роман Климкевич, оваа карпа била „историски неосновано“ продолжение на грбот, последица на преодот на Црвена Рутенија под полска власт. Законот на Западноукраинската Народна Република го зачистиле грбот од непотребните „странски влијанија, ја пресоздал неговиот стар државен облик“. === Втора светска војна === За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], рутенскиот лав станал амблем на 14-та вафен-гранадерска дивизија на СС (1-ви галициски), создадена во 1943 година од галициските Украинци. Овој симбол се сметал за регионален, галициски, и бил избран затоа што германските власти службено го забраниле националниот украински симбол - трозабецот - и не сакале да ја нагласат украинштината на формацијата.<ref>Гайке 2012: 92.</ref> Покрај лавот, на дивизискиот грб имало додатоци во облик на три круни – фигури од грбот на [[Кралство Галиција и Лодомерија|Кралството Галиција и Лодомерија]] за време на [[Австриско Царство|Австриската Империја]] (1782–1914).<ref>[https://photo-lviv.in.ua/vidznaka-dyviziji-halychyna/ Відзнака Дивізії Галичина] // Фотографії Старого Львова.</ref> Војниците и офицерите на дивизијата „Галиција“ носеле лента со грбот на дивизијата на ракавите. Тие, исто така, имаа слика на сребрен рутенски лав на [[петлица|петлиците]] наместо двете громови руни што им било дозволено да ги носат само членовите на [[Германи|германските народи]]. Од почетокот на дваесет и првиот век, грбот на дивизијата „Галиција“ понекогаш бил користен како симбол од љубителите на фудбалот во [[Лавов]].<gallery class="center"> Податотека:Dyvizia_Galychyna.svg|алт=Emblem|Амблем Податотека:Dyvizia_Galychyna-rukav.svg|алт=Stripe|Пруга Податотека:Palienko.jpg|алт=Major with a buttonhole|Мајор со дупка за копче Податотека:UNA_memorial.jpg|алт=Commemorative sign|Спомен знак Податотека:SS-Galizien-Banner.jpg|алт=Banner on football|[[Фудбал]]ски банер </gallery> === Независна Украина === * На 5 јули 1990 година, седницата на Градскиот совет на Лавов го одобрила современиот грб на Лавов со рутенски златен лав во од, стариот градски грб од четиринаесеттиот век. * На 27 февруари 2001 година, Советот на Лавовската Област го одобрил грбот на Лавовската Област со ликот на крунисан рутенски лав качен на карпа - полскиот грб на Лавовска Земја и [[Рутенско Војводство|Рутенското Војводство]] од петнаесеттиот век. * На 8 мај 2003 година, Советот на Жидачивскиот Реон го одобрил грбот на Жидачивскиот Реон со три златни лавови во од, полскиот грб на тогашниот [[Окрузи во Полска|округ]] од 1676 година. * На 15 јули 2009 година, Кабинетот на министри на Украина го одобри нацртот на големиот државен амблем на Украина. Вклучувал слика на мал грб - [[трозабец]] - во центарот, држен од [[Штитодржач|поддржувачи]] - рутенски лав и козак со мускет. <gallery class="center"> Податотека:Coat of arms of Lviv.svg|Лавов, 1990 Податотека:Coat of Arms of Lviv Oblast.svg|[[Лавовска Област]], 2001 Податотека:Coat of Arms of Zhydachiv raion.png|Стиријски Реон, 2003 Податотека:Project of the Greater Coat of Arms of Ukraine (color).png|Украина, 2007, нацрт-план </gallery> == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:POL_województwo_lwowskie_II_RP_COA.svg|Лавов Војводство ([[1928]]) Податотека:POL_województwo_podkarpackie_COA.svg|[[Поткарпатско Војводство]] ([[2000]]) Податотека:24_ОМБр.svg|24та механизирана бригада на [[Украина]] Податотека:MVS_Lviv.png|Грб на Министитерство за внатрешни работи за Лавовската Област </gallery> == Поврзано == * [[Грб на Украина]] * [[Хералдика на Леон]] * [[Лав на Јуда]] == Наводи == {{Наводи}} == Извори == * Дашкевич Я. Геральдичне зображення Лева в період Галицько-Волинської держави (перша половина XІV ст.) // ''Знак''. Вісник Українського геральдичного товариства. Ч. 16. Львів, 1998. С. 6-8. * Гайке, В.Д. ''Українська Дивізія «Галичина». Історія формування і бойових дій у 1943–1945 роках'' / за заг. ред. В Кубійовича; пер. Р. Колісник. Тернопіль: Мандрівець, 2012. * ''Головна Руська Рада. 1848-1851: протоколи засідань і книга кореспонденції'' / Ін-т Історії Церкви Укр. Католиц. Ун-ту, Центр. держ. іст. архів України; упоряд. У. Кришталович та І. Сварник; за ред. О. Турія. Львів, 2002. * [[Андриј Гречило|Гречило, А.]] [http://map.lviv.ua/statti/grechylo.html Герб Львова: генеза, традиції, відродження] // ''Історія Львова''. Т. 1 (1256–1772). Львів, 2006, С. 38–44. * Климкевич, Р. Золотий лев Романовичів. // ''Шлях'', Ч. 25. Філядельфія, 1963. * Климкевич, Р. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Klymkevych_Roman/Naivyschi_vidznaky_Zakhidno-ukrainskoi_Narodnoi_Respubliky.pdf? Найвищі відзнаки Західно-Української Народної Республіки] // ''Український історик''. 1967. № 3–4, C. 109–123. * Климкевич, Р. [http://shron1.chtyvo.org.ua/Klymkevych_Roman/Ruskyi_lev_v_emblemakh_mista_Chenstokhovy_i_kniazia_Volodymyra_Opolskoho.pdf Руський лев в емблемах міста Ченстохови і князя Володислава Опольського]. // ''Український історик''. 1972. № 3–4, C. 92–96. * ''Конституційні акти України. 1917-1920. Невідомі конституції України''. Київ: Філософська і соціологічна думка, 1992. * Лаппо-Данилевский, А. Печати последних галичско-владимирских князей и их советников / / ''Болеслав-Юрий II Тройденович, князь Малой Руси: Сборник материалов и исследований''. Санкт-Петербург, 1907. С. 211–310. * ''Наукові записки'' / Львівський історичний музей. Львів, 1995. Вип. 4–5. * Однороженко, О. Родові, династичні та територіальні знаки в литовсько-руській князівській геральдиці XIV – першої половини XVІI століть // ''Записки Наукового товариства імені Шевченка''. Том ССLXXI: Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін. Львів, 2018. С. 366–453. * Сова, А. [https://www.myslenedrevo.com.ua/uk/Sci/AuxHistSci/Znak/znak29/LvivSokilFlag.html До історії прапора товариства «Сокіл–Батько» у Львові] // ''Знак'', № 29. 2003. * Barwiński, В. Pieczęcie książąt halicko-włodzimierskich z pierwszej polowy XIV wieku // ''Wiadomosci numizmatyczno-archeologiczne''. 1909. [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=18398&from=publication Nr 6.] S. 99–104; [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=18399 Nr 7] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20210924201312/http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=18399 |date=2021-09-24 }}. S. 127–130. == Надворешни врски == * [https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b55009806h/f248.planchecontact Armorial de l'Europe et de la Toison d'or] // [[Национална библиотека на Франција]] [[Категорија:Национални симболи на Украина]] [[Категорија:Украински грбови]] [[Категорија:Статии со текст на украински јазик]] ewov4jbjjt9jzpgb8uhhcctwfemfhn9 0 1346484 5300356 5273813 2024-12-04T11:31:42Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300356 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Bloch Marie 1920.jpg|мини|Мари Блох француски астроном од Опсерваторијата во Лион, номинирана во 1920 година од Жан Маскарт, директорот на оваа опсерваторија.]] '''Мари Сесил Блох''' (1902-1970) била [[Французи|француски]] [[астроном]] и [[Астрофизика|астрофизичар]]. Таа е позната по нејзината работа на ѕвездената спектроскопија. За нејзината научна работа во оваа област, во 1960 година ја добила [[Лаландова награда|наградата Лаланд]] од Француската академија на науките.<ref>Terzan, A. (1980). "Marie Bloch, 1902 July 26 - 1979 August 1". ''L'Astronomie''. '''94''': 248–249. [[Bibcode (identifier)|Bibcode]]:1980LAstr..94..248T</ref> == Биографија == Блох е родена на 26 јули 1902 година во [[Лион]], [[Франција]]. Родена е во [[Евреи|еврејско]] семејство со пет деца. Нејзиниот татко, Саломон Блох, бил часовничар кој емигрирал од [[Хегенхајм]], [[Швајцарија]]. Блоковите потекнуваат од еврејски клан кој се населил во [[Алзас]] од 17 век. Дедото на Блох решил да се пресели во Лион кога Алзас бил окупиран од [[Германци]]те по францускиот пораз за време на [[Француско-пруска војна|Француско-пруската војна]] во 1871 година.<ref name=":2">{{Наведена книга|title=The Two Lives of Cheng Maolan: From the "French Silk Road to Astronomy" to the Meanders of Mao’s China|last=Montmerle|first=Thierry|last2=Zhou|first2=Yi|last3=Gomas|first3=Yves|date=2022-06-15|publisher=Springer Nature|isbn=978-3-030-99929-2|location=Cham, Switzerland|pages=31|language=en}}</ref> Во 1918 година, Блох добила стипендија за студирање во Градското техничко училиште, што го основал тогашниот градоначалник на Лион, Е. Хериот.<ref name=":2"/> Дипломирала две години подоцна. Се стекнала со сертификат по општа математика на ПМФ во 1932 година. Таа, исто така, завршила [[Калкулус|Диференцијална и интегрална пресметка]], [[Класична механика|рационална механика]], [[Физика|општа физика]] и [[Астрономија|напредна астрономија]].<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://judaisme.sdv.fr/perso/mariebloch/mbloch.htm|title=Marie Bloch|work=judaisme.sdv.fr|accessdate=2023-10-02}}</ref> Блох почнала да работи како помошен персонал во [[Лионската опсерваторија]]. До 1925 година, таа станалаа официјален корисник на свитканиот екваторијален телескоп на опсерваторијата. Една година подоцна, во октомври 1926 година, таа била официјално вработена како помошник астроном под водство на [[Жан Дуфеј]]. За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Блох била принудена да ја напушти својата работа бидејќи е Еврејка. Таа поминала години во криење со помошта на Морис Дурвис, кој ја вработил во компанија за набавка на јаглен. По војната, таа продолжила да работи во опсерваторијата. Блох починала на 1 август 1979 година во [[Мејзие]]. === Дела === Блох тесно соработувала со Ченг Маолан (Тченг Мао Лин во [[Франција]]) кога кинескиот астроном живеел во Франција.<ref>{{Наведена книга|title=China and the International Astronomical Union: Divorce, Separation and Reconciliation (1958–1982)|last=Montmerle|first=Thierry|last2=Zhou|first2=Yi|publisher=Springer Nature|year=2022|isbn=978-3-031-01786-5|location=Cham, Switzerland|pages=72|language=en}}</ref> За време на оваа соработка за спектрофотометрија на ѕвездите и светлината на небото во текот на ноќта, Блох била опишана како еден од двајцата млади астрономи - другиот бил Чарлс Ференбах - кој набљудувал во Високо Прованската опсерваторијата.<ref>{{Наведена книга|title=Developments in Astrometry and Their Impact on Astrophysics and Geodynamics: Proceedings of the 156th Symposium of the International Astronomical Union Held in Shanghai, China, September 15–19, 1992|last=Mueller|first=Ivan I.|last2=Kolaczek|first2=Barbara|publisher=Springer Science & Business Media|year=2013|isbn=978-0-7923-2238-2|location=Cham, Switzerland|pages=xviii|language=en|author-link=Ivan I. Mueller}}</ref> Особено, Блох и Маолан го проучувале спектроскопскиот двоен ѕвезден систем [[43 Персеј]], [[Z Андромеда]], [[AG Пегаз]], [[BC Лебед]], [[Хи Лебед]] и [[T Северна Круна]].<ref>{{Наведена книга|title=Transactions of the International Astronomical Union, Vol. X|last=Sadler|first=D.H.|publisher=CUP Archive|year=1960|location=London|pages=460|language=en}}</ref> Нивните дела биле во можност да ја одредат температурата на бојата на студената компонента на [[Z Andromedae|З од Андромеда]] во нивната спектроскопија на променливата ѕвезда. Откриле дека е 5070K.<ref name=":3">{{Наведена книга|title=The Analysis of Starlight: One Hundred and Fifty Years of Astronomical Spectroscopy|last=Hearnshaw|first=J. B.|publisher=CUP Archive|year=1990|isbn=0-521-25548-1|location=Cambridge|pages=376|language=en}}</ref> Во 1960 година, француската ''награда Лаланд'' и била доделена на Блох како признание за нејзините научни трудови.<ref>Gilles Adam, “Marie Bloch, astronomer at the Lyon observatory: History and little crossed stories…”, ''L’Araire'', <abbr>no .</abbr>  174,September 2013, <abbr>p.</abbr>  49-70 ( ISSN  1150-8663 ).</ref><ref>"Prix et Subventions Attribués en 1960: Astronomie". ''Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences''. '''249''': 2821. December 10, 1960.</ref> === Публикации === * Блох, Мари (Мле) (1902). Во Франција. ''Délégations générale à la recherche scientifique et техника'' . Француски репертоар на научни. т. 5. Физика. [Париз, La Documentation française] 1967 година. стр 30. Q145. F7, с. 5 == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Добитници на Лаландовата награда]] [[Категорија:Француски астрофизичари]] [[Категорија:Починати во 1970 година]] [[Категорија:Родени во 1902 година]] [[Категорија:Астрономија]] swwyvzwmnwcz3ugv4hrat4zl6hbe7jp 0 1349142 5300333 5209291 2024-12-04T10:37:52Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300333 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Пост Мелоун | image = Post Malone July 2021 (cropped).jpg | caption = Мелоун на настап во 2021 | alt = Malone sits on a high chair with a mic and acoustic guitar. A light illuminates his smiling face and casts shadows as he leans camera right. | birth_name = Остин Ричард Пост | birth_date = {{birth date and age|1995|07|04}}<ref name="Syr">{{cite web |last1=Herbert |first1=Geoff |title=Rapper Post Malone's father talks Syracuse roots, musical influences—and haters |url=https://www.syracuse.com/entertainment/2017/10/post_malone_syracuse_father.html |publisher=syracuse.com |access-date=April 1, 2019 |date=October 20, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190402044650/https://www.syracuse.com/entertainment/2017/10/post_malone_syracuse_father.html |archive-date=April 2, 2019 |url-status=live}}</ref> | birth_place = Сиракуза, Њујорк, САД<!-- Do not change without citing a reference to a reliable source --> | occupation = {{flatlist| * Рапер * пејач * текстописец * музички продуцент * глумец<ref>{{cite web |url=https://www.mic.com/p/post-malone-is-actor-now-whether-you-like-it-not-78958198 |title=Post Malone is an actor now, whether you like it or not |first=Christopher |last=Stanton |date=May 18, 2021 |website=[[Mic (media company)|mic.com]] |access-date=November 19, 2023}}</ref> <!---occupation(s) artist is notable for, "as given in the lead", per: [[Template:Infobox person#Parameters]]--> }} | signature = Post Malone's signature.svg | years_active = 2011–денес | works = {{Infobox | child = yes | label1 = Home town | data1 = [[Grapevine, Texas]], U.S.}} | children = 1 | awards = | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | origin = [[Los Angeles]], [[California]], U.S. | genre = {{flatlist|<!--The following genres are sourced within the "Musical style" section.--> * [[Hip hop music|Hip hop]] * [[pop rap]] * [[Pop music|pop]] * [[Trap music|trap]] * [[rap rock]] * [[cloud rap]] }} | instruments = {{flatlist| * Vocals * guitar }} | label = {{flatlist| * [[Republic Records|Republic]] * [[Mercury Records|Mercury]] }} | past_member_of = Love In Colors | website = {{URL|postmalone.com}} }} }} '''Остин Ричард Пост''' (англ. ''Austin Richard Post''; роден на 4 јули 1995), професионално познат како '''Пост Мелоун''' (англ. ''Post Malone'') ― американски рапер, пејач, текстописец и продуцент.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thefader.com/2015/05/14/everything-you-need-to-know-about-post-malone|title=How Post Malone Became The Most Random Success In Rap|work=The FADER|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20220610140904/https://www.thefader.com/2015/05/14/everything-you-need-to-know-about-post-malone|archive-date=June 10, 2022|accessdate=2022-06-10}}</ref> Мелоун се истакнал и се здобил со признание за неговото мешање на различни музички жанрови, како: [[Хип-хоп музика|хип-хоп]], [[Поп-музика|поп]], [[Современ Р&Б|R&B]] и трап. Неговото уметничко име било изведено од платформа за генерирање на рап-имиња откако го внел неговото родено име.<ref name="vh1.com">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vh1.com/news/xwrgfw/post-malone-explains-how-he-got-his-name-martha-and-snoop|title=Find Out How Post Malone Got His Name (and All of His Tattoos) in This Martha & Snoop Bonus Clip|last=Wurzburger|first=Andrea|work=VH1 News|archive-url=https://web.archive.org/web/20171121142207/http://www.vh1.com/news/333717/post-malone-explains-how-he-got-his-name-martha-and-snoop/|archive-date=November 21, 2017|accessdate=November 22, 2017}}</ref> Мелоун музичката кариера ја започнал во 2011 година, а бил забележан откако го објавил неговиот прв сингл „White Iverson“ (2015).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://soundcloud.com/postmalone/white-iverson|title=White Iverson by Post Malone|work=SoundCloud|publisher=Post Malone|archive-url=https://web.archive.org/web/20151005114933/https://soundcloud.com/postmalone/white-iverson|archive-date=October 5, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref> Тој потпишал со [[Republic Records]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hotnewhiphop.com/post-malone-signs-with-republic-records-news.17053.html|title=Post Malone Signs With Republic Records|last=Schwartz|first=Danny|date=August 14, 2015|work=HotNewHipHop|archive-url=https://web.archive.org/web/20151004185327/http://www.hotnewhiphop.com/post-malone-signs-with-republic-records-news.17053.html|archive-date=October 4, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref> и го издал првиот студиски албум ''Stoney'' (2016).<ref name=":7" /> Неговиот втор албум, ''Beerbongs &amp; Bentleys'' (2018) дебитирал на врвот на ''Билборд'' 200 и поставил многу [[Семрежно емитување|стриминг]] рекорди.<ref name=":7">{{Наведени вести|url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/post-malone-broke-a-34-year-michael-jackson-record-how-705514/|title=Post Malone Broke a 34-Year-Old Michael Jackson Record. How?|last=Wang|first=Amy X.|date=August 18, 2018|work=Rolling Stone|access-date=August 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180819113158/https://www.rollingstone.com/music/music-news/post-malone-broke-a-34-year-michael-jackson-record-how-705514/|archive-date=August 19, 2018}}</ref> Неговиот сингл, „Sunflower“ (во соработка со Swae Lee) бил објавен за саундтракот за анимираниот филм ''[[Спајдермен: Паралелен свет]]'' (англ. ''Spider-Man: Into the Spider-Verse''); „Sunflower“ станала највисоко сертифицирана песна во историјата на [[Здружение на музичките сниматели на Америка|RIAA]] и прва песна што добила двоен дијамантски (20 пати платинест) сертификат. „Sunflower“ бил вклучен во третиот албум на Мелоун '', Hollywood's Bleeding'' (2019). Неговиот четврти албум, ''Twelve Carat Toothache'' (2022) бил поддржан со сингловите „I Like You (A Happier Song)“ (со [[Дожа Кет]] ) и „One Right Now “ (со [[The Weeknd]]). Неговиот петти албум, Austin (2023) содржел [[поп-рок]] елементи и бил поддржан со [[Водечки сингл|водечкиот сингл]] „Chemical“. Две негови песни од 2024 година дебитирале на врвот на ''Billboard'' Hot 100: како гостин во песната од [[Тејлор Свифт]] „Fortnight“ и неговата прва кантри-поп-песна, „I Had Some Help“ (со Морган Вален).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/hughmcintyre/2024/05/09/post-malones-journey-into-country-music-continues-with-another-hit/?sh=551a20c32883|title=Post Malone’s Journey Into Country Music Continues With Another Hit|date=May 9, 2024|work=Forbes.com}}</ref> Мелоун продал на 80 милиони плочи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.khou.com/article/news/entertainment-news/post-malone-expecting-first-child/507-698d7d27-21b2-4672-85e7-155e8080e6d9|title='I'm the happiest I've ever been': Post Malone announces girlfriend's pregnancy|last=Mendoza|first=Diego|date=2022-05-06|work=khou.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220818012213/https://www.khou.com/article/news/entertainment-news/post-malone-expecting-first-child/507-698d7d27-21b2-4672-85e7-155e8080e6d9|archive-date=2022-08-18|accessdate=2022-08-17}}</ref> Добил: 10 Музички награди „Билборд“, 3 [[American Music Award|Американски музички награди]], една [[МТВ Видео Музички Награди|награда „MTV Video“]] и девет пати бил номиниран [[Награди Греми|за Греми]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.grammy.com/grammys/artists/post-malone|title=Post Malone|date=May 12, 2018|work=GRAMMY.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208112544/https://www.grammy.com/grammys/artists/post-malone|archive-date=February 8, 2019|accessdate=June 12, 2019}}</ref> Мелоун поставил неколку рекорди на ''Билбордовите'' топ-листи: тој е првиот соло-изведувач кој се искачил на врвот и на Rap Airplay и на Adult Contemporary, а „Circles“ го држи рекордот за најдолго искачување до прво место (41 недела) на Adult Contemporary топ-листата од соло-музичар.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=August 10, 2020}}</ref> Од {{Currentyear}}, Мелоун го држи рекордот за изведувач со најмногу песни со дијамантски сертификат, вкупно девет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.insider.com/artists-singers-with-multiple-diamond-certified-songs-riaa-2022-7|title=Only 23 artists have multiple songs that are certified diamond — here they all are|last=Ahlgrim|first=Callie|work=insider.com|accessdate=21 September 2023}}</ref> == Животопис == Остин Ричард Пост е роден на 4 јули 1995 година, во [[Сиракуза (Њујорк)|Сиракуза]], Њујорк.<ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=http://pigeonsandplanes.com/2015/06/post-malone-homecoming/|title=Post Malone's Homecoming|last=Blackburn|first=H. Drew|date=June 23, 2015|work=Pigeons & Planes|archive-url=https://web.archive.org/web/20151026191908/http://pigeonsandplanes.com/2015/06/post-malone-homecoming/|archive-date=October 26, 2015|accessdate=October 17, 2015}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://twitter.com/postmalone/status/635996834859581440|title=Post Malone on Twitter: "I've never been anyone except for Austin Richard Post. i ain't never fold/break."|publisher=Twitter|archive-url=https://web.archive.org/web/20170121170809/https://twitter.com/postmalone/status/635996834859581440|archive-date=January 21, 2017|accessdate=May 29, 2016}}</ref> Го одгледале неговиот татко Ричард Пост и неговата маќеа Џоди. Татко му во младоста бил [[диџеј]] и го запознал Мелоун со многу различни музички жанрови, вклучувајќи: [[Хип-хоп музика|хип-хоп]], [[Кантри-музика|кантри]] и [[Рок-музика|рок]].<ref name="syracuse">{{Наведени вести|url=http://www.syracuse.com/entertainment/index.ssf/2017/10/post_malone_syracuse_father.html|title=Rapper Post Malone's father talks Syracuse roots, musical influences – and haters|work=syracuse.com|access-date=December 1, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201081403/http://www.syracuse.com/entertainment/index.ssf/2017/10/post_malone_syracuse_father.html|archive-date=December 1, 2017}}</ref> Кога Мелоун имал девет години,<ref>{{cite podcast|url=https://www.youtube.com/watch?v=l65hR94nfqY&t=11m48s|date=May 22, 2017|access-date=August 11, 2017|title=H3 Podcast #7 – Post Malone & Joji|time=11:48|host=[[h3h3Productions]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626224331/https://www.youtube.com/watch?v=l65hR94nfqY&t=11m48s|archive-date=June 26, 2019|url-status=live}}</ref> со неговото семејство се преселил во Грејпвин во Тексас, откако неговиот татко станал менаџер за концесии за спортскиот клуб [[Далас Каубојс]].<ref name="papermag">{{Наведени вести|url=http://www.papermag.com/riding-with-post-malone-3-2493835927.html|title=Post Malone on Memes, Bieber Fans, and the Importance of Beer|last=Valentine|first=Claire|date=October 6, 2017|work=PAPER|access-date=November 19, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171119003943/http://www.papermag.com/riding-with-post-malone-3-2493835927.html|archive-date=November 19, 2017}}</ref><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.slamonline.com/the-magazine/features/white-iverson-post-malone-interview/|title=The New 3|last=Figman|first=Adam|date=April 30, 2015|work=SLAMonline|archive-url=https://web.archive.org/web/20151002212937/http://www.slamonline.com/the-magazine/features/white-iverson-post-malone-interview/|archive-date=October 2, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref> Мелоун почнал да свири на гитара и во 2010 година бил на аудиција за американската група Crown the Empire, но откако му пукнале жиците од гитарата за време на аудицијата, тој бил одбиен. Мелоун се заинтересирал за [[Алтернативен рок|алтернативна рок]]-музика и како диџеј во Емо Нит во [[Лос Анџелес]] во јуни 2017 година пуштал песни од американската алтернативна рок-група [[My Chemical Romance]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=VzJa8Eql6A8|title=Post Malone plays My Chemical Romance at Emo Nite|last=Emo Nite|date=June 8, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104231720/https://www.youtube.com/watch?v=VzJa8Eql6A8|archive-date=January 4, 2019|accessdate=June 20, 2018}}</ref> Според Мелоун, неговите први чекори во професионалната музика ги направил додека бил во [[Хеви-метал музика|хеви-метал]] група.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg?t=144|title=GGN Post Malone Has The Sauce|last=westfesttv|date=February 9, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828051314/https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg%3Ft%3D144|archive-date=August 28, 2021|accessdate=December 20, 2017}}</ref> Тој рекол дека за брзо време преминал на помек рок, како и на хип-хоп, пред да почне да експериментира на FL Studio.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg?t=164|title=GGN Post Malone Has The Sauce|last=westfesttv|date=February 9, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828051406/https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg%3Ft%3D164|archive-date=August 28, 2021|accessdate=December 20, 2017}}</ref> == Кариера == === 2011–2016: Почетоци на кариерата === [[Податотека:Postmalone-ritual-may7-DREWYORKE-56_(17275323379).jpg|лево|мини| Мелоун настапува во 2015 година]] Според Мелоун, тој го избрал псевдонимот „Пост Мелоун“ кога имал „14 или 15 години“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://youtube.com/watch?v=J2sO5AKGfKo?t=1882|title=Post Malone – Stone Cold Podcast|last=Scare Wolf|date=August 15, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210305201611/https://www.youtube.com/watch?v=J2sO5AKGfKo%3Ft%3D1882|archive-date=March 5, 2021|accessdate=December 20, 2017}}</ref> Се шпекулирало дека името се однесува на професионалниот кошаркар Карл Мелоун,<ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mtv.com/news/2217693/post-malone-white-iverson-video/|title=Video Premiere: Watch Post Malone's 'White Iverson'|last=Markman|first=Rob|date=July 18, 2015|publisher=MTV|archive-url=https://web.archive.org/web/20151005051932/http://www.mtv.com/news/2217693/post-malone-white-iverson-video/|archive-date=October 5, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref> но Мелоун подоцна објаснил дека „Пост“ е негово презиме и дека користел „генератор на рап-имиња“ кој го исфрлил презимето „Мелоун“.<ref name="vh1.com"/> На 16-годишна возраст, со помош на аудио-уредникот [[Audacity]], Мелоун го снимил неговиот прв микс, ''Young and After Them Riches''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg?t=268|title=GGN Post Malone Has The Sauce|last=westfesttv|date=February 9, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20210509064339/https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg%3Ft%3D268|archive-date=May 9, 2021|accessdate=December 20, 2017}}</ref> Мелоун се запишал на колеџот „Тарант Каунти“, но се откажал.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=VP_ki-W3cLY&t=8m42s|title=Post Malone Goes Undercover on Twitter, Facebook, Quora, and Reddit|date=December 21, 2017|work=[[GQ]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828051406/https://accounts.google.com/ServiceLogin?service=youtube&uilel=3&passive=true&continue=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fsignin%3Faction_handle_signin%3Dtrue%26app%3Ddesktop%26hl%3Den%26next%3D%252Fsignin_passive%26feature%3Dpassive&hl=en|archive-date=August 28, 2021|accessdate=December 21, 2017|quote=I didn't go to Syracuse ... I went to Tarrant County College}}</ref> По напуштањето на колеџот, заедно со неговиот долгогодишен пријател Џејсон Пробст, се преселил во Лос Анџелес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=sxQ-pxzzSqg|title=Nardwuar vs. Post Malone|date=December 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171213224959/https://www.youtube.com/watch?v=sxQ-pxzzSqg|archive-date=December 13, 2017|accessdate=December 13, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=s4XLaXoUdX4|title='Post Malone' exposed part of minecraft (Before He Was Famous)|date=December 21, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828051420/https://www.youtube.com/watch?v=s4XLaXoUdX4|archive-date=August 28, 2021|accessdate=December 13, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg?t=383|title=GGN Post Malone Has The Sauce|date=February 9, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20210828051335/https://www.youtube.com/watch?v=w-34Bnpbzkg%3Ft%3D383|archive-date=August 28, 2021|accessdate=December 13, 2017}}</ref> Откако се преселиле во Лос Анџелес, Мелоун, Пробст и неколку други продуценти и музичари ја основале музичката група BLCKVRD и снимале музика заедно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.complex.com/music/2016/05/post-malone-white-iverson-profile|title=How Post Malone Went From SoundCloud to Stadium Status|work=Complex|archive-url=https://web.archive.org/web/20171216053121/http://www.complex.com/music/2016/05/post-malone-white-iverson-profile|archive-date=December 16, 2017|accessdate=December 20, 2017}}</ref> Неколку членови од групата, меѓу кои бил и Мелоун, се преселиле во куќа во [[Сан Фернандо (долина)|Сан Фернандо]]. Додека живеел таму, Мелоун се запознал со продуцентите од продуцентскиот тим FKi, како и со Рекс Кудо, кој подоцна продуцирал неколку песни за Мелоун, вклучувајќи ја и „White Iverson".<ref name=":5"/> Мелоун ја снимил песната за два дена откако ја напишал.<ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thefader.com/2015/05/14/everything-you-need-to-know-about-post-malone|title=How Post Malone Became The Most Random Success In Rap|last=Golden|first=Zara|date=May 14, 2015|work=The FADER|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926073108/http://www.thefader.com/2015/05/14/everything-you-need-to-know-about-post-malone|archive-date=September 26, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref> Стиховите од „White Iverson“ се однесуваат на кошаркарот [[Ален Ајверсон]].<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.youtube.com/watch?v=TkNOkxwM9DY|title=Post Malone at The Breakfast Club: Talks White Iverson, Is He A Culture Vulture & More (August 24, 2015)|date=August 24, 2015|publisher=TheBreakFastClub|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030121228/https://www.youtube.com/watch?v=TkNOkxwM9DY|archive-date=October 30, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref><ref name=":3">{{Наведен нестручен часопис|access-date=October 3, 2015}}</ref><ref name=":4"/> Синглот добил пофалби од Мек Милер и [[Виз Халифа|Виз Калифа]],<ref name="rollingstone">{{Наведен нестручен часопис|access-date=November 19, 2017}}</ref><ref name="success">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/ogdenpayne/2017/02/03/inside-the-hidden-success-of-post-malone/|title=Inside The Hidden Success Of Post Malone|last=Payne|first=Ogden|work=Forbes|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201044626/https://www.forbes.com/sites/ogdenpayne/2017/02/03/inside-the-hidden-success-of-post-malone/|archive-date=December 1, 2017|accessdate=November 20, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://twitter.com/macmiller/status/563437879427211264|title=Mac Miller tweet|last=Miller|first=Mac|work=Twitter|accessdate=November 20, 2017}}</ref> но бил исмејуван од Ерл Свитшрт.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.xxlmag.com/news/2016/01/earl-sweatshirt-isnt-a-fan-of-white-iverson-post-malone-responds/|title=Earl Sweatshirt Isn't a Fan of Post Malone|last=Walsh|first=Peter|date=January 28, 2016|work=XXL Mag|archive-url=https://web.archive.org/web/20171116214423/http://www.xxlmag.com/news/2016/01/earl-sweatshirt-isnt-a-fan-of-white-iverson-post-malone-responds|archive-date=November 16, 2017|accessdate=November 20, 2017}}</ref><ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=November 20, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.complex.com/music/2016/01/earl-sweatshirt-finally-heard-post-malone-white-iverson-doesnt-seem-to-be-fan|title=Earl Sweatshirt Finally Heard Post Malone's "White Iverson" and He Doesn't Seem to Be a Fan|last=Mench|first=Chris|work=Complex|archive-url=https://web.archive.org/web/20171123072510/http://www.complex.com/music/2016/01/earl-sweatshirt-finally-heard-post-malone-white-iverson-doesnt-seem-to-be-fan|archive-date=November 23, 2017|accessdate=November 20, 2017}}</ref> [[Податотека:Post_Malone_(28150750483).jpg|мини| Мелоун на музичкиот фестивал VELD во Канада во 2016 година]] Откако песната „White Iverson“ за еден месец од објавувањето успеала да собере еден милион прегледи, Мелоун веднаш го привлекол вниманието од издавачките куќи.<ref name=":3"/> Во август 2015 година, тој потпишал договор со Republic Records.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hotnewhiphop.com/post-malone-signs-with-republic-records-news.17053.html|title=Post Malone Signs With Republic Records|last=Schwartz|first=Danny|date=August 14, 2015|work=HotNewHipHop|archive-url=https://web.archive.org/web/20151004185327/http://www.hotnewhiphop.com/post-malone-signs-with-republic-records-news.17053.html|archive-date=October 4, 2015|accessdate=October 3, 2015}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/garysuarez/2015/10/06/post-malone-white-iverson/|title=Post Malone Scores With 'White Iverson'|last=Suarez|first=Gary|work=Forbes|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430071958/http://www.forbes.com/sites/garysuarez/2015/10/06/post-malone-white-iverson/|archive-date=April 30, 2016|accessdate=April 29, 2016}}</ref> Мелоун почнал да соработува со многу истакнати рапери, како: [[50 Cent]], Young Thug, [[Кање Вест]] и други.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://smashd.co/yeezy-season-3/|title=Yeezy Season 3|last=Akubuilo|first=Nneoma|date=February 12, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160301123451/http://smashd.co/yeezy-season-3/|archive-date=March 1, 2016|accessdate=February 18, 2016}}</ref><ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=April 29, 2016}}</ref> Во август 2015 година, тој настапил на забавата за 18-тиот роденден на [[Кајли Џенер]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.complex.com/sports/2015/08/james-harden-helping-post-malone-perform-white-iverson-kylie-jenner-18th-birthday-party|title=Here's James Harden Helping Post Malone Perform "White Iverson" at Kylie Jenner's 18th Birthday Party|last=Yuscavage|first=Chris|work=Complex|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035010/http://www.complex.com/sports/2015/08/james-harden-helping-post-malone-perform-white-iverson-kylie-jenner-18th-birthday-party|archive-date=December 1, 2017|accessdate=November 19, 2017}}</ref> каде што се запознал со Кање Вест, кој уживал во неговата музика, што довело до соработка со Мелоун на неговиот сингл „Fade“ од албумот ''The Life of Pablo'' (2016).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mtv.com/news/2350676/post-malone-kanye-west-i-feel-it-kylie-jenner/|title=Without Kylie Jenner, This Buzzing Rapper Never Would Have Collaborated With Kanye West|last=Fleischer|first=Adam|publisher=MTV News|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201064250/http://www.mtv.com/news/2350676/post-malone-kanye-west-i-feel-it-kylie-jenner/|archive-date=December 1, 2017|accessdate=November 19, 2017}}</ref> Мелоун подоцна се спријателил со канадскиот пејач [[Џастин Бибер|Џастин Бибер,]] а поради тоа Мелоун бил воведен изведувач на светската турнеја од Бибер, „Purpose“ (2016–17).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.freep.com/picture-gallery/entertainment/music/2016/04/25/justin-bieber-at-the-palace/83530406/|title=Justin Bieber at the Palace|work=Detroit Free Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505040708/http://www.freep.com/picture-gallery/entertainment/music/2016/04/25/justin-bieber-at-the-palace/83530406/|archive-date=May 5, 2016|accessdate=April 29, 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/la-et-ms-post-malone-20161216-story.html|title=Why Post Malone has been called 'the Donald Trump of hip-hop'|last=Wood|first=Mikael|date=December 16, 2016|work=Los Angeles Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20161218211316/http://www.latimes.com/entertainment/music/la-et-ms-post-malone-20161216-story.html|archive-date=December 18, 2016|accessdate=December 19, 2016}}</ref> На 20 април 2016 година, Мелоун го објавил новиот сингл „Go Flex“.<ref>Simmons, Ted (April 21, 2016) [http://www.xxlmag.com/rap-music/new-music/2016/04/post-malone-go-flex-single/ Post Malone's New "Go Flex" Single Sounds Like Another Hit] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160423224424/http://www.xxlmag.com/rap-music/new-music/2016/04/post-malone-go-flex-single/|date=April 23, 2016}}. </ref> На 12 мај 2016 година, тој го издаде неговиот прв целосен проект, албумот со миксови, насловен како ''August 26th'',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hotnewhiphop.com/post-malones-august-26-reportedly-dropping-today-at-noon-news.21580.html|title=Post Malone's "August 26" Reportedly Dropping Today At Noon'|last=Walker|first=Angus|date=May 12, 2016|work=HotNewHipHop|archive-url=https://web.archive.org/web/20160512115851/http://www.hotnewhiphop.com/post-malones-august-26-reportedly-dropping-today-at-noon-news.21580.html|archive-date=May 12, 2016|accessdate=May 12, 2016}}</ref> чиј наслов упатувал на датумот на издавање на неговиот прв албум. Неговиот прв студиски албум ''„Stoney“'' бил објавен на 9 декември. Мелоун подоцна албумот го оквалификувал како „просечен“<ref name="papermag"/> и покрај успехот на синглот „Congratulations“ (во соработка со Quavo), прва песна на Мелоун во топ-10 на [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.xxlmag.com/news/2017/06/post-malone-first-top-10-billboard-hot-100-chart/|title=Post Malone Earns First Top 10 Hit on Billboard Hot 100 Chart – XXL|last=India|first=Lindsey|date=June 7, 2017|work=XXL Mag|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201033618/http://www.xxlmag.com/news/2017/06/post-malone-first-top-10-billboard-hot-100-chart/|archive-date=December 1, 2017|accessdate=November 19, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.complex.com/music/2016/11/post-malone-new-song-congratulations-feat-quavo|title=Post Malone Grabs Quavo for "Congratulations"|last=Morris|first=Jessie|work=Complex|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118011219/http://www.complex.com/music/2016/11/post-malone-new-song-congratulations-feat-quavo|archive-date=January 18, 2018|accessdate=November 19, 2017}}</ref> ''Stoney,'' исто така, ги содржел топ-100 хитовите: „I Fall Apart“ и „Deja Vu“ (со Бибер), а албумот во октомври 2017 година бил сертифициран за двојно платинест од [[Здружение на музичките сниматели на Америка|RIAA]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=default-award&ar=POST+MALONE&ti=STONEY|title=Gold & Platinum – RIAA|work=RIAA|archive-url=https://web.archive.org/web/20190626224336/https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=default-award&ar=POST+MALONE&ti=STONEY|archive-date=June 26, 2019|accessdate=November 19, 2017}}</ref> === 2017–2019: ''Beerbongs & Bentleys'' и ''Hollywood's Bleeding'' === Неговиот втор студиски албум ''Beerbongs &amp;amp; Bentleys'' бил издаден на 27 април 2018 година.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=November 22, 2017}}</ref> Во септември 2017 година, Мелоун го издал првиот сингл од албумот, „Rockstar“ (со 21 Savage). Песната се искачила на прво место на ''Billboard'' Hot 100 и се задржала таму осум последователни недели.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=December 4, 2017}}</ref> Поради ова ''[[Ролинг стоун|Ролинг Стоун]]'' во 2017 година напишал дека Мелоун е „еден од најпопуларните музичари во земјата (САД)“. Музичкото видео за „Rockstar“, во режија на Емил Нава било објавено во ноември 2017 година.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=November 23, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.xxlmag.com/news/2017/11/post-malone-21-savage-rockstar-video/|title=Post Malone and 21 Savage Drop Bloody ''Rockstar'' Video – XXL|last=Orcutt|first=KC|date=November 22, 2017|work=XXL Mag|archive-url=https://web.archive.org/web/20171122204248/http://www.xxlmag.com/news/2017/11/post-malone-21-savage-rockstar-video/|archive-date=November 22, 2017|accessdate=November 23, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thefader.com/2017/11/22/post-malone-and-21-savage-star-in-the-blood-soaked-rockstar-video|title=Post Malone and 21 Savage star in the blood-soaked "rockstar" video|last=Renshaw|first=David|work=The FADER|archive-url=https://web.archive.org/web/20171125031414/http://www.thefader.com/2017/11/22/post-malone-and-21-savage-star-in-the-blood-soaked-rockstar-video|archive-date=November 25, 2017|accessdate=November 23, 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://pitchfork.com/news/post-malone-and-21-savage-get-super-bloody-in-new-rockstar-video-watch/|title=Post Malone and 21 Savage Drop Ultra-Bloody New "rockstar" Video: Watch|last=Minsker|first=Evan|date=November 22, 2017|work=Pitchfork|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201043401/https://pitchfork.com/news/post-malone-and-21-savage-get-super-bloody-in-new-rockstar-video-watch/|archive-date=December 1, 2017|accessdate=November 23, 2017}}</ref> На 20 февруари 2018 година, Мелоун ја објавил неговата нова песна со Тај Дола Сајн насловена „Psycho“<ref>{{Наведени вести|url=http://pigeonsandplanes.com/news/2018/02/post-malone-ty-dolla-sign-psycho|title=Here's a Preview of Post Malone's New Single With Ty Dolla Sign "Psycho"|work=PigeonsandPlanes|access-date=March 1, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180301104537/http://pigeonsandplanes.com/news/2018/02/post-malone-ty-dolla-sign-psycho|archive-date=March 1, 2018}}</ref><ref>{{Наведување|title=Psycho (feat. Ty Dolla $ign) – Single by Post Malone on Apple Music|date=February 23, 2018|url=https://itunes.apple.com/us/album/psycho-feat-ty-dolla-$ign-single/1349454257|access-date=March 1, 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180301224824/https://itunes.apple.com/us/album/psycho-feat-ty-dolla-$ign-single/1349454257|archivedate=March 1, 2018}}</ref> и најавил турнеја со 21 Savage.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.xxlmag.com/news/2018/02/post-malone-tour-21-savage-sob-x-rbe/|title=Post Malone Is Going on Tour With 21 Savage and SOB x RBE – XXL|date=February 20, 2018|work=XXL Mag|archive-url=https://web.archive.org/web/20180301104138/http://www.xxlmag.com/news/2018/02/post-malone-tour-21-savage-sob-x-rbe/|archive-date=March 1, 2018|accessdate=March 1, 2018}}</ref> Песната дебитирала на второ место на ''Billboard'' Hot 100, а во јуни истата година се искачила на врвот на топ-листата.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/8231969/drake-gods-plan-post-malone-psycho-hot-100|title=Drake's 'God's Plan' No. 1 on Billboard Hot 100 for Sixth Week, Post Malone's 'Psycho' Debuts at No. 2|work=Billboard|access-date=March 6, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180306062515/https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/8231969/drake-gods-plan-post-malone-psycho-hot-100|archive-date=March 6, 2018}}</ref> По објавувањето на албумот ''Beerbongs & Bentleys,'' тој ги соборил рекордите за стриминг во првиот ден на Spotify, со 78,7&nbsp;милиони стримови во светски рамки.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theindustryobserver.com.au/post-malones-beerbongs-bentleys/|title=Post Malone's 'beerbongs & bentleys' smokes Spotify records|last=Brandle|first=Lars|date=April 30, 2018|work=The Industry Observer|archive-url=https://web.archive.org/web/20181115021116/https://www.theindustryobserver.com.au/post-malones-beerbongs-bentleys/|archive-date=November 15, 2018|accessdate=May 2, 2018}}</ref> Дебитирал на прво место на ''Билборд'' 200, по четири дена бил сертифициран за платинест од RIAA<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/hughmcintyre/2018/04/30/post-malones-new-album-has-been-certified-platinum-just-4-days-after-being-released/|title=Post Malone's New Album Has Been Certified Platinum Just 4 Days After Being Released|last=McIntyre|first=Hugh|date=April 30, 2018|work=[[Forbes]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180502010954/https://www.forbes.com/sites/hughmcintyre/2018/04/30/post-malones-new-album-has-been-certified-platinum-just-4-days-after-being-released/|archive-date=May 2, 2018|accessdate=May 2, 2018}}</ref> и од него произлегле три топ-10 песни и шест топ-20 песни.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.billboard.com/artist/post-malone/chart-history/hsi/|title=Post Malone Chart History|work=Billboard|access-date=June 6, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180507083802/https://www.billboard.com/music/Post-Malone/chart-history/hot-100|archive-date=May 7, 2018}}</ref> [[Податотека:Post_Malone_Stavernfestivalen_2018_(202128).jpg|мини| Мелоун настапува на главната сцена на Ставернфестивален во Ставерн, Норвешка во 2018 година]] Во интервју за ''Билборд'' во мај 2018 година, менаџерот на Мелоун открил дека Мелоун планира да основа своја издавачка куќа и компанија за филмска продукција.<ref>{{Наведени вести|url=https://dancingastronaut.com/2018/05/post-malone-establish-record-label/|title=Post Malone to establish his own record label|date=May 23, 2018|work=Dancing Astronaut|access-date=May 25, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180523204426/https://dancingastronaut.com/2018/05/post-malone-establish-record-label/|archive-date=May 23, 2018}}</ref> На Музичките награди „''Билборд“,'' за песната „Rockstar“'','' Мелоун ја освоил наградата „Најдобра рап-песна“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.hotnewhiphop.com/post-malone-and-21-savages-rockstar-wins-top-rap-song-at-bbmas-news.50625.html|title=Post Malone & 21 Savage's "Rockstar" Wins Top Rap Song at BBMAs|work=HotNewHipHop|access-date=June 7, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612162201/https://www.hotnewhiphop.com/post-malone-and-21-savages-rockstar-wins-top-rap-song-at-bbmas-news.50625.html|archive-date=June 12, 2018}}</ref> Во август, Мелоун го соборил 34 години стариот рекорд од [[Мајкл Џексон]] за најмногу недели поминати на топ-листата за R&B/хип-хоп албуми; ''Stoney'' стигнал до својата 77-ма недела на топ-листата во споредба со 76-те недели кои ги поминал албумот ''[[Thriller (албум)|Thriller]]'' (1983).<ref name=":7"/> Во ноември 2018 година, било потврдено дека Мелоун го снима неговиот трет албум.<ref name="Us Weekly">{{Наведени вести|url=https://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/post-malone-and-girlfriend-ashlen-diaz-split-after-three-years/|title=Post Malone and Girlfriend Ashlen Diaz Split After Three Years|date=November 2, 2018|work=Us Weekly|access-date=November 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181103091859/https://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/post-malone-and-girlfriend-ashlen-diaz-split-after-three-years/|archive-date=November 3, 2018}}</ref> Мелоун, за неговиот албум ''Beerbongs & Bentleys,'' бил номиниран за 4 награди на 61-то доделување на Греми наградите. Меѓу другото бил номиниран за „Албум на годината“ и за „Снимка на годината“. Во јули 2019 година, Мелоун го издал синглот „Goodbyes“ (во соработка со Young Thug).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://stadiumhelp.com/tour_guide/post-malone-tour-setlist-tickets/|title=Post Malone Tour Guide: Runaway Setlist, Tickets, Media|date=July 15, 2019|work=Stadium Help|archive-url=https://web.archive.org/web/20190418183233/https://stadiumhelp.com/tour_guide/post-malone-tour-setlist-tickets/|archive-date=April 18, 2019|accessdate=July 15, 2019}}</ref> На 26 август 2019 година, Мелоун на [[Твитер]] објавил дека неговиот трет албум се вика ''Hollywood's Bleeding'' и дека ќе биде објавен на 6 септември 2019 година.<ref>{{Наведување|url=https://tonedeaf.thebrag.com/post-malone-new-album-hollywoods-bleeding/|title=Post Malone formally announces upcoming album, 'Hollywood's Bleeding'|journal=Tone Deaf|last=Jenke|first=Tyler|date=August 27, 2019|access-date=August 27, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827142605/https://tonedeaf.thebrag.com/post-malone-new-album-hollywoods-bleeding/|archivedate=August 27, 2019}}</ref><ref name="Aniftos">{{Наведен нестручен часопис|access-date=August 29, 2019}}</ref> Албумот дебитирал на прво место на ''Билборд'' 200. ''Hollywood's Bleeding,'' исто така, бил номиниран за „Албум на годината“ на 63-то доделување на Греми наградите. === 2020–Денес: Соработки, пауза и ''Twelve Carat Toothache'' === [[Податотека:Post_Malone_in_Chicago_2020.jpg|лево|мини| Мелоун настапува во Розмонт, Илиноис во февруари 2020 година]] На 12 март 2020 година, концертот на Мелоун во Пепси центар во [[Денвер]] се одржал пред дваесет илјадна публика и веројатно бил последен голем затворен собир во САД пред заклучувањето поради COVID-19 пандемијата.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=May 27, 2020}}</ref> Мелоун бил жестоко критикуван затоа што не го откажал концертот поради стравот од [[Пандемија на КОВИД-19|COVID-19 пандемијата]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nme.com/news/music/post-malone-criticised-for-not-cancelling-arena-show-amid-coronavirus-crisis-2625378|title=Post Malone criticised for not cancelling arena show amid coronavirus crisis|last=Skinner|first=Tom|date=March 14, 2020|work=[[NME]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200329055304/https://www.nme.com/news/music/post-malone-criticised-for-not-cancelling-arena-show-amid-coronavirus-crisis-2625378|archive-date=March 29, 2020|accessdate=March 15, 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.highsnobiety.com/p/post-malone-arena-show-coronavirus/|title=People Are Upset at Post Malone for not Canceling His Sold-Out Show|last=Osei|first=Sarah|date=March 14, 2020|work=[[Highsnobiety]]|accessdate=March 15, 2020}}</ref> Кон крајот на април 2020 година, Мелоун од неговиот дом извел сет во живо целосно составен од преработки на песни од [[Нирвана (музичка група)|Нирвана]].<ref name="Nirvana">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.abc.net.au/triplej/news/musicnews/post-malone-nirvana-tribute-livestream-review-kurt-cobain/12189506|title=Post Malone's Nirvana Tribute livestream was pretty damn good, actually|last=Newstead|first=Al|date=April 27, 2020|work=triple j|publisher=Australian Broadcasting Corporation|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125174324/https://www.abc.net.au/triplej/news/musicnews/post-malone-nirvana-tribute-livestream-review-kurt-cobain/12189506|archive-date=January 25, 2021|accessdate=29 September 2020}}</ref> Тој бил придружуван од тапанарот Тревис Баркер, басистот Брајан Ли и главниот гитарист Ник Мек. Со овој настап Мелоун собрал над 5 милиони американски долари за фондот за помош на [[Светска здравствена организација|Светската здравствена организација]] за СОВИД-19.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.altpress.com/news/post-malone-nirvana-livstream-raises-millions/|title=Here's how much money Post Malone's Nirvana tribute has already raised|last=Greenwood|first=Koltan|date=April 28, 2020|work=Alternative Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929000302/https://www.altpress.com/news/post-malone-nirvana-livstream-raises-millions/|archive-date=September 29, 2020|accessdate=29 September 2020}}</ref> Настапот добил пофалби и живите членови од групата Нирвана, Крист Новоселич<ref name="Nirvana" /> и Дејв Грол,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nme.com/en_au/news/music/dave-grohl-says-post-malones-nirvana-live-stream-sounded-great-2665910|title=Dave Grohl says Post Malone's Nirvana livestream "sounded great"|last=Bruce|first=Jasper|date=May 11, 2020|work=NME|publisher=BandLab Technologies|archive-url=https://web.archive.org/web/20200804223917/https://www.nme.com/en_au/news/music/dave-grohl-says-post-malones-nirvana-live-stream-sounded-great-2665910|archive-date=August 4, 2020|accessdate=29 September 2020}}</ref> како и од вдовицата на [[Курт Кобејн|Курт Кобејн,]] [[Кортни Лав]].<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=29 September 2020}}</ref> На 9 јули 2021 година, Мелоун го објавил синглот „Motley Crew“ и неговото придружно музичко видео во кое учествуваат неколку гости-ѕвезди, поранешни соработници и пријатели, како Томи Ли, [[Tyga|Тајга]] Тајла Јаве и неговиот менаџер Дре Лондон. На 5 ноември, Мелоун го издал „One Right Now“ (со Weeknd), водечки сингл од неговиот тогаш необјавен четврти студиски албум.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=January 26, 2022}}</ref> Мелоун го издал вториот сингл од албумот, „Cooped Up“ со Роди Рич, на 12 мај 2022 година. Неговиот четврти студиски албум, ''Twelve Carat Toothache'' бил објавен на 3 јуни 2022 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://pitchfork.com/news/post-malone-reveals-release-date-for-new-album-twelve-carat-toothache/|title=Post Malone Reveals Release Date for New Album Twelve Carat Toothache|last=Strauss|first=Matthew|date=April 27, 2022|work=Pitchfork|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220428105151/https://pitchfork.com/news/post-malone-reveals-release-date-for-new-album-twelve-carat-toothache/|archive-date=April 28, 2022|accessdate=April 27, 2022}}</ref>   На 12 август 2022 година, премиерно бил прикажан документарниот филм ''Runaway''. Филмот прикажувал моменти зад сцената моменти од првиот дел од турнејата Runaway во 2019 година, како и инсерти од некои од неговите концерти во Њујорк, Чикаго и на Пости Фест 2019 во Арлингтон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.iconvsicon.com/2022/07/30/post-malone-runaway-documentary-to-debut-august-12th-via-amazon-freevee/|title='Post Malone: Runaway' Documentary to Debut August 12th Via Amazon Freevee|date=July 30, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220816224425/https://www.iconvsicon.com/2022/07/30/post-malone-runaway-documentary-to-debut-august-12th-via-amazon-freevee/|archive-date=August 16, 2022|accessdate=August 12, 2022}}</ref> Во април 2023 година, Мелоун објавил дека работи на нов албум. На 14 април, Мелоун го издал „Chemical“, како главен сингл од неговиот претстоен петти студиски албум. На 21 април 2023 година, Мелоун го издал албумот ''The Diamond Collection'' , збирка од девет песни: неговите осум синглови со дијамантски сертификат од [[Здружение на музичките сниматели на Америка|RIAA]] и синглот „Chemical“.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=April 21, 2023}}</ref> На 16 мај 2023 година, Мелоун објави дека неговиот петти студиски албум, ''Austin'', ќе биде објавен на 28 јули 2023 година. На 19 мај бил објавен вториот сингл од албумот, „Mourning“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hotnewhiphop.com/677144-post-malone-austin-new-album|title=Post Malone Announces New Album ''Austin''|last=Bras Nevares|first=Gabriel|date=May 16, 2023|work=[[HotNewHipHop]]|accessdate=May 16, 2023}}</ref> На 14 јули бил објавен третиот сингл, „Overdrive“,<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=July 14, 2023}}</ref> а на 8 септември бил објавен и четвртиот сингл „Enough Is Enough“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.earone.it/news/post_malone_enough_is_enough_radio_date_08_09_2023_78943452/|title=Post Malone – Enough Is Enough (Radio Date: 08-09-2023)|date=September 4, 2023|work=EarOne|accessdate=2024-01-04}}</ref> На 11 февруари 2024 година, Мелоун ја извел „Ameriсa the Beautiful“ на Super Bowl LVIII.<ref name=":8">{{Наведен нестручен часопис|access-date=2024-02-12}}</ref> <ref name=":9">{{Наведен нестручен часопис|access-date=2024-02-12}}</ref> Пост Мелон бил гостин-пејач за првата песна *„Fortnight“) од 11-тиот студиски албум од [[Тејлор Свифт]], ''The Tortured Poets Department''. Албумот бил објавен на 19 април 2024 година, песната „Fortnight“ била избрана за водечки сингл, а музичкото видео било објавено истиот ден. На денот на објавувањето, „Fortnight“ поставил рекорд за еднодневен стриминг за која било песна на Spotify, истиснувајќи ја од врвот песната од [[Мараја Кери]] „[[All I Want For Christmas Is You]]“ (1994).<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=2024-04-20}}</ref> На 29 март 2024 година, Мелоун соработувал со [[Бијонсе Ноулс|Бијонсе]] за песната „Levii's Jeans“ од нејзиниот осми студиски албум'', Cowboy Carter''.<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=2024-03-29}}</ref> На 10 мај 2024 година, Мелоун го објавил неговиот следен сингл под наслов „I Had Some Help“ (со [[Морган Вален]]).<ref>{{cite tweet|user=postmalone|number=1786149057842344340|title=I Had Some Help. May 10th @MorganWallen|date=May 2, 2024|access-date=May 3, 2024}}</ref> Песната го срушила рекордот на [[Spotify]] за кантри-стриминзи во еден ден, со скоро 14 милиони пуштања; дебитирала на прво место на глобалната топ-листа на Spotify и станала прва песна со машка соработка која дебитирала на прво место. Исто така, песната се искачила на врвот на глобалната топ-листа од [[Apple Music]] и на топ-листите од Пандора.<ref name="Music Row">{{Наведена мрежна страница|url=https://musicrow.com/2024/05/morgan-wallen-post-malone-make-history-with-i-had-some-help/|title=Morgan Wallen & Post Malone Make History With 'I Had Some Help'|last=Lorie Hollabaugh|date=May 14, 2024|work=Music Row|accessdate=May 14, 2024}}</ref> ==Дискографија== '''Студиски албуми''' * ''Stoney'' (2016) * ''Beerbongs & Bentleys'' (2018) * ''Hollywood's Bleeding'' (2019) * ''Twelve Carat Toothache'' (2022) * ''Austin'' (2023) == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *{{official website}} *{{allMusic|artist/mn0003426458}} *{{discogs artist|4016434}} *{{IMDb name|8203589}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Поп рапери]] [[Категорија:Добитници на MTV Video музички награди]] [[Категорија:Американски хип-хоп пејачи]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1995 година]] [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Статии со краток опис]] [[Категорија:Треп-музичари]] [[Категорија:Пејачи од Тексас]] [[Категорија:Пејачи од Њујорк (држава)]] [[Категорија:Американски рапери]] [[Категорија:Американски глумци]] [[Категорија:Добитници на Џуно награда]] [[Категорија:Американски гитаристи]] [[Категорија:Американски кантавтори]] [[Категорија:Американски поп-пејачи]] [[Категорија:Алетернативни хип-хоп-музичари]] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Мелоун, Пост}} 1bodifn3tesmygnux2cs7hlhsyuw0ec 0 1351276 5300086 5256583 2024-12-03T19:26:03Z Andrew012p 85224 5300086 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Svlichane.jpg|мини|256x256пкс|Свлечиште на патот во областа Друмево, Вехтово, [[Бугарија]]]] '''Свлечиште'''<ref>{{ДРМЈ|свлечиште}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|свлечиште}}</ref> или '''свлак'''<ref>{{ДРМЈ|свлак}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|свлак}}</ref> — геолошка појава каде што земна маса, карпи или отпадоци се движат надолу (се свлекуваат, лизгаат) по падината под влијание на [[Гравитација|гравитацијата]]. Ова движење може да биде поттикнато од различни чинители како што се обилни врнежи, [[Земјотрес|земјотреси]], вулкански изливи или човечки дејности како [[градежништво]]. Свлечиштата можат да се појават во различни облици, вклучително и [[Одрон|одрони]], отпадоци и падови, и можат да предизвикаат значителна штета на инфраструктурата, имотите, а понекогаш и да доведат до загуба на животи. Ефективното набљудување, системите за рано предупредување и планирањето на користењето на земјиштето се важни мерки за ублажување на ризиците поврзани со свлечиштата.<ref>McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology, 11th Edition, {{ISBN|9780071778343}}, 2012</ref> == Причини == Свлечиштата се случуваат кога природната стабилност на падината е нарушена, предизвикувајќи земна маса, карпи или отпадоци да се лизгаат надолу. Честопати, свлечиштата се предизвикани од комбинација на настани, а не од една причина. На пример, обилните врнежи можат да ја заситат почвата, намалувајќи ја нејзината стабилност, додека [[земјотрес]] може да додаде ненадеен стрес што води до свлечиште. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Commons category|Landslides}} * [https://web.archive.org/web/20020325150633/http://landslides.usgs.gov/ United States Geological Survey site] * [http://www.bgs.ac.uk/landslides/ British Geological Survey landslides site] * [http://www.bgs.ac.uk/landslides/NLD.html British Geological Survey National Landslide Database] * [http://icl.iplhq.org/ International Consortium on Landslides]{{Мртва_врска|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Свлечишта]] [[Категорија:Природни катастрофи]] 73vuptt1h4her4e0r1qma5uwfofyr7x 0 1352627 5300145 5285719 2024-12-03T20:43:09Z Carshalton 30527 /* Шампионскиот тим */ 5300145 wikitext text/x-wiki {{Infobox football tournament season |title = Примеира лига 2023-2024 |other_titles = Liga Portugal Betclic 2023-24 |logo = |pixels = 175px |competition = Примеира лига |sport = Фудбал |country = {{POR}} |edition = 90-то |date_start = 11 август 2023 |date_end = 19 мај 2024 |champions = {{Fb team Sporting Lisboa}}<br>20. титула |relegated = {{Fb team Portimonense}}<br>{{Fb team Vizela}}<br>{{Fb team Chaves}} |continentalcup1 = [[УЕФА Лига на шампиони 2023/24|Лига на шампиони]] |continentalcup1 qualifiers = 2. клуба |continentalcup1_clubs = {{Fb team Sporting Lisboa}}<br>{{Fb team Benfica}} |continentalcup2 = [[УЕФА Лига Европа 2023/24|Лига Европа]] |continentalcup2 qualifiers = 2. клуба |continentalcup2_clubs = {{Fb team Porto}}<br>{{Fb team Braga}} |continentalcup3 = [[УЕФА Лига на конференции 2023/24|Лига на конференции]] |continentalcup3 qualifiers = 1. клуб |continentalcup3_clubs = {{Fb team Vitoria Guimaraes}} |matches played = 306 |goals = 877 |top scorer = {{flagsport|SWE}} [[Виктор Ѓекереш]]<br /> {{small|(29 гола)}} |prevseason = [[Примеира лига 2022-2023|2022–23]] |nextseason = [[Примеира лига 2024-2025|2024–25]] |updated = 31 мај 2023 }} '''Примеира лига 2023-2024''' (позната и како '''Liga Portugal Betclic 2023-2024''',<ref>{{cite web|date=5 June 2023|url=https://www.record.pt/futebol/futebol-nacional/liga-bwin/detalhe/liga-202324-passa-a-chamar-se-liga-portugal-betclic|title=Liga Portugal now is called Liga Portugal Betclic|language=en|website=[[Record (Portuguese newspaper)|Record]]|access-date=5 June 2023}}</ref> поради спонзорски причини) било 90-тото издание на [[Примеира лига]]та, највисокото ниво на професионалните фудбалски лиги во Португалија. Сезоната започнала на 11 август 2023, а завршила на 19 мај 2024. Екипата на [[ФК Бенфика|Бенфика]] влегла како бранител на титулата од [[Примеира лига 2022-2023|претходната сезона]]. [[ФК Мореиренсе|Мореиренсе]], [[ФК Фаренсе|Фаренсе]] и [[ФК Ештрела Амадора|Ештрела Амадора]] биле трите нови екипи, откако обезбедиле промоција во [[Сегунда лига (Португалија) 2022-2023|Сегунда лига 2022-2023]]. Тие ги замениле [[КС Маитимо|Маритимо]], [[ФК Пасош де Фереира|Пасош де Фереира]] и [[КД Санта Клара|Санта Клара]], кои како трите најслабопласирани екипи во претходната сезона испаднале во [[Сегунда лига (Португалија) 2023-2024|второто ниво за сезоната 2023-2024]]. На 5 мај 2024, [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг Лисабон]] станал шампион во ова издание на лигата, на две кола пред крајот, по поразот на нивниот најголем конкурент Бенфика со 2–0 на гости кај [[ФК Фамаликао|Фамаликао]], освојувајќи ја 20-тата првенствена титула во историјата на клубот и прва од [[Примеира лига 2020–2021|сезоната 2020–2021]]. Тие, заедно со Бенфика, исто така, се квалификувале за [[УЕФА Лига на шампиони 2024-2025|Лигата на шампионите 2024-2025]]. Третопласираниот [[ФК Порто|Порто]], кој воедно бил и освојувач на [[Фудбалски куп на Португалија 2023-2024|Купот на Португалија]], се квалификувал за групната фаза на [[УЕФА Лига Европа 2024-2025]], а за истото натпреварување се квалификувала и четвртопласираната [[Спортинг Брага|Брага]], која ќе започне од второто квалификациско коло. Петтопласираната екипа, [[Виторија Гимараеш]], се квалификувала за [[УЕФА Лига на конференции 2024-2025|УЕФА Лигата на конференции 2024-2025]]. Трите екипи кои испаднале од лигата во оваа сезона биле [[ФК Визела|Визела]], [[ГД Шавеш|Шавеш]] и [[ФК Портимоненсе|Портимоненсе]], последните како поразени во [[#Бараж промоција-испаѓање|баражот за опстанок]]. Најдобар стрелец во оваа сезона бил [[Виктор Ѓекереш]] од шампионот Спортинг Лисабон со 29 гола. ==Општо== ===Формула=== Откако Португалија паднала од шесттото на седмото место на [[УЕФА коефициент]]от по крајот на сезоната 2022–2023, загубила едно место во [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] и сега само двете најдобропласирани екипи можат да се квалификуваат за ова натпреварување (шампионот влегува директно во групната фаза, а второпласираниот започнува од третото квалификациско коло). Победникот на Купот на Португалија се квалификува за групната фаза на [[УЕФА Лига Европа|Лига Европа]], додека третопласираната екипа се квалификува за второто квалификациско коло во истото натпреварување. Четвртопласираната екипа, пак, се квалификува за второто квалификациско коло на [[УЕФА Лига на конференции|Лигата на конференции]].<ref>{{Cite web |date=2023-04-13 |title=Portugal Drop to Seventh Place in the Coefficient Rankings and Will Lose a UEFA Champions League Spot From 2024/25 |url=https://proxima-jornada.com/2023/04/13/portugal-drop-to-seventh-place-in-the-coefficient-rankings-and-will-lose-a-uefa-champions-league-spot-from-2024-25/ |access-date=2023-05-17 |website=PRÓXIMA JORNADA |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Extra Champions League spot for the Netherlands after Sporting's loss {{!}} NL Times |url=https://nltimes.nl/2023/04/14/extra-champions-league-spot-netherlands-sportings-loss |access-date=2023-05-17 |website=nltimes.nl |language=en}}</ref> Претпоследно и последнопласираната екипа испаѓаат во [[Сегунда лига (Португалија)|Сегунда лига]], додека екипата која ќе заврши на 16-тото место, ќе игра бараж за опстанок со третопласираната екипа од второто ниво, по кои победникот ќе игра во Примеира лига следната сезона, додека поразениот во Сегунда лига. ===Промена на екипи=== [[ФК Мореиренсе|Мореиренсе]], [[ФК Фаренсе|Фаренсе]] и [[ФК Ештрела Амадора|Ештрела Амадора]] биле трите нови екипи во лигата, кои избориле промоција во [[Сегунда лига (Португалија) 2022-2023|Сегунда лига 2022-2023]], заменувајќи ги [[КС Маитимо|Маритимо]], [[ФК Пасош де Фереира|Пасош де Фереира]] и [[КД Санта Клара|Санта Клара]], кои како трите најслабопласирани екипи испаднале во претходната сезона. Мореиренсе се вратиле во највисоката фудбалска дивизија на Португалија после само една година отсуство, Фаренсе после две, додека Ештрела Амадора изборила промоција во Примеира лига за првпат во нејзината историја од реосновањето на клубот во 2020 година, или по четиринаесет години отсуство, ако се смета кога за последен пат во лигата се натпреварувал [[ФК Ештрела Амадора (1932)|клубот со истото име]] кој банкротирал во 2011 година. Оваа сезона, исто така, била одбележана како прва сезона од [[Примеира Дивисао 1984–1985|1984–1985]] во која нема екипи од [[Азори]]те или [[Мадејра]] островите во првата лига. ==Екипи== {{Col-begin|width=90%}} {{col-2}} ===Екипи учеснички=== *{{Fb team Arouca}} *{{Fb team Benfica}} *{{Fb team Boavista}} *{{Fb team Braga}} *{{Fb team Vizela}} *{{Fb team Vitoria Guimaraes}} *{{Fb team Estoril}} *{{Fb team Estrela Amadora (2020)}} *{{Fb team Gil Vicente}} *{{Fb team Casa Pia}} *{{Fb team Moreirense}} *{{Fb team Portimonense}} *{{Fb team Porto}} *{{Fb team Rio Ave}} *{{Fb team Sporting Lisboa}} *{{Fb team Famalicao}} *{{Fb team Farense}} *{{Fb team Chaves}} {{col-2}} ===Екипи по окрузи=== {| class="wikitable" |- !Место ![[Окрузи во Португалија]] !Бр. на екипи !Екипи |- |rowspan=1 align=center|1 |{{flagicon image|Bandeira de Braga - 2.png}} [[Брага (округ)|Брага]]||rowspan=1 align=center|6||align=center|{{Fb team (N) Braga}}, {{Fb team (N) Famalicao}}, {{Fb team (N) Gil Vicente}}, {{Fb team (N) Moreirense}}, {{Fb team (N) Vitoria Guimaraes}} и {{Fb team (N) Vizela}} |- |rowspan=1 align=center|2 |{{flagicon image|Bandeira municipal de Lisboa.png}} [[Лисабон (округ)|Лисабон]]|| rowspan=1 align="center" |5||align="center"|{{Fb team (N) Benfica}}, {{Fb team (N) Casa Pia}}, {{Fb team (N) Estoril}}, {{Fb team (N) Estrela Amadora (2020)}} и {{Fb team (N) Sporting Lisboa}} |- |rowspan=1 align=center|3 |{{flagicon image|Flag of Porto.svg}} [[Порто (округ)|Порто]]|| rowspan=1 align="center" |3||align="center"|{{Fb team (N) Boavista}}, {{Fb team (N) Porto}} и {{Fb team (N) Rio Ave}} |- | rowspan=1 align=center|4 |{{flagicon image|Pt-far1.png}} [[Фаро (округ)|Фаро]]|| rowspan=1 align="center" |2||align="center"|{{Fb team (N) Farense}} и {{Fb team (N) Portimonense}} |- | rowspan="2" align=center|5 |{{flagicon image|Bandeira de Aveiro - 2.png}} [[Авеиро (округ)|Авеиро]]|| rowspan="2" align="center" |1|| align="center" |{{Fb team (N) Arouca}} |- |{{flagicon image|Flag_of_Vila_Real.png}} [[Вила Реал (округ)|Вила Реал]] ||align=center|{{Fb team (N) Chaves}} |} {{col-end}} === Стадиони и локации === {{Location map+|Portugal |caption=<div style="text-align: center;">Локации на екипите во '''Примеира лига 2023–2024'''</div> |float=right |width=300 |places = <!--Braga--> {{Location map~|Portugal|lat=41.5619546|long=-8.4304938|label=<small>[[Спортинг Брага|Брага]]</small>|position=top}} {{Location map~|Portugal|lat=41.4012853|long=-8.5230868|label=<small>[[ФК Фамаликао|Фамаликао]]</small>|position=left}} {{Location map~|Portugal|lat=41.5511151|long=-8.623283|label=<small>[[ФК Жил Висенте|Жил Висенте]]</small>|position=left}} {{Location map~|Portugal|lat=41.378076|long=-8.3567628|label=<small>[[ФК Мореиренсе|Мореиренсе]]</small>|position=right}} {{Location map~|Portugal|lat=41.4459272|long=-8.3009166|label=<small>[[Виторија Гимараеш|В. Гимараеш]]</small>|position=right}} {{Location map~|Portugal|lat=41.3887458|long=-8.325327|label={{small|[[ФК Визела|Визела]]}}|position=bottom}} <!--Lisbon--> {{location map~|Portugal|lat=38.7437316|long=-9.1627824|label_size=80|label='''Лисабон'''|mark=Blue pog.svg|position=right}} {{Location map~|Portugal|lat=38.7158348|long=-9.4063715|label={{small|[[ФК Ешторил|Ешторил]]}}|position=bottom}} {{Location map~|Portugal|lat=38.752028|long=-9.228301|label={{small|[[ФК Ештрела Амадора|Ештрела Амадора]]}}|position=top}} <!--Porto--> {{Location map~|Portugal|lat=41.1621944|long=-8.6425722|label=<small>[[ФК Боавишта|Боавишта]]</small>|position=left}} {{Location map~|Portugal|lat=41.16177|long=-8.583591|label=<small>[[ФК Порто|Порто]]</small>|position=right}} {{Location map~|Portugal|lat=41.3627211|long=-8.7400931|label=<small>[[ФК Рио Аве|Рио Аве]]</small>|position=bottom}} <!--Faro--> {{Location map~|Portugal|lat=37.0226508|long=-7.9289805|label=<small>[[ФК Фаренсе|Фаренсе]]</small>|position=top}} {{Location map~|Portugal|lat=37.1357173|long=-8.5400021|label=<small>[[ФК Портимоненсе|Портимоненсе]]</small>|position=left}} <!--Aveiro--> {{Location map~|Portugal|lat=40.9329304|long=-8.2524737|label={{small|[[ФК Арука|Арука]]}}|position=left}} <!--Vila Real--> {{Location map~|Portugal|lat=41.7507089|long=-7.4648446|label={{small|[[ГД Шавеш|Шавеш]]}}|position=left}} {{Location map~|Portugal|mark=TransparentPlaceholder.png|marksize=1|lat=39.4|long=-8.8|label_size=80|label='''{{nowrap|Екипи&nbsp;од&nbsp;[[Лисабон]]:}}'''<br /> [[ФК Бенфика|Бенфика]]<br /> [[Каса Пиа]]<br /> [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг&nbsp;Лисабон]]}} |position=right}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:80%" !Екипа !Сезона !Град !Стадион !Претходна сезона |- | {{Fb team (N) Arouca}} | [[ФК Ароука сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Ароука]] | [[Стадион Мунисипал де Ароука|Мунисипал де Ароука]] | [[Примеира лига 2022-2023|5. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Benfica}} | [[ФК Бенфика сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Лисабон]] | [[Стадион Луж]] | [[Примеира лига 2022-2023|1. место Примеира лига]], шампион на Португалија |- | {{Fb team (N) Boavista}} | [[ФК Боавишта сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Порто]] | [[Стадион Беса|Беса]] | [[Примеира лига 2022-2023|9. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Braga}} | [[ФК Брага сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Брага]] | [[Стадион Мунисипал де Брага|Мунисипал де Брага]] | [[Примеира лига 2022-2023|3. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Vizela}} | [[ФК Визела сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Визела]] | [[Стадион на ФК Визела]] | [[Примеира лига 2022-2023|11. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Vitoria Guimaraes}} | [[Виторија Гимараеш сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Гимараеш]] | [[Стадион „Дон Афонсо Енрикеш“]] | [[Примеира лига 2022-2023|6. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Estoril}} | [[ФК Ешторил сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Ешторил]] | [[Стадион „Антонио Коимбра да Мота“]] | [[Примеира лига 2022-2023|14. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Estrela Amadora (2020)}} | [[ФК Ештрела Амадора 2023-2024|''детали'']] | [[Амадора]] | [[Стадион „Жозе Гомеш“]] | [[Сегунда лига (Португалија) 2022-2023|3. место во Сегунда лига]], промоција во Примеира лига |- | {{Fb team (N) Gil Vicente}} | [[ФК Жил Висенте сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Барселош]] | [[Градски стадион во Барселош]] | [[Примеира лига 2022-2023|13. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Casa Pia}} | [[Каса Пиа сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Лисабон]] | [[Стадион Мунисипал де Рио Мајор|Мунисипал де Рио Мајор]] | [[Примеира лига 2022-2023|10. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Moreirense}} | [[ФК Мореиренсе сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Мореира де Конегош]] | [[Парк „Жоаким де Алмеида Фреиташ“]] | [[Сегунда лига (Португалија) 2022-2023|1. место во Сегунда лига]], промоција во Примеира лига |- | {{Fb team (N) Portimonense}} | [[ФК Портимоненсе сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Портимао]] | [[Стадион Мунисипал де Портимао|Мунисипал де Портимао]] | [[Примеира лига 2022-2023|15. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Porto}} | [[ФК Порто сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Порто]] | [[Драгао]] | [[Примеира лига 2022-2023|2. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Rio Ave}} | [[ФК Рио Аве сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Вила до Конде]] | [[Стадион Мунисипал дош Аркош|Мунисипал дош Аркош]] | [[Примеира лига 2022-2023|12. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Sporting Lisboa}} | [[ФК Спортинг Лисабон сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Лисабон]] | [[Стадион „Жозе Алваладе“]] | [[Примеира лига 2022-2023|4. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Famalicao}} | [[ФК Фамаликао сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Вила Нова де Фамаликао]] | [[Стадион Мунисипал 22 јуни|Мунисипал 22 јуни]] | [[Примеира лига 2022-2023|8. место во Примеира лига]] |- | {{Fb team (N) Farense}} | [[ФК Фаренсе сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Фаро (Португалија)|Фаро]] | [[Стадион ди Саун Луиш]] | [[Сегунда лига (Португалија) 2022-2023|2. место во Сегунда лига]], промоција во Примеира лига |- | {{Fb team (N) Chaves}} | [[ФК Шавеш сезона 2023-2024|''детали'']] | [[Шавеш]] | [[Стадион Мунисипал де Шавеш|Мунисипал де Шавеш]] | [[Примеира лига 2022-2023|7. место во Примеира лига]] |} == Личности и спонзори == {| class="wikitable sortable" style="font-size:85%;" width=80% |- ! width=15% | Екипа ! width=15% | Тренер ! width=15% | Капитен ! width=15% | Најдобар стрелец ! width=15% | Опрема ! width=15% | Спонзор |- | {{Fb team (N) Arouca}} | {{flagsport|POR}} [[Даниел Рамош]] <small>(1-11. коло)</small> <br />{{flagicon|POR}} [[Даниел Соуса (фудбалски тренер)|Даниел Соуса]] <small>(12-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Давид Симао]] | {{flagsport|ESP}} [[Рафа Мухика]] (20) | Skita | Construções<br />Carlos Pinho |- | {{Fb team (N) Benfica}} | {{flagsport|GER}} [[Рогер Шмит]] | {{flagsport|ARG}} [[Николас Отаменди]] | {{flagsport|POR}} [[Рафа Силва]] (14) | [[Adidas]] | [[Emirates (авиокомпанија)|Emirates]] |- | {{Fb team (N) Boavista}} | {{flagsport|POR}} [[Армандо Гонсалвеш Тешеира|Пети]] <small>(1-13. коло)</small> <br />{{flagsport|POR}} [[Рикардо Паива]] <small>(15-29. коло)</small> <br />{{flagsport|POR}} [[Жорже Симао]] <small>(30-34. коло)</small> | {{flagsport|COL}} [[Себастијан Перес (фудбалер 1993)|Себастијан Перес]] | {{flagsport|SVK}} [[Роберт Боженик]] (9) | [[Kelme]] | Placard |- | {{Fb team (N) Braga}} | {{flagsport|POR}} [[Артур Жорже (фудбалер 1978)|Артур Жорже]] <small>(1-27. коло)</small> <br />{{flagsport|POR}} [[Руи Дуарте (фудбалер 1978)|Руи Дуарте]] <small>(28-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Рикардо Орта]] | {{flagsport|COD}} [[Симон Банза]] (21) | [[Пума (компанија)|Puma]] | Moosh |- | {{Fb team (N) Vizela}} | {{flagsport|ESP}} [[Пабло Виљар]] <small>(1-14. коло)</small> <br />{{flagsport|ESP}} [[Рубен де ла Барера]] <small>(15-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Фабио Самуел Аморим Силва|Саму]] | {{flagsport|FRA}} [[Самуел Есенде]] (15) | [[Kappa (компанија)|Kappa]] | Solverde |- | {{Fb team (N) Vitoria Guimaraes}} | {{flagsport|POR}} [[Морено (португалски фудбалер)|Морено]] <small>(1. коло)</small><br />{{flagsport|BRA}} [[Пауло Тура]] <small>(3-7. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Алваро Пачеко]]<small> (8-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Андре Андре]] | {{flagsport|POR}} [[Жота Силва]] (11) | [[Macron (спортска компанија)|Macron]] | Placard |- | {{Fb team (N) Estoril}} | {{flagsport|POR}} [[Алваро Пачеко]]<small> (1-6. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Васко Сеабра]] <small> (7-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Дани Фигуеира]] | {{flagsport|VEN}} [[Алехандро Маркес]] (9) | [[Kappa (компанија)|Kappa]] | Solverde |- | {{Fb team (N) Estrela Amadora (2020)}} | {{flagsport|POR}} [[Сержо Виеира]] | {{flagsport|ANG}} [[Киалонда Гашпар]] | {{flagsport|POR}} [[Кикас (фудбалер)|Кикас]] (7) | [[Umbro]] | ''Различни спонзори'' |- | {{Fb team (N) Gil Vicente}} | {{flagsport|POR}} [[Витор Кампелос]]<small> (1-29. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Тоже Мареко]] <small> (30-34. коло)</small> | {{flagsport|POR}} [[Рубен Фернандеш]] | {{flagsport|SUI}} [[Максим Домингес]] (6) | Lacatoni | [[Барселош|Barcelos]] Tourism |- | {{Fb team (N) Casa Pia}} | {{flagsport|POR}} [[Филипе Мартинс]] <small> (1-5. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Гонсало Сантош]] <small> (6-34. коло)</small> | {{flagsport|BRA}} [[Анџело Нето]] | {{flagsport|BRA}} [[Клејтон Фернандеш Силва|Клејтон]] (8) | [[Adidas]] | ESC Online |- | {{Fb team (N) Moreirense}} | {{flagsport|POR}} [[Руи Мануел Гомеш Боржеш|Руи Боржеш]] | {{flagsport|POR}} [[Педро Амадор (фудбалер)|Педро Амадор]] | {{flagsport|BRA}} [[Андре Луиш Силва де Агилар|Андре Луиш]] (6) | CDT | Placard |- | {{Fb team (N) Portimonense}} | {{flagsport|POR}} [[Пауло Сержо Бенто Брито|Пауло Сержо]] | {{flagsport|BRA}} [[Карлињос (фудбалер 1994)|Карлињос]] | {{flagsport|BRA}} [[Карлињос (фудбалер 1994)|Карлињос]] (9) | [[Mizuno Corporation|Mizuno]] | Ceremony |- | {{Fb team (N) Porto}} | {{flagsport|POR}} [[Сержо Консеисао]] | {{flagsport|POR}} [[Пепе (фудбалер 1983)|Пепе]] | {{flagsport|BRA}} [[Еванилсон (фудбалер 1999)|Еванилсон]] (13) | [[New Balance]] | Betano |- | {{Fb team (N) Rio Ave}} | {{flagsport|POR}} [[Луиш Фреире]] | {{flagsport|POR}} [[Витор Гомеш]] | {{flagsport|GHA}} [[Емануел Боатенг (фудбалер 1996)|Емануел Боатенг]] (7) | [[Пума (компанија)|Puma]] | Solverde |- | {{Fb team (N) Sporting Lisboa}} | {{flagsport|POR}} [[Рубен Аморим]] | {{flagsport|URU}} [[Себастијан Коатес]] | {{flagsport|SWE}} [[Виктор Ѓекереш]] (29) | [[Nike, Inc.|Nike]] | Betano |- | {{Fb team (N) Famalicao}} | {{flagsport|POR}} [[Жоао Педро Соуса]] <small> (1-26. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Армандо Еванџелиста]] <small> (27-34. к.)</small> | {{flagsport|BRA}} [[Ричели (фудбалер)|Ричели]] | {{flagsport|VEN}} [[Џондер Кадис]] (15) | [[Macron (спортска компанија)|Macron]] | Placard |- | {{Fb team (N) Farense}} | {{flagsport|POR}} [[Жозе Мота (фудбалер 1964)|Жозе Мота]] | {{flagsport|BRA}} [[Фабрисио Исидоро]] | {{flagsport|BRA}} [[Бруно Дуарте да Силва|Бруно Дуарте]] (13) | Lacatoni | Placard |- | {{Fb team (N) Chaves}} | {{flagsport|POR}} [[Жозе Гомеш]] <small> (1-5. коло)</small><br />{{flagsport|POR}} [[Морено (португалски фудбалер)|Морено]] <small> (6-34. коло)</small> | {{flagsport|CPV}} [[Жоао Кореја]] | {{flagsport|ESP}} [[Ектор Ернандес Мареро|Ектор Ернандес]] (14) | Lacatoni | Forte de São<br />Francisco Hotel |} == Завршна табела <ref>{{Cite web|url=https://www.ligaportugal.pt/pt/liga/classificacao/20232024/ligaportugalbetclic|titolo=Classifica - Liga Portugal|date=8 октомври 2023|language=pt}}</ref></small>== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:90%;" ! width=7% | ! width="7%" |{{Abbr|Поз.|Позиција}} ! width="27%" |Екипа ! width="10%" |{{Abbr|Бод|Бодови}} ! width="7%" |{{Abbr|ОН|Одиграни натпревари}} ! width="7%" |{{Abbr|П|Победи}} ! width="7%" |{{Abbr|Н|Нерешени}} ! width="7%" |{{Abbr|И|Изгубени}} ! width="7%" |{{Abbr|ДГ|Дадени голови}} ! width="7%" |{{Abbr|ПГ|Примени голови}} ! width="7%" |{{Abbr|ГР|Гол-разлика}} |- style="background:#99CBFF;" | {{симбол2|Portuguese shield.svg|16}}||1.|| style="text-align:left;" |'''{{Fb team Sporting Lisboa}}''' |'''90'''||34||29||3||2||96||29||+67 |- style="background:#CCFFFF;" | ||2.|| style="text-align:left;" | {{Fb team Benfica}} |'''80'''||34||25||5||4||77||28||+49 |- style="background:#B0FFB0;" | ||3.|| style="text-align:left" |{{Fb team Porto}} |'''72'''||34||22||6||6||63||27||+36 |- style="background:#CCFFCC;" | ||4.|| style="text-align:left" |{{Fb team Braga}} |'''68'''||34||21||5||8||71||50||+21 |- style="background:#FFFFBB;" | ||5.|| style="text-align:left" |{{Fb team Vitoria Guimaraes}} |'''63'''||34||19||6||9||52||38||+14 |- | ||6.|| style="text-align:left;" |{{Fb team Moreirense}} |'''55'''||34||16||7||11||36||35||+1 |- | ||7.|| style="text-align:left;" |{{Fb team Arouca}} |'''46'''||34||13||7||14||51||53||-2 |- | ||8.|| style="text-align:left" |{{Fb team Famalicao}} |'''42'''||34||10||12||12||37||41||-4 |- | ||9.|| style="text-align:left" |{{Fb team Casa Pia}} |'''38'''||34||10||8||16||38||50||-12 |- | ||10.|| style="text-align:left" |{{Fb team Farense}} |'''37'''||34||10||7||17||46||51||-5 |- | ||11.|| style="text-align:left" |{{Fb team Rio Ave}} |'''37'''||34||6||19||9||38||43||-5 |- | ||12.|| style="text-align:left" |{{Fb team Gil Vicente}} |'''36'''||34||9||9||16||42||52||-10 |- | ||13.|| style="text-align:left;" |{{Fb team Estoril}} |'''33'''||34||9||6||19||49||59||-10 |- | ||14.|| style="text-align:left;" |{{Fb team Estrela Amadora (2020)}} |'''33'''||34||7||12||15||33||53||-20 |- | ||15.|| style="text-align:left;" |{{Fb team Boavista}} |'''32'''||34||7||11||16||39||62||-23 |- style="background:#FFCCCC" | {{симбол2|Noatunloopsong (nuvola).svg|15}}||16.|| style="text-align:left;" |'''{{Fb team Portimonense}}''' |'''32'''||34||8||8||18||39||72||-33 |- style="background:#FFCCCC" | {{симбол2|1downarrow red.svg|15}}||17.|| style="text-align:left;" |'''{{Fb team Vizela}}''' |'''26'''||34||5||11||18||36||66||-30 |- style="background:#FFCCCC" || {{симбол2|1downarrow red.svg|15}}||18.|| style="text-align:left;" |'''{{Fb team Chaves}}''' |'''23'''||34||5||8||21||31||72||-38 |} </div> <div style="font-size:smaller"> {{Col-begin}} {{col-2}} '''''Легенда:'''''<br/> :<span style="background-color:#99CBFF;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> '''Шампион на Португалија''' и се квалификува за '''[[УЕФА Лига на шампиони 2024-2025]]''' :<span style="background-color:#CCFFFF;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> Се квалификува за групната фаза на '''[[УЕФА Лига на шампиони 2024-2025]]''' :<span style="background-color:#B0FFB0;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> Се квалификува за групната фаза на '''[[УЕФА Лига Европа 2024-2025]]''' :<span style="background-color:#CCFFCC">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> Се квалификува за второто квалификациско коло на '''[[УЕФА Лига Европа 2024-2025]]''' :<span style="background-color:#FFFFBB">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> Се квалификува за '''[[УЕФА Лига на конференции 2024-2025]]''' :{{симбол2|Noatunloopsong (nuvola).svg|15}} Ќе игра во '''Баражот промоција-испаѓање''' :<span style="background-color:#FFCCCC;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</span> Испаѓа во '''[[Сегунда лига (Португалија) 2024-2025|Сегунда лига 2024-2025]]''' {{col-2}} '''''Нотес:''''' :Три бода за победа, еден за нерешено, нула за пораз. :Рангирањето се спроведува согласно следните критериуми: :*Освоени бодови :*Освоени бодови во меѓусебните натпревари :*Гол разлика во меѓусебните натпревари :*Головите постигнати на гостински терен во меѓусебните натпревари :*Вкупна гол разлика :*Добиени натпревари :*Вкупно постигнати голови :*Бараж {{col-end}} </div> ===Шампионскиот тим=== {{main|ФК Спортинг Лисабон сезона 2023-2024}} {| class=wikitable style="font-size:85%; width:85%" ! width=200px |Формација (3-4-3) ! | Играчи (настапи) |- | rowspan=12 align=center | <div style="position:relative;"> [[File:Soccer Field Transparant.svg|200px]] {{Image label|x=0.45|y=0.13|scale=200|text='''[[Антонио Адан|Адан]]'''}} {{Image label|x=0.15|y=0.35|scale=200|text='''[[Усман Диоманде|Диоманде]]'''}} {{Image label|x=0.44|y=0.30|scale=200|text='''[[Себастијан Коатес|Коатес]]'''}} {{Image label|x=0.65|y=0.35|scale=200|text='''[[Гонсало Инасио|Инасио]]'''}} {{Image label|x=0.09|y=0.70|scale=200|text='''[[Рикардо Ешгајо|Ешгајо]]'''}} {{Image label|x=0.26|y=0.60|scale=200|text='''[[Мортен Хјулманд|Хјулманд]]'''}} {{Image label|x=0.60|y=0.60|scale=200|text='''[[Хидемаса Морита|Морита]]'''}} {{Image label|x=0.75|y=0.70|scale=200|text='''[[Нуно Сантош|Сантош]]'''}} {{Image label|x=0.12|y=0.98|scale=200|text='''[[Франсиско Тринкао|Тринкао]]'''}} {{Image label|x=0.42|y=1.10|scale=200|text='''[[Виктор Ѓекереш|Ѓекереш]]'''}} {{Image label|x=0.67|y=0.98|scale=200|text='''[[Педро Гонсалвеш|Гонсалвеш]]'''}} </div> | {{flagsport|ESP}} [[Антонио Адан|Адан]] (22) |- | {{flagsport|CIV}} [[Усман Диоманде]] (26) |- | {{flagsport|URU}} [[Себастијан Коатес]] (29) |- | {{flagsport|POR}} [[Гонсало Инасио]] (32) |- | {{flagsport|POR}} [[Рикардо Ешгајо]] (28) |- | {{flagsport|DEN}} [[Мортен Хјулманд]] (30) |- | {{flagsport|JPN}} [[Хидемаса Морита]] (29) |- | {{flagsport|POR}} [[Нуно Сантош]] (31) |- | {{flagsport|POR}} [[Франсиско Тринкао]] (31) |- | {{flagsport|SWE}} [[Виктор Ѓекереш]] (33) |- | {{flagsport|POR}} [[Педро Гонсалвеш]] (32) |- | Менаџер: {{flagsport|POR}} [[Рубен Аморим]] |- |colspan=2|'''Останати играчи''': [[Паулињо (фудбалер 1992)|Паулињо]] (31), [[Даниел Браганса]] (28), [[Жени Катамо]] (27), [[Матеус Реис]] (27), [[Маркус Едвардс]] (26), [[Едуардо Кварежма]] (20), [[Џери Сент Жуст]] (11), [[Франко Исраел]] (10), [[Луиш Нето]] (7), [[Иван Фреснеда]] (5), [[Коба Коиндреди]] (4), ''[[Дарио Есуго]]'' (4), [[Диого Пинто]] (2), [[Рафаел Понтело]] (1), [[Матеуш Фернандеш]] (1), [[Мигел Менино]] (1), [[Афонсо Мореира]] (1), [[Франсиско Силва (фудбалер 2005)|Франсиско Силва]] (1). |} == Бараж промоција-испаѓање == Во баражот за промоција и испаѓање играат шеснаесеттопласираната екипа во Примеира лига и третопласираната екипа во [[Сегунда лига (Португалија) 2023-2024|Сегунда лига]]. {| align=center style="font-size:85%; text-align:center;" border=0 cellspacing=0 cellpadding=2 width=75% |- bgcolor=#D3D3D3 !width=28%| !!width=8%|Резултати !!width=28%| !!width=36%|Град и дата |- bgcolor=#F5F5F5 |{{Fb team (N) Portimonense}} ||1 - 2||{{Fb team (N) AVS}} || [[Портимао]], 25 мај 2024 |- | '''{{Fb team (N) AVS}}'''||2 - 1|| {{Fb team (N) Portimonense}}|| [[Вила даш Авеш]], 2 јуни 2024 |- bgcolor=#D3D3D3 |colspan=4| |} == Статистика == === Екипна === ==== Лидери на табелата ==== {{Capoliste |giornate= 34 |c1-nome= [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] |c1-colore=#006600 |c1-da= 7 |c1-a= 10 |c2-nome= [[ФК Спортинг Лисабон|Спо]] |c2-colore= #006600 |c2-da= 12 |c2-a= 12 |c3-nome= [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] |c3-colore= #006600 |c3-da= 14 |c3-a= 19 |c4-nome=[[ФК Бенфика|Бен]]|c4-da=20|c4-a=20|c4-colore=red |c5-nome=[[ФК Бенфика|Бен]]|c5-da=23|c5-a=23|c5-colore=red |c6-nome= [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг Лисабон]] |c6-colore= #006600 |c6-da= 24 |c6-a= 34 }} ==== Создавање на пласманот ==== <div style="overflow:auto"> {| class="wikitable sortable nowrap" style="text-align:center; font-size:85%" !rowspan=2| !1.!!2.!!3.!!4.!!5.!!6.!!7.!!8.!!9.!!10.!!11.!!12.!!13.!!14.!!15.!!16.!!17.!!18.!!19.!!20.!!21.!!22.!!23.!!24.!!25.!!26.!!27.!!28.!!29.!!30.!!31.!!32.!!33.!!34. |- !&#8203;!! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! |- !Арука ||3||4||5||6||6||6||6||6|| 6|| 6|| 6|| 9|| 10|| 13|| 16|| 16|| 16|| 19|| 22|| 25|| 28|| 28|| 31|| 34|| 34|| 34|| 37||40 || 43|| 44|| 45||46 ||46 ||46 |- style="background:#FFFFFF" !Бенфика ||0||3||6||9||12||15||18||21|| 22|| 25|| 28|| 29|| 30|| 33|| 36|| 39|| 42|| 45|| 48|| 51|| 52|| 55|| 58||58 || 61|| 64|| 67||67 || 70|| 73|| 76|| 76||79 || 80 |- !Боавишта ||3||6||7||10||13||13||14||15|| 15|| 15|| 15|| 15|| 15|| 16|| 16|| 17|| 20|| 20|| 20|| 21|| 24|| 24|| 24|| 25|| 28|| 28|| 29||29 || 29|| 30|| 30|| 31||31 || 32 |- style="background:#FFFFFF" !Брага ||0||3||4||7||7||10||13||16|| 17|| 20|| 23|| 26|| 29|| 29|| 32|| 33|| 33|| 36|| 37|| 40|| 40|| 43|| 46|| 49|| 50|| 53||56 ||56 ||59 || 62|| 62||65 ||68 || 68 |- !Визела ||0||1||1||4||4||5||5||6|| 6|| 9|| 10|| 10|| 10|| 11|| 12|| 13|| 13|| 13|| 13|| 13|| 16|| 16|| 17|| 18|| 21|| 21|| 21||21 || 21|| 21|| 22|| 22|| 25||26 |- style="background:#FFFFFF" !Виторија Гимараеш ||3||6||9||9||9||10||13||16|| 19|| 19|| 19|| 22|| 25|| 26|| 29|| 30|| 33|| 36|| 36|| 39|| 40|| 41|| 41|| 44|| 47|| 50|| 53|| 56|| 57||57 || 60|| 60||60 ||63 |- !Ешторил ||0||3||3||3||3||4||4||4|| 4|| 7|| 10|| 10|| 13|| 14|| 17|| 17|| 17|| 17|| 18|| 21|| 21|| 21|| 22|| 22|| 22|| 25|| 28||29 ||29 || 30|| 33||33 || 33||33 |- style="background:#FFFFFF" !Ештрела Амадора ||0||0||3||4||4||5||5||8|| 11|| 11|| 11|| 12|| 15|| 16|| 16|| 17|| 18|| 18|| 18|| 18|| 21|| 21|| 22|| 22|| 25|| 26|| 26|| 27|| 28|| 29|| 29||30 || 30||33 |- !Жил Висенте ||3||3||3||3||6||6||9||9|| 10|| 10|| 11|| 11|| 12|| 12|| 15|| 15|| 16|| 19|| 22|| 22|| 22|| 25|| 26|| 27|| 28|| 28|| 28||28 ||28 || 31|| 32|| 33||36 || 36 |- style="background:#FFFFFF" !Каса Пиа ||3||3||4||5||8||9||9||9|| 10|| 10|| 10|| 13|| 13|| 16|| 16|| 19|| 19||19 || 19|| 20|| 20|| 23|| 26|| 27|| 27|| 27|| 30||31 || 32||32 || 35||35 ||35 ||36 |- !Мореиренсе ||0||1||1||4||4||7||10||11|| 14|| 17|| 20|| 21|| 22|| 25|| 26|| 26|| 29||29 || 32|| 32|| 35|| 35|| 38|| 39|| 39|| 42|| 42|| 43|| 43|| 43|| 46|| 49||52 || 55 |- style="background:#FFFFFF" !Портимоненсе ||0||0||1||2||5||5||8||8|| 11|| 11|| 14|| 14|| 15|| 15|| 15|| 15|| 18|| 18|| 21|| 21|| 21|| 22|| 22|| 23|| 23|| 23||23 || 26|| 27||28 || 28|| 28|| 29||32 |- !Порто ||3||6||9||10||13||16||16||19|| 22|| 22|| 25|| 28|| 31|| 31|| 34|| 35|| 38||41 || 44|| 45|| 45|| 48|| 49||52 || 55|| 58|| 58|| 58|| 59||62 || 63|| 66||69 || 72 |- style="background:#FFFFFF" !Рио Аве ||3||3||3||4||5||5||5||5|| 5|| 8|| 9|| 10|| 11|| 12|| 12|| 15|| 15|| 16|| 17|| 18|| 21|| 21|| 22|| 23|| 24|| 25|| 26||29 || 30|| 31|| 32|| 35|| 36||37 |- !Спортинг Лисабон ||3||6||9||10||13||16||19||22|| 25|| 28|| 28|| 31|| 31|| 34|| 37|| 40|| 43|| 46|| 49|| 49*|| 52*|| 55*|| 56*||59* || 62*|| 65*|| 68*||71* ||74* ||80 || 81|| 84|| 87||90 |- style="background:#FFFFFF" !Фамаликао ||3||4||4||7||8||11||12||12|| 12|| 15|| 16|| 16|| 17|| 18|| 18|| 19|| 22|| 22|| 22|| 22*|| 23*|| 26*|| 26*|| 27*|| 27*|| 28*|| 31*||34* || 35*||36 || 36||39 || 42||42 |- !Фаренсе ||0||0||3||3||6||6||6||7|| 10|| 13|| 16|| 16|| 17|| 18|| 18|| 21|| 21||24 || 24|| 25|| 26|| 26|| 26||26 || 26|| 27|| 27||30|| 31|| 31|| 34||37 ||37 || 37 |- style="background:#FFFFFF" !Шавеш ||0||0||0||0||0||1||4||7|| 7|| 7|| 7|| 10|| 10|| 10|| 10|| 11|| 11|| 12|| 13|| 14|| 14|| 17|| 18|| 18|| 19|| 19|| 19|| 19|| 22||23 || 23|| 23|| 23||23 |} </div> ===Индивидуална=== ==== Листа на стрелци ==== <small>''Aggiornata al 18 maggio 2024.''</small> {{Classifica marcatori/inizio|rigori=off}} {{Classifica marcatori|голови=29|SWE|име=[[Виктор Ѓекереш]]|клуб=Спортинг Лисабон|позадина=|глава=да}} {{Classifica marcatori|голови=21|COD|име=[[Симон Банза]]|клуб=Брага|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=20|ESP|име=[[Рафа Мухика]]|клуб=Ароука|позадина=да}} {{Classifica marcatori|голови=15|VEN|име=[[Џондер Кадис]]|клуб=Фамаликао|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=15|FRA|име=[[Самуел Есенде]]|клуб=Визела|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=15|ESP|име=[[Кристо Гонсалес]]|клуб=Ароука|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=15|PRT|име=[[Паулињо (фудбалер 1992)|Паулињо]]|клуб=Спортинг Лисабон|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=14|ESP|име=[[Ектор Ернандес Мареро|Ектор Ернандес]]|клуб=Шавеш|позадина=да}} {{Classifica marcatori|голови=14|PRT|име=[[Рафа Силва]]|клуб=Бенфика|позадина=да}} {{Classifica marcatori|голови=13|BRA|име=[[Бруно Дуарте да Силва|Бруно Дуарте]]|клуб=Фаренсе|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=13|BRA|име=[[Еванилсон (фудбалер 1999)|Еванилсон]]|клуб=Порто|позадина=}} {{Classifica marcatori|голови=11|PRT|име=[[Жота Силва]]|клуб=Виторија Гимараеш|позадина=да}} {{Classifica marcatori|голови=11|PRT|име=[[Педро Гонсалвеш]]|клуб=Спортинг Лисабон|позадина=да}} {{Classifica marcatori/fine}} == Награди == === Месечни награди === ===Годишни награди=== {| | style="text-align:center;" | {{Image label begin|image=Soccer Field Transparant.svg|width=175|font-size=80%}} {{Image label|x=0.44|y=1.35|scale=175|text={{font color|White|Black|Вељо}}}} {{Image label|x=0.59|y=1.13|scale=175|text={{font color|White|Green|Диоманде}}}} {{Image label|x=0.77|y=1.00|scale=175|text={{font color|Green|White|Коштиња}}}} {{Image label|x=0.24|y=1.13|scale=175|text={{font color|White|Green|Коатес}}}} {{Image label|x=0.12|y=1.00|scale=175|text={{font color|White|Green|Инасио}}}} {{Image label|x=0.40|y=0.71|scale=175|text={{font color|White|Green|Хјулманд}}}} {{Image label|x=0.78|y=0.60|scale=175|text={{font color|White|Red|Жоао Невеш}}}} {{Image label|x=0.11|y=0.60|scale=175|text={{font color|White|Green|Гонсалвеш}}}} {{Image label|x=0.15|y=0.41|scale=175|text={{font color|Black|White|Ж. Силва}}}} {{Image label|x=0.40|y=0.36|scale=175|text={{font color|White|Green|Ѓекереш}}}} {{Image label|x=0.75|y=0.41|scale=175|text={{font color|Blue|Yellow|Мухика}}}} {{Image label end}}Тим на годината<ref>{{cite news|title=Jota Silva fecha o 'Onze do Ano' da Primeira Liga|url=https://desporto.sapo.pt/futebol/primeira-liga/artigos/jota-silva-fecha-o-onze-do-ano-da-primeira-liga|date=13 June 2024|access-date=14 June 2024|website=Sapo Desporto|language=pt}}</ref> |} {| class="wikitable" |- ! colspan="6" style="background-color: #eedd82" | Тим на годината |- | '''Голман''' | colspan="5" align="center" | {{flagsport|POR}} [[Рикардо Вељо]] (Фаренсе) |- | '''Одбрана''' | align="center" | {{flagsport|POR}} [[Коштиња (фудбалер 2000)|Коштиња]] (Рио Аве) | colspan="2" align="center" | {{flagsport|URU}} [[Себастијан Коатес]] (Спортинг Л.) |{{flagsport|CIV}} [[Усман Диоманде]] (Спортинг Л.) |{{flagsport|POR}} [[Гонсало Инасио]] (Спортинг Л.) |- | '''Среден ред''' | align="center" | {{flagsport|POR}} [[Жота Силва]] (В. Гимараеш) | align="center" | {{flagsport|POR}} [[Жоао Невеш (фудбалер)|Жоао Невеш]] (Бенфика) | align="center" | {{flagsport|DEN}} [[Мортен Хјулманд]] (Спортинг Л.) | align="center" | {{flagsport|POR}} [[Педро Гонсалвеш]] (Спортинг Л.) | align="center" | {{flagsport|ESP}} [[Рафа Мухика]] (Ароука) |- | '''Напад''' | colspan="5" align="center" | {{flagsport|SWE}} [[Виктор Ѓекереш]] (Спортинг Л.) |} ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == *[https://www.ligaportugal.pt/pt/homepage/ Матична страница] [[Категорија:Фудбалот во Португалија]] [[Категорија:Фудбалски лиги во сезоната 2023-2024|Примеира лига]] kt4ef60hcfd6gn9ksajns6rvghtsr2c 0 1356088 5300339 5275877 2024-12-04T10:55:50Z Jtasevski123 69538 Поправка наводи 5300339 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | image = Don McLean in Gateshead UK May 2018.jpg | caption = Меклејн на настап во 2018 | name = Дон Меклејн | birth_name = Доналд Меклејн III | birth_date = {{birth date and age|1945|10|2}} | birth_place = Њу Рошел, Њујорк, САД | instrument = {{flatlist| * Пеење * гитара }} | genre = {{flatlist| * [[Фолк-музика|Фолк]] * [[рок-музика|рок]] * [[фолк-рок]] }} | label = {{flatlist| * [[United Artists Records|United Artists]] * [[EMI America Records|EMI]] * [[Curb Records|Curb]] * [[Capitol Records|Capitol]] }} | occupation = Кантавтор | years_active = 1964–денес | website = {{URL|don-mclean.com}} | alias = }} '''Доналд Меклејн III''' (англ. ''Donald McLean III'' ; {{IPAc-en|m|ə|ˈ|k|l|eɪ|n}}; роден на 2 октомври 1945)<ref name="LarkinGE">{{Наведена книга|title=[[Encyclopedia of Popular Music|The Guinness Encyclopedia of Popular Music]]|date=1992|publisher=[[Guinness Publishing]]|isbn=0-85112-939-0|editor-last=[[Colin Larkin (writer)|Colin Larkin]]|edition=first|pages=1578/9}}</ref> ― американски кантавтор и гитарист; кај обожавателите познат како „Американски трубадур“ или „Крал на трејлот“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.newschainonline.com/lifestyle/life/don-mclean-on-his-hit-american-pie-touring-and-intending-to-die-on-stage-231307|title=Don McLean on his hit American Pie, touring and intending to die on stage|date=October 21, 2021|work=NewsChain|language=en}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.newsletter.co.uk/whats-on/arts-and-entertainment/don-mcleans-american-pie-defined-a-bygone-era-3464605|title=DON MCLEAN: 'American Pie is about the soul of a country and it is eternal'|date=November 19, 2021|work=www.newsletter.co.uk}}</ref> Најпознат е по неговиот хит од 1971 година, „American Pie“. Оваа фолк-песна се смета за културна икона и е предмет на бројни анализи поради стиховите кои содржат алузии на рок музиката и политичките настани во САД.<ref>{{Наведена книга|title=Smash Hits: The 100 Songs That Defined America|last=Perone|first=James E.|publisher=ABC-CLIO|year=2016|isbn=9781440834691|pages=230}}</ref> == Живот и кариера == Роден е во Њу Рошел во сојузната држава Њујорк. Дедо му и татко му, кои исто така се викале Доналд Меклејн, имале шкотско потекло, а неговата мајка имала италијанско потекло. Меклејн детството го поминал во Њу Рошел, каде што како момче разнесувал весници.<ref name="lohud-propper">{{cite news|url=https://www.lohud.com/story/news/local/westchester/new-rochelle/2019/11/07/don-mclean-new-rochelle-mural/4176317002/|title=With mural as backdrop, Don McLean comes home to New Rochelle|author=David Propper|date=November 7, 2019|access-date=November 9, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191108034456/https://www.lohud.com/story/news/local/westchester/new-rochelle/2019/11/07/don-mclean-new-rochelle-mural/4176317002/|archive-date=November 8, 2019|website=lohud.com|url-status=live}}</ref> Во тинејџерските денови бил под музичко влијание на [[Френк Синатра]] и [[Бади Холи]],<ref name=":0">{{Наведени вести|title=Bye-Bye, Mr. 'American Pie': Don McLean Gives His Pen a Rest|last=Arnold|first=Thomas|date=March 23, 1990|work=Los Angeles Times}}</ref> но Меклејн се заинтересирал и за фолк-музиката, а бил под особено влијание на снимката од [[the Weavers]]'', The Weavers at Carnegie Hall''. Во детството често отсуствувал од училиште поради [[астма]]. На 16-годишна возраст, ја купил неговата прва гитара и почнал да остварува контакти со луѓе од музичкиот бизнис. <ref name="bio">{{Наведена книга|title=The Don McLean Story: Killing Us Softly With His Songs|last=Howard|first=Alan|publisher=Lulu Press|year=2007|isbn=978-1-4303-0682-5|page=420}}</ref> На 15 години, по смртта на татко му, Меклејн решил да го следи својот сон и да стане професионален музичар. Тој започнал да настапува по разни мали клубови низ Њујорк и Масачусетс. <ref name="bio"/> Во текот на овие години, Меклејн добил инспирација од фолк музиката и музичари како Пит Сигер, со кого подоцна остварил професионална соработка. Во 1969 година Меклејн напишал песни кои се појавиле на неговиот прв албум ''Tapestry''. Во 1971 година, Дон Меклејн го издал неговиот втор албум ''American Pie''. Насловната песна од албумот „American Pie“ била делумно инспирирана од смртта на [[Бади Холи]], [[Ричи Валенс]] и Џеј Пи Ричардсон во авионска несреќа во 1959 година, и од развојот на американската младинска култура во следната деценија. Песната го популаризирала изразот „ Денот кога умре музиката“ во врска со несреќата. Песната била снимена на 26 мај 1971 година и била на прво место на [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]] од 15 јануари до 5 февруари 1972 година и до денес е најуспешното сингл-издание од Меклејн. Со вкупно времетраење од 8:36, опфаќајќи ги двете страни на синглот, таа била и најдолга песна која се искачила на прво место и го држела тој рекорд до 2021 година кога бил соборен со песната „All Too Well“ од [[Тејлор Свифт]].<ref>{{Наведен нестручен часопис|access-date=November 23, 2021}}</ref> Неговите други хит-синглови биле: „Vincent“ (посветена на животот и уметноста на [[Винсент ван Гог]]), „Dreidel“, „Castles in the Air", и „Wonderful Baby; како и неговите преработки на „Crying“ од [[Рој Орбисон]] и „Since I Don't Have You“ од Skyliners. Неговата песна „And I Love You So“ ја снимиле [[Елвис Пресли|Елвис Присли]], [[Пери Комо]], Хелен Реди, Глен Кембел и други. Во 2000 година, [[Мадона (пејачка)|Мадона]] имала хит со преработката на „American Pie“. Во февруари 2002 година, „American Pie“ била примена во Гремиевата куќа на славата.<ref>{{cite web|url=https://www.grammy.org/recording-academy/awards/hall-of-fame|title=Grammy Hall of Fame|website=The Grammys|access-date=January 31, 2017}}</ref> Во 2004 година, Меклејн бил примен во [[Куќа на славата на текстописците|Куќата на славата на текстописците]]. Во јануари 2018 година, BMI потврдила дека „American Pie“ достигнала пет милиони емитувања, а „Vincent“ три милиони.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicmattersmagazine.com/2018/01/24/don-mclean-becomes-a-bmi-multi-million-air/|title=Don McLean becomes a BMI multi million-air!|last=musicmattersmagazine|date=January 24, 2018|accessdate=January 17, 2019}}</ref> Меклејн добил ѕвезда на Булеварот на славните во Холивуд на 16 август 2021 година. На 22 ноември 2022 година, Меклејн бил примен во Куќата и музејот на славните музичари во Нешвил. [[Податотека:DonMcLean-WalkOfFame.jpg|десно|мини| Меклејн на Булеварот на славните во Холивуд во август 2021 година]] == Дискографија == <div class="div-col "> * ''Tapestry'' (1970) * ''American Pie'' (1971) * ''Don McLean'' (1972) * ''Playin' Favorites'' (1973) * ''Homeless Brother'' (1974) * ''Prime Time'' (1977) * ''Chain Lightning'' (1978) * ''Believers'' (1981) * ''Love Tracks'' (1988) * ''For the Memories'' (1989) * ''Headroom'' (1991) * ''Christmas'' (1991) * ''The River of Love'' (1995) * ''Christmas Dreams'' (1997) * ''Sings Marty Robbins'' (2001) * ''You've Got to Share: Songs for Children'' (2003) * ''The Western Album'' (2003) * ''Rearview Mirror: An American Musical Journey'' (2005) * ''Addicted to Black'' (2009) * ''Botanical Gardens'' (2018) * ''Still Playin' Favorites'' (2020) * ''American Boys'' (2024) </div> == Наводи == {{Наводи|30em}} == Надворешни врски == * {{Матична}} * [{{AllMusic|class=artist|id=p4876|pure_url=yes}} Allmusic Entry] * [http://www.misterguitar.us/news/donmclean2a.html Working with Chet Atkins: An Interview with Don McLean] * [https://www.namm.org/library/oral-history/don-mclean Don McLean Interview] at NAMM Oral History Collection (2016) {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Американски рок пејачи]] [[Категорија:Италоамериканци]] [[Категорија:Родени во 1945 година]] [[Категорија:Пејачи од Њујорк (држава)]] [[Категорија:Американски кантавтори]] [[Категорија:Американски фолк-музичари]] [[Категорија:Американски гитаристи]] [[Категорија:Американски фолк-пејачи]] [[Категорија:Пејачи на балади]] [[Категорија:Американски текстописци]] [[Категорија:Бенџоисти]] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Меклејн, Дон}} fhzi74stcfj23980bnkquk8wv105d75 0 1357490 5300045 5284796 2024-12-03T17:05:38Z Gurther 105215 /* Список на Евреи во Велес */ Додаток 5300045 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Народ|population=1890 година - 220<br />1900 година - 0</br>1941 година - 8<br />1948 година - 4<br />1953 година - 0|native_name_lang=|native_name=Евреите во Велес <br /> יהודי מקדוניה בוולס|languages=[[Македонски]], [[хебрејски]]|religions=[[Јудаизам]]|related_groups=[[Евреите во Штип]], [[Евреи]]|image=Натпис-за-синагогата-во-Стоби.png|image_caption=Слика од антички натпис за синагогата во [[Стоби]], антички град којшто денес е дел од [[Велешко|велешкиот реон]]. Еден од најстарите докази за евреиско присуство во Велес.}} '''Историјата на Евреите во Велес''' почнало за време на владеењето на [[Римско Царство|Римското Царство]] во [[Македонија во Римското царство|Македонија]]. Најстарите докази за еврејско присуство во [[Велешко|велешкиот реон]] е синагогот откопан во античкиот град [[Стоби]]. Историјата на евреите во Велес за време на [[Стар век|стариот век]] е тесно поврзано и со [[Евреите во Стоби|историјата на еврејското малцинство во Стоби]]. Првата [[синагога]] во Македонија била отворена некаде околу II или III век н. е. во градот [[Стоби]], било уништено за време на земјотрес после неколку децении. За време на [[Отоманска Македонија|Отоманското ропство на Македонија]] еврејското население во Велес било позитивно третирано меѓу населението во градот. Во 1890 година според пописот од [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] имало 220 Евреи во градот, но за време на пописот од претставникот на [[Бугарска пропаганда во Македонија|бугарската пропаганда во Македонија]] [[Васил К'нчов]] во неговото дело [[Македонија. Етнографија и статистика|„Македонија. Етнографија и статистика“]] наведил дека во градот и во нејзината околина немало никакво присуство на еврејско население. За време на владеењето на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] имало две евреиски семејства во градот [[Велес]]. Првото семејство биле Ковотите, составено од четири член со големо влијание врз градот, тие претежно биле трговци но исто така биле сопственици на неколку дуќани. Второто семејство биле Бититите, истакнати лекари во градот и еден од најдобрите во реонот, помогнале со развитокот на медицината во градот. Во втората светска војна се одвивало суровиот [[Холокауст]] којшто го уништило еврејското присуство во Македонија и исто така во Велес, семејството Ковоти биле пратени за смрт во концетрацискиот логор [[Треблинка]] од [[Бугарска окупација на Македонија во Втората светска војна|бугарските фашистички окупатори]] којшто соработувала со [[Трет Рајх|Третиот Рајх]]. Додека Битите ги оставиле да работат во градот заради нивната вредност кон [[Медицина|медицината]]. После војната и со формирањето на [[Израел]] Битите се преселиле во државата во првата половина на 1950-тите и за време на пописот на Македонија во 1953 година повторно немало присуство на еврејско население во градот. == Римска власт == {{Видете исто така|Евреите во Стоби}} Историјата на евреите во Велес за време на [[Стар век|стариот век]] е тесно поврзано и со [[Евреите во Стоби|историјата на еврејското малцинство во Стоби]]. Помеѓу 1924 и 1934 година археолошкото наоѓалиште [[Стоби]] било анализирано од страна на историчари и научници од [[Кралството Југославија]] и меѓународни историчари. Помеѓу остатоците откриле стар натпис во [[Латински јазик|латински]] и [[Грчки јазик|грчки]] јазик којшто тврди градбата на [[синагога]] во местото. Според преводот даден од многумина историчари, натписот истакнува како синагогата била изградена во 311 година н. е. од евреиот [[Клаудис Полихрамос|Клаудис Тибериус Полихрамос]]. Во натписот Клаудис е именуван како таткото на синагогата во Стоби.<ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/The_Ancient_Synagogue/ke5pM7EryagC?hl=mk&gbpv=1&dq=%E2%80%9Esynagogue%E2%80%9E+%22Stobi%22&pg=PA270&printsec=frontcover|title=The Ancient Synagogue, The First Thousand Years|last=Levine|first=Lee|publisher=Yale University Press|year=2000|isbn=9780300074758|pages=270}}</ref> Сопстевникот на синагогата во Стоби според натписот не бил Клаудис туку неговиот син и сите други негови потомци. Многумина научници по откривањето на натписот во првата половина на 1930-тите биле сомнителни кон плочата. Натписот бил единствениот доказ за присуство на Евреите во Стоби и именуваната локација во натписот била [[црква]]. После неколку децении со нови истражувања било потврдено дека присуството на синагога во градот било точно но за време на V и VI век со прогонувањето на еврејското население од Стоби било претворено во црква.<ref name=":0" /> == Отоманска власт == Со Алхамбраскиот декрет голем број на Евреи од [[Шпанија]] и [[Португалија]] биле прогонувани и почнале да патуваат низ Европа за нов дом, оваа евреиска група е исто така позната како [[Сефарди]]. Во 1450-тите тогашниот султан на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] [[Бајазит II]] им дозволил на еврејското население да се пресели во неговата држава и им дал одредено ниво на автономија. Голем дел од денешното еврејско население во Македонија потекнуваат од овие имигранти. Бајазит II исто така им го дадол правото да градат синагоги и да чуваат земјиште за трговија.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.jpost.com/jerusalem-report/macedonias-jewish-heritage-586561|title=Macedonia’s Jewish heritage, Jews first arrived in the country during Roman times|last=Hersowitz|first=Robert|date=11 април 2019|work=The Jerusalem Post}}</ref> Со овие покани од Бајазит II некој Евреи се преселиле во градот [[Велес]] и нејзината околина заради повалните услови и нејзината местоположба. [[Податотека:Слика од Велес во 1863 година.jpg|мини|307x307пкс|Слика од градот Велес во 1863 година, четири години после независниот попис организиран од просветителот [[Јордан Хаџи Константинов-Џинот|Јордан Хаџи Константинов Џинот]].]] Според [[Меморијален центар на холокаустот на Евреите од Македонија|Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија]] условите на еврејското население во Велес било квалитетно, не биле дискриминирани и немало присуство на [[антисемитизам]] меѓу велешаните. Некој Евреи во Велес станале истакнати работници и некој имале голем број на имот.<ref>''[https://holocaustfund.org.mk/posts/details/2242 Евреите во Велес и Тетово]''</ref> Во 1890 година според попис од [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] имало 220 Евреи во градот Велес, во пописот Велес имало отприлика ист брон на Евреи и колку што имало и градот [[Дојран]] во потписот, Дојран имале 225 Евреи.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%90%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%B8_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/YyEWAQAAMAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Албанија и Македонија, земја и луѓе|last=Јордановски|first=Никола|publisher=Менора|year=2005|isbn=9789989170041|pages=45}}</ref><ref>''[https://holocaustfund.org.mk/posts/details/203 Еврејските заедници во Македонија]''</ref> Но резултатите на овој попис и бројот на Евреи во градот е сомнителен, сите пописи којшто се одвивале независно пред и после турскиот попис наведиле дека немало присуство на еврејско население во велешкиот реон. Во 7-ми март 1859 година во весникот [[Цариградски весник|„Цариградски весник“]] македонскиот просветител и велешанец [[Јордан Хаџи Константинов-Џинот|Јордан Хаџи Константинов Џинот]] ги објавил неговите резултати од пописот којшто тој независно го организирал. Според Џинот отприлика имало 5.000 [[Македонци]], 1.600 [[Македонски Турци|Турци]], 185 [[Македонски Власи|Власи]] и 150 [[Македонски Роми|Роми]].<ref>''[http://www.promacedonia.org/bmark/jhk/jhk_2.htm#7 ВЕЛЕС — СТАТИСТИЧЕСКО ОПИСАНИЕ]'' (1859) од [[Јордан Хаџи Константинов Џинот]], објавено во [[Цариградски весник|Цариградскиот весник]]</ref> Џинот не спомнал присуство на еврејско население во Велес, но истакнал како имало една синагога во [[Скопје]]. Во 1866 година според резултатите објавени од велешанецот [[Христо Чочков]] имало 12.592 [[Македонци]], 4.960 [[Македонски Турци|Турци]], 308 [[Македонски Власи|Власи]] и 274 [[Македонски Роми|Роми]], повторно нема наведени материјали за еврејско присуство во градот. <ref name=":1" /> Во 1892 година, две години после пописот каде што било именувани 220 Евреи во градот, имало друг независен попис којшто наведило дека имало 31.642 [[Македонци]], 1.860 [[Македонци-муслимани|Торбеши]], 9.957 [[Македонски Турци|Турци]], 2.693 [[Македонски Албанци|Арнаути]], 440 [[Македонски Власи|Власи]] и 1.350 [[Македонски Роми|Роми]]. Со разлика на претходните две пописи, пописот во 1892 година исто така го броеле и населението во велешкиот реон наместо самиот град.<ref name=":1">{{Наведена книга|url=https://www.strumski.com/books/Chochkov_Veles.part2.pdf|title=Град Велес; Историко-географски и Народо-стопански очерк|last=Чочков|first=Христо|publisher=Печатница на П. Глушков|year=1929|pages=27-29}}</ref> Во 1900 година истакнатиот егзархиски претставник на [[Бугарска пропаганда во Македонија|бугарската пропаганда во Македонија]] [[Васил К’нчов|Васил К'нчов]] си ги објавил неговите резултати на бројот на население во Велес и нејзината околија во неговата книга [[Македонија. Етнографија и статистика|„Македонија. Етнографија и статистика“]]. Во неговата книга имал колона со името „Евреи“ за еврејското население во Македонија, при неговите истражувања за населението на Велес тој заклучил дека во градот и нејзината околина немало присуство на еврејско малцинство.<ref>{{Наведена книга|url=http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_07.htm|title=Македония. Етнография и Статистика|last=Кѫнчовъ|first=Василъ|publisher=изд. Бълг. Книжовно Д-во|year=1900|pages=156-159}}</ref> Не е познато како и зошто турската власт за нивнот попис во 1890 година пријавиле присуство на 220 Евреи во градот, но според Васил К'нчов причината зошто еврејското население било сконцентрирано во [[Јужна Македонија|јужниот дел на Македонија]] и не биле присутни во градови како [[Велес]] е следното:{{Quote|text=''Во внатрешноста на земјата, Евреите не можеле да имаат добар успех, бидејќи животот и имотот биле изложени на целосно самоволие од страна на владејачката класа на [[Муслимани|муслиманите]]. Подоцна, кога владееше релативно спокојство, Евреите најдоа големи конкуренти во трговијата и занаетчиството пред шпекулантите од [[Македонски Власи|Цинцари]] и претприемничките западни Македонци. Во некои градови од западна Македонија, како [[Велес]], [[Прилеп]] и [[Охрид]], тие целосно не можеа да се населат, а во други општини останаа прилично сиромашни. Само во југозападните градови еврејските заедници постигнале подобар успех.''|sign=''[[Васил К'нчов]]''|source=<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_1_b9.htm Македония. Етнография и Статистика] (1900) од В. Кѫнчовъ, стр. 111</ref>}} == Југославска власт == [[Податотека:Термоцентралата на Велес.jpg|мини|332x332px|Слика од единствениот термоцентрал во Велес за време на Југославската власт (обележано со зелен круг), десет години по нејзината изградба паднала под сопственост на еврејското семејство Ковоти.]] После [[Балкански војни|Балканските војни]] бил потпишан [[Букурешки договор (1913)|Букурешкиот мировен договор]] којшто го поделиле [[Македонија (регион)|македонскиот регион]] во три дела и тоа биле [[Вардарска Македонија]], [[Егејска Македонија]] и [[Пиринска Македонија]]. Градот Велес бил дел од Вардарска Македонија којшто после војните паднала под склоп на окупација од страна на [[Кралство Србија|Српското Кралство]]. После краткотрајната [[Бугарска окупација на Србија (Прва светска војна)|окупација на Србија за време на првата светска војна]] од страна на [[Царство Бугарија|Царството Бугарија]] и со запишувањето на [[Версајски договор|Версајскиот мировен договор]] државата се претворила во [[Кралство Југославија|Кралството СХС]] или Кралството Југославија. За време на владеењето на Кралството Југославија првите конкретни документи на еврејско присуство во Велес биле откриени. За време на југославската власт во Велес биле документирани две еврејски родови во градот, првата и поистакнатата била Битите, тие биле четири члена во семејството, таткото бил Мордехај Бити, мајката била Хана Мордехај Бити, постариот син бил Јаков Мордехај Бити и ќерќата била Ана Мордехај Бити. Битите биле познати во градот заради нивниот придонес кон развитокот на [[Медицина|медицината]] во Велес. Тие исто така служеле како единствените [[Аптека|аптекари]] во градот за одреден период. За време на владеењето на Југославија многумина група од еврејското население биле создадени низ Македонија со цел на побарувајќи повеќе права за еврејското населние, вакви комитети биле формирани во [[Скопје]], [[Битола]] и [[Штип]]. Имало планови за формирање комитет за еврејските права во Велес но заради малиот број на Евреи во градот иницијативата останала неуспешна.<ref name=":2">''[http://elmundosefarad.wikidot.com/jewish-communities-in-macedonia-prior-to-1941 Jewish Communities In Macedonia Prior To 1941]'' од [[Жамила Колономос]]</ref> === Родот Ковоти === [[Податотека:Слика од хотелот Белград.jpg|мини|336x336px|Слика од хотелот „Белград“, најголемиот хотел во Велес за време на владеењето на Кралството Југославија, поранешното кино на Велес било задржано за откуп од страна на Исак Ково, после [[II Светска Војна|војната]] хотелот бил срушен.]] Второто семејство во градот биле Ковотите, тие исто како Битите биле многу познати во градот заради нивните придонеси, но со разлика на Битите, Ковотите немале влијание врз медицината и велешките аптеки туку велешката трговија. Семејството Ковоти било составено од четири члена и тие биле: [[Исак Ково|Аврам Исак Ково]] (р. 1901 — 1943), Аврам Илија Ково (р. 1904 — 1943) којшто биле браќа, Буна Илија Ково (р. 1912 — 1943) којшто била жена на Аврам Илија и нивната ќерќа Солча Илија Ково (р. 1938 — 1943). Жената Буна Илија Ково претежно работела како домаќинка и ја чувала нејзината ќерќа Солча Илија Ково.<ref name=":3">{{Наведени вести|url=https://tirekovmirece.com/Novost/-%D0%92%D0%BE-%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81-%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%B5%D0%BB%D0%B5--8-%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8,-%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-1943%D1%82%D0%B0|title=Во Велес живееле 8 мина Евреи, четворица депортирани во 1943-та|last=Печков|first=Петар|date=11 март 2014|work=ТиРековМиРече}}</ref> Додека двете браќа работеле во трговија и многумина други функции. Меѓу најистакнатите и најстарите во семејството бил Аврам Исак Ково, тој заедно со неговиот брат биле сопственици на единствената термоцентрала во Велес за време на Југославската власт. Термоцентралот бил изграден од [[Срби|српските]] браќа Милан и Коста Стоиљковиќ, заедно со помош од Душан Стоиљковиќ од [[Лесковац]]. Тие почнале со нивната изградба откако добиле одобрување од [[Кралството Југославија]] во 1925 година. Во 1935 година после неколку договори со Југославија термоцентралот било под сопственост на Аврам Исак Ково.<ref>{{Наведени вести|url=https://duma.mk/region/veles-3/26062-2018-09-30-01-55-40/|title=Деведесет години од електрификацијата на Велес – идејниот творец Тома Вук заслужува признание?|last=Данов|first=Љупчо|date=30 септември 2018|work=Дума.мк}}</ref> Во летото на 1923 година со одобрувањето од Управата на Офицерскиот дом велешкиот претприемач Трајко Ѕиков го отворил првото кино во [[Велес]] кај денешната населба [[Којник]]. После неколку години во 1930-тите киното било поделено помеѓу три сопственици, еден од нив биле и Исак Ково, освен Исак другите биле Славко Гајдов којшто бил еден од претците на истакнатиот македонски музичар во првата генерација на македонски повоени композитор [[Стефан Гајдов]] и Никола Палеолог. После неколку години Исак Ково добил повеќе моќ и заради тоа го држел киното за откуп во тогашниот најголем велешки хотел „Белград“, којшто исто така било под негов имот. Заради тоа што хотелот го носело името на [[Белград|главниот град на Кралството Југославија]] киното го добил прекарот „Капитал“.<ref name=":4">{{Наведени вести|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B2%D0%BE-%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81-%D0%BD%D0%B8%D0%B7-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5|title=Киното во Велес низ годините|last=Петрушевска|first=Илинка|date=7 јануари 2014|work=ТиРековМиРече}}</ref> == Холокаустот и после војната == {{Видете исто така|Депортација на Евреите од Македонија}} [[Податотека:Receipt of the transportation costs that Bulgarian state paid to transport 4000 Jewish citizens from Macedonia to their death in Treblinka.jpg|мини|336x336пкс|Официјален документ од бугарската фашистичка власт, во документот прикажува како го платиле превозот на 4000 [[Македонски Евреи]] кон логорот [[Треблинка]]. Меѓу нив биле и Евреите од Велес. Документот прикажува како бугарската фашистичка власт активно соработувала со Третиот Рајх, нешто што денешната [[Русофилија|русофилска]] [[бугарска историографија]] негира претежно заради политички причини.]] Во првите години на [[Втора светска војна|втората светска војна]] [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] не биле учесници, но во април 1941 година со договор помеѓу [[Третиот Рајх]] и [[Царство Бугарија|бугарската фашистичка власт]] се одвивала краткотрајната [[априлска војна]] којшто го поделило кралството помеѓу три фашистички држави, Третиот Рајх, Царство Бугарија и [[Кралство Италија|Кралството Италија]] под водство на [[Бенито Мусолини]]. Еден од главните ставови во [[Националсоцијализам|нацистичката]] идеалогија била верата дека [[Германци|германскиот народ]] бил врховен народ и дека најголемите непријатели на Германија биле [[Комунизам|комуниститите]] и Евреите. Заради тоа за време на втората светска војна [[Адолф Хитлер]] го организирал [[Холокауст|Холокаустот]]. Евреиската заедницата во Велес исто така страдале за време на Холокаустот. Во 14-ти септември 1942 година бугарската фашистичка власт во Велес нагласила полициски час за Евреите во градот и забраната на купувањето на одредени продукти.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/Washington_Conference_on_Holocaust_era_A/xyU4vXeILYAC?hl=mk&gbpv=1&dq=%22Jews%E2%80%9E+%E2%80%9EVeles%E2%80%9E&pg=PA303&printsec=frontcover|title=Washington Conference on Holocaust-era Assets, November 30-December 3, 1998|last=J. D. Bindenagel|publisher=The Department|year=1999|pages=303}}</ref> Имотот на Исак Ково исто така бил ликвидиран, велешкото киино бил префрлано кај македонските претприемачи Ѓорѓи Ацев и Лазар Кртев.<ref name=":4" /> Хотелот „Белград“ исто така бил уништен за време на германското бомбардирање на градот. Термоцентралата била предадена кон бугарски претприемач којшто соработувал со фашистичката влада. За време на февруари 1943 година фашистичкиот комесар за еврејски работи за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] [[Александар Белев]] заради непознати причини во едно писмо наведил дека имало околу 50 еврејски семејства во градот Велес. Но според тогашните податоци само биле присутни 2 семејства.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.sciencespo.fr/mass-violence-war-massacre-resistance/en/document/contrasting-destinies-plight-bulgarian-jews-and-jews-bulgarian-occupied-greek-and-yugoslav-.html#footnoteref29_hs8jnmn|title=Contrasting Destinies : The Plight of Bulgarian Jews and the Jews in Bulgarian-occupied Greek and Yugoslav Territories during World War Two|last=Ragaru|first=Nadege|date=15 март 2017|work=SciencesPo}}</ref> Во 11-ти март 1943 година во зората еврејското семејство Ковоти биле собрани во главниот плоштад на Велес, заедно со нив биле група од Евреи во [[Битола]], [[Солун]] и [[Охрид]]. После неколку часа семејството Бити исто така биле донесени, биле сместени во возот и почнале да патуваат кон смртниот логор [[Треблинка]]. Семејството Ковоти биле убиени во Треблинка додека за Битите ги вратиле повторно назад во Велес, главната причина зошто ги заштитиле бугарските фашистички окупатори е заради тоа што имале голема вредност кон медицината и голема вредност како аптекари. Бугарската фашистичка армија ги користеле како лекари за нивниот гарнизон во градот за време на [[НОБ|народната ослободителна војна]]. Во јули 1943 година сите производи од еврејските трговци во велешкиот пазар биле отстранети и уништени.<ref name=":2" /> === После војната === [[Податотека:Шаки-Бела.jpg|мини|252x252px|Слика од Шаки Бели, Унгарец со еврејско потекло од [[Будимпешта]]. За време на холокаустот тој бил во Македонија, кога нацистите го откриле го пратиле во Велес и после го пратиле кон [[Треблинка]].]] После втората светска војна и [[Ослободување на Велес|ослободувањето на Велес]] се формирала нова влада со [[Дончо Мирчев|Дончо Мирчевски]] како градоначалник на градот. Само едно семејство останало и тоа биле Битите со вкупно четири члена, во првиот попис на [[Социјалистичка Република Македонија|СР Македонија]] во [[Попис на населението во Македонија (1948)|1948 година]] го има прикажано семејството. Но неколку месеци после пописот се формирала [[Израел]], единствената еврејска држава. Заради тоа не само Битите туку и многумина [[Историја на Евреите во Македонија|Македонски Евреи]] се преселиле во Израел со надежот дека би имале подобар живот, после преселбата на Битите, немало документи за нивната иднина и нивните дејства. Со нивното преселување последните корени на еврејско население во Велес целосно исчезнува.<ref name=":3" /> Според некој наводи сѐ уште постоело еврејско малцинство во градот, но во резултатите на сите пописи еврејското население во градот Велес нема никакво присуство.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0/hg0WAQAAMAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%92%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%81%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Историја, списание на Сојузот на историските друштва на СР Македонија · Том 39|last=Здружение на историчарите на Република Македонија|publisher=Сојуз|year=2003|pages=148}}</ref> Неколку изложби биле организирале за велешките Евреи во градскиот ликовен салон, во 2010-тите имало иницијатива од [[Меморијален центар на холокаустот на Евреите од Македонија|Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија]] за поставување на спомен плоча во чест на Евреите од Велес, но иницијативата никогаш не била исполнета. == Список на Евреи во Велес == Список на документирани Евреи којшто живееле во Велес. {| class="wikitable" |+ !Име !Датум на раѓање !Датум на смрт !Работа |- |'''Илија Аврам Ково''' |1904 | rowspan="4" |1943 |Електричар |- |Буна Илија Ково |1912 | |- |Солча Илија Ково |1938 | |- |[[Исак Ково|Исак Аврам Ково]] |1901 |Кројач |- |'''Мордехај Бити''' | rowspan="4" |Непознато | rowspan="4" |после 1948 | |- |Јаков Мордехај Бити |Раководител на општинската аптека |- |Хана Мордехај Бити | |- |Ана Мордехај Бити | |} == Наводи == <references /> [[Категорија:Историја на Евреите во Македонија]] [[Категорија:Историја на Евреите]] mlkhynebqrzat7cyqtwqt3hxckgj0vy 4 1358310 5300227 5299871 2024-12-03T21:56:00Z Carshalton 30527 5300227 wikitext text/x-wiki {{:ВП:УНЗ|Carshalton}} {{:ВП:УНС|Ларс Бендер||||}} {{:ВП:УНС|Артур Теат||||}} {{:ВП:УНС|Јаго Аспас||||}} {{:ВП:УНС|Вилијам Галас||||}} {{:ВП:УНС|Кепа Арисабалага||||}} {{:ВП:УНС|Домагој Вида||||}} {{:ВП:УНС|Кико Касиља||||}} {{:ВП:УНС|Хавиер Маскерано||||}} {{:ВП:УНС|Денис Ман||||}} {{:ВП:УНС|Најџел Рио-Кокер||||}} {{:ВП:УНС|Ферхан Хасани||||}} {{:ВП:УНС|Фабио Коентрао||||}} {{:ВП:УНС|Науел Гусман||||}} {{:ВП:УНС|Влад Кирикеш||||}} {{:ВП:УНС|Ричмонд Боаки||||}} {{:ВП:УНС|Карлос Вела||||}} {{:ВП:УНС|Диого Жота||||}} {{:ВП:УНС|Дејвид Морган (фудбалер)||||}} {{:ВП:УНС|Брајтон||||}} {{:ВП:УНС|Давид Бисбал||||}} {{:ВП:УНС|Анастасија Волкова||||}} {{:ВП:УНС|Баобаб||||}} {{:ВП:УНС|Арха (месечина)||||}} {{:ВП:УНС|Андреа Кликовац||||}} {{:ВП:УНС|Мануел Штрлек||||}} {{:ВП:УНС|Калахари||||}} {{:ВП:УНС|Цетина||||}} {{:ВП:УНС|Западна Африка||||}} {{:ВП:УНС|Дијабло||||}} {{:ВП:УНС|Примера Дивисион (Шпанија)||||}} {{:ВП:УНС|Афект||||}} {{:ВП:УНК}} 95d3udr11a3t2uc6v8j8icayspib34k 5300232 5300227 2024-12-03T22:21:48Z Carshalton 30527 5300232 wikitext text/x-wiki {{:ВП:УНЗ|Carshalton}} {{:ВП:УНС|Ларс Бендер||||}} {{:ВП:УНС|Артур Теат||||}} {{:ВП:УНС|Јаго Аспас||||}} {{:ВП:УНС|Вилијам Галас||||}} {{:ВП:УНС|Кепа Арисабалага||||}} {{:ВП:УНС|Домагој Вида||||}} {{:ВП:УНС|Кико Касиља||||}} {{:ВП:УНС|Хавиер Маскерано||||}} {{:ВП:УНС|Денис Ман||||}} {{:ВП:УНС|Најџел Рио-Кокер||||}} {{:ВП:УНС|Ферхан Хасани||||}} {{:ВП:УНС|Фабио Коентрао||||}} {{:ВП:УНС|Науел Гусман||||}} {{:ВП:УНС|Влад Кирикеш||||}} {{:ВП:УНС|Ричмонд Боаки||||}} {{:ВП:УНС|Карлос Вела||||}} {{:ВП:УНС|Диого Жота||||}} {{:ВП:УНС|Дејвид Морган (фудбалер)||||}} {{:ВП:УНС|Виктор Елм||||}} {{:ВП:УНС|Брајтон||||}} {{:ВП:УНС|Давид Бисбал||||}} {{:ВП:УНС|Анастасија Волкова||||}} {{:ВП:УНС|Баобаб||||}} {{:ВП:УНС|Арха (месечина)||||}} {{:ВП:УНС|Андреа Кликовац||||}} {{:ВП:УНС|Мануел Штрлек||||}} {{:ВП:УНС|Калахари||||}} {{:ВП:УНС|Цетина||||}} {{:ВП:УНС|Западна Африка||||}} {{:ВП:УНС|Дијабло||||}} {{:ВП:УНС|Примера Дивисион (Шпанија)||||}} {{:ВП:УНС|Афект||||}} {{:ВП:УНК}} m0bvocgx42ifdriff13wcrkr8q0cqb4 0 1358405 5300073 5294680 2024-12-03T18:20:38Z 2001:9E8:C3AB:2000:D53D:A77E:88EA:2C0F Наводи 5300073 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref>. Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /> <ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг * Охридски трубадури – фестивал * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] Sunčane skale - pjesma ljeta – фестивал * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /> Целиот опус на Малинова го следат мноштво ''национални признанија'' и околу 20 -тина ''фестивалски награди'', награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 ''Златни Бубамари'' ''на популарноста'', за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за ''Албум на годината'' – ГРАД ЗА ЉУБОВ – Дани Димитровска, ''МАРС'' – хит на годината, неколку ''Гран При'' награди на музичките фестивали, десетина ''награди за најдобар текст'' и други. <ref name=":2" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон. Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]]. - “MY LIFE” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра) - “ОВА Е ТВОЕ ВРЕМЕ” - во соработка со артисти од Македонија ([[Тони Зен]]), од Бугарија - (Бобо) и Србија - (Марко Луис) Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис ..... кои се појавуваат во улога на аранжери или композитори. Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната. Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите. === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * ''[https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха]'' – [[Александра Пилева]] * ''Сребрени војници'' – [[Александра Пилева]] * ''Кој да ми запее'' – Каролина Гочева * ''Срцето мое тука чука'' – Никола Зацески * ''Ѕвона'' – Каролина Гочева * ''Прашина'' – Кристина Арнаудова * ''За овој свет'' – Тоше Проески * ''Смеј ми се смеј'' – Каролина Гочева * ''Возови'' – Кристина Арнаудова * ''Црно на бело'' – Дани * ''Бели цветови'' – Каролина Гочева * ''Што до тогаш'' – Дани * ''Ѓердан'' – Васил Гарванлиев * ''Не живеам за другите'' – [[Дани Димитровска|Дани]] * ''Сам'' – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * ''Скриена во сонот'' – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * ''Никогаш доста'' – Ѓоко Танески * ''Расцветај'' – Ѓоко Танески * ''Цреша'' – Тоше Проески * ''Прв и последен'' – Кристина Арнаудова * ''Носталгија'' – Андријана Јаневска * ''Прашина'' – Кристина Арнаудова * ''Не ме држи место'' – Роберт Билбилов * ''Смешно зар не'' – Тамара Тодевска * ''Моето срце тука чука'' – Никола Зацески * ''Изгрев'' – Тијана Дапчевиќ * ''Немирна'' – Тамара Тодевска * ''Ти си ми сè'' – Марија Атанасова === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == [https://zamp.mk/%d1%80%d0%b5%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%82%d0%be%d0%b0%d1%80-%d0%bd%d0%b0-%d0%b7%d0%b0%d0%bc%d0%bf/ ZAMP] (Автор Vesna Malinova) [https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“] [https://www.vecer.press/%d0%b1%d1%83%d0%b3%d0%b0%d1%80%d0%b8%d1%98%d0%b0-%d1%9c%d0%b5-%d1%81%d0%b5-%d0%bf%d1%80%d0%b5%d1%82%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%b2%d0%b8-%d0%bd%d0%b0-%d0%b4%d0%b5%d1%82%d1%81%d0%ba%d0%b0%d1%82%d0%b0-%d0%b5/ Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова] [https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis „Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш] mqmxe68ys5aojwt6rywcnk0rfrtpghb 5300075 5300073 2024-12-03T18:33:07Z 2001:9E8:C3AB:2000:D53D:A77E:88EA:2C0F Додавање на наводи - извори на податоци 5300075 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /> <ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] Sunčane skale - pjesma ljeta – фестивал <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво ''национални признанија'' и околу 20 -тина ''фестивалски награди'', награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 ''Златни Бубамари'' ''на популарноста'', за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за ''Албум на годината'' – ГРАД ЗА ЉУБОВ – Дани Димитровска, ''МАРС'' – хит на годината, неколку ''Гран При'' награди на музичките фестивали, десетина ''награди за најдобар текст'' и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон. Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]]. - “MY LIFE” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра) - “ОВА Е ТВОЕ ВРЕМЕ” - во соработка со артисти од Македонија ([[Тони Зен]]), од Бугарија - (Бобо) и Србија - (Марко Луис) Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис ..... кои се појавуваат во улога на аранжери или композитори. Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната. Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите. === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * ''[https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха]'' – [[Александра Пилева]] * ''Сребрени војници'' – [[Александра Пилева]] * ''Кој да ми запее'' – Каролина Гочева * ''Срцето мое тука чука'' – Никола Зацески * ''Ѕвона'' – Каролина Гочева * ''Прашина'' – Кристина Арнаудова * ''За овој свет'' – Тоше Проески * ''Смеј ми се смеј'' – Каролина Гочева * ''Возови'' – Кристина Арнаудова * ''Црно на бело'' – Дани * ''Бели цветови'' – Каролина Гочева * ''Што до тогаш'' – Дани * ''Ѓердан'' – Васил Гарванлиев * ''Не живеам за другите'' – [[Дани Димитровска|Дани]] * ''Сам'' – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * ''Скриена во сонот'' – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * ''Никогаш доста'' – Ѓоко Танески * ''Расцветај'' – Ѓоко Танески * ''Цреша'' – Тоше Проески * ''Прв и последен'' – Кристина Арнаудова * ''Носталгија'' – Андријана Јаневска * ''Прашина'' – Кристина Арнаудова * ''Не ме држи место'' – Роберт Билбилов * ''Смешно зар не'' – Тамара Тодевска * ''Моето срце тука чука'' – Никола Зацески * ''Изгрев'' – Тијана Дапчевиќ * ''Немирна'' – Тамара Тодевска * ''Ти си ми сè'' – Марија Атанасова === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == [https://zamp.mk/%d1%80%d0%b5%d0%bf%d0%b5%d1%80%d1%82%d0%be%d0%b0%d1%80-%d0%bd%d0%b0-%d0%b7%d0%b0%d0%bc%d0%bf/ ZAMP] (Автор Vesna Malinova) [https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“] [https://www.vecer.press/%d0%b1%d1%83%d0%b3%d0%b0%d1%80%d0%b8%d1%98%d0%b0-%d1%9c%d0%b5-%d1%81%d0%b5-%d0%bf%d1%80%d0%b5%d1%82%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%b2%d0%b8-%d0%bd%d0%b0-%d0%b4%d0%b5%d1%82%d1%81%d0%ba%d0%b0%d1%82%d0%b0-%d0%b5/ Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова] [https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis „Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш] 8nvsl7qnie7nplmi4fewzeb318ypxxf 5300113 5300075 2024-12-03T20:27:55Z Adimkovi 119798 Дополнителни наводи 5300113 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] Sunčane skale - pjesma ljeta – фестивал <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - Дани Димитровска, МАРС – хит на годината, многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]]. - “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра) - “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == qdnz0f46xpkyj741oswwocv044pbgk3 5300122 5300113 2024-12-03T20:33:41Z Adimkovi 119798 Внесени дополнителни наводи 5300122 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/internacionalnata-vecher-na-ohrid-fest-ohridski-trubaduri-2024-vo-znakot-na-jubileite-i-na-vonvremenskite-pesni/|title=Интернационалната вечер на „Охрид фест – Охридски трубадури 2024“ во знакот на јубилеите и на вонвременските песни|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-09-01|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] Sunčane skale - pjesma ljeta – фестивал <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - Дани Димитровска, МАРС – хит на годината, многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]]. - “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра) - “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == 5bgm6yxp8vmzzofatz0nlnzmy06may8 5300147 5300122 2024-12-03T20:45:11Z Adimkovi 119798 Внесени дополнителни наводи 5300147 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D1%86%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BA/|title=Во подготовка цеде „Најдобро од Влатко“ и монографија|last=Таушанска|first=Марија|date=2020-05-05|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B7%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%88-%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BD/|title=“Засекогаш“ – Кристина Арнаудова со нова песна со која се враќа на музичката сцена {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2023-05-02|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/internacionalnata-vecher-na-ohrid-fest-ohridski-trubaduri-2024-vo-znakot-na-jubileite-i-na-vonvremenskite-pesni/|title=Интернационалната вечер на „Охрид фест – Охридски трубадури 2024“ во знакот на јубилеите и на вонвременските песни|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-09-01|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] Sunčane skale - pjesma ljeta – фестивал <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - Дани Димитровска, МАРС – хит на годината, многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BC%D1%98%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BB-%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%80-%D0%B2/|title=Бродвејскиот мјузикл „Ени Јуниор“ во Филхармонија {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2019-12-23|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]]. * “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра). <ref name=":0" /> * “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/ljupcho-kjurchievski-alijas-riko-sanchez-ja-delel-scenata-so-volodimir-zelenski/|title=Љупчо Ќурчиевски алијас Рико Санчез ја делел сцената со Володимир Зеленски|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-05-07|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == 0jpfcqcjzur47xs8p0fle3bd6cy1sv5 5300174 5300147 2024-12-03T20:56:24Z Adimkovi 119798 Додадени наводи 5300174 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други.<ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D1%86%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BA/|title=Во подготовка цеде „Најдобро од Влатко“ и монографија|last=Таушанска|first=Марија|date=2020-05-05|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B7%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%88-%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BD/|title=“Засекогаш“ – Кристина Арнаудова со нова песна со која се враќа на музичката сцена {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2023-05-02|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/internacionalnata-vecher-na-ohrid-fest-ohridski-trubaduri-2024-vo-znakot-na-jubileite-i-na-vonvremenskite-pesni/|title=Интернационалната вечер на „Охрид фест – Охридски трубадури 2024“ во знакот на јубилеите и на вонвременските песни|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-09-01|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] „Sunčane skale - pjesma ljeta“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - [[Дани Димитровска]], МАРС – хит на годината, „Гран при“ награди меѓу кои за песната „За овој свет“ од [[Тоше Проески]], <ref name=":17" />многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":17">{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BC%D1%98%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BB-%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%80-%D0%B2/|title=Бродвејскиот мјузикл „Ени Јуниор“ во Филхармонија {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2019-12-23|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=1991&d2=31&m2=12&y2=2012&all=0&dnevnik=1&fulltext=2&timeup=2&show=1&q=%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%20%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%20%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0&read=6788f7fa3df49fa|title=Архива|work=time.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра). <ref name=":0" /> * “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/ljupcho-kjurchievski-alijas-riko-sanchez-ja-delel-scenata-so-volodimir-zelenski/|title=Љупчо Ќурчиевски алијас Рико Санчез ја делел сцената со Володимир Зеленски|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-05-07|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == 5ia6o869wxegibe0dcwa5vhg3o1xsng 5300179 5300174 2024-12-03T21:00:26Z Adimkovi 119798 Мала промена 5300179 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други. <ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D1%86%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BA/|title=Во подготовка цеде „Најдобро од Влатко“ и монографија|last=Таушанска|first=Марија|date=2020-05-05|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B7%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%88-%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BD/|title=“Засекогаш“ – Кристина Арнаудова со нова песна со која се враќа на музичката сцена {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2023-05-02|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во Меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2|Македонско Девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/internacionalnata-vecher-na-ohrid-fest-ohridski-trubaduri-2024-vo-znakot-na-jubileite-i-na-vonvremenskite-pesni/|title=Интернационалната вечер на „Охрид фест – Охридски трубадури 2024“ во знакот на јубилеите и на вонвременските песни|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-09-01|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] „Sunčane skale - pjesma ljeta“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - [[Дани Димитровска]], МАРС – хит на годината, „Гран при“ награди меѓу кои за песната „За овој свет“ од [[Тоше Проески]], <ref name=":17" />многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":17">{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BC%D1%98%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BB-%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%80-%D0%B2/|title=Бродвејскиот мјузикл „Ени Јуниор“ во Филхармонија {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2019-12-23|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=1991&d2=31&m2=12&y2=2012&all=0&dnevnik=1&fulltext=2&timeup=2&show=1&q=%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%20%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%20%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0&read=6788f7fa3df49fa|title=Архива|work=time.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра). <ref name=":0" /> * “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/ljupcho-kjurchievski-alijas-riko-sanchez-ja-delel-scenata-so-volodimir-zelenski/|title=Љупчо Ќурчиевски алијас Рико Санчез ја делел сцената со Володимир Зеленски|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-05-07|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == nmnxjbzr4pv218bd86wrkvua30yzre6 5300181 5300179 2024-12-03T21:01:56Z Adimkovi 119798 5300181 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Весна Малинова | Img = Весна_Малинова.jpg | Img_capt = Весна Малинова | Born = | Origin = [[Штип]], [[Македонија]] | Occupation = [[Композитор]], [[Текстописец]], [[Музички продуцент]], [[Поет]], '''[https://en.wikipedia.org/wiki/Songwriter Songwriter]''' | Years_active = 1999 – денес |Instrument=[[Вокал]], [[Клавир]], [[Гитара]]|Genre=Софт-рок , [[Поп]], [[Рок]], [[Балада]], Етно џез, Акустична музика, [[Р&Б|Современ Р&Б]], "[https://en.wikipedia.org/wiki/World_music World Music]"}} '''Весна Малинова -''' [[Република Македонија|македонски музички уметник, автор]], родена во Штип.<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%98%D1%9C%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%B8-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5/|title=Познавајќи се себеси, ги познавам сите|last=Таушанска|first=Марија|date=2018-10-29|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Таа е популарен наградуван слободен уметник, автор, композитор и текстописец, студиски придружен вокал, уметнички продуцент и ментор, учител, мајстор во областа на музиката, пишувањето песни и емоционално изразување. <ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/354166/omar-dzaferoski-debitanstkiot-nastap-so-nagrada-na-makfest-2020|title=Омар Џафероски, дебитансткиот настап со награда на Макфест 2020|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://off.net.mk/net-roulette/muzika/the-hounds-tishina-pijan-slavej-vesna-malinova|title=The Hounds - Тишина / Пијан Славеј, Весна Малинова {{!}} Off|work=off.net.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> == Животопис == Првите нејзини песни ги објавува во 1999 година (композиција и текст), и од тогаш до сега има реализирано повеќе од 400 песни, (композиции и/или текстови и препеви и аранжмани) во изведба на десетици различни пеачки имиња, меѓу кои препознатливите [[Дани Димитровска]], [[Кристина Арнаудова]], [[Каролина Гочева]], [[Тоше Проески]], [[Ѓоко Танески]], [[Александра Пилева]], [[Влатко Илиевски]], [[Роберт Билбилов]], [[Биба Додева]], [[Тамара Тодевска]], [[Тијана Дапчевиќ]], [[Маја Гроздановска-Панчева|Маја Гроздановска Панчева]], Наталија Данаилова, [[Андријана Јаневска]], Никола Зацески, [[Елена Ристеска]], [[Наташа Малинкова]], [[Елена Петреска]], Марјан Стојановски, [[Мијата]], Д Хаундс (en. The Hounds), [[Ристо Самарџиев]], Памперс, Патници, група Интервали, Тамара Волческа, [[Ивона Јовановиќ|Ивона Јо]], [[Васил Гарванлиев]], [[Александар Белов (пејач)|Александар Белов]], [[Бранислав Николов|Пијан Славеј]], Марко Луис, Мила Николовска – Ѓумар, Марија Атанасова, Елеонора Пољоска, Дорис Димовска и многу други. <ref name=":6" /><ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://zamp.mk/%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BF/|title=Репертоар на ЗАМП – ZAMP|language=mk-MK|accessdate=2024-11-22}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/402277/do-you-remember-slusnete-go-prvenceto-na-makedonskata-bili-ajlis|title=„Do You Remember“ - слушнете го првенчето на македонската Били Ајлиш|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/18/%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BA/|title=„Место од спомени“ е прва песна на македонски јазик од Тамара Волческа|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-18|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tocka.com.mk/vesti/320536/dani-dimitrovska-na-slatki-maki-bev-letovo|title=Дани Димитровска: На „слатки маки“ бев летово|work=tocka.com.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://musicnonstop.today/mk/2023/07/10/%D0%B8%D0%BC%D0%B0-%D1%99%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2-%D0%B2%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81-%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BB-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0/|title=„Има љубов во нас“ е новиот сингл на Дани Димитровска|last=Buraliev|first=Maksim|date=2023-07-10|work=Музика нонстоп денес|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://frontline.mk/2024/10/30/video-pi-ana-nova-pesna-na-dani-dimitrovska/|title=(ВИДЕО) „Пијана“ нова песна на Дани Димитровска|last=Jane|date=2024-10-30|work=ПРВА ЛИНИЈА|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE-%D0%BF%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B4%D0%B8/|title=(Видео) „Пијана“ - нова песна на Дани Димитровска|last=Редакција|date=2024-10-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0-%D0%B2%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%87%D1%83%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%98%D0%B5-%D0%B5-%D0%B3%D1%80/se-porodi-nina-dean-unikatno-ime-za-sincheto|title=Дани вечерва ви порачува: Скопје е „Град на љубовта“|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ilike.mk/scena/muzika/subcategory/nema-dve-dani-dimitrovska/|title=Шармот на старото Скопје во новиот спот „Нема две“ на Дани|work=iLike.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/nashi-faci/video-dani-i-petse-od-superhiks-sakaat-da-se-zaedno/|title=(Видео) Дани и Пеце од „Суперхикс“ сакаат да се заедно|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2020-01-15|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D1%81%D0%B5-%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5/|title=Бугарија ќе се претстави на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2021-11-09|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopje1.mk/archives/224862|title=(ВИДЕО) Дани Димитровска објави нова песна „Има љубов во нас“ - Скопје1.мк|last=Скопје 1|date=2023-06-15|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":5">{{Наведена мрежна страница|url=https://ohridpress.com.mk/%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D1%82/|title=Одлично издание на Интернационалната вечер на „Охрид Фест – Охридски трубадури“|date=2024-12-03|work=OhridPress|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/video-foto-po-podolga-pauza-kristina-arnaudova-a-ob-avi-pesnata-zasekogash/|title=(Видео+фото) По подолга пауза, Кристина Арнаудова ја објави песната “Засекогаш“|last=Редакција|date=2023-04-28|work=еМагазин|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://zase.mk/article/353910/video-karolina-gocheva-vljubena-vo-novata-pesna-kako-i-vo-realnosta|title=ВИДЕО: Каролина Гочева вљубена во новата песна како и во реалноста|work=zase.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/sakav-so-pesna-da-se-slavi-zhivotot-na-branko-i-na-site-koi-ni-gi-zede-virusot-veli-mijata-koja-ja-promovirashe-nevideni/|title=Сакав со песна да се слави животот на Бранко и на сите кои ни ги зеде вирусот, вели Мијата, која ја промовираше ,,Невидени”|date=2021-06-29|work=Фокус|language=en-GB|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/113020-aleksandra-pileva-zhivee-vo-sad-so-soprugot-i-sinot-13-pominaa-20-godini-od-mojata-pobeda-na-makfest|title=Aлександра Пилева живее во САД со сопругот и синот (13): „Поминаа 20 години од мојата победа на Макфест“|last=Simionova|first=Simona|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=https://ogaeaustralia.com/news/junior-eurovision-2021-review-bulgaria-denislava-and-martin-voice-of-love|title=Junior Eurovision 2021 Review -Bulgaria: Denislava and Martin Voice of Love|work=ESCFAN - OGAE Australia|language=en-AU|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mrt.com.mk/node/77284|title=МРТ|work=mrt.com.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://drnka.mk/%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8-%D1%81%D0%BE-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/|title=Наталија Данаилова од Богданци со нова песна – „Небо диво“ која носи брз ритам, среќа, радост….(ВИДЕО)|last=Trajkov|first=Vane|date=2023-03-04|work=Дрнка|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/61764-neskrshliviot-gjerdan-na-vasil-garvanliev|title=Нескршливиот Ѓердан на Васил Гарванлиев|last=Mitrevska|first=Monika|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://skopjeinfo.mk/so-spotot-za-vreme-dani-go-najavuva-martovskiot-koncert-video|title=Со спотот за „Време“ Дани го најавува мартовскиот концерт (видео)|work=skopjeinfo.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://netpress.com.mk/zhivee-spomen-nova-pesna-i-video-zapis-na-tamara-volcheska/|title=„Живее спомен” – нова песна и видео запис на Тамара Волческа {{!}} NetPress|last=Ваљакова|first=Гордана Милошевска|date=2024-03-14|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://svet-australia.com/2021/09/28/muzikata-e-ljubov-pratena-vo-eter-veli-natalija-danailova-novo-muzicko-ime-na-pop-scenata/|title=MUZIKATA E LJUBOV PRATENA VO ETER VELI NATALIJA DANAILOVA NOVO MUZIČKO IME NA POP SCENATA|last=Urednik|date=2021-09-28|work=Svet Australia {{!}} Showbiz Magazin|language=bs-BA|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/37382-vlatko-ilievsk-albu/37382/|title=Се подготвува монографија и албум со необјавени песни на Влатко Илиевски|date=2020-05-07|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/imam-nesto-da-te-prasam/intervju-na-muzika24-the-hounds/4605/|title=Интервју на Музика24: The Hounds|date=2013-05-24|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B3%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D1%86%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE-%D0%BE%D0%B4-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BA/|title=Во подготовка цеде „Најдобро од Влатко“ и монографија|last=Таушанска|first=Марија|date=2020-05-05|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B7%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%88-%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BD/|title=“Засекогаш“ – Кристина Арнаудова со нова песна со која се враќа на музичката сцена {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2023-05-02|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Весна Малинова, изминатите 25 години, дејствува како независен слободен уметник, музичар, поет, целосно посветена на создавањето на песни кои го одразуваат секојдневието и емоцијата на поднебјето со кое е во взаемна размена. Нејзиниот начин е оригинален, инспиративен, искрен и полн со љубов, отвореност и храброст - да се живее на овие простори, од песни и за песните. Го пренесува интуитивно своето искуство, менторира млади песнописци, и интерпретатори, насочувајќи ги кон емоционално ослободување и спознавање и зреење, како поддршка на нивниот пат и како придонес во збогатување на авторската сцена - нови слободни уметници, кои ја имаат една од најважните улоги за духот на човештвото. <ref name=":1" /> Малинова, како автор (музика, текст, аранжман, придружен вокал или уметнички продуцент), остварува соработки и дела кои се застапени на голем број на официјални музички изданија (албуми) на македонски музичари, а дел од нив имаат и интернационални изданија: <ref name=":1" /><ref name=":6" /><ref name=":0" /> * “[https://www.discogs.com/release/11217953-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%97%D0%B0-%D0%89%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2 Град за љубов]“ – [[Дани Димитровска]] <ref name=":3" /> * „[https://www.discogs.com/master/989625-Vlatko-Ilievski-%D0%A1%D0%BE-%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8-%D0%97%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8 Со други зборови]“ – [[Влатко Илиевски]] * „[[Извор (албум)|Извор]]“ – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reporter.mk/deshavki/foto-ohridska-promotsija-na-noviot-album-na-karolina/|title=(Фото) Охридска промоција на новиот албум на Каролина|last=Владимиров|first=Љубисав|date=2018-03-10|work=Reporter.mk|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://deca.mk/detsa-protiv-roditeli-nova-semejna-igra-shto-gi-zblizhuva-generatsiite/|title=„Деца против родители“ - нова семејна игра што ги зближува генерациите|date=2024-12-03|work=Деца.мк|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „[https://www.discogs.com/master/1005774-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%92%D0%BE-%D0%9C%D0%B5%D1%93%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5 Во меѓувреме]“ – [[Дани Димитровска]] * “[https://www.youtube.com/watch?v=s-HKiWBOGsw&list=PLnx8nXW3kS4oTVQ-dXwW0TaFPPkCegxxc Самосвест]” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * “Кај нѝ се срцата” – [https://www.youtube.com/@thehoundsmk The Hounds] * [https://www.youtube.com/@natalijadanailova9850 “Сѐ за тебе” – Наталија Данаилова] * “Суперстар” – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон Стоп]] * „[https://www.discogs.com/master/1005713-%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8-%D0%A2%D0%B8-%D0%94%D0%B0-%D0%9C%D0%B5-%D0%98%D0%BC%D0%B0%D1%88 Ти да ме имаш]“ – [[Дани Димитровска]] * „Најбогат на свет“ – [[Влатко Илиевски]] * „Од изворот на изборот“ – [[Тони Зен]] <ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/toni-zen-go-promovirase-svojot-najnov-album-od-izvorot-na-izborot/32855/|title=Тони Зен го промовираше својот најнов албум “Од изворот на изборот” (Аудио)|date=2019-05-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * „Знаеш колку вредам“ – [[Каролина Гочева]] * „Кад звезде нам се склопе“ – [[Каролина Гочева]] * “[[Македонско девојче 2]]” – [[Каролина Гочева]] * “Возови” – [[Кристина Арнаудова]] * “Целосно ти припаѓам” - Бојана Атанасовска Скендеровски, * „Капка под небото“ – [[Каролина Гочева]] / “Кап испод неба” – [[Каролина Гочева]], * “2007” – [[Кристина Арнаудова]] * “Најубави песни” – [[Каролина Гочева]] * “Една добра причина” - [[Биба Додева]] * “Незаборавни” – [[Биба Додева]] * “Ти сум јас” – Анита Мицова * “Никогаш доста” – [[Ѓоко Танески]] * “Огнени печати” – [[Јоце Панов]] * “Небеска“ – [[Мијата]] * “Моја библија” – [[Андријана Јаневска]] * “Негатив” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Као да..” – [[Тијана Дапчевиќ]] * “Во заборав” – [[Каролина Гочева]] * “[[Игри без граници (албум)|Игри без граници]]” – [[Тоше Проески]] * “Још увјек сањам да смо заједно” – [[Тоше Проески]] * “[[Ден за нас (албум)|Ден за нас]]” – [[Тоше Проески]] * “Дан за нас” – [[Тоше Проески]] * “Пратим те” – [[Тоше Проески]] * “[[По тебе (албум)|По тебе]]” – [[Тоше Проески]] * “Најдоброто од Каролина” – [[Каролина Гочева]] * “Musica del sol” Luxury Lounge Music – [[Марга Сол|M-Sol records]] * “Gdje je srce tu je dom” – [[Антонија Шола]] * “Збогум најмила” – [[Ѓоко Танески]] * “РБ” – [[Роберт Билбилов]] * “Без шминка” – [[Елена Ристеска]] * “Нема утро без тебе” – Игор Шарески * “Ти пеам песна” – [[Јоце Панов]] * “Лице од насловна” – [[Роберт Билбилов]] Голем дел од нејзиното богато творештво, редовно се најдува и на повеќе изданија на музичките фестивали во регионот, како што се: * [[Макфест|Макфест – фестивал]] <ref name=":1" /><ref name=":0" /> * [[Скопје фест|МРТВ – Скопски фестивал]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooltura.mk/kulturni_nastani/d0-bc-d1-80-d1-82-d0-b3-d0-be-d0-b2-d0-be-d0-b7-d0-be-d0-b1-d0-bd-d0-be-d0-b2-d1-83-d0-b2-d0-b0-d1-81-d0-ba-d0-be-d0-bf-d1-81-d0-ba-d0-b8-d1-84-d0-b5-d1-81-d1-82-d0-b8-d0-b2-d0-b0-d0-bb/|title=МРТ го возобновува Скопски фестивал|date=2012-11-14|work=COOLTURA.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tvpaket.com.mk/%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%B2%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD-%D1%81%D1%98%D0%B0%D1%98/|title=Скопски фестивал се враќа во полн сјај|work=ТВ Пакет|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://radiomk11.rssing.com/chan-11297313/article674.html?nocache=0|title=Уживајте со сите 20 композиции од „Скопски фестивал 2014“|work=radiomk11.rssing.com|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Македонска радио-телевизија|МРТВ]] – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/republika-makedonija-na-evrovizija-2010-godina-ke-ja-pretstavuva-gjoko-taneski/44326/|title=Република Македонија на Евровизија 2010 година ја претставуваше Ѓоко Танески|date=2021-03-16|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurosong.hr/ovo-su-potencijalni-predstavnici-sjeverne-makedonije-u-torinu/|title=Ovo su potencijalni predstavnici Sjeverne Makedonije|last=Ajdinović|first=Faruk|date=2022-01-21|work=eurosong.hr|language=hr|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/festvali/selektirani-pesnite-ovie-izveduvachi-se-vo-trka-za-makedonski-pretstavnik-na-evrovizija/53643/|title=Селектирани песните: Овие изведувачи се во трка за македонски претставник на Евровизија|date=2022-01-21|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Охридски трубадури – фестивал <ref name=":5" /><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81-%D0%B4%D0%B8-%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%85%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%81%D0%B0%D0%BD-%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%BE/|title=Дорис Ди блесна на охридски „Сан Ремо“; Песната „Нека свети“ ги освои срцата на публиката и жирито {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2024-09-06|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16">{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/internacionalnata-vecher-na-ohrid-fest-ohridski-trubaduri-2024-vo-znakot-na-jubileite-i-na-vonvremenskite-pesni/|title=Интернационалната вечер на „Охрид фест – Охридски трубадури 2024“ во знакот на јубилеите и на вонвременските песни|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-09-01|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[:sr:Сунчане_скале|Сунчане скале]] „Sunčane skale - pjesma ljeta“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kupindo.com/Audio-diskovi/76385993_Various-%e2%80%93-Suncane-Skale-2008-Nove-Zvijezde-CD-U-CELOF|title=Various – Sunčane Skale 2008 - Nove Zvijezde CD U CELOF - Kupindo.com|work=Kupindo|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведување|title=Various - Sunčane Skale 2009 - Pjesma Ljeta|url=https://www.discogs.com/release/11062977-Various-Sun%C4%8Dane-Skale-2009-Pjesma-Ljeta?srsltid=AfmBOor5eDy58yiU9so5kUWaE2vpbPJiz_480VEiXlTpQCuxVEwn4B4r|date=2009|accessdate=2024-12-03|language=en}}</ref> * [[Детска Евровизија]] <ref name=":4" /><ref name=":9" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://escbeat.com/2021/08/21/around-the-continent-2022-week-7/|title=Around The Continent 2022-Week 7|last=Simanis|first=Karins|date=2021-08-21|work=ESCBEAT|language=en-US|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mia.mk/story/%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%9C%D0%B5-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B8-%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0-%D1%81%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2-%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80-%D1%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0|title=Бугарија ќе настапи на Детската Евровизија со песна на Васил Гарванлиев, Давор Јордановски и Весна Малинова|last=Бугарија|first=Николај Крстев|date=2021-11-09|work=Mia.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * [[Златно славејче]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://smart.sdk.mk/vesti/denis-kosmonautko-i-mijata-ke-bidat-gosti-na-zlatno-slavejche-so-pesnata-za-inkluzija-gush-i-bats/|title=ДЕНИС КОСМОНАУТКО И МИЈАТА ЌЕ БИДАТ ГОСТИ НА „ЗЛАТНО СЛАВЕЈЧЕ“ СО ПЕСНАТА ЗА ИНКЛУЗИЈА, „ГУШ И БАЦ“|last=milica|date=2024-11-03|work=СМАРТ - СДК МК|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Целиот опус на Малинова го следат мноштво национални признанија и околу 20 -тина фестивалски награди, награди на разни музички манифестации, меѓу кои 2 Златни Бубамари на популарноста, за најдобар сонгврајтер (композитор и текстописец) и за „Албум на годината“ за албумот Град за љубов - [[Дани Димитровска]], МАРС – хит на годината, „Гран при“ награди меѓу кои за песната „За овој свет“ од [[Тоше Проески]], <ref name=":17" />многубројни награди за најдобар текст и други. <ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taratur.com/21-izdanie-vo-21-vek-za-podobar-zhivot-chetirichasovno-shou-zlatna-bubamara/|title=„21 издание во 21 век за ПОДОБАР ЖИВОТ“ - четиричасовно шоу „Златна бубамара“|date=2018-02-23|work=Таратур|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tirekovmirece.com/Novost/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB-%D0%97%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%80%D1%87%D0%B5%D0%B2-=-%D0%BD%D0%B0%D1%98%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%80-%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80|title=Васил Зафирчев - најдобар актер|work=Ти Реков Ми Рече|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":13">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/vasil-garvanliv-pobedi-na-festivalot-world-folk-vision2020/38115/|title=Васил Гарванлиев победи на фестивалот “World Folk Vision 2020” (Фото)|date=2020-07-01|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makfax.com.mk/zanimlivosti/212881/|title=Радиски хит на годината, Влатко Илиевски|last=Макфакс++|date=2009-11-25|work=МАКФАКС|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/mladite-pejachi-kje-gi-sochuvaat-pesnite-na-toshe-proeski/|title=Младите пејачи ќе ги сочуваат „Песните на Тоше Проески“|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-10-13|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":17">{{Наведена мрежна страница|url=https://spomenkukatose.org.mk/%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0/|title=Биографија|work=Спомен куќа Тоше Проески|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":16" /> Меѓу регионалните успеси на нејзините песни се вбројуваат првите две македонски песни на светската топ листа на МТВ Адриа 2007 година - (“Срца две” и “Црвени дождови” - во изведба на [[Дани Димитровска]]) а “Црвени дождови”, се најде и на екпрес светска топ листа на МТВ - Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kafepauza.mk/muzika/iskrena-muzichka-plejlista-shto-slusha-sekogash-nasmeanata-dani-za-da-dobie-inspiracija/|title=Искрена музичка плејлиста: Што слуша секогаш насмеаната Дани за да добие инспирација?|date=2016-12-07|work=www.kafepauza.mk|language=mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Преку нејзината работа и дејствување, таа се појавува во ''проекти за општествена добробит и свесност''. Во поголемиот дел од нив се вклучува волонтерски, вложувајќи го својот труд во дарежлива поддршка за проекти важни за народот во родната земја. Еден од нив е проектот "Растеме заедно", во којшто Малинова ги потпишува композицијата и текстот на химната за подигање на свеста за животот на децата со аутизам, каде учевствуваат повеќе врвни пеачки имиња. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0-%D0%B8-%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%B7%D0%B0-%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D1%82|title=„Растеме заедно“ - песна и спот за подигање на свеста за аутизмот|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во опусот на дела, на Малинова се вбројува препевот на првиот јуниор Бродвејски Мјузикл изведен на Македонски јазик “Ени”, кој даде сосема нова димензија во перцепцијата на децата во проектот, за убавината на изведување на оваа уметничка форма, на мајчин јазик. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/vo-prv-red/prednovogodisno-vo-makedonska-filharmonija-brodvejskiot-mjuzikl-eni-junior/35516/|title=Предновогодишно во Македонска филхармонија – бродвејскиот мјузикл “Ени Јуниор”|date=2019-12-15|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vecer.press/%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B2%D0%B5%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BC%D1%98%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%BB-%D0%B5%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%80-%D0%B2/|title=Бродвејскиот мјузикл „Ени Јуниор“ во Филхармонија {{!}} Вечер ...1963 {{!}} Vecer MK|last=Вечер|date=2019-12-23|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во низата на проекти во кои се наоѓаат дела со потписот на Малинова се неколку кампањи на Y-Peer и UNDP, за подигање на свесноста за Тинејџерската бременост и Anti-AIDS кампањи, испеани од поранешниот музички амбасадор на УНДП за југоисточна Европа - [[Дани Димитровска]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=1991&d2=31&m2=12&y2=2012&all=0&dnevnik=1&fulltext=2&timeup=2&show=1&q=%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%20%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%82%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2%20%D1%81%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0&read=6788f7fa3df49fa|title=Архива|work=time.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * “My life” - во соработка со артисти од Египет (Карим Камил), од Тунис (Си Лемхаф) и од Македонија (Амон Мра). <ref name=":0" /> * “Ова е твое време” - во соработка со артисти [[Тони Зен]] од Македонија, Бобо од Бугарија и Марко Луис од Србија. <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.crnobelo.com/novosti/nastani/19561-dani-toni-zen-bobo-i-marakuja-so-poraka-do-sekoj-tinejdzer-ova-e-tvoe-vreme|title=Дани, Тони Зен, Бобо и Маракуја со порака до секој тинејџер „Ова е твое време“|last=Daskalova|first=Maja|work=CRNOBELO.com|language=mk-mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> Низ својата 25 годишна кариера, Малинова остварува соработки со повеќе авторски имиња. Првите дела ги реализира во соработка со Давор Јордановски, потоа, Дарко Тасев, со кого од самите почетоци, заеднички потпишуваат голем број хитови, Валентино Скендеровски, Владимир Дојчиновски - Дојчин, Никола Мицевски, Кирил Бабамов, Илија Ќосевски, Јордан Манов, Кокан Димушевски, Роберт Билбилов, Младен Маркович, Владимир Николов, Дарко Димитров, Марга Сотировска - Марга Сол, Никола Васков - Нино, Ивица Брчиоски, Димитар Кочев, Григор Копров, Александар Јовески, Ѓорѓи Вацев, Филип Динев, Тоше Проески, Саша Драгиќ, Јован Јованов, Дарко Мучев, Ана Бочек, Арбен Шаќири, Василис Пиперис и многу други, кои се појавуваат во улога на аранжери и/или композитори.<ref name=":0" /><ref name=":12" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://popara.mk/2015/zapoznavanje-so-uchesnicite-na-prvoto-makednosko-muzichko-realno-shou-na-ista-adresa-igor-mitrovikj/|title=Запознавање со учесниците на Првото Македонско Музичко Реално Шоу “На иста адреса“: Игор Митровиќ|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://infedream.wordpress.com/2021/06/02/%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%BE%D0%B2/|title=“Друг да ме нема” пее Маги во својата нова песна|date=2021-06-02|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/muzika-na-kirilica/pepa-dimitrova-tisina-se-snima/48439/|title=Пепа Димитрова: Тишина, се снима! (Фото)|date=2021-05-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":14">{{Наведена мрежна страница|url=https://zenskimagazin.mk/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B4-%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BDa%D0%BB%D0%B5-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4/|title=ВИКЕНД ИНТЕРМЕЦО: Како настанaле македонските хитови?|work=Женски Магазин|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref name=":10" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/anita-micova-so-video-spot-za-novata-pesna-bidi-dobar/26603/|title=Погледнете: Анита Мицова со видео спот за новата песна “Биди добар” (Видео)|date=2017-02-16|work=muzika24.mk|accessdate=2023-12-03}}</ref> Од поширокиот регион, Малинова се потпишува на препеви на Македонски јазик, на песни од авторите [[Момчило Бајагиќ-Бајага|Момчило Бајагич - Бајага]], [[Дино Мерлин]], Миро Буљан, Маја Сар, [[Марија Шерифовиќ]], [[Даниел Кајмакоски|Даниел Кајмаковски]], Снежана Вукомановиќ, Махир Сарихоџиќ, Џорџе Миљенович, Дино Шукало, Мирко Вукоманович, Махир “Beat House”, [[Антонија Шола]], Силвио Пасариќ, Мирослав Рус, Зоран Лекович, Соња Буљан и други. <ref name=":0" /><ref name=":15">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/balkanlend/kerkata-na-simon-trpcheski-so-prerabotka-na-za-ovoj-svet-video/56365/|title=Ќерката на Симон Трпчески со преработка на „За овој свет“ (Видео)|date=2022-06-25|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novamakedonija.com.mk/zivot/magazin/ljupcho-kjurchievski-alijas-riko-sanchez-ja-delel-scenata-so-volodimir-zelenski/|title=Љупчо Ќурчиевски алијас Рико Санчез ја делел сцената со Володимир Зеленски|last=Таушанска|first=Марија|date=2024-05-07|work=Нова Македонија|language=mk-MK|accessdate=2024-12-03}}</ref> Во песните на Малинова се проткајуваат повеќе жанрови и мелодиски и зборовно, од лирски, шлагерски, поп, рок, поп-рок, раскажувачки, лесни и длабоко емоционални. Во суштина, таа е препознатлива по својот оригинален интуитивен авторски пристап, во кој ја отсликува слоевитоста на емоциите и личната сензитивна природа, како својата така и на артистот или изведувачот за кого е наменета песната.<ref name=":8" /><ref name=":14" /> Нејзините песни, редовно, во континуитет, се најдуваат на националните топ листи, станувајќи хитови и евергрини, притоа, негувајќи го квалитетот, со одговорност кон добробитта на слушателите.<ref name=":14" /> === ''Издвоени песни:'' <ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.discogs.com/artist/1705825-Vesna-Malinova|title=Vesna Malinova|work=Discogs|language=en|accessdate=2024-12-03}}</ref> === * [https://www.youtube.com/watch?v=9ptDJVZPoFg Нема утеха] – [[Александра Пилева]] <ref name=":8" /> * Сребрени војници – [[Александра Пилева]] * Кој да ми запее – [[Каролина Гочева]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.femina.mk/%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8/%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%88%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D1%98%D0%B0-%D0%BA%D0%BE%D1%98-%D0%B4%D0%B0-%D0%BC%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B5-%D0%BE%D0%B4-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%98%D1%87%D0%B5-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0|title=Слушнете ја „Кој да ми запее“ од македонското девојче Каролина Гочева|work=Femina.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Срцето мое тука чука – Никола Зацески <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/nikola-zaceski-go-promovirase-svojot-prv-singl-srceto-moe-tuka-cuka/40631/|title=Никола Зацески го промовираше својот прв сингл “Срцето мое тука чука” (Видео)|date=2020-11-20|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Ѕвона – [[Каролина Гочева]] <ref name=":7" /> * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] * За овој свет – [[Тоше Проески]] <ref name=":15" /> * Смеј ми се смеј – [[Каролина Гочева]] * Возови – [[Кристина Арнаудова]] * Црно на бело – [[Дани Димитровска|Дани]] * Бели цветови – [[Каролина Гочева]] * Што до тогаш – [[Дани Димитровска|Дани]] * Ѓердан – [[Васил Гарванлиев]] <ref name=":13" /> * Не живеам за другите – [[Дани Димитровска|Дани]] * Сам – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Скриена во сонот – [[Нон Стоп (музичка група)|Нон стоп]] * Никогаш доста – [[Ѓоко Танески]] * Расцветај – [[Ѓоко Танески]] * Цреша – [[Тоше Проески]] * Прв и последен – [[Кристина Арнаудова]] * Носталгија – [[Андријана Јаневска]] * Прашина – [[Кристина Арнаудова]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzika24.mk/premiera/kristina-arnaudova-zasekogash-e-pesnata-koja-morase-da-bide-otpeana/59774/|title=Кристина Арнаудова: “Засекогаш” е песната која мораше да биде отпеана (Видео)|date=2023-04-28|work=muzika24.mk|accessdate=2024-12-03}}</ref> * Не ме држи место – [[Роберт Билбилов]] * Смешно зар не – [[Тамара Тодевска]] * Изгрев – [[Тијана Дапчевиќ]] * Немирна – [[Тамара Тодевска]] * Ти си ми сè – Марија Атанасова <ref>{{Наведување|title=MARIJA ATANASOVA - TI SI MI SE 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=W5kM3UBAnSQ|date=2024-11-06|accessdate=2024-12-03|last=Marija Atanasova}}</ref><ref>{{Наведување|title=Марија Атанасова со песната „Ти си ми се“ е единствената штипјанка која ќе учествува на Макфест|url=https://www.youtube.com/watch?v=F-YLmixrUxM|date=2024-10-22|accessdate=2024-12-03|last=Телевизија M-Net HD}}</ref> === Издавачи: <ref name=":0" /> === * [[Авалон продукција|AVALON production]] * M-Sol records * Virginia records * PGP RTS * HIT records * DALLAS records * CITY records * М2 – production * Y-peer - УНФПА * Ризница * [[Макфест|Макфест - фестивал]] * МРТВ – Скопски фестивал * МРТВ – Избор на песна за евровизија – Евросонг <ref name=":11" /> * Охридски трубадури - фестивал * “SUNČANE SKALE - PJESMA LJETA” - фестивал * Junior Eurovision <ref name=":4" /> == Наводи == 7d74m1rreakeizdanw17b0wxcrhs1cs 2 1358446 5299974 5296437 2024-12-03T14:24:17Z Gurther 105215 /* Поглавје XVII */ 5299974 wikitext text/x-wiki {{Закосен наслов}} {{Инфокутија Книга|name=Моето учество во револуционерните борби на Македонија|image=File:Моето учество во револуционерните борби во Македонија.jpg|image_caption=Корицата на книгата|authors=[[Алексо Мартулков]]</br> [[Ѓорѓи Абаџиев]]|language=[[Македонски јазик]]|series=[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)]]|subjects=[[Македонското револуционерно движење]]</br>[[Бугарска пропаганда во Македонија]]</br>[[Пирински Македонци|Македонски активисти во Бугарија]]</br>[[Балканските војни]]|country=[[СР Македонија]]|genre=Автобиографија|publisher=[[Институт за национална историја]]|release_date=1954|pages=389|external_url=http://macedonian.atspace.com/knigi/am_spmni.htm}} '''Моето учество во револуционерните борби на Македонија''' — автобиографија на [[Алексо Мартулков|Александар Ончев Мартулков]], истакнат [[Македонци|македонски револуционер]], политичар и еден од најстарите пропагатори на [[социјализмот]] во Македонија. Делото бил напишано после [[втората светска војна]] и објавено во 1954 година. Книгата е шестиот дел по ред од поранешниот серијал „[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)|Материјали за македонската национал-револуционерна историја]]“. Првата книга била превод на спомените на [[Ѓорче Петров]] од [[Љубомир Милетиќ]], втората книга била превод на спомените на македонскиот револуционер [[Славејко Арсов]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98/BFLRAAAAMAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Материјали за историјата на Македонија|last=Institut za nacionalna istorija|publisher=[[Институт за национална историја]]|year=1955|pages=1}}</ref> третата книга била превод на мемоарите на истакнатиот [[Пирински Македонци|македонски национален херој]] [[Јане Сандански]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%BC/ocYPtI6RSjQC?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Турски документи за македонската историја|last=[[Институт за национална историја]]|publisher=Научен Институт за национална историја на македонскиот народ|pages=191}}</ref> четвртата книга била превод на писмата на македонскиот национален херој и апостол [[Гоце Делчев]] и петта книга била превод на спомените на [[Лука Ѓеров]] и [[Лазар Димитров (Дренок)|Лазар Димитров]]. Книгата на Алексо Мартулков, како голем дел од книгите од истиот серијал, е автобиографија и ги документира револуционерните дејства за време на долготрајното [[Отоманска Македонија|турско ропство на Македонија]]. Книгата била единствената во серијалот којшто не била преведена од Милетиќ. Книгата исто така не е конкретно напишана од Алексо Мартулков туку е составена од најпотребните белешки на [[Ѓорѓи Абаџиев]] кога дискутирал со македонскиот револуционер. Абаџиев истакнал во предговорот на книгата дека Мартулков иако бил стар за време на производството на книгата, Мартулков бил околу 76 години кога Абаџиев ја пишувал книгата, имал квалитетна меморија и свесен однос што му овозможил да даде квалитетна перспектива кон револуционерното движење во [[Велес]]. Книгата е составена од 389 страници со 47 поглавја каде што Алексо Мартулков детално раскажува за неговите млади години, како со пропагирањето на македонскиот преродбеник [[Васил Главинов]] тој почнал да се ориентира кон социјализмот, неговото учество во [[Македонска револуционерна организација|македонската револуционерна организација]] и [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Обединета)|нејзиниот следбеник]]. Како им помогнал на [[Илинденско востание|илинденците за време на нивното национално востание]] и за неговото учество во [[Судски процес против ВМРО (Обединета)|судскиот процес во Бугарија против ВМРО Обединета.]] Книгата може да се подели во четири главни дела: младоста, приклучување и учествување во МРО, улогата во ВМРО Обединета и активистички дејства во Бугарија. == Содржина == === Младоста === ==== Поглавје I ==== Првото поглавје на книгата е претежно фокусирано за младите години на Алексо Мартулков. Во првите страници тој исто така си го спомнал брат му [[Петар Мартулков]] но заради непознати причини тој грешно наведил дека брат му починал во 1905 година, додека Петар Мартулков починал во 1947 година кај [[Софија]]. Мартулков е роден во сиромашна и бедно семејство, неговиот татко се викал Јован Мартулков додека неговата мајка се викала Сава Мартулкова (момиско: Василова). Неговиот татко работел како брашнар додека мајка му работела во тогашната градска фабрика. За жал татко му загинал во млади години, кога Мартулков бил осумгодишна возраст, заради тоа тој бил радикализиран во млади години со социјалистичките дела кој [[Васил Главинов]] ги донесол од Софија. Според Алексо Мартулков, комунистичкото дело којшто го радикализирал бил „Студенство и социјализмот“ од тогашниот пратеник во [[Народно собрание на Бугарија|собранието на Бугарија]] [[Никола Габровски]] со потекло од [[Велико Трново]]. Тој го гледал социјализмот како симбол на слободата на секој дневниот човек. Заради тоа во 1894 година тој заедно со неговите другари ја формираат првата социјалистичка организација во [[Велес]] и првата социјалистичка група во целиот [[Македонија (регион)|македонски регион]]. Тие исто така создадале народно читалиште за граѓаните од Велес и ги добивале книгите од Васил Главниов. Во 1895 година се формирала [[Македонска социјалистичка група|македонската социјалистичка група]] и Мартулков се приклучил во групата заедно со други истакнати социјалисти како [[Никола Карев]], [[Димитар Благоев]] и [[Димо Хаџи Димов]]. ==== Поглавје II ==== [[Податотека:Vasil Glavinov.JPG|мини|Слика од [[Васил Главинов]], близок соработник на Мартулков во неговите млади години и редовно спомнат во книгата.]] Во 1896 година Алексо Мартулков почнал со неговите печалбарски дејства. Со помош од Васил Главинов тој успешно се преселил во Софија, Бугарија во период каде што [[Македонска емиграција во Бугарија|македонската емиграција во Бугарија]] почнала да расте. Тој почнал да живее кај булевардот „Марија Лујза“, еден од најстарите булеварди во Софија.<ref>''[https://stolica.bg/sofia-tur/ulitsi-ploshtadi-i-mostove/bulevard-knyaginya-mariya-luiza Булевард „Княгиня Мария-Луиза”]'' од Столица.бг</ref> Таму тој заедно работел со македонскиот социјалист [[Васил Главинов]]. Алексо Мартулков признал во неговата автобиографија дека заради смртта на татко му во млади години тој го гледал Васил Главинов како неговиот втор татко и бил восхитен кон неговите дејства и придонеси, Мартулков наведува во книгата дека татковска љубов од Главинов му останала во неговата душа за цел живот дури и после смртта на Васил Главинов. Тој работел кај местото на Главинов заедно со велешкиот социјалист [[Андреја Керемитчиев]]. При неговата преселба Мартулков имал проблеми со границата но Главинов му помогнал. Тој помогнал со редактирањето на весникот „Револуција“ во тој период Мартулков соработувал со различни македонски социјалисти, меѓу нив биле [[Атанас Раздолов]] од [[Берово]], [[Димитар Мирасчиев]] од [[Штип]] и неколку други. Во истиот период тој исто така се сретнал со една дружина целосно составена од руски емигранти во [[Бугарија]], во тоа време и за време на [[Бугарска преродба|преродбата во Бугарија]] немало конкретен бугарски идентитет и голем дел од народот се сметале како [[Русофилија|русофили]]. Други фигури кој Мартулков соработувал но не биле дел од истата група се Стојан Попов - Чичото, кој бил автор на многумина детски книги во Бугарија и [[Андон Шулев]] од [[Велес]] кој планирал да емигрирал во [[Швајцарија]] но заради економски недостатоци неможел да си ја исполни желбата. Во второто поглавје Алексо Мартулков истакнал како го прославиле празникот први мај заедно со комунистичката група на Главинов и за време на неговиот активизам за прв пат се сретнал со истакнатиот македонски национален херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. ==== Поглавје III ==== Третото поглавје почнува во 1900 година, Алексо Мартулков именува некои истакнати социјалисти и комунисти од [[Битолски|Битолските]], [[Скопски|Скопските]], [[Крушевско|Крушевските реони]] и [[Малешевија]]. Некои од именувани револуционери се [[Никола Петров Русински]] од [[Русиново|селото Русиново]], [[Веле Марков]] од [[Селце (Крушевско)|селото Селце]], бојаџијата Петар Иванов и социјалистот [[Никола Карев]], двајцата од [[Крушево]]. Мартулков истакнал како главната причина зошто македонското социјалистичко движење страдало во нејзините први години е заради агресивната [[Странски пропаганди во Македонија|странска пропаганда присутна во Македонија во тој период]].<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B8_%D0%B1%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8_1878_192/sdVBAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Бележити българи: 1878-1923: Дейци на работническото революционно движение, обществено-политически дейци, дейци на революционно-освободителното движение в Македония и Тракия, военни дейци|last=Vasil Giı̐uı̐Łzelev|first=Boris Cholpanov|publisher=Държ. военно изд-во|year=1971|pages=543}}</ref> Мартулков исто така спомнал како [[македонскиот народ]] немале големо влијание врз локалната индустрија бидејќи голем дел од високите позиции биле под контрола на [[Турци|Турците]], [[Историја на Евреите во Македонија|Евреите во Македонија]] и [[Грци|Грците]] како дел од [[Грчка пропаганда во Македонија|грчката пропаганда во Македонија]]. Заради тоа Мартулков заедно со Главинов почнале да организираат образовни програми за [[Пирински Македонци|Македонците во Бугарија]]. Алексо Мартулков верувал дека слободата на Македонија и Одринско никогаш не можеле да го добиле преку мирни услови. Во третото поглавје Алексо Мартулков си ги изјаснил неговите ставови кон ослободителното движење во Македонија, според него Македонија требала да ги ликвидира сите шовонистички пропагатори кој ги измамувале многумина од социјалистите во тој период. Мартулков е убеден дека ако Македонија сакала да остане како независна држава тогаш нејзината неутралност и структура треба да биде слична како градбата на [[Швајцарија|Швајцарскиот систем]]. Вакви ставови не се нови и за време на 1890-тите и 1900-тите од странски набљудувачи [[Македонија]] го добил прекарот „Балканската Швајцарија“. Мартулков исто така истакнал како ги мразел шовонистичките стремежи на соседите на Македонија како [[Санстефанска Бугарија]] која била создадена од [[Руското Царство]] заради политички причини,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.gutenberg.org/cache/epub/22257/pg22257-images.html#chap_5|title=Bulgaria|last=Fox|first=Frank|year=2007|pages=69 - 70}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/Surviving_Imperial_Intrigues/KjcWEAAAQBAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=Bulgaria+Russian+vassal+San+Stefano&pg=PA19&printsec=frontcover|title=Surviving Imperial Intrigues, Korea’s Struggle for Neutrality Amid Empires, 1882–1907|last=Jin|first=Sangpil|publisher=University of Hawaii Press|year=2021|isbn=9780824889111|pages=19}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/The_Three_Germanys/RJJDAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=bulgaria+russian+vassal+san+stefano&pg=PA1203&printsec=frontcover|title=The Three Germanys, Glimpses Into Their History|last=Sedgwick|first=Theodore|publisher=Walker|year=1889|pages=1203}}</ref> [[Големосрпство|Велики Србија]] и [[Голема идеја|Голема Хелада]], Мартулков исто така бил убеден дека никогаш немале да добиле независност ако соработувале со друга држава и дека македонското движење требало да биде целосно независно. ==== Поглавје IV ==== [[Податотека:Петар Манџуков.jpg|мини|Слика од [[Петар Манџуков]], спомнат редовно во книгата.]] Во четвртото поглавје Мартулков пишал за неговото враќање од Софија во [[Велес]]. Тој се вратил во градот заедно со комунистот Андон Шулев и Васил Главинов, тие продолжиле со нивните дејства. Андон Шулев по одобрувањето на општината успешно се вработил како професор по [[историја]] и [[француски јазик]] во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|старата велешка гимназија]] сега позната како „Кочо Рацин“. Алексо Мартулков верувал дека заради неговиот недостаток на средношколско образование неможел да продолжил со социјалистичките дејства, заради тоа одлучил повторно да се запише како ученик во велешката гимназија. Бил сместен во II година кога повторно се запишал. Според Мартулков тој немал проблеми со неговите соученици и кога имале час по историја тој намерно би го прашал Андон Шулев, неговиот другар и професорот по предметот, за [[Социјализам|социјализмот]] и за [[Карл Маркс]] со цел да ги радикализирал другите ученици. При неговото образование тој се сретнал со велешкиот социјалист Саздо Ризов, постариот брат на македонскиот револуционер [[Ризо Ризов]]. Тој спомнал како Саздо Ризов примил весници и брошури од Васил Главинов и со негова помош ги ширеле кај велешкото население, некои од книгите биле додадени во велешката социјалистичка библиотека претходно основана од Мартулков. Александар Мартулков исто така спомнал како во 1896 година [[Гоце Делчев]] организирал план каде што го пратил [[Иван Манолев|Иван Манолев - Кукушанец]] да го украдел планот на едно артилериско орудие од софиското воено училиште којшто претходно го исклучиле Гоце Делчев заради неговите идеи и преку Васил Главинов да го пратиле кај Делчев којшто во тоа време бил во [[Солун]]. После тоа Мартулков почнал да работи во печатницата на Лазар Главинов, братот на Васил Главинов. Тие биле придружени со [[Дамета Малезанов]]. Добивале редовни тиражи од социјалистичкиот весник „Револуција“ и весникот „[[Политичка слобода|Политичка Слобода]]„. Но Главинов ги криел кога минел низ границата за да не бил уапсан и казнет. ==== Поглавје V ==== Петтото поглавје е за [[Грчко-турска војна (1897)|грчко-турската војна во 1897 година]], според Мартулков голем дел од велешкото население и голем дел од дејците во [[Македонската револуционерна организација]] биле на страна на Кралството Грција иако знаеле дека би изгубиле. После кратката војна се појавила таканаречената [[виничка афера]] каде што имала последици во македонското револуционерно движење. Во тоа време Алексо Мартулков уште бил ученик во велешката гимназија како III година. При аферата Мартулков за прв пат почнал да се запознава со МРО. Тој открил за аферате од неговите соученици кој голем дел биле тајни членови во македонската организација. Откако завршил со неговото тригодишно средно училишно образование тој одлучил да продолжил факултетско образование во тогашното педалошкото училиште во [[Скопје]]. Тој таму исто така продолжил со пропагирањето на социјалистички идеи но бил придружен со [[Петар Манџуков]] и Ордан Шурков, постар брат на македонскиот социјалист [[Андон Шурков]]. Неговите нови соработници имале повеќе [[Анархистички комунизам|анархистички идеи отколку социјалистички]]. Тој отидол во [[пансион]] во Скопје за да можел да си го продолжил неговото образование, некои од учениците од неговиот претходен клас исто така биле во истиот пансион со Мартулков, меѓу нив биле Иван Елезов, Андон Димов, Методи Поп Гошев, Богдан Баров, Тодор Доратеев и Крум Чакаров. За време на неговата соработка со Ордан Шурков тој повеќе се запознал со анархистичките ставови и нивните барања во Македонија, тој исто така добил примероци од различни руски анархистички весници, меѓу нив биле „Отм'шчение“, „Одно от двух“, „Казнитј итти вперјод“ и „Помиловатј и застеретј на полдогоре“. Мартулков во неговата книга спомнува како нивните идеи и ставови биле премногу радикализирани и дека никогаш немале да добиле доволно учесници за нивното движење, но тој исто така истакнал како анархизмот бил популарен помеѓу младите и помеѓу учениците во школото и само преку нив можеле да си прошират нивната револуционерна анархистичка идеалогија. ==== Поглавје VI ==== [[Податотека:Mihail Gerdzhikov Portrait.jpg|мини|Слика од истакнатиот македонски револуционер и анархист [[Михаил Герџиков]], редовно спомнат во книгата.]] Во шестото подглавје Алексо Мартулков зборува и спомнува различни теми. Првата тема е за тоа што [[Петар Манџуков]] со помош од македонскиот анархист [[Михаил Герџиков]] и други Македонци во Бугарија формирале анархистички кружок во гимназијата кај градот [[Пловдив]]. Еден од поистакнатите дејци кој што им помогнал на Манџуков и Герџиков е Јордан Бошков родум од [[Велес]]. Според сеќавањата на Мартулков, Бошков не бил [[Анархизам|анархист]] туку [[Нихилистичко движење|нихилист]] и ја примил таа идеалогија кога работел како [[печалбар]] во [[Русија]]. Бошков исто така бил голем [[Алкохолизам|алкохоличар]] според Мартулков и редовно бил пијан кога имале средби, тој исто така учествувал и помогнал во соединувањето на [[Кнежевство Бугарија|Кнежевството Бугарија]] со [[Источна Румелија]]. Нивниот прв проблем бил собирање на пари, заради тоа еден од нив одлучиле да го украдече панагијата на вујко им [[Натанаил Кучевишки|Натанаил]] и после со помош од Јордан Бошков успешно го продале за голема цена во Пловдив. Натанаил брзо открил и не бил среќен со неговата кражба но сепак одлучил да соработува со анархистите. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков го пофалува Натанаил Кучевишки заради неговите придонеси кон македонското револуционерно движење, тој истакнува како Натанаил бил еден од главните организатори на [[Македонско востание|Македонското востание]]. Според сеќавањата на Мартулков Натанаил редовно им помогал на младите македонски имигранти во Бугарија кој биле сиромашни преку парични донации. Заради тоа многумина [[Пирински Македонци]] биле восхитени кон неговите придонеси. Според Алексо Мартулков, [[Трајко Китанчев]] и Натанаил Кучевишки биле роднини, но никогаш не дообјаснил во која смисла. Тој на крајот на подглавието спомнал како при неговата посета кај другар му Коста Кирков тој за прв пат се сретнал лично со истакнатиот македонски национал херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. При нивната средба Алексо Мартулков се договорил да им помогне на [[Македонската револуционерна организација]] но немало да се приклучил како целосен член на организацијата. ==== Поглавје VII ==== Седмото поглавје е многу по кратко со разлика од другите претходно спомнати поглавја. Алексо Мартулков во седмото поглавје дискутирал за тема не редовно спомната во [[Македонска историографиjа|македонската историографија]]. Според Мартулков односот помеѓу Васил Главинов и македонскиот револуционер Гоце Делчев бил непријателски, нивниот проблем почнал со Васил Главинов. Во Софија, Бугарија со економска помош од Гоце Делчев, Главинов создал работилница со неколку македонски социјалисти во Бугарија, меѓу нив биле Глигор Серлиев и Коста Кипров, ученик во педалошкото училиште во [[Ќустендил]] и [[Пирински Македонци|Пирински Македонец]] од [[Мехомија]]. После неколку недели Гоце Делчев побарал Васил Главинов да го платил назад за тоа што вложил. Главинов рекол на Гоце Делчев дека ги имал парите но тие биле закопани под една дрво надвор од градот [[Софија]] и кога врнело заради [[Кал|калта]] парите излегле и кога повторно отидле да ги земат биле изгубени, никој не му верувал, дури и Алексо Мартулков кој го гледал Главинов како втор татко сметал дека тоа било фалсификат и никаде немало закопано пари. Сепак Гоце Делчев не бил убеден, според Алексо Мартулков, Делчев имал сериозен и строг карактер и бил разочаран кон лагите на Главинов, тој планирал да го пријави кај [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] заради неговата измама. Но во тогашниот устав такви измами биле казнети со смрт и Делчев нејќел да го уби Главинов бидејќи иако го измамил Гоце Делчев, тој сепак знаел дека парите отидле во добра цел и дека Васил Главинов имал добро искуство, според Алексо Мартулков, Гоце Делчев го именувал Главинов како „фанатик социјалист“. После два месеца од случајот Алексо Мартулков повторно почнал да патувал назад накај Велес, при неговото патување добил писмо од Главинов и имал цел да го прати кај македонски дејци од МРО кој работеле во железничката станица покрај селото Саблер, Ќустендилско. Во неговата посета се сретнал со македонскиот револуционер Александар Минов, кој според Мартулков му бил школски во основно. После неколку часа им го давал писмото и почнал повторно да патувал кон неговиот мајчин град [[Велес]]. === Учество во МРО === ==== Поглавје VIII ==== [[Податотека:Gotze.jpeg|мини|Слика од [[Гоце Делчев]], редовно спомнат во книгата.]] Осмото поглавје е исто така кратко поглавје. Алексо Мартулков во оваа поглавје претежно дискутира за неговото патување од Софија кон Велес и селата којшто ги поминал при неговото патување. Тој си го почнал патувањето во есента 1899 година, првото село кој го поминал било [[Кукуречани]], [[Битолско]] бидејќи неговиот другар Андон Шулев работел таму во тоа време како чифлек, останал тамо за неколку дена и после патувал кај градот [[Неготино]]. Таму тој се сретнал и се запознал со различни македонски социјалистички активисти, меѓу нив биле [[Владо Генџов]] со потекло од [[Велес]], Никола Тупарев со потекло од [[Скопје]] и Пано Малчев со потекло од [[Штип]]. Мартулков истакнал како тројцата активисти живееле во истиот стан заради нивниот недостаток на пари. Алексо Мартулков исто така се сретнал со професор од скопското педалошко училиште, алумнусот на Мартулков. Професорот се викал Ѓорѓи Зердев со потекло од [[Прилеп]], тој исто така соработувал со МРО и заради тоа посакал да го контактира Алексо Мартулков. После неколку дена во Неготино тој патувал и престојувал во градот [[Кавадарци]]. Таму Мартулков бил придружен со Владо Генџов и тие заедно биле гости кај Никета Илиев, исто така од Велес. Заедно со Никета живеел и директорот на тогашната единствена гимназија во Кавадарци Христо Стојанов - Чолакот кој по потекло е од [[Гевгелија]]. После еден ден тој поминал покрај истакнатото село [[Ваташа]] каде престојувал кај македонскиот револуционер Илија Тошев со потекло од [[Прилеп]], Илија Тошев, како многумина од другите спомнати, бил [[Социјализам|социјалист]] и помогнал со пропагирањето на комунизмот. После тоа се вратил во Неготино и се сретнал со велешанецот Мишо Тутунџиев кај железничката станица. Заедно со Тутунџиев патувале во [[Демир Капија]] и после ручале во [[Прждево|селото Прждево]], месното каде [[Благој Јанушев]] се родил, после тоа пристигнале кај [[Владимирово]]. Во овој период Алексо Мартулков се приклучил официјално во Македонската револуционерна организација, означувајќи нов дел во книгата. ==== Поглавје IX ==== Во оваа поглавје Алексо Мартулков дискутира за [[Валандовска афера|Валандовската афера]]. Според Мартулков аферата почнала неколку дена откако си отидол од градот. Главниот јунак во таа афера бил Мехмед-паша Дерала со потекло од [[Тетово]], [[Македонски Албанци|Македонски Албанец]] според народност. Мехмед Дерала бил главен началник на жандармеријата на [[Солунски Вилает|Солунскиот вилает]]. Мартулков дискутира за последиците на аферата кон македонската револуционерна организација, според него различни селани од [[Гевгелиско]] и [[Дојранско]] биле уапсани и затворени. Меѓу затворените бил Иван Бардарев, деец на МРО кој успеал да избегне од затвор. Отоманската власт исто така се обидувале да го откријат името на Алексо Мартулков кој бил во градот неколку дена пред аферата и го сметале како сомнителен но селаните во градот не му го памтеле името и Мартулков признал во неговата книга дека користел различни лажни имиња за негова сопствена безбедност. Во Велес се враќа околу јануари 1900 година со нездрави услови. Во првите месеци на 1900 година Мартулков редовно боледувал и страдал од чума. Имало можност да загинал младиот револуционер но бил спасен од велешкиот доктор Александар Клеј кој бил [[Грци|Грк]] по народност. После еден месец тој повторно бил здрав, но според Мартулков тој би страдал од последиците на болеста за цел живот. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков дискутира за неговите ставови кон основачите на МРО. Мартулков истакнал како голем дел од членовите на МРО ги гледале основачите [[Петар Поп Арсов]], [[Ѓорче Петров]] и [[Даме Груев]] како светци и кога истакнале нешто тие никогаш не верувале дека не биле во право и секогаш постапувале како што сакале основачите. Мартулков исто така признал во неговата книга дека е восхитен кон нивните придонеси во националната историја на македонскиот народ. Во овој период Алексо Мартулков купил четири пиштола модел „Бешлии“. ==== Поглавје X ==== [[Податотека:Алексо Мартулков.jpg|мини|299x299пкс|Слика од [[Алексо Мартулков]], автор на книгата.]] После неколку месеци во Велес Мартулков заедно со помош од неговите другари успешно купил стан во [[Скопје]]. При неговото време во Скопје тој бил известен за пристигнувањето на неговите другари Никола Русински и Јордан Малезанов кој претходно работеле како печалбари во Софија и [[Србија]]. Алексо Мартулков заедно со неговиот другар Јордан Малезанов почнале да патуваат кон Велес пешки додека нивниот другар Трајко Иванов од странство би пристигнал во Велес со воз. За еден ден Мартулков заедно со неговиот другар успеале да патуваат од Скопје до [[Катланово]]. Во ноќта го поминале мостот на [[Пчиња|реката Пчиња]]. Но при нивното патување почнало да врне и тие го изгубиле патот, после два дена биле покрај [[Брезница (Порече)|селото Брезница]]. Нивната цел била да пристигнале во [[Башино Село]]. После три или четири дена од почетокот на нивното патување тие успешно стасале, го оставил Малезанов и Алексо Мартулков се вратил во Велес. Патот бил покрај крајот на август 1900 година. Во летото на 1899 година Алексо Мартулков повторно се сретнал со неговиот поранешен соученик Илија Раштанов со потекло од Велес, Раштанов учел во тогашниот хемиски факултет во Софија. Кога повторно се сретнал со Илија Раштанов Мартулков открил дека Раштанов исто така почнал да се ориентира кон социјализмот и комунизмот. Раштанов откако завршил со неговото факултетско образование станал професор по хемија во истакнатата велешка гимназија, Раштанов исто така се приклучил во ВМОРО околу овој период. После тоа Мартулков се вратил во Софија и ја добил улогата да собирал оружја за Македонската револуционерна организација. За време на [[Велигден]] Алексо Мартулков заедно со неговите другари Јордан Малезанов, Никола Русински и Трајко Иванов одлучиле да го ограбат богатиот [[Македонци-муслимани|торбеш]] Хаџи Јована. Тие му го посетиле неговиот дом, со пушки и пиштоли без куршуми му се заканиле дека ќе го убиле ако не соработувал со нив. Но тој се исплашил и им фрлил кесе со пари и си го заклучил неговиот дом. Кесето содржило 160 [[Турска лира|турски лири]], што им било доволно, и заради тоа што немале куршуми тие одлучиле да се вратат назад кај нивниот заеднички апартман во Софија. ==== Поглавје XI ==== [[Податотека:Slavcho Abazov IMARO and other prisoners in 1903.jpg|мини|257x257пкс|Слика од дејци во МРО затворени во [[Куршумли ан]]. Неколку години пред сликата Алексо Мартулков бил затворен во истиот ан за пет месеци.]] Нивната огражба на богатата паша имала големи последици, неколку дена после случајот Алексо Мартулков бил повикуван во турската полициска станица на градот. Кога влегол зборувал со градноначалникот и главниот на станицата, кога се претставил како Александар Мартулков еден од турските полицајци агресивно го прашал ''„diver paralar nerdeler“'' (современ {{Lang-tr|Para nerede}}). Што во превод значело „кажи каде се парите“. Без чекајќи за одговор полицаецот почнал да го тепал по главата со неговото оружје и почнало да му тече крв на Мартулков. Полицаецот прекинал откако добил опомена од главниот водач на станицата дека ако продолжил тогаш вената на Мартулков би била инфицирана. Поцијаците го прашале за парите кој ги украделе од Хаџи Јована но Мартулков го негирал нековото учество во гражбата. На крајот Мартулков бил уапсан и поставен во затвор, но брзо открил дека главните на затворот биле турските браќа Амет и Демарша, кој според Мартулков биле многу блиску со неговата мајка што дури ја сметале како сестра. Сепак условите на Мартулков не биле целосни поволни, тој бил редовно тепан во неговиот затвор. Во Отоманскиот судски систем имало закон дека истражувањата траеле за три дена и после тоа ако немало доволно доказ би бил ослободен затвореникот. Кога трите дена поминале судот одлучил да го продолжи истражувањето, Мартулков би останал во велешкиот турски затвор за дополнителни два месеца. После тоа по наредба од турскиот судски систем тој бил прогонет да служил пет месеци во [[Куршумли ан|Куршумлиот ан]]. Според Мартулков тој бил поставен во ќелијата со најлошите услови, местоположбата на ќелијата била првата од главниот влез на левата страна под скалите со името „Истинав Коуши“. После петта месеца тој конечно говорил пред турскиот суд во Скопје, Мартулков заради неговиот недостаток на пари неможел адвокат да платил и заради тоа сам се бранел. После неколку сведоци тој успеал да го убеди судот да го ослободи и успешно можел повторно да се врати во неговиот роден град. ==== Поглавје XII ==== Блиските другари на Алексо Мартулков, [[Веле Марков]] и [[Никола Петров Русински|Никола Русински]] формирале социјалистичко здружение во нивната работилница во [[Битола]]. Кога ја формирале групата тие ги пропагирале нивните идеи кон младите ученици во [[Битолска машка гимназија|битолската машка гимназија]], [[Ѓорѓи Сугарев]], [[Лазар Москов]] и [[Александар Евтимов]] биле некои од учениците којшто го прифатиле нивното пропагирање. Но според Мартулков внатрешните кругови на Македонската револуционерна организација не се согласувале со нивниот пристап. МРО им се заканиле дека ќе имале санкции и заради тоа Русински и Марков се сретнале со [[Даме Груев]] и се договориле дека ќе ја укинале социјалистичката група и дека немале да бидат казнети, Груев им го прифатил предлогот и социјалистичкото здружение распаднало. Пред да заминале тие му пратиле писмо кај Мартулков кој престојувал во Велес. Мартулков го добил писмото од револуционерот Борис Весов, поранешен ученик во [[Солунска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“|солунската машка гимназија]]. Во писмото Марков и Русински истакнале како со компромизот добиле високи улоги во македонската организација, Веле Марков станал војвода за крушевската околија додека Никола Русински станал главниот организатор на [[Четнички институт на ТМОРО|четничкиот институт на МРО]] во [[Битолски револуционерен округ|втората револуционерна област]], познат како битолскиот округ. Алексо Мартулков не бил среќен со нивната одлука, тој сметал дека нивното уништување на силна и влијателна социјалистичка организација била предавничка одлука и дека постапиле спротивно од идеите на социјализмот и комунизмот. Мартулков ја почитувал МРО и ги почитувал нејзините основачи но сметал дека нивниот однос кон социјалистичката организација била против интересите на [[Македонско национално движење|македонското национално движење]]. Во писмото Марков и Русински му предложиле на Мартулков да соработувал повеќе со МРО но тој им ја одбил нивната понуда со неговото писмо. Некои водачи од МРО исто така посакале да ја укинат и старата македонска социјалистичка група во Велес, создадена од Мартулков и Васил Главинов во 1894 година, но [[Гоце Делчев]] им ја одбил одлуката и истакнал дека би го пранел правото на социјалистичката група. Мартулков бил восхитен кон храброста на Делчев. ==== Поглавје XIII ==== Едно утро кога престојувал во Велес, Мартулков бил известен дека македонскиот револуционер од МРО Трајче Христов го повикнал да го посети во [[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Велес|велешката црква „Св. Ѓорѓи“]], којшто во тоа време било училиште формирано за време на активистичката дејства на преродбеникот [[Јордан Хаџи Константинов-Џинот|Јордан Хаџи Константинов Џинот]], таму Трајче Христов го критикувал Мартулков за неговите социјалистички дејства. Христов му рекол „''Вие, социјалистите, пак си го пуштивте појасот како во пусто село без кучишта, сте почнале да распраќате анонимни писма до некои видни имашливи граѓани, да ви дадат пари. Им наредувате парите да ги оставаат на извесно посочено место, во спротивен случај ги заплашувате со смрт. Еве од нив едно писмо, читај го!''“ и после додадол „''[[ВМОРО]] нема да ѝ дозволи на никоја друга организација во нејзината територија да ги мачи граѓаните''“. Мартулков го прашал Христов како тој ја сфатил дефиницијата на „територија“, дали револуционерно или џандарско. Мартулков истакнал како само џандарите се грижеле за правата на богатите чорбаџии додека дискриминирале кон сиромашните работници, тој исто така истакнал како и МРО краделе од богатите, како пример за време на [[Валандовска афера|Валандовската]] и [[Виничка афера|Виничката афера]]. Трајче Христов запрал и после некој момент истакнал „''Не се сомневам во твојата искреност и те познавам како чесен и со голем идеализам младинец, со кого може да се соработува и би сум те молел во иднина да работиш и меѓу другите наши другари, да ги восприемат наполно твоите мисли''“. После се поздравил со Мартулков рачно. Во 1903 година Мартулков одлучил конечно повторно да се вратил кај социјалистичката група во [[Скопје]], таму се запознал повторно со неговите социјалистички другари во градот како Лазар Главинов, братот на [[Васил Главинов]], Крум Чакаров, Тодор Доротеев, Богдан Баров и многумина други. При неговото време во Скопје тој учествувал во конференција каде што читале делата на истакнати комунисти и социјалисти како [[Карл Маркс]]. Тие исто така дискутирале нивната соработка со Македонската револуционерна организација и со нејзините членови. Во средбата присуствале различни членови од МРО, како [[Панко Брашнаров]], Иван Елезов, Андон Димев, Димче Кипров кој бил [[Пирински Македонци|Пиринец]] со потекло од [[Мехомија]]. Мартулков исто така истакнал како неговата група биле блиску со [[Гемиџии|Гемиџиите]] и како членови од групата Гемиџии го користеле прекарот „баџанец“ со Мартулков. === Учество во револуционерните борби === ==== Поглавје XIV ==== Поглавието почнува со Алексо Мартулков дискутирајќи за [[Странски пропаганди во Македонија|странската пропаганда во Македонија]] и како нејзиното силно присуство го оштетило македонското национално движење. Според Мартулков од сите пропаганди присутни во Македонија, [[Српска пропаганда во Македонија|српската пропаганда]] била најсилната покрај [[Велес]] и [[Велешко|велешкиот крај]]. Мартулков исто така песимистички истакнал како не би бил изненаден ако српската пропаганда и бугарската пропаганда била злоупотребена од Македонската револуционерна организација да приклучи повеќе членови. Мартулков пишал „''Јас на многу места во своите спомени пишувам за теророт и не сум негов обожавател. Овде не би сум пишал за него, ако тој не беше употребуван од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. Не би било чудно, ако тој беше употребуван во почетокот од создавањето на Револуционерната организација за водење вооружена борба за нашето национално ослободување. Покрај тоа, таа Вооружена борба се водеше и против туѓите пропаганди.''“ Мартулков дообјаснил дека во првите години на организацијата нејзиниот услов за приклучување во организација биле многу построги и тие со [[Македонски Албанци|албанско]], [[Македонски Власи|влашко]] и [[Македонски Турци|турско потекло]] не им било дозволено право за членство. Мартулков истакнал во поглавието дека кога дускутирал со македонскиот револуционер [[Пере Тошев]], тој му спомнал како еден од основните причини зошто МРО била создадена е заради бугарската и српската пропаганда во Македонија и нивното силно влијание и успех. Алексо додадол дека разговорот со Тошев бил во 1907 година кај [[Горна Џумаја]]. Во следните параграфи Мартулков си ги истакнал неговите ставови кон спорот околу [[Прв устав на Македонската револуционерна организација|првиот устав на Македонската револуционерна организација]], според него уставот на БМОРК дури иако да бил вистински не го користело терминот „Бугарин“ со смисла на [[Бугари|денешниот регионален народ во Бугарија]] туку бил користен за обележување на [[Македонци Егзархисти|македонските егзархисти]]. Тој бил среќен со одлуката на [[Јануарска средба|вториот конрес на ВМРО]] каде што условите за влез биле сменети да примаат секој граѓанин со потекло од [[Македонија (регион)|Македонија]] и [[Одринско]]. Мартулков истакнал како во 1890-тите се одвивала жестока борба помеѓу српската и бугарската пропаганда за кои би ја имал нивната црква во [[Башино Село]]. Таму главниот водач на српската пропаганда бил Пере Ташов, роден од Велес и пред тоа работел како трговец. Тој бил редовно платен од двете страни и станал многу богат како резултат. Велешкиот народ остро реагирале кон силната пропаганда во селото, организирале различни средби во дворот на [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес|велешкото училиште „Св. Кирил и Методиј“]]. Таму меѓу учесниците бил и Александар Мартулков, таму народот организирале апели за [[Султан|Султанот]] и [[Голем везир|Големиот Везир]]. Нивните главни посакувања биле да се прекине српската и бугарската пропаганда во Велес, но после неколку недели турската полиција им го уништиле движењето и многумина биле уапсани и затворени. Мартулков во последните страниците на поглавието ја раскажал случката кој го убило Димчо Шурков, роднина на [[Андон Шурков]] и Јордан Шурков. Македонската револуционерна организација според Мартулков ја злоупотребувале случајот и ја претставиле смртта на Димчо Шурков како организиран атентат од српската пропаганда иако неговиот убиец го убил бидејќи бил пијан и неговиот убиец бил [[Бошњаци|Бошњак]], наместо [[Срби|Србин]]. Околу тоа време пристингнал српски доктор од [[Србија|Стара Србија]] во Велес и ги лекувал граѓаните без пари, заради тоа можел поуспешно да ја шири српската пропаганда. ==== Поглавје XV ==== Алексо Мартулков бил поканет од Јордан Шурков во таена средба со цел да се договориле како би го убиле тогашниот [[Кралство Србија|крал на Србија]] [[Александар Обреновиќ]]. Јордан Шурков посакал Мартулков да патувал во [[Белград]] со цел да играл улога врз атентатот. За време на средбата Мартулков го зедол зборот и рекол: „''Другари, за жалост јас не можам да се придружам кон вашиот ентузијазам да си го жртвувате животот за убиство на српскиот крал. Од тоа дека убијците ќе бидат избрани со жрепка, очигледна е готовноста на сите да го жртвувате животот. Извршувањето на тој атентат може да стане само кога неговите автори се решени главата да си ја стават в торба. Но јас имам малку поособено мнение за таа работа. Како [[Социјализам|социјалист]] не можам да се согласам на една акција, која ја има за цел осветата и се подржува од [[Анархизам|анархистите]]. Но убиството на кралот ако донесе крај на [[Српска пропаганда во Македонија|пропагандата кај нас]] може да се допушти. Но слабо можам да верувам, зашто пропагандата кај нас не е дело само на кралот, ами е дело на [[Кралство Србија|српската власт]] која ја смета како државна неопходност и со убиството на кралот таа нема да престане.''“ Мартулков продолжил: „''Мене ми се гледа увлеченоста за борба само против српската пропаганда многу опасна, без да се води таа и против другите пропаганди. На пример, [[Бугарска пропаганда|великобугарската]], чиј истакнат фактор е [[Фердинанд I|кнез Фердинанд Кобург]]. Би следувало дека истовремено и тој треба да биде убиен, а понатака и грчкиот крал во [[Атина]]. Но јас не гледам сега, во таа разгорештена борба против српската пропаганда, ни сенка од обид за борба против великобугарската пропаганда. Напротив, нејзините агенти тука се најактивни сега и под нивно влијание се привлечени сите за да се усложнат настаните кај нас со создавањето на извонредна положба од власта.''“ После долгиот говор на Мартулков движењето за убиството на Александар во Велес било исфрлано, некои другари на Мартулков како Јордан Шурков сепак продолжиле да планираат но на крајот Обреновиќ бил убиен од внатрешните српски политичари наместо од македонските активисти. Алексо истакнал како бил среќен со укинувањето на суровата тирана на Обреновиќ но не бил среќен со кога било постапено. ==== Поглавје XVI ==== Во 1900 година голема борба почнала помеѓу училиштата во [[Велес]], судрите почнале кога ученик од прва година во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|велешката гимназија]] бил исклучен заради неговото недоволно поведение. Детото бил [[чорбаџија]] и заради тоа неговото исклучување го привлекло вниманието на Авксенти, главниот организатор на чорбаџите во Велес, тој се спротивставувал со одлуката на училишниот совет и посакал ученикот повторно да бил примен. Советот не се согласиле со одлуката и заради тоа Авксенти го контактирал тогашниот турски кмет на градот и некои од професорите во гимназијата биле отстранети од нивната работа заради одлуката на советот. Голем дел од граѓаните во Велес, вклучувајќи и го Алексо Мартулков, не биле среќни со случајот и верувале дека вмешувањето на турската власт била заради политички причини. Професорите во гимназијата почнале да се протиставаат кон турската администрација и професорите најавиле штрајк и учебната година прекинала. Некои порадикализирани граѓани почнале да организираат протести пред месноста на кметот. За време на штрајкот повеќе професори си ја изгубиле работа што доведе до повеќе жители да се приклучат во штрајкот. Како резултат од штрајкот група на граѓани организирале делегација и биле пратени кај кметот на градот, некои од членовите во делегацијата биле Јордан Шурков, Андон Шулев и Алексо Мартулков. Некои од членовите на делегацијата кога го посетиле кметот му ја пакнале раката, нешто што Мартулков во неговата книга истакнал како не се согласувал со нивното постапување. Јордан Шурков седнал во стол без одобрување од кметот што го налутило но Шурков му истакнал како имал побитни проблеми да се грижел. Андон Шулев им ги дадол пораките од граѓаните кон кметот, главните побарувања на граѓаните биле да се намали мешањето на политиката врз нивните образовни училишта и да се одржувале избори каде народот можеле да одбрат градоначалник. Кметот не се согласувал со нивните побарувања. Но Шулев истакнал како неговото внатрешно вмешање било против уставот на [[Отоманското Царство]] и уставот на [[Бугарската егзархија]] кои имало големо влијание врз училиштето. Сепак турскиот кмет на градот одбил да го прифатил предолог и заради тоа некои членови од делегацијата почнале да биле поотпорни, некои претставници викале „''Долу владиката!''“ и „''Да се чисти од Велес!''“. Членови на советот на кметот сметале дека ситуацијата не можела да постигне мирување преку дипломатски обиди и заради тоа го повикувале градскиот гарнизон да ги убиле или уапсиле сите делегати. Штрајкот и протестите пред советот прекинале со доаѓањето на гарнизонот, различни лица биле уапсани, тепани или убиени. Другарите на Мартулков, Јордан Шурков и Андон Шулев, се скриле во градот за да не биле фатени. После неколку дена го фатиле Јордан Шурков но никогаш не успеале да го уапсаат Андон Шулев. Мартулков бил поштетен од тепањето и уапсувањето заради неговиот неутрален однос за време на средбата со кметот. Кметот посакал сите уапсани да биле осудени во државниот суд и да биле убиени. Главниот суд, кој Мартулков истакнал дека си ја добил дипломата од [[Франција]], неможел да најде некои закон кој што го прекршувале учесниците во протестот и заради тоа сите биле ослободени без казна. Судот им препорачувал да го пакнале по раката кметот и да побарале проштевање, но претставниците одбиле. После случајот кметот го остранил директорот на гимназијата Бано Кушов. ==== Поглавје XVII ==== Во јануари 1903 година Македонската револуционерна организација одржала [[Солунски конгрес од 1903 година|средба во Солун]]. Еден од главните одлуки биле прогласувањето на [[Илинденското востание]]. Според Александар Мартулков, состојбата на скопскиот револуционерен округ била ужасна, немале доволно сила или организација за да можеле успешно да го одвиваат востанието. Заради тоа централниот комитет на МРО го пратиле Алексо Мартулков во [[Кумановски|кумановскиот реон]] со цел да им помогне со организирањето. Таму Мартулков се запознал со водачот на кумановскиот регион [[Илија Левков]], тој исто така во тој период служел како директор на кумановската гимназија. Мартулков бил придружен со [[Никола Пушкаров]], тогашниот водач на скопскиот округ. Мартулков му предложил на Левков дека би им помогнал со организирањето ако можел да го пропагира социјализмот во реонот, Левков го прифатил предлогот бидејќи му требало помош со организирање. Прв орган кој Мартулков им го подобрил е финансии. Според Мартулков состојбата на финансите биле неповолни и неможеле ни да ги земат најосновните материјали за востанието. Со помош од Мартулков тие успешно собрале 450 лири за кратко време, што било многу во тоа време. Тие ги добиле парите од богати Македонци во Куманово кои го посакале ослободувањето на Македонија. Друг проблем кој се судрил Мартулков со организирањето е оружјето. Скопскиот округ немале доволно оружја за востанието и во тој период имало силно присуство на српските четници во кумановско. После неколку договори тие се запознале со три [[Албанци]] во контрачетничка група и купиле 50-60 [[пушки]], нивниот модел бил „кокинки“, тие исто така купиле 20 [[пиштоли]], нивниот модел бил „бешлии“. После два месеци во [[Куманово]] Мартулков истакнал како турската полиција почнале редовно да го малтретирале и заради тоа требало да се вратил во Велес. Во јуни 1903 година повторно се вратил во Куманово и бил назначен да патува во [[Софија]]. Мартулков требало да го почекал Никола Пушкаров но заради тоа што бил вмешан во други проблеми Мартулков патувал кон Софија без дружба, Мартулков преку [[Србија]] влегол во Софија. Мартулков бил понуден да се приклучил во четата на [[Милан Ангелов]] од [[Прилеп]] но Алексо посакал да се приклучил во велешката чета на [[Никола Дечев]]. Кога Мартулков се обидувал да се вратил во Македонија за востанието тој бил забранет од страна на [[Задграничното претставништво]] во Софија. Тие посакале да му дадат пасош со лажно име за Мартулков, но според Алексо тие биле многу бавни. Во тоа време кога чекал во Софија четата на Никола Дечев, Глигор Манасиев и други имале судир со турски аскери во [[Кратовско|кратовското село]] [[Луково]] и биле поразени до многубројни жртви. Во истиот период Никола Пушкаров се обидувал да го уништи железничкиот мост помеѓу [[Зелениково]] и [[Велес]]. Откако не успеал тој бил пронајден од турски авторитет и во Ѓуришкиот врв, [[Светиниколско|светиниколско]] се судриле со турскиот гарнизон. Во борбата Пушкаров бил поразен но успеал да преживее и со останатите членови во четата тие се преселиле во Софија за да одржиле средба со Мартулков. Тие побарале Мартулков да се вратил во [[Скопје]] и да земал експлозивни материјали кои се наоѓале во манастирот „Свети Јован“ во [[Ветерско]], [[Велешко]]. Главната цел на експлозивите биле да се користат во атентат во Скопје со цел да ги привлекле вниманието на западните европски земји, слично со целта на [[Солунските атентати]]. Со мисијата на Мартулков тој добил помош од српскиот потполковник Жика Рафајловиќ и Света Симиќ, тогашен началник на пропаганда при министерството на просвета во Србија. Тие најавиле дека посакале да соработуваат со македонските револуционери и да им помогнат со востанието. Но тие не им помогнале со доброволна цел туку планирале да ја шират српскита пропаганда преку македонската организација. Кога минел низ српската и бугарската граница Мартулков престојувал кај Рафајловиќ во [[Врање]] за десет дена. После неколку дена тој го прашал Рафајловиќ зошто неможел да влезе во Македонија заради небезбедната состојба на скопскиот округ. Мартулков забележал во неговите спомени како заради битките со турскиките аскер, каналите на организацијата биле уништени. Во средба со Мартулков, Рафајловиќ кажал ''„Ние, Србите, сме зад Македонците по организација. Македонците нѐ претекнаа, а наша организација нема во Кумановско и Прешевско, а можно е да настрадате.“''. Мартулков истакнал во неговите спомени како му го негирале македонскиот идентитет и го викале Бугарин. ==== Поглавје XVIII ==== После поразот на [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] во 1903 година српската и бугарската пропаганда во Велес биле засилени. Од Србија доктори биле пратени во градот и ги лечиле граѓаните кои страдале за време на востанието. Докторите ги лечеле само тие кои се декларирале како Срби во градот, заради тоа бројот на „Срби“ се зголемило. Според Алексо Мартулков некои од докторите биле Давид Димитриевиќ и Кирковиќ, со нив ги придружил [[Македонец|македонскиот]] [[Србомани|србоман]] [[Јован Бабунски]]. Заради неговиот добар однос со Жика Рафајловиќ [[Централен комитет на МРО|централниот комитет на МРО]] побарале Мартулков да соработувал со српските доктори и Бабунски и да им ги пријавил нивните цели и планови кон комитетот. Мартулков спомнал во неговата автобиографија дека го знаел Бабунски од неговото детство, тие биле во истиот клас за време на неговото основно училишно образование. Мартулков исто така го знаел Димитриевиќ кога бил помлад и го посетил неговиот стан кога учел во велешката гимназија. После Илинденското востание Димитриевиќ бил одбран како директор на српското училиште во Велес. Мартулков бил против планот на ЦК на МРО поради тоа што нејќел да соработувал со противници на македонското национално движење. Мартулков во неговите спомени истакнал како српската соработка со МРО било без смисла и дека тие планирале да формираат свој сопствен четнички институт [[Четнички институт на ТМОРО|слично како МРО]]. После неуспехот на востанието голем дел од револуционерните врски на МРО во Велес биле уништени, голема фракција се појавила помеѓу водачите на велешкиот округ за иднината на револуционерната организација. Главниот водач на велешкиот реон за МРО во тоа време бил Ангел Димов, поранешен соученик и другар на Александар Мартулков. Според Мартулков, Ангел Димов бил социјалист но кога се приклучил во МРО си го сменил неговиот политички став. Чорбаџискиот елемент на МРО сакале да превземат раководотство на велешкиот округ, главните водачи на тоа движење биле д-р. Петре Кушев и Андреја Чифчиристов, директор на градското велешко училиште. Заради фракцијата и борбата во Велес се формирале две различни раководителни тела кој се бореле да го надминат другото, Мартулков бил на страна на Ангел Димов но признал дека Петре Кушев и Чифчиристов имале поголемо влијание во градот. Заради големата вредност на Велес кон ЦК на МРО тие го пратиле македонскиот револуционер [[Ѓорче Петров]] со цел да ја стабилизирал состојбата помеѓу двете раководители. Последните страници на поглавието е за разговорот помеѓу Ѓорче Петров и Алексо Мартулков, Мартулков бил поканет од Тодор Богданов во неговиот стан со Ѓорче Петров за да му ја соопштил ситуацијата. Ѓорче Петров рекол „''Ве повикав при мене како претставители, едниот на социјалистите, другиот на „[[Гемиџии|гемиџиите]]“, кои ги има достатачно во вашиов град и постојат одделно во организационен однос, но сте сила која не е без значение во нашиот национал-револуционерен живот и ние водиме сметка за вас и секогаш вашето содејство, што сте го давале на драга волја ни било драгоцено, и сега верувам оти и вие ќе ме потпомогнете во мојава мисија да й туриме крај на опасноста од фракционерната расправија, која зема застрашителни размери во нашиот град''“. Мартулков прв одговорил „''Ние, Ѓорче, и безрезервно и безусловно ќе ти содејствуваме за да успееш во твојата мисија. Ние исто така ја сфаќаме големата опасност од таа фракционерна борба и голема е нашата желба да може да се обединат силите за претстојните борби, што ќе бидат потешки, зашто и непријателите се намножуваат, а ќе се намножат и фронтовите''“. Тие дискутирале цела ноќ, после две недели Ѓорче Петров успеал да најде компромиз помеѓу двете раководители и формирале една заедничка група. Кога го праќал Мартулков надвор од градот тој спомнал во неговата биографијата дека Ѓорче Петров признал со тоа што ако излегол од градот борбата за раководство повторно би се обновила и дека се грижел за идната на револуционерната организација. == Наводи == <references /> d0oim3s9g6jsgunj87050lip6gaj0nu 5300212 5299974 2024-12-03T21:23:59Z Gurther 105215 /* Поглавје XVIII */ 5300212 wikitext text/x-wiki {{Закосен наслов}} {{Инфокутија Книга|name=Моето учество во револуционерните борби на Македонија|image=File:Моето учество во револуционерните борби во Македонија.jpg|image_caption=Корицата на книгата|authors=[[Алексо Мартулков]]</br> [[Ѓорѓи Абаџиев]]|language=[[Македонски јазик]]|series=[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)]]|subjects=[[Македонското револуционерно движење]]</br>[[Бугарска пропаганда во Македонија]]</br>[[Пирински Македонци|Македонски активисти во Бугарија]]</br>[[Балканските војни]]|country=[[СР Македонија]]|genre=Автобиографија|publisher=[[Институт за национална историја]]|release_date=1954|pages=389|external_url=http://macedonian.atspace.com/knigi/am_spmni.htm}} '''Моето учество во револуционерните борби на Македонија''' — автобиографија на [[Алексо Мартулков|Александар Ончев Мартулков]], истакнат [[Македонци|македонски револуционер]], политичар и еден од најстарите пропагатори на [[социјализмот]] во Македонија. Делото бил напишано после [[втората светска војна]] и објавено во 1954 година. Книгата е шестиот дел по ред од поранешниот серијал „[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)|Материјали за македонската национал-револуционерна историја]]“. Првата книга била превод на спомените на [[Ѓорче Петров]] од [[Љубомир Милетиќ]], втората книга била превод на спомените на македонскиот револуционер [[Славејко Арсов]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98/BFLRAAAAMAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Материјали за историјата на Македонија|last=Institut za nacionalna istorija|publisher=[[Институт за национална историја]]|year=1955|pages=1}}</ref> третата книга била превод на мемоарите на истакнатиот [[Пирински Македонци|македонски национален херој]] [[Јане Сандански]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%BC/ocYPtI6RSjQC?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Турски документи за македонската историја|last=[[Институт за национална историја]]|publisher=Научен Институт за национална историја на македонскиот народ|pages=191}}</ref> четвртата книга била превод на писмата на македонскиот национален херој и апостол [[Гоце Делчев]] и петта книга била превод на спомените на [[Лука Ѓеров]] и [[Лазар Димитров (Дренок)|Лазар Димитров]]. Книгата на Алексо Мартулков, како голем дел од книгите од истиот серијал, е автобиографија и ги документира револуционерните дејства за време на долготрајното [[Отоманска Македонија|турско ропство на Македонија]]. Книгата била единствената во серијалот којшто не била преведена од Милетиќ. Книгата исто така не е конкретно напишана од Алексо Мартулков туку е составена од најпотребните белешки на [[Ѓорѓи Абаџиев]] кога дискутирал со македонскиот револуционер. Абаџиев истакнал во предговорот на книгата дека Мартулков иако бил стар за време на производството на книгата, Мартулков бил околу 76 години кога Абаџиев ја пишувал книгата, имал квалитетна меморија и свесен однос што му овозможил да даде квалитетна перспектива кон револуционерното движење во [[Велес]]. Книгата е составена од 389 страници со 47 поглавја каде што Алексо Мартулков детално раскажува за неговите млади години, како со пропагирањето на македонскиот преродбеник [[Васил Главинов]] тој почнал да се ориентира кон социјализмот, неговото учество во [[Македонска револуционерна организација|македонската револуционерна организација]] и [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Обединета)|нејзиниот следбеник]]. Како им помогнал на [[Илинденско востание|илинденците за време на нивното национално востание]] и за неговото учество во [[Судски процес против ВМРО (Обединета)|судскиот процес во Бугарија против ВМРО Обединета.]] Книгата може да се подели во четири главни дела: младоста, приклучување и учествување во МРО, улогата во ВМРО Обединета и активистички дејства во Бугарија. == Содржина == === Младоста === ==== Поглавје I ==== Првото поглавје на книгата е претежно фокусирано за младите години на Алексо Мартулков. Во првите страници тој исто така си го спомнал брат му [[Петар Мартулков]] но заради непознати причини тој грешно наведил дека брат му починал во 1905 година, додека Петар Мартулков починал во 1947 година кај [[Софија]]. Мартулков е роден во сиромашна и бедно семејство, неговиот татко се викал Јован Мартулков додека неговата мајка се викала Сава Мартулкова (момиско: Василова). Неговиот татко работел како брашнар додека мајка му работела во тогашната градска фабрика. За жал татко му загинал во млади години, кога Мартулков бил осумгодишна возраст, заради тоа тој бил радикализиран во млади години со социјалистичките дела кој [[Васил Главинов]] ги донесол од Софија. Според Алексо Мартулков, комунистичкото дело којшто го радикализирал бил „Студенство и социјализмот“ од тогашниот пратеник во [[Народно собрание на Бугарија|собранието на Бугарија]] [[Никола Габровски]] со потекло од [[Велико Трново]]. Тој го гледал социјализмот како симбол на слободата на секој дневниот човек. Заради тоа во 1894 година тој заедно со неговите другари ја формираат првата социјалистичка организација во [[Велес]] и првата социјалистичка група во целиот [[Македонија (регион)|македонски регион]]. Тие исто така создадале народно читалиште за граѓаните од Велес и ги добивале книгите од Васил Главниов. Во 1895 година се формирала [[Македонска социјалистичка група|македонската социјалистичка група]] и Мартулков се приклучил во групата заедно со други истакнати социјалисти како [[Никола Карев]], [[Димитар Благоев]] и [[Димо Хаџи Димов]]. ==== Поглавје II ==== [[Податотека:Vasil Glavinov.JPG|мини|Слика од [[Васил Главинов]], близок соработник на Мартулков во неговите млади години и редовно спомнат во книгата.]] Во 1896 година Алексо Мартулков почнал со неговите печалбарски дејства. Со помош од Васил Главинов тој успешно се преселил во Софија, Бугарија во период каде што [[Македонска емиграција во Бугарија|македонската емиграција во Бугарија]] почнала да расте. Тој почнал да живее кај булевардот „Марија Лујза“, еден од најстарите булеварди во Софија.<ref>''[https://stolica.bg/sofia-tur/ulitsi-ploshtadi-i-mostove/bulevard-knyaginya-mariya-luiza Булевард „Княгиня Мария-Луиза”]'' од Столица.бг</ref> Таму тој заедно работел со македонскиот социјалист [[Васил Главинов]]. Алексо Мартулков признал во неговата автобиографија дека заради смртта на татко му во млади години тој го гледал Васил Главинов како неговиот втор татко и бил восхитен кон неговите дејства и придонеси, Мартулков наведува во книгата дека татковска љубов од Главинов му останала во неговата душа за цел живот дури и после смртта на Васил Главинов. Тој работел кај местото на Главинов заедно со велешкиот социјалист [[Андреја Керемитчиев]]. При неговата преселба Мартулков имал проблеми со границата но Главинов му помогнал. Тој помогнал со редактирањето на весникот „Револуција“ во тој период Мартулков соработувал со различни македонски социјалисти, меѓу нив биле [[Атанас Раздолов]] од [[Берово]], [[Димитар Мирасчиев]] од [[Штип]] и неколку други. Во истиот период тој исто така се сретнал со една дружина целосно составена од руски емигранти во [[Бугарија]], во тоа време и за време на [[Бугарска преродба|преродбата во Бугарија]] немало конкретен бугарски идентитет и голем дел од народот се сметале како [[Русофилија|русофили]]. Други фигури кој Мартулков соработувал но не биле дел од истата група се Стојан Попов - Чичото, кој бил автор на многумина детски книги во Бугарија и [[Андон Шулев]] од [[Велес]] кој планирал да емигрирал во [[Швајцарија]] но заради економски недостатоци неможел да си ја исполни желбата. Во второто поглавје Алексо Мартулков истакнал како го прославиле празникот први мај заедно со комунистичката група на Главинов и за време на неговиот активизам за прв пат се сретнал со истакнатиот македонски национален херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. ==== Поглавје III ==== Третото поглавје почнува во 1900 година, Алексо Мартулков именува некои истакнати социјалисти и комунисти од [[Битолски|Битолските]], [[Скопски|Скопските]], [[Крушевско|Крушевските реони]] и [[Малешевија]]. Некои од именувани револуционери се [[Никола Петров Русински]] од [[Русиново|селото Русиново]], [[Веле Марков]] од [[Селце (Крушевско)|селото Селце]], бојаџијата Петар Иванов и социјалистот [[Никола Карев]], двајцата од [[Крушево]]. Мартулков истакнал како главната причина зошто македонското социјалистичко движење страдало во нејзините први години е заради агресивната [[Странски пропаганди во Македонија|странска пропаганда присутна во Македонија во тој период]].<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B8_%D0%B1%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8_1878_192/sdVBAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Бележити българи: 1878-1923: Дейци на работническото революционно движение, обществено-политически дейци, дейци на революционно-освободителното движение в Македония и Тракия, военни дейци|last=Vasil Giı̐uı̐Łzelev|first=Boris Cholpanov|publisher=Държ. военно изд-во|year=1971|pages=543}}</ref> Мартулков исто така спомнал како [[македонскиот народ]] немале големо влијание врз локалната индустрија бидејќи голем дел од високите позиции биле под контрола на [[Турци|Турците]], [[Историја на Евреите во Македонија|Евреите во Македонија]] и [[Грци|Грците]] како дел од [[Грчка пропаганда во Македонија|грчката пропаганда во Македонија]]. Заради тоа Мартулков заедно со Главинов почнале да организираат образовни програми за [[Пирински Македонци|Македонците во Бугарија]]. Алексо Мартулков верувал дека слободата на Македонија и Одринско никогаш не можеле да го добиле преку мирни услови. Во третото поглавје Алексо Мартулков си ги изјаснил неговите ставови кон ослободителното движење во Македонија, според него Македонија требала да ги ликвидира сите шовонистички пропагатори кој ги измамувале многумина од социјалистите во тој период. Мартулков е убеден дека ако Македонија сакала да остане како независна држава тогаш нејзината неутралност и структура треба да биде слична како градбата на [[Швајцарија|Швајцарскиот систем]]. Вакви ставови не се нови и за време на 1890-тите и 1900-тите од странски набљудувачи [[Македонија]] го добил прекарот „Балканската Швајцарија“. Мартулков исто така истакнал како ги мразел шовонистичките стремежи на соседите на Македонија како [[Санстефанска Бугарија]] која била создадена од [[Руското Царство]] заради политички причини,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.gutenberg.org/cache/epub/22257/pg22257-images.html#chap_5|title=Bulgaria|last=Fox|first=Frank|year=2007|pages=69 - 70}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/Surviving_Imperial_Intrigues/KjcWEAAAQBAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=Bulgaria+Russian+vassal+San+Stefano&pg=PA19&printsec=frontcover|title=Surviving Imperial Intrigues, Korea’s Struggle for Neutrality Amid Empires, 1882–1907|last=Jin|first=Sangpil|publisher=University of Hawaii Press|year=2021|isbn=9780824889111|pages=19}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/The_Three_Germanys/RJJDAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=bulgaria+russian+vassal+san+stefano&pg=PA1203&printsec=frontcover|title=The Three Germanys, Glimpses Into Their History|last=Sedgwick|first=Theodore|publisher=Walker|year=1889|pages=1203}}</ref> [[Големосрпство|Велики Србија]] и [[Голема идеја|Голема Хелада]], Мартулков исто така бил убеден дека никогаш немале да добиле независност ако соработувале со друга држава и дека македонското движење требало да биде целосно независно. ==== Поглавје IV ==== [[Податотека:Петар Манџуков.jpg|мини|Слика од [[Петар Манџуков]], спомнат редовно во книгата.]] Во четвртото поглавје Мартулков пишал за неговото враќање од Софија во [[Велес]]. Тој се вратил во градот заедно со комунистот Андон Шулев и Васил Главинов, тие продолжиле со нивните дејства. Андон Шулев по одобрувањето на општината успешно се вработил како професор по [[историја]] и [[француски јазик]] во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|старата велешка гимназија]] сега позната како „Кочо Рацин“. Алексо Мартулков верувал дека заради неговиот недостаток на средношколско образование неможел да продолжил со социјалистичките дејства, заради тоа одлучил повторно да се запише како ученик во велешката гимназија. Бил сместен во II година кога повторно се запишал. Според Мартулков тој немал проблеми со неговите соученици и кога имале час по историја тој намерно би го прашал Андон Шулев, неговиот другар и професорот по предметот, за [[Социјализам|социјализмот]] и за [[Карл Маркс]] со цел да ги радикализирал другите ученици. При неговото образование тој се сретнал со велешкиот социјалист Саздо Ризов, постариот брат на македонскиот револуционер [[Ризо Ризов]]. Тој спомнал како Саздо Ризов примил весници и брошури од Васил Главинов и со негова помош ги ширеле кај велешкото население, некои од книгите биле додадени во велешката социјалистичка библиотека претходно основана од Мартулков. Александар Мартулков исто така спомнал како во 1896 година [[Гоце Делчев]] организирал план каде што го пратил [[Иван Манолев|Иван Манолев - Кукушанец]] да го украдел планот на едно артилериско орудие од софиското воено училиште којшто претходно го исклучиле Гоце Делчев заради неговите идеи и преку Васил Главинов да го пратиле кај Делчев којшто во тоа време бил во [[Солун]]. После тоа Мартулков почнал да работи во печатницата на Лазар Главинов, братот на Васил Главинов. Тие биле придружени со [[Дамета Малезанов]]. Добивале редовни тиражи од социјалистичкиот весник „Револуција“ и весникот „[[Политичка слобода|Политичка Слобода]]„. Но Главинов ги криел кога минел низ границата за да не бил уапсан и казнет. ==== Поглавје V ==== Петтото поглавје е за [[Грчко-турска војна (1897)|грчко-турската војна во 1897 година]], според Мартулков голем дел од велешкото население и голем дел од дејците во [[Македонската револуционерна организација]] биле на страна на Кралството Грција иако знаеле дека би изгубиле. После кратката војна се појавила таканаречената [[виничка афера]] каде што имала последици во македонското револуционерно движење. Во тоа време Алексо Мартулков уште бил ученик во велешката гимназија како III година. При аферата Мартулков за прв пат почнал да се запознава со МРО. Тој открил за аферате од неговите соученици кој голем дел биле тајни членови во македонската организација. Откако завршил со неговото тригодишно средно училишно образование тој одлучил да продолжил факултетско образование во тогашното педалошкото училиште во [[Скопје]]. Тој таму исто така продолжил со пропагирањето на социјалистички идеи но бил придружен со [[Петар Манџуков]] и Ордан Шурков, постар брат на македонскиот социјалист [[Андон Шурков]]. Неговите нови соработници имале повеќе [[Анархистички комунизам|анархистички идеи отколку социјалистички]]. Тој отидол во [[пансион]] во Скопје за да можел да си го продолжил неговото образование, некои од учениците од неговиот претходен клас исто така биле во истиот пансион со Мартулков, меѓу нив биле Иван Елезов, Андон Димов, Методи Поп Гошев, Богдан Баров, Тодор Доратеев и Крум Чакаров. За време на неговата соработка со Ордан Шурков тој повеќе се запознал со анархистичките ставови и нивните барања во Македонија, тој исто така добил примероци од различни руски анархистички весници, меѓу нив биле „Отм'шчение“, „Одно от двух“, „Казнитј итти вперјод“ и „Помиловатј и застеретј на полдогоре“. Мартулков во неговата книга спомнува како нивните идеи и ставови биле премногу радикализирани и дека никогаш немале да добиле доволно учесници за нивното движење, но тој исто така истакнал како анархизмот бил популарен помеѓу младите и помеѓу учениците во школото и само преку нив можеле да си прошират нивната револуционерна анархистичка идеалогија. ==== Поглавје VI ==== [[Податотека:Mihail Gerdzhikov Portrait.jpg|мини|Слика од истакнатиот македонски револуционер и анархист [[Михаил Герџиков]], редовно спомнат во книгата.]] Во шестото подглавје Алексо Мартулков зборува и спомнува различни теми. Првата тема е за тоа што [[Петар Манџуков]] со помош од македонскиот анархист [[Михаил Герџиков]] и други Македонци во Бугарија формирале анархистички кружок во гимназијата кај градот [[Пловдив]]. Еден од поистакнатите дејци кој што им помогнал на Манџуков и Герџиков е Јордан Бошков родум од [[Велес]]. Според сеќавањата на Мартулков, Бошков не бил [[Анархизам|анархист]] туку [[Нихилистичко движење|нихилист]] и ја примил таа идеалогија кога работел како [[печалбар]] во [[Русија]]. Бошков исто така бил голем [[Алкохолизам|алкохоличар]] според Мартулков и редовно бил пијан кога имале средби, тој исто така учествувал и помогнал во соединувањето на [[Кнежевство Бугарија|Кнежевството Бугарија]] со [[Источна Румелија]]. Нивниот прв проблем бил собирање на пари, заради тоа еден од нив одлучиле да го украдече панагијата на вујко им [[Натанаил Кучевишки|Натанаил]] и после со помош од Јордан Бошков успешно го продале за голема цена во Пловдив. Натанаил брзо открил и не бил среќен со неговата кражба но сепак одлучил да соработува со анархистите. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков го пофалува Натанаил Кучевишки заради неговите придонеси кон македонското револуционерно движење, тој истакнува како Натанаил бил еден од главните организатори на [[Македонско востание|Македонското востание]]. Според сеќавањата на Мартулков Натанаил редовно им помогал на младите македонски имигранти во Бугарија кој биле сиромашни преку парични донации. Заради тоа многумина [[Пирински Македонци]] биле восхитени кон неговите придонеси. Според Алексо Мартулков, [[Трајко Китанчев]] и Натанаил Кучевишки биле роднини, но никогаш не дообјаснил во која смисла. Тој на крајот на подглавието спомнал како при неговата посета кај другар му Коста Кирков тој за прв пат се сретнал лично со истакнатиот македонски национал херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. При нивната средба Алексо Мартулков се договорил да им помогне на [[Македонската револуционерна организација]] но немало да се приклучил како целосен член на организацијата. ==== Поглавје VII ==== Седмото поглавје е многу по кратко со разлика од другите претходно спомнати поглавја. Алексо Мартулков во седмото поглавје дискутирал за тема не редовно спомната во [[Македонска историографиjа|македонската историографија]]. Според Мартулков односот помеѓу Васил Главинов и македонскиот револуционер Гоце Делчев бил непријателски, нивниот проблем почнал со Васил Главинов. Во Софија, Бугарија со економска помош од Гоце Делчев, Главинов создал работилница со неколку македонски социјалисти во Бугарија, меѓу нив биле Глигор Серлиев и Коста Кипров, ученик во педалошкото училиште во [[Ќустендил]] и [[Пирински Македонци|Пирински Македонец]] од [[Мехомија]]. После неколку недели Гоце Делчев побарал Васил Главинов да го платил назад за тоа што вложил. Главинов рекол на Гоце Делчев дека ги имал парите но тие биле закопани под една дрво надвор од градот [[Софија]] и кога врнело заради [[Кал|калта]] парите излегле и кога повторно отидле да ги земат биле изгубени, никој не му верувал, дури и Алексо Мартулков кој го гледал Главинов како втор татко сметал дека тоа било фалсификат и никаде немало закопано пари. Сепак Гоце Делчев не бил убеден, според Алексо Мартулков, Делчев имал сериозен и строг карактер и бил разочаран кон лагите на Главинов, тој планирал да го пријави кај [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] заради неговата измама. Но во тогашниот устав такви измами биле казнети со смрт и Делчев нејќел да го уби Главинов бидејќи иако го измамил Гоце Делчев, тој сепак знаел дека парите отидле во добра цел и дека Васил Главинов имал добро искуство, според Алексо Мартулков, Гоце Делчев го именувал Главинов како „фанатик социјалист“. После два месеца од случајот Алексо Мартулков повторно почнал да патувал назад накај Велес, при неговото патување добил писмо од Главинов и имал цел да го прати кај македонски дејци од МРО кој работеле во железничката станица покрај селото Саблер, Ќустендилско. Во неговата посета се сретнал со македонскиот револуционер Александар Минов, кој според Мартулков му бил школски во основно. После неколку часа им го давал писмото и почнал повторно да патувал кон неговиот мајчин град [[Велес]]. === Учество во МРО === ==== Поглавје VIII ==== [[Податотека:Gotze.jpeg|мини|Слика од [[Гоце Делчев]], редовно спомнат во книгата.]] Осмото поглавје е исто така кратко поглавје. Алексо Мартулков во оваа поглавје претежно дискутира за неговото патување од Софија кон Велес и селата којшто ги поминал при неговото патување. Тој си го почнал патувањето во есента 1899 година, првото село кој го поминал било [[Кукуречани]], [[Битолско]] бидејќи неговиот другар Андон Шулев работел таму во тоа време како чифлек, останал тамо за неколку дена и после патувал кај градот [[Неготино]]. Таму тој се сретнал и се запознал со различни македонски социјалистички активисти, меѓу нив биле [[Владо Генџов]] со потекло од [[Велес]], Никола Тупарев со потекло од [[Скопје]] и Пано Малчев со потекло од [[Штип]]. Мартулков истакнал како тројцата активисти живееле во истиот стан заради нивниот недостаток на пари. Алексо Мартулков исто така се сретнал со професор од скопското педалошко училиште, алумнусот на Мартулков. Професорот се викал Ѓорѓи Зердев со потекло од [[Прилеп]], тој исто така соработувал со МРО и заради тоа посакал да го контактира Алексо Мартулков. После неколку дена во Неготино тој патувал и престојувал во градот [[Кавадарци]]. Таму Мартулков бил придружен со Владо Генџов и тие заедно биле гости кај Никета Илиев, исто така од Велес. Заедно со Никета живеел и директорот на тогашната единствена гимназија во Кавадарци Христо Стојанов - Чолакот кој по потекло е од [[Гевгелија]]. После еден ден тој поминал покрај истакнатото село [[Ваташа]] каде престојувал кај македонскиот револуционер Илија Тошев со потекло од [[Прилеп]], Илија Тошев, како многумина од другите спомнати, бил [[Социјализам|социјалист]] и помогнал со пропагирањето на комунизмот. После тоа се вратил во Неготино и се сретнал со велешанецот Мишо Тутунџиев кај железничката станица. Заедно со Тутунџиев патувале во [[Демир Капија]] и после ручале во [[Прждево|селото Прждево]], месното каде [[Благој Јанушев]] се родил, после тоа пристигнале кај [[Владимирово]]. Во овој период Алексо Мартулков се приклучил официјално во Македонската револуционерна организација, означувајќи нов дел во книгата. ==== Поглавје IX ==== Во оваа поглавје Алексо Мартулков дискутира за [[Валандовска афера|Валандовската афера]]. Според Мартулков аферата почнала неколку дена откако си отидол од градот. Главниот јунак во таа афера бил Мехмед-паша Дерала со потекло од [[Тетово]], [[Македонски Албанци|Македонски Албанец]] според народност. Мехмед Дерала бил главен началник на жандармеријата на [[Солунски Вилает|Солунскиот вилает]]. Мартулков дискутира за последиците на аферата кон македонската револуционерна организација, според него различни селани од [[Гевгелиско]] и [[Дојранско]] биле уапсани и затворени. Меѓу затворените бил Иван Бардарев, деец на МРО кој успеал да избегне од затвор. Отоманската власт исто така се обидувале да го откријат името на Алексо Мартулков кој бил во градот неколку дена пред аферата и го сметале како сомнителен но селаните во градот не му го памтеле името и Мартулков признал во неговата книга дека користел различни лажни имиња за негова сопствена безбедност. Во Велес се враќа околу јануари 1900 година со нездрави услови. Во првите месеци на 1900 година Мартулков редовно боледувал и страдал од чума. Имало можност да загинал младиот револуционер но бил спасен од велешкиот доктор Александар Клеј кој бил [[Грци|Грк]] по народност. После еден месец тој повторно бил здрав, но според Мартулков тој би страдал од последиците на болеста за цел живот. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков дискутира за неговите ставови кон основачите на МРО. Мартулков истакнал како голем дел од членовите на МРО ги гледале основачите [[Петар Поп Арсов]], [[Ѓорче Петров]] и [[Даме Груев]] како светци и кога истакнале нешто тие никогаш не верувале дека не биле во право и секогаш постапувале како што сакале основачите. Мартулков исто така признал во неговата книга дека е восхитен кон нивните придонеси во националната историја на македонскиот народ. Во овој период Алексо Мартулков купил четири пиштола модел „Бешлии“. ==== Поглавје X ==== [[Податотека:Алексо Мартулков.jpg|мини|299x299пкс|Слика од [[Алексо Мартулков]], автор на книгата.]] После неколку месеци во Велес Мартулков заедно со помош од неговите другари успешно купил стан во [[Скопје]]. При неговото време во Скопје тој бил известен за пристигнувањето на неговите другари Никола Русински и Јордан Малезанов кој претходно работеле како печалбари во Софија и [[Србија]]. Алексо Мартулков заедно со неговиот другар Јордан Малезанов почнале да патуваат кон Велес пешки додека нивниот другар Трајко Иванов од странство би пристигнал во Велес со воз. За еден ден Мартулков заедно со неговиот другар успеале да патуваат од Скопје до [[Катланово]]. Во ноќта го поминале мостот на [[Пчиња|реката Пчиња]]. Но при нивното патување почнало да врне и тие го изгубиле патот, после два дена биле покрај [[Брезница (Порече)|селото Брезница]]. Нивната цел била да пристигнале во [[Башино Село]]. После три или четири дена од почетокот на нивното патување тие успешно стасале, го оставил Малезанов и Алексо Мартулков се вратил во Велес. Патот бил покрај крајот на август 1900 година. Во летото на 1899 година Алексо Мартулков повторно се сретнал со неговиот поранешен соученик Илија Раштанов со потекло од Велес, Раштанов учел во тогашниот хемиски факултет во Софија. Кога повторно се сретнал со Илија Раштанов Мартулков открил дека Раштанов исто така почнал да се ориентира кон социјализмот и комунизмот. Раштанов откако завршил со неговото факултетско образование станал професор по хемија во истакнатата велешка гимназија, Раштанов исто така се приклучил во ВМОРО околу овој период. После тоа Мартулков се вратил во Софија и ја добил улогата да собирал оружја за Македонската револуционерна организација. За време на [[Велигден]] Алексо Мартулков заедно со неговите другари Јордан Малезанов, Никола Русински и Трајко Иванов одлучиле да го ограбат богатиот [[Македонци-муслимани|торбеш]] Хаџи Јована. Тие му го посетиле неговиот дом, со пушки и пиштоли без куршуми му се заканиле дека ќе го убиле ако не соработувал со нив. Но тој се исплашил и им фрлил кесе со пари и си го заклучил неговиот дом. Кесето содржило 160 [[Турска лира|турски лири]], што им било доволно, и заради тоа што немале куршуми тие одлучиле да се вратат назад кај нивниот заеднички апартман во Софија. ==== Поглавје XI ==== [[Податотека:Slavcho Abazov IMARO and other prisoners in 1903.jpg|мини|257x257пкс|Слика од дејци во МРО затворени во [[Куршумли ан]]. Неколку години пред сликата Алексо Мартулков бил затворен во истиот ан за пет месеци.]] Нивната огражба на богатата паша имала големи последици, неколку дена после случајот Алексо Мартулков бил повикуван во турската полициска станица на градот. Кога влегол зборувал со градноначалникот и главниот на станицата, кога се претставил како Александар Мартулков еден од турските полицајци агресивно го прашал ''„diver paralar nerdeler“'' (современ {{Lang-tr|Para nerede}}). Што во превод значело „кажи каде се парите“. Без чекајќи за одговор полицаецот почнал да го тепал по главата со неговото оружје и почнало да му тече крв на Мартулков. Полицаецот прекинал откако добил опомена од главниот водач на станицата дека ако продолжил тогаш вената на Мартулков би била инфицирана. Поцијаците го прашале за парите кој ги украделе од Хаџи Јована но Мартулков го негирал нековото учество во гражбата. На крајот Мартулков бил уапсан и поставен во затвор, но брзо открил дека главните на затворот биле турските браќа Амет и Демарша, кој според Мартулков биле многу блиску со неговата мајка што дури ја сметале како сестра. Сепак условите на Мартулков не биле целосни поволни, тој бил редовно тепан во неговиот затвор. Во Отоманскиот судски систем имало закон дека истражувањата траеле за три дена и после тоа ако немало доволно доказ би бил ослободен затвореникот. Кога трите дена поминале судот одлучил да го продолжи истражувањето, Мартулков би останал во велешкиот турски затвор за дополнителни два месеца. После тоа по наредба од турскиот судски систем тој бил прогонет да служил пет месеци во [[Куршумли ан|Куршумлиот ан]]. Според Мартулков тој бил поставен во ќелијата со најлошите услови, местоположбата на ќелијата била првата од главниот влез на левата страна под скалите со името „Истинав Коуши“. После петта месеца тој конечно говорил пред турскиот суд во Скопје, Мартулков заради неговиот недостаток на пари неможел адвокат да платил и заради тоа сам се бранел. После неколку сведоци тој успеал да го убеди судот да го ослободи и успешно можел повторно да се врати во неговиот роден град. ==== Поглавје XII ==== Блиските другари на Алексо Мартулков, [[Веле Марков]] и [[Никола Петров Русински|Никола Русински]] формирале социјалистичко здружение во нивната работилница во [[Битола]]. Кога ја формирале групата тие ги пропагирале нивните идеи кон младите ученици во [[Битолска машка гимназија|битолската машка гимназија]], [[Ѓорѓи Сугарев]], [[Лазар Москов]] и [[Александар Евтимов]] биле некои од учениците којшто го прифатиле нивното пропагирање. Но според Мартулков внатрешните кругови на Македонската револуционерна организација не се согласувале со нивниот пристап. МРО им се заканиле дека ќе имале санкции и заради тоа Русински и Марков се сретнале со [[Даме Груев]] и се договориле дека ќе ја укинале социјалистичката група и дека немале да бидат казнети, Груев им го прифатил предлогот и социјалистичкото здружение распаднало. Пред да заминале тие му пратиле писмо кај Мартулков кој престојувал во Велес. Мартулков го добил писмото од револуционерот Борис Весов, поранешен ученик во [[Солунска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“|солунската машка гимназија]]. Во писмото Марков и Русински истакнале како со компромизот добиле високи улоги во македонската организација, Веле Марков станал војвода за крушевската околија додека Никола Русински станал главниот организатор на [[Четнички институт на ТМОРО|четничкиот институт на МРО]] во [[Битолски револуционерен округ|втората револуционерна област]], познат како битолскиот округ. Алексо Мартулков не бил среќен со нивната одлука, тој сметал дека нивното уништување на силна и влијателна социјалистичка организација била предавничка одлука и дека постапиле спротивно од идеите на социјализмот и комунизмот. Мартулков ја почитувал МРО и ги почитувал нејзините основачи но сметал дека нивниот однос кон социјалистичката организација била против интересите на [[Македонско национално движење|македонското национално движење]]. Во писмото Марков и Русински му предложиле на Мартулков да соработувал повеќе со МРО но тој им ја одбил нивната понуда со неговото писмо. Некои водачи од МРО исто така посакале да ја укинат и старата македонска социјалистичка група во Велес, создадена од Мартулков и Васил Главинов во 1894 година, но [[Гоце Делчев]] им ја одбил одлуката и истакнал дека би го пранел правото на социјалистичката група. Мартулков бил восхитен кон храброста на Делчев. ==== Поглавје XIII ==== Едно утро кога престојувал во Велес, Мартулков бил известен дека македонскиот револуционер од МРО Трајче Христов го повикнал да го посети во [[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Велес|велешката црква „Св. Ѓорѓи“]], којшто во тоа време било училиште формирано за време на активистичката дејства на преродбеникот [[Јордан Хаџи Константинов-Џинот|Јордан Хаџи Константинов Џинот]], таму Трајче Христов го критикувал Мартулков за неговите социјалистички дејства. Христов му рекол „''Вие, социјалистите, пак си го пуштивте појасот како во пусто село без кучишта, сте почнале да распраќате анонимни писма до некои видни имашливи граѓани, да ви дадат пари. Им наредувате парите да ги оставаат на извесно посочено место, во спротивен случај ги заплашувате со смрт. Еве од нив едно писмо, читај го!''“ и после додадол „''[[ВМОРО]] нема да ѝ дозволи на никоја друга организација во нејзината територија да ги мачи граѓаните''“. Мартулков го прашал Христов како тој ја сфатил дефиницијата на „територија“, дали револуционерно или џандарско. Мартулков истакнал како само џандарите се грижеле за правата на богатите чорбаџии додека дискриминирале кон сиромашните работници, тој исто така истакнал како и МРО краделе од богатите, како пример за време на [[Валандовска афера|Валандовската]] и [[Виничка афера|Виничката афера]]. Трајче Христов запрал и после некој момент истакнал „''Не се сомневам во твојата искреност и те познавам како чесен и со голем идеализам младинец, со кого може да се соработува и би сум те молел во иднина да работиш и меѓу другите наши другари, да ги восприемат наполно твоите мисли''“. После се поздравил со Мартулков рачно. Во 1903 година Мартулков одлучил конечно повторно да се вратил кај социјалистичката група во [[Скопје]], таму се запознал повторно со неговите социјалистички другари во градот како Лазар Главинов, братот на [[Васил Главинов]], Крум Чакаров, Тодор Доротеев, Богдан Баров и многумина други. При неговото време во Скопје тој учествувал во конференција каде што читале делата на истакнати комунисти и социјалисти како [[Карл Маркс]]. Тие исто така дискутирале нивната соработка со Македонската револуционерна организација и со нејзините членови. Во средбата присуствале различни членови од МРО, како [[Панко Брашнаров]], Иван Елезов, Андон Димев, Димче Кипров кој бил [[Пирински Македонци|Пиринец]] со потекло од [[Мехомија]]. Мартулков исто така истакнал како неговата група биле блиску со [[Гемиџии|Гемиџиите]] и како членови од групата Гемиџии го користеле прекарот „баџанец“ со Мартулков. === Учество во револуционерните борби === ==== Поглавје XIV ==== Поглавието почнува со Алексо Мартулков дискутирајќи за [[Странски пропаганди во Македонија|странската пропаганда во Македонија]] и како нејзиното силно присуство го оштетило македонското национално движење. Според Мартулков од сите пропаганди присутни во Македонија, [[Српска пропаганда во Македонија|српската пропаганда]] била најсилната покрај [[Велес]] и [[Велешко|велешкиот крај]]. Мартулков исто така песимистички истакнал како не би бил изненаден ако српската пропаганда и бугарската пропаганда била злоупотребена од Македонската револуционерна организација да приклучи повеќе членови. Мартулков пишал „''Јас на многу места во своите спомени пишувам за теророт и не сум негов обожавател. Овде не би сум пишал за него, ако тој не беше употребуван од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. Не би било чудно, ако тој беше употребуван во почетокот од создавањето на Револуционерната организација за водење вооружена борба за нашето национално ослободување. Покрај тоа, таа Вооружена борба се водеше и против туѓите пропаганди.''“ Мартулков дообјаснил дека во првите години на организацијата нејзиниот услов за приклучување во организација биле многу построги и тие со [[Македонски Албанци|албанско]], [[Македонски Власи|влашко]] и [[Македонски Турци|турско потекло]] не им било дозволено право за членство. Мартулков истакнал во поглавието дека кога дускутирал со македонскиот револуционер [[Пере Тошев]], тој му спомнал како еден од основните причини зошто МРО била создадена е заради бугарската и српската пропаганда во Македонија и нивното силно влијание и успех. Алексо додадол дека разговорот со Тошев бил во 1907 година кај [[Горна Џумаја]]. Во следните параграфи Мартулков си ги истакнал неговите ставови кон спорот околу [[Прв устав на Македонската револуционерна организација|првиот устав на Македонската револуционерна организација]], според него уставот на БМОРК дури иако да бил вистински не го користело терминот „Бугарин“ со смисла на [[Бугари|денешниот регионален народ во Бугарија]] туку бил користен за обележување на [[Македонци Егзархисти|македонските егзархисти]]. Тој бил среќен со одлуката на [[Јануарска средба|вториот конрес на ВМРО]] каде што условите за влез биле сменети да примаат секој граѓанин со потекло од [[Македонија (регион)|Македонија]] и [[Одринско]]. Мартулков истакнал како во 1890-тите се одвивала жестока борба помеѓу српската и бугарската пропаганда за кои би ја имал нивната црква во [[Башино Село]]. Таму главниот водач на српската пропаганда бил Пере Ташов, роден од Велес и пред тоа работел како трговец. Тој бил редовно платен од двете страни и станал многу богат како резултат. Велешкиот народ остро реагирале кон силната пропаганда во селото, организирале различни средби во дворот на [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес|велешкото училиште „Св. Кирил и Методиј“]]. Таму меѓу учесниците бил и Александар Мартулков, таму народот организирале апели за [[Султан|Султанот]] и [[Голем везир|Големиот Везир]]. Нивните главни посакувања биле да се прекине српската и бугарската пропаганда во Велес, но после неколку недели турската полиција им го уништиле движењето и многумина биле уапсани и затворени. Мартулков во последните страниците на поглавието ја раскажал случката кој го убило Димчо Шурков, роднина на [[Андон Шурков]] и Јордан Шурков. Македонската револуционерна организација според Мартулков ја злоупотребувале случајот и ја претставиле смртта на Димчо Шурков како организиран атентат од српската пропаганда иако неговиот убиец го убил бидејќи бил пијан и неговиот убиец бил [[Бошњаци|Бошњак]], наместо [[Срби|Србин]]. Околу тоа време пристингнал српски доктор од [[Србија|Стара Србија]] во Велес и ги лекувал граѓаните без пари, заради тоа можел поуспешно да ја шири српската пропаганда. ==== Поглавје XV ==== Алексо Мартулков бил поканет од Јордан Шурков во таена средба со цел да се договориле како би го убиле тогашниот [[Кралство Србија|крал на Србија]] [[Александар Обреновиќ]]. Јордан Шурков посакал Мартулков да патувал во [[Белград]] со цел да играл улога врз атентатот. За време на средбата Мартулков го зедол зборот и рекол: „''Другари, за жалост јас не можам да се придружам кон вашиот ентузијазам да си го жртвувате животот за убиство на српскиот крал. Од тоа дека убијците ќе бидат избрани со жрепка, очигледна е готовноста на сите да го жртвувате животот. Извршувањето на тој атентат може да стане само кога неговите автори се решени главата да си ја стават в торба. Но јас имам малку поособено мнение за таа работа. Како [[Социјализам|социјалист]] не можам да се согласам на една акција, која ја има за цел осветата и се подржува од [[Анархизам|анархистите]]. Но убиството на кралот ако донесе крај на [[Српска пропаганда во Македонија|пропагандата кај нас]] може да се допушти. Но слабо можам да верувам, зашто пропагандата кај нас не е дело само на кралот, ами е дело на [[Кралство Србија|српската власт]] која ја смета како државна неопходност и со убиството на кралот таа нема да престане.''“ Мартулков продолжил: „''Мене ми се гледа увлеченоста за борба само против српската пропаганда многу опасна, без да се води таа и против другите пропаганди. На пример, [[Бугарска пропаганда|великобугарската]], чиј истакнат фактор е [[Фердинанд I|кнез Фердинанд Кобург]]. Би следувало дека истовремено и тој треба да биде убиен, а понатака и грчкиот крал во [[Атина]]. Но јас не гледам сега, во таа разгорештена борба против српската пропаганда, ни сенка од обид за борба против великобугарската пропаганда. Напротив, нејзините агенти тука се најактивни сега и под нивно влијание се привлечени сите за да се усложнат настаните кај нас со создавањето на извонредна положба од власта.''“ После долгиот говор на Мартулков движењето за убиството на Александар во Велес било исфрлано, некои другари на Мартулков како Јордан Шурков сепак продолжиле да планираат но на крајот Обреновиќ бил убиен од внатрешните српски политичари наместо од македонските активисти. Алексо истакнал како бил среќен со укинувањето на суровата тирана на Обреновиќ но не бил среќен со кога било постапено. ==== Поглавје XVI ==== Во 1900 година голема борба почнала помеѓу училиштата во [[Велес]], судрите почнале кога ученик од прва година во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|велешката гимназија]] бил исклучен заради неговото недоволно поведение. Детото бил [[чорбаџија]] и заради тоа неговото исклучување го привлекло вниманието на Авксенти, главниот организатор на чорбаџите во Велес, тој се спротивставувал со одлуката на училишниот совет и посакал ученикот повторно да бил примен. Советот не се согласиле со одлуката и заради тоа Авксенти го контактирал тогашниот турски кмет на градот и некои од професорите во гимназијата биле отстранети од нивната работа заради одлуката на советот. Голем дел од граѓаните во Велес, вклучувајќи и го Алексо Мартулков, не биле среќни со случајот и верувале дека вмешувањето на турската власт била заради политички причини. Професорите во гимназијата почнале да се протиставаат кон турската администрација и професорите најавиле штрајк и учебната година прекинала. Некои порадикализирани граѓани почнале да организираат протести пред месноста на кметот. За време на штрајкот повеќе професори си ја изгубиле работа што доведе до повеќе жители да се приклучат во штрајкот. Како резултат од штрајкот група на граѓани организирале делегација и биле пратени кај кметот на градот, некои од членовите во делегацијата биле Јордан Шурков, Андон Шулев и Алексо Мартулков. Некои од членовите на делегацијата кога го посетиле кметот му ја пакнале раката, нешто што Мартулков во неговата книга истакнал како не се согласувал со нивното постапување. Јордан Шурков седнал во стол без одобрување од кметот што го налутило но Шурков му истакнал како имал побитни проблеми да се грижел. Андон Шулев им ги дадол пораките од граѓаните кон кметот, главните побарувања на граѓаните биле да се намали мешањето на политиката врз нивните образовни училишта и да се одржувале избори каде народот можеле да одбрат градоначалник. Кметот не се согласувал со нивните побарувања. Но Шулев истакнал како неговото внатрешно вмешање било против уставот на [[Отоманското Царство]] и уставот на [[Бугарската егзархија]] кои имало големо влијание врз училиштето. Сепак турскиот кмет на градот одбил да го прифатил предолог и заради тоа некои членови од делегацијата почнале да биле поотпорни, некои претставници викале „''Долу владиката!''“ и „''Да се чисти од Велес!''“. Членови на советот на кметот сметале дека ситуацијата не можела да постигне мирување преку дипломатски обиди и заради тоа го повикувале градскиот гарнизон да ги убиле или уапсиле сите делегати. Штрајкот и протестите пред советот прекинале со доаѓањето на гарнизонот, различни лица биле уапсани, тепани или убиени. Другарите на Мартулков, Јордан Шурков и Андон Шулев, се скриле во градот за да не биле фатени. После неколку дена го фатиле Јордан Шурков но никогаш не успеале да го уапсаат Андон Шулев. Мартулков бил поштетен од тепањето и уапсувањето заради неговиот неутрален однос за време на средбата со кметот. Кметот посакал сите уапсани да биле осудени во државниот суд и да биле убиени. Главниот суд, кој Мартулков истакнал дека си ја добил дипломата од [[Франција]], неможел да најде некои закон кој што го прекршувале учесниците во протестот и заради тоа сите биле ослободени без казна. Судот им препорачувал да го пакнале по раката кметот и да побарале проштевање, но претставниците одбиле. После случајот кметот го остранил директорот на гимназијата Бано Кушов. ==== Поглавје XVII ==== Во јануари 1903 година Македонската револуционерна организација одржала [[Солунски конгрес од 1903 година|средба во Солун]]. Еден од главните одлуки биле прогласувањето на [[Илинденското востание]]. Според Александар Мартулков, состојбата на скопскиот револуционерен округ била ужасна, немале доволно сила или организација за да можеле успешно да го одвиваат востанието. Заради тоа централниот комитет на МРО го пратиле Алексо Мартулков во [[Кумановски|кумановскиот реон]] со цел да им помогне со организирањето. Таму Мартулков се запознал со водачот на кумановскиот регион [[Илија Левков]], тој исто така во тој период служел како директор на кумановската гимназија. Мартулков бил придружен со [[Никола Пушкаров]], тогашниот водач на скопскиот округ. Мартулков му предложил на Левков дека би им помогнал со организирањето ако можел да го пропагира социјализмот во реонот, Левков го прифатил предлогот бидејќи му требало помош со организирање. Прв орган кој Мартулков им го подобрил е финансии. Според Мартулков состојбата на финансите биле неповолни и неможеле ни да ги земат најосновните материјали за востанието. Со помош од Мартулков тие успешно собрале 450 лири за кратко време, што било многу во тоа време. Тие ги добиле парите од богати Македонци во Куманово кои го посакале ослободувањето на Македонија. Друг проблем кој се судрил Мартулков со организирањето е оружјето. Скопскиот округ немале доволно оружја за востанието и во тој период имало силно присуство на српските четници во кумановско. После неколку договори тие се запознале со три [[Албанци]] во контрачетничка група и купиле 50-60 [[пушки]], нивниот модел бил „кокинки“, тие исто така купиле 20 [[пиштоли]], нивниот модел бил „бешлии“. После два месеци во [[Куманово]] Мартулков истакнал како турската полиција почнале редовно да го малтретирале и заради тоа требало да се вратил во Велес. Во јуни 1903 година повторно се вратил во Куманово и бил назначен да патува во [[Софија]]. Мартулков требало да го почекал Никола Пушкаров но заради тоа што бил вмешан во други проблеми Мартулков патувал кон Софија без дружба, Мартулков преку [[Србија]] влегол во Софија. Мартулков бил понуден да се приклучил во четата на [[Милан Ангелов]] од [[Прилеп]] но Алексо посакал да се приклучил во велешката чета на [[Никола Дечев]]. Кога Мартулков се обидувал да се вратил во Македонија за востанието тој бил забранет од страна на [[Задграничното претставништво]] во Софија. Тие посакале да му дадат пасош со лажно име за Мартулков, но според Алексо тие биле многу бавни. Во тоа време кога чекал во Софија четата на Никола Дечев, Глигор Манасиев и други имале судир со турски аскери во [[Кратовско|кратовското село]] [[Луково]] и биле поразени до многубројни жртви. Во истиот период Никола Пушкаров се обидувал да го уништи железничкиот мост помеѓу [[Зелениково]] и [[Велес]]. Откако не успеал тој бил пронајден од турски авторитет и во Ѓуришкиот врв, [[Светиниколско|светиниколско]] се судриле со турскиот гарнизон. Во борбата Пушкаров бил поразен но успеал да преживее и со останатите членови во четата тие се преселиле во Софија за да одржиле средба со Мартулков. Тие побарале Мартулков да се вратил во [[Скопје]] и да земал експлозивни материјали кои се наоѓале во манастирот „Свети Јован“ во [[Ветерско]], [[Велешко]]. Главната цел на експлозивите биле да се користат во атентат во Скопје со цел да ги привлекле вниманието на западните европски земји, слично со целта на [[Солунските атентати]]. Со мисијата на Мартулков тој добил помош од српскиот потполковник Жика Рафајловиќ и Света Симиќ, тогашен началник на пропаганда при министерството на просвета во Србија. Тие најавиле дека посакале да соработуваат со македонските револуционери и да им помогнат со востанието. Но тие не им помогнале со доброволна цел туку планирале да ја шират српскита пропаганда преку македонската организација. Кога минел низ српската и бугарската граница Мартулков престојувал кај Рафајловиќ во [[Врање]] за десет дена. После неколку дена тој го прашал Рафајловиќ зошто неможел да влезе во Македонија заради небезбедната состојба на скопскиот округ. Мартулков забележал во неговите спомени како заради битките со турскиките аскер, каналите на организацијата биле уништени. Во средба со Мартулков, Рафајловиќ кажал ''„Ние, Србите, сме зад Македонците по организација. Македонците нѐ претекнаа, а наша организација нема во Кумановско и Прешевско, а можно е да настрадате.“''. Мартулков истакнал во неговите спомени како му го негирале македонскиот идентитет и го викале Бугарин. ==== Поглавје XVIII ==== [[Податотека:Vojvoda Babunski.jpg|мини|321x321пкс|Слика од македонскиот србоман [[Јован Бабунски]]]] После поразот на [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] во 1903 година српската и бугарската пропаганда во Велес биле засилени. Од Србија доктори биле пратени во градот и ги лечиле граѓаните кои страдале за време на востанието. Докторите ги лечеле само тие кои се декларирале како Срби во градот, заради тоа бројот на „Срби“ се зголемило. Според Алексо Мартулков некои од докторите биле Давид Димитриевиќ и Кирковиќ, со нив ги придружил [[Македонец|македонскиот]] [[Србомани|србоман]] [[Јован Бабунски]]. Заради неговиот добар однос со Жика Рафајловиќ [[Централен комитет на МРО|централниот комитет на МРО]] побарале Мартулков да соработувал со српските доктори и Бабунски и да им ги пријавил нивните цели и планови кон комитетот. Мартулков спомнал во неговата автобиографија дека го знаел Бабунски од неговото детство, тие биле во истиот клас за време на неговото основно училишно образование. Мартулков исто така го знаел Димитриевиќ кога бил помлад и го посетил неговиот стан кога учел во велешката гимназија. После Илинденското востание Димитриевиќ бил одбран како директор на српското училиште во Велес. Мартулков бил против планот на ЦК на МРО поради тоа што нејќел да соработувал со противници на македонското национално движење. Мартулков во неговите спомени истакнал како српската соработка со МРО било без смисла и дека тие планирале да формираат свој сопствен четнички институт [[Четнички институт на ТМОРО|слично како МРО]]. После неуспехот на востанието голем дел од револуционерните врски на МРО во Велес биле уништени, голема фракција се појавила помеѓу водачите на велешкиот округ за иднината на револуционерната организација. Главниот водач на велешкиот реон за МРО во тоа време бил Ангел Димов, поранешен соученик и другар на Александар Мартулков. Според Мартулков, Ангел Димов бил социјалист но кога се приклучил во МРО си го сменил неговиот политички став. Чорбаџискиот елемент на МРО сакале да превземат раководотство на велешкиот округ, главните водачи на тоа движење биле д-р. Петре Кушев и Андреја Чифчиристов, директор на градското велешко училиште. Заради фракцијата и борбата во Велес се формирале две различни раководителни тела кој се бореле да го надминат другото, Мартулков бил на страна на Ангел Димов но признал дека Петре Кушев и Чифчиристов имале поголемо влијание во градот. Заради големата вредност на Велес кон ЦК на МРО тие го пратиле македонскиот револуционер [[Ѓорче Петров]] со цел да ја стабилизирал состојбата помеѓу двете раководители. Последните страници на поглавието е за разговорот помеѓу Ѓорче Петров и Алексо Мартулков, Мартулков бил поканет од Тодор Богданов во неговиот стан со Ѓорче Петров за да му ја соопштил ситуацијата. Ѓорче Петров рекол „''Ве повикав при мене како претставители, едниот на социјалистите, другиот на „[[Гемиџии|гемиџиите]]“, кои ги има достатачно во вашиов град и постојат одделно во организационен однос, но сте сила која не е без значение во нашиот национал-револуционерен живот и ние водиме сметка за вас и секогаш вашето содејство, што сте го давале на драга волја ни било драгоцено, и сега верувам оти и вие ќе ме потпомогнете во мојава мисија да й туриме крај на опасноста од фракционерната расправија, која зема застрашителни размери во нашиот град''“. Мартулков прв одговорил „''Ние, Ѓорче, и безрезервно и безусловно ќе ти содејствуваме за да успееш во твојата мисија. Ние исто така ја сфаќаме големата опасност од таа фракционерна борба и голема е нашата желба да може да се обединат силите за претстојните борби, што ќе бидат потешки, зашто и непријателите се намножуваат, а ќе се намножат и фронтовите''“. Тие дискутирале цела ноќ, после две недели Ѓорче Петров успеал да најде компромиз помеѓу двете раководители и формирале една заедничка група. Кога го праќал Мартулков надвор од градот тој спомнал во неговата биографијата дека Ѓорче Петров признал со тоа што ако излегол од градот борбата за раководство повторно би се обновила и дека се грижел за идната на револуционерната организација. === Поглавје XIX === == Наводи == <references /> pofge0pef9cxsssmpkca1psqjkpabh4 5300368 5300212 2024-12-04T11:54:33Z Gurther 105215 /* Поглавје XIX */ 5300368 wikitext text/x-wiki {{Закосен наслов}} {{Инфокутија Книга|name=Моето учество во револуционерните борби на Македонија|image=File:Моето учество во револуционерните борби во Македонија.jpg|image_caption=Корицата на книгата|authors=[[Алексо Мартулков]]</br> [[Ѓорѓи Абаџиев]]|language=[[Македонски јазик]]|series=[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)]]|subjects=[[Македонското револуционерно движење]]</br>[[Бугарска пропаганда во Македонија]]</br>[[Пирински Македонци|Македонски активисти во Бугарија]]</br>[[Балканските војни]]|country=[[СР Македонија]]|genre=Автобиографија|publisher=[[Институт за национална историја]]|release_date=1954|pages=389|external_url=http://macedonian.atspace.com/knigi/am_spmni.htm}} '''Моето учество во револуционерните борби на Македонија''' — автобиографија на [[Алексо Мартулков|Александар Ончев Мартулков]], истакнат [[Македонци|македонски револуционер]], политичар и еден од најстарите пропагатори на [[социјализмот]] во Македонија. Делото бил напишано после [[втората светска војна]] и објавено во 1954 година. Книгата е шестиот дел по ред од поранешниот серијал „[[Материјали за македонската национал-револуционерна историја (едиција)|Материјали за македонската национал-револуционерна историја]]“. Првата книга била превод на спомените на [[Ѓорче Петров]] од [[Љубомир Милетиќ]], втората книга била превод на спомените на македонскиот револуционер [[Славејко Арсов]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98/BFLRAAAAMAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Материјали за историјата на Македонија|last=Institut za nacionalna istorija|publisher=[[Институт за национална историја]]|year=1955|pages=1}}</ref> третата книга била превод на мемоарите на истакнатиот [[Пирински Македонци|македонски национален херој]] [[Јане Сандански]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8_%D0%B7%D0%B0_%D0%BC/ocYPtI6RSjQC?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%88%D0%B0%D0%BD%D0%B5%20%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Турски документи за македонската историја|last=[[Институт за национална историја]]|publisher=Научен Институт за национална историја на македонскиот народ|pages=191}}</ref> четвртата книга била превод на писмата на македонскиот национален херој и апостол [[Гоце Делчев]] и петта книга била превод на спомените на [[Лука Ѓеров]] и [[Лазар Димитров (Дренок)|Лазар Димитров]]. Книгата на Алексо Мартулков, како голем дел од книгите од истиот серијал, е автобиографија и ги документира револуционерните дејства за време на долготрајното [[Отоманска Македонија|турско ропство на Македонија]]. Книгата била единствената во серијалот којшто не била преведена од Милетиќ. Книгата исто така не е конкретно напишана од Алексо Мартулков туку е составена од најпотребните белешки на [[Ѓорѓи Абаџиев]] кога дискутирал со македонскиот револуционер. Абаџиев истакнал во предговорот на книгата дека Мартулков иако бил стар за време на производството на книгата, Мартулков бил околу 76 години кога Абаџиев ја пишувал книгата, имал квалитетна меморија и свесен однос што му овозможил да даде квалитетна перспектива кон револуционерното движење во [[Велес]]. Книгата е составена од 389 страници со 47 поглавја каде што Алексо Мартулков детално раскажува за неговите млади години, како со пропагирањето на македонскиот преродбеник [[Васил Главинов]] тој почнал да се ориентира кон социјализмот, неговото учество во [[Македонска револуционерна организација|македонската револуционерна организација]] и [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Обединета)|нејзиниот следбеник]]. Како им помогнал на [[Илинденско востание|илинденците за време на нивното национално востание]] и за неговото учество во [[Судски процес против ВМРО (Обединета)|судскиот процес во Бугарија против ВМРО Обединета.]] Книгата може да се подели во четири главни дела: младоста, приклучување и учествување во МРО, улогата во ВМРО Обединета и активистички дејства во Бугарија. == Содржина == === Младоста === ==== Поглавје I ==== Првото поглавје на книгата е претежно фокусирано за младите години на Алексо Мартулков. Во првите страници тој исто така си го спомнал брат му [[Петар Мартулков]] но заради непознати причини тој грешно наведил дека брат му починал во 1905 година, додека Петар Мартулков починал во 1947 година кај [[Софија]]. Мартулков е роден во сиромашна и бедно семејство, неговиот татко се викал Јован Мартулков додека неговата мајка се викала Сава Мартулкова (момиско: Василова). Неговиот татко работел како брашнар додека мајка му работела во тогашната градска фабрика. За жал татко му загинал во млади години, кога Мартулков бил осумгодишна возраст, заради тоа тој бил радикализиран во млади години со социјалистичките дела кој [[Васил Главинов]] ги донесол од Софија. Според Алексо Мартулков, комунистичкото дело којшто го радикализирал бил „Студенство и социјализмот“ од тогашниот пратеник во [[Народно собрание на Бугарија|собранието на Бугарија]] [[Никола Габровски]] со потекло од [[Велико Трново]]. Тој го гледал социјализмот како симбол на слободата на секој дневниот човек. Заради тоа во 1894 година тој заедно со неговите другари ја формираат првата социјалистичка организација во [[Велес]] и првата социјалистичка група во целиот [[Македонија (регион)|македонски регион]]. Тие исто така создадале народно читалиште за граѓаните од Велес и ги добивале книгите од Васил Главниов. Во 1895 година се формирала [[Македонска социјалистичка група|македонската социјалистичка група]] и Мартулков се приклучил во групата заедно со други истакнати социјалисти како [[Никола Карев]], [[Димитар Благоев]] и [[Димо Хаџи Димов]]. ==== Поглавје II ==== [[Податотека:Vasil Glavinov.JPG|мини|Слика од [[Васил Главинов]], близок соработник на Мартулков во неговите млади години и редовно спомнат во книгата.]] Во 1896 година Алексо Мартулков почнал со неговите печалбарски дејства. Со помош од Васил Главинов тој успешно се преселил во Софија, Бугарија во период каде што [[Македонска емиграција во Бугарија|македонската емиграција во Бугарија]] почнала да расте. Тој почнал да живее кај булевардот „Марија Лујза“, еден од најстарите булеварди во Софија.<ref>''[https://stolica.bg/sofia-tur/ulitsi-ploshtadi-i-mostove/bulevard-knyaginya-mariya-luiza Булевард „Княгиня Мария-Луиза”]'' од Столица.бг</ref> Таму тој заедно работел со македонскиот социјалист [[Васил Главинов]]. Алексо Мартулков признал во неговата автобиографија дека заради смртта на татко му во млади години тој го гледал Васил Главинов како неговиот втор татко и бил восхитен кон неговите дејства и придонеси, Мартулков наведува во книгата дека татковска љубов од Главинов му останала во неговата душа за цел живот дури и после смртта на Васил Главинов. Тој работел кај местото на Главинов заедно со велешкиот социјалист [[Андреја Керемитчиев]]. При неговата преселба Мартулков имал проблеми со границата но Главинов му помогнал. Тој помогнал со редактирањето на весникот „Револуција“ во тој период Мартулков соработувал со различни македонски социјалисти, меѓу нив биле [[Атанас Раздолов]] од [[Берово]], [[Димитар Мирасчиев]] од [[Штип]] и неколку други. Во истиот период тој исто така се сретнал со една дружина целосно составена од руски емигранти во [[Бугарија]], во тоа време и за време на [[Бугарска преродба|преродбата во Бугарија]] немало конкретен бугарски идентитет и голем дел од народот се сметале како [[Русофилија|русофили]]. Други фигури кој Мартулков соработувал но не биле дел од истата група се Стојан Попов - Чичото, кој бил автор на многумина детски книги во Бугарија и [[Андон Шулев]] од [[Велес]] кој планирал да емигрирал во [[Швајцарија]] но заради економски недостатоци неможел да си ја исполни желбата. Во второто поглавје Алексо Мартулков истакнал како го прославиле празникот први мај заедно со комунистичката група на Главинов и за време на неговиот активизам за прв пат се сретнал со истакнатиот македонски национален херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. ==== Поглавје III ==== Третото поглавје почнува во 1900 година, Алексо Мартулков именува некои истакнати социјалисти и комунисти од [[Битолски|Битолските]], [[Скопски|Скопските]], [[Крушевско|Крушевските реони]] и [[Малешевија]]. Некои од именувани револуционери се [[Никола Петров Русински]] од [[Русиново|селото Русиново]], [[Веле Марков]] од [[Селце (Крушевско)|селото Селце]], бојаџијата Петар Иванов и социјалистот [[Никола Карев]], двајцата од [[Крушево]]. Мартулков истакнал како главната причина зошто македонското социјалистичко движење страдало во нејзините први години е заради агресивната [[Странски пропаганди во Македонија|странска пропаганда присутна во Македонија во тој период]].<ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D1%82%D0%B8_%D0%B1%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8_1878_192/sdVBAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&bsq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&dq=%E2%80%9E%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%E2%80%9E+%E2%80%9E%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%E2%80%9E&printsec=frontcover|title=Бележити българи: 1878-1923: Дейци на работническото революционно движение, обществено-политически дейци, дейци на революционно-освободителното движение в Македония и Тракия, военни дейци|last=Vasil Giı̐uı̐Łzelev|first=Boris Cholpanov|publisher=Държ. военно изд-во|year=1971|pages=543}}</ref> Мартулков исто така спомнал како [[македонскиот народ]] немале големо влијание врз локалната индустрија бидејќи голем дел од високите позиции биле под контрола на [[Турци|Турците]], [[Историја на Евреите во Македонија|Евреите во Македонија]] и [[Грци|Грците]] како дел од [[Грчка пропаганда во Македонија|грчката пропаганда во Македонија]]. Заради тоа Мартулков заедно со Главинов почнале да организираат образовни програми за [[Пирински Македонци|Македонците во Бугарија]]. Алексо Мартулков верувал дека слободата на Македонија и Одринско никогаш не можеле да го добиле преку мирни услови. Во третото поглавје Алексо Мартулков си ги изјаснил неговите ставови кон ослободителното движење во Македонија, според него Македонија требала да ги ликвидира сите шовонистички пропагатори кој ги измамувале многумина од социјалистите во тој период. Мартулков е убеден дека ако Македонија сакала да остане како независна држава тогаш нејзината неутралност и структура треба да биде слична како градбата на [[Швајцарија|Швајцарскиот систем]]. Вакви ставови не се нови и за време на 1890-тите и 1900-тите од странски набљудувачи [[Македонија]] го добил прекарот „Балканската Швајцарија“. Мартулков исто така истакнал како ги мразел шовонистичките стремежи на соседите на Македонија како [[Санстефанска Бугарија]] која била создадена од [[Руското Царство]] заради политички причини,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.gutenberg.org/cache/epub/22257/pg22257-images.html#chap_5|title=Bulgaria|last=Fox|first=Frank|year=2007|pages=69 - 70}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/Surviving_Imperial_Intrigues/KjcWEAAAQBAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=Bulgaria+Russian+vassal+San+Stefano&pg=PA19&printsec=frontcover|title=Surviving Imperial Intrigues, Korea’s Struggle for Neutrality Amid Empires, 1882–1907|last=Jin|first=Sangpil|publisher=University of Hawaii Press|year=2021|isbn=9780824889111|pages=19}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.mk/books/edition/The_Three_Germanys/RJJDAAAAYAAJ?hl=mk&gbpv=1&dq=bulgaria+russian+vassal+san+stefano&pg=PA1203&printsec=frontcover|title=The Three Germanys, Glimpses Into Their History|last=Sedgwick|first=Theodore|publisher=Walker|year=1889|pages=1203}}</ref> [[Големосрпство|Велики Србија]] и [[Голема идеја|Голема Хелада]], Мартулков исто така бил убеден дека никогаш немале да добиле независност ако соработувале со друга држава и дека македонското движење требало да биде целосно независно. ==== Поглавје IV ==== [[Податотека:Петар Манџуков.jpg|мини|Слика од [[Петар Манџуков]], спомнат редовно во книгата.]] Во четвртото поглавје Мартулков пишал за неговото враќање од Софија во [[Велес]]. Тој се вратил во градот заедно со комунистот Андон Шулев и Васил Главинов, тие продолжиле со нивните дејства. Андон Шулев по одобрувањето на општината успешно се вработил како професор по [[историја]] и [[француски јазик]] во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|старата велешка гимназија]] сега позната како „Кочо Рацин“. Алексо Мартулков верувал дека заради неговиот недостаток на средношколско образование неможел да продолжил со социјалистичките дејства, заради тоа одлучил повторно да се запише како ученик во велешката гимназија. Бил сместен во II година кога повторно се запишал. Според Мартулков тој немал проблеми со неговите соученици и кога имале час по историја тој намерно би го прашал Андон Шулев, неговиот другар и професорот по предметот, за [[Социјализам|социјализмот]] и за [[Карл Маркс]] со цел да ги радикализирал другите ученици. При неговото образование тој се сретнал со велешкиот социјалист Саздо Ризов, постариот брат на македонскиот револуционер [[Ризо Ризов]]. Тој спомнал како Саздо Ризов примил весници и брошури од Васил Главинов и со негова помош ги ширеле кај велешкото население, некои од книгите биле додадени во велешката социјалистичка библиотека претходно основана од Мартулков. Александар Мартулков исто така спомнал како во 1896 година [[Гоце Делчев]] организирал план каде што го пратил [[Иван Манолев|Иван Манолев - Кукушанец]] да го украдел планот на едно артилериско орудие од софиското воено училиште којшто претходно го исклучиле Гоце Делчев заради неговите идеи и преку Васил Главинов да го пратиле кај Делчев којшто во тоа време бил во [[Солун]]. После тоа Мартулков почнал да работи во печатницата на Лазар Главинов, братот на Васил Главинов. Тие биле придружени со [[Дамета Малезанов]]. Добивале редовни тиражи од социјалистичкиот весник „Револуција“ и весникот „[[Политичка слобода|Политичка Слобода]]„. Но Главинов ги криел кога минел низ границата за да не бил уапсан и казнет. ==== Поглавје V ==== Петтото поглавје е за [[Грчко-турска војна (1897)|грчко-турската војна во 1897 година]], според Мартулков голем дел од велешкото население и голем дел од дејците во [[Македонската револуционерна организација]] биле на страна на Кралството Грција иако знаеле дека би изгубиле. После кратката војна се појавила таканаречената [[виничка афера]] каде што имала последици во македонското револуционерно движење. Во тоа време Алексо Мартулков уште бил ученик во велешката гимназија како III година. При аферата Мартулков за прв пат почнал да се запознава со МРО. Тој открил за аферате од неговите соученици кој голем дел биле тајни членови во македонската организација. Откако завршил со неговото тригодишно средно училишно образование тој одлучил да продолжил факултетско образование во тогашното педалошкото училиште во [[Скопје]]. Тој таму исто така продолжил со пропагирањето на социјалистички идеи но бил придружен со [[Петар Манџуков]] и Ордан Шурков, постар брат на македонскиот социјалист [[Андон Шурков]]. Неговите нови соработници имале повеќе [[Анархистички комунизам|анархистички идеи отколку социјалистички]]. Тој отидол во [[пансион]] во Скопје за да можел да си го продолжил неговото образование, некои од учениците од неговиот претходен клас исто така биле во истиот пансион со Мартулков, меѓу нив биле Иван Елезов, Андон Димов, Методи Поп Гошев, Богдан Баров, Тодор Доратеев и Крум Чакаров. За време на неговата соработка со Ордан Шурков тој повеќе се запознал со анархистичките ставови и нивните барања во Македонија, тој исто така добил примероци од различни руски анархистички весници, меѓу нив биле „Отм'шчение“, „Одно от двух“, „Казнитј итти вперјод“ и „Помиловатј и застеретј на полдогоре“. Мартулков во неговата книга спомнува како нивните идеи и ставови биле премногу радикализирани и дека никогаш немале да добиле доволно учесници за нивното движење, но тој исто така истакнал како анархизмот бил популарен помеѓу младите и помеѓу учениците во школото и само преку нив можеле да си прошират нивната револуционерна анархистичка идеалогија. ==== Поглавје VI ==== [[Податотека:Mihail Gerdzhikov Portrait.jpg|мини|Слика од истакнатиот македонски револуционер и анархист [[Михаил Герџиков]], редовно спомнат во книгата.]] Во шестото подглавје Алексо Мартулков зборува и спомнува различни теми. Првата тема е за тоа што [[Петар Манџуков]] со помош од македонскиот анархист [[Михаил Герџиков]] и други Македонци во Бугарија формирале анархистички кружок во гимназијата кај градот [[Пловдив]]. Еден од поистакнатите дејци кој што им помогнал на Манџуков и Герџиков е Јордан Бошков родум од [[Велес]]. Според сеќавањата на Мартулков, Бошков не бил [[Анархизам|анархист]] туку [[Нихилистичко движење|нихилист]] и ја примил таа идеалогија кога работел како [[печалбар]] во [[Русија]]. Бошков исто така бил голем [[Алкохолизам|алкохоличар]] според Мартулков и редовно бил пијан кога имале средби, тој исто така учествувал и помогнал во соединувањето на [[Кнежевство Бугарија|Кнежевството Бугарија]] со [[Источна Румелија]]. Нивниот прв проблем бил собирање на пари, заради тоа еден од нив одлучиле да го украдече панагијата на вујко им [[Натанаил Кучевишки|Натанаил]] и после со помош од Јордан Бошков успешно го продале за голема цена во Пловдив. Натанаил брзо открил и не бил среќен со неговата кражба но сепак одлучил да соработува со анархистите. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков го пофалува Натанаил Кучевишки заради неговите придонеси кон македонското револуционерно движење, тој истакнува како Натанаил бил еден од главните организатори на [[Македонско востание|Македонското востание]]. Според сеќавањата на Мартулков Натанаил редовно им помогал на младите македонски имигранти во Бугарија кој биле сиромашни преку парични донации. Заради тоа многумина [[Пирински Македонци]] биле восхитени кон неговите придонеси. Според Алексо Мартулков, [[Трајко Китанчев]] и Натанаил Кучевишки биле роднини, но никогаш не дообјаснил во која смисла. Тој на крајот на подглавието спомнал како при неговата посета кај другар му Коста Кирков тој за прв пат се сретнал лично со истакнатиот македонски национал херој и апостол на македонското револуционерно движење [[Гоце Делчев]]. При нивната средба Алексо Мартулков се договорил да им помогне на [[Македонската револуционерна организација]] но немало да се приклучил како целосен член на организацијата. ==== Поглавје VII ==== Седмото поглавје е многу по кратко со разлика од другите претходно спомнати поглавја. Алексо Мартулков во седмото поглавје дискутирал за тема не редовно спомната во [[Македонска историографиjа|македонската историографија]]. Според Мартулков односот помеѓу Васил Главинов и македонскиот револуционер Гоце Делчев бил непријателски, нивниот проблем почнал со Васил Главинов. Во Софија, Бугарија со економска помош од Гоце Делчев, Главинов создал работилница со неколку македонски социјалисти во Бугарија, меѓу нив биле Глигор Серлиев и Коста Кипров, ученик во педалошкото училиште во [[Ќустендил]] и [[Пирински Македонци|Пирински Македонец]] од [[Мехомија]]. После неколку недели Гоце Делчев побарал Васил Главинов да го платил назад за тоа што вложил. Главинов рекол на Гоце Делчев дека ги имал парите но тие биле закопани под една дрво надвор од градот [[Софија]] и кога врнело заради [[Кал|калта]] парите излегле и кога повторно отидле да ги земат биле изгубени, никој не му верувал, дури и Алексо Мартулков кој го гледал Главинов како втор татко сметал дека тоа било фалсификат и никаде немало закопано пари. Сепак Гоце Делчев не бил убеден, според Алексо Мартулков, Делчев имал сериозен и строг карактер и бил разочаран кон лагите на Главинов, тој планирал да го пријави кај [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] заради неговата измама. Но во тогашниот устав такви измами биле казнети со смрт и Делчев нејќел да го уби Главинов бидејќи иако го измамил Гоце Делчев, тој сепак знаел дека парите отидле во добра цел и дека Васил Главинов имал добро искуство, според Алексо Мартулков, Гоце Делчев го именувал Главинов како „фанатик социјалист“. После два месеца од случајот Алексо Мартулков повторно почнал да патувал назад накај Велес, при неговото патување добил писмо од Главинов и имал цел да го прати кај македонски дејци од МРО кој работеле во железничката станица покрај селото Саблер, Ќустендилско. Во неговата посета се сретнал со македонскиот револуционер Александар Минов, кој според Мартулков му бил школски во основно. После неколку часа им го давал писмото и почнал повторно да патувал кон неговиот мајчин град [[Велес]]. === Учество во МРО === ==== Поглавје VIII ==== [[Податотека:Gotze.jpeg|мини|Слика од [[Гоце Делчев]], редовно спомнат во книгата.]] Осмото поглавје е исто така кратко поглавје. Алексо Мартулков во оваа поглавје претежно дискутира за неговото патување од Софија кон Велес и селата којшто ги поминал при неговото патување. Тој си го почнал патувањето во есента 1899 година, првото село кој го поминал било [[Кукуречани]], [[Битолско]] бидејќи неговиот другар Андон Шулев работел таму во тоа време како чифлек, останал тамо за неколку дена и после патувал кај градот [[Неготино]]. Таму тој се сретнал и се запознал со различни македонски социјалистички активисти, меѓу нив биле [[Владо Генџов]] со потекло од [[Велес]], Никола Тупарев со потекло од [[Скопје]] и Пано Малчев со потекло од [[Штип]]. Мартулков истакнал како тројцата активисти живееле во истиот стан заради нивниот недостаток на пари. Алексо Мартулков исто така се сретнал со професор од скопското педалошко училиште, алумнусот на Мартулков. Професорот се викал Ѓорѓи Зердев со потекло од [[Прилеп]], тој исто така соработувал со МРО и заради тоа посакал да го контактира Алексо Мартулков. После неколку дена во Неготино тој патувал и престојувал во градот [[Кавадарци]]. Таму Мартулков бил придружен со Владо Генџов и тие заедно биле гости кај Никета Илиев, исто така од Велес. Заедно со Никета живеел и директорот на тогашната единствена гимназија во Кавадарци Христо Стојанов - Чолакот кој по потекло е од [[Гевгелија]]. После еден ден тој поминал покрај истакнатото село [[Ваташа]] каде престојувал кај македонскиот револуционер Илија Тошев со потекло од [[Прилеп]], Илија Тошев, како многумина од другите спомнати, бил [[Социјализам|социјалист]] и помогнал со пропагирањето на комунизмот. После тоа се вратил во Неготино и се сретнал со велешанецот Мишо Тутунџиев кај железничката станица. Заедно со Тутунџиев патувале во [[Демир Капија]] и после ручале во [[Прждево|селото Прждево]], месното каде [[Благој Јанушев]] се родил, после тоа пристигнале кај [[Владимирово]]. Во овој период Алексо Мартулков се приклучил официјално во Македонската револуционерна организација, означувајќи нов дел во книгата. ==== Поглавје IX ==== Во оваа поглавје Алексо Мартулков дискутира за [[Валандовска афера|Валандовската афера]]. Според Мартулков аферата почнала неколку дена откако си отидол од градот. Главниот јунак во таа афера бил Мехмед-паша Дерала со потекло од [[Тетово]], [[Македонски Албанци|Македонски Албанец]] според народност. Мехмед Дерала бил главен началник на жандармеријата на [[Солунски Вилает|Солунскиот вилает]]. Мартулков дискутира за последиците на аферата кон македонската револуционерна организација, според него различни селани од [[Гевгелиско]] и [[Дојранско]] биле уапсани и затворени. Меѓу затворените бил Иван Бардарев, деец на МРО кој успеал да избегне од затвор. Отоманската власт исто така се обидувале да го откријат името на Алексо Мартулков кој бил во градот неколку дена пред аферата и го сметале како сомнителен но селаните во градот не му го памтеле името и Мартулков признал во неговата книга дека користел различни лажни имиња за негова сопствена безбедност. Во Велес се враќа околу јануари 1900 година со нездрави услови. Во првите месеци на 1900 година Мартулков редовно боледувал и страдал од чума. Имало можност да загинал младиот револуционер но бил спасен од велешкиот доктор Александар Клеј кој бил [[Грци|Грк]] по народност. После еден месец тој повторно бил здрав, но според Мартулков тој би страдал од последиците на болеста за цел живот. Во втората половина на поглавјето Алексо Мартулков дискутира за неговите ставови кон основачите на МРО. Мартулков истакнал како голем дел од членовите на МРО ги гледале основачите [[Петар Поп Арсов]], [[Ѓорче Петров]] и [[Даме Груев]] како светци и кога истакнале нешто тие никогаш не верувале дека не биле во право и секогаш постапувале како што сакале основачите. Мартулков исто така признал во неговата книга дека е восхитен кон нивните придонеси во националната историја на македонскиот народ. Во овој период Алексо Мартулков купил четири пиштола модел „Бешлии“. ==== Поглавје X ==== [[Податотека:Алексо Мартулков.jpg|мини|299x299пкс|Слика од [[Алексо Мартулков]], автор на книгата.]] После неколку месеци во Велес Мартулков заедно со помош од неговите другари успешно купил стан во [[Скопје]]. При неговото време во Скопје тој бил известен за пристигнувањето на неговите другари Никола Русински и Јордан Малезанов кој претходно работеле како печалбари во Софија и [[Србија]]. Алексо Мартулков заедно со неговиот другар Јордан Малезанов почнале да патуваат кон Велес пешки додека нивниот другар Трајко Иванов од странство би пристигнал во Велес со воз. За еден ден Мартулков заедно со неговиот другар успеале да патуваат од Скопје до [[Катланово]]. Во ноќта го поминале мостот на [[Пчиња|реката Пчиња]]. Но при нивното патување почнало да врне и тие го изгубиле патот, после два дена биле покрај [[Брезница (Порече)|селото Брезница]]. Нивната цел била да пристигнале во [[Башино Село]]. После три или четири дена од почетокот на нивното патување тие успешно стасале, го оставил Малезанов и Алексо Мартулков се вратил во Велес. Патот бил покрај крајот на август 1900 година. Во летото на 1899 година Алексо Мартулков повторно се сретнал со неговиот поранешен соученик Илија Раштанов со потекло од Велес, Раштанов учел во тогашниот хемиски факултет во Софија. Кога повторно се сретнал со Илија Раштанов Мартулков открил дека Раштанов исто така почнал да се ориентира кон социјализмот и комунизмот. Раштанов откако завршил со неговото факултетско образование станал професор по хемија во истакнатата велешка гимназија, Раштанов исто така се приклучил во ВМОРО околу овој период. После тоа Мартулков се вратил во Софија и ја добил улогата да собирал оружја за Македонската револуционерна организација. За време на [[Велигден]] Алексо Мартулков заедно со неговите другари Јордан Малезанов, Никола Русински и Трајко Иванов одлучиле да го ограбат богатиот [[Македонци-муслимани|торбеш]] Хаџи Јована. Тие му го посетиле неговиот дом, со пушки и пиштоли без куршуми му се заканиле дека ќе го убиле ако не соработувал со нив. Но тој се исплашил и им фрлил кесе со пари и си го заклучил неговиот дом. Кесето содржило 160 [[Турска лира|турски лири]], што им било доволно, и заради тоа што немале куршуми тие одлучиле да се вратат назад кај нивниот заеднички апартман во Софија. ==== Поглавје XI ==== [[Податотека:Slavcho Abazov IMARO and other prisoners in 1903.jpg|мини|257x257пкс|Слика од дејци во МРО затворени во [[Куршумли ан]]. Неколку години пред сликата Алексо Мартулков бил затворен во истиот ан за пет месеци.]] Нивната огражба на богатата паша имала големи последици, неколку дена после случајот Алексо Мартулков бил повикуван во турската полициска станица на градот. Кога влегол зборувал со градноначалникот и главниот на станицата, кога се претставил како Александар Мартулков еден од турските полицајци агресивно го прашал ''„diver paralar nerdeler“'' (современ {{Lang-tr|Para nerede}}). Што во превод значело „кажи каде се парите“. Без чекајќи за одговор полицаецот почнал да го тепал по главата со неговото оружје и почнало да му тече крв на Мартулков. Полицаецот прекинал откако добил опомена од главниот водач на станицата дека ако продолжил тогаш вената на Мартулков би била инфицирана. Поцијаците го прашале за парите кој ги украделе од Хаџи Јована но Мартулков го негирал нековото учество во гражбата. На крајот Мартулков бил уапсан и поставен во затвор, но брзо открил дека главните на затворот биле турските браќа Амет и Демарша, кој според Мартулков биле многу блиску со неговата мајка што дури ја сметале како сестра. Сепак условите на Мартулков не биле целосни поволни, тој бил редовно тепан во неговиот затвор. Во Отоманскиот судски систем имало закон дека истражувањата траеле за три дена и после тоа ако немало доволно доказ би бил ослободен затвореникот. Кога трите дена поминале судот одлучил да го продолжи истражувањето, Мартулков би останал во велешкиот турски затвор за дополнителни два месеца. После тоа по наредба од турскиот судски систем тој бил прогонет да служил пет месеци во [[Куршумли ан|Куршумлиот ан]]. Според Мартулков тој бил поставен во ќелијата со најлошите услови, местоположбата на ќелијата била првата од главниот влез на левата страна под скалите со името „Истинав Коуши“. После петта месеца тој конечно говорил пред турскиот суд во Скопје, Мартулков заради неговиот недостаток на пари неможел адвокат да платил и заради тоа сам се бранел. После неколку сведоци тој успеал да го убеди судот да го ослободи и успешно можел повторно да се врати во неговиот роден град. ==== Поглавје XII ==== Блиските другари на Алексо Мартулков, [[Веле Марков]] и [[Никола Петров Русински|Никола Русински]] формирале социјалистичко здружение во нивната работилница во [[Битола]]. Кога ја формирале групата тие ги пропагирале нивните идеи кон младите ученици во [[Битолска машка гимназија|битолската машка гимназија]], [[Ѓорѓи Сугарев]], [[Лазар Москов]] и [[Александар Евтимов]] биле некои од учениците којшто го прифатиле нивното пропагирање. Но според Мартулков внатрешните кругови на Македонската револуционерна организација не се согласувале со нивниот пристап. МРО им се заканиле дека ќе имале санкции и заради тоа Русински и Марков се сретнале со [[Даме Груев]] и се договориле дека ќе ја укинале социјалистичката група и дека немале да бидат казнети, Груев им го прифатил предлогот и социјалистичкото здружение распаднало. Пред да заминале тие му пратиле писмо кај Мартулков кој престојувал во Велес. Мартулков го добил писмото од револуционерот Борис Весов, поранешен ученик во [[Солунска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“|солунската машка гимназија]]. Во писмото Марков и Русински истакнале како со компромизот добиле високи улоги во македонската организација, Веле Марков станал војвода за крушевската околија додека Никола Русински станал главниот организатор на [[Четнички институт на ТМОРО|четничкиот институт на МРО]] во [[Битолски револуционерен округ|втората револуционерна област]], познат како битолскиот округ. Алексо Мартулков не бил среќен со нивната одлука, тој сметал дека нивното уништување на силна и влијателна социјалистичка организација била предавничка одлука и дека постапиле спротивно од идеите на социјализмот и комунизмот. Мартулков ја почитувал МРО и ги почитувал нејзините основачи но сметал дека нивниот однос кон социјалистичката организација била против интересите на [[Македонско национално движење|македонското национално движење]]. Во писмото Марков и Русински му предложиле на Мартулков да соработувал повеќе со МРО но тој им ја одбил нивната понуда со неговото писмо. Некои водачи од МРО исто така посакале да ја укинат и старата македонска социјалистичка група во Велес, создадена од Мартулков и Васил Главинов во 1894 година, но [[Гоце Делчев]] им ја одбил одлуката и истакнал дека би го пранел правото на социјалистичката група. Мартулков бил восхитен кон храброста на Делчев. ==== Поглавје XIII ==== Едно утро кога престојувал во Велес, Мартулков бил известен дека македонскиот револуционер од МРО Трајче Христов го повикнал да го посети во [[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Велес|велешката црква „Св. Ѓорѓи“]], којшто во тоа време било училиште формирано за време на активистичката дејства на преродбеникот [[Јордан Хаџи Константинов-Џинот|Јордан Хаџи Константинов Џинот]], таму Трајче Христов го критикувал Мартулков за неговите социјалистички дејства. Христов му рекол „''Вие, социјалистите, пак си го пуштивте појасот како во пусто село без кучишта, сте почнале да распраќате анонимни писма до некои видни имашливи граѓани, да ви дадат пари. Им наредувате парите да ги оставаат на извесно посочено место, во спротивен случај ги заплашувате со смрт. Еве од нив едно писмо, читај го!''“ и после додадол „''[[ВМОРО]] нема да ѝ дозволи на никоја друга организација во нејзината територија да ги мачи граѓаните''“. Мартулков го прашал Христов како тој ја сфатил дефиницијата на „територија“, дали револуционерно или џандарско. Мартулков истакнал како само џандарите се грижеле за правата на богатите чорбаџии додека дискриминирале кон сиромашните работници, тој исто така истакнал како и МРО краделе од богатите, како пример за време на [[Валандовска афера|Валандовската]] и [[Виничка афера|Виничката афера]]. Трајче Христов запрал и после некој момент истакнал „''Не се сомневам во твојата искреност и те познавам како чесен и со голем идеализам младинец, со кого може да се соработува и би сум те молел во иднина да работиш и меѓу другите наши другари, да ги восприемат наполно твоите мисли''“. После се поздравил со Мартулков рачно. Во 1903 година Мартулков одлучил конечно повторно да се вратил кај социјалистичката група во [[Скопје]], таму се запознал повторно со неговите социјалистички другари во градот како Лазар Главинов, братот на [[Васил Главинов]], Крум Чакаров, Тодор Доротеев, Богдан Баров и многумина други. При неговото време во Скопје тој учествувал во конференција каде што читале делата на истакнати комунисти и социјалисти како [[Карл Маркс]]. Тие исто така дискутирале нивната соработка со Македонската револуционерна организација и со нејзините членови. Во средбата присуствале различни членови од МРО, како [[Панко Брашнаров]], Иван Елезов, Андон Димев, Димче Кипров кој бил [[Пирински Македонци|Пиринец]] со потекло од [[Мехомија]]. Мартулков исто така истакнал како неговата група биле блиску со [[Гемиџии|Гемиџиите]] и како членови од групата Гемиџии го користеле прекарот „баџанец“ со Мартулков. === Учество во револуционерните борби === ==== Поглавје XIV ==== Поглавието почнува со Алексо Мартулков дискутирајќи за [[Странски пропаганди во Македонија|странската пропаганда во Македонија]] и како нејзиното силно присуство го оштетило македонското национално движење. Според Мартулков од сите пропаганди присутни во Македонија, [[Српска пропаганда во Македонија|српската пропаганда]] била најсилната покрај [[Велес]] и [[Велешко|велешкиот крај]]. Мартулков исто така песимистички истакнал како не би бил изненаден ако српската пропаганда и бугарската пропаганда била злоупотребена од Македонската револуционерна организација да приклучи повеќе членови. Мартулков пишал „''Јас на многу места во своите спомени пишувам за теророт и не сум негов обожавател. Овде не би сум пишал за него, ако тој не беше употребуван од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. Не би било чудно, ако тој беше употребуван во почетокот од создавањето на Револуционерната организација за водење вооружена борба за нашето национално ослободување. Покрај тоа, таа Вооружена борба се водеше и против туѓите пропаганди.''“ Мартулков дообјаснил дека во првите години на организацијата нејзиниот услов за приклучување во организација биле многу построги и тие со [[Македонски Албанци|албанско]], [[Македонски Власи|влашко]] и [[Македонски Турци|турско потекло]] не им било дозволено право за членство. Мартулков истакнал во поглавието дека кога дускутирал со македонскиот револуционер [[Пере Тошев]], тој му спомнал како еден од основните причини зошто МРО била создадена е заради бугарската и српската пропаганда во Македонија и нивното силно влијание и успех. Алексо додадол дека разговорот со Тошев бил во 1907 година кај [[Горна Џумаја]]. Во следните параграфи Мартулков си ги истакнал неговите ставови кон спорот околу [[Прв устав на Македонската револуционерна организација|првиот устав на Македонската револуционерна организација]], според него уставот на БМОРК дури иако да бил вистински не го користело терминот „Бугарин“ со смисла на [[Бугари|денешниот регионален народ во Бугарија]] туку бил користен за обележување на [[Македонци Егзархисти|македонските егзархисти]]. Тој бил среќен со одлуката на [[Јануарска средба|вториот конрес на ВМРО]] каде што условите за влез биле сменети да примаат секој граѓанин со потекло од [[Македонија (регион)|Македонија]] и [[Одринско]]. Мартулков истакнал како во 1890-тите се одвивала жестока борба помеѓу српската и бугарската пропаганда за кои би ја имал нивната црква во [[Башино Село]]. Таму главниот водач на српската пропаганда бил Пере Ташов, роден од Велес и пред тоа работел како трговец. Тој бил редовно платен од двете страни и станал многу богат како резултат. Велешкиот народ остро реагирале кон силната пропаганда во селото, организирале различни средби во дворот на [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес|велешкото училиште „Св. Кирил и Методиј“]]. Таму меѓу учесниците бил и Александар Мартулков, таму народот организирале апели за [[Султан|Султанот]] и [[Голем везир|Големиот Везир]]. Нивните главни посакувања биле да се прекине српската и бугарската пропаганда во Велес, но после неколку недели турската полиција им го уништиле движењето и многумина биле уапсани и затворени. Мартулков во последните страниците на поглавието ја раскажал случката кој го убило Димчо Шурков, роднина на [[Андон Шурков]] и Јордан Шурков. Македонската револуционерна организација според Мартулков ја злоупотребувале случајот и ја претставиле смртта на Димчо Шурков како организиран атентат од српската пропаганда иако неговиот убиец го убил бидејќи бил пијан и неговиот убиец бил [[Бошњаци|Бошњак]], наместо [[Срби|Србин]]. Околу тоа време пристингнал српски доктор од [[Србија|Стара Србија]] во Велес и ги лекувал граѓаните без пари, заради тоа можел поуспешно да ја шири српската пропаганда. ==== Поглавје XV ==== Алексо Мартулков бил поканет од Јордан Шурков во таена средба со цел да се договориле како би го убиле тогашниот [[Кралство Србија|крал на Србија]] [[Александар Обреновиќ]]. Јордан Шурков посакал Мартулков да патувал во [[Белград]] со цел да играл улога врз атентатот. За време на средбата Мартулков го зедол зборот и рекол: „''Другари, за жалост јас не можам да се придружам кон вашиот ентузијазам да си го жртвувате животот за убиство на српскиот крал. Од тоа дека убијците ќе бидат избрани со жрепка, очигледна е готовноста на сите да го жртвувате животот. Извршувањето на тој атентат може да стане само кога неговите автори се решени главата да си ја стават в торба. Но јас имам малку поособено мнение за таа работа. Како [[Социјализам|социјалист]] не можам да се согласам на една акција, која ја има за цел осветата и се подржува од [[Анархизам|анархистите]]. Но убиството на кралот ако донесе крај на [[Српска пропаганда во Македонија|пропагандата кај нас]] може да се допушти. Но слабо можам да верувам, зашто пропагандата кај нас не е дело само на кралот, ами е дело на [[Кралство Србија|српската власт]] која ја смета како државна неопходност и со убиството на кралот таа нема да престане.''“ Мартулков продолжил: „''Мене ми се гледа увлеченоста за борба само против српската пропаганда многу опасна, без да се води таа и против другите пропаганди. На пример, [[Бугарска пропаганда|великобугарската]], чиј истакнат фактор е [[Фердинанд I|кнез Фердинанд Кобург]]. Би следувало дека истовремено и тој треба да биде убиен, а понатака и грчкиот крал во [[Атина]]. Но јас не гледам сега, во таа разгорештена борба против српската пропаганда, ни сенка од обид за борба против великобугарската пропаганда. Напротив, нејзините агенти тука се најактивни сега и под нивно влијание се привлечени сите за да се усложнат настаните кај нас со создавањето на извонредна положба од власта.''“ После долгиот говор на Мартулков движењето за убиството на Александар во Велес било исфрлано, некои другари на Мартулков како Јордан Шурков сепак продолжиле да планираат но на крајот Обреновиќ бил убиен од внатрешните српски политичари наместо од македонските активисти. Алексо истакнал како бил среќен со укинувањето на суровата тирана на Обреновиќ но не бил среќен со кога било постапено. ==== Поглавје XVI ==== Во 1900 година голема борба почнала помеѓу училиштата во [[Велес]], судрите почнале кога ученик од прва година во [[Гимназија „Кочо Рацин“ - Велес|велешката гимназија]] бил исклучен заради неговото недоволно поведение. Детото бил [[чорбаџија]] и заради тоа неговото исклучување го привлекло вниманието на Авксенти, главниот организатор на чорбаџите во Велес, тој се спротивставувал со одлуката на училишниот совет и посакал ученикот повторно да бил примен. Советот не се согласиле со одлуката и заради тоа Авксенти го контактирал тогашниот турски кмет на градот и некои од професорите во гимназијата биле отстранети од нивната работа заради одлуката на советот. Голем дел од граѓаните во Велес, вклучувајќи и го Алексо Мартулков, не биле среќни со случајот и верувале дека вмешувањето на турската власт била заради политички причини. Професорите во гимназијата почнале да се протиставаат кон турската администрација и професорите најавиле штрајк и учебната година прекинала. Некои порадикализирани граѓани почнале да организираат протести пред месноста на кметот. За време на штрајкот повеќе професори си ја изгубиле работа што доведе до повеќе жители да се приклучат во штрајкот. Како резултат од штрајкот група на граѓани организирале делегација и биле пратени кај кметот на градот, некои од членовите во делегацијата биле Јордан Шурков, Андон Шулев и Алексо Мартулков. Некои од членовите на делегацијата кога го посетиле кметот му ја пакнале раката, нешто што Мартулков во неговата книга истакнал како не се согласувал со нивното постапување. Јордан Шурков седнал во стол без одобрување од кметот што го налутило но Шурков му истакнал како имал побитни проблеми да се грижел. Андон Шулев им ги дадол пораките од граѓаните кон кметот, главните побарувања на граѓаните биле да се намали мешањето на политиката врз нивните образовни училишта и да се одржувале избори каде народот можеле да одбрат градоначалник. Кметот не се согласувал со нивните побарувања. Но Шулев истакнал како неговото внатрешно вмешање било против уставот на [[Отоманското Царство]] и уставот на [[Бугарската егзархија]] кои имало големо влијание врз училиштето. Сепак турскиот кмет на градот одбил да го прифатил предолог и заради тоа некои членови од делегацијата почнале да биле поотпорни, некои претставници викале „''Долу владиката!''“ и „''Да се чисти од Велес!''“. Членови на советот на кметот сметале дека ситуацијата не можела да постигне мирување преку дипломатски обиди и заради тоа го повикувале градскиот гарнизон да ги убиле или уапсиле сите делегати. Штрајкот и протестите пред советот прекинале со доаѓањето на гарнизонот, различни лица биле уапсани, тепани или убиени. Другарите на Мартулков, Јордан Шурков и Андон Шулев, се скриле во градот за да не биле фатени. После неколку дена го фатиле Јордан Шурков но никогаш не успеале да го уапсаат Андон Шулев. Мартулков бил поштетен од тепањето и уапсувањето заради неговиот неутрален однос за време на средбата со кметот. Кметот посакал сите уапсани да биле осудени во државниот суд и да биле убиени. Главниот суд, кој Мартулков истакнал дека си ја добил дипломата од [[Франција]], неможел да најде некои закон кој што го прекршувале учесниците во протестот и заради тоа сите биле ослободени без казна. Судот им препорачувал да го пакнале по раката кметот и да побарале проштевање, но претставниците одбиле. После случајот кметот го остранил директорот на гимназијата Бано Кушов. ==== Поглавје XVII ==== Во јануари 1903 година Македонската револуционерна организација одржала [[Солунски конгрес од 1903 година|средба во Солун]]. Еден од главните одлуки биле прогласувањето на [[Илинденското востание]]. Според Александар Мартулков, состојбата на скопскиот револуционерен округ била ужасна, немале доволно сила или организација за да можеле успешно да го одвиваат востанието. Заради тоа централниот комитет на МРО го пратиле Алексо Мартулков во [[Кумановски|кумановскиот реон]] со цел да им помогне со организирањето. Таму Мартулков се запознал со водачот на кумановскиот регион [[Илија Левков]], тој исто така во тој период служел како директор на кумановската гимназија. Мартулков бил придружен со [[Никола Пушкаров]], тогашниот водач на скопскиот округ. Мартулков му предложил на Левков дека би им помогнал со организирањето ако можел да го пропагира социјализмот во реонот, Левков го прифатил предлогот бидејќи му требало помош со организирање. Прв орган кој Мартулков им го подобрил е финансии. Според Мартулков состојбата на финансите биле неповолни и неможеле ни да ги земат најосновните материјали за востанието. Со помош од Мартулков тие успешно собрале 450 лири за кратко време, што било многу во тоа време. Тие ги добиле парите од богати Македонци во Куманово кои го посакале ослободувањето на Македонија. Друг проблем кој се судрил Мартулков со организирањето е оружјето. Скопскиот округ немале доволно оружја за востанието и во тој период имало силно присуство на српските четници во кумановско. После неколку договори тие се запознале со три [[Албанци]] во контрачетничка група и купиле 50-60 [[пушки]], нивниот модел бил „кокинки“, тие исто така купиле 20 [[пиштоли]], нивниот модел бил „бешлии“. После два месеци во [[Куманово]] Мартулков истакнал како турската полиција почнале редовно да го малтретирале и заради тоа требало да се вратил во Велес. Во јуни 1903 година повторно се вратил во Куманово и бил назначен да патува во [[Софија]]. Мартулков требало да го почекал Никола Пушкаров но заради тоа што бил вмешан во други проблеми Мартулков патувал кон Софија без дружба, Мартулков преку [[Србија]] влегол во Софија. Мартулков бил понуден да се приклучил во четата на [[Милан Ангелов]] од [[Прилеп]] но Алексо посакал да се приклучил во велешката чета на [[Никола Дечев]]. Кога Мартулков се обидувал да се вратил во Македонија за востанието тој бил забранет од страна на [[Задграничното претставништво]] во Софија. Тие посакале да му дадат пасош со лажно име за Мартулков, но според Алексо тие биле многу бавни. Во тоа време кога чекал во Софија четата на Никола Дечев, Глигор Манасиев и други имале судир со турски аскери во [[Кратовско|кратовското село]] [[Луково]] и биле поразени до многубројни жртви. Во истиот период Никола Пушкаров се обидувал да го уништи железничкиот мост помеѓу [[Зелениково]] и [[Велес]]. Откако не успеал тој бил пронајден од турски авторитет и во Ѓуришкиот врв, [[Светиниколско|светиниколско]] се судриле со турскиот гарнизон. Во борбата Пушкаров бил поразен но успеал да преживее и со останатите членови во четата тие се преселиле во Софија за да одржиле средба со Мартулков. Тие побарале Мартулков да се вратил во [[Скопје]] и да земал експлозивни материјали кои се наоѓале во манастирот „Свети Јован“ во [[Ветерско]], [[Велешко]]. Главната цел на експлозивите биле да се користат во атентат во Скопје со цел да ги привлекле вниманието на западните европски земји, слично со целта на [[Солунските атентати]]. Со мисијата на Мартулков тој добил помош од српскиот потполковник Жика Рафајловиќ и Света Симиќ, тогашен началник на пропаганда при министерството на просвета во Србија. Тие најавиле дека посакале да соработуваат со македонските револуционери и да им помогнат со востанието. Но тие не им помогнале со доброволна цел туку планирале да ја шират српскита пропаганда преку македонската организација. Кога минел низ српската и бугарската граница Мартулков престојувал кај Рафајловиќ во [[Врање]] за десет дена. После неколку дена тој го прашал Рафајловиќ зошто неможел да влезе во Македонија заради небезбедната состојба на скопскиот округ. Мартулков забележал во неговите спомени како заради битките со турскиките аскер, каналите на организацијата биле уништени. Во средба со Мартулков, Рафајловиќ кажал ''„Ние, Србите, сме зад Македонците по организација. Македонците нѐ претекнаа, а наша организација нема во Кумановско и Прешевско, а можно е да настрадате.“''. Мартулков истакнал во неговите спомени како му го негирале македонскиот идентитет и го викале Бугарин. ==== Поглавје XVIII ==== [[Податотека:Vojvoda Babunski.jpg|мини|321x321пкс|Слика од македонскиот србоман [[Јован Бабунски]]]] После поразот на [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] во 1903 година српската и бугарската пропаганда во Велес биле засилени. Од Србија доктори биле пратени во градот и ги лечиле граѓаните кои страдале за време на востанието. Докторите ги лечеле само тие кои се декларирале како Срби во градот, заради тоа бројот на „Срби“ се зголемило. Според Алексо Мартулков некои од докторите биле Давид Димитриевиќ и Кирковиќ, со нив ги придружил [[Македонец|македонскиот]] [[Србомани|србоман]] [[Јован Бабунски]]. Заради неговиот добар однос со Жика Рафајловиќ [[Централен комитет на МРО|централниот комитет на МРО]] побарале Мартулков да соработувал со српските доктори и Бабунски и да им ги пријавил нивните цели и планови кон комитетот. Мартулков спомнал во неговата автобиографија дека го знаел Бабунски од неговото детство, тие биле во истиот клас за време на неговото основно училишно образование. Мартулков исто така го знаел Димитриевиќ кога бил помлад и го посетил неговиот стан кога учел во велешката гимназија. После Илинденското востание Димитриевиќ бил одбран како директор на српското училиште во Велес. Мартулков бил против планот на ЦК на МРО поради тоа што нејќел да соработувал со противници на македонското национално движење. Мартулков во неговите спомени истакнал како српската соработка со МРО било без смисла и дека тие планирале да формираат свој сопствен четнички институт [[Четнички институт на ТМОРО|слично како МРО]]. После неуспехот на востанието голем дел од револуционерните врски на МРО во Велес биле уништени, голема фракција се појавила помеѓу водачите на велешкиот округ за иднината на револуционерната организација. Главниот водач на велешкиот реон за МРО во тоа време бил Ангел Димов, поранешен соученик и другар на Александар Мартулков. Според Мартулков, Ангел Димов бил социјалист но кога се приклучил во МРО си го сменил неговиот политички став. Чорбаџискиот елемент на МРО сакале да превземат раководотство на велешкиот округ, главните водачи на тоа движење биле д-р. Петре Кушев и Андреја Чифчиристов, директор на градското велешко училиште. Заради фракцијата и борбата во Велес се формирале две различни раководителни тела кој се бореле да го надминат другото, Мартулков бил на страна на Ангел Димов но признал дека Петре Кушев и Чифчиристов имале поголемо влијание во градот. Заради големата вредност на Велес кон ЦК на МРО тие го пратиле македонскиот револуционер [[Ѓорче Петров]] со цел да ја стабилизирал состојбата помеѓу двете раководители. Последните страници на поглавието е за разговорот помеѓу Ѓорче Петров и Алексо Мартулков, Мартулков бил поканет од Тодор Богданов во неговиот стан со Ѓорче Петров за да му ја соопштил ситуацијата. Ѓорче Петров рекол „''Ве повикав при мене како претставители, едниот на социјалистите, другиот на „[[Гемиџии|гемиџиите]]“, кои ги има достатачно во вашиов град и постојат одделно во организационен однос, но сте сила која не е без значение во нашиот национал-револуционерен живот и ние водиме сметка за вас и секогаш вашето содејство, што сте го давале на драга волја ни било драгоцено, и сега верувам оти и вие ќе ме потпомогнете во мојава мисија да й туриме крај на опасноста од фракционерната расправија, која зема застрашителни размери во нашиот град''“. Мартулков прв одговорил „''Ние, Ѓорче, и безрезервно и безусловно ќе ти содејствуваме за да успееш во твојата мисија. Ние исто така ја сфаќаме големата опасност од таа фракционерна борба и голема е нашата желба да може да се обединат силите за претстојните борби, што ќе бидат потешки, зашто и непријателите се намножуваат, а ќе се намножат и фронтовите''“. Тие дискутирале цела ноќ, после две недели Ѓорче Петров успеал да најде компромиз помеѓу двете раководители и формирале една заедничка група. Кога го праќал Мартулков надвор од градот тој спомнал во неговата биографијата дека Ѓорче Петров признал со тоа што ако излегол од градот борбата за раководство повторно би се обновила и дека се грижел за идната на револуционерната организација. ==== Поглавје XIV ==== == Наводи == <references /> arno0gi3u4q85uv84pas4ywlbc2krf9 0 1358535 5299959 5296718 2024-12-03T12:45:56Z BosaFi 115936 5299959 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Friedrich_Fröbel-_Construction_kit-_1782-1852-_SINA_Facsimil-dhub.jpg|мини|Комплет за репродукција на Фробел подароци]] '''Фробел подароци''' биле едукативни материјали за игри за мали деца, првично дизајнирани од Фридрих Фребел за првата [[Детска градинка|градинка]] во [[Бад Бланкенбург]]. Играњето со подароците на Фробел, пеењето, танцувањето и одгледувањето растенија биле важен аспект на овој пристап кон образованието фокусиран на детето. Серијата подоцна била продолжена од оригиналните шест, на најмалку десет комплети подароци. == Опис == [[Податотека:Fröbels_second_building_box.jpg|мини|Фробел подарок 4, специфицирање на специјална маса со решетка]] ''Неделните документи'' кои биле објавувани од Фребел помеѓу 1838 и 1840 година, го објасниле значењето и ја опишале употребата на секој од неговите шест првични „играчки подароци“ : „Активното и креативно, живото и продуктивно битие на секоја личност се открива во креативниот инстинкт на детето. Целото човечко образование е поврзано со тивкото и совесно негување на овој инстинкт на активност; и во способноста на детето, верно на овој инстинкт, да биде активно“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.froebeldecade.com/sonntagsblatt/|title=Sonntagsblatt – Froebel Decade|date=17 March 2014|publisher=|accessdate=2019-04-13}}</ref>  Помеѓу мај 1837 и 1850 година, Фробел подароците биле направени во [[Бад Бланкенбург]] во кнежеството Шварцбург Рудолштад, од мајсторот столар Лон, потпомогнат од занаетчии и жени од селото.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.froebeldecade.com/frobel-spur-bad-blankenburg/|title=Fröbelspur Bad Blankenburg – Froebel Decade|date=15 March 2014|publisher=|accessdate=2019-04-13}}</ref> Во 1850 година, производството било преместено во регионот Ерзгебирге во Кралството Саксонија во фабрика основана за оваа намена од С.Ф. Фишер.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://froebelgaben.com/?page_id=53|title=About Us – Fröbelgaben|publisher=|accessdate=2019-04-13}}</ref> Фробел, исто така, развил низа активности („занимања“) како што биле: шиење, ткаење и моделирање со глина, за децата да ги прошират своите искуства преку игра. Отили де Лиагре, во писмо до Фребел, во 1844 година, забележл дека играњето со подароците на Фробел им дава сила на децата да бидат живи и слободни, но луѓето можат да го деградираат во механичка рутина. На секој од првите пет Фребел подароци им доделил број во ''Неделните документи'', што укажувало на редоследот по кој секој подарок требало да му се даде на детето. === Подарок 1 (доенче) === Првиот подарок бил мека топка или предиво еднобојно топче, кое било соодветна големина за рака на мало дете. Кога било прикачено на соодветна врвка, мајката можела да ја движи топката на различни начини додека му пее на детето. Иако Фребел продавал единечни топки, тие подоцна обично се испорачувале во комплети од шест топки кои се состоеле од основните бои : црвена, жолта и сина; како и секундарните бои : виолетова, зелена и портокалова. Овие меки топчиња можело да се смачкаат во рака и тие се враќале во нивната оригинална форма.  Првиот подарок Фробел бил наменет да им се даде на многу мали деца. Неговата намера била, преку држење, пуштање, тркалање, замавнување, криење и откривање на топчињата, детето да стекне знаење за предметите и просторните односи, движењето, брзината и времето, бојата и контрастот и тежините и гравитацијата. === Подарок 2 (1-2 години) === Вториот подарок првично се состоел од два дрвени предмети, [[сфера]] и [[коцка]] . Фребел го нарекол овој подарок „детско задоволство“, бидејќи ја набљудувал радоста на секое дете да ги открива разликите помеѓу сферата и коцката. На детето веќе до тогаш, би требало да му е запознаен обликот на дрвената сфера, која била иста како и топката од првиот подарок. Дрвената сфера секогаш изгледала исто кога се гледа од која било насока. Како и детето, така и дрвената сфера била секогаш во движење. Кога се тркала на тврда површина, дрвената сфера произведува звуци. Спротивно на тоа, дрвената коцка била изненадување на вториот подарок. Останувала таму каде што е поставена, а од секоја насока добивала различен изглед. Вториот подарок бил развиен за да му овозможи на детето да ги истражува и да ужива во разликите помеѓу облиците. Со прикачување на врвка или со вметнување прачка во дупка пробиена низ овие дрвени геометриски форми, тие можело да се вовлечат од страна на детето. Иако сферата секогаш изгледала исто, коцката што се вртела откривала многу форми кога се вртела на различни начини . Ова го навело Фребел подоцна да вклучи дрвен [[Цилиндар (геометрија)|цилиндар]] во вториот подарок, кој исто така можел да се врти на многу различни начини. === Подарок 3 (2-3 години) === Познатиот облик на коцката сега бил поделен на осум идентични коцки [[Бука|од буково дрво]], широки околу еден инч по секој раб, што била погодна големина за раката на мало дете. Детето уживало да го раздели овој подарок, да ги преуреди осумте коцки на многу начини, а потоа повторно да ги состави во форма на коцка. Ова бил првиот градежен подарок. === Подарок 4 (2-3 години) === Овој втор подарок за зграда на почетокот изгледал исто како и во Подарок 3. Но, детето го чекало изненадување кога парчињата ќе можеле да се развлечат. Секој од овие осум идентични блокови од буково дрво бил правоаголна штица, двојно подолга и половина од ширината на коцките од претходниот подарок. Многу нови можности за игра и градба се јавувале поради овие разлики. === Подарок 5 (3-4 години) === Овој градежен подарок се состоел од повеќе коцки, од кои некои биле поделени на половини или четвртини. === Подарок 6 (4-5 години) === Збир од посложени дрвени блокови што вклучувало: коцки, штици и триаголни призми. == Влијание == Фробел подароците подоцна ги приспособила Керолин Прат за училиштето, кое таа го основала во 1913 година во областа [[Гринич Вилиџ]] во Њујорк. Ова училиште го отелотворило пристапот кон образованието насочено кон детето. Децата работеле заедно за да ги реконструираат своите искуства преку игра. Врз основа на идеите на Фридрих Фребел, наставната програма била извлечена од околината на детето; набљудувањата за соседството го инспирирале секое дете директно да размислува за својот свет за да може да ги разбере своите искуства.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.early-education.org.uk/about-froebel|title=Friedrich Froebel {{!}} Early Education|last=The British Association for Early Childhood Education|work=www.early-education.org.uk|accessdate=6 April 2021}}</ref> Јоаким Либшнер, во својата книга ''„Дело на детето: Слобода и водство во образовната теорија и практика на Фробел'' “ коментирал вака: „Сфаќам како Подароците на Фробел на крајот биле злоупотребени од наставниците во градинка кои следеле настава по Фробел; важно е да се разгледа што очекувал Фробел да постигнат подароците кај децата. Се предвидувало дека Подароците ќе го научат детето да ја користи својата (или нејзината) средина како воспитно помагало, второ, дека ќе му дадат индикација за врската помеѓу човечкиот живот и животот во природата; врската помеѓу возрасниот и детето што си игра со нив“.<ref>{{Наведена книга|title=A child's work: freedom and play in Froebel's educational theory and practice|last=Liebschner|first=Joachim|date=2002|publisher=Lutterworth Press|isbn=9780718830144|location=Cambridge}}</ref> Градежните форми и игрите со движење на Фробел биле претходници на апстрактната уметност, како и извор на инспирација за движењето [[Баухаус]]. Многу модернисти архитекти како деца биле изложени на идеите на Фробел за геометријата, вклучувајќи ги [[Френк Лојд Рајт]], [[Ле Корбизје]] и [[Бакминстер Фулер]]. На Рајт му бил даден сет од блоковите на Фробел на околу девет години, а во својата автобиографија ги навел, индиректно објаснувајќи дека геометријата на архитектурата ја научил во игра во градинка.   Рајт подоцна напишал: „Доблеста на сето ова лежи во будењето на детскиот ум кон ритмичките структури во Природата... Наскоро станав подложен на конструктивниот модел кој се развиваше во сè што видов“. == Тековна достапност == Фробел подароците продолжиле да се користат во [[Предучилишно образование|образованието во раното детство]] во Кореја и Јапонија, каде што биле направени од локално дрво. Сетови за репродукција можело да се нарачаат преку Интернет. == Поврзано == * [[Азбучни коцки]] * [[Монтесори сензорни материјали]] * [[Кукла Валдорф]] == Надворешни врски == * [http://www.ozpod.com/150/play/ Играта е дело на децата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090325234500/http://www.ozpod.com/150/play/|date=2009-03-25}} </link> * [http://www.friedrichfroebel.com/ Веб-страница на Фридрих Фробел] * [http://www.froebelweb.org/ Фробел веб] * [http://www.froebelusa.com/ Фробел САД] * [http://www.froebelusa.com/method Онлајн врски до образовните ресурси на Фробел] * [https://www.froebel.org.uk/resources/froebel-s-gifts/ Врска до хартија од Квин која вклучува детални описи и фотографии во боја] == Наводи == [[Категорија:Образовни играчки]] 1u2v0ogfa48pa8mk32hbibs0dwiqqzh 0 1358839 5300286 5295038 2024-12-04T07:34:26Z BosaFi 115936 /* Наводи */ 5300286 wikitext text/x-wiki '''Турска ладна супа од булгур''' е традиционален оброк во кујната на жителите во ''Амасја, Токат и Сивас''. Тој е главен производ на турската кујна во гореспоменатите области, а по подготовка наликува на кофтиња од леќа. == Регионални стилови на Бат == * Токат Бат<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/neyenir/bat512657|title=BAT|work=Kültür Portalı|accessdate=2021-12-19}}</ref> == Поврзано == * [[Кисир]] == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Турска кујна]] 7ob0dqgwfbrq3a5y7dgwxbc1ji51fp3 4 1358877 5300133 5298965 2024-12-03T20:39:03Z Chnitke 80568 5300133 wikitext text/x-wiki {{:ВП:УНЗ|Chnitke}} {{:ВП:УНС|Бела Барток||||}} {{:ВП:УНС|Ана Дурловски||||}} {{:ВП:УНС|Русомир Богдановски||||}} {{:ВП:УНС|Драмски видови||||}} {{:ВП:УНС|За кого бијат камбаните||||}} {{:ВП:УНС|Андреј Кончаловски||||}} {{:ВП:УНС|Француска книжевност во XVII век||||}} {{:ВП:УНС|Џек Лондон||||}} {{:ВП:УНС|Наум Целакоски||||}} {{:ВП:УНС|Љубомир Груевски||||}} {{:ВП:УНС|Ванчо Чавдарски||||}} {{:ВП:УНС|Бранко Варошлија||||}} {{:ВП:УНС|НУЦК „Марко Цепенков“||||}} {{:ВП:УНС|Мајк Олдфилд||||}} {{:ВП:УНС|Историја на уметноста||||}} {{:ВП:УНС|Симо Матавуљ||||}} {{:ВП:УНС|Ернст Лудвиг Кирхнер||||}} {{:ВП:УНС|Зоран Јакимовски||||}} {{:ВП:УНС|Иван Рабузин||||}} {{:ВП:УНС|Олга Панго||||}} {{:ВП:УНС|Морган Фриман||||}} {{:ВП:УНС|Аналогна телевизија||||}} {{:ВП:УНС|Ангели и демони||||}} {{:ВП:УНС|Ар деко||||}} {{:ВП:УНС|Бартелби, писарот||||}} {{:ВП:УНС|Гибеон (метеорит)||||}} {{:ВП:УНС|Глиптотека||||}} {{:ВП:УНС|Гран Торино||||}} {{:ВП:УНС|Гудачки инструменти||||}} {{:ВП:УНС|Дводомни писатели||||}} {{:ВП:УНС|Дадо Топиќ||||}} {{:ВП:УНС|Данте Габриел Росети||||}} {{:ВП:УНС|Образовен роман||||}} {{:ВП:УНС|Јапонска книжевност||||}} {{:ВП:УНС|Касиопеја (соѕвездие)||||}} {{:ВП:УНС|Човекот со железната маска (филм од 1998 година)||||}} {{:ВП:УНС|Едмунд Хусерл||||}} {{:ВП:УНС|Чарлс Вилерс Стенфорд||||}} {{:ВП:УНС|Петар Прерадовиќ||||}} {{:ВП:УНС|Оскар Кокошка||||}} irnbeop78ej6otl8a7tlf5te1hdqnry 0 1358892 5300238 5295630 2024-12-03T22:31:06Z Golf5plus 108702 /* Надворешни врски */ 5300238 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за ТВ канал | name = Вечер | logofile = Вечер.мк.jpg | logosize = 350px | country = {{МКД}} | language = [[македонски]] | owner = [[Драган Павловиќ Латас]] | launch = [[2004]] | headquarters = [[Скопје]] | sister names = Весник.мк<br>Време.мк | web = [https://www.vecer.mk www.vecer.mk] }} '''Вечер''' е првиот [[македонски]] информативен портал основан во [[2004]] година, од новинарот и уредник [[Драган Павловиќ Латас]]. == Историја == Порталот Вечер.мк почна да работи во 2004 година, како онлајн-издание на дневниот весник [[Вечер (дневен весник)|Вечер]]. Весникот и порталот функционираа заедно се до 2017 година, кога уредничката [[Ивона Талевска]], заедно со помала екипа на новинари се одвои во посебен медиум. Сопсвеник на порталот "Вечер прв дознава" е Максмедиа на [[Драган Павловиќ Латас]]. Порталот е дел од групацијата Медианет, заедно со порталите Весник.ком и Време.мк. Вечер.мк е најчитаниот портал во [[Македонија]], веќе неколку години. == Редакција == Информативен портал со дневни информации е во Топ 10 македонски информативни портали уште од 2004 година до денес. '''Главен и одговорен уредник''': [[Ивона Талевска]] '''Уредници''': Александра Тимковска, Александар Трајановски, Сара Максимовска, Ивана Павловска '''Менаџер на проектот''': [[Драган Павловиќ Латас]] == Надворешни врски == * [https://vecer.mk vecer.mk] * [https://vesnik.com vesnik.com] * [https://vreme.mk vreme.mk] * [[Список на македонски портали]] [[Категорија:Македонски медиуми]] [[Категорија:Телевизии во Скопје]] [[Категорија:Телевизиски канали во Македонија]] rcbw8poyr3ulhxzk1hwuvcbt70tndu1 0 1359201 5300270 5299883 2024-12-04T00:28:23Z Andrew012p 85224 5300270 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox |image = Centranthus trinervis.jpg |status = EN |status_system = IUCN3.1 |status_ref = <ref name="iucn status 15 November 2021">{{cite iucn |author=Buord, S. |author2=Gigot, G. |date=2011 |title=''Centranthus trinervis'' |volume=2011 |page=e.T61648A12532505 |doi=10.2305/IUCN.UK.2011-1.RLTS.T61648A12532505.en}}</ref> |genus = Valeriana |species = trinervis |authority = [[Доменико Вивијани|Вив.]] (1824) |synonyms = *''Centranthus nervosus'' {{small|Морис (1828)}} *''Centranthus trinervis'' {{small|(Вив.) [[Бег.]] (1903)}} *''Ocymastrum trinerve'' {{small|Кунце(1891)}} |synonyms_ref = <ref name = powo>[https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:860263-1 ''Valeriana trinervis'' Viv.] ''[[Plants of the World Online]]''. Retrieved 30 April 2024.</ref> }} '''''Valeriana trinervis''''' — вид [[Растенија|растение]] од семејството Caprifoliaceae. Видот е [[Ендемизам|ендемичен]] за [[Корзика]], [[Франција]], каде што има една потпопулација во близина на [[Бонифачо (Корзика)|Бонифачо]], од кој се останати само 140 поединечни растенија. На [[Француски јазик|француски]], вообичаеното име на растението е ''Centranthe À Trois Nervures''. Негово природно [[Живеалиште (екологија)|живеалиште]] е грмушкеста вегетација од медитерански тип. Во моментов е загрозена од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. Се смета од страна на [[Меѓународен сојуз за заштита на природата|IUCN]] како еден од 50-те најзагрозени вида на Средоземната Област.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://data.iucn.org/themes/ssc/our_work/plants/Top50/English/Centranthus_trinervis_EN.htm|title=''Centranthus trinervis''|work=Top 50 Campaign Mediterranean Island Plants|archive-url=https://archive.today/20130616050258/http://data.iucn.org/themes/ssc/our_work/plants/Top50/English/Centranthus_trinervis_EN.htm|archive-date=16 June 2013}}</ref> == Наводи == {{Наводи}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Маче трева (род)]] [[Категорија:Растенија опишани во 1824 година]] [[Категорија:Ендемична флора на Франција]] [[Категорија:Опасно загрозени растенија]] [[Категорија:Флора на Корзика]] 80ohtvxada5brqstbgu6muf1l6m1jq2 0 1359214 5299966 2024-12-03T12:57:59Z BosaFi 115936 BosaFi ја премести страницата [[Флесенсе]] на [[Флезензе]]: Погрешно напишан наслов 5299966 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Флезензе]] qj4cpqvs1o34oyxt1ngqbz95hq7qqe5 0 1359215 5299968 2024-12-03T14:03:06Z Jtasevski123 69538 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1081638146|Ardisia rufa]]“ 5299968 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|status=EN|status_system=IUCN2.3|status_ref=<ref name="iucn status 17 November 2021">{{cite iucn |author=Mitré, M. |date=1998 |title=''Ardisia rufa'' |volume=1998 |page=e.T38933A10157797 |doi=10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T38933A10157797.en |access-date=17 November 2021}}</ref>|genus=Ardisia|species=rufa|authority=[[Cyrus Longworth Lundell|Lundell]]}} '''''Ardisia rufa''''' — вид на [[Растенија|растение]] од фамилијата [[Јаглики]]. Тоа е [[Ендемизам|ендемично]] за [[Панама]]. Загрозена е заради закана од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Загрозени видови според МСЗП]] 1bbzte5mmuom2fed5uz4kwx7vh50pte 5299970 5299968 2024-12-03T14:06:33Z Jtasevski123 69538 5299970 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|status=EN|status_system=IUCN2.3|status_ref=<ref name="iucn status 17 November 2021">{{cite iucn |author=Mitré, M. |date=1998 |title=''Ardisia rufa'' |volume=1998 |page=e.T38933A10157797 |doi=10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T38933A10157797.en |access-date=17 November 2021}}</ref>|genus=Ardisia|species=rufa|authority=[[Сајрус Лонгворт Лундел|Лундел]]}} '''''Ardisia rufa''''' — вид на [[Растенија|растение]] од фамилијата [[Јаглики]]. Тоа е [[Ендемизам|ендемично]] за [[Панама]]. Загрозена е заради закана од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Загрозени видови според МСЗП]] fecphw6ger2g5dpfq5z6gzzgbitvyzi 5299971 5299970 2024-12-03T14:07:12Z Jtasevski123 69538 5299971 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|status=EN|status_system=IUCN2.3|status_ref=<ref name="iucn status 17 November 2021">{{cite iucn |author=Mitré, M. |date=1998 |title=''Ardisia rufa'' |volume=1998 |page=e.T38933A10157797 |doi=10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T38933A10157797.en |access-date=17 November 2021}}</ref>|genus=Ardisia|species=rufa|authority=[[Сајрус Лонгворт Лундел|Лундел]]}} '''''Ardisia rufa''''' — вид на [[Растенија|растение]] од фамилијата [[Јаглики]]. Тоа е [[Ендемизам|ендемично]] за [[Панама]]. Загрозена е заради закана од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Загрозени видови според МСЗП]] im8z2rrc6xcs87qnwx1oaguhnpmd0xw 5299972 5299971 2024-12-03T14:07:51Z Jtasevski123 69538 5299972 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|status=EN|status_system=IUCN2.3|status_ref=<ref name="iucn status 17 November 2021">{{cite iucn |author=Mitré, M. |date=1998 |title=''Ardisia rufa'' |volume=1998 |page=e.T38933A10157797 |doi=10.2305/IUCN.UK.1998.RLTS.T38933A10157797.en |access-date=17 November 2021}}</ref>|genus=Ardisia|species=rufa|authority=[[Сајрус Лонгворт Лундел|Лундел]]}} '''''Ardisia rufa''''' — вид на [[Растенија|растение]] од фамилијата [[Јаглики]]. Тоа е [[Ендемизам|ендемично]] за [[Панама]]. Загрозено е заради закана од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Загрозени видови според МСЗП]] 9j5330987sr3et8x4o3lf4y2con6g25 1 1359216 5299969 2024-12-03T14:03:28Z Jtasevski123 69538 Создадена страница со: {{СЗР}} 5299969 wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1359217 5299984 2024-12-03T15:43:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] 5299984 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] p17g0no8wrnlerwuln6173t501bbcu9 1 1359218 5299986 2024-12-03T15:43:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] 5299986 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Владиевци]] gvmdqsspxmxygnciprtsq3b53g0zh7n 0 1359219 5299987 2024-12-03T15:46:13Z B. Gjuro 106608 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1247520165|Do I Sound Gay?]]“ 5299987 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Филм|name=Дали звучам геј|image=Do I Sound Gay poster.jpg|caption=Постер од театарското издание|director=Дејвид Торп|producer={{Plainlist| * Хауард Гертлер * Дејвид Торп }}|starring={{Plainlist| * Дејвид Торп * [[Ден Севиџ]] * [[Џорџ Такеи]] * [[Дејвид Седарис]] * [[Маргарет Чо]] }}|music=Џон Турнер|cinematography=Мат Бокелман|editing={{Plainlist| * Николас Бусеј * Маев О'Бојл }}|distributor=[[IFC Films|Sundance Selects]]|released={{Film date|2014|09|07|[[2014 Toronto International Film Festival|TIFF]]|2015|07|10}}|runtime=77 минути<!--Theatrical runtime: 77:12--><ref>{{cite web | url=http://bbfc.co.uk/releases/do-i-sound-gay-film | title=''DO I SOUND GAY?'' (15) | work=[[British Board of Film Classification]] | date=October 8, 2015 | access-date=October 29, 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160306061523/http://bbfc.co.uk/releases/do-i-sound-gay-film | archive-date=March 6, 2016 | url-status=live }}</ref>|country=Соединетите Американски Држави|language=Англиски|budget=|gross=$122,595<ref name="mojo"/>}} '''''Дали звучам геј?''''' е американски [[документарен филм]] од 2014 година, креиран од Дејвид Торп.<ref>[http://www.dailynews.com/arts-and-entertainment/20140517/brooklyn-director-asks-do-i-sound-gay-in-new-documentary "Brooklyn director asks ‘Do I Sound Gay?’ in new documentary"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141129025719/http://www.dailynews.com/arts-and-entertainment/20140517/brooklyn-director-asks-do-i-sound-gay-in-new-documentary|date=November 29, 2014}}. </ref>Филмот ги истражува [[Стереотип|стереотипите]] за говорните модели на геј мажите и нивната точност,<ref name="thr">[http://www.hollywoodreporter.com/review/do-i-sound-gay-toronto-731253 "'Do I Sound Gay?': Toronto Review"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140915071540/http://www.hollywoodreporter.com/review/do-i-sound-gay-toronto-731253|date=September 15, 2014}}. </ref> и начините на кои нечиј степен на усогласеност со стереотипот може да придонесе за [[Хомофобија|интернализирана хомофобија]].<ref name="lacey">[https://www.theglobeandmail.com/arts/awards-and-festivals/tiff/liam-laceys-tiff-diary-a-guide-to-this-years-gay-themed-films/article20353846/ "Liam Lacey’s TIFF diary: A guide to this year’s gay-themed films"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160303232431/http://www.theglobeandmail.com/arts/awards-and-festivals/tiff/liam-laceys-tiff-diary-a-guide-to-this-years-gay-themed-films/article20353846/|date=March 3, 2016}}. </ref> Други личности кои учествуваат во филмот се Ден Севиџ, Џорџ Такеи, Дејвид Седарис, Тим Ган и Маргарет Чо,<ref name="thr" /> како и лингвистот од Универзитетот во Торонто, Рон Смит.<ref name="lacey" /> Филмот бил делумно финансиран од кампањата [[Kickstarter|на Kickstarter]] во пролетта 2014 година.<ref name=":1">[http://www.huffingtonpost.com/2014/04/30/do-i-sound-gay-documentary_n_5241283.html "'Do I Sound Gay?' Documentary Engaged In Kickstarter"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140914161635/http://www.huffingtonpost.com/2014/04/30/do-i-sound-gay-documentary_n_5241283.html|date=September 14, 2014}}. </ref> == Синопсис == Дејвид Торп станува загрижен дека неговиот глас, што го прави да звучи како да е геј, ги ограничува неговите можности во животот. Тој посетува двајца логопеди за да ја проценат неговата состојба и да му помогнат да стекне контрола над својот глас. Евентуално, тој сфаќа дека намерно го сменил гласот на околу 17 годишна возраст кога [[Излегување од ормарот|излегол од плакарот (came out of the closet)]] и сакал другите да знаат дека е геј. == Учесници == * Дејвид Торп * Ден Севиџ * Џорџ Такеи * Дејвид Седарис * Маргарет Чо * Тим Ган * Дон Лимон * Џеф Хилер * Мајкл Ерингтон * Рон Смит * Роберт Корф * Мигел Гутиерез * [[Richard Barrios|Ричард Бариос]] == Производство == Режисерот Дејвид Торп отсекогаш бил свесен за својот глас.<ref name=":0">{{Наведен нестручен часопис|access-date=2020-01-14}}</ref> Кога Торп немаl голема самодоверба, тој го опишал својот глас како „Се чувствував лошо поради тоа што сум женствен и како мојот глас бил водечкиот раб на мојата женственост“.<ref name=":0" /> Продукција на ''Дали звучам геј?'' била [[Краудфундинг|групно финансирана]] преку кампањата Kickstarter започната од Торп на 30 април 2014 година.<ref name=":1">[http://www.huffingtonpost.com/2014/04/30/do-i-sound-gay-documentary_n_5241283.html "'Do I Sound Gay?' Documentary Engaged In Kickstarter"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140914161635/http://www.huffingtonpost.com/2014/04/30/do-i-sound-gay-documentary_n_5241283.html}}. </ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kickstarter.com/projects/117088046/do-i-sound-gay-a-documentary-about-finding-your-tr/posts/829370|title=Update 1: Thank You for an Incredible 24 Hours! · Do I Sound Gay? A Documentary About Finding Your True Voice|work=Kickstarter|language=en|accessdate=2020-01-14}}</ref> Кампањата ќе продолжи да собира 120.573 долари од целите 115.000 долари со 1.968 поддржувачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kickstarter.com/projects/117088046/do-i-sound-gay-a-documentary-about-finding-your-tr|title=Do I Sound Gay? A Documentary About Finding Your True Voice|work=Kickstarter|language=en|accessdate=2020-01-14}}</ref> == Ослободете == === Благајна === ''Дали звучам геј?'' бил отворен театрално во едно место на 10 јули 2015 година и заработил 10.461 долари во првиот викенд. На крајот од прикажувањето, шест недели подоцна, на 20 август, филмот се проширил на 18 кина и заработил 108.620 долари дома.<ref name="mojo">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=doisoundgay.htm|title=Do I Sound Gay? (2015)|date=August 21, 2015|work=[[Box Office Mojo]]|publisher=[[Internet Movie Database]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915083129/http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=doisoundgay.htm|archive-date=September 15, 2015|accessdate=October 29, 2015}}</ref> === Критички прием === На Расипани Домати (Rotten Tomatoes), филмот имал рејтинг од 81% врз основа на 47 критики, со просечна оцена од 6,54/10. Критичкиот консензус на веб-страницата гласело: „''Дали звучам геј?“'' Докажува дека е лесен, љубезен, забавен поглед на главно неистражено прашање“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rottentomatoes.com/m/do_i_sound_gay/|title=Do I Sound Gay? (2015)|work=[[Rotten Tomatoes]]|publisher=[[Flixster]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151029104853/http://www.rottentomatoes.com/m/do_i_sound_gay/|archive-date=October 29, 2015|accessdate=October 21, 2015}}</ref> [[Metacritic|Метакритик]], кој користи [[Пондерирана аритметичка средина|пондериран просек]], на филмот му доделил оценка 65 од 100, врз основа на 16 критичари, што укажува на „Генерално поволни критики“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.metacritic.com/movie/do-i-sound-gay|title=Do I Sound Gay? Reviews|work=[[Metacritic]]|publisher=[[CBS Interactive]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151110122800/http://www.metacritic.com/movie/do-i-sound-gay|archive-date=November 10, 2015|accessdate=October 29, 2015}}</ref> Лесли Фелперин пишувајќи за ''[[Гардијан|„Гардијан“]]'' рекла дека „поентата е инклузивноста, а не конклузивноста, и тоа го прави ова отворено, искрено и привлечно дело особено интересно“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/film/2015/oct/29/do-i-sound-gay-review-autobiography-sexual-identity|title=Do I Sound Gay? review – upbeat self-portrait exploring sexual identity|last=Felperin|first=Leslie|date=2015-10-29|work=The Guardian|access-date=2020-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114195641/https://www.theguardian.com/film/2015/oct/29/do-i-sound-gay-review-autobiography-sexual-identity|archive-date=January 14, 2020|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Пишувајќи за <nowiki><i id="mwbQ">Variety</i></nowiki>, Ендрју Баркер напишал дека: „Филмот понекогаш го губи својот пат, особено за време на неговиот долг поглед на еволуцијата на кинематичките геј стереотипи - сè уште вредна тема за проучување, иако е подетално истражена во други дела - и крајот е мало тапкање“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://variety.com/2015/film/reviews/film-review-do-i-sound-gay-1201537895/|title=Film Review: 'Do I Sound Gay?'|last=Barker|first=Andrew|date=2015-07-10|work=Variety|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114195942/https://variety.com/2015/film/reviews/film-review-do-i-sound-gay-1201537895/|archive-date=January 14, 2020|accessdate=2020-01-14}}</ref> Сара Стјуарт од ''New York Post'' напиша: „Торп извлекува забавни, внимателни и понекогаш длабоко тажни сознанија“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nypost.com/2015/07/08/new-documentary-asks-do-i-sound-gay/|title=New documentary asks, 'Do I Sound Gay?'|last=Stewart|first=Sara|date=2015-07-08|work=New York Post|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201031805/https://nypost.com/2015/07/08/new-documentary-asks-do-i-sound-gay/|archive-date=December 1, 2017|accessdate=2020-01-14}}</ref> Гери Голдстајн од ''Лос Анџелес Тајмс'' напишал: „Темата на Торп можеби ќе беше подобро сервирана во документарец со поширока основа за ЛГБТ стереотипите отколку како основа за цел филм“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.latimes.com/entertainment/movies/la-et-mn-do-i-sound-gay-review-20150710-story.html|title=Review: 'Do I Sound Gay?' doesn't say enough about speech issues|date=2015-07-10|work=Los Angeles Times|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114200458/https://www.latimes.com/entertainment/movies/la-et-mn-do-i-sound-gay-review-20150710-story.html|archive-date=January 14, 2020|accessdate=2020-01-14}}</ref> Даниел Девенпорт од „''Една соба со поглед“'' рекла дека „Во целина, ''Дали звучам геј?'' е дидактично и омоќувачко дело, иако не толку ригорозно; неговата охрабувачка премиса не е целосно задоволена.“<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oneroomwithaview.com/2015/03/27/do-i-sound-gay-bfi-flare-2015-review/|title=Do I Sound Gay? - BFI Flare 2015 Review|date=2015-03-27|work=One Room With A View|language=en-GB|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114200627/https://oneroomwithaview.com/2015/03/27/do-i-sound-gay-bfi-flare-2015-review/|archive-date=January 14, 2020|accessdate=2020-01-14}}</ref> Клејтон Дилард од ''списанието Slant'' го нарекол ''Дали звучам геј?'' „филм кој само површно ја вклучува својата тема, претпочитајќи заедничка потврда отколку поригорозни, проблематични борби“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slantmagazine.com/film/do-i-sound-gay/|title=Review: Do I Sound Gay?|last=Dillard|first=Clayton|date=June 27, 2015|work=[[Slant Magazine]]|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20200114200503/https://www.slantmagazine.com/film/do-i-sound-gay/|archive-date=January 14, 2020|accessdate=2020-01-14}}</ref> === Признанија === Филмот бил runner-up (второпласиран) за [[:en:Toronto_International_Film_Festival_People's_Choice_Award:_Documentaries|People's Choice Award for Best Documentary]] (Избор на луѓето за најдобар документарец) на [[:en:2014_Toronto_International_Film_Festival|Меѓународниот Филмски Фестивал на Торонто 2014 година]].<ref>[http://www.thewrap.com/the-imitation-game-wins-toronto-audience-award/ "‘The Imitation Game’ Wins Toronto Audience Award"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170921095501/http://www.thewrap.com/the-imitation-game-wins-toronto-audience-award/|date=September 21, 2017}}.</ref> ''Дали звучам геј?'' победил Најдобар Документарен Feature на [[:en:KASHISH_Mumbai_International_Queer_Film_Festival|KASHISH Меѓународен Квир Филмски Фестивал во Мумбаи 2015 година]].<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/news-ians/boys-gets-best-feature-film-award-at-kashish-2015-115060101183_1.html|title='Boys' gets Best Feature Film Award at Kashish 2015|date=2015-06-01|work=Business Standard India|access-date=2020-01-14}}</ref> == Видете исто така == * Геј машки говор == Наводи == # "''DO I SOUND GAY?'' (15)". ''British Board of Film Classification''. October 8, 2015. Archived from the original on March 6, 2016. Retrieved October 29, 2015. # "Do I Sound Gay? (2015)". ''Box Office Mojo''. Internet Movie Database. August 21, 2015. Archived from the original on September 15, 2015. Retrieved October 29, 2015. # "Brooklyn director asks ‘Do I Sound Gay?’ in new documentary" Archived November 29, 2014, at the Wayback Machine. ''Los Angeles Daily News'', May 17, 2014. # "'Do I Sound Gay?': Toronto Review" Archived September 15, 2014, at the Wayback Machine. ''The Hollywood Reporter'', September 8, 2014. # "Liam Lacey’s TIFF diary: A guide to this year’s gay-themed films" Archived March 3, 2016, at the Wayback Machine. ''The Globe and Mail'', September 4, 2014. # "'Do I Sound Gay?' Documentary Engaged In Kickstarter" Archived September 14, 2014, at the Wayback Machine. ''Huffington Post'', April 30, 2014 # "This Guy Just Wants to Know If He Sounds Gay". ''Time''. Retrieved January 14, 2020. # "Update 1: Thank You for an Incredible 24 Hours! · Do I Sound Gay? A Documentary About Finding Your True Voice". ''Kickstarter''. Retrieved January 14, 2020. # "Do I Sound Gay? A Documentary About Finding Your True Voice". ''Kickstarter''. Retrieved January 14, 2020. # "Do I Sound Gay? (2015)". ''Rotten Tomatoes''. Flixster. Archived from the original on October 29, 2015. Retrieved October 21, 2015. # "Do I Sound Gay? Reviews". ''Metacritic''. CBS Interactive. Archived from the original on November 10, 2015. Retrieved October 29, 2015. # Felperin, Leslie (October 29, 2015). "Do I Sound Gay? review – upbeat self-portrait exploring sexual identity". ''The Guardian''. ISSN 0261-3077. Archived from the original on January 14, 2020. Retrieved January 14, 2020. # Barker, Andrew (July 10, 2015). "Film Review: 'Do I Sound Gay?'". ''Variety''. Archived from the original on January 14, 2020. Retrieved January 14, 2020. # Stewart, Sara (July 8, 2015). "New documentary asks, 'Do I Sound Gay?'". ''New York Post''. Archived from the original on December 1, 2017. Retrieved January 14, 2020. # "Review: 'Do I Sound Gay?' doesn't say enough about speech issues". ''Los Angeles Times''. July 10, 2015. Archived from the original on January 14, 2020. Retrieved January 14, 2020. # "Do I Sound Gay? - BFI Flare 2015 Review". ''One Room With A View''. March 27, 2015. Archived from the original on January 14, 2020. Retrieved January 14, 2020. # Dillard, Clayton (June 27, 2015). "Review: Do I Sound Gay?". ''Slant Magazine''. Archived from the original on January 14, 2020. Retrieved January 14, 2020. # "‘The Imitation Game’ Wins Toronto Audience Award" Archived September 21, 2017, at the Wayback Machine. ''The Wrap'', September 14, 2014. # "'Boys' gets Best Feature Film Award at Kashish 2015". ''Business Standard India''. June 1, 2015. Retrieved January 14, 2020. {{Наводи}} == Надворешни врски == {{IMDb title|3997238}}{{Mojo title|doisoundgay}} * {{Rotten Tomatoes|do_i_sound_gay}} {{Metacritic film}}{{DEFAULTSORT:Do I Sound Gay}} [[Категорија:Филмови од 2014 година]] kzuhs4ui20as57n0h71gnq5541sascr 0 1359220 5299990 2024-12-03T15:53:28Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] 5299990 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] dpzcu7qcq8sy0io9oeknur7q8iegenp 1 1359221 5299992 2024-12-03T15:53:28Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] 5299992 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Дукатино]] ivk0ejv6qzvw5mqwacj1fowp6u20sr8 0 1359222 5299995 2024-12-03T16:06:13Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] 5299995 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] kf0damzibnbkipv6554pfct8j6nibld 1 1359223 5299997 2024-12-03T16:06:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] 5299997 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Едрениково]] htiq8erfyc8xu0g31a8am57sish7ids 0 1359224 5300003 2024-12-03T16:14:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] 5300003 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] 9w257qd57pfbbljtleq05cd1tc33lnp 1 1359225 5300005 2024-12-03T16:14:02Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] 5300005 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Седларци]] p4ts9ocards1sz6e9j2atdumlnth8ja 0 1359226 5300007 2024-12-03T16:14:08Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] 5300007 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] lp8pltivxuoan9f74ky93axd349nplx 1 1359227 5300009 2024-12-03T16:14:08Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] 5300009 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Сушево]] fj9mspa4iqk78najpk1yihwfijckp44 0 1359228 5300011 2024-12-03T16:14:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] на [[ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] 5300011 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] 9axhb8frgasngz4a9xfmayn7vdl3vzw 1 1359229 5300013 2024-12-03T16:14:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] на [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] 5300013 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Гоце Делчев“ - Радичево]] m7dhm5d9lxrtk7vajrhi00c2r5e9i5c 0 1359230 5300016 2024-12-03T16:31:07Z Ehrlich91 24281 Пренасочување кон [[Атанас Цонев]] 5300016 wikitext text/x-wiki #ПРЕНАСОЧУВАЊЕ: [[Атанас Цонев]] o2420ud6a8y5ngu3bv6qnwdhdgt9yav 0 1359231 5300021 2024-12-03T16:36:19Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] на [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] 5300021 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] q2aeei48djz1l3u5xlidn8zrjke5l6z 1 1359232 5300023 2024-12-03T16:36:19Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] на [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] 5300023 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Доброшинци]] rx42pailde59kpfdh19to99fzmgnsvm 0 1359233 5300025 2024-12-03T16:36:25Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] на [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] 5300025 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] fnj693j0j9ygvoi8np0zuw40d8cz2du 1 1359234 5300027 2024-12-03T16:36:25Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] на [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] 5300027 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ПУ „Атанас Нивичански“ - Висока Маала]] 9xcppymtcly07ian5ziwv44g5fsskqf 14 1359235 5300029 2024-12-03T16:37:07Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: [[Категорија:Атанас Нивичански]] 5300029 wikitext text/x-wiki [[Категорија:Атанас Нивичански]] 69w886vw3xhtxmsxfqi8hqffp9jk1oz 0 1359236 5300033 2024-12-03T16:43:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Страшо Пинџур"]] на [[ОУ „Страшо Пинџур“]] 5300033 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Страшо Пинџур“]] dtkic4aluiyfj713rn14mb8725c6wgw 1 1359237 5300035 2024-12-03T16:43:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Страшо Пинџур"]] на [[Разговор:ОУ „Страшо Пинџур“]] 5300035 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Страшо Пинџур“]] autoceebfyyt8e0atbf76mk5ivl2p0x 0 1359238 5300044 2024-12-03T17:05:03Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/27933494|Канон (музика)]]“ 5300044 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Датотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон''' ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) - облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига у Де-дуру за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература ==   == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} [http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html Анатомија на Канон] (18 * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]] " {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] 1ku3n1kpnyua6afpx2tvln0e25rp3i4 5300053 5300044 2024-12-03T17:12:54Z P.Nedelkovski 47736 поправки 5300053 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон''' ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига у Де-дуру за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература ==   == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] 7hvffmcnb40jvolvypdd8fb903jo5sl 5300055 5300053 2024-12-03T17:22:19Z P.Nedelkovski 47736 дополнување 5300055 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон''' ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига у Де-дуру за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] r9rd508pz1mmnicrtt44hcb88ygewn1 5300056 5300055 2024-12-03T17:22:48Z P.Nedelkovski 47736 /* Музички пример */ 5300056 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон''' ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига во Де-дуру за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] cloylz68attkogkgxnnyv705t33jd60 5300057 5300056 2024-12-03T17:23:07Z P.Nedelkovski 47736 /* Музички пример */ 5300057 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон''' ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига во Де-дур за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] 9ak82i3pioxf7nnkgpfmyj4xs6o4tx3 5300063 5300057 2024-12-03T17:34:59Z P.Nedelkovski 47736 наводи 5300063 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон'''<ref>{{ДРМЈ|канон}}</ref> <ref>{{ОДРМЈ|канон}}</ref> ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига во Де-дур за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] toh6mnqchkb18zukznpgvrx54h4aw8a 5300064 5300063 2024-12-03T17:35:17Z P.Nedelkovski 47736 5300064 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон'''<ref>{{ДРМЈ|канон}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|канон}}</ref> ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига во Де-дур за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] 3pkjksr90udja2yocuj4gwjou4rumee 5300072 5300064 2024-12-03T18:11:07Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација 5300072 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon_example.png|мини|250x250пкс|Измислен пример на трогласен канон унисоно, два такта.]] [[Податотека:WoManSingt.ogg|мини|250x250пкс| Пример за трогласен канон унисоно испеан во дует со текст на германска песна, во четири такта.]] '''Канон'''<ref>{{ДРМЈ|канон}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|канон}}</ref> ({{Lang-grc|κανων}}— „стандард, пропис, правило“) — облик на [[Полифонија|многугласна]] [[Музика|музичка]] [[Контрапункт|контрапунтска]] композиција во која еден или повеќе гласови го подражаваат почетниот. Подражувањата можат да бидат на различни [[Интервал (музика)|интервали]], но во повеќето случаи тие се во интервал од прима или октава. Во ''едноставни'' или строги канони, вториот глас го следи првиот со истоветна мелодија, понекогаш во интервал од една октава. Во ''интервалните канони'', вториот глас се поместува за интервал различен од примата или октавата. Ако мелодијата на вториот глас се совпаѓа со интервалите, но се разликува по нивната големина, канонот е ''дијатонски''. Кај ''каноните во инверзија'' (canon per motum contrarium), каде што првиот глас се спушта, вториот глас се крева и обратно. Ако гласот што ја прикажува мелодијата (proposta) и гласот што го носи одговорот (risposta) се појавуваат истовремено, таквиот облик на канон се нарекува ''огледален канон''. ''Раков канон'' (или ''ретрограден канон'', canon cancrizans) е вид канон во кој мелодијата на првиот глас се подражава со истата мелодија која се движи во спротивна насока (од крајот кон почетокот). ''Канон во аугментација'' (canon per augmentationem) е облика на канон во која мелодијата на подражувачкиот глас (risposta) се наоѓа во (обично двојно) подолги нотни вредности. Во ''канон во диминутција'' (canon per diminutionem), нотните вредности во рипостот се пократки. ''Кружниот канон'' е вид канон кој, со секое појавување на следниот глас, модулира по квинтен или квартен круг. Ова се случува затоа што гласовите се јавуваат во интервал од кварта или квинта. Таквиот канон се нарекува и ''модулациски'' (canon per tonos). (Пример: [[Волфганг Амадеус Моцарт|Моцарт]], Реквием, движење Domine Jesu, квартет на солисти, такт 32.) Во ''загонетниот канон'', кој бил особено популарен како облик на забава меѓу фламанските полифонисти во 15 и 16 век, начинот за остварување на канонот требало да се најде со дешифрирање некоја изрека или поговорка, на пр. „Noctem in diem vertere“ (претворете ја ноќта во ден - пејте црни ноти како бели, значи, аугментација) или „Qui se exaltat, humiliabitur, qui se humiliat, exaltabitur“ („кој се возвишува ќе биде понижен, кој што се понижува ќе се воздигне“, значи, се работи за канон во инверзија). Канонот како музички облик бил особено популарен во епохата на [[Ренесанса|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]], а во епохите што следеле се користел само спорадично. Во 20 век, интересот за канонот бил обновен, како во облик на претходните епохи, така и како последица на употребата на [[Додекафонија|серијализмот]]. Поради строгоста на обликот и техниката, создавањето канони во претходните векови, како и денес, се сметало за неопходна педагошка дисциплина за образование на идниот композитор, како и средство за проверка на неговата вештина. == Историја == === Среден век и ренесанса === Во текот [[Средновековна музика|на средниот век]], [[Ренесансна музика|ренесансата]] и [[Барокна музика|барокот]] - односно во почетокот на 18 век - секој вид подражувачки музички контрапункт се нарекувал [[Фуга (музика)|фуга]], со строгото подражување сега познато како канон, квалификуван како ''фуга лигата'', што значи „окована фуга“.{{Sfn|Bridge|1881}}{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}{{Sfn|Walker|2000}} Дури во 16 век, зборот „канон“ почнал да се користи за да се опише строгата, подражувачка [[Текстура (музика)|текстура]] создадена со таква постапка.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Зборот е изведен од [[Грчки јазик|грчкиот]] „κανών“, латинизиран како ''канон'', што значи „закон“ или „норма“. Во контрапунктна употреба, зборот се однесува на „правило“ кое го објаснува бројот на делови, влезни точки, транспозиции и така натаму, со кои еден или повеќе дополнителни делови може да се изведат од една напишана мелодиска линија. Ова правило обично се давало усно, но можело да се дополни и со посебни знаци во партитурата, кои понекогаш и самите се нарекуваат ''канони''.{{Sfn|Bridge|1881}} Најраните познати нерелигиозни канони се англиските [[Раунд (музика)|раунди]], облик кој првпат го добил името ''rondellus'' од [[Волтер Одингтон]] на почетокот на 14 век.{{Sfn|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}} Најпознат е „[[Sumer is icumen in]]“ (составен околу 1250 година), наречен ''rota'' („тркало“) во изворниот ракопис.{{Sfn|Sanders|2001a}}{{Sfn|Sanders|2001b}} Поимот „round“ првпат бил употребен во англиските извори во 16 век.{{Sfn|Johnson|2001}} == Музички пример == * {{Звук|Pachelbel's Canon.ogg|Канон и жига во Де-дур за соло клавир}} ([[Јохан Пахелбел]]) == Наводи == {{Наводи|}} == Литература == * {{wikicite|ref={{harvid|Albrechtsberger|1855}}|reference=Johann Georg Albrechtsberger|Albrechtsberger, Johann Georg. 1855. ''J. G. Albrechtsberger's Collected Writings on Thorough-bass, Harmony, and Composition, for Self Instruction'', edited by Sabilla Novello, translated by Ignaz von Seyfried, revised by Vincent Novello. London: Novello, Ewer, & Company. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Barrett|2014}}|reference=Barrett, Margaret S. (ed.). 2014. ''Collaborative Creative Thought and Practice in Music''. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. {{ISBN|9781472415868}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Benjamin|2003}}|reference=Benjamin, Thomas. 2003. ''[https://books.google.com/books?id=Nkka1FYg2YYC&pg=PA120#v=onepage The Craft of Tonal Counterpoint]'' New York: Routledge. {{ISBN|0-415-94391-4}} (accessed 14 April 2011)}} * {{wikicite|ref={{harvid|Bridge|1881}}|reference=Bridge, J. Frederick. [1881]. ''Double Counterpoint and Canon''. London: Novello & Co., Ltd.; New York: The H. W. Gray Co., Inc.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Carvalho|1999}}|reference=Carvalho, Mário Vieira de. 1999. "Towards Dialectic Listening: Quotation and Montage in the Work of Luigi Nono". ''Contemporary Music Review'' 18, no 2: 37–85.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Chafe|2000}}|reference=Chafe, Eric Thomas. 2000. ''Analyzing Bach Cantatas''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-512099-8}} (cloth); {{isbn|978-0-19-516182-3}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Ciconia|1993}}|reference=Ciconia, Johannes. 1993. ''Nova musica and De Proportionibus'', edited and translated by Oliver B. Ellsworth. Greek and Latin Music Theory 9. Lincoln: University of Nebraska Press. {{ISBN|9780803214651}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Cook|1990}}|reference=Cook, Nicolas. 1990. ''Music, Imagination and Culture''. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Davidian|2015}}|reference=Davidian, Teresa. 2015. ''Tonal Counterpoint for the 21st-Century Musician: An Introduction''. Lanham and London: Rowman and Littlefield. {{ISBN|978-1-4422-3458-1}} (cloth); {{ISBN|978-1-4422-3459-8}} (pbk); {{ISBN|978-1-4422-3460-4}} (ebook).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1971}}|reference=Peter Maxwell Davies|Davies, Peter Maxwell. 1971. "Canon: In Mem. IS". ''Tempo (journal)|Tempo'' 97 (June): [Supplement]: In Memoriam: Igor Fedorovich Stravinsky. Canons and Epitaphs, Set I: one unnumbered page.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Davies|1972}}|reference=Davies, Peter Maxwell. 1972. [Supplement]: "Canons and Epitaphs in Memoriam Igor Stravinsky. A Solution by Peter Maxwell Davies of the Puzzle-Canon He Contributed to Set I, Published in ''Tempo'' 97". ''Tempo'', no. 100: three unnumbered pages.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Fallows|1982}}|reference=David Fallows|Fallows, David. 1982. ''Dufay''. London: J. M. Dent. {{ISBN|9780460031806}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Griffiths|2001}}|reference=Griffiths, Paul. 2001. "Messiaen, Olivier (Eugène Prosper Charles)". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hartmann|1989}}|reference=Hartmann, Günter. 1989. "Ein Albumblatt für Eliza Wesley: Fragen zu Mendelssohns Englandauenthalt 1837 und eine spekulative Antwort". ''Neue Zeitschrift für Musik'' 150, no. 1:10–14.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hewett|1957}}|reference=Hewett, Helen. 1957. "The Two Puzzle Canons in Busnois's ''Maintes femmes''". ''Journal of the American Musicological Society'' 10, no. 2 (Summer): 104–110.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hopkins|1981}}|reference=Antony Hopkins|Hopkins, Antony. 1981. ''The Nine Symphonies of Beethoven''. London: Heinemann.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Hoppin|1978}}|reference=Richard Hoppin|Hoppin, Richard. 1978. ''Medieval Music''. New York: W. W. Norton.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hughes|1966}}|reference=Hughes, R. 1966. ''Haydn String Quartets.'' London: BBC.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|2001}}|reference=Johnson, David. 2001. "Round". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Johnson|1994}}|reference=Johnson, Stephen. 1994. ''Beethoven''. New York: Simon and Schuster. {{ISBN|9780671887896}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Jones|2009}}|reference=David Wyn Jones|Jones, David Wyn. 2009. ''The Life of Haydn''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-89574-3}} (cloth); {{ISBN|978-1-107-61081-1}} (pbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Karhausen|2011}}|reference=Karhausen, Lucien. 2011. ''The Bleeding of Mozart''. Foreword by H. C. Robbins Landon. Xlibris. {{ISBN|9781456850760}}.}}<!-- {{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}} His Latin/English translation is not possibly "potentially unreliable". --> * {{wikicite|ref={{harvid|Kennedy|1994}}|reference=Michael Kennedy (music critic)|Kennedy, Michael (ed.). 1994. "Canon". ''The Oxford Dictionary of Music'', associate editor, Joyce Bourne. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-869162-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Kerman|1996}}|reference=Joseph Kerman|Kerman, Joseph. 1996. "Augenblicke in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 132–144. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Latham|1948}}|reference=Latham, Peter. 1948. ''Brahms''. London: Dent.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Leven|1948}}|reference=Leven, Louise W. 1948. "An Unpublished Mendelssohn Manuscript". ''The Musical Times'' 89, no. 1270 (December): 361–363.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Litterick|2000}}|reference=Litterick, Louise. 2000. "Chansons for Three and Four Voices". In ''The Josquin Companion'', edited by Richard Sherr, 335–392. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-816335-5}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Mann, Wilson, and Urquhart|n.d.}}|reference=Alfred Mann (musicologist)|Mann, Alfred, J. Kenneth Wilson, and Peter Urquhart. n.d. "Canon (i)". ''Grove Music Online''. Oxford Music Online (Accessed 2 January 2011) {{subscription}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Matthews|1978}}|reference=Denis Matthews|Matthews, Denis. 1978. ''Brahms Piano Music''. London: BBC.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Merriam-Webster|n.d.}}|reference=Merriam-Webster. n.d. "[http://www.merriam-webster.com/dictionary/puzzle%20canon%20 Puzzle Canon]"". ''Merriam-Webster Dictionary'' online edition {{Subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Messiaen|first=Olivier|author-link=Olivier Messiaen|title=La technique de mon langage musical|publisher= Alphonse Leduc|location=Paris|date=1944|isbn= 9782856890332|language=fr}} * {{wikicite|ref={{harvid|Morley|1597}}|reference=Thomas Morley|Morley, Thomas. 1597. ''[http://imslp.org/wiki/A_Plain_and_Easy_Introduction_to_Practical_Music_(Morley,_Thomas) A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke, Set Downe in Forme of a Dialogue]''. London: Peter Short. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Mortensen|n.d.}}|reference=Mortensen, Jørgen. n.d. "[http://www.pernoergaard.dk/eng/strukturer/uendelig/uhierarki.html The 'Open Hierarchies' of the Infinity Series]". In ''Per Nørgård: En introduktion til komponisten og hans musik'' (Danish and English), edited by Jørgen Mortensen. www.pernoergaard.dk (Accessed 20 January 2013).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Musgrave|1985}}|reference=Musgrave, Michael. 1985. ''The Music of Brahms''. London: Routledge.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Perkins|2001}}|reference=Perkins, Leeman L. 2001. "Ockeghem [Okeghem, Hocquegam, Okegus etc.], Jean de [Johannes, Jehan]". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Richter|1888}}|reference=Ernst Richter|Richter, Ernst Friedrich. 1888. ''[https://books.google.com/books?id=HNOwAAAAIAAJ A Treatise on Canon and Fugue: Including the Study of Imitation]''. Boston: Oliver Ditson. Translated from third German edition by Foote, Arthur W. }} * {{wikicite|ref={{harvid|Robinson|1996}}|reference=Robinson, Paul (ed.). 1996. ''Ludwig van Beethoven: Fidelio''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001a}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001a. "Rota". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (musicologist)|John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Sanders|2001b}}|reference=Ernest H. Sanders|Sanders, Ernest H. 2001b. "Sumer is icumen in". ''The New Grove Dictionary of Music and Musicians'', second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Scholes, Nagley, and Whittall|n.d.}}|reference=Percy Scholes|Scholes, Percy, Judith Nagley, and Arnold Whittall. "Canon". ''The Oxford Companion to Music'', edited by Alison Latham. Oxford Music Online. Oxford University Press (accessed 13 December 2014) {{subscription}}.}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2002–2003|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Eine kleine Mathmusik I and II|url=http://repmus.ircam.fr/mamux/saisons/saison01-2001-2002/2002-02-09|access-date= January 16, 2021}} * {{Cite journal|last=Tangian|first=Andranik|year=2003|title=Constructing rhythmic canons|journal=Perspectives of New Music|volume=41|issue=2|pages=64–92|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/papers/tangian-2003-pnmcanons.pdf|access-date=January 16, 2021}} * {{Наведена книга|last=Tangian|first=Andranik|year=2010|title=IRCAM, Seminaire MaMuX, 9 February 2002, Mosaïques et pavages dans la musique|chapter=Constructing rhythmic fugues|type=(unpublished addendum to ''Constructing rhythmic canons'')|url=http://repmus.ircam.fr/_media/mamux/saisons/saison01-2001-2002/tangian_2002-2003_einekleinemathmusik_1-2_with-articles.pdf|access-date=January 16, 2021}} *{{wikicite|ref={{harvid|Taruskin|2010}}|reference=Richard Taruskin|Taruskin, Richard. 2010. Oxford History of Western Music|''Music from the Earliest Notations to the Sixteenth Century: The Oxford History of Western Music, Volume 1''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-538481-9}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tatlow|1991}}|reference=Tatlow, Ruth. 1991. ''Bach and the Riddle of the Number Alphabet''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-36191-0}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Todd|2003}}|reference=Todd, R. Larry. 2003. ''Mendelssohn''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-511043-2}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|Tusa|1996}}|reference=Tusa, Michael C. 1996. "Music as Drama: Structure, Style and Process in ''Fidelio''". In ''Ludwig van Beethoven: Fidelio'', edited by Paul Robinson, 101–131. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-45221-X}}.}} *{{wikicite|ref={{harvid|van Rij|2006}}|reference=van Rij, Inge. 2006. ''Brahms's Song Collections''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-83558-9}}.}} *{{Cite journal|last=Vuza|first=Dan Tudor|year=1995|title= Supplementary sets: theory and algorithms|journal=Muzika|volume=1|pages=75–99|author-mask=1}} * {{wikicite|ref={{harvid|Walker|2000}}|reference=Walker, Paul Mark. 2000. ''Theories of Fugue from the Age of Josquin to the Age of Bach''. Rochester, NY: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580461504}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Watkins|1986}}|reference=Watkins, Glenn. 1986. "Canon and Stravinsky's Late Style". In ''Confronting Stravinsky: Man, Musician, and Modernist'', edited by Jann Pasler, 217–246. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|0-520-05403-2}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|White|1976}}|reference=White, John David. 1976. ''The Analysis of Music''. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. {{ISBN|0-13-033233-X}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Zaslaw and Cowdery|1990}}|reference=Neal Zaslaw|Zaslaw, Neal, and William Cowdery (eds.) 1990. ''The Compleat Mozart: A Guide to the Musical Works of Wolfgang Amadeus Mozart''. New York: W. W. Norton & Company. {{ISBN|9780393028867}}.}} * Agon, Carlos, and Moreno Andreatta. 2011. "Modeling and Implementing Tiling Rhythmic Canons in the OpenMusic Visual Programming Language". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 66–91. * Andreatta, Moreno. 2011. "Constructing and Formalizing Tiling Rhythmic Canons: A Historical Survey of a 'Mathematical' Problem". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 33–64. * Blackburn, Bonnie J. 2012. "The Corruption of One Is the Generation of the Other: Interpreting Canonic Riddles". ''Journal of the Alamire Foundation'' 4, no. 2 (October):182–203. * Cooper, Martin. 1970. ''Beethoven: The Last Decade''. London and New York: Oxford University Press. * Davalan, Jean-Paul. 2011. "Perfect Rhythmic Tiling". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 144–197. * Tom Johnson. 2011. "Tiling in My Music". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 9–21. * Lamla, Michael. 2003 ''Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom''. 3 vols. Berlin: Dissertation.de—Verlag im Internet. {{ISBN|3-89825-556-5}}. * Lévy, Fabien. 2011. "Three Uses of Vuza Canons". ''Perspectives of New Music'' 49, no. 2 (Summer): 23–31. * Mellers, Wilfred. 1983. ''Beethoven and the Voice of God''. London: Faber and Faber. * Messiaen, Olivier. ''Traité de rythme, de couleur, et d'ornithologie (1949–1992). I-II'', edited by Yvonne Loriod, preface by Pierre Boulez. Paris: Leduc, 1994. * Schiltz, Katelijne, and Bonnie J. Blackburne (eds.). 2007. ''Canons and Canonic Techniques, 14th–16th Centuries: Theory, Practice, and Reception History. Proceedings of the International Conference Leuven, 4–5 October 2005''. Analysis in Context: Leuven Studies in Musicology 1. Leuven and Dudley, Massachusetts: Peeters. {{ISBN|978-90-429-1681-4}}. * Ziehn, Bernhard. ''Canonic Studies: A New Technique in Composition'', edited and introduced by Ronald Stevenson. New York: Crescendo Pub., 1977. {{ISBN|0-87597-106-7}}. == Надворешни врски == * [http://www.lehrklaenge.de/html/das_einsatzintervall.html Анализа на каноните на Бах] * {{Wayback|url=http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/canonanatomy.html|date=20120618193920}} * [http://schillerinstitut.dk/moweb/musical_offering.htm ''Музичката понуда'' – Музичка педагошка работилница од Ј.] * [http://strangepaths.com/canon-1-a-2/2009/01/18/en/ Визуелизација на канонот за рак на JS Бах] (потребен е [[Adobe Flash]] ) * [http://www.midicond.de/Freeware/index_en.html#SonneLematine Софтвер ''SonneLematine'' за производство на канони] * [https://web.archive.org/web/20050826014902/http://eamusic.dartmouth.edu/~larry/fvc/ Електро-акустична музика Dartmouth.edu: Четирите гласовни канони на Лари Полански] * {{YouTube|xHTp9qgfHRw|Video canon}} , на " [[My Favorite Things (song)|Моите омилени работи]]" {{Нормативна контрола}} [[Категорија:CS1-одржување: датумски формат]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Музички облици]] [[Категорија:Грцизми]] si2xwk8pu39o1qxug3d3qqks37wajyp 1 1359239 5300058 2024-12-03T17:23:26Z P.Nedelkovski 47736 Создадена страница со: {{СЗР}} 5300058 wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1359240 5300061 2024-12-03T17:32:47Z P.Nedelkovski 47736 Пренасочување кон [[Полифонија]] 5300061 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Полифонија]] 9j1u8mwuyn6r0ciar4op7r34ek5hns1 0 1359241 5300069 2024-12-03T17:48:54Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1055380346|Biscutella rotgesii]]“ 5300069 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=|status=CR|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name="iucn status 15 November 2021">{{cite iucn |author=Gamisans, J. |date=2006 |title=''Biscutella rotgesii'' |volume=2006 |page=e.T61630A12528707 |doi=10.2305/IUCN.UK.2006.RLTS.T61630A12528707.en |access-date=15 November 2021}}</ref>|genus=Biscutella|species=rotgesii|authority=Foucaud}} '''''Biscutella rotgesii''''' - вид [[Скриеносеменици|цветни растенија]] од семејството [[Зелки|Brassicaceae]]. Расте само на [[Корзика]], [[Франција]]. Нејзиното природно [[Живеалиште (екологија)|живеалиште]] е грмушкеста вегетација од медитерански тип. Загрозена е од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://archive.today/20130414070541/http://www.arkive.org/species/GES/plants_and_algae/Biscutella_rotgesii/GES023915.html Фотографија на веб-страницата ARKive.org] {{Таксонска лента}} [[Категорија:Критично загрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Опасно загрозени растенија]] [[Категорија:Флора на Корзика]] [[Категорија:Biscutella]] g3wfv6x77qyg10uk5rcfnyaixhbps5l 5300070 5300069 2024-12-03T17:54:21Z P.Nedelkovski 47736 поправки 5300070 wikitext text/x-wiki {{Speciesbox |image= |status=CR|status_system=IUCN3.1 |status_ref=<ref name="iucn status 15 November 2021">{{нмс|author=Gamisans, J. |date=2006 |title=''Biscutella rotgesii'' |url=https://www.iucnredlist.org/species/61630/12528707 |access-date=3 декември 2024}}</ref> |genus=Biscutella |species=rotgesii |authority=Фуко }} '''''Biscutella rotgesii''''' — вид [[Скриеносеменици|цветни растенија]] од семејството [[Зелки|Brassicaceae]]. Расте само на [[Корзика]], [[Франција]]. Нејзиното природно [[Живеалиште (екологија)|живеалиште]] е грмушкеста вегетација од медитерански тип. Загрозена е од [[Сотирање на живеалишта|сотирање на живеалиштата]]. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://archive.today/20130414070541/http://www.arkive.org/species/GES/plants_and_algae/Biscutella_rotgesii/GES023915.html Фотографија на веб-страницата ARKive.org] {{Таксонска лента}} [[Категорија:Критично загрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Опасно загрозени растенија]] [[Категорија:Флора на Корзика]] [[Категорија:Biscutella]] 34y4gnz7aov7jvubb2xzxaj9i9i9v02 0 1359242 5300078 2024-12-03T19:04:41Z Andrew012p 85224 Создадена страница со: [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување дир... 5300078 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување директно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале поблиску да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Фејвр го посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната модерна западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розекројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] s0cjizrrzxlqehcmuayd5qrd6b4yo9m 5300080 5300078 2024-12-03T19:08:45Z Andrew012p 85224 5300080 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување директно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале поблиску да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр го посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната модерна западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розекројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] ifrstvlxokcqkxu4qw8cm9phigry8h2 5300081 5300080 2024-12-03T19:12:35Z Andrew012p 85224 /* Општи одлики */ 5300081 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување непосредно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале поблиску да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр го посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната современа западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розенкројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] 874e074khq3oi7kw4go7zoy7a8w46gq 5300082 5300081 2024-12-03T19:14:01Z Andrew012p 85224 5300082 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување непосредно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале повнимателно да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр го посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната современа западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розенкројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] k7745d7eiu8cy928xthh2437coood35 5300083 5300082 2024-12-03T19:16:40Z Andrew012p 85224 5300083 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанската теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување непосредно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале повнимателно да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр ја посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната современа западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розенкројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] 612y4jbsqinuw6x0i9c5ns3nf7cdq3m 5300084 5300083 2024-12-03T19:18:17Z Andrew012p 85224 5300084 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанска теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување непосредно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на вселената. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале повнимателно да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр ја посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната современа западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розенкројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] oplefmemw9ovb6uulvj8x0wno1074xr 5300085 5300084 2024-12-03T19:18:49Z Andrew012p 85224 5300085 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Boehme Portrait 1730.jpeg|мини|[[Јакоб Беме]] — германски филозоф (1730)]] '''Христијанска теозофија''' ({{lang-grc|θεοσοφία}} = „божествена мудрост“) — се однесува на верувањата во [[Христијанство|христијанството]] што се сосредоточуваат на стекнување непосредно знаење за [[Бог|Бога]] и разбирање на потеклото и целта на [[Вселена|вселената]]. Често се опишува како мистична филозофија. [[Теозофија|Теозофијата]] е дел од западниот езотеризам, кој претполага дека скриеното знаење од древните времиња може да доведе до просветление и спасение. Додека теозофијата обично покрива многу различни традиции, вклучувајќи ги [[Хиндуизам|хиндуизмот]] и [[Будизам|будизмот]], христијанската теозофија се сосредоточува на еврејските и христијанските учења. Движењето обично се поврзува со германскиот филозоф [[Јакоб Беме]], а еврејската [[кабала]] одиграла важна улога во обликувањето на христијанската теозофија.<ref name="A. Versluis 2007">A. Versluis, Magic and Mysticism, 2007.</ref><ref name="Faivre 2000 4–5">{{harvnb|Faivre|2000|pp=4–5}}</ref> Во 1875 г., Теозофското друштво го оживеало поимот „теозофија“, создавајќи духовно движење со истото име.<ref>"Following a period of obscurity, it was then revived at the end of the 19th century by Russian occultist Helena Petrovna Blavatsky Partridge, C. (2013). ''Understanding the Dark Side''. Chester: University of Chester. page 3</ref> Во [[20 век|XX век]], научниците на западниот езотеризам почнале повнимателно да ја проучуваат теозофијата. == Општи одлики == Антоен Февр објаснил дека „теозофијата е вид знаење што не само што влијае на односот на поединецот со божественото, туку се однесува и на природата на Бога, божествените суштества и вселената — нејзиното потекло, скриените структури, како се поврзува со човештвото и нејзината крајна цел“. Теозофијата се однесува на определена насока на размислување во рамките на проучувањето на езотеризмот, почнувајќи од [[15 век|XV век]].<ref>Faivre 1994, стр. 23.</ref> Февр ја посочува како една од неколкуте клучни езотерични традиции во раната современа западна мисла, заедно со [[Алхемија|алхемијата]], [[Астрологија|астрологијата]], неоалександрискиот [[херметизам]], христијанската [[кабала]], парацелзизмот (проучување на учењата на [[Парацелзус]]), окултната филозофија и розенкројцерството.<ref>{{harvnb|Faivre|2000|p=32}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.sacred-texts.com/eso/index.htm An Esoteric Archive] __СОСОДРЖИНА__ __ИНДЕКС__ [[Категорија:Филозофски школи и традиции]] [[Категорија:Христијанство]] [[Категорија:Теозофија]] [[Категорија:Христијанска филозофија]] q9fkehn7jgzznhxyzv0to4njkjzdyah 1 1359243 5300079 2024-12-03T19:04:53Z Andrew012p 85224 Создадена страница со: {{СЗР}} 5300079 wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 10 1359244 5300093 2024-12-03T20:18:00Z Carshalton 30527 Создадена страница со: [[Податотека:600px pentasection vertical Black HEX-DE1100.svg|20px|Аренас Гечо]] {{fb team |t=Аренас Гечо |tan=ФК Аренас де Гечо |tc=ESP |abb={{#if:{{{abb|}}}|AGX}} |oc={{#if:{{{oc|}}}|{{{oc}}} }} }}<!-- --><noinclude> [[Категорија:Fb_team_предлошки Шпанија|Аренас Гечо]] [[it:Template:Calcio Real Madrid]] </noinclude> 5300093 wikitext text/x-wiki [[Податотека:600px pentasection vertical Black HEX-DE1100.svg|20px|Аренас Гечо]] {{fb team |t=Аренас Гечо |tan=ФК Аренас де Гечо |tc=ESP |abb={{#if:{{{abb|}}}|AGX}} |oc={{#if:{{{oc|}}}|{{{oc}}} }} }}<!-- --><noinclude> [[Категорија:Fb_team_предлошки Шпанија|Аренас Гечо]] [[it:Template:Calcio Real Madrid]] </noinclude> hm8cd1ik8tzkihha5tj569q189ln9gh 0 1359245 5300095 2024-12-03T20:20:56Z Bjankuloski06 332 Пренасочување кон [[Давид]] 5300095 wikitext text/x-wiki #ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Давид]] f9ucqbh6cgguipkj91vhwh7ar0oa42m 14 1359246 5300097 2024-12-03T20:21:55Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: [[Категорија:Маца Овчарова]] 5300097 wikitext text/x-wiki [[Категорија:Маца Овчарова]] bxg28maryzuwi9pblddos3a5fbgh1i3 0 1359247 5300099 2024-12-03T20:22:30Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Блаже Коневски“ - Велес]] на [[ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] 5300099 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] jkov8q5r1y7gd7yepwjkrbm8i0cfpc5 1 1359248 5300101 2024-12-03T20:22:30Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“ - Велес]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] 5300101 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“ - Велес]] k58n12mxki7sa7ncyk2pypzag1r8skq 0 1359249 5300103 2024-12-03T20:22:53Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Блаже Коневски" (појаснување)]] на [[ОУ „Блаже Коневски“]] 5300103 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Блаже Коневски“]] l2v6twspodpi8xes9tnvqtzibmlix6e 1 1359250 5300105 2024-12-03T20:22:53Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Блаже Коневски" (појаснување)]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“]] 5300105 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“]] clbc468p5ggq57wunehhg0txyps31i5 0 1359251 5300107 2024-12-03T20:23:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Блаже Коневски“]] на [[ОУ „Блаже Конески“]] 5300107 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Блаже Конески“]] 659lg1nsab2dlly5lbct9yh0hmb3mo7 1 1359252 5300109 2024-12-03T20:23:14Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Блаже Коневски“]] на [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“]] 5300109 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Блаже Конески“]] 5o329gw9myeswmtqz6xzavgdgfsftgg 0 1359253 5300115 2024-12-03T20:29:37Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес]] на [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] 5300115 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] 6cnuphue32z9wd5iad6l1c1zn8drxzj 1 1359254 5300117 2024-12-03T20:29:37Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Кирил и Методиј“ - Велес]] на [[Разговор:ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] 5300117 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Велес]] p5j3srt4tk2tu1lgormomg6505nwejj 6 1359255 5300127 2024-12-03T20:36:17Z Carshalton 30527 5300127 wikitext text/x-wiki == Лиценцирање == {{Неслободно лого}} 7xb42i18vfd49vsirbigwlu59k09p3p 0 1359256 5300141 2024-12-03T20:42:55Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Долно Оризари]] на [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] 5300141 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] mddrns2irnbctwsrhosh23xjpihjn2n 1 1359257 5300143 2024-12-03T20:42:55Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“ - Долно Оризари]] на [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] 5300143 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“ - Горно Оризари]] 1f0zs5f23pybxljzdpyphr4zz2541y7 0 1359258 5300149 2024-12-03T20:45:22Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sl:Special:Redirect/revision/5675887|Četvorka]]“ 5300149 wikitext text/x-wiki '''Кадрил''' или '''четворка''' - историски [[танц]] што се игра во основна квадратна формација од четири танцувачки двојки (две двојки стојат едни спроти други). Кадрилот еволуирал од стариот француски танц [[котијон]] околу 1750 година. Кон крајот на 18 век биле познати повеќе видови кадрили, од кои секој имал своја [[мелодија]] и облик. И денес е зачуван кадрилот составен од пет слики. Го танцуваат кој било број двојки (делив со 4) така што двојките стојат едни спроти други во два реда. Танцот изискува водач на танцот кој објавува поедини слики и фигури. До денес, имињата на сликите се зачувани на [[француски јазик]] . Четворката е исто така етикета за музички стил. == Почетоци во коњицата == Во 17 век, поимот кадрил се појавил во контекст на воените паради, кој ги означувал формациите во облик на [[квадрат]] или фигури на четворица коњаници и нивните [[Коњ|коњи]]. Поимот кадрил веројатно доаѓа од шпанскиот збор ''cuadrillo'' (деминутив што значи „четири“) и [[Латински јазик|латинскиот збор]] ''quadratus'' (квадрат). [[Податотека:Quadrille-Ete-Lebas-ca1820.jpg|мини|300x300пкс| Слика ''L'été'', раните 1820-ти]] [[Податотека:1817-accidents-in-quadrille-dancing.jpg|мини|300x300пкс| Несреќи при танцување кадрил, карикатура од 1817 година]] == Од двојки коњи до двојки танчери == Претставата била многу популарна, па луѓето почнале да настапуваат без коњи. Во 18 век (по 1740 година), кадрилот станал сè посложен танц и почнал да ги презема основите на танците како што се котијоните (тие се разликуват според држава). Во [[Франција]] бил воведен околу 1760 година, а во во [[Англија]] станал популарен околу 1808 година, го раширила танчерка позната како Мис Бери. Кадрилот му бил претставен на војводата [[Devonshire|Девоншир]] и до 1813 година влегол во мода. Во текот на следните неколку години, повеќето од високиот општествен слој научиле да танцуваат. Кадрилот (на француски, ''quadrille de contredanses'') станал жив танц за четири танцувачки двојки поставени во аглите на виртуелен квадрат. Секоја поединечна двојка е свртена кон средиштето на квадратот. Една двојка била означена како водечка двојка, а другите три како странични двојки. Танцовата фигура често прво ја танцувала главната двојка, а потоа ја повторувале страничните двојки. Во изворната француска верзија, танцувале само две двојки, а другите две биле додадени само за да се дополни формацијата на квадрат. Поимникот што го користи квартетот е практично ист како оној на [[Балет|балетот]]. Танцовите слики имаат имиња како ''jeté, chassé, croisé, plié, arabesque,'' итн. == Танци во танците == Кога во 19 век, кадрилот станал уште попопуларен, вклучил слики што содржеле елементи на [[Валцер|валцерот]], вклучувајќи ги [[Caledonian|каледонскиот]], [[Les Lanciers|Лансер]], [[Ländler|Лендлер]], Дојчер и така натаму. Кога кадрилот се проширил во [[Германија]] и [[Австрија]], тогашните танцови композитори, особено [[Јозеф Ланер]] и [[Семејство Штраус|семејството Штраус]], исто така почнале да пишуваат музика за кадрил. Во танците за кои музиката била новокомпонирана, имињата на петте дела (или ''сликите'' ) останале исти, а танчерите понекогаш претпочитале да ја слушаат музиката отколку да танцуваат на неа. Имињата на сликите се: # Le Pantaloн (''панталони'') # L'été (''лето'') # La Poule (''кокошка'') # La Pastourelle (''пастирка'') # Финале Сите слики вклучувале музика од 19 век. ''Ле Панталон'' била песна каде што вториот и третиот дел биле особено популарни. ''La Pastourelle'' била многу позната [[балада]] замислена од свирачот на корнет, Колинет. Финалето било многу живо. Понекогаш сликата ''La Pastourelle'' била заменувана со сликата ''La Trénis'', именувана по нејзиниот автор, танцувачкиот мајстор Трениц. [[Виена|Виенската]] верзија на кадрилот ги користела двете слики, при што ''La Trénis'' (преведен на француски) станал четврти дел и ''La Pastourelle'' петти дел. Така, виенскиот кадрил имал шест слики. == Кадрил - музичка анализа == Кадрилот станал сложен танц. „Основниот“ облик содржел пет различни слики, а виенскиот шест. Табелата подолу ја покажува структурата на различните слики: * '''слика 1: Pantalon (''секогаш компонирана во 2/4 или 6/8 такт'')''' ** тема А – тема Б – тема А – тема В – тема А * '''слика 2: Été (''секогаш компонирана во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема Б – тема А * '''слика 3: Poule (''секогаш компонирана во 6/8'' )''' - ''сликата 3 секогаш започнува со двотактен вовед'' ** Тема А – Тема Б – Тема А – Тема В – Тема А – Тема Б – Тема А * '''слика 4: Trénis (''секогаш компонирна во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема Б – тема А * '''слика 5: Pastourelle (''секогаш компонирна во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема В – тема Б – тема А * '''слика 6: Финале (''секогаш компонирана во 2/4'' )''' - ''слика 6 секогаш започнува со двотактен вовед'' ** Тема А – Тема А – Тема Б – Тема Б – Тема А – Тема А == Празничен кадрил == Механиката на танцот, заснована на постојаната размена на танцови партнери, стана споредлива со [[Европа|европскиот]] политички систем од 18 век. Тн. „славна четворка“ потсетувала на основање нови сојузи со различни партнери со цел да се одржи рамнотежата на силите во Европа. == Надворешни врски == [[Категорија:Танци]] l8bg115mjkuwj64ohjlchu5rett92qk 5300158 5300149 2024-12-03T20:50:11Z P.Nedelkovski 47736 поправки 5300158 wikitext text/x-wiki '''Кадрил'''<ref>{{ДРМЈ|кадрил}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|кадрил}}</ref> или '''четворка''' — историски [[танц]] што се игра во основна квадратна формација од четири танцувачки двојки (две двојки стојат едни спроти други). Кадрилот еволуирал од стариот француски танц [[котијон]] околу 1750 година. Кон крајот на 18 век биле познати повеќе видови кадрили, од кои секој имал своја [[мелодија]] и облик. И денес е зачуван кадрилот составен од пет слики. Го танцуваат кој било број двојки (делив со 4) така што двојките стојат едни спроти други во два реда. Танцот изискува водач на танцот кој објавува поедини слики и фигури. До денес, имињата на сликите се зачувани на [[француски јазик]] . Четворката е исто така етикета за музички стил. == Почетоци во коњицата == Во 17 век, поимот кадрил се појавил во контекст на воените паради, кој ги означувал формациите во облик на [[квадрат]] или фигури на четворица коњаници и нивните [[Коњ|коњи]]. Поимот кадрил веројатно доаѓа од шпанскиот збор ''cuadrillo'' (деминутив што значи „четири“) и [[Латински јазик|латинскиот збор]] ''quadratus'' (квадрат). [[Податотека:Quadrille-Ete-Lebas-ca1820.jpg|мини|300x300пкс| Слика ''L'été'', раните 1820-ти]] [[Податотека:1817-accidents-in-quadrille-dancing.jpg|мини|300x300пкс| Несреќи при танцување кадрил, карикатура од 1817 година]] == Од двојки коњи до двојки танчери == Претставата била многу популарна, па луѓето почнале да настапуваат без коњи. Во 18 век (по 1740 година), кадрилот станал сè посложен танц и почнал да ги презема основите на танците како што се котијоните (тие се разликуват според држава). Во [[Франција]] бил воведен околу 1760 година, а во во [[Англија]] станал популарен околу 1808 година, го раширила танчерка позната како Мис Бери. Кадрилот му бил претставен на војводата [[Devonshire|Девоншир]] и до 1813 година влегол во мода. Во текот на следните неколку години, повеќето од високиот општествен слој научиле да танцуваат. Кадрилот (на француски, ''quadrille de contredanses'') станал жив танц за четири танцувачки двојки поставени во аглите на виртуелен квадрат. Секоја поединечна двојка е свртена кон средиштето на квадратот. Една двојка била означена како водечка двојка, а другите три како странични двојки. Танцовата фигура често прво ја танцувала главната двојка, а потоа ја повторувале страничните двојки. Во изворната француска верзија, танцувале само две двојки, а другите две биле додадени само за да се дополни формацијата на квадрат. Поимникот што го користи квартетот е практично ист како оној на [[Балет|балетот]]. Танцовите слики имаат имиња како ''jeté, chassé, croisé, plié, arabesque,'' итн. == Танци во танците == Кога во 19 век, кадрилот станал уште попопуларен, вклучил слики што содржеле елементи на [[Валцер|валцерот]], вклучувајќи ги [[Caledonian|каледонскиот]], [[Les Lanciers|Лансер]], [[Ländler|Лендлер]], Дојчер и така натаму. Кога кадрилот се проширил во [[Германија]] и [[Австрија]], тогашните танцови композитори, особено [[Јозеф Ланер]] и [[Семејство Штраус|семејството Штраус]], исто така почнале да пишуваат музика за кадрил. Во танците за кои музиката била новокомпонирана, имињата на петте дела (или ''сликите'' ) останале исти, а танчерите понекогаш претпочитале да ја слушаат музиката отколку да танцуваат на неа. Имињата на сликите се: # Le Pantaloн (''панталони'') # L'été (''лето'') # La Poule (''кокошка'') # La Pastourelle (''пастирка'') # Финале Сите слики вклучувале музика од 19 век. ''Ле Панталон'' била песна каде што вториот и третиот дел биле особено популарни. ''La Pastourelle'' била многу позната [[балада]] замислена од свирачот на корнет, Колинет. Финалето било многу живо. Понекогаш сликата ''La Pastourelle'' била заменувана со сликата ''La Trénis'', именувана по нејзиниот автор, танцувачкиот мајстор Трениц. [[Виена|Виенската]] верзија на кадрилот ги користела двете слики, при што ''La Trénis'' (преведен на француски) станал четврти дел и ''La Pastourelle'' петти дел. Така, виенскиот кадрил имал шест слики. == Кадрил - музичка анализа == Кадрилот станал сложен танц. „Основниот“ облик содржел пет различни слики, а виенскиот шест. Табелата подолу ја покажува структурата на различните слики: * '''слика 1: Pantalon (''секогаш компонирана во 2/4 или 6/8 такт'')''' ** тема А – тема Б – тема А – тема В – тема А * '''слика 2: Été (''секогаш компонирана во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема Б – тема А * '''слика 3: Poule (''секогаш компонирана во 6/8'' )''' - ''сликата 3 секогаш започнува со двотактен вовед'' ** Тема А – Тема Б – Тема А – Тема В – Тема А – Тема Б – Тема А * '''слика 4: Trénis (''секогаш компонирна во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема Б – тема А * '''слика 5: Pastourelle (''секогаш компонирна во 2/4'' )''' ** тема А – тема Б – тема В – тема Б – тема А * '''слика 6: Финале (''секогаш компонирана во 2/4'' )''' - ''слика 6 секогаш започнува со двотактен вовед'' ** Тема А – Тема А – Тема Б – Тема Б – Тема А – Тема А == Празничен кадрил == Механиката на танцот, заснована на постојаната размена на танцови партнери, стана споредлива со [[Европа|европскиот]] политички систем од 18 век. Тн. „славна четворка“ потсетувала на основање нови сојузи со различни партнери со цел да се одржи рамнотежата на силите во Европа. ==Наводи== {{наводи}} [[Категорија:Танци]] [[Категорија:Галицизми]] a071lvinle27oplxg8x86uqak4wd988 1 1359259 5300160 2024-12-03T20:50:27Z P.Nedelkovski 47736 Создадена страница со: {{СЗР}} 5300160 wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 14 1359260 5300161 2024-12-03T20:50:39Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: [[Категорија:Рајко Жинзифов]] 5300161 wikitext text/x-wiki [[Категорија:Рајко Жинзифов]] hpn507r30ljxxee2j281q77vwjvxerd 0 1359261 5300166 2024-12-03T20:54:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[ОУ "Рајко Жинзифов" (појаснување)]] на [[ОУ „Рајко Жинзифов“]] 5300166 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[ОУ „Рајко Жинзифов“]] 1w088ybskfq4n3rhwc9mshxpviagy9y 1 1359262 5300168 2024-12-03T20:54:18Z Ehrlich91 24281 Ehrlich91 ја премести страницата [[Разговор:ОУ "Рајко Жинзифов" (појаснување)]] на [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“]] 5300168 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:ОУ „Рајко Жинзифов“]] m1glammavn54rgvlx8i831b50a2vng3 14 1359263 5300171 2024-12-03T20:55:03Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: [[Категорија:Основни училишта во Македонија по јазик на настава|Босански]] 5300171 wikitext text/x-wiki [[Категорија:Основни училишта во Македонија по јазик на настава|Босански]] elx24kd2xeyvc63l28avre8zwo77azj 0 1359264 5300197 2024-12-03T21:17:02Z ГП 23995 нова страница 5300197 wikitext text/x-wiki '''„Таа е толку забавна“''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''She's funny that way'') — американско-германски [[Филм|филм]] од 2014 година во [[Режисер|режија]] на [[Питер Богданович]] (Peter Bogdanovich). Автори на [[Сценарио|сценариото]] се Луис Стратен (Louise Stratten) и Питер Богданович. Главните улоги ги играат: [[Овен Вилсон]] (Owen Wilson), Имоген Путс (Imogen Poots), [[Џенифер Анистон]] (Jennifer Aniston), Кетрин Хан (Kathryn Hahn), Вил Форте (Will Forte) и Рис Ифанс (Rhys Ifans).<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=2&datum=2024-12-01 Ona je tako zabavna, američko-njemački film (2014.) (пристапено на 1.12.2024)]</ref> ==Синопсис== Изи е млада невработена глумица која заработува за живот така што повремено работи како [[Проституција|проститутка]]. Еден од нејзините клиенти е познат режисер, а таа се јавува на аудиција токму за една негова [[Драмска уметност|театарска]] претстава. Изи остава голем впечаток пред присутните, но режисерот се колеба да ја ангажира со намера да ја прикрие својата врска со неа... == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Филмови на Питер Богданович]] [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Германски филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмови од 2014 година]] [[Категорија:Филмови со Овен Вилсон]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Анистон]] [[Категорија:Филмови со Имоген Путс]] [[Категорија:Филмови со Кетрин Хан]] [[Категорија:Филмови со Вил Форте]] [[Категорија:Филмови со Рис Ифанс]] qbqio9h3kp3l11v77wm6bgv0zx77lix 10 1359265 5300235 2024-12-03T22:28:15Z Carshalton 30527 Создадена страница со: [[File:600px vertical bisection HEX-FFEE00 White.svg|20px|Фалкенберг]] {{fb team |t=Фалкенберг |tan=ФК Фалкенберг |tc=FAL |abb={{#if:{{{abb|}}}|SWE}} |oc={{#if:{{{oc|}}}|{{{oc}}} }} }}<!-- --><noinclude> [[Категорија:Fb_team_предлошки Шведска|Фалкенберг]] </noinclude> 5300235 wikitext text/x-wiki [[File:600px vertical bisection HEX-FFEE00 White.svg|20px|Фалкенберг]] {{fb team |t=Фалкенберг |tan=ФК Фалкенберг |tc=FAL |abb={{#if:{{{abb|}}}|SWE}} |oc={{#if:{{{oc|}}}|{{{oc}}} }} }}<!-- --><noinclude> [[Категорија:Fb_team_предлошки Шведска|Фалкенберг]] </noinclude> 1w1y7cd45cxm2yhrp928xgjwkgrir1e 0 1359266 5300246 2024-12-03T23:00:27Z Golf5plus 108702 Создадена страница со: Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации. == == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || Дра... 5300246 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации. == == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] la787qg4q9icxtwusuli6c77n1861ui 5300247 5300246 2024-12-03T23:02:58Z Golf5plus 108702 /* Интернет портали во Македонија */ 5300247 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации. == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] t0iwod8olvenwdcbv5pmqphyb4hia9p 5300258 5300247 2024-12-03T23:26:30Z Golf5plus 108702 /* Интернет портали во Македонија */ 5300258 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации. == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|express.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] g9fxixd6jxjmljhz2hztuj8qytdvwn8 5300267 5300258 2024-12-03T23:40:47Z Golf5plus 108702 5300267 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vecer.mk/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e-230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|express.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] euoygvvzly39f4n5n15v55t7n065mwg 5300268 5300267 2024-12-03T23:41:55Z Golf5plus 108702 5300268 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vecer.mk/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|express.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] avacqt6koct5gdchliqb6txpirew17k 5300274 5300268 2024-12-04T02:57:27Z Golf5plus 108702 5300274 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vesnik/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Весник]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref><ref>{{нмс|title=Топ 15 информативни портали, оваа се креаторите на јавното мислење во Македонија | publisher = | url=https://vecer.mk/top-vesti/1017065 | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|express.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] pxrjfehqks064pt3tllkedjiarrvl26 5300275 5300274 2024-12-04T03:00:35Z Golf5plus 108702 5300275 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vesnik.com/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Весник]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref><ref>{{нмс|title=Топ 15 информативни портали, оваа се креаторите на јавното мислење во Македонија | publisher = | url=https://vecer.mk/top-vesti/1017065 | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|express.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] l5ai87gigus827d8un8zt3flxnhs1xs 5300277 5300275 2024-12-04T03:34:38Z Golf5plus 108702 5300277 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vesnik.com/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Весник]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref><ref>{{нмс|title=Топ 15 информативни портали, оваа се креаторите на јавното мислење во Македонија | publisher = | url=https://vecer.mk/top-vesti/1017065 | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|expres.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] sjtu0zbprk11nlf8nz83m8u9d9o9p4y 5300278 5300277 2024-12-04T03:39:19Z Golf5plus 108702 /* Интернет портали во Македонија */ 5300278 wikitext text/x-wiki Оваа е список на македонски познати интернет информативни портали, за информации како што се вести од македонија и светот, култура, спорт и други информации.<ref>{{нмс|title=Топ 10 најчитани инфо портали во Македонија | url=https://vesnik.com/makedonija/fac0a740-8223-498f-ba9a-9e230cc27da7/ | publisher = | work = [[Вечер (портал)|Весник]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref><ref>{{нмс|title=Топ 15 информативни портали, оваа се креаторите на јавното мислење во Македонија | publisher = | url=https://vecer.mk/top-vesti/1017065 | work = [[Вечер (портал)|Вечер]] | date = | accessdate = 4 декември 2024}}</ref> == Интернет портали во Македонија == {| class="wikitable sortable" !Портал !веб-страна !уредник |- | [[Вечер (портал)|Вечер]] || {{url|vecer.mk}} || [[Драган Павловиќ Латас]] |- | [[Плусинфо]] || {{url|plusinfo.mk}} || [[Бранко Героски]] |- | A1on || {{url|a1on.mk}} || Предраг Петровиќ |- | [[Слободен печат]] || {{url|slobodenpecat.mk}} || Жана Божиновска |- | Фактор || {{url|faktor.mk}} || Нина Нинеска |- | Курир || {{url|kurir.mk}} || Љупчо Цветановски |- | Инфомакс || {{url|infomax.mk}} || Александар Митески |- | [[Република (списание)|Република]] || {{url|republika.mk}} || Билјана Бабиќ |- | Либертас || {{url|libertas.mk}} || [[Ацо Кабранов]] |- | [[Фокус (списание)|Фокус]] || {{url|fokus.mk}} || [[Јадранка Костова]] |- | Сакам да кажам || {{url|sdk.mk}} || [[Горан Михајловски]] |- | [[Медиумска информативна агенција|МИА]] || {{url|mia.mk}} || Ана Цветковска |- | Денешен весник || {{url|denesen.mk}} || Димитар Грумар |- | Експрес || {{url|expres.mk}} || Димитар Чулев |- | Весник || {{url|vesnik.com}} || Иван Милановски |- | Локално || {{url|lokalno.mk}} || Влатко Кошевалиски |- | [[Нова ТВ.мк]] || {{url|novatv.mk}} || [[Борјан Јовановски]] |- | [[Цивил Медиа]] || {{url|civilmedia.mk}} || [[Џабир Дерала]] |- | Лидер || {{url|lider.mk}} || [[Љупчо Златев]] |- | Рацин || {{url|racin.mk}} || Илија Бојаровски |- | Фронтлајн || {{url|frontline.mk}} || Јане Ѓорѓиоски |- | Време || {{url|vreme.mk}} || Јаков Павловиќ |- | Мактел || {{url|maktel.mk}} || [[Саше Ивановски]] |} Порталите се по редослед по читаност и прегледи месечно. Напомена: [[Вечер (портал)|Вечер.мк]] е најчитаниот портал во [[Македонија]] со над 1 милион прегледи. == Наводи == [[Категорија:Македонски медиуми]] tciuf4m91yi3w8aze9cjjvkz45xwb8w 0 1359267 5300252 2024-12-03T23:23:26Z Carshalton 30527 Carshalton ја премести страницата [[Даниел Андерсон (фудбалер роден во 1977)]] на [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] 5300252 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] t7qzfk7dq61hjpdcq1eym4637bj1s0z 1 1359268 5300254 2024-12-03T23:23:26Z Carshalton 30527 Carshalton ја премести страницата [[Разговор:Даниел Андерсон (фудбалер роден во 1977)]] на [[Разговор:Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] 5300254 wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:Даниел Андерсон (фудбалер 1977)]] d5d6uoyx6ledwf7v82t1hgra7gr9rku 0 1359269 5300319 2024-12-04T10:01:57Z ГП 23995 нова страница 5300319 wikitext text/x-wiki '''„Скаменета студена земја“''' (англиски: ''Stoned Cold Country'') — [[Документарен филм|документарен филм]] на [[Режисер|режисерот]] [[Бен Смолбоун]] (Ben Smallbone) од 2023 година. Филмот ги прикажува настаните за време на снимањето на музичкиот албум, објавен по повод прославата на 60-годишнината на Куќата на славните на рокенролот. Албумот содржи обработки на познатите песни на [[Ролинг стоунс|Ролинг Стоунс]] кои ги снимиле повеќе музичари, како: Браќата Озборн (Brothers Osborne), [[Ерик Чрч]] (Eric Church), [[Стив Ерл]] (Steve Earl), Брукс и Дан (Brooks & Dunn), [[Лејни Вилсон]] (Lainey Wilson), [[Марен Морис]] (Maren Morris) итн. Притоа, изведувачите зборуваат за влијанието на Ролинг Стоунс врз нивните музички кариери, а исто така, во филмот се прикажуваат и сцени од студиото во кое музичарите ги изведуваат песните на оваа група.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=3&datum=2024-11-23Stoned Cold Country - Posveta Rolling Stonesima, glazbeno-dokumentarni film (пристапено на 23.11.2024)]</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Документарни филмови]] [[Категорија:Музички филмови]] [[Категорија:Филмови од 2023 година]] 3lcu0902zh5hma5aiux36v5e6ptyn1f